Nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại công ty cổ phần đầu tư và kinh doanh thiết bị công nghiệp phương dung

CH NG 1. C S LÝ LU N CHUNG V NÂNG CAO HI U QU
QU
N
LÝ TÀI S
N NGN H N TRONG DOANH NGHI P
1.1. T5ng quan v( tài s3n ng4n h−n c0a doanh nghip
1.1.1. Khái ni m
“Tài s n ngn hn hay còn gi là tài s n lu ng là m t khon m%c trong bng
cân #i k toán bao g∗m t∋t c loi tài sn có th d
dàng chuyn i sang tin m!t
trong vòng 1 nm hay trong m t chu k= sn xu∋t kinh doanh”
(Ngun: Phm Quang Trung (2012), “Giáo trình qu n tr tài chính doanh nghip
NXB
i h∀c kinh t quc dân”, tr.38).
Tài sn ngn hn bao g∗m tin m!t và các khon t ng  ng tin, các khon
phi thu ngn hn, các khon u t tài chính ngn hn, hàng t∗n kho và nhng tài sn
có tính thanh khon khác.
Tài sn ngn hn th ng xuyên là tài sn mà doanh nghip  c s d%ng th

ng

xuyên vào hot  ng kinh doanh, có tn su∋t s d%ng liên t%c trong m t chu kì kinh
doanh. Tài sn ngn hn không th ng xuyên là tài sn mà doanh nghip tm th i s
d%ng vào hot  ng sn xu∋t kinh doanh có tn su∋t s d%ng ít.
Tài sn ngn hn ca doanh nghip là nhng tài sn thu c quyn s+ hu và qun
lý ca doanh nghip, có th i gian s d%ng, luân chuyn, thu h∗i v#n trong m t k= kinh
doanh ho!c trong m t nm. Tài sn ngn hn ca doanh nghip có th t∗n ti d i
hình thái tin, hin v t (v t t , hàng hoá), d i dng u t ngn hn và các khon n
phi thu.
Tài sn ngn hn trong sn xu∋t bao g∗m: nguyên v t liu, ph% tùng thay th, bán
thành ph

thông, tài sn ngn hn g∗m: các sn phtr tr c,…Trong hai quá trình này, chúng luôn có s v n  ng, chuyn hóa l
n nhau,
m bo cho quá trình sn xu∋t kinh doanh di
n ra liên t%c.
(Ngun: Phm Quang Trung (2012),” Giáo trình qu n tr tài chính doanh nghip
NXB
i h∀c kinh t quc dân”, tr.38-39).
1.1.2.

c i m tài s n ng n h n.

Tài sn ngn hn là m t b ph n không th thiu trong c c∋u tài sn ca doanh
nghip.  tin hành hot  ng sn xu∋t kinh doanh ngoài tài sn dài hn nh : máy
móc, nhà x +ng… doanh nghip còn b) ra m t l ng tin nh∋t 
nh  mua sm hàng
hóa, nguyên v t liu, nhân công, công c% d%ng c%… ph%c v% cho quá trình sn xu∋t
kinh doanh. Nh v y tài sn ngn hn là iu kin không th thiu  m t doanh
nghip i vào hot  ng sn xu∋t kinh doanh. Vic qun lý tài sn ngn hn hay nói
1


cách khác là qun lý các bô ph n c∋u thành: tin và t ng  ng tin, các khon phi
thu ngn hn, hàng t∗n kho, tài sn ngn hn khác óng vai trò quan trng trong vic
ánh giá, qun lý tình hình d tr, tiêu th% sn phqun lý t#t tài sn ngn hn, các nhà qun tr
cn phi bit  c các !c im ca tài
sn ngn hn:
- Tài sn ngn hn có tính thanh khon cao (g∗m các tài sn có th chuyn hóa
thành tin trong vòng m t nm ho!c trong m t chu k= sn xu∋t kinh doanh) nên nó th

hin kh nng thanh toán ca doanh nghip #i v i các khon n n hn.
- Hình thái biu hin ca tài sn ngn hn luôn thay i qua các giai on trong
quát trình sn xu∋t kinh doanh: t( hình thái v#n tin t ban u tr+ thành v t t , hàng
hóa d tr sn xu∋t, tip n tr+ thành sn phvà cu#i cùng li tr+ v hình thái v#n b:ng tin.
Kt thúc m∀i chu k= kinh doanh, giá tr
ca tài sn l u  ng  c chuyn d
ch
m t ln vào giá tr
sn ph ch v% sn xu∋t ra, và  c bù p khi doanh
nghip thu  c tin bán hàng hóa, d
ch v%.
(Ngun: Bùi V n Vn, V V n Ninh (2013), “Giáo trình tài chính doanh nghip,
NXB tài chính”, tr.465).
1.1.3. Phân lo i tài s n ng n h n.
Vic qun lý và s d%ng hp lý các loi tài sn ngn hn có nh h +ng r∋t l n
trong vic hoàn thành nhim v% chung ca doanh nghip. Trong quá trình hot  ng,
doanh nghip cn bit rõ l ng, giá tr
ca m∀i loi tài sn ngn hn là bao nhiêu cho
hp lý và t hiu qu cao.
Tùy theo yêu cu qun lý và d a trên tính ch∋t v n  ng ca tài sn ngn hn, ta
có th phân loi tài sn ngn hn ca doanh nghip nh sau:
- Phân theo quá trình tu6n hoàn và chu chuy8n v+n
Tài sn ngn hn trong khâu d tr: Là toàn b tài sn ngn hn t∗n ti trong
khâu d tr ca doanh nghip mà không tính n hình thái biu hin ca chúng bao
g∗m tin m!t ti qu;, tin gi ngân hàng, tin ang chuyn, hàng mua ang i  ng,
nguyên v t liu, công c% d%ng c% trong kho, tr tr c cho ng i bán…
Tài sn ngn hn trong khâu sn xu∋t: là toàn b tài sn ngn hn t∗n ti trong
khâu sn xu∋t ca doanh nghip: giá tr

bán thành phd+ dang, chi phí tr tr c…
Tài sn ngn hn trong khâu l u thông: là toàn b tài sn ngn hn t∗n ti trong
khâu l u thông ca doanh nghip bao g∗m thành phkhon phi thu ca khách hàng…
2

Thang Long University Library


- Phân theo các kho3n m)c trên b3ng cân ∋+i k. toán
Tin và các khon t ng  ng tin (Cash and cash equivalents): là ch∃ tiêu tài
sn có tính thanh khon cao nh∋t trong phn tài sn ca bng cân #i k toán. Tin bao
g∗m tin ti qu;, tin ang chuyn và các khon tin gi không k= hn. T ng  ng
tin là các khon u t ngn hn (không quá 3 tháng), có kh nng chuyn i d

dàng thành m t l ng tin xác 
nh và không có nhiu ri ro trong chuyn i thành
tin. M!c dù không phi là tin m!t, nh do kh nng chuyn i thành tin d
dàng
nên các khon t ng  ng tin v
n  c trình bày trên bng cân #i k toán cùng v i
tin m!t trong khon m%c "Tin và các khon t ng  ng tin".
u t tài chính ngn hn (Short-term financial investment): là ch∃ tiêu tài sn
trên bng cân #i k toán, ch∃ tiêu này phn ánh giá tr
th c ca các khon u t tài
chính nh u t vào chng khoán ngn hn, cho vay ngn hn, các khon trích l p d
phòng u t ngn hn và u t ngn hn khác. Các khon u t tài chính ngn hn
này không bao g∗m các khon u t ngn hn ã trình bày trong ch∃ tiêu “Các khon
t ng  ng tin”, tc là tin gi d i 3 tháng.

Nu nhìn nh n d i góc  khác thì ây là ch∃ tiêu phn ánh các khon u t
vào chng khoán ngn hn nói chung nh mua c phiu, trái phiu ngn hn, hay góp
v#n b:ng hin v t có th thu h∗i trong m t chu k= kinh doanh
toán. Các ho!c d i m t nm.
Các khon phi thu ngn hn (Short-term receivables): Các khon phi thu ngn
hn là m t loi tài sn ca công ty tính d a trên t∋t c các khon n, các giao d
ch
ch a thanh toán ho!c b∋t c ngh9a v% tin t nào mà các con n hay khách hàng ch a
thanh toán cho công ty. Các khon phi thu  c k toán ca công ty ghi li và phn
ánh trên bng cân #i k toán, bao g∗m t∋t c các khon n công ty ch a òi  c,
tính c các khon n ch a n hn thanh khon phi thu  c ghi nh n nh là tài sn
ca công ty vì chúng phn ánh các khon tin s>  c thanh toán trong t ng lai.
Hàng t∗n kho: là t∋t c các ngu∗n l c d tr nh:m áp ng cho nhu cu hin ti
và t ng lai. Hàng t∗n kho không ch∃ có t∗n kho thành phd+ dang, t∗n kho nguyên v t liu, công c% d%ng c%…Tùy thu c vào t(ng loi hình
doanh nghip mà quy mô t(ng loi thu c hàng t∗n kho có th l n hay nh), t5 l nh
th nào. Vic kim soát t#t hàng t∗n kho luôn là v∋n  ht sc cn thit và quan trng
trong qun tr
sn xu∋t tác nghip.
(Ngun: Phm Quang Trung (2012),“Giáo trình qu n tr tài chính doanh nghip
NXB
i h∀c kinh t quc dân”, tr.40).

3


1.2. Qu3n lý tài s3n ng4n h−n c0a doanh nghip.
B∋t k= doanh nghip nào mu#n t∗n ti và phát trin u cn phi quan tâm n
qun lý và s d%ng tài sn ngn hn sao cho có hiu qu. Vic qun lý tài sn ngn hn
có tác  ng r∋t l n n vic tng hay gim chi phí sn xu∋t kinh doanh và giá thành

sn phQun lý tài sn ngn hn là vic s d%ng tng hp các bin pháp kinh t, tài
chính nh:m gi m t l ng tài sn ngn hn v i c c∋u hp lý  m bo quá trình sn
xu∋t kinh doanh di
n ra liên t%c và t hiu qu cao nh∋t.
Qun lý tài sn ngn hn ca doanh nghip  c th hin qua vic qun lý các b
ph n c∋u thành nên tài sn ngn hn ca doanh nghip.
1.2.1. Chính sách qu n lý ti
n m t
Tin m!t trong tài sn ngn hn ca doanh nghip  c hiu là s# tin hin có,
thu c quyn s+ hu ca doanh nghip.
Trong các doanh nghip, nhu cu l u gi tin m!t th

ng do ba lý do chính:

- Nh:m áp ng các nhu cu giao d
ch, thanh toán hàng ngày nh : tr tin mua
hàng, tr tin l ng, tin công, thanh toán c tc hay n p thu,…ca doanh nghip.
- Giúp doanh nghip nm bt các c h i u t sinh l i ho!c kinh doanh nh:m t#i
a hóa li nhu n.
- T( nhu cu d phòng ho!c khc ph%c ri ro b∋t ng có th xy ra nh h +ng
n hot  ng sn xu∋t kinh doanh ca doanh nghip.
Li th ca vic gi ti
n mt:
- Khi mua hàng hóa nu công ty có  tin m!t thanh toán ngay thì có th  c
h +ng các chính sách chit kh∋u th ng mi.
- Duy trì ch∃ s# thanh toán ngn hn, m bo kh nng thanh toán các khon n
n hn. T( ó, góp phn nâng cao uy tín ca doanh nghip #i v i nhà cung c∋p,
nâng cao hình nh ca doanh nghip trong mt các nhà u t v  uy tín và s vng
mnh v m!t tài chính.

- T n d%ng c h i n b∋t ng , doanh nghip có s?n tin m!t  chi tr, thay vì
vic m∋t th i gian, chi phí cho vic huy  ng v#n có th khin doanh nghip ch m
chân, m∋t th i c, hay  ng phó v i nhng tr ng hp khng có th xy n #i v i doanh nghip, m bo vic sn xu∋t kinh doanh di
n ra
bình th

ng, không b
gián on.

4

Thang Long University Library


Bt li:
- Tin m!t g∗m tin gi∋y, vàng, kim loi quý him, trong quá trình t∗n ti có th
ny sinh các chi phí: bo qun, v n chuyn, kim m,…do ; hn na, tin m!t là tài
sn có tính thanh khon cao nh∋t trong các loi tài sn ca doanh nghip, có th
chuyn giao tay qua tay, nên d
b
th∋t thoát, gian l n, li d%ng.
- Tin m!t ti qu; và tin ang chuyn không sinh li, tin gi sinh li v i t5 l
th∋p, ∗ng th i, có nguy c m∋t giá do lm phát.
Qu3n lý ti(n m9t:
Qun lý tin m!t  c p n qun lý tin gi∋y, tin gi ngân hàng và liên quan
ch!t ch> n qun lý các loi tài sn gn lin v i tin m!t nh các loi chng khoán có
tính thanh khon cao.
Hình 1.1 H th+ng qu3n lý ti(n m9t
Thu tin

Tin m!t

u t chng
khoán ngn
hn

Kim soát
thông qua báo
cáo thông tin

Chi tin
Lu∗ng tin m!t

Lu∗ng thông tin

(Ngun: Phm Quang Trung (2012), “Giáo trình qu n tr tài chính doanh nghip
NXB
i h∀c kinh t quc dân”, tr.63)
H th#ng qun lý tin m!t thông qua hai lu∗ng: lu∗ng tin m!t và lu∗ng thông
tin. Trong lu∗ng tin m!t, di
n ra các hot  ng chi tin, thu tin và u t chng
khoán ngn hn; m∀i hot  ng này u ch
u s kim soát thông qua lu∗ng thông tin
(qua các báo cáo thông tin: báo cáo l u chuyn tin t, phiu thu, phiu chi, gi∋y báo
n, gi∋y báo có ca ngân hàng,…doanh nghip s> kim soát  c s# l ng, quy mô và
muc ích ca t(ng hot  ng c% th, t( ó  a ra nhng bin pháp ánh giá, qun lý
cho phù hp gia hot  ng thu- chi tin v i tình hình kinh t và th c trng ca doanh
nghip).
Hình 1.1. h th#ng qun lý tin m!t mô t h th#ng qun lý tin m!t trong ó ni

b t nên các v∋n  liên quan n qun lý tin m!t bao g∗m: quyt 
nh t∗n qu; tin
m!t, quá trình thu chi tin m!t và u t tin m!t nhàn r∀i nh:m m%c ích sinh l i.
Tin m!t là m t yu t# r∋t quan trng trong tài sn ngn hn, b+i l> tin m!t là tài sn
có tính thanh khon cao, nu l ng tin m!t ca doanh nghip quá ít, doanh nghip s>
5


ít có c h i ch p th i c ví nh giá nguyên v t liu, hàng hóa r≅  t bin,… hay c h i
h +ng chit kh∋u thanh toán nu thanh toán ngay,…; nh ng nu l ng tin m!t quá
nhiu, doanh nghip ang lãng phí vic nâng cao kh nng sinh l i ca chúng, b+i tin
trong qu; thì không sinh l i, th m chí còn có th m∋t giá do lm phát, tin gi thanh
toán thì lãi su∋t  c h +ng là r∋t th∋p. Do v y, vic qun lý tin m!t có nh h +ng
l n n qun lý tài sn ngn hn nói riêng và tình hình tài chính doanh nghip nói
chung.
1.2.1.1. Xác

nh m c d tr ti
n

Mô hình Baumol:
Gi 
nh: Doanh nghip có th nh n v m t dòng thu thun hay nh n v m t
dòng chi thun b:ng tin m!t. M t s# trong các dòng tin này có th d báo chính xác
v i  tin c y cao, m t s# khác thì không chc chn v th i gian phát sinh. ánh i
qun tr
tin m!t, mô hình qun tr
tin m!t Baumol ã làm ni b t s ánh i gia
chi phí c# 
nh ca vic bán các chng khoán và chi phí t∗n tr ca vic nm gi tin

m!t. Mô hình Baumol giúp hiu  c ti sao các doanh nghip v(a và nh) l u gi m t
s# d tin m!t áng k. Trong khi các công ty l n, có các chi phí giao d
ch mua và bán
chng khoán quá nh) so v i c h i phí m∋t i do l u gi m t s# l ng tin m!t nhàn
r∀i. Mô hình baumol nh:m xác 
nh l ng !t hàng t#i u sao cho chi phí l u kho là
nh) nh∋t thông qua các gi 
nh sau: Không có d tr tin m!t cho m%c ích an toàn,
doanh nghip ch∃ có hai ph ng thc d tr tin: Tin m!t, chng khoán kh thi.
Không có ri ro trong u t chng khoán.
Bi8u ∋: 1.1 Bi8u ∋: m∗c d tr; t+i u
Chi phí
Tng chi phí

Chi phí d tr

Chi phí !t hàng

Q*

S# l ng !t hàng

(Ngun: Bùi V n Vn, V V n Ninh (2013), “Giáo trình tài chính doanh
nghip”, NXB tài chính, tr.480)

6

Thang Long University Library

Quyt 
nh t∗n qu; tin m!t liên quan n vic ánh i gia chi phí c h i do
tích tr quá nhiu tin m!t và chi phí giao d
ch do vic tích tr quá ít tin m!t. Hình
1.2 mô t tng chi phí gi tin m!t bao g∗m chi phí c h i và chi phí giao d
ch. Khi
quy mô d tr tin m!t tng thì chi phí giao d
ch gim (không m∋t chi phí chuyn tin,
chi phí m tin, chi phí trung gian tài chính,…), ∗ng th i chi phí c h i tng (thay vì
gi tin vào ngân hàng thu lãi tin gi ho!c u t tài chính kim l i,…, vic gi tin
m!t trong qu; ∗ng ngh9a v i vic doanh nghip ã b) qua c h i sinh l i t( khon
tin này). Ti mc quy mô d tr tin m!t t#i u C*- mc d tr tin m!t làm cân #i
chi phí giao d
ch v i chi phí c h i, doanh nghip t  c mc tng chi phí d tr
tin m!t th∋p nh∋t.Ti mc quy mô d tr tin m!t l n hn C*, tuy doanh nghip t
 c mc chi phí giao d
ch nh) hn so v i mc quy mô d tr C* nh ng chi phí c
h i li tng cao kt qu làm tng chi phí d tr tin m!t cao, và ng c li.
Chi phí c h i là chi phí m∋t i ca tin m!t khin cho tin không  c u t
vào m%c ích sinh l i. Chi phí giao d
ch là chi phí liên quan n vic chuyn i t( tài
sn u t thành tin m!t và sãn sàng cho chi tiêu. Nu công ty gi quá nhiu tin m!t
thì chi phí giao d
ch s> nh) và ng c li chi phí c h i li r∋t l n.
Chi phí giao d ch:
T
TrC

=

F
C

Trong ó: T là tng nhu cu tin trong m t nm
C là quy mô m t ln bán chng khoán
F chi phí c# 
nh cho m t ln bán chng khoán
Chi phí c h i:
C
K
OC =
2
Trong ó: C/2 là mc d tr tin m!t trung bình
K là lãi su∋t chng khoán theo nm
Tng chi phí
T
TC =

C
F

C

+

K
2

7

M c d tr ti
n ti u C*

(Ngun: Bùi V n Vn, V V n Ninh (2013), “Giáo trình tài chính doanh
nghip”, NXB tài chính, tr.481)
Mô hình Miller – orr
Trong th c ti
n hot  ng kinh doanh ca doanh nghip r∋t him khi mà l ng
tin vào, ra ca doanh nghip li u !n và d kin tr c  c, t( ó tác  ng n
mc d tr cng không th u !n
Khác v i Baumol, Merton Miller và Daniel Orr phát trin mô hình d tr tin
m!t v i lu∗ng thu và lu∗ng chi tin m!t và gi 
nh lu∗ng tin m!t ròng có phân ph#i
chunh∋t. Tuy nhiên chúng ta gi 
nh lu∗ng tin m!t ròng b:ng 0, tc là lu∗ng thu  bù
p lu∗ng chi.
Khong dao  ng ca l ng tin m!t d kin ph% thu c vào ba yu t# c bn sau:
- Mc dao  ng ca thu chi ngân qu; hàng ngày l n hay nh). S dao  ng này
 c th hin + ph ng sai ca thu chi ngân qu;.
- Chi phí c# 
nh ca vic mua bán chng khoán. Khi chi phí này l n ng
mu#n gi tin m!t nhiu hn và khi ó khon dao  ng ca tin m!t cng l n.

i ta

- Lãi su∋t càng cao doanh nghip s> gi li ít tin và do v y khong dao  ng tin
m!t gim xu#ng.
Gi#ng nh mô hình Baumol, mô hình Miller- Orr ph% thu c vào chi phí giao d

ch
và chi phí c hi. Chi phí giao d
ch liên quan n vic mua bán chng khoán ngn hn
F, c# 
nh. Chi phí c h i do gi tin m!t là K, b:ng lãi su∋t ngn hn.
Khác v i mô hình Baumol, trong mô hình Miller- Orr, s# ln giao d
ch ca m∀i
th i kì là s# ng
u nhiên thay i tùy thu c vào s bin  ng ca lu∗ng thu và lu∗ng chi
tin m!t.

8

Thang Long University Library


Bi8u ∋: 1.2 Mô hình Miller-Orr
L ng tin m!t (n v
)
A
Gi i hn trên
(H)
Mc tin m!t
theo thit k (Z)

Gi i hn d
(L)

B

i

Th i Gian
(Ngun: Phm Quang Trung (2012),” Giáo trình qu n tr tài chính doanh nghip
NXB
i h∀c kinh t quc dân”, tr.65).
V i t∗n qu; tin m!t th∋p nh∋t L ã cho, ta tìm  c t∗n qu; tin m!t m%c tiêu Z,
và gi i hn trên H. Giá tr
Z, H làm cho mc tng chi phí t#i thiu  c quyt 
nh
theo mô hình Miller-Orr là:
Z* =







+L

H* = 3Z* - 2L

Trong ó d∋u * ch∃ giá tr
t#i u và  là ph ng sai ca dòng tin m!t ròng

hàng ngày. T∗n qu; tin m!t trung bình theo mô hình Miller-Orr là:


Caverage =



(Ngun: Phm Quang Trung (2012), “Giáo trình qu n tr tài chính doanh
nghip NXB
i h∀c kinh t quc dân”, tr.65).
1.2.1.2. Qu n lý hot

ng thu chi ti
n

M t trong nhng nhim v% c bn ca qun lý tài chính là qun lý vic thu tin
t( khách hàng và vic chi tr tin cho nhà cung c∋p, ng i lao  ng, chi phí marketing,
thu… Doanh nghip phi thit k ph ng thc thu chi tin sao cho qun lý tin m!t
hiu qu nh∋t.

9