Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty cổ phần tư vấn đầu tư và xây dựng bưu điện

CH

NG 1:ăC ăS LÝ LU N CHUNG V HI U QU S
L Uăă NG T I DOANH NGHI P

D NG V N

1.1. Nh ng n iădungăc ăb n v v năl uăđ ng
1.1.1. Khái ni m v v năl uăđ ng
M i doanh nghi p mu n ti n hành kinh doanh, ngoài t li u lao đ ng và s c lao
đ ng ra còn ph i có đ i t ng lao đ ng. Có th nói quá trình s n xu t kinh doanh
chính là quá trình k t h p các y u t đó đ t o ra hàng hóa, d ch v . Khác v i các t
li u lao đ ng, đ i t ng lao đ ng khi tham gia vào quá trình s n xu t luôn thay đ i
hinh thái v t ch t ban đ u, giá tr c a nó đ c chuy n d ch toàn b m t l n vào giá tr
s n ph m và đ c bù đ p khi doanh nghi p bán đ c s n ph m và thu ti n v .
it

ng lao đ ng trong doanh nghi p đ

c bi u hi n thành hai b ph n: M t

b ph n là v t t d tr đ chu n b cho quá trình s n xu t đ c liên t c (nguyên v t
li u, nhiên li u,…), m t b ph n khác là nh ng v t t đang trong quá trình ch bi n
(s n ph m đang ch t o, bán thành ph m) và nh ng t li u lao đ ng không đ tiêu
chu n là TSC (còn g i là công c lao đ ng nh ). Hai b ph n này bi u hi n d i
hình thái v t ch t g i là tài s n l u đ ng s n xu t.
M t khác quá trình s n xu t doanh nghi p luôn g n li n v i quá trình l u thông.
Trong quá trình l u thông, doanh nghi p ph i ti n hành m t s công vi c: ch n l c,
đóng gói, xu t giao s n ph m và thanh toán… đ i t
đ c g i là tài s n l u đ ng l u thông.

ng lao đ ng trong quá trình này

Trong quá trình s n xu t kinh doanh các tài s n l u đ ng s n xu t và tài s n l u
đ ng l u thông luôn v n đ ng thay th và chuy n hóa l n nhau, đ m b o cho quá trình
san xu t kinh doanh đ c ti n hành thu n l i và liên t c. Nh v y, doanh nghi p nào
c ng c n ph i có m t s v n thích đáng đ đ u t vào tài s n y, s ti n ng tr
nh ng tài s n đó đ c g i là v n l u đ ng.

cv

Tóm l i, v n l u đ ng c a doanh nghi p là s v n ng ra đ hình thành nên
TSL nh m đ m b o cho quá trình kinh doanh c a doanh nghi p đ c th c hi n
th ng xuyên, liên t c. V n l u đ ng chuy n toàn b giá tr c a chúng vào l u thông
và t trong l u thông toàn b giá tr c a chúng đ

c hoàn l i m t l n sau m t chu k

kinh doanh.
1.1.2. c đi m v năl uăđ ng
V n l u đ ng hoàn thành m t vòng tu n hoàn sau m t chu k s n xu t kinh
doanh. Trong quá trình đó, VL chuy n toàn b m t l n giá tr vào giá tr s n ph m,
khi k t thúc quá trình s n xu t kinh doanh, giá tr hàng hóa đ c th c hi n và v n l u
đ ng đ c thu h i.
Trong quá trình s n xu t kinh doanh, VL đ c chuy n qua nhi u hình thái khác
nhau qua t ng giai đo n. Các giai đo n c a vòng tu n hoàn đó luôn đan xen v i nhau
1


mà không tách bi t riêng r . Vì v y trong quá trình s n xu t kinh doanh, qu n lý VL
có m t vai trò quan tr ng. Vi c qu n lý VL

đòi h i ph i th

ng xuyên n m sát tình

hình luân chuy n v n, k p th i kh c ph c nh ng ách t c trong s n xu t kinh doanh,
đ m b o đ ng v n đ c l u chuy n liên t c và nh p nhàng.
Trong c ch t ch và t ch u trách v nhi m tài chính, s v n đ ng c a VL
đ c g n ch t v i l i ích c a doanh nghi p và ng i lao đ ng. Vòng quay c a v n
càng đ c quay nhanh thì doanh thu càng cao và càng ti t ki m đ c v n, gi m chi
phí s d ng v n m t cách h p lý làm t ng thu nh p c a doanh nghi p, doanh nghi p
có đi u ki n tích t v n đ m r ng s n xu t kinh doanh, không ng ng c i thi n đ i
s ng c a ng i lao đ ng.
1.1.3. Vai trò c a v năl uăđ ng
V n trong các doanh nghi p có vai trò quy t đ nh đ n vi c thành l p, ho t đ ng
và phát tri n c a m i doanh nghi p. Nó là đi u ki n tiên quy t, quan tr ng trong s ra đ i,
t n t i và phát tri n c a m i doanh nghi p, v n l u đ ng có nh ng vai trò ch y u sau:
Vôn l u đ ng giúp cho các doanh nghi p ti n hành ho t đ ng s n xu t kinh
doanh m t cách liên t c có hi u qu . N u v n l u đ ng b thi u hay luân chuy n ch m
s h n ch vi c th c hi n mua hàng hóa, làm cho các doanh nghi p không th m r ng
đ c th tr ng hay gián đo n s n xu t d n đ n gi m sút l i nhu n gây nh h ng x u
đ n hi u qu c a doanh nghi p.
V n l u đ ng có k t c u ph c t p, do tính ch t ho t đ ng không thu n nh t,
ngu n c p phát và ngu n b sung luôn thay đ i.
nghiên c u nh m nâng cao hi u
qu s d ng v n l u đ ng tr c h t ph i ti n hành nghiên c u s phân b v n l u
đ ng trong t ng giai đo n luân chuy n v n, t đó doanh nghi p xác đ nh ph ng
h

ng và tr ng đi m qu n lý nh m đáp ng k p th i đ i v i t ng th i k kinh doanh.

V n l u đ ng là công c quan tr ng, nó ki m tra, ki m soát, ph n ánh ch t khách

quan c a ho t đ ng tài chính thông qua giúp các nhà qu n tr doanh nghi p đánh giá
đ c nh ng m t m nh, m t y u trong kinh doanh nh kh n ng thanh toán, tình hình
luân chuy n v t t , hàng hóa, ti n v n t đó có th đ a ra nh ng quy t đ nh đúng đ n
đ t hi u qu kinh doanh cao nh t.
V n l u đ ng là ti n đ cho s t ng tr ng và phát tri n c a các doanh nghi p
đ c bi t đ i v i các doanh nghi p s n xu t, th ng m i và các doanh nghi p nh . B i
các doanh nghi p này v n l u đ ng chi m t tr ng l n trong t ng s v n, s s ng còn
c a các doanh nghi p này ph thu c r t nhi u vào t ch c, qu n lý, s d ng v n l u
đ ng. M c dù h u h t các v phá s n trong kinh doanh là h qu c a nhi u y u t ch
không ph i vì m t lý do qu n lý v n l u đ ng không t t. Nh ng c ng c n th y r ng,
s b t l c c a m t s công tác trong vi c ho ch đ nh và ki m soát ch t ch v n l u
đ ng và các kho n n ng n h n h u nh là nguyên nhân d n đ n s th t b i c a h .
2

Thang Long University Library


Tóm l i, v n l u đ ng có m t v trí quan tr ng trong quá trình ho t đ ng s n xu t
kinh doanh c a doanh nghi p. Vì v y, vi c s d ng v n l u đ ng nh th nào cho có
hi u qu s

nh h

ng l n đ n m c tiêu chung c a doanh nghi p.

1.1.4. Phân lo i v n l uăđ ng
Trong các doanh nghi p v n đ t ch c v n l u đ ng có vai trò quan tr ng,
doanh nghi p qu n lý và s d ng v n l u đ ng t t thì s đ t đ c k t qu cao trong s

d ng v n. V n l u đ ng đ c quay vòng nhanh, doanh nghi p t ch c t khâu mua
s m, s n xu t và tiêu th s n ph m nh v y, nh v y l ng v n nh t đ nh doanh
nghi p đem l i hi u qu kinh doanh cao h n. Cho nên đ qu n lý s d ng v n l u
đ ng có hi u qu thì vi c phân lo i v n l u đ ng là r t c n thi t. Ng i ta phân lo i
v n l u đ ng trong doanh nghi p theo các tiêu th c sau:
Phân lo i theo s v năđ ng c a v n trong quá trình s n xu t kinh doanh:

-V

n l u đ ng trong khâu d tr :
i v i các doanh nghi p d ch v VL trong
khâu d tr bao g m: V n d tr v t li u, nhiên li u, ph tùng thay th nh m đ m b o
ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p đ

-V

c ti n hành th

ng xuyên, liên t c.

n l u đ ng trong khâu s n xu t: Trong doanh nghi p th

ng m i và doanh

nghi p d ch v không mang tính ch t s n xu t thì không có v n l u đ ng v n đ ng khâu
này. i v i các doanh nghi p d ch v mang tính ch t s n xu t VL này bao g m:
V n v s n ph m d dang đang ch t o: là giá tr s n ph m d dàng dùng trong
quá trình s n xu t, xây d ng ho c đang n m trên các đ a đi m làm vi c đ i ch bi n
ti p, chi phí tr ng tr t d dang...
V n bán thành ph m t ch : c ng là giá tr các s n ph m d dang nh ng khác

s n ph m đang ch t o ch đã hoàn thành giai đo n ch bi n nh t đ nh.
V n và phí t n đ i phân b (chi phí tr tr c) là nh ng phí t n chi ra trong k ,
nh ng có tác d ng cho nhi u k s n xu t vì th ch a tính h t vào giá thành mà s tính
vào giá thành các k sau.

-V

n l u đ ng trong khâu l u thông bao g m:

V n thành ph m: là bi u hi n b ng ti n s s n ph m đã nh p kho và chu n b
các công tác tiêu th .
V n b ng ti n bao g m ti n m t t i qu , ti n đang chuy n và ti n g i ngân
hàng, các kho n đ u t ng n h n, các kho n th ch p….
V n thanh toán là nh ng kho n ph i thu t m ng phát sinh trong quá trình mua
bán v t t hàng hoá ho c thanh toán n i b . Theo cách phân lo i này có th th y v n
n m trong quá trình d tr nguyên v t li u và v n n m trong khâu l u thông không

3


tham gia tr c ti p vào s n xu t. Ph i chú ý t ng kh i l

ng s n ph m đang ch t o v i

m c h p lý vì s v n này tham gia tr c ti p vào vi c t o nên giá tr m i.
Cách phân lo i này cho ta th y t tr ng, vai trò v n l u đ ng trong t ng khâu c a
quá trình s n xu t t đó có bi n pháp, k ho ch mua s m, d tr v t t , ti n v n đ m
b o s cân đ i, n kh p gi a các khâu c a quá trình s n xu t kinh doanh, duy trì s
liên t c c a ho t đ ng kinh doanh. Tránh tình tr ng ng ng tr , gián đo n do ho t đ ng
phân ph i không đ u, không h p lý trong ho t đ ng s n xu t làm gi m hi u qu kinh

doanh c a doanh nghi p.
Phân lo i theo hình thái bi u hi n:

-V

n b ng ti n và v n trong thanh toán

V n b ng ti n: g m các kho n v n ti n t nh ti n m t t i qu , ti n g i ngân
hàng, ti n đang chuy n đ c bi u hi n d i hình thái giá tr . Nh v y trong ho t đ ng
s n xu t kinh doanh đòi h i m i doanh nghi p ph i có m t l ng ti n nh t đ nh.
V n trong thanh toán: Ch y u là kho n ph i thu t khách hàng, th hi n s ti n
mà khách hàng n doanh nghi p phát sinh trong quá trình bán hàng hóa, d ch v d i
hình th c bán tr c tr sau. Ngoài ra trong m t s tr ng h p mua s m v t t , doanh
nghi p ph i ng tr c ti n cho nhà cung c p, t đó hình thành các kho n t m ng.

-V

n v t t hàng hóa (hay còn g i là hàng t n kho) là kho n VL có hình thái
bi u hi n b ng hi n v t c th bao g m: nguyên, nhiên v t li u, ph tùng thay th ,
công c , d ng c lao đ ng, s n ph m d dang và thành ph m.

-V

n v chi phí tr tr c: Là nh ng kho n chi phí l n h n th c t đã phát sinh
có liên quan đ n nhi u chu k s n xu t kinh doanh nên đ c phân b vào giá thành
s n ph m c a nhi u chu k s n xu t kinh doanh nh : chi phí s a ch a l n TSC , chi
phí thuê tài s n, chi phí nghiên c u, c i ti n k thu t…
Phân lo i theo ngu n hình thành và quy n s h u:

-V

n ch s h u: g m 3 ph n:

V n đóng góp c a các ch đ u t đ m r ng ho c thành l p doanh nghi p.
Ch s h u doanh nghi p có th là nhà n c, cá nhân ho c các t ch c tham gia liên
doanh, các c đông mua ho c n m gi c phi u. B t k m t doanh nghi p nào khi m i
thành l p ph i có đ v n pháp đ nh. Trong m i l nh v c ho t đ ng kinh doanh khác
nhau thì VL c a doanh nghi p là khác nhau. Ngoài ra doanh nghi p còn có s v n
đi u l , đây là s v n th c có c a doanh nghi p và s v n này ph i l n h n ho c b ng
s v n pháp đ nh.
V n đ c b sung t k t qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p:
Sau m i k s n xu t kinh doanh, doanh nghi p s xác đ nh đ c k t qu kinh doanh
4

Thang Long University Library


c a k đó. M t ph n l i nhu n sau thu đ
ph n khác đ

c chia cho các đ i t

ng liên quan. M t

c b sung vào v n kinh doanh mà ch y u là v n l u đ ng và đây là

m t b ph n c a v n ch s h u.
Các kho n chênh l ch do đánh giá l i tài s n, chênh l ch t giá ch a x lý và
các qu đ c hình thành trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh nh qu phúc l i qu
đ u t phát tri n s n xu t kinh doanh.

Nh ng doanh nghi p nhà n c v n ho t đ ng là do nhà n
m i thành l p trên c s b o toàn và phát tri n v n.

c c p ngay t khi

-V
xu h

n vay: V i đi u ki n kinh t nh hi n nay, quy mô kinh doanh ngày nay có
ng m r ng, nhu c u s d ng v n ngày càng phát tri n.

Do v y ngu n v n ch s h u ch đáp ng ph n nào nhu c u v n kinh doanh.
có đ v n trong quá trình s n xu t kinh doanh các doanh nghi p ph i ch đ ng t o ra
cho mình ngu n v n đ kinh doanh. M t bi n pháp h u hi u nh t là đi vay v n. Hình
th c đi vay c a doanh nghi p là: Vay ngân hàng, vay các t ch c kinh t ho c c a các
cá nhân hay vay c a các t ch c tín d ng nh m t o ra m t l ng v n cao h n đ đáp
ng nhu c u v v n khi th c hi n h p đ ng phù h p v i l i ích kinh doanh c a doanh
nghi p mà không trái v i pháp lu t.
V i m i hình th c vay v n l i có nh ng đi u ki n xây d ng ràng bu c khác
nhau. N u doanh nghi p vay c a t ch c tín d ng ngân hàng thì đi u ki n đ xét v n
vay là doanh nghi p ph i làm n có lãi, có tài s n th ch p mà s tài s n này ch a đem
ra th ch p. Sau 1 chu k ho c m t kho ng th i gian nh t đ nh doanh nghi p ph i hoàn
tr ti n vay v n.
Ngoài vi c vay v n c a t ch c tín d ng, c a ngân hàng, cá nhân qua vi c phát
hành c phi u, còn xu t hi n vi c vay v n l n nhau mà th c ch t là chi m d ng v n
l n nhau. Nh v y vi c vay v n s t o đi u ki n thu n l i, n m b t đ c c h i kinh
doanh và phát tri n l i nhu n cho doanh nghi p.

-V

n liên doanh: Ngoài v n t có, v n vay doanh nghi p có th huy đ ng thêm
b ng hình th c góp v n liên doanh, v i hình th c nh n góp v n liên doanh t c là
doanh nghi p cùng h p tác v i nhau trong v n đ kinh doanh nh m m c đích hai bên
cùng có l i.

-V

n khác: Trên th c t ho t đ ng kinh doanh có nh ng kho n ph i tr ph i

n p: nh n ph i tr ng i bán, ph i tr n i b , thu và các kho n n p ngân sách
nh ng ch a đ n k ph i tr , nh ng kho n ng i mua ph i tr ti n tr c, ti n l ng,
ti n b o hi m, y t , kinh phí công đoàn...

5


Nh ng kho n này đ

c coi nh là v n t có c a doanh nghi p m c dù doanh

nghi p không có quy n s h u, nh ng v n đ

c quy n s d ng t m th i vào ho t

đ ng kinh doanh mà không ph i tr b t k m t kho n ký g i nào.
V i các phân lo i v n nh trên t o đi u ki n thu n l i cho vi c qu n lý v n mà
doanh nghi p n m gi đ ng th i cho th y quy mô c a t ng lo i v n đ t đó có k
ho ch khai thác m t cách ch đ ng, tích c c góp ph n nâng cao hi u qu s d ng
VL c a doanh nghi p.
1.1.5. Nh ng nhân t nhăh ngăđ n k t c u v năl uăđ ng

K t c u v n l u đ ng là t tr ng thành ph n v n l u đ ng trong t ng s v n l u
đ ng c a doanh nghi p t i m t th i đi m nh t đ nh.
Vi c nghiên c u k t c u v n l u đ ng s giúp doanh nghi p tìm th y đ

c tình

hình phân b v n l u đ ng và t tr ng m i kho n v n chi m trong các giai đo n luân
chuy n đ xác đ nh tr ng đi m qu n lý v n l u đ ng, đ ng th i có bi n pháp t i u đ
nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng trong t ng đi u ki n c th .
Trong các doanh nghi p khác nhau thì k t c u v n l u đ ng c ng không gi ng
nhau. Vi c phân tích k t c u v n l u đ ng c a doanh nghi p theo các tiêu th c phân
lo i khác nhau s giúp doanh nghi p hi u rõ h n nh ng đ c đi m riêng v v n l u
đ ng mà doanh nghi p đang qu n lý và s d ng. T đó có nh ng bi n pháp qu n lý
v n l u đ ng có hi u qu h n, phù h p h n v i đi u ki n c th c a doanh nghi p.
K t c u v n l u đ ng ch u nh h ng b i các nhân t :

- Các nhân t

v m t cung ng v t t nh : kho ng cách gi a doanh nghi p v i
n i cung c p, kh n ng cung c p c a th tr ng, k h n giao hàng và kh i l ng v t t
đ c cung c p m i l n giao hàng, đ c đi m th i v c a ch ng lo i v t t cung c p.

- Các nhân t

v m t s n xu t nh : đ c đi m, k thu t, công ngh s n xu t c a
doanh nghi p; m c đ ph c t p c a s n ph m ch t o; đ dài c a chu k s n xu t;
trình đ t ch c quá trình s n xu t.

- Các nhân t

v m t thanh toán nh : ph ng th c thanh toán đ c l a ch n
theo các h p đ ng bán hàng; th t c thanh toán; vi c ch p hành k lu t thanh toán
gi a các doanh nghi p.
1.1.6. Nhu c u v năl uăđ ngăvƠăph

ngăphápăxácăđ nh nhu c u v năl uăđ ng c a

doanh nghi p

- Nhu c

u v v năl uăđ ng trong doanh nghi p
M t nhi m v c b n đ c đ t ra cho doanh nghi p là v i kh i l ng s n ph m
s n xu t theo k ho ch đ c d tính theo nhu c u th tr ng làm th nào đ có đ c
m t t l đúng đ n gi a s VL so v i k t qu s n xu t. i u đó có ngh a là làm th

6

Thang Long University Library


nào đ t ng c
đ nh đ

ng đ

c hi u qu c a s VL

b ra, mu n v y doanh nghi p ph i xác

c nhu c u VL m t cách đúng đ n h p lý.

Nhu c u VL tính ra ph i đ đ đ m b o cho quá trình tái s n xu t đ c ti n
hành m t cách liên t c, nh ng đ ng th i ph i th c hi n ch đ ti t ki m h p lý. Có
nh v y m i thúc đ y doanh nghi p ra s c c i ti n ho t đ ng s n xu t kinh doanh, tìm
m i bi n pháp đ nâng cao hi u su t s d ng VL , c ng c ch đ h ch toán kinh
doanh m i đ m b o đ c vi c qu n lý ch t ch s v n đã b ra.

- Ph

ngăphápăxácăđ nh nhu c u v năl uăđ ng c a doanh nghi p
Nhu c u v v n l u đ ng ph thu c vào quy mô và l nh v c ho t đ ng s n xu t
kinh doanh c a doanh nghi p. S v n l u đ ng doanh nghi p ph i ng ra ph thu c
vào nhu c u l n hay nh c a m i doanh nghi p trong t ng th i k kinh doanh khác
nhau. Do v y, c n ph i xác đ nh đ c nhu c u v n l u đ ng c n thi t t ng ng v i
quy mô và đi u ki n kinh doanh nh t đ nh. M i doanh nghi p c n ph i d a vào đ c
đi m ho t đ ng s n xu t kinh doanh đ ch n ph ng pháp xác đ nh nhu c u v n l u
đ ng thích h p
Nhu c u v n l u đ ng c a doanh nghi p th hi n

s v n ti n t c n thi t doanh

nghi p ph i tr c ti p ng ra đ hình thành m t l ng d tr b ng t n kho và các kho n
cho khách hàng n sau khi đã s d ng kho n tín d ng c a nhà cung c p và các kho n
n ph i tr khác có tính ch t chu k (ti n l ng ph i tr , ti n thu ph i n p…). Do v y
doanh nghi p có th xác đ nh nhu c u v n l u đ ng:
Nhu c u v n

M c d tr

Kho n ph i

Kho n ph i

+
hàng t n
thu t khách
tr nhà cung
kho
hàng
c p
Nhu c u v n l u đ ng xác đ nh theo ph ng pháp này t ng đ i sát và phù h p
v i các doanh nghi p trong đi u ki n này. Tuy v y, nó có h n ch là vi c tính toán
l uăđ ng

t

=

ng đ i ph c t p, kh i l ng tính toán nhi u và m t nhi u th i gian.
xác đ nh nhu c u v n l u đ ng c a doanh nghi p, có 2 ph ng pháp :
Ph ng pháp tr c ti p xác đ nh nhu c u v n l u đ ng:
Công th c t ng quát:

Trong đó:
V : nhu c u v n l u đ ng c a doanh nghi p.
M : là m c tiêu dùng bình quân 1 ngày c a lo i v n đ
N : là ngày luân chuy n c a lo i v n đ c tính toán.
i : s khâu kinh doanh; (i= 1,k).
7

c tính toán.


j : lo i v n s d ng; (i=1,k).
M c tiêu dùng bình quân 1 ngày c a m t lo i v n nào đó trong khâu tính toán
đ c tính b ng t ng m c tiêu dùng trong k (theo d toán chi phí) chia cho s ngày
trong k (tính ch n 360 ngày/n m)
Ph ng pháp gián ti p xác đ nh nhu c u v n l u đ ng
c đi m c a ph ng pháp gián ti p là d a vào k t qu th ng kê kinh nghi p v
v n l u đ ng bình quân n m báo cáo, nhi m v s n xu t kinh doanh n m k ho ch và
kh n ng t ng t c đ lu n chuy n v n l u đ ng n m k ho ch đ xác đ nh nhu c u v n
l u đ ng c a doanh nghi p n m k ho ch.
Công th c t ng quát:

Trong đó:
VBC
M1,M0
VL

: nhu c u v n l u đ ng n m k ho ch.
: là t ng m c luân chuy n v n l u đ ng n m k ho ch và
n m báo cáo.
: là s d bình quân v n l u đ ng n m báo cáo.

0

: t l gi m (ho c t ng) s ngày luân chuy n v n l u đ ng
n m k ho ch so v i n m báo cáo.

t

1.2. N i dung qu n lý v năl uăđông
1.2.1. Chính sách qu n lý v năl uăđ ng
xem xét doanh nghi p đang s d ng chi n l c qu n lý v n l u đ ng nào, ta
c n nghiên c u v các chính sách qu n lý tài s n l u đ ng và n ng n h n. Khi k t h p
vi c qu n lý TSL và n ng n h n, doanh nghi p có 3 chi n l c qu n lý VL có th
theo đu i là: chính sách th n tr ng, chính sách c p ti n, chính sách dung hòa.
Hình 1.1. Mô hình chính sách qu n lý v năl uăđ ng

TSNH

TSDH

NV
ng n
h n
NV dài
h n

Th n tr ng

TSDH

NV
ng n
h n

TSNH

NV dài
h n

TSNH

NV ng n
h n

TSDH

NV dài
h n

C p ti n

8

Thang Long University Library

Dung hòa
[3, tr54]


N u doanh nghi p theo đu i chính sách th n tr ng (duy trì t tr ng tài s n l u
đ ng cao) thì nó nên đ c cân b ng vi c áp d ng chi n l c qu n lý n ng n h n c p
ti n (duy trì t tr ng n ng n h n cao).
c đi m khi doanh nghi p áp d ng chính sách th n tr ng là: M t tài s n l u
đ ng cao và m c n ng n h n th p, th i gian quay vòng ti n dài do ph i thu khách
hàng và hàng t n kho t ng, nên vòng quay ti n c a chúng gi m và th i gian quay vòng
t ng, r i ro thanh toán th p.

TSL

N u doanh nghi p theo đu i chính sách c p ti n t c là duy trì m c t tr ng
th p thì doanh nghi p c n cân b ng r i ro b ng cách duy trì t tr ng n ng n

h n c ng th p c a chi n l

c qu n lý n ng n h n th n tr ng.

c đi m khi doanh nghi p áp d ng chính sách c p ti n là: M c tài s n l u đ ng
th p nh ng qu n lý c p ti n và hi u qu , th i gian quay vòng ti n ng n do ph i thu
khách hàng và hàng t n kho giam nên vòng quay quay c a chúng t ng và th i gian
quay vòng gi m, chi phí th p h n d n đ n l i nhu n tr c thu cao, lãi su t ng n h n
th p h n lãi su t dài h n, r i ro cao trong thanh toán.
N u doanh nghi p có t tr ng TSL
m c trung bình thì c ng nên duy trì t
tr ng ng n h n m c trung bình.
c đi m khi doanh nghi p áp d ng chính sách dung hòa là: M c tài s n l u
đ ng và n ng n h n trung bình, tài s n l u đ ng luôn đ

c đ m b o th

ng xuyên

liên t c thông qua ngu n n ng n h n, không g p r i ro cao trong thanh toán, l i
nhu n tr c thu không cao, không th p.
Tóm l i, vi c qu n lý v n l u đ ng trong m i doanh nghi p là r t c n thi t, là yêu
c u khách quan ph i th c hi n t t đ giúp doanh nghi p m r ng s n xu t, t ng l i nhu n.
1.2.2. Qu n lý v n b ng ti n
Qu n lý v n b ng ti n c a doanh nghi p g m ti n m t t i qu và ti n g i ngân

hàng. V n b ng ti n là y u t tr c ti p quy t đ nh kh n ng thanh toán c a m t doanh
nghi p t ng ng v i quy mô kinh doanh nh t đ nh đòi h i th ng xuyên ph i có m t
l ng ti n t ng x ng m i đ m b o cho tình hình tài chính c a doanh nghi p tr ng
thái bình th

ng. Chính vì th vi c qu n lý v n b ng ti n là v n đ h t s c quan tr ng

trong công tác qu n lý tài chính doanh nghi p.
N i dung ch y u c a qu n lý v n b ng ti n bao g m các v n đ chính sau:
Xác đ nh v n d tr ti n m t m t cách h p lý.
xác đ nh m c t n tr ti n m t h p lý có nhi u cách nh có th d a vào mô
hình EOQ (còn g i là mô hình Baumol).
Mô hình Baumol:
Gi đ nh :
Tình hình thu ậ chi ti n n đ nh, đ đ n.
9


Không tính đ n ti n thu trong k ho ch đ nh.
Không có d tr ti n cho m c đích an toàn.
Do thu ậ thi ti n m t t i công ty là đ đ nh nên l

ng ti n m t bi n thiên nh sau:

th 1.1. M c d tr ti n m t
Ti n m t đ u
k (C)

C/2

Ti n m t
cu i k (0)
1

Bán CK

2

Th i gian

Chi phí giao d ch (TrC):
Trc =
Trong đó:
T: T ng nhu c u v ti n trong n m.
C: Quy mô 1 l n bán ch ng khoán.
F: Chi phí c đ nh c a 1 l n bán ch ng khoán.
Chi phí c h i (OC):

Trong đó: C/2: M c d tr ti n m t trung bình
K: Lãi su t đ u t ch ng khoán
T ng chi phí (TC):

T đó ta tính đ

c m c d tr t i u:

Theo mô hình Baumol, khi v n b ng ti n xu ng th p, doanh nghi p bán ch ng
khoán đ thu ti n v , t đó doanh nghi p ph i m t chi phí giao d ch cho m i l n bán
ch ng khoán. Ng

c l i, khi doanh nghi p d tr v n b ng ti n thì doanh nghi p s
10

Thang Long University Library


m t kho n ti n thu đ

c do không đ u t ch ng khoán hay g i ti t ki m. Do mô hình

Baumol áp d ng v i nh ng gi đ nh nên không phù h p v i các doanh nghi p mang
tính ch t th i v , có l

ng v n b ng ti n phát sinh không đ u.

- Qu n lý v

n ch t ché các kho n thu chi b ng ti n doanh nghi p c n ph i xây d ng
các n i quy, quy ch v qu n lý các kho n thu, chi, đ c bi t là các kho n thu chi b ng ti n
m t đ tránh s m t mát, l m d ng ti n c a doanh nghi p m u l i cho cá nhân.

-T tc

các kho n thu chi b ng ti n m t ph i đ
chi tiêu ngoài qu .

- Ph i có s

c thông qua qu , không đ

c

phân đ nh rõ ràng trong qu n lý ti n m t gi a nhân viên k toán ti n

m t và ch qu .

- T ng t

c đ quá trình thu ti n và làm ch m đi quá trình chi ti n. D đoán đ c
th i gian chi tr , doanh nghi p có th t n d ng l ng ti n m t trôi n i trên m t s d
ti n m t nh h n.

- C n qu n lý ch t ch
ng, các tr

- Th

các kho n t m ng ti n m t. Xác đ nh rõ đ i t
ng h p t m ng, m c đ t m ng và th i gian t m ng.

ng t m

ng xuyên đ m b o kh n ng thanh toán các kho n n đ n h n cho doanh

nghi p.
ch đ ng trong thanh toán doanh nghi p ph i th c hi n t t vi c l p k ho ch
l u chuy n ti n t , trên c s đó có bi n pháp thích ng nh m đ m b o s cân b ng
thu chi v n b ng ti n c a doanh nghi p và nâng cao kh n ng sinh l i.
1.2.3. Qu n lý các kho n ph i thu
Trong s các kho n m c ph i thu c a doanh nghi p, ph i thu khách hàng đóng

vai trò quan tr ng nh t. Ph i thu khách hàng là kho n m c xu t hi n trong quan h
mua bán tr ch m gi a các doanh nghi p, hay còn g i là kho n tín d ng th ng m i.
Khi doanh nghi p bán hàng tr ch m cho khách hàng ngh a là doanh nghi p c p tín
d ng th ng m i cho khách hàng.
qu n lý kho n ph i thu t khách hàng, doanh nghi p c n chú ý m t s bi n
pháp sau:
Xácăđ nh chính sách tín d ngăth ngăm i
N ph i tr thu t khách hàng doanh nghi p ch y u ph thu c vào kh i l

ng

hàng hóa, d ch v bán ch u khách hàng và th i h n bán ch u. Vì v y, đ qu n lý kho n
ph i thu tr c h t c n xem xét, đánh giá các y u t ch y u nh h ng đ n chính sách
bán ch u c a doanh nghi p nh :
M c tiêu m r ng th tr ng, t ng doanh thu và t ng l i nhu n c a doanh nghi p.

11


Tính ch t th i v trong s n xu t và tiêu th c a m t s s n ph m (th i h n bán
ch u r t ng n trong các nganh th c ph m t

i s ng và k thu ti n bình quân r t cao

trong ngành ki n trúc, s n xu t c gi i và nh ng doanh nghi p l n…).
Tình tr ng c nh tranh: c n xem xét tính hình bán ch u c a các đ i th c nh tranh
đ có đ i sách b n ch u thích h p và c l i.
Tình tr ng tài chính c a doanh nghi p: không th m r ng vi c bán ch u cho
khách hàng khi doanh nghi p đã n ph i thu m c cao và có s thi u h t l n v n
b ng ti n trong cân đ i thu chi b ng ti n.

PhơnătíchăkháchăhƠng,ăxácăđ nhăđ iăt ng bán ch u:
th m đ nh đ r i ro
trong vi c c p tín d ng cho khách hàng c n có s phân tích đánh giá kh n ng tr n
và uy tín c a khách hàng, nh t là v i nh ng khách hàng ti m n ng. Trên c s đó
quy t đ nh hình th c h p đ ng (th c hi n trên tài kho n mua bán ch u, l nh phi u, h i
phi u th ng m i, tín d ng th không h y ngang hay bán có đi u ki n).
Phơnătích,ăđánhăgiáăcácăkho n tín d ngămƠăkháchăhƠngăđ ngh
Sau khi phân tích n ng l c tín d ng c a khách hàng, doanh nghi p s xem xét
các kho n tín d ng mà khách hàng đ ngh d a vào ch tiêu NPV.
M t s mô hình mà doanh nghi p th ng s d ng:

- Quy t đ nh tín d

ng khi xem xét m t ph

ng án c p tín d ng:

Mô hình c b n:

Trong đó:
VC:

T l chi phí bi n đ i trên doanh thu.

S:
Doanh thu d ki n m i k
ACP: Th i gian thu ti n trung bình tính theo ngày.
BD:
CD:
T:

T l n x u trên dòng ti n c a b ph n tín d ng.
Lu ng ti n ra t ng thêm c a b ph n tín d ng.
Thu su t c n biên c a doanh nghi p.

k:
T l thu th p yêu c u sau thu .
Sau khi tính toán NPV, doanh nghi p đ a ra quy t đ nh trên c s :
NPV > 0: C p tín d ng.
NPV = 0: Bàng quan.
NPV < 0: Không c p tín d ng.

- Quy t đ nh tín d

ng khi xem xét hai ph

ng án c p tín d ng.

12

Thang Long University Library


B ng 1.1. C p tín d ng và không c p tín d ng
Ch tiêu
S l

Không c p tín d ng

C p tín d ng

Q0

Q1(Q1 > Q0)

P0

P1(P1 > P0)

AC0

AC1(AC1 > AC0)

ng bán (Q)

Giá bán (P)
Chi phí s n xu t bình quân (AC)
Xác su t thanh toán

100%

Th i gián n

0

T

T su t chi t kh u

0

R

Không c p tín d ng khi :
NPV = P0Q0 ậ AC0Q0
C p tín d ng khi:

ậ AC1Q1

NPV1 =

Doanh nghi p đ a ra quy t đ nh d a trên c s so sánh NPV và NPV1
NPV > NPV1: C p tín d ng.
NPV = NPV1: Bàng quan.
NPV < NPV1: Không c p tín d ng.
Quy t đ nh tín d ng k t h p thông tin r i ro.
B ng 1.2. S d ng và không s d ng thông tin r i ro tín d ng
Không s d ng thông
tin rui ro

S d ng thông tin
r i ro

Q1

Q1 h

P1

P1

AC1

AC1

Chi phí thông tin r i ro

0

C

Xác su t thanh toán

h

100%

Th i gian n

T

T

T su t chi t kh u

R

R

Ch tiêu

S l

ng bán (Q)

Giá bán (P)
Chi phí s n xu t bình quân (AC)

Không s d ng thông tin r i ro:
NPV1 =
S d ng thông tin r i:

13

ậ AC1Q1


ậ AC1Q1h ậ C

NPV2 =

Doanh nghi p đ a ra quy t d nh d a trên c s so sánh NPV1 và NPV2
NPV1 > NPV2: Không s d ng thông tin r i ro tín d ng.
NPV1 = NPV2: Bàng quan.
NPV1 < NPV2: s d ng thông tin r i ro tín d ng.
Th ng xuyen ki m soát n ph i thu
M s theo dõi ch tiêu n ph i thu và tình hình thanh toán v i khách hàng.
Th ng xuyên ki m soát đ n m v ng tình hình n ph i thu và tình hình thu h i n .
theo dõi các kho n n ph i thu, doanh nghi p có th s d ng 2 cách:

- Th i gian thu n trung bình (ACP)

- D a theo m u hình ph i thu:
M u hình ph i thu t l % c a doanh thu bán hàng tr ch m v n ch a thanh
toán trong tháng ghi nh n doanh thu và trong nh ng tháng ti p theo.
Do các kho n ph i thu đ c chia nh theo t ng tháng phát sinh doanh thu nên
theo s thay đ i trong m u hình ph i thu giúp doanh nghi p ghi nh n ngay s thay đ i
trong hành vi thanh toán c a khách hàng.
Th ng xuyên theo dõi và phân tích c c u n ph i thu theo th i gian. Xác
đ nh tr ng tâm qu n lý n ph i thu đ có bi n pháp qu n lý ch t ch .
Áp d ng các bi n pháp thích h p thu h i n và b o toàn v n:

- Chu n b

s n sàng các ch ng t c n thi t đ i v i các kho n n s p đ n k thanh
toán. Th c hi n k p th i các th t c thanh toán.

- Th
- Ch

c hi n các bi n pháp k p th i thu h i các kho n n đ n h n.

đ ng áp d ng các bi n pháp tích c c và thích h p thu h i các kho n n quá
h n. C n xác đ nh rõ nguyên nhân d n đ n n quá h n đ có bi n pháp thu h i phù
h p.
1.2.4. Qu n lý hàng t n kho
Hàng t n kho là kho n m c có tính thanh kho n th p nh t trong s các kho n
m c c a v n l u đ ng. B i v y, tích tr hàng t n kho bên c ch vi c giúp cho ho t
đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p đ c liên t c còn làm gi m kh n ng
thanh toán nhanh hay kh n ng thanh toán t c th i c a doanh nghi p n u chúng chi m
t l quá l n trong v n l u đ ng.
Trong công tác qu n lý hàng t n kho, các ph ng th c th ng đ c s d ng đó

là:
14

Thang Long University Library


Mô hình EOQ (The Economic Order Quantity model)
ây là mô hình xác đ nh l ng đ t hàng t i u sao cho t ng chi phí th p nh t.
Gi đ nh c a mô hình: Nhu c u v hàng t n kho là n đ nh; Không có bi n đ ng
giá, hao h t, m t mát trong khâu d tr ; Không x y ra thi u h t hàng t n kho n u đ n
đ t hàng đ c th c hi n đúng h n.
th 1.2.ăL

ngăđ t hàng t iă u

S n ph m

Q*

QP

Th i đi m Th i đi m
đ t hàng nhân hàng

Th i gian

Chi phí đ t hàng
Chi phí đ t hàng =

x O

Chi phí d tr hàng t n kho
Chi phí d tr =
Trong đó: S:

xC

Nhu c u hàng hóa trong n m

O: Chi phí m t l n đ t hàng
Q/2:M c t n kho trung bình
C: Chi phí d tr kho trên m t đ n v hàng t n kho trong n m
T ng chi phí
T ng chi phi = Chi phí đ t hàng + Chi phí d tr
M c d tr kho t i u
Q* =
15


i m đ t hàng
OP = Th i gian ch đ t hàng x S/360 + Qan toàn
(N u không có d tr an toàn thì Qan toàn = 0)
Th i gian d tr t i u:
T* =
Mô hình ABC
Là mô hình qu n lý hàng t n kho d a trên c s áp d ng m c đ qu n lý khác
nhau v i nhóm l u kho có giá tr cao th p khác nhau.
th 1.3. Mô hình qu n lý hàng t n kho ABC

% giá tr

100

C

85

50

B
A

10

30

60

%s l

ng

Vi c phân lo i hàng hóa theo giá tr đ áp d ng cho mô hình là công vi c đ n
gi n, d ti n hành. Qu n lý hàng t n kho có hi u qu do có th s p x p các lo i hàng
hóa theo giá tr gi m d n: Doanh nghi p s t p trung vào nhóm hàng t n kho c n qu n
lý ch t ch nh t đ sau đó có hi u qu kinh doanh t t nh t. Nó làm cho qu n lý tài
chính hàng l u kho tr nên t i quan tr ng. ó là, các quân tâm khác (maketing, s n
xu t , mua s m) đ c đáp ng r i sau đó, nh ng quan tâm đ ng trên góc đ tài chính
đ c áp d ng đ áp d ng ki m soát đ u t c a công ty vào hàng l u kho. Tuy nhiên
mô hình chua gi i quy t đ c vi c t i thi u hóa chi phí l u kho.

16

Thang Long University Library


1.3. Hi u qu s d ng v năl uăđ ng trong doanh nghi p
1.3.1 Khái ni m v hi u qu s d ng v năl uăđ ng trong doanh nghi p
c tr ng c b n nh t c a v n l u đ ng là s luân chuy n liên t c trong su t quá
trình s n xu t kinh doanh và chuy n toàn b giá tr m t l n vào s n ph m trong chu k
kinh doanh. Do v y, khi đánh giá v hi u qu s d ng v n l u đ ng, ng i ta ch y u
đánh giá v t c đ luân chuy n c a nó. T c đ luân chuy n v n l u đ ng nhanh hay ch m
nói lên tình hình t ch c các m t công tác, mua s m, d tr và tiêu th c a doanh nghi p
h p lý hay không h p lý, các kho n v t t d tr s d ng t t hay không t t, các kho n phí
t n trong s n xu t kinh doanh cao hay th p, ti t ki m hay không ti t ki m.
Ngoài m c tiêu s d ng mua s m, d tr , v n l u đ ng còn đ c s d ng trong
thanh toán. B i v y, hi u qu s d ng v n l u đ ng còn th hi n

kh n ng đ m b o

l ng v n l u đ ng c n thi t đ th c hi n thanh toán. m b o đ y đ v n l u đ ng
trong thanh toán s giúp doanh nghi p t ch h n trong kinh doanh, v a t o ra uy tín
v i b n hàng và khách hàng.
Tóm l i, hi u qu s n xu t kinh doanh là m t ph m trù kinh t , bi u hi n s phát
tri n kinh t theo chi u sâu, nó ph n ánh trình đ khai thác và s d ng các ngu n l c
trong quá trình tái s n xu t nh m th c hi n m c tiêu kinh doanh, v i chi phí b ra ít
nh t mà đ t hi u qu cao nh t.
1.3.2. S c n thi t c a vi c nâng cao hi u qu s d ng v năl uăđ ng t i công ty
u tiên, xu t phát t đ c đi m ho t đ ng c a v n l u đ ng là luôn chuy n
nhanh, cho phép s d ng linh ho t trong quá trình s n xu t kinh doanh t đó t o ra m t
kh i l ng s n ph m l n cho doanh nghi p. K t qu kinh doanh t t hay x u ph thu c

vào công tác qu n lý và s d ng v n l u đ ng. Vi c t ng c ng qu n lý và nâng cao
hi u qu s d ng v n l u đ ng đ m b o cho ho t đ ng s n xu t kinh doanh đ c di n
ra liên t c. V n l u đ ng cùng m t lúc đ c phân b kh p các giai đo n luân chuyên
và bi u hi n d i nhi u hình th c khác nhau, mu n cho quá trình tái s n xu t đ c
liên t c thì doanh nghi p ph i có đ v n đ u t khi n cho vi c chuy n hóa hình thái
v n đ c thu n l i.
Th hai, xu t phát t vai trò c a v n l u đ ng trong quá trình s n xu t kinh
doanh. V n l u đ ng là m t b ph n c a v n s n xu t kinh doanh, do đó vi c nâng cao
hi u qu s d ng v n l u đ ng c ng làm cho hi u qu s d ng v n kinh doanh t ng
lên. Doanh nghi p nào thi u v n thì vi c chuy n hóa hình thái s g p khó kh n, V n
l u đ ng c ng không luân chuy n và quá trình s n xu t s b gián đo n. S v n đ ng
c a v n l u đ ng thông qua s v n đ ng c a v t t , s v n nhi u hay ít ph n ánh s
v n d tr
các khâu nhi u hay ít. Th nh ng s chu chuy n c a v n đ c ph n ánh
b ng hình th c giá tr , không phái lúc nào c ng nh t trí v i s v n đ ng c a v t t . Ví
d , doanh nghi p mua nguyên v t li u thanh toán b ng ph
17

ng th c nh n tr tr

c thì


ph i tr ti n tr

c ti n mua v t t , hàng hóa hay khi bán hàng thì hàng đã giao cho

khách hàng nh ng ph i sau m t th i gian m i nh n đ

c ti n… Qua đó giúp cho

doanh nghi p n m đ c tình hình v n đ ng c a v t t , thúc đ y doanh nghi p gi m d
tr , ch m d t đ ng đ đ m b o cho quá trình ho t đ ng s n xu t.
Th ba, xu t phát t ý ngh a c a vi c nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng.
Hi u qu s d ng v n l u đ ng là ch tiêu ch t l ng ph n ánh t ng h p nh ng c
g ng, nh ng bi n pháp h u hi u v k thu t, v t ch c s n xu t. L i ích kinh doanh
đòi h i các doanh nghi p ph i s d ng m t cách h p lý, hi u qu t ng đ ng v n l u
đ ng nh m làm rút ng n th i gian chu chuy n v n qua đó thu h i v n nhanh h n, có
th gi m b t đ c s v n l u đ ng c n thi t mà doanh nghi p v n hoàn thành đ c
kh i l

ng s n ph m hàng hóa b ng ho c l n h n tr

c. Nâng cao hi u qu s d ng

v n l u đ ng còn có ý ngh a quan tr ng trong vi c gi m chi phí s n xu t, chi phí l u
thông và h giá thành s n ph m.
Cu i cùng, xu t phát t yêu c u b o toàn v n l u đ ng đ i v i ho t đ ng s n
xu t kinh doanh. M c tiêu ho t đ ng c a doanh nghi p là t i đa hóa l i nhu n. Do đ c
đi m v n l u đ ng chuy n hóa toàn b m t l n vào giá thành s n ph m và hình thái
v n l u đ ng th ng xuyên bi n đ i, vì v y đ b o toàn v n l u đ ng ch xét trên m t
giá tr . B o toàn v n l u đ ng th c ch t là b o toàn cho s v n cu i k đ mua m t
l ng v t t , hàng hóa t ng đ ng v i đ u k khi giá c hàng háo t ng lên, th hi n
kh n ng mua s m v t t
khâu d tr và tài s n đ nh m c nói chung, duy trì kh
n ng thanh toán c a doanh nghi p.
Vì v y, vi c nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng là m t v n đ h t s c
thuy t ph c và vô cùng c n thi t đ i v i m i doanh nghi p, k t qu ho t đ ng s n xu t
kinh doanh phát tri n t t hay không quy t đ nh ph n l n là do ch t l
qu n lý v n l u đ ng.

ng c a công tác

1.3.2. Các ch tiêuăđánhăgiáăhi u qu s d ng v năl uăđ ng trong doanh nghi p
đánh giá hi u qu s d ng v n l u đ ng trong doanh nghi p có th s d ng
các ch tiêu sau đây:

- Các ch

tiêu t ng h p

+ Nhóm ch tiêu kh n ngăsinhăl i:
T su t sinh l i trên doanh thu (ROS)
T su t sinh l i trên doanh thu

=

L i nhu n ròng
Doanh thu

T s này cho bi t l i nhu n chi m bao nhiêu ph n tr m trong doanh thu. T s
này mang giá tr d ng ngh a là công ty kinh doanh có lãi, t s càng l n ngh a là lãi
càng l n. T s mang giá tr âm ngh a là công ty kinh doanh thua l .
18

Thang Long University Library


Tuy nhiên, t s này ph thu c vào đ c đi m kinh doanh c a t ng ngành. Vì th ,
khi theo dõi tình hình sinh l i c a công ty, ng

i ta so sánh t s này c a Công ty v i

t s bình quân c a toàn ngành mà công ty đó tham gia. M t khác, t s này và s
vòng quay tài s n có xu h ng ng c nhau. Do đó, khi đánh giá t s này, ng i phân
tích tài chính th ng tìm hi u nó trong s k t h p v i s vòng quay tài s n.
T su t sinh l i kinh t c a tài s n (ROA)
L i nhuân ròng

T su t sinh l i kinh t c a tài s n =

T ng tài s n
T su t sinh l i kinh t c a tài s n cho bi t m t đ n v tài s n đ a vào kinh
doanh s đem l i bao nhiêu đ n v l i nhu n sau thu . N u ch s này l n h n 0, thì có
ngh a doanh nghi p làm n có lãi. T s càng cao cho th y doanh nghi p làm n càng
hi u qu . Còn n u t s nh h n 0, thì doanh nghi p làm n thua l . M c lãi hay l
đ c đo b ng ph n tr m c a giá tr bình quân t ng tài s n c a doanh nghi p. T s cho
bi t hi u qu qu n lý và s d ng tài s n đ t o ra thu nh p c a doanh nghi p.
T su t sinh l i kinh t c a tài s n tài s n ph thu c vào mùa v kinh doanh và
ngành ngh kinh doanh. Do đó, ng i phân tích tài chính doanh nghi p ch s d ng t
s này trong so sánh doanh nghi p v i bình quân toàn ngành ho c v i doanh nghi p
khác cùng ngành và so sánh cùng m t th i k .
T su t sinh l i c a v n ch s h u (ROE)
L i nhu n ròng

T su t sinh l i c a v n ch s h u =

V n ch s h u

T su t l i nhu n trên v n ch s h u ROE cho bi t c 1 đ ng v n ch s h u

c a công ty c ph n này t o ra bao nhi u đ ng l i nhu n. N u t s này mang giá tr
d ng, là công ty làm n có lãi, n u mang giá tr âm là công ty làm n thua l .
C ng nh t s l i nhu n trên tài s n, t s này ph thu c vào th i v kinh
doanh. Ngoài ra, nó còn ph thu c vào quy mô và m c đ r i ro c a công ty.
so
sánh chính xác, c n so sánh t s này c a m t công ty c ph n v i t s bình quân c a
toàn ngành, ho c v i t s c a công ty t ng đ ng trong cùng ngành.
T su t l i nhu n trên v n ch s h u hay đ c đem so sánh v i t s l i nhu n
trên tài s n (ROA). N u t s l i nhu n trên v n ch s h u l n h n ROA thì có ngh a
là đòn b y tài chính c a công ty đã có tác d ng tích c c, ngh a là công ty đã thành
công trong vi c huy đ ng v n c a c đông đ ki m l i nhu n v i t su t cao h n t l
ti n lãi mà công ty ph i tr cho các c đông.

+ Nhóm ch tiêu kh n ngăthanhătoán
Kh n ng thanh toán ng n h n
Kh n ng thanh toán n ng n h n là m t t s tài chính dùng đ đo l
l c thanh toán n ng n h n c a doanh nghi p.
19

ng n ng


Kh n ng thanh toán ng n h n =

Tài s n ng n h n
N ng n h n

Kh n ng thanh toán n ng n h n cho bi t c m i đ ng n ng n h n mà doanh
nghi p đang gi thì doanh nghi p có bao nhiêu đ ng tài s n ng n h n có th s d ng
đ thanh toán.

H s kh n ng thanh toán n ng n h n < 1 là tài s n ng n h n không đ bù đ p
cho n ng n h n(v n ho t đ ng thu n)
H s kh n ng thanh toán n ng n h n = 1 th hi n tài s n ng n h n v a đ bù
đ p các kho n n ng n h n cho doanh nghi p mà doanh nghi p có kh n ng thanh
toán n ng n h n, tuy nhiên trong th c t , n u ch tiêu này m c 1 thì kh n ng thanh
toán n ng n h n c a doanh nghi p c ng v n r t mong manh.
Kh n ng thanh toán nhanh
Kh n ng thanh toán nhanh là t s tài chính nh m đo kh n ng huy đ ng tài s n l u
đ ng c a m t doanh nghi p đ thanh toán ngay các kho n n ng n h n c a doanh nghi p.
Kh n ng thanh toán nhanh =

Tài s n ng n h n ậ Hàng t n kho
N ng n h n

N u ch s này > 1 thì kh n ng thanh toán c a doanh nghi p đ
quan, ng c l i doanh nghi p s có nguy c r i vào tình tr ng v n .

c đánh giá kh

Kh n ng thanh toán t c th i
Kh n ng thanh toán t c th i là t s tài chính nh m đo kh n ng s d ng ngay
ti n c a doanh nghi p đ thanh toán các kho n n ng n h n c a doanh nghi p.
Ti n + các kho n t
Kh n ng thanh toán t c th i =

ng đ

ng ti n

N ng n h n

H s có giá tr càng cao thì kh n ng thanh toán t c th i c a doanh nghi p càng
l n. Tuy nhiên, n u quá cao thì l ng ti n mà doanh nghi p d tr l i t i đ n v quá
nhi u, đi u này s làm cho vòng quay c a v n l u đ ng ch m l i, hi u qu s d ng
th p.

- Các ch

tiêuăđánhăgiáăhi u qu s d ng v năl uăđ ng

+ Nhóm ch tiêuă đánhă giáă hi u qu s d ng c a t ng b ph n v nă l uă
đ ng
Vòng quay c a các kho n ph i thu
Vòng quay c a các kho n ph i thu: ph n ánh t c đ chuy n đ i kho n ph i thu
thành t n m t c a doanh nghi p
Vòng quay các kho n ph i thu =

Doanh thu thu n
Bình quân các kho n ph i thu

20

Thang Long University Library


S vòng quay các kho n ph i thu cao hay th p ph thu c và chính sách bán ch u
c a doanh nghi p. N u s vòng quay th p thì hi u qu s d ng v n kém do v n b
chi m d ng nhi u. T s này càng l n ch ng t t c đ thu h i các kho n ph i thu là
cao. Nh ng n u s vòng quay các kho n ph i thu cao quá thì s gi m s c c nh tranh
d n đ n gi m doanh thu.

K thu ti n trung bình
K thu ti n trung bình (th i gian quay vòng ph i thu):

ol

ng kh n ng thanh

toán thu h i v n nhanh trong thanh toán. Ch tiêu này ph n ánh s ngày c n thi t đ
thu đ c kho n ph i thu.
K thu ti n bình quân =

360
Vòng quay các kho n ph i thu

Ch tiêu này l n hay nh còn tùy thu c vào chính sách c a doanh nghi p nh :
m c tiêu m r ng th tr ng, chính sách tín d ng c a doanh nghiêp.
S vòng quay hàng t n kho
S vòng quay hàng t n kho là s l n nh ng hàng hóa t n kho bình quân luân
chuy n trogn k .
Giá v n hàng bán

S vòng quay hàng t n kho =

Tr giá hàng t n kho bình quân
S vòng quay càng cao thì s v n luân chuy n càng nhanh, vi c kinh doanh đ

đánh giá t t vì ch c n cho hàng t n kho th p mà v n đ t đ

c doanh thu cao và ng

c

c l i.

Th i gian quay vòng hàng t n kho
360

Th i gian quay vòng hàng t n kho =

S vòng quay hàng t n kho
Ch tiêu này càng nh thì hi u qu qu n lý hàng t n kho càng t t và ng
tiêu này càng l n thì hi u qu qu n lý hàng hàng t n kho càng kém.

c l i ch

S vòng quay kho n ph i tr
S vòng quay kho n ph i tr : ph n ánh kh n ng chi m d ng v n c a doanh
nghi p đ i v i nhà cung c p
Giá v n hàng
S vòng quay
kho n ph i tr

=

bán
Ph i tr ng i
bán bình quân

+
+

Chi phí chung, chi phí qu n lý bán hàng,
qu n lý
L

ng, th

ng, thu ph i n p bình quân

Các doanh nghi p luôn mong đ i vòng quay kho n ph i tr nh đ t ng kha n ng
chi m d ng v n c a nhà cung c p. Nh ng n u s vòng quay các kho n ph i tr quá
nh (các kho n ph i tr l n), s ti m n r i ro v kh n ng thanh kho n. Tuy nhiên,
c ng c n l u ý vi c chi m d ng kho n v này có th s giúp doanh nghi p gi m đ
21

c


chi phí v v n, đ ng th i th hi n uy tín v quan h thanh toán đ i v i nhà cung c p và
ch t l

ng s n ph m đ i v i khách hàng.

Th i gian quay vòng kho n ph i tr
Th i gian quay vòng kho n ph i tr : Ch tiêu ph n ánh s ngày c n thi t đ thanh
toán kho n ph i tr
360

Th i gián quay vòng kho n ph i tr =

S vòng quay kho n ph i tr

Ch tiêu này càng l n thì th i gian chi m d ng v n càng lâu và ng

c l i, ch tiêu

này càng nh thì th i gian chi m d ng v n càng ng n.
Th i gian quay vòng c a ti n
Th i gian quay vòng c a ti n (C.C.C) đ đánh giá kh n ng qu n lý dòng ti n
c a doanh nghi p
Th i gian
quay vòng

C.C.C =

ph i thu

+

Th i gian quay
vòng hàng t n kho

-

Th i gian quay
vòng ph i tr

Ch tiêu này càng cao, thì l ng ti n m t c a doanh nghi p càng khan hi m cho
ho t đ ng s n xu t kinh doanh và cho các ho t đ ng khác nh đ u t . N u ch tiêu này
nh s đ c coi là kh n ng qu n lý v n l u đ ng t t. Các doanh nghi p luôn mong

mu n có vòng ti n m t ng n vì khi đó s v n mà doanh nghi p đ a vào s n xu t kinh
doanh s cho m t hi u qu cao h n t đó s làm gia t ng hi u qu s d ng v n c a
doanh nghi p.

+ Nhóm ch tiêu v hi u qu s d ng v năl uăđ ng
S vòng quay v n l u đ ng
Ch tiêu này ph n ánh vòng quay v n đ
đ nh, th

ng đ

c th c hi n trong m t th i k nh t

c tính trong m t n m.

S vòng quay c a v n l u đ ng =

Doanh thu thu n
VL bình quân trong k

Vi c vòng quay v n l u đ ng có ý ngh a kinh t r t l n đ i v i doanh nghi p, có
th giúp cho doanh nghi p gi m đ c l ng v n l u đ ng c n thi t trong kinh doanh,
gi m đ c l
hi n có.

ng v n vay ho c có th m r ng đ

c quy mô kinh doanh trên c s

K luân chuy n v n l u đ ng

K luân chuy n v n l u đ ng =

360
S vòng quay c a VL

22

Thang Long University Library


Ch tiêu này th hi n s ngày c n thi t cho m t vòng quay c a v n l u đ ng
trong k phân tích. Th i gian luân chuy n c a v n l u đ ng càng ng n thì ch ng t
doanh nghi p s d ng v n l u đ ng linh ho t, ti t ki m và t c đ luân chuy n c a nó
s càng l n.
H s đ m nhi m c a v n l u đ ng
H s đ m nhi m c a v n l u đ ng =

V n l u đ ng bình quân
Doanh thu thu n

H s đ m nhi m v n l u đ ng ph n ánh đ đ

c m t đ ng doanh thu thu n thì

c n ph i b ra bao nhiêu đ ng v n l u đ ng. H s này càng cao thì ch ng t hi u qu
s d ng v n l u đ ng càng cao, s v n l u đ ng ti t ki m đ c càng l n.
Hi u su t s d ng v n l u đ ng
L i nhu n tr

Hi u su t s d ng v n l u đ ng =

c thu ( ho c sau thu )

V n l u đ ng bình quân
Ch tiêu này ph n ánh m t đ ng VL có th t o ra bao nhiêu đ ng l i nhu n
tr c ho c sau thu . M c doanh l i VL càng cao chúng t hi u qu s d ng VL
càng t t và ng c l i. Ch tiêu nay càng cao là đi u mong mu n c a b t k doanh
nghi p nào.
M c ti t ki m v n l u đ ng
Ch tiêu m c đ ti t ki m VL
do t ng t c đ chu chuy n VL
t

ph n ánh s VL

và đ

doanh nghi p ti t ki m đ

c

c bi u hi n b ng hai ch tiêu : M c ti t ki m

ng đ i và m c ti t ki m tuy t đ i.
M c ti t ki m tuy t đ i (Vtktd )

M c ti t ki m v n l u đ ng tuy t đ i: là do t ng t c đ luân chuy n v n nên DN
có th ti t ki m đ c m t s v n l u đ ng, có th rút ra kh i luân chuy n v n nên DN
có th rút ra kh i luân chuy n đ s d ng vào vi c khác.
M c ti t ki m t

ng đ i ( Vtktgd )

M c ti t ki m v n l u đ ng t

ng đ i: là do t c đ luân chuy n v n nên DN có

th t ng thêm t ng m c luân chuy n v n, song không c n t ng thêm ho c t ng thêm
không đáng k quy mô VL .
Trong đó:
M1,M0: Doanh thu thu n k này, k tr c
V1,V0: Vòng quay v n l u đ ng k này, k tr
23

c


1.4. Các nhân t nhăh ngăđ n hi u qu s d ng v năl uăđ ng
Trong quá trình ti n hành ho t đ ng s n xu t kinh doanh doanh nghi p ch u r t
nhi u các nhân t tác đ ng làm t ng ho c gi m hi u qu s d ng v n l u đ ng c a
doanh nghi p. Nh ng quy l i có hai nhân t nh h ng:
1.4.1 Nhân t khách quan
Hi u qu s d ng VL c a doanh nghi p ch u nh h ng c a m t s nhân t sau:
+ L m phát: Do tác đ ng c a n n kinh t th tr ng có l m phát là cho s c mua
c a đ ng ti n s t gi m hay giá c c a các lo i v t t hàng hoá t ng lên... Vì v y n u
doanh nghi p không đi u ch nh k p th i giá tr c a các lo i tài s n đó thì s làm cho
VL gi m d n theo t c đ tr t giá c a ti n t .
+ R i ro: Do r i ro b t th

ng trong quá trình s n xu t kinh doanh mà các doanh

nghi p th ng g p ph i trong đi u ki n n n kinh t th tr ng có s tham gia c a
nhi u thành ph n kinh t , cùng c nh tranh... Khi kinh t th tr ng không n đ nh, s c
mua có h n thì càng làm t ng kh n ng r i ro c a doanh nghi p. Ngoài ra doanh
nghi p còn ph i g p nhi u r i ro do thiên tai gây ra nh : ho ho n, bão l t... mà các
doanh nghi p khó có th tránh đ c.
+ Y u t s n xu t tiêu dùng: chu k , tính th i v c a s n xu t và tiêu dùng nh
h ng tr c ti p t i m c l u chuy n hàng hoá.
Nh ng hàng hoá có chu k s n xu t dài v n hàng hoá l n s làm cho t c đ chu
chuy n VL ch m và ng c l i bên c nh s phân b hàng hoá gi a n i s n xu t và
tiêu dùng c ng nh h ng t i t c đ chu chuy n hàng hoá. N u s phân b này là h p
lý s t o đi u ki n rút ng n th i gian l u thông hàng hoá, t ng t c đ chu chuy n t ng
hi u qu s d ng VL .
+ Nhu c u th tr
h o, nhu c u v th tr

ng, giá c hàng hoá d ch v . Trong th tr ng c nh tranh hoàn
ng và giá c hàng hoá và d ch v là nh ng bi n s r t khó xác

đ nh. S thay đ i c a c ng c ng nh h ng đ n hi u qu vi c s d ng v n hay l i
nhu n thu đ c c a doanh nghi p.
Ch ng h n, có s bi n đ ng l n v s c mua đ i v i m t hàng hoá nào đó mà
doanh nghi p đang kinh doanh. N u s c mua m t hàng này gi m doanh nghi p s đ t
m c doanh thu và l i nhu n th p làm cho hi u qu s d ng VL
doanh nghi p s đ t đ c m c doanh thu v l i nhu n cao h n.

th p. Ng

c l i

+ Giá c c ng tác đ ng t ng t nh v y, s thay đ i giá c có th cho s bi n
đ ng đ t ng t c a nhu c u ho c s l ng cung ng. Giá c thay đ i s làm t ng lên
ho c gi m đi m c đ lãi mf doanh nghi p thu đ c trên m t đ n v hàng hoá tiêu th .
+ Các chính sách kinh t c a nhà n c:
th c hi n ch c n ng qu n lý v mô
n n kinh t c a nhà n c, nhà n c đ a ra chính sách kinh t phù h đ thúc đ y t ng
tr

ng kinh t phù h p v i t ng th i k , giai do n phát tri n c a n n kinh t .
24

Thang Long University Library


+ Các chính sách thu , đây là công c đi u ti t v mô n n kinh t c a nhà n

c,

thu có tác đ ng tr c ti p đ n các ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p. Vì đây là
kho n chi phí b t bu c. N u nhà n c đóng thu th p đ i v i ngành kinh doanh c a
doanh nghi p thì l i nhu n thu đ c nhi u h n, doanh nghi p có xu h ng m r ng
quy mô kinh doanh. Ng c l i v i m c thu cao, l i nhu n gi m, doanh nghi p không
mu n m r ng quy mô kinh doanh mà còn thu h p d n quy mô ho t đ ng.
Bên c nh chính sách thu còn có các chính sách khác nh h ng t i vi c kinh
doanh nh chính sách xu t nh p kh u, chính sách thu c tiêu chu n...
1.4.2 Nhân t ch quan
ó là nh ng nhân t ch quan c a chính b n thân doanh nghi p làm nh h

ng

t i hi u qu s d ng VL c ng nh quá trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
Xác đ nh nhu c u v n l u đ ng: Do xác đ nh nhu c u VL thi u chính xác d n
đ n tình tr ng th a ho c thi u v n trong s n xu t kinh doanh đ u nh h ng không t t
đ n hi u qu s d ng VL c a doanh nghi p.
Vi c l a ch n ph ng án đ u t : Là m t nhân t c b n nh h

ng r t l n đ n

hi u qu s d ng VL c a doanh nghi p. N u doanh nghi p đ u t s n xu t ra nh ng
s n ph m hàng hoá, d ch v ch t l ng cao, m u mã phù h p v i th hi u c a ng itiêu
dùng, đ ng th i có giá thành h thì doanh nghi p th c hi n đ c quá trình tiêu th nhanh,
t ng vòng quay VL . Ng c l i s n ph m hàng hoá mà doanh nghi p làm ra có ch t
l ng kém, không phù h p v i th hi u c a khách hàng d n đ n hàng hoá s n xu t ra
không tiêu th đ c làm cho VL b đ ng, hi u qu s d ng v n th p.
Trình đ t ch c nhân s trong doanh nghi p. Vi c t ch c nhân s có nh
h ng tr c ti p đ n đi u hành m i ho t đ ng trong doanh nghi p. N u b trí đúng
ng i đúng vi c, m i ho t đ ng di n ra m t cách nh p nhàng, n kh p v i nhau, ng i
qu n lý không ph i m t th i gian ch nh đ n, nh c nh nhân viên c a mình. Nh ng n u
b trí ng i không đúng v trí thì các ho t đ ng không th di n ra m t cách bình
th ng đ c. Khi m i ho t đ ng đã nh p nhàng thì ch c ch n m i hi u qu s đ t đ c
và hi u qu s d ng các y u t d n đ t đ n m c đ t i u …
Uy tín trong kinh doanh: Trong đi u ki n hi n nay s c nh tranh gi a các doanh
nghi p ngày càng đòi h i các doanh nghi p ph i t o d ng cho mình ch tín trong kinh
doanh. Có nh v y doanh nghi p m i đ y nhanh đ c tiêu th hàng hoá, thu n l i
trong vi c tham gia các h p đ ng kinh doanh, t o đ
d ng đ c uy tín trên th tr ng.

c nhi u m i làm n t t đ p, t o

Trình đ t ch c l u chuy n hàng hoá:

đ a hàng hoá đ n đ c tay ng i tiêu
dùng, doanh nghi p th ng m i ph i b ra m t l ng chi phí nào đó và t ch c m t
quy trình mua vào, d tr , bán ra. Mu n nâng cao hi u qu s d ng v n b ng cách
gi m chi phí và nâng s vòng v n quya thì ph i t ch c t t quá trình mua vào, d tr
25