Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (53.95 KB, 2 trang )
Đề bài: Phân tích bài Chiều tối - Mộ của Hồ Chí Minh
Thơ Bác có những bài đọc hiểu ngay không phải phân tích, bình phẩm gì thêm, đó là trường
hợp Bác viết để tuyên truyền, kiểu như: "Năm qua thắng lợi vẻ vang…". Nhưng có bài phải đọc
hai ba lần mới hiểu hết cái hay của nó, đó là trường hợp bài: "Mộ" (Chiều tối) mà tôi đề cập đến
trong bài viết này.
- Mới đọc lần đầu bài thơ "Mộ" tưởng như không có gì. Đây chỉ là một bài thơ tả cảnh bình
thường. Bác tả cảnh chiều tối ở một vùng quê miền núi nơi Bác vừa đi qua. Buổi chiều tối có
mây trôi, chim bay, có một cô gái đang xay ngô và có một ngọn lửa vừa rực hồng trong lò
than… Chỉ thế thôi. Nhưng không lẽ chỉ chừng ấy ? Tôi đọc đi, đọc lại, cố tìm điều ẩn chứa
đằng sau những câu thơ hết sức bình dị kia và bắt gặp niềm cảm thông kín đáo của Bác thấm
đẫm trong từng câu, từng chữ. Bác cảm thông với cánh chim, với làn mây với cô gái miền núi
xay ngô trong xóm vắng. Nhìn chim bay, Bác hiểu chim đang mỏi cánh tìm về rừng. Ta vẫn
ngắm cánh chim bay trong buổi chiều tà nhưng đã mấy ai hiểu được nó đang mỏi cánh? Phải
thực sự giao cảm mới hạ được chữ "quyện" ấy. Người bình thường chỉ có thể viết: chim bay về
rừng tìm chốn ngủ. Thêm một từ "mỏi" vào đã thay đổi hẳn ý tưởng của câu thơ.
- Và người bình thường cũng chỉ viết như bản dịch: "Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không". Ở
nguyên tác, Bác không viết là chòm mây, làn mây hay đám mây mà là "cô vân" nghĩa là chỉ một
mình nó cô độc, lẻ loi, nhỏ bé trên bầu trời mênh mông vô định. Người dịch cũng hiểu điều đó
nhưng bất lực không thể dịch nổi đành tạm dùng "chòm mây" vậy. Nhưng từ "cô vân" đổi sang
"chòm mây" đã đánh mất hết vẻ đẹp của câu thơ. "Chòm mây" không biểu hiện được niềm cảm
thông sâu sắc của Bác, phải là "cô vân" mới thể hiện nỗi lòng của Bác gửi vào trong đó. Ta vẫn
ngắm mây chiều trôi chầm chậm nhưng đã mấy ai thấu hiểu nỗi niềm cô đơn, lẻ loi, bơ vơ của
nó? Và cũng phải thực sự giao cảm và đồng cảm mới hạ được chữ "cô" ấy.
”Quyện điểu ………….rực hồng…”
- Tôi chợt nhớ đến một câu thơ rất hay của Lý Bạch khi tiễn Mạnh Hạo Nhiên: "Cô phàm viễn
ảnh bích không tận". Ngô Tất Tố phải chọn mãi mới tìm được chữ "bóng buồm" để dịch "cô
phàm": "Bóng buồm đã cách bầu không…". Có lẽ khi viết "Cô vân mạn mạn độ thiên không…"
trong tâm hồn Bác đã in dấu câu thơ nổi tiếng kia của Lý Bạch? Bác không chỉ thương một
"quyện điểu quy lâm "một "cô vân mạn mạn" mà còn cảm thương cả cô gái xay ngô. Cô gái
miệt mài xay, xay một cách kiên nhẫn, âm thầm. Xay, xay mãi. Vòng cối xay cứ trở đi, trở lại:
"Ma bao túc…" rồi "bao túc ma"… đều đều như thế, nhẫn nại như thế cho đến khi xay xong ngô