phân tích hoạt động cho vay doanh nghiệp nhà nước tại ngân hàng tmcp công thương việt nam chi nhánh cần thơ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THÁI SƠN

PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CHO VAY
DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC TẠI NGÂN
HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM
CHI NHÁNH CẦN THƠ

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành: Tài chính ngân hàng
Mã số ngành: 52340201

Tháng 12 - 2014
1


TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THÁI SƠN
MSSV: 4105594

PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CHO VAY
DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC TẠI NGÂN
HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM
CHI NHÁNH CẦN THƠ

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
NGÀNH TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Mã số ngành: 52340201

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN
NGUYỄN TRI NAM KHANG

Tháng 12 – 2014

2


LỜI CẢM TẠ
Tôi xin chân thành cám ơn cô Nguyễn Tri Nam Khang đã tận tình giúp đỡ và
chỉ dạy nhiệt tình trong suốt thời gian làm luận văn.
Cám ơn toàn thể quý thầy cô trong trƣờng Đại Học Cần Thơ, đặc biệt là các
thầy cô trong khoa Kinh tế đã nhiệt tình truyền đạt kiến thức quý báo trong
suốt thời gian tôi học tại trƣờng.
Xin gởi lời cám ơn đến toàn thể các anh (chị) trong phòng giao dịch Ngân
hàng Thƣơng mại Cổ phần Công thƣơng Việt Nam chi nhánh Cần Thơ đã giúp
đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu ở Ngân hàng và cung cấp thông tin trong
quá trình làm luận văn.
Xin chân thành cám ơn!
Sinh viên

Nguyễn Thái Sơn

3


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập

và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề
tài nghiên cứu khoa học nào.

Ngày ….Tháng ….Năm 2014
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thái Sơn

4


NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

Ngày ….Tháng ….Năm 2014
Thủ trƣởng đơn vị
(ký tên và đóng dấu)

5


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

Ngày ….Tháng ….Năm 2014
Giáo viên hƣớng dẫn

(ký và ghi họ tên)

6


MỤC LỤC
Trang
CHƢƠNG 1 GIỚI THIỆU .................................................................................... 1
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .................................................................................. 1
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ........................................................................... 2
1.2.1 Mục tiêu chung ............................................................................................ 2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể ............................................................................................ 2
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU .............................................................................. 2
1.4 LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU ............................................................................... 2
CHƢƠNG 2 PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 5
2.1 PHƢƠNG PHÁP LUẬN ................................................................................ 5
2.1.1 Khái niệm tín dụng ...................................................................................... 5
2.1.2 Nguyên tắc tín dụng ..................................................................................... 5
2.1.3 Hợp đồng tín dụng ....................................................................................... 5
2.1.4 Thời hạn tín dụng ......................................................................................... 6
2.1.5 Phân loại tín dụng ........................................................................................ 7
2.1.5.1 Căn cứ vào thời hạn tín dụng .................................................................... 7
2.1.5.2 Căn cứ vào đối tƣợng tín dụng ................................................................. 7
2.1.5.3 Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn ............................................................ 7
2.1.5.4 Căn cứ vào chủ thể tín dụng ..................................................................... 7
2.1.5.5 Căn cứ vào đối tƣợng trả nợ ..................................................................... 8
2.1.5.6 Căn cứ vào mức độ tín nhiệm ................................................................... 8
2.1.6 Phân loại nợ ................................................................................................. 8
2.1.7 Các phƣơng pháp cho vay .......................................................................... 10
2.1.8 Vai trò của ngân hàng đối với doanh nghiệp nhà nƣớc ............................. 11
2.1.8.1 Khái niệm doanh nghiệp nhà nƣớc ......................................................... 11
2.1.8.2 Phân loại doanh nghiệp nhà nƣớc ........................................................... 11

2.1.8.3 Những hạn chế của doanh nghiệp nhà nƣớc ........................................... 12
2.1.8.4 Vai trò của ngân hàng đối với doanh nghiệp nhà nƣớc .......................... 13

7


2.1.9 Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng ................................................ 14
2.1.9.1 Tỷ lệ tăng trƣởng dƣ nợ .......................................................................... 14
2.1.9.2 Tỷ lệ tăng trƣởng doanh số cho vay ....................................................... 14
2.1.9.3 Tỷ lệ thu lãi ............................................................................................. 14
2.1.9.4 Tỷ lệ Dƣ nợ trên Tổng nguồn vốn .......................................................... 15
2.1.9.5 Tỷ lệ Dƣ nợ trên Vốn huy động .............................................................. 15
2.1.9.6 Hệ số thu nợ ............................................................................................ 15
2.1.9.7 Tỷ lệ thu nợ đến hạn ............................................................................... 15
2.1.9.8 Tỷ lệ nợ quá hạn ..................................................................................... 16
2.1.9.9 Tỷ lệ nợ xấu ............................................................................................ 16
2.1.9.10 Vòng vay vốn tín dụng ......................................................................... 16
2.2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................ 17
2.2.1 Phƣơng pháp thu thập số liệu .................................................................... 17
2.2.2 Phƣơng pháp phân tích .............................................................................. 17
CHƢƠNG 3 GIỚI THIỆU SƠ LƢỢC VỀ NHTMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT
NAM CHI NHÁNH CẦN THƠ ......................................................................... 18
3.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM 18
3.2 GIỚI THIỆU SƠ LƢỢC VỀ NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG
VIỆT NAM CHI NHÁNH CẦN THƠ ............................................................... 19
3.2.1 Lịch sử hình thành và phát triển ................................................................ 19
3.2.2 Cơ cấu tổ chức và hoạt động ..................................................................... 19
3.2.2.1 Cơ cấu tổ chức ........................................................................................ 19
3.2.2.2 Chức năng và nhiệm vụ .......................................................................... 21
3.2.3 Nghiệp vụ kinh doanh chủ yếu của ngân hàng .......................................... 22

3.2.3.1 Huy động vốn .......................................................................................... 22
3.2.3.2 Thanh toán và tài trợ thƣơng mại ........................................................... 22
3.2.3.3 Ngân quỹ ................................................................................................. 22
3.2.3.4 Thẻ và ngân hàng điện tử ........................................................................ 23
3.3 TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP
CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH CẦN THƠ ................................ 23

8


3.3.1 Thu nhập .................................................................................................... 24
3.3.2 Chi phí ........................................................................................................ 25
3.3.3 Lợi nhuận ................................................................................................... 26
3.4 NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN CỦA NGÂN HÀNG TMCP
CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH CẦN THƠ ................................ 26
3.4.1 Thuận lợi .................................................................................................... 26
3.4.2 Khó khăn .................................................................................................... 27
3.5 ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA NGÂN HÀNG TMCP CÔNG
THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH CẦN THƠ ............................................. 27
3.5.1 Mục tiêu chung .......................................................................................... 27
3.5.2 Các mục tiêu cụ thể .................................................................................... 27
CHƢƠNG 4 PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP
NHÀ NƢỚC CỦA NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHI
NHÁNH CẦN THƠ ........................................................................................... 29
4.1 PHÂN TÍCH DOANH SỐ CHO VAY ........................................................ 29
4.1.1 Doanh số cho vay theo thời gian ............................................................... 29
4.1.2 Doanh số cho vay theo lĩnh vực đầu tƣ ..................................................... 32
4.2 PHÂN TÍCH DOANH SỐ THU NỢ ............................................................ 34
4.2.1 Doanh số thu nợ theo thời gian .................................................................. 34
4.2.2 Doanh số thu nợ theo lĩnh vực đầu tƣ ........................................................ 36

4.3 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH DƢ NỢ .............................................................. 37
4.3.1 Dƣ nợ theo thời gian .................................................................................. 37
4.3.2 Dƣ nợ theo lĩnh vực đầu tƣ ........................................................................ 39
4.4 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH NỢ XẤU ........................................................... 41
4.5 MỘT SỐ CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CHO VAY
DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC CỦA NGÂN HÀNG ..................................... 41
4.5.1 Vòng quay của vốn tín dụng ...................................................................... 41
4.5.2 Hệ số thu nợ ............................................................................................... 42
4.5.3 Dƣ nợ cho vay doanh nghiệp nhà nƣớc trên tổng dƣ nợ ........................... 42

9


CHƢƠNG 5 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG
CHO VAY DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC CỦA NGÂN HÀNG TMCP
CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH CẦN THƠ ................................ 44
5.1 NHỮNG HẠN CHẾ TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH
NGHIỆP NHÀ NƢỚC CỦA NGÂN HÀNG ..................................................... 44
5.2 GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY DOANH NGHIỆP
NHÀ NƢƠC CHO NGÂN HÀNG ..................................................................... 45
CHƢƠNG 6 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................... 47
6.1 KẾT LUẬN ................................................................................................... 47
6.2 KIẾN NGHỊ .................................................................................................. 48
6.2.1 Đối với chính quyền địa phƣơng ............................................................... 48
6.2.2 Đối với Ngân hàng Nhà nƣớc .................................................................... 48
6.2.3 Đối với ngân hàng VietinBank .................................................................. 49
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 50
PHỤ LỤC ........................................................................................................... 51

10

DANH SÁCH BẢNG
Bảng 3.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của Vietinbank Cần Thơ từ năm 2011
đến 2013 ............................................................................................................... 24
Bảng 3.2: Kết quả hoạt động kinh doanh của Vietinbank Cần Thơ 6 tháng đầu
năm 2014 ............................................................................................................. 24
Bảng 4.1: Doanh số cho vay của NH theo thời gian giai đoạn 2011 - 2013 ....... 29
Bảng 4.2: Doanh số cho vay của NH theo thời gian 6 tháng 2013 và 2014 ....... 30
Bảng 4.3: Doanh số cho vay của NH theo lĩnh vực đầu tƣ giai đoạn 2011 2013 ..................................................................................................................... 32
Bảng 4.4: Doanh số cho vay của NH theo lĩnh vực đầu tƣ 6 tháng 2013 và
2014 ..................................................................................................................... 32
Bảng 4.5: Doanh số thu nợ của NH theo thời gian giai đoạn 2011 - 2013 ......... 34
Bảng 4.6: Doanh số cho vay của NH theo thời gian 6 tháng 2013 và 2014 ....... 34
Bảng 4.7: Doanh số thu nợ của NH theo lĩnh vực đầu tƣ giai đoạn 2011 - 201 . 36
Bảng 4.8: Doanh số thu nợ của NH theo lĩnh vực đầu tƣ 6 tháng 2013 và 201 . 36
Bảng 4.9: Dƣ nợ của NH theo thời gian giai đoạn 2011 - 2013 ......................... 38
Bảng 4.10: Dƣ nợ của NH theo thời gian 6 tháng 2013 và 2014 ....................... 38
Bảng 4.11: Dƣ nợ của NH theo lĩnh vực đầu tƣ giai đoạn 2011 - 2013 ............. 39
Bảng 4.12: Dƣ nợ của NH theo lĩnh vực đầu tƣ 6 tháng 2013 và 2014 ............. 40
Bảng 4.13: Vòng vay vốn tín dụng DNNN ........................................................ 41
Bảng 4.14: Hệ số thu nợ DNNN ......................................................................... 42
Bảng 4.15: Dƣ nợ cho vay DNNN trên tổng dƣ nợ ............................................ 42

11


DANH SÁCH HÌNH
Hình 3.1: Cơ cấu tổ chức của VietinBank chi nhánh Cần Thơ .......................... 20
Hình 4.1: Tỷ trọng DSCV của NH theo thời gian giai đoạn 2011 - 2013 ........... 31

Hình 4.2: Tỷ trọng DSCV của NH theo thời gian giai đoạn 6 tháng 2013 và
2014 ..................................................................................................................... 31

12


DANH SÁCH CHỮ VIẾT TẮT
DNNN:

Doanh nghiệp nhà nƣớc

DSCV:

Doanh số cho vay

DSTN:

Doanh số thu nợ

DV KD:

Dịch vụ kinh doanh

ĐBSCL:

Đằng bằng sông cửu long

GDP:

Tổng thu nhập quốc nội

HĐKD:

Hoạt động kinh doanh

NH:

Ngân hàng

NHNN:

Ngân hàng Nhà nƣớc

NHTMCP:

Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần

NHCT:

Ngân hàng Công thƣơng

SXKD:

Sản xuất kinh doanh

TMCP:

Thƣơng mại cổ phần

TDH:

Trung dài hạn

VND:

Việt Nam đồng

13


CHƢƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong quá trình đổi mới, nƣớc ta đã chuyển đổi nền kinh tế kế hoạch hóa tập
trung, bao cấp sang nền kinh tế thị trƣờng có sự quản lý của nhà nƣớc theo
định hƣớng xã hội chủ nghĩa. Chính sách đổi mới đã thực sự có tác động tích
cực đối với toàn bộ đời sống kinh tế - xã hội của đất nƣớc, đem lại sự ổn định
và tăng trƣởng kinh tế cao. Trong đó, các doanh nghiệp nhà nƣớc (DNNN)
luôn đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu điều tiết nền
kinh tế - xã hội, duy trì vị thế chủ đạo của kinh tế nhà nƣớc trong nền kinh tế
nhiều thành phần và là lực lƣợng nồng cốt trong sản xuất, kinh doanh, góp
phần chủ yếu làm thay đổi đất nƣớc. Cùng với những thành tựu đạt đƣợc các
DNNN đã và đang có những đóng góp ngày càng tăng vào GDP cũng nhƣ vào
ngân sách nhà nƣớc, góp phần tích cực trong việc thực hiện chủ trƣơng công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc của Đảng và Nhà nƣớc. Tuy nhiên, thực tế
cho thấy các DNNN đang gặp trở ngại trong tình hình thiếu vốn, đặc biệt là
vốn lƣu động. Để giải quyết khó khăn trên, ngoài phần cấp phát ban đầu từ
ngân sách nhà nƣớc và đầu tƣ bổ sung vốn trong quá trình hoạt động thì các
doanh nghiệp phải tự huy động vốn trên thị trƣờng vốn và chịu lãi suất thị
trƣờng, thƣờng thì các doanh nghiệp tìm đến nguồn vốn vay từ ngân hàng.

Nhận thấy rõ đƣợc tầm quan trọng của DNNN và thực hiện theo đúng tinh
thần chỉ đạo của Đảng và Chính phủ, Ngành ngân hàng về việc hỗ trợ các
doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn vay ngân hàng, ngân hàng công thƣơng
Việt Nam đã đầu tƣ phát triển cho các DNNN, kinh tế nhà nƣớc. Trong những
năm qua, ngân hàng công thƣơng Việt Nam chi nhánh Cần Thơ đã có những
cố gắng tích cực trong việc mở rộng tín dụng, cung ứng vốn cho các doanh
nghiệp nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp có điều kiện mở rộng quy mô sản xuất,
mở rộng thị trƣờng, đổi mới công nghệ, thay đổi cơ cấu sản xuất,…từ đó, tạo
ra lợi nhuận và nâng cao khả nâng cạnh tranh của ngân hàng. Bên cạnh đó,
ngân hàng còn phải quan tâm đến rủi ro tín dụng có thể xảy ra khi cấp tín dụng
cho DNNN để kịp thời đƣa ra các giải pháp hạn chế rủi ro và nâng cao chất
lƣợng tín dụng.
Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng là nhiệm vụ có ý nghĩa với sự phát triển
kinh tế trong cả hiện tại và tƣơng lai. Vấn đề này càng trở nên cấp thiết với
thực trạng nền kinh tế nƣớc ta hiện nay: Nhu cầu vốn cho sự nghiệp công
nghiệp hoá, hiện đại hoá là rất lớn trong khi việc sử dụng vốn còn có nhiều bất
cập, hiệu quả sử dụng vốn không cao, còn thất thoát và gây lãng phí lớn.

14


Để tìm hiểu rõ hơn về các vấn đề trên nên em quyết định chọn đề tài: “Phân
tích hoạt động cho vay doanh nghiệp nhà nƣớc tại ngân hàng TMCP
Công thƣơng Việt Nam chi nhánh Cần Thơ” nhằm tăng thêm kiến thức cho
bản thân và tìm ra những điểm mạnh, điểm yếu cũng nhƣ những thành công
trong việc cho vay DNNN của ngân hàng. Qua đó, đề ra một số giải pháp để
giúp nâng cao chất lƣợng tín dụng của ngân hàng.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Phân tích hoạt động cho vay doanh nghiệp nhà nƣớc tại Ngân hàng TMCP

công thƣơng Việt Nam chi nhánh Cần Thơ. Từ đó, đƣa ra giải pháp nhằm
nâng cao hiệu quả tín dụng cho ngân hàng.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
 Tìm hiểu hoạt động cho vay DNNN của ngân hàng TMCP công thƣơng
Việt Nam chi nhánh Cần Thơ. Giai đoạn từ năm 2011 đến đầu tháng 7 năm
2014.
 Đánh giá hiệu quả hoạt động cho vay đối với các doanh nghiệp nhà nƣớc
của ngân hàng.
 Đề ra các giải pháp để giúp ngân hàng hoạt động tín dụng có hiệu quả hơn.
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU
 Không gian nghiên cứu: Đề tài đƣợc thực hiện tại ngân hàng TMCP công
thƣơng Việt Nam chi nhánh Cần Thơ.
 Thời gian nghiên cứu: số liệu phân tích từ đầu năm 2011 đến tháng 7 năm
2014.
 Đối tƣợng nghiên cứu: hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhà nƣớc
trong 3 năm từ 2011 đến 2013 và 6 tháng đầu năm 2014.
1.4 LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU
 Lê Minh Ngọc (2011), Phân tích hoạt động tín dụng trung và dài hạn tại
Ngân hàng đầu tƣ và phát triển chi nhánh Cần Thơ, Đại học Cần Thơ. Mục
tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích, đánh giá tình hình hoạt động tín dụng
trung và dài hạn tại Ngân hàng đầu tƣ và phát triển chi nhánh Cần Thơ qua 3
năm (2008 - 2010) và 6 tháng đầu năm 2011, để đƣa ra những giải pháp đúng
đắn nhằm góp phần nâng cao hiệu quả tín dụng cho Ngân hàng. Số liệu đƣợc
sử dụng là nguồn số liệu thứ cấp có sẵn tại Ngân hàng đầu tƣ và phát triển chi
nhánh Cần Thơ, là số liệu mà Ngân hàng dùng để báo cáo nội bộ trong hệ

15


thống Ngân hàng. Ngoài ra, số liệu còn thu thập từ báo chí, tạp chí ngân hàng

những tƣ liệu tín dung Ngân hàng, các giáo trình bài giảng đƣợc học. Từ số
liệu thu thập trên, dựa vào phƣơng pháp so sánh kết hợp với phƣơng pháp
thống kê mô tả và phƣơng pháp tỷ số để phân tích, đánh giá tình hình hoạt
động tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng đầu tƣ và phát triển chi nhánh
Cần Thơ. Kết quả nghiên cứu cho thấy, Ngân hàng đầu tƣ và phát triển chi
nhánh Cần Thơ đã đảm nhiệm tốt vai trò cung ứng vốn cho nền kinh tế, cho
các doanh nghiệp có nhu cầu trên địa bàn, góp phần cho sự phát triển cơ sở vật
chất kỹ thuật của thành phố và nâng cao đời sống ngƣời dân. Bên cạnh đó, NH
cũng đã có cố gắng nâng cao hiệu quả tín dụng, hạn chế và phòng ngừa rủi ro
thông qua việc trích lập các quỹ dự phòng. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt
tích cực luôn có những hạn chế đặc biệt là công tác tín dụng trung dàn hạn của
NH. Doanh số cho vay và doanh số thu nợ giảm trong thời gian gần đây, thêm
vào đó không phải tất cả các khoản tín dụng đều thu hồi đƣợc cả gốc và lãi, tỷ
lệ nợ xấu của NH vẫn tăng, năm sau cao hơn năm trƣớc. Mặc khác, vốn huy
động chủ yếu là ngắn hạn, trong khi đó huy động trung dài hạn không đủ để
đầu tƣ cho phát triển cơ sở hạ tầng của nền kinh tế và nhu cầu cá nhân buộc
phải dùng đến vay ngắn hạn để bù đắp.
 Đoàn Thị Nga (2011), Phân tích hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP
Phƣơng Nam chi nhánh Đồng Bằng Sông Cửu Long, Đại học Cần Thơ. Đề tài
nghiên cứu với mục tiêu phân tích, đánh giá tình hình hoạt động tín dụng của
Ngân hàng TMCP Phƣơng Nam chi nhánh ĐBSCL qua 3 năm 2008, 2009,
2010 và 6 tháng đầu năm 2011 để thấy rõ thực trạng tín dụng, từ đó đề xuất
giải pháp nâng cao tình hình hoạt động tín dụng của Ngân hàng. Số liệu đƣợc
sử dụng là nguồn số liệu thứ cấp thông qua báo cáo tài chính tại phòng kinh
doanh của Ngân hàng TMCP Phƣơng Nam chi nhánh ĐBSCL. Tác giả sử
dụng phƣơng pháp so sánh để phân tích số liệu đã thu thập đƣợc nhằm nhìn
nhận lại chỉ số hoạt động của ngân hàng qua nhiều năm để so sánh số liệu của
các năm trƣớc với các yêu cầu đã đƣợc đặt ra trong năm. Kết quả phân tích
tình hình hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Phƣơng Nam chi nhánh
ĐBSCL cho thấy trong suốt thời gian qua đã và đang phát triển theo chiều

hƣớng tốt. Tình hình huy động vốn, doanh số cho vay, doanh số thu nợ, tình
hình dƣ nợ hay tỷ số đánh giá chất lƣợng tín dụng của NH đều phản ánh đƣợc
chất lƣợng tín dụng khá tốt tại chi nhánh. Bên cạnh những thành công mà chi
nhánh đạt đƣợc thì còn tồn tại những bất cập nhƣ lợi nhuận của chi nhánh tăng
là do việc đƣợc hoàn trả lại khoản trích lập dự phòng rủi ro của các năm trƣớc
nên việc tăng lợi nhuận đó là điều chƣa tốt. Chi nhánh cần phải có những

16


nguồn thu nhập khác ổn định hơn, cần phải đa dạng hóa sản phẩm để đạt mục
tiêu tối đa hóa lợi nhuận.
 Nguyễn Hữu Nhân (2008), Phân tích tình hình tín dụng đối với doanh
nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Công thƣơng chi nhánh thành phố Cần Thơ,
Đại học Cần Thơ. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích loại hình tín
dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa nhằm định hƣớng phát triển loại hình tín
dụng này. Đề tài tập trung nghiên cứu và phân tích về mảng đề tài tín dụng đối
với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng Công thƣơng. Số liệu thứ cấp lấy
từ báo cáo tài chính qua 3 năm 2005 - 2007 và thu thập từ sách, báo chí, tạp
chí, internet,…tổng hợp số liệu và xử lý sau đó đƣa vào phân tích. Phƣơng
pháp phân tích số liệu tác giả đã sử dụng là phƣơng pháp so sánh, phƣơng
pháp phân tích nhân tố, phƣơng pháp phân tích các chỉ số tài chính để làm đề
tài. Kết quả cho thấy, nguồn vốn huy động hằng năm tuy vẫn ở mức cao xét
trên địa bàn nhƣng đang có xu hƣớng giảm qua từng năm. Mặt khác, nguồn
vốn huy động này vẫn còn rất thấp so với nhu cầu vốn để cho vay của Ngân
hàng nên Ngân hàng vẫn còn phải trông chờ vào nguồn vốn điều hòa từ hệ
thống Ngân hàng Công thƣơng Việt Nam. doanh số cho vay, doanh số thu nợ
không ổn định và có xu hƣớng giảm tƣơng đối qua từng năm. Nợ quá hạn tuy
vẫn ở trong mức cho phép nhƣng lại có xu hƣớng không ổn định biên độ tăng
giảm khá lớn, đây là một kết quả không tốt trong việc quản lý nợ vay.

Từ các đề tài nghiên cứu trên em rút ra đƣợc một số kinh nghiệm để làm luận
văn cho đề tài của mình. Bằng một số phƣơng pháp phân tích số liệu thứ cấp
và so sánh các chỉ tiêu đánh hiệu quả tín dụng, các tác giả trên đã phân tích và
đánh giá chính xác tình hình hoạt động của các ngân hàng, từ đó tìm ra đƣợc
những điểm mạnh cũng điểm yếu của ngân hàng và đƣa ra các giải pháp nhằm
nâng hiệu quả tín dụng cho ngân hàng.

17


CHƢƠNG 2
PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 PHƢƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1 Khái niệm tín dụng
Tín dụng là một hoạt động ra đời và phát triển gắn liền với sự tồn tại và phát
triển của sản xuất hàng hóa. Tín dụng là một quan hệ kinh tế thể hiện dƣới
hình thức vay mƣợn và có hoàn trả. Ngày nay tín dụng đƣợc hiểu theo những
định nghĩa sau:
 Định nghĩa 1: Tín dụng là quan hệ kinh tế đƣợc biểu hiện dƣới hình thái
tiền tệ hay hiện vật, trong đó ngƣời đi vay phải trả cho ngƣời cho vay cả gốc
và lãi sau một thời gian nhất định.
 Định nghĩa 2: Tín dụng là phạm trù kinh tế, phản ánh mối quan hệ sử dụng
vốn lẫn nhau giữa các pháp nhân và thể nhân trong nền kinh tế hàng hóa.
 Định nghĩa 3: Tín dụng là một giao dịch giữa hai bên, trong đó một bên
(trái chủ - ngƣời cho vay) cấp tiền, hàng hóa, dịch vụ, chứng khoán,… dựa vào
lời hứa thanh toán lại trong tƣơng lai của bên kia (thụ trái - ngƣời đi vay).
2.1.2 Nguyên tắc tín dụng
Nguyên tắc 1: Tiền vay đƣợc sử dụng đúng mục đích đã thỏa thuận trên hợp
đồng tín dụng.
Nguyên tắc 2: tiền vay đƣơc hoàn trả đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn đã thỏa

thuận trên hợp đồng tín dụng.
2.1.3 Hợp đồng tín dụng
Hợp đồng tín dụng là hợp đồng kinh tế mang tính chất dân sự, đƣợc ký kết
giữa ngân hàng với một pháp nhân hay thể nhân vay vốn để đầu tƣ hay sử
dụng vốn cho một mục đích hợp pháp nào đó.
Việc thực hiện hợp đồng tín dụng dựa vào các nội dung sau đây:
 Thực hiện giải ngân: trên hợp đồng tín dụng xác định rõ hạn mức tín dụng.
Tuy nhiên, số tiền giải ngân của ngân hàng có thể có những sai lệch so với
thỏa thuận do những nguyên nhân chủ quan hoặc khách quan. Việc giải ngân
của ngân hàng có thể một lần hoặc nhiều lần phù hợp với tiến độ của sản xuất
kinh doanh của khách hàng.
 Thực hiện thanh toán tiền lãi và trả các phí: ngƣời đi vay có trách nhiệm
phải thực hiện thanh toán tiền lãi vay và phí theo ký kết trên hợp đồng.

18


 Thực hiện trả nợ: việc trả nợ gốc cũng thuộc về trách nhiệm của ngƣời đi
vay. Ngân hàng đặc biệt quan tâm đến việc thực hiện các cam kết của khách
hàng về trả nợ gốc và lãi tiền vay. Ngƣời đi vay phải chủ động thực hiện
nghĩa vụ của mình. Trong các trƣờng hợp ngƣời vay không trả đƣợc nợ đúng
hạn thì ngân hàng phải đƣa ra những giải pháp tùy theo lý do cụ thể.
 Thực hiện đảm bảo tín dụng: ngƣời đi vay không đủ điều kiện vay tín chấp
thì phải có đảm bảo tín dụng. Tức là bên vay phải thực hiện đảm bảo tín dụng,
ngân hàng theo dõi sự duy trì và ngăn ngừa mọi khả năng suy giảm giá trị các
tài sản đảm bảo tín dụng đã đƣợc bên vay thế chấp.
 Thực hiện tất toán hợp đồng tín dụng: sau khi ngƣời đi vay đã hoàn thành
việc trả hết gốc và lãi (và các phí khác nếu có) và không có các khiếu nại phát
sinh theo luật định thì hợp đồng tín dụng hết hiệu lực. Ngân hàng sẽ tiến hành
giải chấp (hoàn trả lại tài sản làm đảm bảo) cho khách hàng.

2.1.4 Thời hạn tín dụng
Thời hạn tín dụng là khoảng thời gian do ngân hàng và ngƣời đi vay thỏa
thuận. Thời hạn tín dụng đƣợc xác định dựa trên chu kỳ sản xuất kinh doanh
của ngƣời đi vay, hoặc thời hạn đầu tƣ của dự án vay vốn. Ngoài ra, thời hạn
tín dụng còn phụ thuộc vào khả năng cho vay cũng nhƣ khả năng trả nợ của
ngƣời vay vốn.
Các loại thời hạn tín dụng đƣợc xác định nhƣ sau:
 Tín dụng ngắn hạn là khoản vay có thời hạn cho vay đến 12 tháng.
 Trung hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay trên 12 tháng đến 60 tháng.
 Tín dụng dài hạn là loại có thời hạn trên 60 tháng.
Các loại thời hạn tín dụng:
 Thời hạn chung: Thời hạn tín dụng bao gồm thời hạn ngân hàng giải ngân
cho khách hàng, thời hạn ân hạn (ƣu đãi) và thời hạn trả nợ của ngƣời vay.
Thời hạn chung đƣợc thể hiện trên hợp đồng tín dụng theo thỏa thuận giữa
ngân hàng và khách hàng.
 Thời hạn giải ngân: Là khoảng thời gian tính từ khi khách hàng rút số tiền
vay đầu tiên cho đến khi khách hàng rút đủ số tiền vay.
 Thời hạn ân hạn (ƣu đãi): Là khoảng thời gian tính từ khi khách hàng rút đủ
số tiền vay cho đến khi bắt đầu trả nợ số tiền đầu tiên.
 Thời hạn trả nợ: Là khoảng thời gian tính từ khi khách hàng bắt đầu trả món
nợ đầu tiên đến khi trả hết nợ cho ngân hàng.

19


2.1.5 Phân loại tín dụng
2.1.5.1 Căn cứ vào thời hạn tín dụng
Tín dụng ngắn hạn: là những khoản cho vay có thời hạn đến 1 năm nhằm giúp
các khách hàng là doanh nghiệp và cá nhân tăng cƣờng vốn lƣu động tạm thời
thiếu hụt trong quá trình sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.

Tín dụng trung hạn: là những khoản vay có thời hạn trên 1 năm đến 5 năm;
đƣợc cung cấp để mua sắm tài sản cố định, cải tiến và đổi mới kỹ thuật, mở
rộng và xây dựng các công trình nhỏ có thời gian thu hồi vốn nhanh.
Tín dụng dài hạn: là những khoản vay có thời hạn trên 5 năm. Loại tín dụng
này đƣợc sử dụng để cung cấp vốn cho xây dựng cơ bản, cải tiến và mở rộng
sản xuất với quy mô lớn.
2.1.5.2 Căn cứ vào đối tƣợng tín dụng
Tín dụng vốn lƣu động: đƣợc sử dụng để hình thành vốn lƣu động của các tổ
chức kinh tế nhƣ cho vay để dự trữ hàng hóa, mua nguyên vật liệu cho sản,…
Tín dụng vốn cố định: đƣợc sử dụng để hình thành tài sản cố định.
2.1.5.3 Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn
Tín dụng sản xuất lƣu thông hàng hóa: là loại cấp tín dụng cho các doanh
nghiệp và các chủ thể kinh tế khác tiến hành sản xuất và lƣu thông hàng hóa.
Tín dụng tiêu dùng: là hình thức cấp phát tín dụng cho cá nhân để đáp ứng nhu
cầu tiêu dùng.
Tín dụng học tập: là hình thức cấp phát tín dụng để phục vụ việc học tập của
sinh viên.
2.1.5.4 Căn cứ vào chủ thể tín dụng
Tín dụng thƣơng mại: là quan hệ tín dụng giữa các doanh nghiệp đƣợc biểu
hiện dƣới hình thức mua bán chịu hàng hóa. Đáp ứng nhu cầu cho những
doanh nghiệp tạm thời thiếu vốn, đồng thời giúp cho các doanh nghiệp tiêu thụ
đƣợc hàng hóa của mình.
Tín dụng ngân hàng: là quan hệ tín dụng giữa ngân hàng, các tổ chức tín dụng
khác với các doanh nghiệp và cá nhân. Không chỉ đáp ứng nhu cầu vốn ngắn
hạn để dự trữ vật tƣ, hàng hóa, trang trải các chi phí sản xuất và thanh toán các
khoản nợ mà còn tham gia cấp vốn cho đầu tƣ xây dựng cơ bản và đáp ứng
một phần đáng kể nhu cầu tín dụng tiêu dùng cá nhân.
Tín dụng nhà nƣớc: là quan hệ tín dụng trong đó Nhà Nƣớc biểu hiện là ngƣời
đi vay, ngƣời cho vay là dân chúng, các tổ chức kinh tế, NH và nƣớc ngoài.

20


2.1.5.5 Căn cứ vào đối tƣợng trả nợ
Tín dụng trực tiếp: là hình thức tín dụng mà trong đó ngƣời đi vay cũng là
ngƣời trực tiếp trả nợ.
Tín dụng gián tiếp: là hình thức tín dụng mà trong đó ngƣời đi vay và ngƣời
trả nợ là hai đối tƣợng khác nhau.
2.1.5.6 Căn cứ vào mức độ tín nhiệm
Tín dụng có bảo đảm: các khoản vốn tín dụng phát ra đều có hàng hóa, vật tƣ,
tài sản tƣơng đƣơng đảm bảo.
Tín dụng không có đảm bảo: các khoản tín dụng phát ra không cần có hàng
hóa, vật tƣ, tài sản đảm bảo mà chỉ dựa vào uy tín, sự tín nhiệm đối với các tổ
chức, cá nhân để cấp vốn tín dụng.
2.1.6 Phân loại nợ
Nợ xấu ngày càng cao thì chính là biểu hiện của rủi ro tín dụng, theo quyết
định 493/2005/QĐ-NHNN và quyết định sửa đổi bổ sung số 18/2007/QĐNHNN, việc phân loại nợ xấu theo quyết định sửa đổi bổ sung 18/2007/QĐNHNN sau:
 Nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn)
+
Các khoản nợ trong hạn và tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng thu
hồi đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn.
+
Các khoản nợ quá hạn dƣới 10 ngày và tổ chức tín dụng đánh giá là có
khả năng thu hồi đầy đủ gốc và lãi bị quá hạn và thu hồi đầy đủ gốc và lãi
đúng thời hạn còn lại.
+
Các khoản nợ đƣợc phân loại vào nhóm 1 theo qui định (khoản 2 điều 6
QĐ 18/2007/QĐ-NHNN).
 Nhóm 2 (Nợ cần chú ý)
+

Các khoản nợ quá hạn từ 10 ngày đến 90 ngày.

+
Các khoản nợ đƣợc phân vào nhóm 2 theo quy định (khoản 2 điều 6
QĐ 18/2007/QĐ-NHNN).
+
Các khoản nợ điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu (đối với khách hàng là
doanh nghiệp, tổ chức thì tổ chức tín dụng phải có hồ sơ đánh giá khách hàng
về khả năng trả nợ đầy đủ nợ gốc và lãi đúng kỳ hạn đƣợc điều chỉnh lần đầu).
 Nhóm 3 (Nợ dƣới tiêu chuẩn) bao gồm:
+

Các khoản nợ quá hạn từ 91 ngày đến 180 ngày.

21


+
Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dƣới 10 ngày,
trừ các khoản nợ điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu phân loại vào nhóm 2 theo
quy định.
+
Các khoản nợ đƣợc miễn hoặc giảm lãi do khách hàng không đủ khả
năng trả lãi đầy đủ theo hợp đồng tín dụng.
+
Các khoản nợ đƣợc phân loại vào nhóm 3 theo quy định (khoản 2 điều
6 QĐ 18/2007/QĐ-NHNN).
 Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) bao gồm:
+

Các khoản nợ quá hạn từ 181 ngày đến 360 ngày.

+
Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dƣới 90 ngày
theo thời hạn trả nợ đƣợc cơ cấu lại lần đầu.
+

Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai.

+
Các khoản nợ đƣợc phân loại vào nhóm 4 theo quy định (khoản 2 điều
6 QĐ 18/2007/QĐ-NHNN).
 Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm:
+

Các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày

+
Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 90 ngày trở
lên theo thời hạn trả nợ đƣợc cơ cấu lại lần đầu.
+
Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai quá hạn theo thời
hạn trả nợ đƣợc cơ cấu lại lần hai.
+
Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ ba trở lên, kể cả chƣa bị
quá hạn hoặc đã quá hạn.
+

Các khoản nợ khoanh, nợ chờ xử lý.

+
Các khoản nợ đƣợc phân loại vào nhóm 5 theo quy định (khoản điều 6
QĐ 18/2007/QĐ-NHNN).
Trong đó: Nợ là các khoản cho vay, ứng trƣớc, cho thuê tài chính, các khoản
chiết khấu, tái chiết khấu thƣơng phiếu, giấy tờ có giá, các khoản bao thanh
toán, hình thức tín dụng khác.
Nợ quá hạn là khoản nợ gồm một phần hoặc toàn bộ gốc và lãi đã quá hạn.
Nợ quá hạn là dạng dƣ nợ mà ngân hàng luôn phấn đấu ở mức thấp nhất. Nợ
quá hạn càng thấp chứng tỏa hoạt động tín dụng của ngân hàng càng hiệu quả.

22


Nợ xấu là những khoản nợ không hiệu quả, nó bao gồm tất cả các khoản nợ từ
nhóm 3 đến nhóm 5. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dƣ nợ là chỉ số đánh giá chất
lƣợng tín dụng.
Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ là khoản nợ ngân hàng nơi cho vay chấp nhận
điều chỉnh thời hạn trả nợ cho khách hàng, do ngân hàng cho vay đánh giá
khách hàng suy giảm khả năng trả nợ gốc hoặc lãi đúng hạn ghi trên hợp đồng
tín dụng nhƣng ngân hàng nơi cho vay không đủ cơ sở để đánh giá khách
hàng có khả năng trả nợ đầy đủ nợ gốc và lãi theo thời hạn trả nợ đã cơ cấu
lại.
Tỷ lệ trích lập dự phòng cụ thể với năm (5) nhóm nợ quy định khoản 1 điều
này nhƣ sau: Nhóm 1: 0%, Nhóm 2: 5%, Nhóm 3: 20%, Nhóm 4: 50%, Nhóm
5: 100%.
Riêng đối với các khoản nợ khoanh chờ Chính phủ xử lý, tổ chức tín dụng
trích lập dự phòng cụ thể theo khả năng tài chính của tổ chức tín dụng.
2.1.7 Các phƣơng thức cho vay
Cho vay từng lần: là phƣơng thức cho vay mà mỗi lần vay vốn, khách hàng và

tổ chức tín dụng thực hiện thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín
dụng.
Cho vay theo hạn mức tín dụng: theo phƣơng thức này thì ngân hàng và khách
hàng sẽ xác định và thỏa thuận theo một hạn mức tín dụng duy trì trong thời
hạn nhất định hoặc theo chu kỳ sản xuất kinh doanh.
Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: đây là phƣơng thức cho vay theo
hạn mức tín dụng, nhƣng ngân hàng sẽ cam kết dành cho khách hàng số hạn
mức tín dụng nhất định, không vì tình hình thiếu vốn để từ chối cho vay. Vì
ngân hàng phải bớt các món vay của khách hàng khác để giữ cam kết về hạn
mức tín dụng nên khách hàng phải trả một mức phí cho việc duy trì hạn mức
dự phòng. Đó là chênh lệch giữa hạn mức tín dụng với số thực vay.
Cho vay theo dự án: đây là phƣơng thức cho vay trung và dài hạn, ngân hàng
phải thẩm định dự án trƣớc khi cho vay. Tuy nhiên, trong cho vay ngắn hạn
ngân hàng vận dụng bổ sung phƣơng thức cho vay theo dự án sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ và các dự án phục vụ đời sống.
Cho vay trả góp: khi vay vốn thì ngân hàng và khách hàng xác định và thỏa
thuận số lãi vốn vay phải trả cộng với vốn gốc đƣợc chia ra để trả theo nhiều
kỳ hạn trong thời hạn cho vay. Phƣơng thức này thƣờng phù hợp với vay tiêu
dùng của các khách hàng cá nhân.

23


Cho vay thông qua phát hành và sử dụng thẻ tín dụng: tổ chức tín dụng chấp
thuận cho khách hàng đƣợc sử dụng số vốn vay trong phạm vi hạn mức tín
dụng để thanh toán tiền mua hàng hóa, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút tiền
tự động hoặc điểm ứng tiền mặt và đại lý của tổ chức tín dụng. Khi cho vay
phát hành và sử dụng thẻ tín dụng, tổ chức tín dụng và khách hàng phải tuân
theo các quy định của Chính phủ và NHNN về việc phát hành và sử dụng thẻ
tín dụng.

Cho vay theo hạn mức thấu chi: là việc cho vay mà tổ chức tín dụng thỏa
thuận bằng văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vƣợt số tiền có trên tài
khoản thanh toán của khách hàng phù hợp với các quy định của Chính phủ và
Ngân hàng nhà nƣớc về hoạt động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch
vụ thanh toán.
Cho vay hợp vốn: một nhóm tổ chức tín dụng cùng cho vay đối với một dự án
vay vốn hoặc phƣơng án vay vốn của khách hàng. Trong cho vay hợp vốn có
một tổ chức tín dụng làm đầu mối dàn xếp, phối hợp với các tổ chức tín dụng
khác. Việc cho vay hợp vốn thực hiện theo quy định của quy chế cho vay và
quy chế đồng tài trợ của các tổ chức tín dụng do Thống đốc NHNN ban hành.
2.1.8 Vai trò của ngân hàng đối với doanh nghiệp nhà nƣớc (DNNN)
2.1.8.1 Khái niệm DNNN
Khái niệm chung về doanh nghiệp: doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế có tên
riêng, có trụ sở giao dịch ổn định, đƣợc đăng ký kinh doanh theo qui định của
pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh.
DNNN là tổ chức kinh tế do Nhà nƣớc sở hữu toàn bộ vốn điều lệ hoặc có cổ
phần, vốn góp chi phối, đƣợc tổ chức dƣới hình thức công ty nhà nƣớc, công
ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn. So với doanh nghiệp tƣ nhân, doanh
nghiệp nhà nƣớc thƣờng đƣợc cho là kém hiệu quả hơn, lợi nhuận thấp hơn.
Doanh nghiệp nhà nƣớc hoạt động vì lợi ích của xã hội, đƣợc thành lập để đối
phó với những thất bại của thị trƣờng. Điều đó dẫn đến việc các DNNN không
hƣớng đến và cũng không cần cố gắng tối đa hóa lợi nhuận nhƣ các công ty tƣ
nhân.
2.1.8.2 Phân loại DNNN
Doanh nghiệp nhà nƣớc đƣợc phân loại theo nhiều phƣơng diện, góc độ khác
nhau và đƣợc chia ra theo các tiêu chí sau:
 Căn cứ vào mục đích hoạt động:

24

Doanh nghiệp Nhà nƣớc hoạt động kinh doanh: Là doanh nghiệp Nhà nƣớc
hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu nhằm mục tiêu lợi nhuận.
Doanh nghiệp Nhà nƣớc hoạt động công ích: Là doanh nghiệp Nhà nƣớc hoạt
động sản xuất, cung ứng dịch vụ công cộng theo các chính sách của Nhà nƣớc
trực tiếp thực hiện nhiệm vụ quốc phòng an ninh.
 Căn cứ vào quy mô và hình thức:
Doanh nghiệp Nhà nƣớc độc lập: Là doanh nghiệp Nhà nƣớc không ở trong cơ
cấu tổ chức của doanh nghiệp khác.
Doanh nghiệp thành viên và Tổng công ty Nhà nƣớc:
+ Doanh nghiệp Nhà nƣớc thành viên: Là doanh nghiệp nằm trong cơ cấu tổ
chức của một doanh nghiệp lớn hơn.
+ Tổng công ty Nhà nƣớc: Là doanh nghiệp Nhà nƣớc có quy mô lớn bao gồm
các đơn vị thành viên có quan hệ gắn bó với nhau về lợi ích kinh tế, tài chính,
công nghệ, thông tin, đào tạo… trong một hoặc một số chuyên ngành kinh tế
kỹ thuật chính do Nhà nƣớc thành lập nhằm tăng cƣờng, tích tụ, tập trung,
phân công chuyên môn hoá và hợp tác sản xuất để thực hiện nhiệm vụ Nhà
nƣớc giao, nâng cao khả năng và hiệu quả kinh doanh của các đơn vị thành
viên và của toàn Tổng công ty, đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế.
 Căn cứ vào cách thức tổ chức, quản lý doanh nghiệp:
Doanh nghiệp Nhà nƣớc có hội đồng quản trị: Là doanh nghiệp Nhà nƣớc mà
ở đó Hội đồng quản trị thực hiện chức năng quản lý hoạt động của doanh
nghiệp chịu trách nhiệm trƣớc Chính phủ hoặc cơ quan quản lý Nhà nƣớc
đƣợc Chính phủ uỷ quyền về sự phát triển của doanh nghiệp.
Doanh nghiệp Nhà nƣớc không có hội đồng quản trị: Là doanh nghiệp Nhà
nƣớc mà ở đó chỉ có giám đốc doanh nghiệp theo chế độ thủ trƣởng.
2.1.8.3 Những hạn chế của DNNN
Tuy đạt đƣợc những kết quả quan trọng, nhƣng hoạt động của doanh nghiệp
nhà nƣớc còn những tồn tại, hạn chế, yếu kém, chƣa phát huy trên thực tế vai
trò nòng cốt của doanh nghiệp nhà nƣớc trong khu vực kinh tế nhà nƣớc. Năng

suất lao động, hiệu quả sản xuất kinh doanh còn thấp. Hiệu quả đóng góp cho
xã hội của doanh nghiệp nhà nƣớc chƣa tƣơng xứng với nguồn lực doanh
nghiệp nhà nƣớc đang nắm giữ. Kết quả tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nƣớc còn
khiêm tốn, còn lúng túng trong xây dựng thể chế và mô hình đại diện chủ sở
hữu của doanh nghiệp nhà nƣớc; cơ chế quản trị chƣa đáp ứng các tiêu chuẩn

25