Thuyết minh truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao

Đề bài: Thuyết minh truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao.
Hướng dẫn làm bài
- Về nội dung.
Tác phẩm lão Hạc của nhà văn Nam Cao là truyện ngắn đặc sắc được coi là truyện ngắn hiện thực trong trào
lưu hiện thực phê phán của thời kì 1930 – 1945.
Đây là truyện ngắn chứa chan tình người lay động đến cõi thâm sâu của tâm hồn khi tác giả kể về cuộc đời
cô đơn, bất hạnh của Lão Hạc.
Nhân vật lão Hạc đã để lại trong lòng ta bao nỗi ám ảnh và suy nghĩ về số phận người nông dân nghèo trong
xã hội Việt Nam cũ.
Qua việc miêu tả cái chết, tác giả đã làm sáng tỏ hơn bao giờ hết nhân cách của lão Hạc. Lão Hạc thà chết
chứ không thèm ngửa tay ăn xin, thà chết chứ không muốn để phiền lụy đến hàng xóm, thà chết chứ nhất
định không chịu ăn tiêu vào tài sản của con (ba sào vườn của mẹ nó để lại cho nó).
Thông qua số phận đau khổ, nghèo khó của một nông dân, tác giả đã vẻ lại một cách chân thực số phận thê
thảm của người nông dân trước CMT8, đồng thời ca ngợi những phẩm chất cao đẹp của họ trong những giây
phút khốn cùng nhất.
- Nỗi khốn cùng của lão Hạc :
+ Nghèo đến mức không lo đỏ tiền cưới vợ cho con khiến con phẫn chí bỏ đi kiếm tiền. Người con lão Hạc
chi được nhắc đến chứ không xuất hiện trực diện. Song sự « thấp thoáng » của nhân vật này cũng đủ cho ta
hình dung về một số phận : nghèo đến mức không cưới được vợ. Phẫn chí ra đi, nhưng nơi đến lại là đồn
điền cao su : « Ngày đi thì có, còn ngày về thì khó lòng nói trước được là có hay không ». Cao su đi dễ khó
về !
+ Vắng con, lão Hạc chỉ còn « cậu Vàng » để đỡ cô đơn. Nhưng cậu Vàng làm lão « tốn kém » quá. Lão
đành phải bán cậu Vàng đi.
+ Thu vén được chút tiền hoa lợi vườn nhà để dành cho con, nào ngờ qua một trận ốm, tiền lão Hạc dành
dụm, chắt chiu hết sạch. Lão trở về với « số không » lúc đầu.
+ Không làm ra tiền, lại rơi vào tình cảnh « tiêu một xu cũng là tiêu vào tiền của cháu », lão Hạc quyết định
chỉ ăn khoai lang, hết khoai ăn củ chuối, rồi ăn sung luộc, rau má, củ ráy… Nghĩa là vớ được thứ gì lão dùng
thứ ấy.
+ Quyết định cuối cùng : tự tử. Sự khốn quẫn đã đến mức cao độ, không còn đường nào khác, lão Hạc đành
chọn cái chết đau đớn và thê thảm.
- Vẻ đẹp nhân cách của lão Hạc.

+ Lão nhân hậu ngay cả đối với con chó. Vắng con, cậu Vàng đã giúp lão bớt cô đơn. Vui buồn của cậu Vàng
cũng là vui buồn của lão. Lão yêu con. Vợ mất sớm, lão dồn tình thương nuôi con khôn lớn. Lão giữ mảnh
vườn cũng vì con. Lão tìm đến cái chết cũng vì con (khi chết lão vẫn còn tiền). Đây thực sự là một hi sinh vô
cùng to lớn.
+ Có một vẻ ngoài lẩm cẩm, gàn dở và cô độc, nhưng thực chất, lão Hạc có một nhân cách cao đẹp.


Là một người tự trọng, lão chuẩn bị tiền cho cái chết của mình. Lão không muốn phiền lụy đến ai.
- Về nghệ thuật :
+ Nam Cao tập trung khai thác thế giới bên trong của lão Hạc, chỉ ra được những giằng xé, những day dứt,
những chua xót, hối hận… của một nông dân chất phác, nhân hậu.
+ Nghệt thuật phân tích tâm lí nhân vật già dặn, bút pháp linh hoạt, xen kẽ một cách kể chuyện tỉnh táo,
chân thực và màu sắc trữ tình, đồng thời, tăng hàm lượng triết lí về nhân tình, thế thái qua những suy nghĩ
của « tôi ».
+ Câu chuyện được kể ở ngôi thứ nhất nên bảo đảm tính khách quan. Ngôn ngữ mang tính cá thể hóa cao.
Các chi tiết nhìn qua có vẻ lỏng lẻo song khi thực tế hết sức chặt chẽ.
Tham khảo bài làm của Nguyễn Thị Tố Hoa lớp 8A trường THCS Phù Đổng - Đại Lộc
Tác phẩm Lão Hạc của nhà văn Nam Cao ra mắt bạn đọc năm 1943. Câu chuyện về số phận thê thảm của
người nông dân Việt Nam trong bối cảnh đe doạ của nạn đói và cuộc sống cùng túng đã để lại xúc động sâu
xa trong lòng độc giả. Đặc biệt, tác giả đã diễn tả tập trung vào tâm trạng nhân vật chính Lão Hạc xoay
quanh việc bán chó đã giúp ta hiểu thêm tấm lòng của một người cha đáng thương, một con người có nhân
cách đáng quý và một sự thực phủ phàng phủ đè lên những cuộc đời của những con người lương thiện.

Con chó cậu Vàng như cách gọi của lão là hình ảnh kỷ niệm duy nhất của đứa con. Hơn thế, cậu Vàng còn là
nguồn an ủi của một ông lão cô đơn. Lão cho cậu ăn trong bát, chia xẻ thức ăn, chăm sóc, trò chuyện với
cậu như với một con người. Bởi thế, cái ý định “có lẽ tôi bán con chó đấy” của lão bao lần chần chừ không
thực hiện được. Nhưng rồi, cuối cùng cậu Vàng cũng đã được bán đi với giá năm đồng bạc.
Cậu Vàng bị bán đi; Có lẽ đó là quyết định khó khăn nhất đời của lão. Năm đồng bạc Đông Dương kể ra là
một món tiền to, nhất là giữa buổi đói deo đói dắt. Nhưng lão bán cậu không phải vì tiền, bởi “gạo thì cứ
kém mãi đi” mà một ngày lo “ba hào gạo” thì lão không đủ sức. Cậu Vàng trở thành gánh nặng, nhưng bán

cậu rồi lão lại đau khổ dày vò chính mình trong tâm trạng nặng trĩu.
Khoảnh khắc “lão cố làm ra vui vẻ” cũng không giấu được khuôn mặt “cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậng
nước”. Nỗi đau đớn cố kìm nén của lão Hạc như cắt nghĩa cho việc làm bất đắc dĩ, khiến ông giáo là người
được báo tin cũng không tránh khỏi cảm giác ái ngại cho lão. Ông giáo hiểu được tâm trạng của một con
người phải bán đi con vật bầu bạn trung thành của mình. Cảm giác ân hận theo đuổi dày vò lão tạo nên đột
biến trên gương mặt: “Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy
ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc…”.
Những suy nghĩ của một ông lão suốt đời sống lương thiện có thể làm người đọc phải chảy nước mắt theo:
“Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó”. Bản chất của một con người lương thiện,
tính cách của một người nông dân nghèo khổ mà nhân hậu, tình nghĩa, trung thực và giàu lòng vị tha được
bộc lộ đầy đủ trong đoạn văn đầy nước mắt này. Nhưng không chỉ có vậy, lão Hạc còn trải qua những cảm
giác chua chát tủi cực của một kiếp người, ý thức về thân phận của một ông lão nghèo khổ, cô đơn cũng từ
liên tưởng giữa kiếp người, kiếp chó: “Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta hoá kiếp cho nó để nó làm kiếp người,
may ra có sung sướng hơn một chút… kiếp người như kiếp tôi chẳng hạn”. Suy cho cùng, việc bán chó cũng
xuất phát từ tấm lòng của một người cha thương con và luôn lo lắng cho hạnh phúc, tương lai của con. Tấm
lòng ấy đáng được trân trọng! Hiện thực thật nghiệt ngã đã dứt đứa con ra khỏi vòng tay của lão, cái đói cái
nghèo lại tiếp tục cướp đi của lão người bạn cậu Vàng. Bản thân lão như bị dứt đi từng mảng sự sống sau
những biến cố, dù cho cố “cười gượng” một cách khó khăn nhưng lão dường như đã nhìn thấy trước cái chết
của chính mình. Những lời gửi gắm và món tiền trao cho ông giáo giữ hộ sau lúc bán chó có ngờ đâu cũng là
những lời trăng trối. Kết cục số phận của lão Hạc là cái chết được báo trước nhưng vẫn khiến mọi người bất
ngờ, thương cảm. Quyết định dữ dội tìm đến cái chết bằng bả chó là giải pháp duy nhất đối với lão Hạc, để
lão đứng vững trên bờ lương thiện trước vực sâu tha hoá. Kết thúc bi kịch cũng là thật sự chấm dứt những
dằn vặt riêng tư của lão Hạc, nhưng để lại bao suy ngẫm về số phận những con người nghèo khổ lương thiện
trong xã hội cũ.