Ngày Công Đầu Tiên Của Cu Tí

Thường mỗi tốố
i, gà vừa lên chuốồng được một lát là cu Tý cũng leo ngay lên gi ường đánh giấốc.
Lắố
m lúc bỏ cả cơm (cả nhà bận đi làm đốồng nên vêồthổi muộn). Cũng chẳng cấồn, chú chàng đã
lục nốồi, chén đấồy cơm nguội. Chả là cả ngày chơi mệt mà.
Nhấố
t là lấu nay gặt rộ, rơm đấồy sấn, cu Tý với cu Tèo hai anh em ốm nhau v ật, đú đ ởn nh ư hai
con chó con, lắn qua lắn lại tha hốồ.Có lúc cu Tèo bị đè đau khóc chóe lên nh ưng l ại nín ngay, rốồi
lại nghịch, lại cười sắồng sặc sắồng sặc. Mệt nên vừa đặt mình là ngủ tít thò lò, chốốc chốốc l ại chép
miệng nhai tốồm tộp như người lớn nữa cơ đấốy. Chung quanh ai muốốn làm gì thì làm, m ặc. Ban
quản trị hợp tác xã đêốn nhà bốốcu Tý họp bàn cống việc, các ống các bà ấố
y ngốồi ngay gi ường cu
Tý, phát biểu cứ oang oang. Mấốy hốm nay vào vụ cấốy, các bà mang vêồnh ững dư lu ận thắốc mắốc
quanh cái chuyện cấốy dày cấốy mỏng, kêu là tốốn mạ, thiêốu nhấn cống, vấn vấn… Các ống, ống thì
chậm rãi phấn tích đưa lý lẽ, có ống lại nổi cáu. Cắn nhà nhỏ náo cả lên. M ặc ai thảo luận c ứ
thảo luận, ai gắốt cứ gắốt, cu Tý ngủ cứ ngủ, ngon lành. Tờ mờ đấốt, trong nhà còn tốối om, cu Tý đã
thức giấốc. Chú chàng rúc đấồu vào nách bốốcho ấốm. Buốồn tình, chú chàng nói chuy ện m ột mình,
chỉ thấồ
m thì ra hơi chứ khống thành tiêống. Chuyện gì, chẳng ai nghe rõ, chắốc cũng ch ẳng ngoài
cái chuyện hốm qua u đi chợ mua bánh đúc, con gà mái đen nhà ta ấốp n ở đ ược m ười hai con…
Chợt bốốgãi gãi nách, chắốc là bốốnhột. Bốốcũng đã thức giấốc. Cu Tý c ựa mình. Có tiêố
ng bốốb ảo:
– Hốm nay cu Tý đi chắn nghé để chị Miễu đi cấốy nhá!
– Ứ ự!
Tiêống phản ứng bật ra tức thì. U ngủ trong buốồng với cái Tèo, nói vọng ra, giọng còn ngái ngủ:
– Mày xem thắồng cu Các kia kìa. Nó chỉ nhỉnh hơn mày một tí mà nó chắn con trấu mộng t ướng,
hốm nào cũng no kêồnh ra.
Im lặng một lát khá lấu. Chuyện này chắốc đêốn đấy là xong. Cu Tý cốốnắồ
m im thin thít, khống
nhúc nhích. Nhưng tiêố
ng bốốlại cấố

t lên:
– Chắn ngoài bãi vui lắốm. Tha hốồmà xem ca-nố ngoài sống nó ch ạy phành ph ạch phành ph ạch.
Thuyêồn nhiêồu lắốm.
Một tí, bốốnói thêm:
– Người làm ngoài đốồng cũng đống. Vui lắốm.
Cu Tý nắồm im, khống có ý kiêố
n gì. Một lát, bốốlại bảo:
– Lát nữa dắốt nghé ra chỗ ngã ba rốồi gọi thắồ
ng cu Các nó cùng đi với nhá.
– Vấ-ấng.
Tiêống vấng tự dưng buột ra, nhưng còn ngập ngừng như bị gẫy đối. U l ại nói vọi ra, tiêốp l ời bốố:
– Ra đêốn bãi thì nhờ chúng nó quấốn rợ vào cổ nghé cho, nghe khống.
Cu Tý lại “vấng” một tiêống nữa, lấồ
n này có gọn hơn một tý. Chắốc là chú chàng đang nghĩ ghê
lắố
m đấốy. Từ khi biêố
t đi biêố
t chạy đêốn giờ, nó có hêồphải mó tay vào cống vi ệc gì đấu. Ch ỉ có th ỉnh
thoảng bốốsai đi lấốy cái điêốu cày, hoặc u đi chợ giao cho ở nhà phải xua gà đ ừng đ ể nó vào
buốồng mổ thóc. Nhưng chưa biêố
t chừng Tý ta cũng chẳng có suy nghĩ quái gì đấu. Ch ứng cớ là
vừa chợt thấốy ánh lửa hốồng hốồng chiêốu bập bùng lên cánh cửa m ở hé, chú chàng lốồm ngốồm bò


ngay dậy, đi qua sấn còn tốối mờ mờ, chạy thẳng xuốống bêốp. A, đúng rốồ
i, thích quá, hốm nay nhà
ta thổi cơm nêốp. Chú chàng sà ngay xuốống cạnh anh Nhỡ, giúp một tay đun bêốp. Lúc d ọn ắn,
anh Nhỡ trêu:
– A, hốm nay cu Tý phải đi chắn nghé.
Cu Tý cấồ

m ngửa nắốm cơm nêốp trong lòng bàn tay, gi ơ lên ngang vai, đấy là phấồn đã chia rốồi, nên
còn nhủng nhỉnh chưa nỡ ắn, hêốch mặt buống một tiêố
ng:
– Kệ!
Cái Miễu cũng đùa em:
– Nghé ắn khống no, trưa vêồkhống cho cu Tý ắn cơm.
– Kệ!
– Kệ mà được à?
– Kệ-ệ!
Bốốcan thiệp:
– Thối đừng trêu em. Cu Tý ắn chóng mà đi, sắố
p kẻng rốồ
i đấốy.
Cu Tý ngoạm vào nắố
m cơm nêốp, mặt thoáng vẻ tấồ
n ngấồn. Ch ợt h ỏi bốố:
– Thêốu hốm nay đi đấu?
– U đi cấốy.
– Thêốchị Miễu đi đấu?
– Chị cũng đi cấốy. Mọi hốm chị Miễu vẫn thường dắốt nghé đi ắn đấốy thì sao.
Cu Tý ngập ngừng muốốn hỏi cấu ấố
y, nhưng bốốnhư đã đoán ngay được, bốốnói:
– Mày sắốp nhớn rốồi, phải tập chắn nghé dấồn cho quen, ở nhà chơi mãi, h ư thấn.
Cu Tý thấố
y khống cấồn hỏi vêồbốố.Bốốthì hốm nào cũng thấốy làm vi ệc rốồi, hốm thì cày b ừa, hốm
thì đi họp.
– Thêốanh Nhỡ thì làm gì, hở?
Hỏi thêố
, rốồ
i trống ra cấồu lúa chấố

t cao ngoài sấn, cu Tý t ự tr ả l ời lấố
y:
– Đập lúa hở?
– Ừ, sáng anh còn phải đi học, chiêồu vêồđập lúa.
U cũng thẽ thọt:
– Cu Tý gắống chắn nghé vài hốm để chị Miễu ra cấốy bãi, khống có cấốy khống kịp, lấố
y thóc đấu
cho cu Tý ắn.
U lại nói tiêốp:
– Chắn cho giỏi, rốồi hốm nào phiên chợ u mua giấốy vêồbốốđóng sách cho mà đi học bên anh
Thận.
Ái dà, lại còn chuyện đi học nữa cơ đấốy. Học thích hơn hay đi chắn nghé thích h ơn nh ỉ? Thối,
cái gì làm một cái thối… Thêốthắồ
ng Các nó vừa chắn trấu vừa đi học đấốy thì sao. Nó đánh vấồn rốồ
i


nó đọc, chữ trong sách tròn tròn be bé cứ như hạt đỗ xanh ấốy mà nó đ ọc thành chuy ện Bác Hốồ
này, chuyện gặt lúa này, hay thật… Cu Tý khống hỏi gì nữa. Chả biêố
t vì đã hêố
t thắốc mắốc, hay là
vì đang bận gặm mấố
y hạt nêốp dính ở ngón tay. Chợt có tiêố
ng kẻng. Cái tiêống lanh canh ấốy, hắồ
ng
ngày cu Tý quen tai lắố
m rốồ
i, khống chú ý nữa, vậy mà hốm nay làm cu Tý v ểnh tai. Cu Tý thấốy u
chạy vội đi soạn quang gánh. Chị Miễu thì vừa quấốn xà cạp, vừa hỏi gấồn nh ư gắốt: “Cái nón toi
vật vừa đấy đấu mấốt rốồ

i?” Cứ như là gắốt với cu Tý ấố
y. Chả là s ẵn cu Tý đứng cạnh đấốy mà. Thêố
có tức khống. Trong tay cu Tý còn nắố
m cơm nêốp bắồng quả trứng vịt. T ự dưng cu Tý bỏ t ọt nắố
m
cơm vào túi áo, phủi phủi tay, tiêố
n ra phía chuốồng trấu, gọi:
– U ơi, dắố
t nghé ra đi.
Giọng bé cốốrướn lên, chắốc gọn gớm! Bốốở trong nhà nói vọng ra:
– Hẵng gượm, để bốốbuộc cho cái quai nón đã.
Bốốmang cái nón nhỏ ra đội lên đấồu cho cu Tý, rốồ
i mở gióng dắốt nghé ra. Bốốnhắốc l ại l ời d ặn:
– Ra rốồ
i bảo nó quấốn rợ lên cổ nghé hộ cho. Mà nhớ trống đừng để nghé ắn m ạ đấốy.
– Vấng.
Cu Tý cấồ
m rợ kéo. Cái rợ vướng vào một gộc tre, cu Tý cốốlối, con nghé cứ đấm chúi mõm
xuốống. Cu Tý thót bụng lối, quấồn tụt xuốống gấồn đêố
n bẹn. Bốốvội cúi gỡ r ợ. Cu Tý vừa kéo quấồn
vừa dắốt nghé ra khỏi cổng. Ra đêốn ngã ba, cu Tý dừng l ại, gọi thắồ
ng Các. Gọi hai ba tiêống cũng
chẳng thấốy thưa, cu Tý đứng chờ. Phía cổng làng, các xã viên kéo ra ùn ùn, người quang gánh,
người vác cày bừa giong trấu đi. Gớm họ kéo đi hàng dài, đống th ật! M ọi người v ừa đi v ừa nói
chuyện, pha trò, gọi nhau ơi ới. Cu Tý nhìn theo. Có ai nhận ra cu Tý, cấố
t tiêống gọi. M ọi người
quay nhìn, cười vang, đua nhau gọi cu Tý:
– Đi đi thối, đợi gì nữa!
– Nhanh lên, ống nống "rấn"!
Cu Tý xấốu hổ quay đi, hơi hêốch mặt lên trời, chúm miệng cười lỏn lẻn. Phút chốốc họ đã đi xa,

khuấố
t sau miêốu, chỉ còn tiêố
ng cười đùa vẳng lại. Thối, chẳng thèm chờ thắồng kia n ữa. Phải đi
cho kịp người ta chứ! Cu Tý dắốt nghé men theo bờ ruộng. Cái bóng dáng lũn cũn thấốp tròn, úp
cái nón tuy bé nhưng cũng còn quá to đốối với người, trống như cấy nấốm. Con nghé ngoan ngoãn
theo sau, bước đi lon chon trên bờ ruộng mấốp mố.
Bùi Hiển

1958