Phân tích các yếu tố ảnh hưởng nợ xấu của ngân hàng thương mại việt nam 2015

B
TR

NG

GIÁO D C VÀ

OT O

I H C KINH T TP. H

NGUY N D

CHÍ MINH

NG DI U MY

PHÂN TÍCH CÁC Y U T
NH
H
NG N X U C A NGÂN HÀNG
TH
NG M I VI T NAM
Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng
Mã s : 60340201

LU N V N TH C S KINH T
NG

IH

NG D N KHOA H C:

PGS.TS. TR M TH XUÂN H

Tp. H Chí Minh – N m 2015

NG


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a riêng tôi, các n i dung
nghiên c u và k t qu nghiên c u có tính đ c l p riêng, không sao chép b t k tài
li u nào và ch a đ

c công b toàn b n i dung này

d ng choch y mô hình là trung th c đ

b t k đâu. Nh ng s li u s

c chính tác gi thu th p, và có ngu n g c rõ

ràng, minh b ch, các s li u khác ph c v cho vi c phân tích, nh n xét đánh giá
đ

c thu th p t các ngu n trích d n khác nhau và đã ghi trong ph n tài li u tham

kh o.
Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m v l i cam đoam c a mình
Tp. H Chí Minh, ngày

Ng

tháng

n m

i cam đoan

Nguy n D

ng Di u My


M CL C
TRANG PH BÌA
L I CAM OAN
M CL C
DANH M C CÁC KÝ HI U, CH VI T T T
DANH M C CÁC B NG
DANH M C CÁC
PH N M

TH

U

1. Lý do ch n đ tài
2. M c tiêu đ tài
3.

it

ng nghiên c u

4. Ph m vi nghiên c u
5. Ph

ng pháp nghiên c u

6. K t c u lu n v n
CH

NG 1: NGHIÊN C U T NG QUANV

HÀNG TH

N

X U C A CÁC NGÂN

NG M I ............................................................................................ 1

1.1. T ng quan v n x u c a Ngân hàng th

ng m i ........................................... 1

1.1.1. Khái ni m ................................................................................................... 1
1.1.2. Nguyên nhân d n đ n n x u ..................................................................... 2
1.1.2.1. Nguyên nhân ch quan ........................................................................ 2
1.1.2.2. Nguyên nhân khách quan .................................................................... 4

1.1.3. Tác đ ng tiêu c c c a n x u ..................................................................... 4
1.1.3.1.

i v i ho t đ ng Ngân hàng th

1.1.3.2.

i v i n n kinh t .............................................................................. 6

1.2. Các y u t

nh h

ng m i .......................................... 5

ng n x u c acác ngân hàng th

ng m i ....................... 7


1.2.1. Y u t v mô ............................................................................................... 7
1.2.1.1. T ng tr

ng kinh t ............................................................................. 7

1.2.1.2. T l l m phát ...................................................................................... 8
1.2.1.3. Lãi su t ............................................................................................... 8
1.2.1.4. Cung ti n ............................................................................................ 9
1.2.2. Y u t vi mô ............................................................................................... 9
1.2.2.1. T l n x u ......................................................................................... 9

1.2.2.2. Quy mô ngân hàng ............................................................................ 10
1.2.2.3. T ng tr

ng tín d ng ......................................................................... 11

1.2.2.4. T l cho vay trên t ng tài s n .......................................................... 11
1.2.2.5. K t qu ho t đ ng kinh doanh .......................................................... 12
1.2.2.6. Hi u qu qu n lý ............................................................................... 12
1.2.3.
K t lu n ch
CH

xu t các y u t

nh h

ng n x u c a NHTM ................................... 14

ng 1 ..................................................................................................... 15

NG 2: TH C TR NG N

X U C ACÁC NGÂN HÀNG TH

NG

M I VI T NAM ..................................................................................................... 16
2.1. T ng quan v ho t đ ng c a các ngân hàng th
2.1.1. S l

ng các ngân hàng th

ng m i Vi t Nam............ 16

ng m i ........................................................ 16

2.1.2. Tình hình huy đ ng................................................................................... 17
2.1.3. Tình hình cho vay ..................................................................................... 17
2.2.4. K t qu ho t đ ng kinh doanh .................................................................. 19
2.2. Phân tíchth c tr ng n x u c a các Ngân hàng th
2.2.1. Phân tích tình hình n x u c acác Ngân hàng th
2.2.1.1. Tình hình chung và xu h

ng m i Vi t Nam ..... 21
ng m i Vi t Nam ..... 21

ng n x u ............................................... 21

2.2.1.2. N x u theo thành ph n kinh t ........................................................ 24
2.2.1.3. N x u l nh v c b t đ ng s n............................................................ 26
2.2.2.

ánh giá v công tác h n ch n x u c a Ngân hàng th

ng m i Vi t

Nam…… ................................................................................................................... 29
2.2.2.1. Bi n pháp h n ch n x u đã th c hi n ............................................ 29

2.2.2.2. K t qu đ t đ

c ............................................................................... 31

2.2.2.3. H n ch .............................................................................................. 32
K t lu n ch
CH

ng 2 ..................................................................................................... 34

NG 3: NGHIÊN C U CÁC Y U T

C ACÁC NGÂN HÀNG TH

NH H

NG N

X U

NG M I VI T NAM ...................................... 35

3.1. Các bi n nghiên c u ......................................................................................... 35
3.1.1. T ng tr

ng kinh t .................................................................................. 35

3.1.2. T l l m phát ........................................................................................... 36
3.1.3. Lãi su t ..................................................................................................... 37
3.1.4. Cung ti n................................................................................................... 38

3.1.5. T l n x u .............................................................................................. 39
3.1.6. Quy mô ngân hàng.................................................................................... 40
3.1.7. T ng tr

ng tín d ng ................................................................................ 41

3.1.8. T l cho vay trên t ng tài s n.................................................................. 41
3.1.9. K t qu ho t đ ng kinh doanh .................................................................. 42
3.1.10. Hi u qu qu n lý ..................................................................................... 42
3.2. Mô hình nghiên c u ......................................................................................... 43
3.2.1. M u nghiên c u ........................................................................................ 43
3.2.2. Bi n đo l

ng ........................................................................................... 45

3.2.3. Quy trình nghiên c u ................................................................................ 46
3.3. K t qu nghiên c u .......................................................................................... 48
3.3.1. Th ng kê mô t ......................................................................................... 48
3.3.2. K t qu nghiên c u th c nghi m .............................................................. 50
3.3.2.1. Ma tr n h s t
3.3.2.2. K t qu
K t lu n ch
CH

cl

ng quan .................................................................. 50
ng mô hình nghiên c u ............................................ 51

ng 3 ..................................................................................................... 65

NG 4: GI I PHÁP, KI N NGH H N CH

NGÂN HÀNG TH

N

X U C A CÁC

NG M I VI T NAM ........................................................ 66

4.1. Gi i pháp đ i v i các Ngân hàng th

ng m i Vi t Nam.............................. 66


4.2. Gi i pháp đ i v i doanh nghi p ...................................................................... 69
4.3. Ki n ngh đ i v i Chính ph , Ngân hàng Nhà n
K t lu n ch

c..................................... 70

ng 4 ..................................................................................................... 74

K T LU N .............................................................................................................. 75
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANH M C CÁC KÝ HI U, CH

VI T T T

 TI NG VI T

BCTC

Báo cáo tài chính

B S

B t đ ng s n

CBTD

Cán b tín d ng

CIEM

Vi n nghiên c u qu n lý kinh t trung

DN

Doanh nghi p

DN B S

Doanh nghi p b t đ ng s n

DNNN

Doanh nghi p nhà n

DNVVN

Doanh nghi p v a và nh

M2

Cung ti n

NHLD

Ngân hàng liên doanh

NHNN

Ngân hàng Nhà n

NHTM

Ngân hàng th

ng m i

NHTMCP

Ngân hàng th

ng m i c ph n

NHTMNN

Ngân hàng th

ng m i nhà n

NHNNg

Ngân hàng n

c ngoài

Q

Quy t đ nh

QTRR

Qu n tr r i ro

TCTD

T ch c tín d ng

TS B

Tài s n đ m b o

VAMC

Công ty qu n lý tài s n vi t Nam

c

c

c

ng


 TI NG ANH

AMC

Asset Management Company

BCBS

Basel Committe on Banking supervision

CPI

Consumer Price Index

GDP

Gross Domestic Product

GMM

Generalized Method of moments

IMF

International Monetary Fund

FE

Fixed effects

NPL

Non-performing loans

POOLED OLS

Pooled Ordinary Least Squares

ROA

Return on Asset

ROE

Return on Equity


DANH M C CÁC B NG

B ng 1.1: Tóm t t t các nghiên c u trên th gi i các y u t

nh h

ng n x u c a

NHTM…………………………. .............................................................................. 13
B ng 1.2: Các y u t đ xu t nghiên c u.................................................................. 14
B ng 2.3: S l

ng các NHTM Vi t Nam t 2007 – 2013 ...................................... 16

B ng 2.4: D n tín d ng c a toàn h th ng Ngân hang .......................................... 18
B ng 2.5: K t qu ho t đ ng kinh doanh .................................................................. 20
B ng 2.6 T l n x u h th ng Ngân hàng .............................................................. 22
B ng 3.7 Phân nhóm NHTM theo quy mô t ng tài s n ............................................ 44
B ng 3.8: Tóm t t các bi n nghiên c u..................................................................... 45
B ng 3.9: Th ng kê mô t ......................................................................................... 49
B ng 3.10: Ma tr n h s t

ng quan gi a các bi n ................................................. 51

B ng 3.11: Ki m đ nh Likelihood ............................................................................. 52
B ng 3.12: Mô hình h i quy Fixed Effects ............................................................... 52
B ng 3.13: K t qu ki m đ nh Wald lo i b bi n SIZEi,t ra kh i mô hình ............... 53
B ng 3.14: K t qu mô hình h i quy sau khi lo i b bi n SIZEi,t ............................ 54
B ng 3.15: Mô hình h i quy b ng mô hình Fixed Effects sau khi lo i b các bi n
SIZEi,t, ∆LOANSi,t, ∆LOANSi,,t-1 ra kh i mô hình ................................................... 54
B ng 3.16: K t qu h i quy mô hình GMM t mô hình Fixed Effect sau khi đã lo i

b bi n không có ý ngh a th ng kê (1) ...................................................................... 56
B ng 3.17: K t qu h i quy mô hình GMM sau khi lo i b các bi n không có ý
ngh a th ng kê ra kh i mô hình (2) ........................................................................... 57
B ng 3.18: B ng so sánh k t qu mô hình h i quy (1) và (2) ................................... 57
B ng 3.19: So sánh k t qu h i quy và lý thuy t nghiên c u ................................... 65


DANH M C CÁC

TH

Bi u đ 2.1: Tình hình huy đ ng v n c a các NHTM Vi t Nam ............................. 17
Bi u đ 2.2: D n tín d ng c a toàn h th ng Ngân hàng ...................................... 18
Bi u đ 2.3: Ch s ROE, ROA ................................................................................ 21
Bi u đ 2.4: T tr ng tín d ng theo lo i hình kinh t

............................................. 25

Bi u đ 2.5: T l n x u B S c a NHTM Vi t Nam ............................................. 26


PH N M

U

1. Lý do ch n đ tài:
Vi t Nam ngày càng h i nh p sâu r ng vào n n kinh t Th gi i, m ra nhi u c
h i nh ng c ng không ít th thách đ i v i n n kinh t nói chung và th tr

ng Tài

chính nói riêng. Th c t th i gian v a qua cho th y, vi c suy y u và s p đ hàng
lo t c a h th ng ngân hàng kh p th gi i đã nh h

ng không nh đ n h th ng

ngân hàng Vi t Nam. Nh ng n m g n đây, n n kinh t Vi t Nam c ng g p nhi u
bi n đ ng: t ng tr
th

ng kinh t ch m l i, s c mua h n ch , giá vàng lên xu ng th t

ng, s m t n đ nh c a th tr

ng b t đ ng s n, và h n h t là s đ v c a tín

d ng đen … Các kho n cho vay kém ch t l
th ng Ngân hàng t ng lên. N x u đ

ng đ a đ n h u qu là n x u c a h

c xem nh là “c c máu đông” làm t c ngh n

dòng máu tín d ng trong n n kinh t hi n nay. Vì v y, công tác qu n tr r i ro trong
Ngân hàng đ

c Chính ph , các Nhà qu n tr Ngân hàng quan tâm hàng đ u nh m

t o d ng lòng tin c a công chúng vào h th ng Ngân hàng th
kinh doanh c a các Ngân hàng đ

ng m i, ho t đ ng

c t t h n góp ph n làm t ng tri n kinh t b n

v ng.
N x u đang là v n đ đ

c quan tâm nh t trong ho t đ ng Ngân hàng. Do đó,

vi c phân tích các y u t quy t đ nh n x u c a các Ngân hàng th

ng m i là m t

nhi m v c p thi t. T l n x u qua các n m nh th nào? Nh ng y u t nào quy t
đ nh n x u c a Ngân hàng? Gi i pháp nào làm h th p t l n x u?
các câu h i này tác gi ch n đ tài: “Phân tích các y u t
Ngân hàng th

ng m i Vi t Nam”.

nh h

tr l i cho

ng n x u c a


2. M c tiêu đ tài:
- Trên c s nghiên c u lý thuy t v n x u c a NHTM, tác gi tìm hi u nh ng

y ut

nh h

ng đ n n x u t i các NHTM hi n nay, đ ng th i phân tích các tác

đ ng c a các y u t

nh h

ng đ n n x u c a NHTM Vi t Nam

- Xác đ nh m c đ tác đ ng c a nh ng y u t đ n n x u c a NHTM Vi t Nam
- Phân tích th c tr ng n x u c a các Ngân hàng th

ng m i Vi t Nam

- T nh ng nghiên c u trong đ tài tác gi đ a ra m t s đ xu t g i ý nh m h n
ch n x u c a NHTM Vi t Nam
it

3.

ng nghiên c u:

- Các c s lý thuy t v n x u
- Tình hình n x u c a các NHTM Vi t Nam
nh h

- Nh ng y u t

ng n x u n x u c a NHTM Vi t Nam t đó đ a ta các

gi i pháp, ki n ngh nh m h n ch n x u c a NHTM Vi t Nam.
4. Ph m vi nghiên c u:
- Ti n hành nghiên c u và phân tích nh ng y u t

nh h

ng n x u c a

NHTM ch y u d a vào nh ng y u t kinh t v mô và vi mô.
- D li u đ

c l y t các báo cáo th

ng niên c a các ngân hàng, T ng c c

th ng kê, Wordbank, ADB…. Trong giai đo n 2007 – 2013. S l

ng ngân hàng

tác gi nghiên c u là 20 ngân hàng TMCP theo quy mô tài s n tính đ n 31/12/2013.
5. Ph
Ph

ng pháp nghiên c u:

ng pháp đ nh l

+ S d ng ph

ng:

ng pháp th ng kê mô t và ch y ph n m m EVIEW 8.0 đ phân

tích k t qu kh o sát.
+ S d ng

c l

ng bình ph

ng t i thi u Ordinary Least Squares, Fixed

Effects, Generalized Method of Moments.
6. K t c u lu n v n:
Lu n v n g m 4 ch
Ch
th

ng m i

ng 1:

ng:

Nghiên c u t ng quan nh h

ng n

x u c a Ngân hàng


th

Ch

ng 2:

Th c tr ng n x u c a Ngân hàng th

Ch

ng 3:

Nghiên c u nh ng y u t quy t đ nh n x u c a Ngân hàng

ng m i Vi t Nam

ng m i Vi t Nam
Ch

ng 4:

m i Vi t Nam

Gi i pháp, ki n ngh h n ch n x u c a Ngân hàng th

ng

1

NG 1: NGHIÊN C U T NG QUAN V N

CH

TH

X U C A CÁC NGÂN HÀNG

NG M I

1.1. T ng quan v n x u c a Ngân hàng th

ng m i:

1.1.1. Khái ni m:
Theo

y Ban Basel v Giám sát Ngân hàng - Basel Committee on Banking

Supervision (BCBS):
- BCBS không đ a ra đ nh ngh a c th v n x u. Tuy nhiên, trong các h

ng

d n v các thông l chung t i nhi u qu c gia v qu n lý r i ro tín d ng BSBC xác đ nh,
vi c kho n n b coi là không có kh n ng hoàn tr khi m t trong hai ho c c hai đi u

ki n sau x y ra:(i) Ngân hàng ng

i vay không có kh n ng tr n đ y đ khi ngân hàng

ch a th c hi n hành đ ng gì đ c g ng thu h i; (ii) ng

i vay đã quá h n tr n quá 90

ngày (Basel Committee on Banking Supervision, 2002). D a trên h

ng d n này, n x u

s bao g m toàn b các kho n cho vay đã quá h n 90 ngày và có d u hi u ng
không tr đ

i đi vay

cn .

- BCBS c ng đ c p t i các kho n vay b gi m giá tr x y ra khi kh n ng thu h i
các kho n thanh toán t kho n vay là không th . Giá tr t n th t s đ

c ghi nh n b ng

cách gi m tr báo cáo thu nh p c a ngân hàng. Nh v y lãi su t c a các kho n vay này
s không đ

c c ng d n và ch xu t hi n d

i d ng ti n m t th c t nh n đ

c.

T ch c Ti n t Th gi i (IMF):
Trong h

ng d n tính toán các ch s lành m nh tài chính các qu c gia (IFRS),

IMF đ a ra đ nh ngh a v n x u “m t kho n vay đ

c coi là n x u khi quá h n thanh

toán g c ho c lãi 90 ngày ho c h n; khi các kho n lãi su t đã quá h n 90 ngày ho c h n
đã đ
h nd

c v n hóa, c c u l i, ho c trì hoãn theo th a thu n; khi các kho n thanh toán đ n
i 90 ngày nh ng có th nh n th y nh ng d u hi u rõ ràng cho th y ng

không th hoàn tr đ y đ (ng

i phá s n). Sau khi kho n vay đ

n x u, nó ho c b t c kho n vay thay th nào c ng nên đ
cho t i th i đi m ph i xóa n ho c thu h i đ
h i đ

i vay s

c x p vào danh m c

c x p vào danh m c n x u

c lãi và g c c a tài kho n vay đó ho c thu

c kho n vay thay th ” ( IMF’s Compilation Guide on Financial Soundness

Indicators, 2004).


2

T nh ng đ nh ngh a trên cho th y đ

cs t

ng đ ng trong cách nh n th c v

n x u gi a các đ nh ch tài chính trên Th gi i. Theo đó, m t kho n n đ

c coi là n

x u khi xu t hi n m t ho c c hai d u hi u sau: Quá h n tr n g c và lãi; khi khách hàng
vay v n b ngân hàng ho c ngân hàng coi là không có kh n ng tr n .

i v i các ngân

hàng, n x u t c là là kho n ti n cho khách hàng vay mà không th thu h i g c và lãi l i
đ

c do khách hàng làm n thua l , phá s n…
T i Vi t Nam: n x u là các kho n n đ

c phân lo i vào nhóm 3 (N d

i tiêu

chu n), nhóm 4 (N nghi ng ) và nhóm 5 (N có kh n ng m t v n). C th g m các
kho n n quá h n tr lãi và/ho c g c trên 90 ngày (Thông t 02/2013/TT-NHNN ngày
21/01/2013).
Khi xem xét đ nh ngh a n x u c a các ngân hàng Vi t Nam và thông l qu c t có
th th y m t đ nh l

ng th i gian tr n quá h n t 91 ngày trong đ nh ngh a n x u c a

Vi t Nam và thông l qu c t là khá t
tính hay đ nh l

ng đ ng. dù phân lo i theo ph

ng các kho n n t nhóm 3 t i nhóm 5 đ

ng pháp đ nh

c x p vào danh m c n x u

c a ngân hàng.
Nh v y, n x u là ch tiêu quan tr ng đ đánh giá ch t l
ngân hàng, t đó có th th y đ

ng tín d ng c a các

c s c kh e tài chính, k n ng qu n tr r i ro,… c a ngân

hàng đó. N x u trong các NHTM

n

c ta là các kho n n c a các khách hàng ch y u

là doanh nghi p, h kinh doanh gia đình vay v n c a ngân hàng nh ng g p khó kh n v
tài chính b ngân hàng chuy n sang n quá h n t 91 ngày tr lên ho c ngân hàng đánh
giá kh n ng tr n c a khách hàng suy gi m nên phân lo i vào nhóm 3 đ n nhóm 5.
1.1.2. Nguyên nhân d n đ n n x u:
1.1.2.1. Nguyên nhân ch quan:
 Nguyên nhân t phía ngân hàng th

ng m i

Trình đ nghi p v y u kém, cách làm vi c thi u trách nhi m c a nhân viên tín
d ng c ng v i kh n ng ki m soát, qu n lý c a các c p đi u hành còn h n ch c ng góp
làm gia t ng n quá h n (Gou Ning, 2007).


3

o đ c ngh nghi p c a nhân viên ngân hàng sa sút do l i ích cá nhân. Ngày
càng nhi u v án liên quan đ n vi c nhân viên ngân hàng câu k t v i khách hàng làm sai
l ch h s , c tình không làm đúng quy đ nh cho vay (Berger và DeYong, 1997).
Chính sách và quy trình cho vay ch a ch t ch , ch a có quy trình qu n tr r i ro

m t cách tri t đ , ch a chú tr ng đ n phân tích khách hàng, x p lo i r i ro tín d ng đ
tính toán đi u ki n cho vay và kh n ng tr n .

i v i cho doanh nghi p nh và cá nhân,

quy t đ nh cho vay c a ngân hàng ch d a vào kinh nghi m cá nhân, ch a áp d ng công
c ch m đi m tín d ng (Shil and et, 2005).
N ng l c d báo, phân tích và th m đ nh tín d ng, phát hi n và x lý kho n vay có
v n đ c a cán b tín d ng còn y u kém, nh t là đ i v i các ngành đòi h i hi u bi t
chuyên môn cao d n đ n sai l m trong quy t đ nh cho vay. M t khác, s thi u ki m soát
ch t ch khách hàng trong quá trình cho vay d n đ n tr

ng h p khách hàng s d ng v n

sai m c đích nh ng ngân hàng không ng n ch n k p th i.
H qu t t y u c a vi c t ng tr
hàng. D

i áp l c t ng tr

ng tín d ng nóng, thi u ki m soát c a các ngân

ng tín d ng, ngân hàng h th p tiêu chí xét duy t cho vay c a

đ c nh tranh v i các đ i th và thu hút khách hàng.T ng tr

ng tín d ng nóng k t h p

v i n i l ng tiêu chí xét duy t cho vay s tìm n r i ro r t l n, nguy c n x u xu t hi n
r t cao n u khách hàng vay v n g p v n đ trong vi c th c hi n ngh a v thanh toán cho

ngân hàng (Pasha và Khemraj, 2009).
 Nguyên nhân t khách hàng vay v n
Trình đ , n ng l c qu n tr kinh doanh y u kém d n đ n sai l m trong vi c s
d ng ti n vay không hi u qu , không nh ng không có tác đ ng đ n thúc đ y ho t đ ng
kinh doanh mà còn đ y doanh nghi p đ n c nh n n n, gia t ng chi phí kinh doanh (Gou
Ning, 2007).
Khách hàng s d ng v n sai m c đích vay v n ban đ u. Vi c không giám sát ch t
ch c a ngân hàng sau khi c p tín d ng đã t o đi u ki n cho khách hàng s d ng v n vay
sai m c đích, d n đ n r i ro không thu h i đ

c n vay n u khách hàng b thua l , phá

s n ho c s d ng v n vay vào nh ng l nh v c mà pháp lu t không cho phép.


4

Khách hàng thi u thi n chí trong vi c tr n vay cho ngân hàng, m t s khách
hàng có n ng l c tài chính t t nh ng chây , không th c hi n ngh a v tr n , không bàn
giao TS B cho ngân hàng x lý, nh m chi m d ng ho c chi m đo t v n ngân hàng.
1.1.2.2. Nguyên nhân khách quan:
ng chính tr - kinh t , xã h i: m t s thay đ i c a các chính sách qu n lý

Môi tr

kinh t , do hành lang pháp lý ch a phù h p, do bi n đ ng th tr

ng trong và ngoài n

cung c u hàng hóa thay đ i, m t s thay đ i trong t c đ t ng tr

c,

ng GDP, l m phát…

c ng khi n doanh nghi p lâm vào tình tr ng khó kh n, t đó nh h

ng t i ho t đ ng

ngân hàng (Louzis et al, 2011).
Môi tr

ng kinh doanh không thu n l i, ngành ngh kinh doanh c a khách hàng

đang g p khó kh n. Ngoài ra c ng có s tác đ ng c a nh ng y u t không th l
tr

cđ

ng

c ho c không th tránh kh i: bão, h n hán, l núi, sóng th n… s gây thi t h i

l n cho các thành ph n kinh t .
H th ng cung c p, ki m soát thông tin khách hàng vay còn nhi u y u kém, h
th ng pháp lu t ch a hoàn ch nh, thi u đ ng b và không nghiêm minh s không th r n
đe các đ i t

ng có d ng ý x u

1.1.3. Tác đ ng tiêu c c c a n x u:
N x u là k t qu c a m i quan h tín d ng không hoàn h o gây nên s đ v
lòng tin. N x u luôn song hành cùng ho t đ ng tín d ng theo m i quan h gi a l i
nhu n và r i ro. Vì v y khi đ a ra m t món cho vay thì ngân hàng đã xác đ nh nguy c
phát sinh n x u. V n đ là c n xác đ nh xem t l n x u th nào là phù h p, t l nào là
cao và b t đ u nh h

ng x u đ n ho t đ ng c a NHTM. Theo chu n m c qu c t hi n

nay thì t l n x u có th ch p nh n đ
ra vì khi n x u
n u x y ra

c là d

cđ a

m c đ cao s gây nên nh ng h u qu nghiêm tr ng đ i v i NHTM và

trên di n r ng có th d n đ n kh ng ho ng cho n n kinh t .

N x u có nh ng tác đ ng chính nh h
h

i 5%. Yêu c u v t l n x u đ

ng tr c ti p t i n n kinh t và làm nh h

nghi p nh sau:

ng tr c ti p t i n n kinh t và làm nh
ng đ n ho t đ ng c a các NHTM và doanh


5

1.1.3.1.

i v i ho t đ ng Ngân hàng th

ng m i:

 Gi m l i nhu n c a ngân hàng: N x u làm cho doanh thu th p d n đ n tình
tr ng thua l . H n n a k c tr

ng h p không thua l thì do n x u phát sinh, các kho n

chi phí c ng t ng lên đáng k : nó bao g m chi phí tr lãi ti n g i, chi phí qu n lý n x u,
chi phí trích l p DPRR và các chi phí khác liên quan. Vi c gia t ng các kho n chi phí
khi n cho l i nhu n còn l i c ng tr nên th p h n so v i d tính ban đ u.

đ

nh h

ng đ n kh n ng thanh toán c a ngân hàng: Do không thu h i

c các kho n cho vay, n x u làm ch m quá trình luân chuy n v n c a ngân hàng.

Trong khi đó ngân hàng v n ph i có trách nhi m thanh toán cho nh ng kho n ti n g i,

đi u này s khi n ngân hàng ph i đ i m t v i nguy c m t kh n ng thanh toán. V i t l
n x u

m c cao còn có th d n đ n s phá s n c a các NHTM.
 Gi m uy tín c a ngân hàng: Khi m t ngân hàng có m c đ r i ro c a các tài

s n có cao thì ngân hàng đó th
tr

ng đ ng tr

c nguy

m t uy tín c a mình trên th

ng. Không m t ai mu n g i ti n vào m t ngân hàng mà ngân hàng đó có t l n quá

h n, n x u v

t quá m c cho phép, có ch t l

ng tín d ng không t t và gây ra nhi u v

th t thoát l n. Thông tin v vi c m t ngân hàng có m c đ r i ro cao th

ng đ

c báo

chí nêu lên và lan truy n trong dân chúng, đi u này s khi n cho uy tín c a ngân hàng

trên th tr

ng b gi m m nh gây nên s b t l i trong ho t đ ng c nh tranh v i các ngân

hàng khác.
 Gi m hi u qu s d ng v n: N x u phát sinh đ ng ngh a v i vi c m t ph n
v n kinh doanh c a ngân hàng b t n đ ng, ngân hàng m t đi c h i làm n khác, gi m
vòng quay v n t đó làm gi m hi u qu s d ng v n c a ngân hàng.
 Nguy c phá s n:
đ ng ngân hàng. N u n x u
nh h

ây là nh h

ng nghiêm tr ng nh t c a n x u v i ho t

m c cao không s m đ

c h n ch s d n t i hàng lo t các

ng x u nh đã k trên và cu i cùng là s phá s n c a ngân hàng.
N x u gây t n th t v tài s n cho ngân hàng. Nh ng t n th t th

ng g p là m t

mát khi cho vay, gia t ng chi phí ho t đ ng, gi m sút l i nhu n, gi m sút giá tr c a tài
s n… Làm gi m uy tín ngân hàng, s tín nhi m c a khách hàng và có th d n đ n m t


6

th

ng hi u c a ngân hàng. M t ngân hàng làm n thua l liên t c, m t ngân hàng

th

ng xuyên không đ kh n ng thanh kho n có th d n đ n cu c kh ng ho ng rút ti n

hàng lo t c a khách hàng, và phá s n là con đ
1.1.3.2.

ng khó tránh kh i.

i v i n n kinh t :

N x u không ch

ng đ n ho t đ ng c a NHTM mà còn tác đ ng x u đ n

nh h

n n kinh t , đi u này th hi n qua vi c n u m t ngân hàng có t l n x u t ng cao s gây
tâm lý hoang mang cho ng

i g i ti n. Hi u ng rút ti n

t có th s làm cho ngân hàng

m t kh n ng thanh toán, có th d n đ n phá s n. Ho t đ ng ngân hàng l i mang tính h

th ng, m t ngân hàng đ v , s kéo theo s đ v hàng lo t các ngân hàng khác.
N x u t ng cao làm h n ch kh n ng cho vay c a ngân hàng trong khi nhu c u
c a các ch th n n kinh t là r t l n d n đ n s trì tr trong s n xu t, lãng phí c s v t
ch t, th t nghi p gia t ng… nh h

ng nghiêm tr ng đ n t c đ t ng tr

ng n n kinh t .

N x u gia t ng d n đ n ngân hàng có th b phá s n, t đó s t o hi u ng lan
truy n, suy gi m h th ng tài chính và to l n h n là kh ng ho ng tài chính.
T l n x u t ng cao th hi n s y u kém trong hi u qu ho t đ ng kinh doanh
c a NHTM, gây ra thi u tin t

ng c a công chúng vào NHTM, t l huy đ ng v n t dân

c th p, d n đ n t l tích l y n i b th p, ngân hàng không có đ ngu n v n đ tài tr
cho các ho t đ ng đ u t dài h n, đ ng th i làm cho t ng tr
c ngoài, làm cho n n

vào n

ng có xu h

ng l thu c

c ngoài t ng.

H n n a, gánh n ng ngân sách trong v n đ gi i quy t n x u, t l n x u t ng
cao đ t ra câu h i l n là kinh phí

đâu đ x lý. Con s này l n đ n m c các ngân hàng

không th đ ng ra t x lý, nên vi c x lý ph i trong c y vào Chính ph , NHNN. M c
dù, ngu n v n đ x lý n x u ch y u t qu d phòng r i ro c a các TCTD và con s
c th v kinh phí x lý t ngân sách nhà n
l

ng s

nh h

ngân sách nhà n

ng đ n ngân sách nhà n

c ch a đ

c đ a ra, nh ng c ng có th

c

c. V dài h n, n u x lý n x u gây ra b i chi

c s tìm n r i ro l m phát, gây b t n n n kinh t .


7

1.2. Các y u t

ng n x u c a các ngân hàng th

nh h

ng m i:

1.2.1. Y u t v mô:
1.2.1.1. T ng tr

ng kinh t :

 Nghiên c u c a Rajan và Dhal (2003):

nh h

ng c a t ng tr

ng kinh t

đ n n x u.
Nghiên c u s d ng d li u b ng đ nghiên c u xem xét m i liên h c a t c đ
t ng tr

n

ng kinh t GDP và n x u c a NHTM

giai đo n 1993 – 2003. K t qu

nghiên c u cho th y có m i quan h r t ch t ch gi a các kho n vay có v n đ và t c đ
t ng tr

ng kinh t . Khi n n kinh t đang trong giai đo n suy thoái, môi tr

mô khó kh n làm gi m kh n ng tr n c a ng
tr

ng m nh, thu nh p c a ng

i đi vay. Ng

ng kinh t v

c l i khi n n kinh t t ng

i đi vay m r ng và h có th hoàn tr v n vay d dàng

h n làm gi m đi các kho n vay có v n đ . Nh v y, Rajan và Dhal đã ch ng minh đ
m i quan h tiêu c c c a các kho n vay có v n đ và t c đ t ng tr

c

ng GDP.

 Nghiên c u c a Gabriel Jimenez và Jesus Saurina (2006): Nghiên c u t p
trung v

ng c a t ng tr

nh h

Mô hình tác gi s d ng

ng kinh t đ n n x u.

d ng mô hình t h i quy và tr phân ph i vì h i quy có

thêm bi n tr c a bi n ph thu c và m t s bi n đ c l p, bi n ph thu c (t l n x u)
đ

c chuy n sang d ng log. D li u b ng v i 868 quan sát đ

c thu th p trong giai đo n

1984 đ n 2002 c a các NHTM t i Tây Ban Nha. Do mô hình nghiên c u
b ng đ ng, tác gi đã s d ng ph
m m DPD, DPD là m t ch

ng pháp

cl

d ng d li u

ng GMM thông qua s d ng ph n

ng trình th ng kê ch y GMM v i d li u b ng đ ng đ

c

vi t b i Arellano & Bond (1988 và 1991)
K t qu nghiên c u đã cung c p b ng ch ng m i quan h ng
t ng tr

ng GDP và n x u. Khi n n kinh t phát tri n, th tr

c chi u c a t c đ

ng mua bán hàng hóa

nh n nh p, các doanh nghi p và h kinh doanh gia đình d dàng th c hi n ngh a v tr n
vay c a mình cho ngân hàng vì th n x u gi m và ng

c l i, khi n n kinh t ki t qu ,


8

s c mua th tr

ng gi m sút, t c đ t ng tr

ng kinh t gi m, ng

i đi vay khó kh n

trong vi c th c hi n tr n vay làm t ng t l n x u.
1.2.1.2. T l l m phát:
Nghiên c u c a Fofack, Hippolyte (2005):

Nghiên c u s d ng quan h nhân qu và mô hình d li u b ng tìm hi u m i quan
h gi a t l l m phát và n x u trong vùng Sahara Châu Phi trong nh ng n m 1990. K t
qu nghiên c u, tác gi đã tìm ra m i quan h tích c c gi a l m phát và t l n x u. Khi
l m phát t ng cao d n đ n h quá kéo theo là lãi su t t ng lên, th tr

ng mua bán b gi m

sút do giá c hàng hóa b đ y lên cao so v i giá tr th c, thu nh p c a doanh nghi p và h
kinh doanh vay v n gi m, các kho n vay có v n đ t ng. Ng
ki m soát , giá c th tr

ng hàng hóa

c l i, khi l m phát đ

c

m c h p lý. Doanh nghi p, h gia đình cá th , cá

nhân d dàng h n trong vi c th c hi n ngh a v thanh toán n vay c a mình làm n x u
gi m xu ng.
1.2.1.3. Lãi su t:


Nghiên c u c a Gabriel Jimenez và Jesus Saurina (2006): trong bài nghiên

c u c a mình, tác gi c ng đã tìm đ

c m i quan h cùng chi u gi a t l n x u và lãi

su t. S gia t ng lãi su t huy đ ng v n làm cho chi phí v n đ u vào t ng lên và kéo theo
s gia t ng c a lãi su t cho vay. Khi n n kinh k khó kh n, thì th t s là khó cho doanh
nghi p và h kinh doanh cá th th c hi n ngh a v thanh toán n vay, trong khi n n kinh
t gi m sút, th tr

ng hàng hóa gi m sút làm t ng kh n ng xu t hi n các kho n vay có

v nđ .


Sukrishnalall Pasha và Tarron Khemraj (2009): s d ng mô hình phân tích

h i quy và s d ng d li u b ng đ tìm m i quan h gi a lãi su t và n x u c a các
NHTM t i Guyana trong giai đo n 1994 – 2004. Tác gi c ng đã tìm đ

c m i quan h

tích c c c a lãi su t th c v i t l n x u. M t s gia t ng lãi su t th c c ng làm t ng n
x u c a các NHTM. Ng

c l i, n u lãi su t th c gi m, chi phí s d ng v n c a DN và h


9

kinh doanh gi m, thu nh p ng

i vay t ng làm gi m áp l c th c hi n ngh a v thanh toán

n vay.

1.2.1.4. Cung ti n:
Nghiên c u c a Munib Badar và Atiya Yasmin Javid (2013): s d ng d li u
b ng đ ki m tra tác đ ng gi a cung ti n và các kho n vay có v n đ c a 36 NHTM
Pakistan giai đo n 2002 – 2011. Tác gi đã s d ng các bi n pháp k thu t đ ki m đ nh
và x lý t t c các gi đ nh vi ph m đ n mô hình c a b d li u nh x lý hi n t
ph

ng

ng sai thay đ i, ki m tra tính d ng, ki m tra v đa c ng tuy n. Sau đó, tác gi c ng

đã s d ng các ph

ng pháp k thu t thông l đ l a ch n mô hình phù h p nh t gi a

các mô hình x lý d li u bao g m mô hình hi u ng thông th
đ nh, bên c nh đó là vi c ki m tra hi n t

ng t t

ng, ng u nhiên hay c

ng quan thông qua ch s th ng kê

Durbin –Watson, K t qu nghiên c u cho th y cung ti n có m i quan h ngh ch bi n v i
n x u c a các NHTM. Khi cung ti n t ng, DN và h kinh doanh gia đình d dàng ti p
c n ngu n v n vay c a ngân hàng ph c v cho ho t đ ng s n xu t kinh doanh, m r ng
s n su t, th tr

ng mua bán ho t đ ng sôi n i, thu nh p ng

ngh a v thanh toán n vay làm n x u có khuynh h

i vay t ng, th c hi n t t

ng gi m. Ng

gi m, ngu n cung tín d ng ít h n so v i c u tín d ng, ng

c l i, khi cung ti n

i đi vay khó kh n trong vi c

ti p c n ngu n v n, nhu c u tiêu dùng c a các ch th trong n n kinh t gi m, doanh
nghi p không có v n đ ti p t c s n xu t kinh doanh, thu nh p ng
h

i vay b gi m, nh

ng đ n vi c thanh toán n vay cho ngân hàng làm phát sinh các kho n vay có v n đ ,

n x u t ng lên.
1.2.2 Y u t vi mô:
1.2.2.1. T l n x u:
Nghiên c u c a Gabriel Jimenez và Jesus Saurina (2006): trong bài nghiên c u
c a mình tác gi đã tìm đ
n x u n m tr

c m i quan h tích c c gi a n t l n x u hi n t i v i t l

c. Tác gi cho r ng, trong n m tài chính hi n t i, n u các NHTM không

x lý t t các kho n n x u thì s là gánh n ng làm t ng n x u

n m ti p theo.


10

Nghiên c u Sukrishnalall Pasha và Tarron Khemraj (2009): tác gi đã tìm th y
b ng ch ng cho th y m i quan h cùng chi u gi a t l n x u hi n t i v i t l n x u
k tr

c. N x u

n m tài chính hi n t i, các NHTM g p khó kh n

x lý TS B m t nhi u th i gian nh h

ng đ n vi c gi i quy t n x u

khâu thu h i n ,
n m hi n t i, k t

qu n x u b c ng d n sang cho n m ti p theo, làm n x u t ng lên cho n m tài khóa k
ti p.
1.2.2.2. Quy mô ngân hàng:
Nghiên c u c a Hu et al. (2006): tác gi s d ng d li u c a 40 NHTM
Loan trong giai đo n 1996 – 1999. Mô hình đ
tuy n

ài

c đ a vào bài nghiên c u là mô hình phi

d ng b c 2. Bi n ph thu c là t l n x u c a các NHTM, bi n đ c l p bao g m

t l s h u nhà n
li u là bình ph

c, quy mô ngân hàng, ch s đa d ng hóa. V i ph

ng t i thi u OLS, ph

ng pháp ch y d

ng pháp hi u ng c đ nh FE và ph

ng pháp tác

đ ng ng u nhiên RE. K t qu cho th y quy mô ngân hàng có tác đ ng ngh ch bi n đ n t
l n x u, các ngân hàng l n có nhi u ngu n l c đ nâng cao ch t l

ng các kho n vay,

kh n ng xây d ng h th ng ki m soát r i ro trong ho t đ ng, có kh n ng th m đ nh và
đánh giá khách hàng t t h n nên gi m r i ro không thu h i đ

c n . H n n a, nh ng

ngân hàng có quy mô l n d dàng t o ni m tin đ i v i khách hàng nh t là nh ng khách
hàng s r i ro. Vi c huy đ ng ngu n v n d dàng h n mà không ch u nhi u chi phí do đó
không gây áp l c lên khách hàng vay v n và ngân hàng có kh n ng cung c p nh ng
kho n tín d ng giá r đ n khách hàng, thu hút đ

c khách hàng t t v n ng l c tài chính,

kh n ng thanh toán n vay t t d n đ n ngân hàng ít ph i đ i di n v i tính tr ng n x u,
n quá h n.
Khác v i quan đi m c a Hu et al (2006), nghiên c u c a Gabriel Jimenez và
Jesus Saurina (2006) đã tìm th y m i quan h tích c c c a quy mô ngân hàng đ n n x u.
Tác gi đã đ a ra d n ch ng r ng tâm lý
ngân hàng này luôn m o hi m
cao d n đ n nguy c n x u t ng

l i vào s h u thu n c a Chính ph làm các

nh ng kho n vay ti m n r i ro đ đ t đ
nhóm ngân hàng có quy mô l n.

c l i nhu n


11

Nghiên c u Sukrishnalall Pasha và Tarron Khemraj (2009): trong bài nghiên c u
c a mình, tác gi đã tìm đ

c m i quan h tích c c c a quy mô ngân hàng đ n n x u.

Nh ng ngân hàng có quy mô l n th

ng có tâm lý

l i vào s giúp đ c a Chính ph

khi các ngân hàng này g p khó kh n. i u này khi n các ngân hàng l n tham gia các ho t
đ ng nhi u r i ro h n, ch p nh n các kho n vay có nhi u r i ro d n đ n nguy c n x u
ngày càng t ng lên.
1.2.2.3. T ng tr

ng tín d ng:

Nghiên c u c a William R.Keenton và Charles S.Morris (1987): nghiên c u xem
xét các nhân t gây t n th t trong ho t đ ng cho vay c a 2470 NHTM

Hoa k trong

th i gian 1979 – 1985. Bài nghiên c u ch ra r ng khi các ngân hàng ch y theo chi n l

c

t i đa hóa l i nhu n trong ng n h n, n ng m i cách các ngân hàng thúc đ y t ng tr

ng

tín d ng vì đây là ho t đ ng mang l i ngu n thu chính cho ngân hàng. Các ngân hàng này
th c hi n t ng tr

ng tín d ng nhanh b ng cách cho vay lãi su t th p, b qua các đánh

giá c n thi t v khách hàng vay d n đ n cho vay d
kho n n x u trong t

ng lai. Trong bài nghiên c u c a mình William R.Keenton (1999)

m t l n n a đã tìm ra b ng ch ng gi a t ng tr
ngân hàng t ng tr

i chu n và k t qu gia t ng các

ng tín d ng và n x u là cùng chi u. Các

ng tín d ng nóng quá m c mà không quan tâm đ n ch t l

d ng thì n x u s có xu h

ng t ng trong t

ng tín

ng lai.

Nghiên c u Sukrishnalall Pasha và Tarron Khemraj (2009): Khác v i quan đi m
c a William R.Keenton, tác gi đã tìm th y m i quan h tiêu c c gi a t ng tr

ng tín

d ng và t l n x u. Tác gi cho r ng các NHTM m r ng ho t đ ng tín d ng giúp cho
các DN, h kinh doanh d dàng h n trong vi c ti p c n ngu n v n vay, ng

i đi vay làm

n có lãi, ho t đ ng kinh doanh t t, kh n ng th c hi n ngh a v thanh toán n vay d
dàng h n nên n x u gi m xu ng.
1.2.2.4. T l cho vay trên t ng tài s n:
Nghiên c u Sukrishnalall Pasha và Tarron Khemraj (2009): tác gi đã tìm th y
m i quan h cùng chi u gi a t l cho vay trên t ng tài s n và n x u. Bài nghiên c u ch


12

ra r ng, các NHTM ch y theo l i nhu n cho vay nh ng kho n vay có t l cao so v i giá
tr c a TS B, khi các kho n vay này có v n đ s d gây t n th t cho các NHTM. Giá tr
c a TS B sau khi phát m i đ thu h i v n có khi l i th p h n so v i phê duy t cho vay
c a các NHTM k t qu làm n x u t ng lên.
1.2.2.5. K t qu ho t đ ng kinh doanh:
Nghiên c u c a Louzis et al. (2011): bài nghiên c u k t h p đa d ng các y u t v
mô (GDP, t l th t nghi p t nhiên, lãi su t vay, n công) và các gi thuy t mô t

nh

h

ng c a tác đ ng t phía ho t đ ng Ngân hàng đ n n x u thông qua các ch tiêu đo

l

ng và ki m đ nh. Ngoài ra bài nghiên c u c ng đ t p đ n nh ng y u t vi mô bên

trong ngân hàng nh (ROE, hi u qu chi phí, t ng tr

ng tín d ng) c a 9 NHTM

Hy

L p trong giai đo n 2003 – 2009. Tác gi xây d ng mô hình và chuy n hóa thành d ng
sai phân b c 1 đ th c hi n h i quy và s d ng ph
nghiên c u ph
đ ng

ng pháp

c l

ng GMM theo

ng pháp x lý d li u b ng c a Arellano & Bond (1991). ây là mô hình

d ng phân ph i tr trong đó tác gi có xem xét đ n tác đ ng dài h n c a m t s

bi n đ c tr ng ngân hàng. K t qu nghiên c u cho th y m i quan h ng

c chi u gi a

ROE và n x u. Tác gi cho r ng, khi ngân hàng ho t đ ng kinh doanh t t, t l l i
nhu n trên t ng doanh thu

m c cao th hi n kh n ng ki m soát r i ro ho t đ ng đ c

bi t kh n ng phát sinh n x u th p

nh ng ngân hàng này.

1.2.2.6. Hi u qu qu n lý:
Nghiên c u c a Louzis et al. (2011): trong bài nghiên c u tác gi c ng đã tìm ra
đ

c m i quan h cùng chi u v i n x u. Tác gi ch ra r ng, ch t l

ng và n ng l c

qu n lý đóng vai trò quan tr ng trong ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng, th hi n
kh n ng n m b t k p th i nh ng tình hu ng b t l i, nh n bi t s m các nguy c r i ro
ti m n đe d a s an toàn c a ngân hàng đ đ a ra nh ng bi n pháp đ i phó k p th i.
Qu n lý kém là do k n ng kém trong ch m đi m tín d ng, th m đ nh tài s n đ m b o và
giám sát khách hàng vay.