Xây dựng và sử dụng webquest để tổ chức dạy học phần 3 sinh học vi sinh vật sinh học 10

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA SINH - KTNN
---------------------------

QUÁCH ANH TUẤN

XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG WEBQUEST ĐỂ

TỔ CHỨC DẠY HỌC PHẦN 3 – SINH HỌC
VI SINH VẬT – SINH HỌC 10
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Phƣơng pháp dạy học

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
Ths. Nguyễn Thị Việt Nga

Hà Nội - 2015


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp
LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình hoàn thành bản khóa luận này ngoài sự cố gắng của bản
thân, tôi có nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ của các thầy cô giáo, bạn bè và ngƣời
thân.
Ngƣời đầu tiên tôi muốn nói đó là cô giáo Ths. Nguyễn Thị Việt Nga
ngƣời đã dành nhiều thời gian chỉ dẫn tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận
này. Qua đây tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới cô.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô giáo trong khoa Sinh - KTNN

trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2 đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và tận tình để
tôi hoàn thành bản khóa luận này.
Trong quá trình làm đề tài này tôi cũng nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ
của Ban Giám hiệu, các thầy cô cũng nhƣ toàn thể học sinh trƣờng THPT Lý
Nhân Tông – Bắc Ninh đã giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi thực hiện đề tài.
Cuối cùng tôi cũng xin tỏ lòng biết ơn tới gia đình và ngƣời than đã khích
lệ động viên trong thời gian học tập và hoàn thiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2015
Sinh viên

Quách Anh Tuấn

Quách Anh Tuấn

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan đề tài
học phần III – Sinh học

ây dựng và sử dụng

edquest để tổ chức dạy

là công trình nghi n cứu của ri ng em, dƣới sự giúp

đỡ tận tình của cô Nguyễn Thị Việt Nga. Các số liệu, kết quả là trung thực và
chƣa từng ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Hà Nội,ngày tháng năm 2015
Sinh viên

Quách Anh Tuấn

Quách Anh Tuấn

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ....................................................................................... 1
2. ĐỐI TƢỢNG...................................................................................................... 1
. . Đối tƣợng ..................................................................................................... 1
2.2. Khách thể ..................................................................................................... 1
3. MỤC ĐÍCH ........................................................................................................ 2
4. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU.......................................................................... 2
5. NHIỆM VỤ ........................................................................................................ 2
6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................................... 3
7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI ................................................................................ 3
8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN ........................................................................ 3

NỘI DUNG ............................................................................................................ 4
CHƢƠNG : TỔNG QUAN VỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ
TÀI ......................................................................................................................... 4
1. 1. Tình hình nghiên cứu và sử dụng Wesquest trong dạy học ........................ 4
1.1.1. Tình hình nghiên cứu và sử dụng Wesquest trên thế giới ..................... 4
1.1.2. Tình hình nghiên cứu và sử dụng Wesquest ở Việt Nam (VN) ............ 5
1.2. Webquest ...................................................................................................... 6
.2. . Sơ lƣợc về Webquest ............................................................................. 6
.2.2. Đặc điểm của học tập với Webquest ................................................... 10
1.2.3. Ứng dụng của Webquest ...................................................................... 12
CHƢƠNG 2: ÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG WEBQUEST TRONG DẠY HỌC
SINH HỌC ........................................................................................................... 13

Quách Anh Tuấn

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

2.1. Xây dựng Webquest dạy học phần ba - Sinh học vi sinh vật ................... 13
2.1.1. Nguyên tắc xây dựng Webquest trong sinh học .................................. 13
2. .2. Các bƣớc thiết kế Webquest ................................................................ 15
2.1.3. Quy trình xây dựng Webquest Sinh học .............................................. 21
2.2. Sử dụng ebquest để tổ chức dạy một số bài phần ba - Sinh học vi sinh
vật – Sinh học 10 - THPT ................................................................................. 25
2.2.1. Nguyên tắc sử dụng ............................................................................. 25
2.2.2. Quy trình sử dụng ................................................................................ 27

2.2.3. Hoạt động dạy học bài 27 trong phần ba - Sinh học vi sinh vật - Sinh
học 10 – THPT ............................................................................................... 30
CHƢƠNG 3: THỰC NGHIÊM SƢ PHẠM ........................................................ 37
3.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................... 37
3.2. Nội dung thực nghiệm sƣ phạm ................................................................. 37
3.3. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm........................................................... 37
3.3. . Đối tƣợng thực nghiệm ........................................................................ 37
3.3.2. Cách tiến hành thực nghiệm ................................................................ 37
3.3.3. Xử lí số liệu .......................................................................................... 38
3.3.4. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm ............................................................. 38
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................................. 45

Quách Anh Tuấn

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

MỞ ĐẦU
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Sự phát triển của công nghệ thông tin (CNTT) đã góp phần giúp thế giới phát
triển trong đó có sự phát triển của giáo dục. Công nghệ thông tin giúp ngƣời học
có thể tự chủ trong quá trình học tập.Trong quá trình hội nhập những nguồn
thông tin đa chiều buộc chúng ta phải thay đổi cách dạy cách học.
Nhằm chủ động cũng nhƣ phát triển khả năng tƣ duy sáng tạo cho học sinh.
Thì CNTT giúp ngƣời học tự làm việc với nguồn dữ liệu nhƣ máy tính, Internet,
các chƣơng trình học tập trực tuyến…

Webquets giúp cung cấp cho nhƣng
Để có thể giúp cho học sinh tự thu thập thông tin nhanh, giúp HS tiếp cận với
công nghệ mới, tăng cƣờng khả giải quyết vấn đề trong nhiều tình huống. Khi đó
dạy học cần tạo điều kiện cho học tập theo những cách ri ng để có thể phát triển
tối đa năng lực.
Vì những lý do nhƣ tr n n n chúng tôi quyết định chọn đề tài Xây dựng và
sử dụng Webquest để tổ chức dạy học phần ba - Sinh học vi sinh vật - Sinh học
10 - THPT
2. ĐỐI TƢỢNG
1.1. Đối tƣợng
 Webquest để tổ chức dạy học phần ba - Sinh học vi sinh vật Sinh học 10 THPT
2.2. Khách thể
 Học sinh lớp 10.

Quách Anh Tuấn

1

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

3. MỤC ĐÍCH
Xây dựng và sử dụng Webquest để tổ chức dạy học Phần ba: Sinh học vi
sinh vật Sinh học 10-THPT nhằm nâng cao chất lƣợng học tập của học sinh.
4. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU
Nếu Xây dựng và sử dụng Webquest để tổ chức dạy học Phần ba: Sinh

học vi sinh vật phù hợp thì sẽ nâng cao chất lƣợng dạy học trong chƣơng trình
sinh học 10.
5. NHIỆM VỤ
Nghiên cứu tình hình ứng dụng CNTT trong dạy học nói chung và trong
dạy học Sinh học nói riêng.
Tìm hiểu thực trạng dạy và học sinh học Sinh học Vi sinh vật Sinh học 10THPT ở một số trƣờng THPT.
Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc ứng dụng Webquest trong
dạy học Sinh học.
Thiết kế và sử dụng Webquest để dạy một số bài trong phần ba - Sinh học
vi sinh vật - Sinh học 10 - THPT.

Quách Anh Tuấn

2

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp thực nghiệm sư phạm
+ Tiến hành thực nghiệm đối chứng ở trƣờng phổ thông để đánh giá hiệu
quả của tiến trình dạy học và các giải pháp sƣ phạm đã đề ra.
+Ứng dụng toán học thống k để xử lý số liệu và trình bày kết quả thực
nghiệm sƣ phạm.
Phương pháp thống kê
Phương pháp tìm hiểu sư phạm

7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận
2. Thiết kế

ebquest để xây dạy học 1 số bài

3. Sử dụng

ebquest để dạy học phần 3 SInh học Vi sinh vật

8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
 Mở đầu
 Nội dung
Chƣơng 1. Tổng quan về cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài
Chƣơng II. Xây dựng và sử dụng webquest trong dạy học sinh học
Chƣơng III. Thực nghiệm sƣ phạm
Kết luận, đề nghị
Tài liệu tham khảo

Quách Anh Tuấn

3

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

NỘI DUNG
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1. 1. Tình hình nghiên cứu và sử dụng Wesquest trong dạy học
1.1.1. Tình hình nghiên cứu và sử dụng Wesquest trên thế giới
Năm 995 Bernie Dodge ở trƣờng đại học San Diego State University
(Mỹ) đã xây dựng Webquest trong dạy học. Các đại diện tiếp theo là Tom
March (Úc) và Heinz Moser (Thụy Sĩ). Ý tƣởng của họ là đƣa ra cho HS một
tình huống thực tiễn có tính thời sự hoặc lịch sử, dựa tr n cơ sở những dữ liệu
tìm đƣợc, HS cần xác định quan điểm của mình về chủ đề đó tr n cơ sở lập luận.
HS tìm đƣợc những thông tin, dữ liệu cần thiết thông qua những trang kết nối
(links) đã đƣợc GV lựa chọn từ trƣớc.
Ngày nay Webquest (thuật ngữ tiếng Anh) đƣợc sử dụng rộng rãi trên thế
giới, trong giáo dục phổ thông cũng nhƣ đại học. Có nhiều định nghĩa cũng nhƣ
cách mô tả khác nhau về Webquest. Theo nghĩa hẹp, Webquest đƣợc hiểu nhƣ
một phƣơng pháp dạy học (Webquest-Method), theo nghĩa rộng Webquest
đƣợc hiểu nhƣ một mô hình, một quan điểm về dạy học có sử dụng mạng
Internet.
Webquest cũng là bản thân đơn vị nội dung dạy học đƣợc xây dựng để sử
dụng phƣơng pháp này, và là trang Webquest đƣợc đƣa l n mạng. Khi gọi
Webquest là một PPDH, cần hiểu đó là một phƣơng pháp phức hợp, trong đó có
thể sử dụng những PP cụ thể khác nhau.
Webquest có thể đƣợc chia thành các Webquest lớn và các Webquest nhỏ:
 Webquest lớn : Xử lý một vấn đề phức tạp trong một thời gian dài (ví dụ
cho đến một tháng), có thể coi nhƣ một dự án dạy học.
Quách Anh Tuấn

4

K37B Sinh - KTNN

Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

 Webquest nhỏ : Trong một vài tiết học (ví dụ 2 đến 4 tiết), HS xử lý một
đề tài chuyên môn bằng cách tìm kiếm thông tin và xử lý chúng cho bài
trình bày, tức là các thông tin chƣa đƣợc sắp xếp sẽ đƣợc lập cấu trúc theo
các tiêu chí và kết hợp vào kiến thức đã có trƣớc của các em.
Webquest có thể đƣợc sử dụng ở tất cả các loại hình trƣờng học. Điều
kiện cơ bản là HS phải có kỹ năng đọc cơ bản và có thể tiếp thu, xử lý các thông
tin dạng văn bản. Bên cạnh đó, HS cũng phải có những kiến thức cơ bản trong
thao tác với máy tính và internet.
Webquest có thể sử dụng trong mọi môn học. Ngoài ra, Webquest
rất thích hợp cho việc dạy học liên môn.
1.1.2. Tình hình nghiên cứu và sử dụng Wesquest ở Việt Nam (VN)
Việc nghiên cứu và ứng dụng CNTT ở nƣớc ta đã đạt đƣợc nhiều thành
tựu đáng kể trong các năm qua ở nhiều cấp
Ở cấp bậc tiểu học: các nghiên cứu định hƣớng nội dung đào tạo bồi dƣỡng năng
lực sử dụng, ứng dụng CNTT vào dạy học cho GV tiểu học của Ngô Quang Sơn
và cộng sự (2005), các tác giả đã đề xuất nội dung đào tạo về CNTT cho GV tiểu
học bao gồm: việc giới thiệu và hƣớng dẫn sử dụng trang thiết bị công nghệ và
hƣớng dẫn khai thác một số phần mềm li n quan đến chuyên ngành hay những
nghiên cứu về thực trạng và bồi dƣỡng GV tiểu học về ứng dụng CNTT của
Hoàng L Mai (2 5)…
Ở cấp bậc THCS và THPT, những nghiên cứu và ứng dụng CNTT diễn ra rộng
khắp ở hầu hết các bộ môn nhƣ Toán, Vật lí, Sinh học, Lịch sử…Trong đó phải
kể đến các nghiên cứu theo hƣớng khai thác và sử dụng phần mềm dạy học ở các
bộ môn mà đại diện là tác giả Nguyễn Xuân Quế (2007) viết cuốn Giáo trình tin

học trong dạy học Vật lí , giáo trình gồm 2 chƣơng, chƣơng : Căn bản về phần
Quách Anh Tuấn

5

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

mềm powerpoint và các ứng dụng của nó trong dạy học Vật lí; chƣơng 2: Các
ứng dụng của máy vi tính và phần mềm dạy học Vật lí, hoặc tác giả Lê Công
Chiêm (2004), Nguyễn Trọng Thọ (2 2) cũng viết về Ứng dụng tin học trong
dạy học Hóa học , tác giả Nguyễn Phúc Thịnh và cộng sự (2 7) đã viết cuốn
Ứng dụng tin học trong nghiên cứu khoa học giáo dục và dạy học Sinh học ,
giới thiệu các phần mềm Microsoft excel, Microsoft PowerPoint, Microsoft
Frontpages, Macromedia Flash và những ứng dụng các phần mềm này trong
nghiên cứu khoa học giáo dục và dạy học Sinh học.
1.2. Webquest
1.2.1. Sơ lƣợc về Webquest
1.2.1.1. Khái niệm
Cùng với việc ra đời và phổ biến của Internet, ngày nay việc thu thập và
xử lý thông tin trên mạng là một kỹ năng cần thiết trong nghiên cứu và học tập
cũng nhƣ trong lao động nghề nghiệp. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và sử
dụng Internet trong dạy học ngày càng trở nên quan trọng. Tuy nhiên, việc HS
truy cập thông tin một cách tự do trên mạng internet trong dạy học có
những nhƣợc điểm chủ yếu là:
• Việc tìm kiếm thƣờng kéo dài vì lƣợng thông tin trên mạng lớn

• Dễ bị chệch hƣớng khỏi bản thân đề tài
• Nhiều tài liệu đƣợc tìm ra với nội dung chuyên môn không chính xác,
có thể dẫn đến nhiễu thông tin
• Chi phí thời gian quá lớn cho việc đánh giá và xử lý những thông tin
trong dạy học
•

Việc tiếp thu kiến thức qua truy cập thông tin trên mạng có thể chỉ

mang tính thụ động mà thiếu sự đánh giá, ph phán của ngƣời học.

Quách Anh Tuấn

6

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

Để khắc phục những những nhƣợc điểm tr n đây của việc học qua mạng,
ngƣời ta đã phát triển phƣơng pháp Webquest.
Với tƣ cách là một phƣơng pháp dạy học, có thể định nghĩa Webquest nhƣ
sau:
Webquest là một phương pháp dạy học, trong đó HS tự lực thực
hiện trong nhóm một nhiệm vụ về một chủ đề phức hợp, gắn với tình huống thực
tiễn. Những thông tin cơ bản về chủ đề được truy cập từ những trang liên kết
(links) do GV chọn lọc từ trước. Việc học tập theo định hướng nghiên cứu và

khám phá, kết quả học tập được HS trình bày và đánh giá.
Webquest là một PPDH học mới, đƣợc xây dựng tr n cơ sở phƣơng tiện
dạy học mới là công nghệ thông tin và Internet. Trong tiếng Việt chƣa có cách
dịch hoặc cách dùng thuật ngữ thống nhất cho khái niệm này. Dựa trên bản chất
của khái niệm có thể gọi Webquest là phƣơng pháp Khám phá tr n mạng .
Webquest là một PP đặc biệt của dạy học sử dụng truy cập mạng Internet.
1.2.1.2. Cấu trúc
Webquest có cấu trúc 5 phần chính
 Giới thiệu
Phần giới thiệu thƣờng cung cấp thông tin nền và là kịch bản tạo động cơ thúc
đẩy cho HS tích cực tham gia hoạt động học tập khám phá. Thƣờng có vai trò
cung cấp một cái nhìn tổng quan về mục tiêu học tập cho HS.
Mục tiêu của phần giới thiệu là để làm cho các hoạt động học tập trở n n năng
động và vui vẻ, tạo sự hứng thú cho ngƣời học. Khi dự án có li n quan đến
quyền lợi, ý tƣởng, kinh nghiệm quá khứ hay mục ti u tƣơng lai của HS, sẽ góp

Quách Anh Tuấn

7

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

phần làm tăng hứng thú, hấp dẫn ngƣời học vào bài học hơn. Nó còn là động lực
để tham gia và kích thích HS tại đầu mỗi trang web.
 Nhiệm vụ:

Nhiệm vụ là một cái khung miêu tả những công việc mà HS phải hoàn thành
khi kết thúc Webquest. Đầu tiên là việc GV sẽ tìm ra một chủ đề trên trang web.
Sau đó GV sẽ tạo ra một loạt những hoạt động cho HS biết kết hợp các thông tin
từ các trang khác nhau để hoàn thành mục tiêu bài học.
HS có thể yêu cầu công bố những những phát hiện trên một trang web, hợp tác
trong một sáng kiến nghiên cứu trực tuyến với các trang web khác hoặc tổ chức,
hoặc tạo ra một bài thuyết trình đa phƣơng tiện trên một khía cạnh nghiên cứu
của họ. Các nhiệm vụ n n đƣợc cụ thể, trực quan sinh động và hấp dẫn về mặt
thẩm mĩ, có mức cấp thiết quan trọng (nhƣ mƣa acid, sự nóng lên toàn cầu, chính
sách phúc lợi…) và tạo ra niềm hứng khởi cho HS. Bên cạnh đó, sẽ tốt hơn nếu
GV cho HS xem một vài ví dụ về một dự án đã hoàn thành, khi này HS sẽ đƣợc
nhìn nhận toàn bức tranh của một dự án từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc, thấy
đƣợc những nỗ lực và thành tích của ngƣời thực hiện Webquest đó. Điều này
làm HS sẽ có một sự hiểu biết tốt hơn về những gì họ đang cố gắng hoàn thành
cũng nhƣ giúp họ tự đánh giá quá trình làm việc và điều chỉnh những nỗ lực
riêng của mình sao cho phù hợp yêu cầu.
 Tiến trình
Đây là một quá trình của ngƣời học phải đi qua trong việc hoàn thành các
nhiệm vụ đƣợc đƣa ra ở phần trƣớc. HS có thể lập kế hoạch và phân công công
việc, làm việc độc lập hoặc làm theo từng nhóm nhỏ với các liên kết đƣợc lồng
vào mỗi bƣớc thực hiện. Đối với những dự án dài hạn, nó đƣợc khuyến khích để
có một cuộc trình duyệt ở mỗi bƣớc hoặc bởi GV hoặc bởi một hoặc hai HS.
Quách Anh Tuấn

8

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

Trình duyệt sẽ đƣa HS dọc suốt tiến trình từ bƣớc này qua bƣớc khác và tăng
cƣờng hƣớng dẫn bằng các đoạn giới thiệu. Phần này của Webquest bao gồm
một danh sách các nguồn tài nguy n đã đƣợc GV tìm chọn phù hợp với nội dung
bài học, HS sẽ vào đó khai thác, sắp xếp lại kiến thức hoàn thành các nhiệm vụ
đã đƣa ra. Trong mỗi bƣớc của phần tiến trình sẽ có phần link đến các trang web
b n dƣới nhằm làm thuận tiện cho việc kết nối. Chú ý là không phải trang web
nào cung cấp cũng đƣợc sử dụng toàn bộ mà đôi khi chỉ làm tăng sự đa dạng, so
sánh và bổ sung bằng các nguồn tài nguyên trực tuyến cho một bài Webquest.
Có thể bao gồm video, clip, âm thanh, sách, áp phích, bản đồ, các mô hình…
 Đánh giá
Mỗi Webquest cần phiếu đánh giá cho những nhiệm vụ công việc HS thực
hiện. Song song với việc lập kế hoạch hay thiết kế môn học, GV đã suy nghĩ đến
những tiêu chuẩn đánh giá về nội dung, hình thức chƣơng trình giảng dạy để đạt
đƣợc hiệu quả ở các lớp học. Những ti u chí đánh giá đƣợc thiết kế mà qua đó
phải cung cấp cho chúng ta nhiều nguồn thông tin về quá trình học tập của HS và
việc giảng dạy của chính bản thân ngƣời dạy.
+ Mục đích
Qua đây giúp chúng ta trả lời một cách rõ ràng các câu hỏi nhƣ Họ đã tìm
hiểu vấn đề đó đƣợc bao nhiêu? Lợi ích của những vấn đề nghiên cứu mang lại
cho ngƣời học những gì?…
+ Tiêu chí
Các ti u chí đánh giá phải rõ ràng, nhất quán và cụ thể để thiết lập lên nhiệm
vụ. Rất nhiều trong số lí thuyết về đánh giá ti u chuẩn và tạo dựng áp dụng cho
Webquest: Các mục tiêu rõ ràng kết hợp đánh giá những nhiệm vụ cụ thể, liên
quan đến HS thông qua quá trình xem xét tất cả các khía cạnh mà HS đã thực
Quách Anh Tuấn

9

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

hiện, từ việc phân công tổ chức của từng nhóm, cá nhân cho đến việc có hoàn
thành các nhiệm vụ đó hay chƣa.
 Kết luận
Đây là bƣớc cuối cùng của một Webquest, thƣờng miêu tả những kiến thức,
kĩ năng có đƣợc sau khi thực hiện bài học bằng Webquest, có thể là những thông
tin phản hồi về quá trình thực hiện, hoặc đƣa ra những câu hỏi khó hơn để
nghiên cứu trong lần dạy sau hoặc đƣa ra bản tóm tắt những kinh nghiệm, những
điều đáng suy ngẫm, những đề xuất về cách thức sử dụng nguồn tri thức học
đƣợc trong những hoàn cảnh khác nhau.
1.2.2. Đặc điểm của học tập với Webquest
Nếu xem dạy học bằng Webquest nhƣ một trong những phƣơng pháp dạy học
khám phá hay là một dạng đặc biệt của dạy học dựa vào dự án – Dạy học dựa
trên dự án có sử dụng CNTT, thì việc học tập bằng Webquest cũng mang những
đặc điểm cơ bản của cả 2 phƣơng pháp dạy học này.
- Gắn nội dung dạy học với thực tiễn: Chủ đề của Webquest xuất phát từ những
tình huống thực tiễn xã hội, thực tiễn nghề nghiệp cũng nhƣ đời sống.
- HS cố gắng, tự lực trong quá trình học tập: Để hoàn thành nhiệm vụ, HS sẽ
phải tự lực, tham gia tích cực vào các giai đoạn học tập. Điều này còn giúp
họ trở nên có trách nhiệm và sáng tạo.
- Định hướng hành động của HS: Trong khi thực hiện Webquest cần có sự kết
hợp giữa lí thuyết nghiên cứu và vận dụng lí thuyết đó vào thực tiễn. Qua đó,

kiểm tra đánh giá, củng cố, mở rộng hiểu biết lí thuyết cũng nhƣ rèn luyện kĩ
năng hành động, kinh nghiệm thực tiễn.
- Định hướng sản phẩm: Kết quả của Webquest là đƣa ra đƣợc các sản phẩm
cụ thể, có thể trình chiếu bằng đa phƣơng tiện, thiết kế trang web…
Quách Anh Tuấn

10

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

- Mang tính tích hợp kiến thức liên môn trong nội dung: Để làm rõ đƣợc chủ
đề, Webquest cần có sự kết hợp của nhiều lĩnh vực ngay cả trong môn học
cũng nhƣ của một số hoặc nhiều môn học khác.
- Định hướng hứng thú của HS: Chủ đề của Webquest thƣờng là các vấn đề
mang tính thời sự, gắn với thực tiễn và kích thích khả năng khám phá của
HS.
- Sự cộng tác trong quá trình làm việc: Webquest thƣờng đƣợc thực hiện theo
nhóm, thông qua những hoạt động tập thể này HS có nhiều cơ hội học hỏi,
thảo luận và có th m kĩ năng làm việc hợp tác.
- Rèn luyện cho HS kĩ năng tư duy, phê phán và phân tích: Dựa vào những tiêu
chí đánh giá, HS sẽ tự định hƣớng sản phẩm của nhóm và đánh giá kết quả
mình là đƣợc cũng nhƣ đánh giá nhóm bạn.
Bên cạnh đó, khi học tập bằng Webquest còn có những hạn chế sau:
- Webquest yêu cầu ngƣời học có một mức độ nhất định về khả năng đọc, trừ
những trang web mang hình ảnh kèm hoặc có trợ viên sẵn sàng đọc màn hình

cho HS. Điều này có nghĩa là khó hơn để tạo đƣợc Webquest cho trẻ em và
những ngƣời khó khăn về ngôn ngữ.
- Webquest ít phù hợp hơn đối với những nội dung mang tính giáo dục lí
thuyết.
- Bên cạnh tài nguyên máy tính, Internet hạn chế, thì thời gian để thiết kế và
thực hiện Webquest là khá lớn.
- Nguồn thông tin về các trang web dẫn link của bạn có thể bị thay đổi. Điều
này có thể khắc phục bằng cách lƣu lại trong bộ nhớ hoặc tìm lại trên google.
Mỗi PPDH luôn có những điểm mạnh và những điểm hạn chế cần khắc phục
nhất định. Tuy nhiên, theo tôi , Webquest là một PPDH hay, hiện đại và dễ sử

Quách Anh Tuấn

11

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

dụng. Vừa làm giảm gánh nặng áp lực trong giờ lên lớp cho ngƣời GV, vừa khơi
dậy đƣợc hứng thú khám phá tri thức trong học tập cho HS.
1.2.3. Ứng dụng của Webquest
Mục đích của hoạt động sử dụng Webquest là để thúc đẩy kết quả học tập, mà
kết quả này đạt đƣợc thông qua quá trình đọc, phân tích, tổng hợp các thông tin
mạng. Sức mạnh của Webquest chính là việc phát huy sức mạnh của ngƣời học
về các vấn đề thực tế và trong quá trình thực hiện, ngƣời học dần dần trở thành
những ngƣời hiểu biết cơ bản về CNTT – một trong những hiểu biết quan trọng

của công dân thực sự của thế kỉ XXI.
- Xác định các vấn đề và giải pháp
Đa số các Webquest bắt đầu từ bài tập thách thức, gây tò mò lôi cuốn ngƣời học,
trong khi đó ngƣời học đƣợc đặt vào một vai trò nhất định để tìm ra giải pháp.
- Kích thích và hỗ trợ khám phá
Chủ đề của một Webquest hay luôn gắn với tình huống cụ thể trong thực tế với
nội dung bài học và cho phép ngƣời học khám phá một chủ đề li n quan đến
nhiều môn học khác nhau. Sau đó ngƣời học sẽ đƣợc hƣớng dẫn thông qua
khám phá nguồn tƣ liệu bao gồm câu hỏi, bài tập và thang ti u chí đánh giá.
-

Trình bày và đánh giá kết quả học tập

Kết quả của Webquest là ngƣời học trình bày sản phẩm của mình. Thông qua đó
ngƣời GV sẽ đánh giá kết quả học tập của HS theo chuẩn đánh giá và các thang
đánh giá chi tiết đƣợc tích hợp trong Webquest.

Quách Anh Tuấn

12

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

CHƢƠNG 2: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG WEBQUEST
TRONG DẠY HỌC SINH HỌC

2.1. Xây dựng Webquest dạy học phần ba - Sinh học vi sinh vật
2.1.1. Nguyên tắc xây dựng Webquest trong sinh học
o Nguyên tắc sư phạm và kỹ thuật thiết kế
Một Webquest đƣợc tạo ra để phục vụ cho quá trình dạy học, do đó chủ đề và
nội dung thiết kế phải phù hợp với ý đồ cần thiết trong các khâu của quá trình
thực hiện bài trên lớp. Webquest càng gắn với nội dung bài học thì nó càng giúp
ngƣời học học tập có hiệu quả.
o Nguyên tắc về tính hiệu quả
Hoạt động dạy học bao gồm cả những hoạt động chân tay và hoạt động trí não.
Webquest mang lại những nhiệm vụ cho ngƣời học và chỉ dẫn cho họ những nội
dung kiến thức thông qua các đƣờng dẫn liên kết, để HS tự lên kế hoạch, tổ chức,
thiết kế, điều khiển, giám sát và điều chỉnh hoạt động nhận thức của ngƣời học.
Đồng thời GV phải tạo ra những điều kiện học tập tốt để hoạt động học tập của HS
đƣợc diễn ra một cách tích cực, độc lập, chủ động và sáng tạo.
o Nguyên tắc xây dựng cấu trúc
Bất kì một Webquest nào cũng có cấu trúc 5 phần: Giới thiệu, nhiệm vụ, tiến
trình, đánh giá và kết luận.
Đặc biệt hơn, khi xây dựng cấu trúc Webquest điều quan trọng là chúng ta
cần phải thảo luận về những ti u chí đánh giá phù hợp với nhiệm vụ, đối tƣợng
HS để từ đó có những đánh giá chính xác về những kết quả HS làm đƣợc.
o Nguyên tắc về sự đa dạng hóa khi trình diễn thông tin

Quách Anh Tuấn

13

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

Ngoài những đƣờng link GV đã cung cấp, cho phép ngƣời học tìm kiếm
những nguồn thông tin đa dạng và phong phú khác. vì những kiến thức Sinh học
là vô cùng đa dạng, phong phú. Do vậy GV nên khuyến khích ngƣời học xây
dựng cấu trúc và kịch bản cho quá trình trình diễn thông tin mang tính sáng tạo
hơn. HS có thể trình bày kết quả dƣới nhiều hình thức khác nhau: trình chiếu
PowerPoint, diễn kịch, áp phích… Khi thực hiện đƣợc nguyên tắc này cũng là
đảm bảo cho tính logic của nội dung thông tin đƣợc trình diễn.
o Nguyên tắc về sự đảm bảo phù hợp với đối tượng sử dụng
Khi xây dựng và thiết kế Webquest phải chú ý đến mối quan hệ về nội dung
kiến thức và HS. Khi tạo Webquest Sinh học cần chú ý đến những nhiệm vụ yêu
cầu cho mỗi đối tƣợng, cấp bậc học ở mức độ nông, sâu khác nhau. Ngoài ra thì
việc đƣa ra Webquest với giao diện rõ ràng và chủ đề thân thiện (dễ tìm hiểu, dễ
tiếp cận và dễ thao tác và dễ sử dụng).
o Nguyên tắc về sự đảm bảo cập nhật thông tin
Do sự bùng nổ của CNTT mà trên thị trƣờng thƣờng xuyên xuất hiện nhiều
thông tin nhiễu, thiếu chính xác nên khi xây dựng Webquest GV đã tìm kiếm và
cung cấp sẵn cho ngƣời học để thuận lợi cho HS. GV cần chú ý thƣờng xuyên
kiểm tra lại nguồn dẫn để đảm bảo thông tin luôn đƣợc cập nhật.
o Đáp ứng mục tiêu dạy học.
Phát huy tính tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo của HS.
o Nguyên tắc về sự đáp ứng được các tiêu chí của một Phương pháp dạy
học hiện đại
Nhiều quan điểm cho rằng, dạy học hiện đại là dạy cách làm ra kiến thức, và
PPDHHĐ là PPDH tích hợp, có sự kết hợp các PPDH và các PTDH một cách
hợp lí.

Quách Anh Tuấn

14

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

Webquest xây dựng lên một chủ đề mở, HS sẽ tự lực xử lí kiến thức, tự phân
tích, tổng hợp kiến thức bài học cho mình dựa trên nguồn tài liệu. Khi sử dụng
Webquest đã mang lại sự tích hợp liên môn và có thể sử dụng kết hợp nhiều
PPDH khác trong đó.
Nhìn chung, tất cả các nguyên tắc xây dựng Webquest đều phải dựa trên sự
hài hòa của các yếu tố nhƣ: trình độ của HS, thời gian thực hiện hợp lí, mục tiêu
bài học và các trang thiết bị hiện có ở các cơ sở trƣờng học.
2.1.2. Các bƣớc thiết kế Webquest
Một Webquest hay là một Wequest chứa đựng một ý tƣởng tạo dựng tốt, một
kịch bản hoàn hảo thu hút sự chú ý của ngƣời học, kích thích khả năng tìm tòi,
khám phá vấn đề đƣa ra. Để tạo ra đƣợc Webquest còn tùy thuộc vào tài liệu phù
hợp với độ tuổi và khả năng của ngƣời học. Một trang web có thể chứa đựng tất
cả các chủ đề từ các giai điệu cho trẻ con đến các bài khóa luận tiến sĩ. Do vậy
để tìm đƣợc những thông tin, trình bày để thu hút ngƣời học là một trong những
thách thức lớn nhất khi tạo ra Webquest. Sự phong phú thông tin của trang web
làm cho Webquest trở nên hấp dẫn cùng với những bài học nhiều trải nghiệm ở
các cấp độ khác nhau.
Một Webquest bất kì đƣợc tạo nên bởi ngƣời GV, thƣờng thiết kế theo quy
trình sau:

Quách Anh Tuấn

15

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

CHỌN CHỦ ĐỀ

TÌM NGUỒN TÀI LIỆU

ÁC ĐỊNH
MỤC ĐÍCH

ĐÁNH GIÁ
THIẾT KẾ

ÁC ĐỊNH
NHIỆM VỤ

THIẾT KẾ
TIẾN TRÌNH

TRÌNH BÀY
TRANG WEB

THỰC HIỆN
WEBQUEST

ĐÁNH GIÁ,
SỬA CHỮA

Quy trình thiết kế Webquest theo Nguyễn Văn Cƣờng - Bernd Meier (2011)

Quách Anh Tuấn

16

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

(1) Chọn và giới thiệu chủ đề
Chủ đề cần có mối liên kết rõ ràng với những nội dung đƣợc xác định trong
chƣơng trình dạy học. Chủ đề có thể là một vấn đề thực tế quan trọng, cấp bách
trong xã hội, đòi hỏi HS phải tỏ rõ quan điểm. Quan điểm này không phải đơn
giản là những câu hỏi đúng sai mà cần có sự lập luận quan điểm tr n cơ sở hiểu
biết về chủ đề đƣa ra.
Khi xem xét một chủ đề nào đó ngƣời thiết kế chủ đề phải tự đặt ra và tự trả lời
một số câu hỏi trƣớc khi quyết định lựa chọn, nhƣ chủ đề này gắn với vấn đề
thực tiễn xã hội và li n quan đến bài học nhƣ thế nào? có phù hợp với chƣơng
trình đào tạo không ? , Chủ đề này có đủ lớn để tìm nguồn tài liệu trên Internet
không , hay HS có thực sự thích thú với chủ đề này? …

Sau khi đã lựa chọn đƣợc chủ đề, chúng ta có thể tƣởng tƣợng ra kịch bản với
nhiều tình tiết lôi cuốn HS cùng tham gia khám phá tri thức để cuối cùng xây
dựng lên nội dung kiến thức bài học. Khi này một đoạn giới thiệu về chủ đề đƣợc
GV hay ngƣời thiết kế trình diện cho ngƣời học bằng một đoạn ngắn gọn, dễ
hiểu để HS dễ dàng hòa nhập với chủ đề và có cái nhìn tổng quan nhất về chủ đề.
(2) Tìm nguồn tài liệu học tập
Đây là một trong những bƣớc khá quan trọng để quyết định chủ đề này có
tiếp tục đƣợc thực hiện hay không. Vì không phải bất kì chủ đề nào đƣa ra cũng
có thể tìm đƣợc nguồn tài liệu phù hợp với mục đích và kiến thức giảng dạy. Khi
chọn đƣợc chủ đề, bản thân ngƣời dạy đã hình dung kế hoạch khai thác các khía
cạnh của chủ đề, vì vậy nguồn tài liệu không chỉ đảm bảo đa dạng mà còn phải
chính xác và nội dung kiến thức không đƣợc lan man để tránh làm phân tán sự
chú ý của ngƣời học vào những phần không trọng tâm dễ gây nhầm lẫn nếu
không đọc kĩ, gây mất thời gian. Giai đoạn này tốn khá nhiều công sức của

Quách Anh Tuấn

17

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

ngƣời thiết kế, ngoài việc tìm kiếm, chọn lựa các trang liên kết tin cậy nhất thì
họ còn phải tự kiểm tra chất lƣợng nguồn thông tin bằng cách tự mình đọc, tra
cứu độ chính xác của nguồn thông tin đó, và để đảm bảo nguồn thông tin là mới
thì việc thƣờng xuyên cập nhật cũng là điều mà ngƣời thiết kế thƣờng xuyên phải

làm. Nhƣ vậy bằng cách đó, ngƣời học sẽ đƣợc cung cấp các nguồn trực tuyến có
thể đƣợc kết hợp trong tài liệu Webquest hoặc có sẵn ở dạng siêu liên kết tới các
trang web b n ngoài, để áp dụng vào việc xử lí và giải quyết vấn đề.
Bên cạnh khai thác kiến thức trên các trang web, nguồn thông tin chúng ta có
thể sử dụng đơn giản và không kém phần hiệu quả khác nhƣ các thông tin
chuy n môn đƣợc cung cấp qua email, CD, ngân hàng điện tử kĩ thuật số (từ điển
trực tuyến trong dạy học ngoại ngữ)…Và một lần nữa các nguồn tin này phải
đƣợc GV kiểm tra chất lƣợng trƣớc khi cung cấp cho HS sử dụng.
(3) Xác định mục đích
Việc xác định mục đích cũng là kĩ năng quan trọng đối với ngƣời thiết kế
Webquest, nó không đơn thuần là kết quả phải đạt đƣợc sau khi thực hiện mà đòi
hỏi sự chi tiết của ngƣời GV đối với từng đối tƣợng ngƣời học: yêu cầu phải phù
hợp và đảm bảo có thể thành công đƣợc. Mục tiêu càng rõ ràng và chi tiết thì khả
năng đạt đƣợc càng lớn, đồng thời với nó thì áp lực đối với ngƣời GV càng lớn
hơn, không chỉ đảm bảo 3 mục tiêu kiến thức, mục ti u kĩ năng và thái độ theo
chuẩn chƣơng trình cơ bản cho tất cả HS mà với Webquest ngƣời GV còn phải
chế tiết thêm những tiêu chuẩn cho các đối tƣợng HS khác nhau, bổ sung thêm
các kĩ năng tổ chức hoạt động, kĩ năng khai thác và tổng hợp kiến thức từ các
nguồn tài liệu cung cấp…

Quách Anh Tuấn

18

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

Nhìn chung việc xác định mục tiêu cần đƣợc gắn với ý tƣởng về chủ đề đƣa
ra, liên hệ mật thiết với nguồn tài liệu tìm kiếm đƣợc và thỏa mãn các nhiệm vụ
đƣa ra cho HS.
(4) Xác định nhiệm vụ
Trong quá trình xác định mục đích cho chủ đề, GV sẽ phải lập kế hoạch cho
những ý tƣởng Webquest và từ đó đƣa ra các nhiệm vụ cụ thể. Thông thƣờng, một
chủ đề lớn sẽ chia làm nhiều chủ đề nhỏ hơn để xác định các nhiệm vụ cho các
nhóm HS. Mỗi nhiệm vụ cũng giống nhƣ một vấn đề mà khi giải quyết đƣợc vấn đề
đó ngƣời học sẽ thu đƣợc những kiến thức bổ ích li n quan đến kiến thức bài học.
Đây chính là phần trung tâm của Webquest. Nhiệm vụ đƣa ra phải vừa sức, ngắn
gọn, dễ hiểu và cụ thể hóa đƣợc chủ đề đã đƣợc giới thiệu trong phần đầu
Webquest. Nhiệm vụ sẽ định hƣớng hoạt động cho HS, cần tránh những nhiệm vụ
theo kiểu ôn tập hay tái hiện thuần túy dễ gây nhàm chán mà không kích thích đƣợc
sự sáng tạo cho HS. Nhiệm vụ là cụ thể hóa cho những ý tƣởng của ngƣời thiết kế
Webquest. Đôi khi các nhiệm vụ ấy chỉ xoay quanh một vấn đề mà ngƣời học sẽ
nhìn nhận nó ở các khía cạnh khác nhau, góc độ tiếp cận khác nhau. Và việc HS có
hứng thú với các nhiệm vụ đƣợc giao hoặc mức độ hoàn thành nhiệm vụ của HS là
ti u chí để đánh giá thiết kế.
(5) Thiết kế tiến trình
Dựa vào việc xác định nhiệm vụ và những ti u chí đánh giá thiết kế để thiết
kế tiến trình thực hiện một Webquest, GV sẽ đƣa ra những chỉ dẫn nhằm hƣớng
dẫn, hỗ trợ HS thực hiện các giai đoạn trong cấu trúc của một Webquest: Giới
thiệu, xác định nhiệm vụ, tiến trình thực hiện và trình bày, cuối cùng là đánh giá
và kết luận.

Quách Anh Tuấn

19

K37B Sinh - KTNN


Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

Trong khi thiết kế tiến trình của một Webquest, ngƣời GV có thể xác định và
sắp xếp vấn đề theo một logic nhất định, hoặc có thể linh động chuyển đổi các
vấn đề theo các trật tự khác khi nó diễn ra trong những tình huống bị thay đổi.
Trong tiến trình, GV thiết kế cũng n n tự đặt mình vào vai trò của HS khi đƣợc
giao nhiệm vụ. Từ đó dự đoán đƣợc diễn biến quá trình lĩnh hội tri thức này có
thể diễn ra theo chiều hƣớng nào và đƣa ra những giả định phù hợp cho mỗi tình
huống đó. Điều này cũng nhằm đảm bảo cho quá trình thực hiện diễn ra trong
đúng khoảng thời gian quy định mà HS vẫn lĩnh hội đƣợc đầy đủ thông tin kiến
thức bài học.
(6) Trình bày trang web
Sau khi các nội dung đã đƣợc chuẩn bị sẵn sàng, chúng ta sẽ trình bày
Webquest trên google site. Để tạo lập trang Webquest không đòi hỏi những kiến
thức về lập trình và cũng không cần các công cụ phức tạp để thiết lập các trang
HTML. Trên google site cho phép chúng ta sử dụng tất cả chƣơng trình của hệ
điều hành web. Dịch vụ này rất thích hợp cho việc tạo ra một trang chia sẻ thông
tin giữa một nhóm ngƣời làm việc trong cùng môi trƣờng, cá nhân hay tập thể
lớp. Chỉ bằng những thao tác đơn giản, bất kì ai cũng có thể nhanh chóng tạo lập,
cập nhật một trang web với đầy đủ tính năng nhƣ hình ảnh, lịch, video, chia sẻ
file, văn bản, báo cáo, trình diễn, đƣờng dẫn tr n internet…và có thể dễ dàng
trao đổi, liên hệ với nhau qua hệ thống comment.
(7) Thực hiện Webquest
Sau khi đƣa Webquest lên mạng nội bộ, GV sẽ hƣớng dẫn và dạy thực
nghiệm ở một lớp học bất kì. Đối với điều kiện học tập ở nƣớc ta, Webquest sẽ

đƣợc tổ chức nhƣ một bài tập về nhà. HS sẽ đƣợc đọc lời giới thiệu và giao
nhiệm vụ cụ thể, sau đó làm việc nhóm hoặc cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ đó

Quách Anh Tuấn

20

K37B Sinh - KTNN