phân tích hiệu quả kĩ thuật cải xà lách xoong tại xã thuận an thị xã bình minh tỉnh vĩnh long

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
___________________________

TẠ MÍT XIÊL

PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KĨ THUẬT CẢI XÀ
LÁCH XOONG TẠI XÃ THUẬN AN THỊ XÃ
BÌNH MINH TỈNH VĨNH LONG
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
Mã ngành: 52620115

Tháng 8 - Năm 2014


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
___________________________

TẠ MÍT XIÊL
MSSV: 4114665

PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KĨ THUẬT CẢI XÀ
LÁCH XOONG TẠI XÃ THUẬN AN THỊ XÃ
BÌNH MINH TỈNH VĨNH LONG
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã ngành: 52620115

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

HỨA THANH XUÂN

Tháng 8 - Năm 2014


08 – 2014
LỜI CẢM TẠ

Trước hết em xin vô cùng biết ơn cha mẹ đã sinh ra và nuôi dưỡng em đến
ngày hôm nay. Đặc biệt em xin cảm ơn cha mẹ đã tạo điều kiện cho em ăn học để
em có thể bước chân vào giảng đường đại học.
Qua 4 năm học tập tại trường Đại học Cần Thơ em chân thành biết ơn quý
Thầy Cô, đặc biệt là Thầy Cô Khoa Kinh tế - QTKD đã truyền đạt cho em nhiều
kiến thức quý báo trong suốt quá trình em học tập tại trường. Đặc biệt em vô
cùng biết ơn Cô Hứa Thanh Xuân đã tận tụy hướng dẫn và giúp đỡ em trong suốt
quá trình em thực hiện đề tài.
Em cũng xin chân thành cảm ơn các cán bộ trong phòng nông nghiệp thị xã
Bình Minh đã cung cấp cho em nguồn số liệu thứ cấp và 81 nông hộ đã cung cấp
số liệu sơ cấp để em có thể hoàn thành luận văn.
Do kiến thức còn hạn chế nên luận văn sẽ không tránh khỏi những sai sót.
Vì vậy em rất kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý Thầy/Cô và các
anh/chị cùng các bạn để luận văn của em hoàn thiện hơn.
Cuối cùng em xin chúc quý Thầy Cô Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh,
đựơc nhiều sức khỏe, hạnh phúc và luôn thành công trong công việc.
Cà Mau, ngày 04 tháng 08 năm 2014
Sinh viên thực hiện

Tạ Mít Xiêl

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập
và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề
tài nghiên cứu khoa học nào.
Cà Mau, ngày 04 tháng 08 năm 2014
Sinh viên thực hiện

Tạ Mít Xiêl

ii


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày tháng năm 2014
Giảng viên hướng dẫn

iii


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày tháng năm 2014

Giảng viên phản biện

iv


MỤC LỤC
CHƯƠNG 1.................................................................................................................. 1
PHẦN GIỚI THIỆU ..................................................................................................... 1
1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................................................... 1
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................ 2
1.2.1 Mục tiêu chung ............................................................................................. 2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể ............................................................................................. 2
1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU................................................................................... 2
1.4 PHẠM VI NGHIÊN CỨU .................................................................................. 2
1.4.1 Phạm vi không gian ...................................................................................... 2
1.4.2 Phạm vi thời gian ......................................................................................... 3
1.4.3 Đối tượng nghiên cứu ................................................................................... 3
1.4.4 Nội dung nghiên cứu .................................................................................... 3
CHƯƠNG 2.................................................................................................................. 4
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 4
2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN............................................................................................... 4
2.1.1 Một số khái niệm cơ bản trong kinh tế .......................................................... 4
2.1.1.1 Khái niệm về nông hộ ............................................................................ 4
2.1.1.2 Khái niệm hiệu quả kỹ thuật .................................................................. 4
2.1.2 Các chỉ tiêu kinh tế ....................................................................................... 5
2.1.2.1 Chi phí ................................................................................................... 5
2.1.2.2 Doanh thu .............................................................................................. 6
2.1.2.3 Lợi nhuận .............................................................................................. 6
2.1.3 Các chỉ tiêu tài chính .................................................................................... 6
2.1.4 Mô hình DEA ............................................................................................... 7

2.1.5 Mô hình hồi quy tuyến tính........................................................................... 8
2.2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU .................................................................................... 9
2.3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................................... 11
2.3.1 Phương pháp thu thập số liệu ...................................................................... 11
2.3.2 Phương pháp xử lý số liệu .......................................................................... 12
CHƯƠNG 3................................................................................................................ 15
TỔNG QUAN VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ............................................................ 15
3.1 TỔNG QUAN VỀ THỊ XÃ BÌNH MINH ......................................................... 15
3.1.1 Đặc điểm tự nhiên ...................................................................................... 15
3.1.1.1 Vị trí địa lý .......................................................................................... 15
3.1.2.1 Đất đai ................................................................................................. 16
3.1.2.2 Khí hậu ................................................................................................ 17
3.1.3 Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của thị xã Bình Minh trong ................. 18
3.1.3.1 Đơn vị hành chính ............................................................................... 18
3.1.3.2 Dân số - Lao động ............................................................................... 19
3.1.3.3 Tình hình sản xuất Nông nghiệp – Công nghiệp – Lâm nghiệp – Thuỷ
sản của thị xã Bình Minh ................................................................................. 20
3.2 TÌNH HÌNH SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP Ở THỊ XÃ BÌNH MINH ............... 20
3.2.1 Trồng trọt ................................................................................................... 20
3.2.1.1 Cây lúa ................................................................................................ 20
3.2.1.2 Rau màu .............................................................................................. 21
3.2.1.3 Cây ăn trái ........................................................................................... 23
3.2.2 Chăn nuôi ................................................................................................... 23
3.2.3 Thuỷ sản..................................................................................................... 25
v


3.3 THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CẢI XÀ LÁCH XOONG Ở THỊ XÃ BÌNH MINH
............................................................................................................................... 26
3.3.1 Giới thiệu về cải xà lách xoong................................................................... 26

3.3.2 Kỹ thuật trồng và chăm sóc ........................................................................ 26
3.3.3 Diện tích - Sản lượng - Năng xuất cải xà lách xoong của thị xã Bình Minh . 28
3.4 THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CẢI XÀ LÁCH XOONG Ở XÃ THUẬN AN ..... 29
3.5 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CẢI XÀ LÁCH XOONG Ở THỊ XÃ BÌNH
MINH ..................................................................................................................... 29
CHƯƠNG 4................................................................................................................ 31
PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KỸ THUẬT TRỒNG CẢI XÀ LÁCH XOONG TRÊN ĐỊA
BÀN XÃ THUẬN AN THỊ XÃ BÌNH MINH TỈNH VĨNH LONG ............................ 31
4.1 THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CẢI XÀ LÁCH XOONG CỦA CÁC HỘ TẠI ĐỊA
BÀN NGHIÊN CỨU .............................................................................................. 31
4.1.1 Đặc điểm chung của các hộ trong mẫu ........................................................ 31
4.1.2 Nguồn lao động .......................................................................................... 31
4.1.3 Trình độ học vấn của nông hộ ..................................................................... 32
4.1.4 Nguồn vốn đầu tư cho sản xuất cải xà lách xoong ....................................... 32
4.1.5 Nguồn lực đất đai canh tác.......................................................................... 33
4.1.6 Năm kinh nghiệm trồng cải xà lách của chủ hộ ........................................... 34
4.1.7 Tham gia tập huấn kĩ thuật ......................................................................... 34
4.1.8 Nguồn thông tin về kĩ thuật sản xuất ........................................................... 35
4.1.9 Nguồn giống sản xuất ................................................................................. 35
4.2 PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LỢI NHUẬN VÀ CÁC CHỈ SỐ TÀI CHÍNH CỦA
CÁC HỘ TRỒNG CẢI XÀ LÁCH XOONG Ở THỊ XÃ BÌNH MINH TỈNH VĨNH
LONG ..................................................................................................................... 36
4.2.1 Phân tích chi phí ......................................................................................... 36
4.2.1.1 Chi phí cơ bản ..................................................................................... 36
4.2.1.2 Chi phí sản xuất cho lần thu hoạch cải xà lách xoong hiện tại .............. 39
4.2.2 Phân tích doanh thu – lợi nhuận của nông hộ trồng cải xà lách xoong ở thị xã
Bình Minh tỉnh Vinh Long .................................................................................. 42
4.2.3 Phân tích các tỷ số tài chính của nông hộ sản xuất cải xà lách xoong ở xã
Thuận An thị xã Bình Minh tỉnh Vĩnh Long ........................................................ 44
4.3 HIỆU QUẢ KỸ THUẬT CỦA VIỆC SẢN XUẤT CẢI XÀ LÁCH XOONG Ở

THỊ XÃ BÌNH MINH TỈNH VĨNH LONG ............................................................ 45
4.3.1 Các biến sử dụng trong mô hình phân tích màng bao dữ liệu ...................... 45
4.3.2 Phân tích hiệu quả kỹ thuật ......................................................................... 46
4.3.3 Năng suất mất đi do kém hiệu quả kỹ thuật ................................................. 47
4.3.4 Định lượng các yếu tố đầu vào hiệu quả ..................................................... 48
4.3.5 Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật ................................ 49
CHƯƠNG 5................................................................................................................ 51
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KỸ THUẬT SẢN XUẤT RAU XÀ
LÁCH XOONG TẠI THỊ XÃ BÌNH MINH TỈNH VĨNH LONG ............................... 51
5.1 THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN TRONG QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT RAU XÀ
LÁCH XOONG ...................................................................................................... 51
5.1.1 THUẬN LỢI .............................................................................................. 51
5.1.2 KHÓ KHĂN .............................................................................................. 51
5.2 GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KỸ THUẬT SẢN XUẤT RAU XÀ
LÁCH XOONG TẠI THỊ XÃ BÌNH MINH ........................................................... 52
CHƯƠNG 6................................................................................................................ 54
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 54
6.1 KẾT LUẬN ...................................................................................................... 54
6.2 KIẾN NGHỊ ...................................................................................................... 54
vi


6.2.1 Đối với chính quyền địa phương ................................................................. 54
6.2.2 Đối với nông dân ........................................................................................ 55
6.2.3 Đối với tổ chức khuyến nông ...................................................................... 55
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 56
PHỤ LỤC 1 ................................................................................................................ 57
PHỤ LỤC 2 ................................................................................................................ 60
PHỤ LỤC 3 ................................................................................................................ 99

vii


DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 2.1 Cơ cấu mẫu số liệu điều tra tại xã Thuận An năm 2014 .................... 12
Bảng 2.2 Mô tả các biến sử dụng trong mô hình DEA ..................................... 13
Bảng 2.3 Diễn giải các yếu tố kinh tế - xã hội trong mô hình hiệu
quả kỹ thuật..................................................................................................... 13
Bảng 3.1 Tình hình sử dụng đất đai của thị xã Bình Minh giai đoạn từ năm
2011 - 2013 .................................................................................................... 16
Bảng 3.2 Diện tích – Dân số - Mật độ dân số thị xã Bình Minh năm 2013 ...... 18
Bảng 3.3 Giá trị sản xuất của ngành Nông nghiệp – Công nghiệp – Lâm
nghiệp – Thuỷ sản của thị xã Bình Minh giai đoạn 2011 – 2013 (giá cố định
năm 1994) ...................................................................................................... 20
Bảng 3.4 Diện tích – Năng suất – Sản lượng lúa của thị xã Bình Minh từ
năm 2011- 2013 ............................................................................................. 21
Bảng 3.5 Diện tích – Sản lượng rau màu của thị xã Bình Minh giai đoạn
2011 - 2013 .................................................................................................... 22
Bảng 3.6 Diện tích – Sản lượng một số laoij rau màu của thị xã Bình Minh
giai đoạn 2011 - 2013 ..................................................................................... 22
Bảng 3.7 Diện tích một số loại cây ăn quả của thị xã Bình Minh giai đoạn từ
năm 2011 - 2013 ............................................................................................ 23
Bảng 3.8 Số lượng gia súc, gia cầm của thị xã Bình Minh giai đoạn từ năm
2011 - 2013 .................................................................................................... 24
Bảng 3.9 Sản lượng thịt gia súc, gia cầm của thị xã Bình Minh giai đoạn từ
năm 2011 - 2013 ............................................................................................ 25
Bảng 3.10 Diện tích sản lượng thuỷ sản của thị xã Bình Minh giai đoạn từ
năm 2011 - 2013 ............................................................................................ 25
Bảng 3.11 Diện tích – Năng suất – Sản lượng cải xà lách xoong thực tế của

thị xã Bình Minh giai đoạn từ năm 2011 - 2013.............................................. 28
Bảng 4.1 Mô tả đặc điểm chung của nông hộ trồng cải xà lách xoong ở xã
Thuận An ....................................................................................................... 31
Bảng 4.2 Trình độ học vấn của chủ hộ trồng cải xà lách xoong phân theo
cấp ................................................................................................................. 32
Bảng 4.3 Tình hình vay vốn trồng cải xà lách xoong ở xã Thuận An .............. 32
Bảng 4.4 Tình hình sử dụng đất trong sản xuất cải xà lách xoong ................... 33
Bảng 4.5 Số năm kinh nghiệm sản xuất cải xà lách xoong của nông hộ .......... 34
Bảng 4.6 Tỷ lệ tham gia tập huấn kỹ thuật trồng cải xà lách xoong của
nông hộ .......................................................................................................... 34
Bảng 4.7 Nguồn thông tin về kỹ thuật sản xuất của nông hộ ........................... 35
Bảng 4.8 Nguồn gốc cây giống....................................................................... 36
Bảng 4.9 Chi phí đầu tư cơ bản trên 1000m2 cho việc trồng cải xà lách
xoong ............................................................................................................. 37
Bảng 4.10 Tỷ trọng các khoản chi phí ban đầu trong tổng chi phí ban đầu...... 37
Bảng 4.11 Chi phí cơ bản cho lần thu hoạch hiện tại trên 1000m2 .................. 40
Bảng 4.12 Tỷ trọng các khoản chi phí trong tổng chi phí cho lần thu hoạch
hiện tại ........................................................................................................... 40
Bảng 4.13 Doanh thu cải xà lách xoong qua lần thu hoạch hiện tại ................. 43
viii


Bảng 4.14 Các chỉ tiêu tài chính trong kỳ thu hoạch cải xà lách
xoong .............................................................................................................
Bảng 4.15 Biến sử dụng trong mô hình phân tích màng bao dữ liệu (DEA)
của việc sản xuất cải xà lách xoong trong lần thu hoạch hiện tại.....................
Bảng 4.16 Phân phối mức hiệu quả kỹ thuật của các nông hộ sản xuất cải xà
lách xoong ở xã Thuận An..............................................................................
Bảng 4.17 Năng suất thực tế, năng suất có thể và năng suất mất đi .................
Bảng 4.18 Lượng yếu tố đầu vào hiệu quả ......................................................

Bảng 4.19 Kết quả chạy mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ
thuật ...............................................................................................................

ix

44
45
46
47
48
49


DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 2.1 Hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân phối .......................................... 5
Hình 3.1 Bản đồ hành chính thị xã Bình Minh................................................ 15

x


DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT
Tiếng Việt
TP
NN&PTNT
BVTV
DT
CP
LN
TE

AE
CE
HV

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

Thành phố
Nông nghiệp và phát triển nông thôn
Bảo vệ thực vật
Doanh thu
Chi phí
Lợi nhuận
Hiệu quả kỹ thuật
Hiệu quả phân phối nguồn lực
Hiệu quả sử dụng chi phí
Học vấn

xi


CHƯƠNG 1

PHẦN GIỚI THIỆU
1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Nước ta có nhiều thuận lợi để phát triển sản xuất nông nghiệp, do nằm
trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, và có những điều kiện được thiên nhiên ưu
đãi như: đất, nước, khí hậu… Vì vậy, thế mạnh của nước ta là sản xuất nông
nghiệp. Ở nông thôn hiện nay phần lớn nông dân sống chủ yếu dựa vào thu nhập
chính từ sản xuất nông nghiệp, Đồng Bằng Sông Cửu Long được xem là một
trong những vùng trọng điểm để phát triển nông nghiệp của cả nước, và luôn
đứng đầu trong việc cung cấp lương thực, thủy sản, trái cây…cho cả nước trên
50% mỗi năm. Là tỉnh thuộc ĐBSCL, Vĩnh Long nổi tiếng với nhiều loại đặc sản
như: huyện Tam Bình có cam sành, huyện Trà Ôn có nhiều loại cây như: chôm
chôm, sầu riêng, măng cụt… Thị xã Bình Minh không những nổi tiếng về bưởi
Năm Roi mà huyện còn được biết đến là vùng nổi tiếng trồng nhiều cải Xà Lách
Xoong. Nhiều năm qua tỉnh cũng đã quy hoạch, đầu tư sản xuất nhiều loại rau
màu chủ lực, chất lượng cao như khoai lang, rau các loại, đậu bắp, hành lá, đăc
biệt là cải Xà Lách Xoong…
Huyện Bình Minh thuộc tỉnh Vĩnh Long là nơi có truyền thống lâu đời là
trồng nhiều rau Xà Lách Xoong, không những cung cấp cho địa phương mà cho
cả các tỉnh thành trong khu vực. Rau Xà Lách Xoong không những là loại rau
quen thuộc trong bữa ăn hằng ngày của mọi người, mà nó còn là một trong
những cây thuốc có công dụng chữa một số bệnh. Tại xã Thuận An, huyện Bình
Minh có 2 tổ hợp tác sản xuất rau màu, trong đó Xà Lách Xoong là chủ yếu với
tổng diện tích là 434,4 ha và sản lượng 16.758,70 tấn (năm 2009), và còn 110 ha
(năm 2013) do nông dân chuyển qua trồng một số loại rau khác. Tuy nhiên,
người dân ở dây cũng chịu nhiều rủi ro trong khâu sản xuất và tiêu thụ, vì đây là
loại rau đòi hỏi cần phải có kĩ thuật trồng để được nâng xuất tốt nhất. Ngoài ra,
người dân trồng Xà Lách Xoong chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, chưa thật sự quan
tâm đến những yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm trong trồng rau. Do đó yếu
tố kĩ thuật ảnh hưởng không nhỏ trong việc trồng Xà Lách Xoong. Vì vậy, em
chọn đề tài “Phân tích hiệu quả kỹ thuật cải xà lách xoong tại xã Thuận An thị

1


xã Bình Minh tỉnh Vĩnh Long” để thực hiện nghiên cứu nhằm hiểu rõ hơn thực
trạng, hiệu quả kĩ thuật canh tác của huyện, cũng như phân tích những nguyên
nhân và các vấn đề còn tồn tại trong kỹ thuật canh tác Xà Lách Xoong để từ đó
đưa ra các giải pháp nhằm phát triển, cải thiện hiệu quả kỹ thuật trồng cải Xà
Lách Xoong của thị xã Bình Minh nói riêng và của tỉnh Vĩnh Long nói chung.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Phân tích hiệu quả kỹ thuật cải xà lách xoong tại xã Thuận An thị xã Bình
Minh tỉnh Vĩnh Long. Từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả của mô
hình canh tác xà lách xoong ở địa bàn nghiên cứu.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
Mục tiêu 1: Phân tích thực trạng sản xuất cải xà lách xoong tại xã Thuận
An.
Mục tiêu 2: Phân tích chi phí, doanh thu, lợi nhuận, và đánh giá hiệu quả
kỹ thuật của nông dân trồng cải xà lách xoong tại xã Thuận An.
Mục tiêu 3: Đề xuất giải pháp để cải thiện và nâng cao kĩ thuật trồng xà
lách xoong tại xã Thuận An.
1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
- Việc sản xuất xà lách xoong của nông hộ như thế nào có đạt hiệu quả kỹ
thuật hay không?
- Nông dân thường gặp những khó khăn gì ở khâu kỹ thuật trong quá trình sản
xuất.
- Yếu tố nào có ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật?
- Nông dân đã áp dụng kỹ thuật nào để tăng sản lượng sản xuất?
- Giải pháp nhằm gia tăng hiệu quả kỹ thuật cho nông dân ở thị xã Bình Minh
là gì?
1.4 PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1.4.1 Phạm vi không gian
Đề tài được nghiên cứu trong phạm vi tại xã Thuận An thị xã Bình Minh
tỉnh Vĩnh Long.
2


1.4.2 Phạm vi thời gian
Số liệu thứ cấp là số liệu thu thập của các năm 2011, 2012, 2013.
Số liệu sơ cấp thu được do phỏng vấn trực tiếp nông hộ sản xuất cải xà
lách xoong ở xã Thuận An vụ gần nhất năm 2014.
Thời gian thực hiện đề tài từ tháng 08 năm 2014 đến tháng 12 năm 2014.
1.4.3 Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là các nông hộ sản xuất cải xà lách xoong tại xã
Thuận An thị xã Bình Minh tỉnh Vĩnh Long.
1.4.4 Nội dung nghiên cứu
Thu thập những số liệu về hiệu quả kĩ thuật cải xà lách xoong trên địa bàn
xã Thuận An.
Phân tích, tổng hợp và đánh giá hiện trạng về hiệu quả kĩ thuật cải xà lách
xoong như: chi phí, giá bán, doanh thu thông qua các chỉ số tài chính, các nhân
tố ảnh hưởng đến năng suất và các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của nông
hộ trên địa bàn xã Thuận An.
Đề xuất giải pháp phù hợp về hiệu quả kỹ thuật cải xà lách xoong trên địa
bàn xã Thuận An nói riêng và tỉnh Vĩnh Long nói chung.

3


CHƯƠNG 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN

2.1.1 Một số khái niệm cơ bản trong kinh tế
2.1.1.1 Khái niệm về nông hộ
Theo Trần Quốc Khánh (2005), hộ nông dân là hình thức tổ chức sản xuất
kinh doanh trong nông, lâm, ngư nghiệp, bao gồm những người có cùng huyết
tộc hoặc quan hệ huyết tộc sống chung một mái nhà, có chung một nguồn thu
nhập, tiến hành các hoạt động sản xuất nông nghiệp với mục đích chủ yếu phục
vụ cho nhu cầu các thành viên trong hộ.
- Đặc trưng của hộ nông dân:
+ Mục đích sản xuất của hộ nông dân là sản xuất ra nông sản phục
vụ cho nhu cầu của chính họ. Vì vậy, hộ chỉ sản xuất ra cái họ cần. Khi
sản xuất không đủ tiêu dùng họ thường điều chỉnh nhu cầu, khi sản xuất
dư thừa họ có thể đem sản phẩm dư thừa để trao đổi trên thị trường,
nhưng đó không phải là mục đích sản xuất của họ.
+ Sản xuất của hộ nông dân dựa trên công cụ sản xuất thủ công,
trình độcanh tác lạc hậu, trình độ khai thác tự nhiên thấp.
+ Hộ nông dân có sự gắn bó của các thành viên về huyết thống, về
quan hệ hôn nhân, có lịch sử và truyền thống lâu đời, v.v… nên các
thành viên trong nông hộ gắn bó với nhau trên các mặt quan hệ sở hữu,
quan hệ quản lý, quan hệ phân phối. Do thống nhất về lợi ích nên sự gắn kết,
tính tự nguyện, tự giác cao trong lao động. Trong mỗi nông hộ, bố mẹ vừa
là chủ hộ, vừa là người tổ chức sản xuất. Vì vậy, tổ chức sản xuất trong
hộ nông dân có nhiều ưu việt và có tính đặc thù.
+ Hộ nông dân còn là đơn vị tái tạo nguồn lao động. Sự tái tạo
bao gồm việc sinh, nuôi, dưỡng và giáo dục con cái, truyền nghề, đào tạo
nghề v.v…Đây cũng là đặc trưng của hộ nông dân.
2.1.1.2 Khái niệm hiệu quả kỹ thuật
Đòi hỏi nhà sản xuất tạo ra số lượng sản phẩm nhất định xuất phát từ việc
sử dụng các nguồn lực đầu vào ít nhất. Hiệu quả kỹ thuật được xem là một phần
4

của hiệu quả kinh tế. Bởi vì, muốn đạt được hiệu quả kinh tế thì trước hết phải
đạt được hiệu quả kỹ thuật. Trong trường hợp tối đa hoá lợi nhuận đòi hỏi nhà
sản xuất phải sản xuất ra mức sản lượng tối đa tương ứng với nguồn lực đầu vào
nhất định hay nói cách khác hiệu quả kỹ thuật dùng để chỉ kết hợp tối ưu các
nguồn lực đầu vào để tạo ra mức sản lượng nhất định. Hình 2.1 dưới đây sẽ biểu
thị rõ hơn về hiệu quả kỹ thuật:

(Nguồn: Trần Thụy Ái Đông, bài giảng kinh tế sản xuất)
Hình 2.1: Hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân phối
Từ số liệu thu thập được giả sử tại các điểm A, B, B’ khi đó xây dựng được
đường giới hạn khả năng sản xuất SS’ căn cứ vào các đơn vị đạt hiệu quả kỹ
thuật cao nhất.
B và B’ năm trên đường SS’ là những đơn vị sản xuất đạt hiệu quả kỹ thuật
cao nhất trong nhóm B và B’ đạt hiệu quả kỹ thuật (TE).
Xét A không nằm trên SS’ nên không đạt hiệu quả kỹ thuật
Hệ số hiệu quả kỹ thuật cảu A là: TE=OB/OA
Hệ số hiệu quả kỹ thuật của B và B’ là: TE=1=100%.
2.1.2 Các chỉ tiêu kinh tế
2.1.2.1 Chi phí
Chi phí là tất cả những hao phí bỏ ra trong quá trình sản xuất kinh doanh để
tiêu thụ sản phẩm hay là toàn bộ chi phí bỏ ra để sản xuất ra một sản phẩm nhất
định.
5


Chi phí gồm có hai loại: định phí và biến phí. Sự thay đổi của tổng chi phí
là do biến phí thay đổi. Khi sản lượng bằng không đồng nghĩa với việc không sản
xuất, lúc này chi phí chính bằng định phí.
Chi phí = Biến phí + Định phí

Biến phí là chi phí biến đổi là những khoản tăng giảm theo sự tăng giảm
của sản lượng. Doanh nghiệp (hộ gia đình) không phải chịu khoản chi phí này
khi ngừng sản xuất.
Định phí là chi phí cố định không thay đổi khi sản lượng thay đổi. Chi phí
cố định là khoản chi phí mà doanh nghiệp (hộ gia đình) buộc phải bỏ ra trong quá
trình sản xuất và khi doanh nghiệp (hộ gia đình) ngừng sản xuất vẫn phải chịu chi
phí này.
Tổng chi phí sản xuất là tất cả các chi phí mà người sản xuất chi cho hoạt
động sản xuất từ giai đoạn gieo trồng đến lúc thu hoạch sản phẩm.
Tổng chi phí = Chi phí lao động + Chi phí vật chất + Chi phí vật tư nông
nghiệp trang thiết bị kỹ thuật + Chi phí khác

2.1.2.2 Doanh thu
Doanh thu là toàn bộ số tiền thu được do tiêu thụ sản phẩm, hay toàn bộ số
tiền mà nông hộ thu được sau khi bán sản phẩm.
Doanh thu = Sản lượng x Đơn giá

2.1.2.3 Lợi nhuận
Lợi nhuận là khoản chênh lệch giữa doanh thu và chi phí bỏ ra.
Lợi nhuận = Doanh thu – Chi phí

2.1.3 Các chỉ tiêu tài chính
Doanh thu trên chi phí (DT/CP): tỷ số này phản ánh một đồng chi phí đầu
tư thì nhà đầu tư sẽ nhận lại bao nhiêu đồng doanh thu. Nếu chỉ số DT/CP mà
nhỏ hơn 1 thì nhà sản xuất sẽ lỗ, nếu chỉ số DT/CP bằng 1 thì nhà sản xuất hoà
vốn, còn nếu chỉ số DT/CP lớn hơn 1 thì nhà sản xuất sẽ có lời.
6

Lợi nhuận trên chi phí (LN/CP): tỷ số này phản ánh một đồng chi phí bỏ ra
thì chủ đầu tư sẽ thu lại được bao nhiêu đồng lợi nhuận. Nếu chỉ số LN/CP là số
dương thì người sản xuất có lời, chỉ số LN/CP càng lớn càng tốt.
Lợi nhuận trên doanh thu (LN/DT): tỷ số này phản ánh trong một đồng
doanh thu có bao nhiêu đồng lợi nhuận, nghĩa là nhà sản xuất (nông hộ) giữ lại
được bao nhiêu phần trăm trong giá trị sản xuất tạo ra, đây chính là tỷ suất lợi
nhuận.
2.1.4 Mô hình DEA
Trong đo lường hiệu quả kỹ thuật hiện có hai phương pháp: phương pháp
tham số (Paramatric or econometrics) và phương pháp phi tham số (Non –
parametric methods). Và DEA là một phương pháp ước lượng theo hướng phi
tham số, là sử dụng các số liệu thực đầu vào đầu ra trên diện tích đất canh tác để
phân tích, và từ đó đưa ra giải pháp khắc phục cho các hộ không đạt hiệu quả và
không thể thống kê được trong nền kinh tế.
Để đạt hiệu quả cao trong sản xuất, ngoài việc xác định hiệu quả kỹ thuật
(Technical Efficiency – TE) và hiệu quả theo quy mô sản xuất (Scale Efficiency
– SE), các nhà nghiên cứu còn quan tâm đến vấn đề hiệu quả phân phối nguồn
lực sản xuất (Allocative Efficiency – AE) và hiệu quả sử dụng chi phí sản xuất
(Cost Efficiency – CE). Nhưng ở luận văn này chỉ tính toán phần hiệu quả kỹ
thuật (TE) và đưa ra mô hình định hướng, còn hiệu quả SE, AE và CE sẽ không
được nghiên cứu.
Phương pháp phân tích màng bao dữ liệu (DEA) là phương pháp tiếp cận
ước lượng biên. Tuy nhiên, khác với phương pháp phân tích biên ngẩu nhiên
(Stochastic Frontier) sử dụng phương pháp kinh tế lượng (econometric), DEA
dựa theo phương pháp chương trình tuyến tính (linear programming) để ước
lượng cận biên sản xuất.
Mô hình ước lượng Theo Tim Coelli (2005), TE, AE và CE có thể được đo
lường bằng cách sử dụng mô hình phân tích màng bao dữ liệu định hướng dữ
liệu đầu vào theo biên cố định do quy mô (the Constant Returns to Scale InputOriented DEA Model, CRS-DEA Model). Giả định một tình huống có N đơn vị
tạo quyết định (decision making unit - DMU), mỗi DMU sản xuất S sản phẩm

bằng cách sử dụng M biến đầu vào khác nhau. Theo tình huống này, để ước
7


lượng TE, AE và CE của từng DMU, một tập hợp phương trình trình tuyến tính
phải được xác lập và giải quyết cho từng DMU. Vấn đề này có thể thực hiện
nhờ mô hình CRS Input-Oriented DEA có dạng như sau:

Minθp,λ {θp}

Với các điều kiện sau:

− y rp +

N

∑λ
i =1

i

y ri ≥ 0 ,

N

θ p x jp − ∑ λ i x ji ≥ 0 ,
i =1

(1)

λ i ≥ 0, ∀ i
Trong đó:

θp

= giá trị hiệu quả kỹ thuật của DMUp đang đánh giá,

i

= 1 to N (số lượng DMU),

r

= 1 to S (số sản phẩm),

j

= 1 to M (số biến đầu vào),

y ri = lượng sản phẩm k được sản xuất bởi DMU thứ i,

x ji = lượng đầu vào j

λi

được sử dụng bởi DMU thứ i,

= các biến ngẫu nhiên.

Việc ước lượng TE theo mô hình (1) có thể thực hiện bởi nhiều chương

trình máy tính khác nhau. Tuy nhiên, để thuận tiện chúng ta sử dụng chương
trình DEAP phiên bản 2.1 cho việc ước lượng TE trong nghiên cứu này. (Nguồn:
Coelli T. J., D. S. P. Rao, O’Donnell C. J., G. E. Battese, 2005)
2.1.5 Mô hình hồi quy tuyến tính
Mục đích của phương pháp hồi quy tương quan là ước lượng mức độ quan
hệ (tương quan) giữa các biến độc lập (biến giải thích) đến biến phụ thuộc (biến
được giải thích). Để phân tích sự ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế - xã hội đến
8


hiệu quả kỹ thuật ta sử dụng phương pháp ước lượng “Bình phương nhỏ nhất”
(OLS).
Mô hình hồi quy tuyến tính có dạng:
Yi = a0 + a1X1 + a2X2 +….+ anXn + ei
Trong đó:
Yi: là năng suất (biến phụ thuộc),
ai: các hệ số hay trọng số phân biệt (các tham số hồi quy),
Xi: các biến độc lập (i=1,2…n),
ei : sai số ngẫu nhiên của mô hình.
Kết quả tính toán các thông số cơ bản như sau:
- Multiple R (Multiple correlation coefficient): hệ số tương quan bội. Nói
lên mối quan hệ chặt chẽ giữa biến phụ thuộc Y1 và các biến độc lập X. Khi R
càng lớn mối quan hệ càng chặt chẽ,
- Hệ số xác định R2 (Multiple coefficient of determination): tỷ lệ % biến
động của Y được giải thích bởi các biến Xi,
- Adjusted R Square: hệ số xác định đã điều chỉnh, dùng để trắc nghiệm
xem có nên thêm vào một biến độc lập nữa không. Khi thêm vào một biến mà R2
tăng lên thì ta quyết định thêm biến đó vào phương trình hồi quy,
- P value (probability value): giá trị P là mức ý nghĩa α nhỏ nhất mà ở đó
bắt đầu bát bỏ giả thuyết H0,

- Residual: phần dư của mô hình,
- SS (sum of squares): tổng bình phương,
- df: độ tự do,
- Number of obs: số lượng các quan sát (số lượng mẫu).
2.2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Phan Hải Đỉnh (2012)." Phân tích hiệu quả sản xuất của việc sản xuất lúa
theo mô hình cánh đồng mẫu lớn ở huyện Châu Thành tỉnh An Giang", luận văn
tốt nghiệp đại học, trường Đại học Cần Thơ. Mục tiêu đề tài nhằm đánh giá hiệu
quả sản xuất của việc sản xuất lúa theo mô hình cánh đồng mẫu lớn ở huyện
Châu Thành, tỉnh An Giang. Tác giả đã sử dụng phương pháp phân tích thống kê
để phân tích tình hình sản xuất lúa tại huyện Châu Thành. Tác giả thực hiện
phỏng vấn trực tiếp 60 nông hộ sản xuất lúa theo mô hình cánh đồng mẫu lớn,
9


dùng phương pháp phân tích hồi quy tương quan đẻ phân tích hiệu quả sản xuất
của mô hình,các yếu tố đầu vào,các loại chi phí và giá có ảnh hưởng như thế nào
đến thu nhập và lợi nhuận.Mô hình hồi quy tuyến tính với biến phụ thuộc thu
nhập cho thấy, thu nhập của vụ Đông - Xuân phụ thuộc vào các yếu tố: Diện tích
(X1), trình độ học vấn (X3), chi phí phân bón (X5), chi phí thuốc nông dược
(X6), giá bán (X8). Các yếu tố còn lại là: số năm kinh nghiệm (X2), chi phí
giống (X4), chi phí thuê lao động (X7) không có ảnh hưởng đến thu nhập của mô
hình. Mặc dù các yếu tố này có ảnh hưởng đến thu nhập của nông hộ nhưng về
mặt thống kê, ta chưa đủ cơ sở để kết luận các yếu tố này ảnh hưởng đến thu
nhập của nông hộ sản xuất lúa theo mô hình cánh đồng mẫu lớn. Cuối cung tác
giả dùng phương pháp phân tích SWOT để phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ
hội và thách thức của mô hình cánh đồng mẫu lớn. Qua phân tích đề tài tác giả
cho thấy mô hình cánh đòng mẫu lớn đã thật sự đem lại lợi ích về mặt kinh tế cho
nông dân cũng như đem lại lợi ích cho các bên tham gia, phù hợp với mục tiêu
xây dựng nông thôn mới của Đảng và Chính phủ đề ra.

Nguyễn Thị Cẩm Nhung (2008). "Phân tích hiệu quả sản xuất và đề xuất
giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất khóm ở tỉnh Hậu Giang". Luận văn tốt
nghiệp đại học ,trường Đại học Cần Thơ. Với mục tiêu phân tích hiệu quả sản
xuất và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất khóm của nông hộ. Qua
phỏng vấn trực tiếp 43 hộ trồng khóm, tác giả đã sử dụng phương pháp thống kê
mô tả để phân tích tình hình sản xuất khóm của nông hộ, phân tích các chỉ tiêu
đánh giá hiệu quả sản xuất như:tổng chi phí, doanh thu, thu nhập và tỷ suất thu
nhập. Sử dụng phương pháp phân tích hồi quy tuyến tính đẻ phân tích các yếu tố
ảnh hưởng đến lợi nhuận cũng như thu nhập của nông hộ. Qua phân tích ta thấy:
Nguyên nhân chính mà nông hộ tham gia sản xuất khóm là do điều kiện đất đai
trong vùng nghiên cứu phù hợp với khả năng sinh trưởng cua cây khóm; Khó
khăn lớn nhất của nông dân trồng khóm là thiếu vốn đầu tư; Hiệu quả kinh tế của
việc trồng khóm trong năm vừa qua của nông hộ đạt được khá cao.
Nguyễn Thị Ngọc Giàu (2011) "Phân tích hiệu quả sản xuất rau diếp cá tại
huyện Bình Minh tỉnh Vĩnh Long" , luận văn tốt nghiệp , Đại học Cần Thơ. Mục
tiêu của đề tài là phân tích thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản
10


xuất rau diếp cá tại xã Thuận An huyện Bình Minh. Qua phỏng vấn trực tiếp 40
nông hộ sản xuất rau diếp cá tác giả sử dụng phương pháp phân tích hồi quy
tuyến tính bằng phần mềm SPSS để phân tích hiệu quả sản xuất và các yếu tố ảnh
hưởng đến lợi nhuận và thu nhập kinh tế. Kết quả mô hình cho thấy các yếu tố
như chi phí giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật,....Ngoài ra còn có yếu tố về
xã hội như số năm kinh nghiệm sản xuất, diện tích sản xuất điều có ảnh hưởng
đến lợi nhuận sản xuất của nông hộ. Đề tài góp phần cho thấy những lợi thế của
địa phương trong lĩnh vực trồng loại màu này từ khâu sản xuất đến bao tiêu sản
phẩm nên nông hộ có thể yên tâm sản xuất và mở rộng quy mô.
Qua các đề tài điều cho thấy có những điểm chung đó là tác giả sử dụng
phương pháp như phương pháp thống kê mô tả, phương pháp phân tích tần số để

phân tích thực trạng sản xuất của nông hộ và sử dụng phương pháp phân tích hồi
quy tương quan để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất của
nông hộ. Các đề tài đều có cấu trúc rõ ràng, tính logic chặt chẽ, nội dung đạt
được mục tiêu đề ra.
2.3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.3.1 Phương pháp thu thập số liệu
Nguồn số liệu thứ cấp: Được thu thập từ niên giám thống kê, phòng nông
nghiệp và phát triển nông thôn thị xã Bình Minh, internet, sách, báo, và các luận
văn khác có liên quan đến đề tài.
Thu thập số liệu sơ cấp: Thu thập bằng cách phỏng vấn trực tiếp nông hộ
trên địa bàn thị xã Bình Minh.
Công thức xác định cỡ mẫu có dạng:
n=

Ν
440
=
≈ 81
2
1+ Ν ∗ e
1 + 440 ∗ (0.1) 2

Trong đó:
n: cỡ mẫu,
N: là tổng thể,
e: là mức ý nghĩa 1%, 5%, 10% (mức ý nghĩa được chọn trong bài là 10%).

11

Như vậy, số liệu sơ cấp được phỏng vấn từ 81 hộ trồng rau xà lách xoong ở
xã Thuận An, thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long và dựa vào phương pháp chọn
mẫu ngẫu nhiên phân tầng để chọn mẫu nghiên cứu. Cụ thể như sau:
Bảng 2.1: Cơ cấu mẫu số liệu điều tra tại xã Thuận An năm 2014
Xã/phường

Xã Thuận An

Tổng

Ấp
Thuận Phú A
Thuận Phú B
Thuận Phú C
Thuận Tiến B
Thuận Tiến C
Thuận Thới

Số quan sát

Tần suất

35
15
3
5
14
9

43,21

18,52
3,70
6,17
17,28
11,12

81
(Nguồn: Phòng nông nghiệp xã Thuận An 2013)

100%

2.3.2 Phương pháp xử lý số liệu
Mục tiêu 1: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để mô tả thực trạng và
tình hình sản xuất cải xà lách xoong ở xã Thuận An.
Mục tiêu 2: Sử dụng phương pháp so sánh và tính toán các chỉ tiêu như: chi
phí, doanh thu, lợi nhuận, tỷ suất lợi nhuận để đánh giá hiệu quả tài chính trong
việc sản xuất cải xà lách xoong. Sử dụng phương pháp DEA để đo lường hiệu
quả kỹ thuật (TE) của việc sản xuất cải xà lách xoong. Các biến được sử dụng
trong mô hình DEA để phân tích hiệu quả kỹ thuật (TE) được thể hiện qua bảng
2.2:

12