Tác động của biền động tỷ giá hối đoái lên tăng trưởng năng suất các công ty sản xuất ở việt nam

B ăGIÁOăD CăVẨă ẨOăT O
TR

NGă

IăH CăKINHăT ăTP.HCM

______________________

NGUY NăTH ăBÍCHăHẨ

TÁCă

NGăC AăBI Nă

LÊNăT NGăTR

NGăT ăGIÁăH Iă OÁIă

NGăN NGăSU TăCÁCăCÔNGăTYă

S NăXU Tă ăVI TăNAM

LU N V N TH C S KINH T

Tp. H Chí Minh-N m 2015


B ăGIÁOăD CăVẨă ẨOăT O
TR

NGă

IăH CăKINHăT ăTP.HCM

_______________________

NGUY NăTH ăBÍCHăHẨ

TÁCă

NGăC AăBI Nă

LÊNăT NGăTR

NGăT ăGIÁăH Iă OÁIă

NGăN NGăSU TăCÁCăCÔNGăTYă

S NăXU Tă ăVI TăNAM

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
Mư s : 60340201

LU N V N TH C S KINH T
NG

IH

NG D N KHOχ H C:

TS. TR N TH H I LÝ

Tp.ăH ăChíăMinh-N mă2015


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan lu n v n th c s kinh t “Tácăđ ng c a bi năđ ng t giá h iăđoái
đ năt ngătr

ngăn ngăsu t các công ty s n xu t

chính tôi nghiên c u và th c hi n d

is h

Vi t Nam” là công trình do

ng d n c a TS Tr n Th H i Lý.

Các s li u trong lu n v n đ

c s d ng trung th c. Các thông tin trong lu n v n

đ

c ghi chú chi ti t v ngu n g c thông tin.

c l y t nhi u ngu n và đ

Tp. H Chí Minh, ngày 08 tháng 08 n m 2015

Tác gi

Nguy n Th Bích Hà


M CăL C
TRANGăPH ăBÌA

TRANG

L IăCAMă OAN
M CăL C
DANHăM CăCÁCăKụăHI U,ăCH ăVI TăT T
DANHăM CăCÁCăB NG
DANHăM CăHÌNHăV
TÓMăT T .................................................................................................................. 1
CH

NGă1:ăM ă

U............................................................................................. 2

1.1ăLýădoăth căhi năđ ătƠi. .....................................................................................2
1.2ăM cătiêuănghiênăc uăvƠăcơuăh iăănghiênăc u. ................................................6
1.2.1 M c tiêu nghiên c u. ...................................................................................6
1.2.2 Câu h i nghiên c u......................................................................................6
1.3ă

iăt

ngănghiênăc uăvƠăph măviănghiênăc u. .............................................6

1.3.1

it

ng nghiên c u. .................................................................................6

1.3.2 Ph m vi nghiên c u .....................................................................................6
1.4ăPh

ngăphápănghiênăc u. ...............................................................................7

1.5ăCácăb

căti năhƠnhănghiênăc u: .....................................................................7

1.6ăC uătrúcăbƠiănghiênăc uăbaoăg m: .................................................................7
CH

NGă2:ăT NGăQUANăT ăGIÁăH Iă OÁI,ăN NGăSU T,ăVẨăK Tă

QU ăCÁCăNGHIÊNăC UăTR

Că ÂY ............................................................. 9

2.1.ăT ngăquanăv ăn ngăsu t,ăt ngătr ngăn ngăsu t,ăTGH ăvƠătácăđ ngăc aă
TGH ăđ năho tăđ ngăxu tănh păkh u. ...............................................................9
2.1.1 T ng quan v n ng su t, t ng tr

ng n ng su t. .........................................9

2.1.1.1 Khái ni m n ng su t lao đ ng, các y u t nh h ng đ n n ng su t lao
đ ng. .....................................................................................................................9


2.1.1.2 Tác đ ng c a khoa h c công ngh đ n t ng n ng su t lao đ ng, t ng
tr ng kinh t . ....................................................................................................10
2.1.2 Lý thuy t v t giá h i đoái và tác đ ng t giá h i đoái đ n ho t đ ng xu t
nh p kh u............................................................................................................11
2.1.2.1 Khái ni m v t giá h i đoái. .................................................................11
2.1.2.2 Tác đ ng c a t giá h i đoái đ n ho t đ ng xu t nh p kh u. ................12
2.2ăT ngăquanăcácănghiênăc uătr
CH

NGă3:ăD ăLI U,ăPH

căđơy. .........................................................14

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U ............................... 29

3.1ăNgu năg căd ăli u. .........................................................................................29
3.2ăPh

ngăphápănghiênăc u. .............................................................................31

3.3ăCáchătínhăcácăbi n. .........................................................................................35
CH

NGă4.ăK TăQU ăNGHIÊNăC U .............................................................. 41

4.1.ăPhơnătíchăth ngăkêămôăt ..............................................................................41
4.2. Ki măđ nhăs ăt
4.2.1. Ma tr n t

ngăquanăvƠăđaăc ngătuy n. .............................................42

ng quan đ n tuy n tính gi a các c p bi n .............................42

4.2.2. Ki m đ nh đa c ng tuy n..........................................................................43
4.3.ăKi măđ nhăhi năt

ngăph

ngăsaiăthayăđ iăph năd ă- Greene (2000). ....44

4.5.1 Ki m đ nh m i quan h gi a bi n đ ng t giá h i đoái và n ng su t. ......46
4.5.2 Ki m đ nh m i quan h gi a bi n đ ng t giá h i đoái và n ng su t b ng
mô hình m r ng. ..............................................................................................50
4.5.3 Ki m đ nh m i quan h gi a bi n đ ng t giá h i đoái và n ng su t b ng
mô hình m r ng, d a trên đ nh h ng xu t kh u. ............................................51
CH

NGă5:ăăK TăLU N ..................................................................................... 54

5.1ăK tălu n. ..........................................................................................................54
5.2ăH năch ăđ ătƠiăvƠăh

ngănghiênăc uăt

ngălai. ..........................................55

5.2.1 H n ch đ tài ............................................................................................55
5.2.2 H

ng nghiên c u trong t

ng lai. ...........................................................56


DANH M C CÁC KÝ HI U, CH

VI T T T

AUD

:

ng đôla Úc- Astralian Dollar

CNY

:

ng nhân dân t - Chinese Yuan

CPI

: Ch s giá tiêu dung- Consumer price index

ECM

: Mô hình hi u ch nh sai s - Error correctiom models

EU

: Liên minh châu Âu- European Union

EUR

:

FEM

: Mô hình nh h

JPY

:

GMM

: Ph

ng ti n chung Châu Âu-Euro
ng c đ nh- Fixed Effects Model

ng yên Nh t B n- Japanese Yen
ng pháp h i quy tuy n tính d li u b ng đ ng -General Method of

Moments
HKD

:

ng đô HongKong- Hong Khong Dollar

IMF

: Qu ti n t qu c t - International Monetary Fund

KRW

:

LDCs

: Nh ng qu c gia kém phát tri n nh t- Least Developed Coutries

MYR

:

NEER

: T giá danh ngh a hi u l c- Norminal effective exchange rate

OLS

: Ph

REER

: T giá th c hi u l c hay t giá th c đa ph

ng won Hàn Qu c- Korean Won

ng ringit Malaysia- Malaysian Ringit

ng pháp bình ph

ng bé nh t- Ordinary least squres
ng- Real effective

exchange rate
REM

: Mô hình nh h

ng ng u nhiên- Random Effects Model.


SGD

:

ng đô la Singapore- Singapore Dollar

TGH

: T giá h i đoái

THB

:

ULC

: Chi phí đ n v lao đ ng- Unit labour cost

USD

: ô la M - United State Dollars

VND

:

ng bath Thái Lan- Thai bath

ng Vi t Nam- Vi t Nam

ng


DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1 T ng h p các nghiên c u v tác đ ng t giá h i đoái tr

c đây...........…23

B ng 3.1 Mô t các bi n………………………………………..…………………..39
B ng 4.1: Th ng kê mô t các bi n trong mô hình………….……………………..41
B ng 4.2: K t qu ma tr n t t

ng quan………….………………………………42

B ng 4.3: K t qu ki m tra đa c ng tuy n v i nhân t phóng đ i ph

ng sai…….43

B ng 4.4: K t qu ki m tra ph

ng sai thay đ i mô hình…….…….……………..44

B ng 4.5: K t qu ki m tra t t

ng quan mô hình………………………………..45

B ng 4.6 B ng tóm t t k t qu h i quy ph

ng trình (1) (2) và (3) ………………48

B ng 4.7: B ng tóm t t k t qu h i quy ph

ng trình(4) ………….…………...…52


DANH M C HÌNH V
Hình 2.1:

th hi u ng đ

ng cong J- cán cân th

ng m i………………….…13

Hình 3.1: T giá th c hi u l c t n m 2006 đ n n m 2013 ( REER 2006=100)…37


1

TÓMăT T
M c đích c a nghiên c u này nh m đánh giá tác đ ng c a bi n đ ng t giá h i đoái
đ n t ng tr

ng n ng su t c a các công ty s n xu t niêm y t t i Vi t Nam giai đo n

2006-2013.
V i m c đích ki m đ nh m i quan h gi a bi n đ ng t giá h i đoái v i t ng tr

ng

n ng su t các công ty s n xu t, trong khuôn kh nghiên c u này tác gi s d ng mô
hình h i quy tuy n tính d li u b ng đ ng – GMM (Arellano-Bond linear dynamic
panel-data estimation- 1991) đ th c hi n nghiên c u.
V i d li u đ

c thu th p theo n m trong kho ng th i gian t n m 2006 đ n n m

2013. Bài nghiên c u đư cho th y bi n đ ng trong t giá có tác đ ng tiêu c c đ n

t ng tr

ng n ng su t, và m c đ tác đ ng đ n các công ty có h s t l n

nhau, có s h u n

khác

c ngoài là khác nhau.

K t qu nghiên c u có ý ngh a trong vi c giúp cho các nhà qu n lý có nh ng quy t
đ nh nh m c i thi n n ng su t c a công ty h . Bên c nh đó k t qu c a nghiên c u
c ng góp ph n giúp cho các nhà làm chính sách có th thi t k chính sách qu n lý
t giá h i đoái đ góp ph n phát tri n n n kinh t .
T khóa: T giá h i đoái, t ng tr
b ng đ ng -GMM

ng s n xu t, mô hình h i quy tuy n tính d li u


2

CH

NGă1:ăM ă

U

1.1ăLýădoăth căhi năđ ătƠi.
Joseph Alois Schumpeter (1883–1950) là m t kinh t gia và khoa h c gia ng

i Áo

n i ti ng b i các tác ph m c a ông v chu k kinh doanh và sáng t o công ngh .
Ông nh n m nh t m quan tr ng c a các doanh nhân trong m t n n kinh t . Tình
tr ng c a n n kinh t ph thu c hoàn toàn vào các phát minh và sáng t o khoa h c.
Kinh t có th t ng tr

ng là nh vào các phát minh và sáng t o c ng ngh , b i các

phát minh làm t ng s n l

ng và khuy n khích các doanh nhân đ u t . Tuy nhiên,

khi các nhà đ u t không còn có h i đ u t n a, n n kinh t lâm vào suy thoái, m t
s công ty đ v , đóng c a và phá s n. Giai đo n này kéo dài cho t i khi nh ng
sáng t o công ngh m i t o ra quá trình phá h y sáng t o, phá h y nh ng s n ph m
c , gi m vi c làm, nh ng cho phép n n kinh t b t đ u m t giai đo n t ng tr

ng

m i, d a trên các s n ph m m i và nh ng y u t s n xu t m i1. Qua đó ta th y
đ

c t m quan tr ng c a trang thi t b máy móc thi t b góp ph n nâng cao n ng

su t lao đông, thúc đ y phát tri n kinh t .
Trong ho t đ ng s n su t, n ng su t lao đ ng cá nhân là th
đ ng s ng, th

ng đ

c đo tính hi u qu lao

c bi u hi n b ng đ u ra trên m t gi lao đ ng. N ng suât lao

đ ng cá nhân có vai trò r t l n trong quá trình s n xu t. Vi c t ng hay gi m n ng
su t lao đ ng cá nhân ph n l n quy t đ nh s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p,
do đó h u h t các doanh nghi p đ u ch p nh n tr công theo n ng su t lao đ ng cá
nhân hay m c đ th c hi n c a t ng cá nhân t đó nh h
chu n s ng c a ng

ng tr c ti p đ n tiêu

i lao đ ng.

N ng su t lao đ ng cá nhân cùng n ng su t lao đ ng c a m t nhóm lao đ ng là c
s quan tr ng nh t, là chìa khoá cho n ng su t lao đ ng xư h i, góp ph n t ng kh
n ng c nh tranh c a m i n
1

c. Hi n nay, trong môi tr

ng c nh tranh hòa nh p và

Alessandro Roncaglia. The wealth of ideas: a history of economic thought. Cambridge University Press.
2005. ISBN 978-0-521-84337-9. p. 431


3

toàn c u hóa v kinh t , n ng su t là y u t quy t đ nh s phát tri n kinh t c a m t
qu c gia, m t ngành và trong t ng doanh nghi p (Steenhuis & Bruijn, 2006)2.
bi t đ i v i các n

c đang phát tri n, n ng su t lao đ ng đ

tr ng nh t (Sauian, Chapman & χl-Khawaldeh, 2002)3.

ol

c

c coi là y u t quan
ng n ng su t là m t

công c quan tr ng đ đánh giá toàn b k t qu c a m t doanh nghi p thông qua
các ho t đ ng s n xu t (Chen & Liaw, 2001).4
T nhi u n m qua, v n đ n ng su t đ

c đem ra th o lu n, phân tích và đư có m t

s nghiên c u v n ng su t và các y u t

nh h

ng đ n nó trên nh ng góc đ và

quan đi m khác nhau (Hoffiman & Mehra, 1999)5. Có r t nhi u nhân t tác đ ng
đ n n ng su t lao đ ng cá nhân, tuy nhiên các nhân t ch y u là các y u t g n v i

b n thân ng

i lao đ ng (k n ng, k x o, c

ng đ lao đ ng, thái đ lao đ ng, tinh

th n trách nhi m…), d ng c lao đ ng. S thành th o sáng t o trong s n xu t c a
ng

i lao đ ng và m c đ hi n đ i c a công c lao đ ng s quy t đ nh n ng su t

lao đ ng cá nhân cao hay th p.
Vi t Nam là đ t n

c đang phát tri n, vi c các áp d ng khoa h c k thu t, máy móc

trang thi t b đ nâng cao n ng su t lao đ ng s là m t trong nh ng y u t góp ph n
nâng cao kh n ng c nh tranh trên th tr

ng trong n

c c ng nh qu c t .

Tuy nhiên theo đánh giá c a B khoa h c và công ngh (KH&CN) v tình hình phát
tri n, ng d ng KH&CN trong s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p Vi t Nam
hi n nay r t ch m đ i m i công ngh ch a quan tâm đúng m c đ n ho t đ ng đ i

2

Steenhuis & Bruijn, 2006, International shopfloor level productivity differences: an exfloratory study,

Journal of Manufacturing technology Management, Vol 17 No.1, pp.42-55.
3

Sausian,M., 2002, Labour productivity: an important business strategy in manufacturing, Intered

Manufacturing Systems, Vol.13 No.6, pp 435-438.
4

Chen, L & Laiw, S. (2001) Investigating resource utilization and competence to improve production

management, International Journal of Operation & Production Management, Vol.21 No.9, pp. 1180-1194.
5

Hoffman & Mehra, 1999, Operationalizing productivity improvement programs through total qualiry

management, International Joural of Quality & Reliability management, Vol.16 No.1, pp. 72-84.


4

m i, ng d ng công ngh tiên ti n. Nhi u doanh nghi p s d ng thi t b , máy móc
l c h u.
Các chuyên gia kinh t cho r ng, trong GDP c a toàn b n n kinh t n

c ta, nhóm

ngành công nghi p và xây d ng ngày càng chi m v trí quan tr ng. T c đ t ng
GDP do nhóm ngành này t o ra nh ng n m tr l i đây đư g p nhi u l n so v i giai
đo n đ u đ i m i.

Trong kho ng 10 n m tr l i đây, t l t ng GDP bình quân hàng n m c a ngành
công ngh khá cao (kho ng 14%).Tuy nhiên, n u so sánh t c đ phát tri n c a
ngành công nghi p và xây d ng Vi t Nam so v i th gi i thì v n còn quá ch m, đ c
bi t v m t công ngh . V v n đ này, theo B KH&CN, ph n l n các công ty
n

c ta (ch y u là các doanh nhi p t nhân) đang s d ng công ngh t t h u so v i

m c trung bình c a th gi i t 2-3 th h ; có 76% máy móc, dây chuy n công ngh
nh p thu c th h nh ng n m 1960 -1970; 75% s thi t b đư h t kh u hao; 50%
thi t b là đ tân trang… Nhóm ngành s d ng công ngh cao m i đ t kho ng 20%,
trong khi đó

Singapore là 73%, Malaysia là 51% và Thái Lan là 31% (tiêu chí đ

đ t trình đ công nghi p hóa, hi n đ i hóa là trên 60%).
Th ng kê c a B KH&CN cho th y, t n m 2007 đ n cu i n m 2014, B m i c p
Gi y ch ng nh n đ ng ký cho 254 h p đ ng chuy n giao công ngh , trong đó có
217 h p đ ng chuy n giao công ngh thu c các d án FDI, ch có 37 h p đ ng
chuy n giao công ngh là chuy n giao đ c l p. i u này cho th y các doanh nghi p
nói chung và các doanh nghi p t nhân nói riêng ch a th c s quan tâm đ n ho t
đ ng đ i m i công ngh , ng d ng công ngh tiên ti n. B KH&CN nh n xét. C ng
theo B KH&CN, ngoài các doanh nghi p do n
nghi p trong n

cđ

c ngoài đ u t , ch có 30% doanh

c coi là có trang thi t b vào lo i t

ng đ i tiên ti n, nh ng

t c đ đ i m i thi t b công ngh còn khiêm t n. Vi c chuy n giao công ngh
Vi t Nam ch y u đ

c ti n hành thông qua nh p kh u công ngh . H u h t các

doanh nghi p ti n hành đ i m i công ngh m t cách th đ ng, mang tính tình


5

hu ng, do nhu c u khách quan n y sinh trong quá trình s n xu t mà không có k
ho ch dài h n v đ i m i công ngh .
K t qu kh o sát c a t ch c H p tác K thu t Th y S (Swiss Contact) và T ch c
H p tác K thu t

c (GTZ) ti n hành trên 1.200 DN t i Vi t Nam cho th y, ch có

kho ng 0,1% DN có s d ng t v n khi đ u t mua s m công ngh .
Vi t Nam là đ t n

c đang phát tri n, vi c nh p kh u máy móc hi n đ i t các n

phát tri n thì TGH

c

là y u t tác đ ng m nh m . Không nh ng th , t giá còn tác

đ ng tr c ti p đ n chi phí nh p kh u nguyên v t li u đ s n xu t hàng hóa.Trong xu
th h i nh p toàn c u ngày càng cao, thì t giá d n đ

c xem nh là m t công c

chính đ đi u ti t n n kinh t . S thay đ i trong t giá s d n đ n thay đ i kh n ng
c nh tranh hàng hóa trong n

c đ i v i hàng hóa n

c ngoài c ng nh thay đ i chi

phí trong s n xu t khi công ty đ u t , nh p kh u máy móc, nguyên v t li u…t đó
nh h

ng đ n xu t nh p kh u, cán cân th

ng m i, d tr ngo i h i.

Do vai trò quan tr ng c a t giá đ i v i t ng th n n kinh t , nên có r t nhi u nhà
kinh t đư nghiên c u s bi n đ ng c a t giá đ n cán cân th

ng m i nói chung

hay xu t/ nh p kh u nói riêng. Nh ng nhìn chung nh ng nh h

ng c a bi n đ ng

t giá đ n cán cân th

ng m i hay đ n xu t nh p kh u c ng còn gây ra nhi u tranh

lu n trong các nghiên c u th c nghi m.
Nghiên c u v ngu n g c c a bi n đ ng TGH

và nó tác đ ng đ n n n kinh t là

m t v n đ c p bách đ i v i các nhà nghiên c u sau s s p đ c a h th ng Bretton
Woods (1944-1971). K t qu là, các tác đ ng kinh t v m c đ và bi n đ ng c a
bi n đ ng t giá đư đ

c nghiên c u r ng rưi s d ng m t lo t các ph

ng pháp lý

thuy t và th c nghi m. Tuy nhiên, chúng ta bi t r t ít v bi n đ ng c a TGH

nh

h

ng

ng đ n n ng su t. M c dù có m t s l

ng đáng k c a nghiên c u nh h

c a bi n đ ng t giá đ n đ u t , phát tri n và ho t đ ng xu t kh u, nh ng nghiên
c u v n ng su t c p đ công ty còn h n ch , đ c bi t là

Vi t Nam.

ó c ng

chính là lý do tác gi đư ch n đ tài “ăTácăđ ngăc aăbi năđ ngăTGH ăđ năt ngă
tr

ngăn ngăsu tăcácăcôngătyăs năxu tă ăVi tăNam”. Nh m ki m tra tác đ ng c a


6

bi n đ ng TGH

đ n t ng tr

ng n ng su t c a các công ty s n xu t

gia đang phát tri n. Qua đó rút ra nh ng h n ch c a đ tài, và h
ti p theo trong t

m t qu c

ng nghiên c u

ng lai.

1.2ăM cătiêuănghiênăc uăvƠăcơuăh iăănghiênăc u.
1.2.1ăM cătiêuănghiênăc u.

M c tiêu nghiên c u c a đ tài là ki m tra xem có t n t i m i quan h nào
gi a bi n đ ng TGH

và t ng tr

ng n ng su t công ty s n xu t

Vi t Nam t

2006 đ n 2013 hay không? Và m c đ tác đ ng gi a bi n đ ng TGH
nhau lên các công ty có s h u n

c ngoài, có đ nh h

có khác

ng xu t kh u, có đòn b y tài

chính khác nhau.
1.2.2ăCơuăh iănghiênăc u.
đ tđ

c m c tiêu trên thì câu h i nghiên c u đ t ra là:

- Có t n t i m i quan h gi a bi n đ ng TGH

v i t ng tr

ng n ng su t

c a các công ty s n xu t hay không?
- M c đ tác đ ng c a bi n đ ng TGH

đ n t ng tr

khác nhau đ i v i các công ty có s khác bi t v s h u n

ng n ng su t li u có
c ngoài, đ nh h

ng

xu t kh u, có h s n khác nhau hay không?
1.3ă
1.3.1ă

iăt

ngănghiênăc uăvƠăph măviănghiênăc u.

iăt
it

ngănghiênăc u.
ng nghiên c u là t ng tr

ng n ng su t c a các công ty niêm y t trên

hai s giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh và Hà N i.
1.3.2ăPh măviănghiênăc u

Ph m vi nghiên c u là t ng tr

ng n ng su t c a các công ty niêm y t trên

sàn giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh và Hà N i khi có s thay đ i
trong t giá h i đoái trong giai đo n t n m 2006 đ n n m 2013.


7

1.4ăPh

ngăphápănghiênăc u.
Nghiên c u đ

c th c hi n b ng ph

ng pháp phân tích đ nh l

ng: tác gi

s d ng mô hình h i quy tuy n tính d li u b ng đ ng – GMM (Arellano-Bond
linear dynamic panel-data estimation- 1991) v i s h tr c a ph n m m sata 11 đ
th c hi n nghiên c u.
1.5ăCácăb

căti năhƠnhănghiênăc u:

1.6ăC uătrúcăbƠiănghiênăc uăbaoăg m:
tài bao g m 5 ch

Ch

ng I : Gi i thi u.

ng:


8

Ch
tr
Ch

ng II: T ng quan v n ng su t, t giá h i đoái, và k t qu c a nghiên c u
c đây.
ng III: Trình bày v d li u, mô hình, ph

ng pháp, và cách th c xây d ng và

tính toán các bi n trong mô hình.
Ch

ng IV: K t qu c a bài nghiên c u.

Ch

ng V: K t lu n T ng k t m t cách g n v bài nghiên c u.


9

CH

NGă2:ăT NGăQUANăT ăGIÁăH Iă OÁI,ăN NGăSU T,ăVẨăK Tă
QU ăCÁCăNGHIÊNăC UăTR

Ch

Că ÂY

ng này s trình bày t ng quan các lý thuy t liên quan đ n đ tài và tóm t t m t

s nghiên c u th c nghi m v

nh h

ng c a bi n đ ng TGH

lên t ng tr

ng

n ng su t công ty.
2.1.ăT ngăquanăv ăn ngăsu t,ăt ngătr

ngăn ngăsu t,ăTGH ăvƠătácăđ ngăc aă

TGH ăđ năho tăđ ngăxu tănh păkh u.
2.1.1 T ngăquanăv ăn ngăsu t,ăt ngătr

ngăn ngăsu t.

2.1.1.1 Kháiăni măn ngăsu tălaoăđ ng,ăcácăy uăt ă nhăh

ngăđ năn ngăsu tălaoă

đ ng.
N ng su t lao đ ng là ch tiêu đo l

ng hi u qu s d ng lao đ ng, đ c tr ng b i

quan h so sánh gi a m t ch tiêu đ u ra (k t qu s n xu t) v i lao đ ng đ s n xu t
ra nó. N ng su t lao đ ng là m t trong nh ng y u t quan tr ng tác đ ng t i s c
c nh tranh, đ c bi t n ng su t lao đ ng l i ph n ánh y u t ch t l

ng ng

i lao

đ ng - y u t c t lõi c a s phát tri n trong s c nh tranh toàn c u, s phát tri n c a
khoa h c công ngh và n n kinh t tri th c hi n nay.
N ng su t lao đ ng đ

c tính theo công th c sau:

N ng su t lao đ ng = Giá tr gia t ng (ho c GDP) / S l

ng lao đ ng

N ng su t lao đ ng ph n ánh n ng l c t o ra c a c i, hay hi u su t c a lao đ ng c

th trong quá trình s n xu t, đo b ng s s n ph m, l
giá tr ) đ

ng giá tr s d ng (hay l

c t o ra trong m t đ n v th i gian, hay đo b ng l

ng

ng th i gian lao đ ng

hao phí đ s n xu t ra m t đ n v thành ph m. N ng su t lao đ ng là ch tiêu quan
tr ng nh t th hi n tính ch t và trình đ ti n b c a m t t ch c, m t đ n v s n
xu t, hay c a m t ph

ng th c s n xu t.

N ng su t lao đ ng đ

c quy t đ nh b i nhi u nhân t , nh trình đ thành th o c a

ng

i lao đ ng, trình đ phát tri n khoa h c và áp d ng công ngh , s k t h p xư


10

h i c a quá trình s n xu t, quy mô và tính hi u qu c a các t li u s n xu t, các
đi u ki n t nhiên… Trong đó, khoa h c công ngh là ngu n l c quan tr ng đ t ng

tr

ng và phát tri n kinh t . Khoa h c công ngh đ

nhi m” đ t ng n ng su t lao đ ng, phát tri n l c l

c coi là “chi c đ a th n màu
ng s n xu t.

2.1.1.2 Tác đ ng c aăkhoaăh căcôngăngh ăđ năt ngăn ngăsu tălaoăđ ng,ăt ngă
tr

ngăkinhăt .

Theo lý thuy t mô hình tân c đi n v t ng tr

ng kinh t thì cu c cách m ng khoa

h c công ngh cu i th k 19 tác đ ng nhi u m t đ n kinh t xư h i. S chuy n bi n
này làm thay đ i c u trúc kinh t nói chung và c u trúc chi phí s n xu t nói riêng.
Theo lý thuy t c a Marshall-Lerner (1842-1924) thì ông bác b quan đi m t l k t
h p gi a các y u t s n xu t là không thay đ i. Ông đ a ra quan đi m phát tri n
kinh t theo chi u sâu, trên c s trang b k thu t, t ng nhanh s c lao đ ng và trang
b k thu t là y u t thúc đ y kinh t .
Các nhà kinh t h c Tân c đi n đư c g ng gi i thích và toán h c hóa s t ng
tr

ng thông qua hàm s n xu t Cobb-Douglas đư đ xu t mô hình đ

th a nh n và ng d ng trong phân tích t ng tr

c nhi u ng

i

ng. Mô hình này ph n nh m i

quan h gi a k t qu c a đ u ra v i các y u t đ u vào v n, lao đ ng, tài nguyên,
khoa h c công ngh .
Y=

xRx

xT, trong đó , ,g là các s l y th a, ph n nh t l c n biên các chi

phí c a y u t đ u vào, ( + +g=1). Sau khi bi n đ i, tác gi thi t l p đ
quan h gi a k t qu t ng tr
Trong đó g: t c đ t n tr

ng ph thu c vào các y u t nh sau:

ng s n l

K, L, R t c đ t ng tr
T: ph n d t ng tr

cm i

ng

ng y u t đ u vào.

ng do tác đ ng c a khoa h c công ngh .

Nh v y hàm Cobb-Duoglas cho bi t 4 y u t tác đ ng đ n t ng tr

ng kinh t và

cách th c, m c đ đóng góp c a m i y u t là khác nhau. Trong đó khoa h c công
ngh có vai trò quan tr ng nh t v i t ng tr

ng và phát tri n kinh t .


11

Vi t Nam là m t qu c gia đang phát tri n, n ng su t lao đ ng c a các doanh nghi p
ph thu c vào ngu n nguyên v t li u, máy móc trang thi t b đ
n

c nh p kh u t

c ngoài. Và t giá h i đoái đóng vai trò quan tr ng khi các doanh nghi p ra

quy t đ nh nh p kh u nguyên v t li u? đ u t hay không đ u t máy móc thi t b đ
góp ph n nâng cao n ng su t?
2.1.2 Lýăthuy tăv ăt ăgiáăh iăđoáiăvƠătácăđ ngăt ăgiáăh iăđoáiăđ năho tăđ ngăxu tă
nh păkh u.
2.1.2.1ăKháiăni măv ăt ăgiáăh iăđoái.
Trong tài chính, t giá h i đoái (còn đ

c g i là t giá trao đ i ngo i t , t giá

Forex, t giá FX ho c χgio) gi a hai lo i ti n t là t giá mà t i đó m t đ ng ti n
này s đ

c trao đ i cho m t đ ng ti n khác. Nó đ

c coi là giá tr đ ng ti n c a

m t qu c gia so v i đ ng ti n c a qu c gia khác.
M i qu c gia hi n nay th

ng t o d ng cho mình m t đ ng ti n riêng, đ ng ti n

n

c khác, vi c thanh toán gi a các qu c gia đòi h i ph i

c này là ngo i t c a n

s d ng đ ng ti n này đ i l y đ ng ti n kia, t đó l i xu t hi n hai khái ni m c th
h n v TGH xét trên ph m vi m t qu c gia:
*T giá là giá c a đ ng ngo i t tính theo đ n v n i t . Khái ni m này bi u tr ng
cho cách y t giá tr c ti p ( ngo i t /n i t ). Ví d t giá EUR/VND (EUR: euro,
đ ng ti n chung Châu Âu) trên th tr
28.648VN D và

đây giá 1EUR đư đ

ng Vi t Nam ngày 25/09/2013 là

c bi u hi n tr c ti p b ng VND.

* T giá là giá c c a đ ng n i t tính theo ngo i t .

ây là khái ni m ch cách y t

giá gián ti p (n i t /ngo i t ), ví d y t giá 1GBP = 1,7618 USD

London.

Có nhi u lo i t giá h i đoái: t giá danh ngh a, t giá th c, t giá th c song
ph

ng, t giá th c đa ph

ng… M i lo i t giá có cách đ nh ngh a và tính toán

khác nhau.
T giá danh ngh a là t giá hàng ngày đ
giá này đ

c công b hàng ngày trên th tr

c s d ng giao d ch trên th tr
ng b i ngân hàng

ng. T

các qu c gia.


12

T giá th c là t giá danh ngh a gi a đ ng ti n c a hai qu c gia nh ng đư tính đ n
t

ng quan trong giá c c a hai n

T giá th c song ph

c.

ng là t giá danh ngh a đư đ

l ch l m phát gi a hai n

c đi u ch nh theo m c chênh

c. Nó là ch s th hi n s c mua c a đ ng n i t so v i

đ ng ngo i t . T giá này đ

c xem nh th

c đo s c c nh tranh c a hai qu c gia

v i nhau.
T giá th c đa ph

đ

ng hay còn g i là t giá th c hi u l c là lo i t giá trong đó

c tính toán d a trên r ti n t bao g m nhi u qu c gia .T giá này là t giá danh

ngh a đ

c đi u ch nh d a trên t tr ng th

ng m i và ch s tiêu dùng c a m t r

ti n t c a nhi u qu c gia. T giá này là m t ch s th hi n s c c nh tranh đ ng
ti n c a m t n

c so v i các n

c khác trong r ti n t .

2.1.2.2ăTácăđ ngăc aăt ăgiáăh iăđoáiăđ năho tăđ ngăxu tănh păkh u.
T giá h i đoái là m t lo i giá, gi ng nh

t t c các lo i giá c khác, c ch tác

đ ng c a t giá đ i v i xu t nh p kh u đ

c th c hi n thông qua s t

m i quan h cung-c u v hàng hóa-d ch v xu t nh p kh u v i t
tr

ng. Tr

c h t, t giá và nh ng bi n đ ng c a t giá có nh h

m c giá c hàng hoá-d ch v xu t nh p kh u c a m t n

ng tác c a
giá trên th

ng tr c ti p đ n

c. Theo lý thuy t đ

cong J thì khi phá giá đ ng n i t , s m t m t kho ng th i gian cán cân th
s ti p t c x u đi do hi u ng giá c , sau khi hi u ng kh i l
đ

c tác d ng thì cán cân th

thay đ i theo h

ng m i m i b t đ u đ

d ch v n

ng b t đ u phát huy

c c i thi n. C th khi t giá

c ngoài

c th tr

c đó s t

ng trong n

ng đ i r h n so v i hàng hoá-

c và th tr

ng qu c t . Hàng hoá-

c đó có kh n ng c nh tranh t t h n d n đ n c u v xu t kh u hàng hoá-

d ch v c a n
n

ng m i

ng làm gi m s c mua c a đ ng n i t (giá tr c a đ ng n i t

gi m), thì giá c hàng hoá-d ch v c a n
d ch v c a n

ng

c đó s t ng, c u v nh p kh u hàng hoá-d ch v n

c đó s gi m và cán cân th

K t qu s ng

c l i khi TGH

c ngoài c a

ng m i d ch chuy n v phía th ng d .
bi n đ i theo h

t ng giá c a đ ng n i t có tác d ng làm t ng giá t

ng làm t ng giá đ ng n i t . S
ng đ i hàng hoá - d ch v c a


13

m t n

c so v i n

cán cân th
Ng

c ngoài s d n đ n làm gi m xu t kh u, t ng nh p kh u và

ng m i chuy n d ch v phía thâm h t.

i ta th

ng th y cán cân th

ng m i c a m t n

gi m giá c a m t đ ng ti n và ch b t đ u đ
m t n m. Ng

c x u đi ngay sau khi có s

c c i thi n sau đó m t vài tháng ho c

i ta c ng th y nhi u khi l i x y ra hi n t

ng có s thay đ i r t

m nh trong t giá h i đoái nh ng ch có nh ng s thay đ i r t ít trong cán cân
th

ng m i.

Nh ng th c t này đ

c các nhà kinh t nghiên c u r ng rưi nh Bahman-Oskooee

(2004), Rose (1990), Bahmani-Oskooee và Niroomand (1998), Bahmani-Oskooee
và Kara (2005)…
cân th

th đ

ng cong J bi u hi n tác đ ng c a t

ng m i c a m t n

giá h i đoái đ n cán

c là s mô t đ n gi n nh ng có tính thuy t ph c cao

đ i v i đ c đi m này.
Hình 2.1 :

th hi u ng đ

ng cong J - Cán cân th

ng m i.

Th ng d (+)

Th i gian

Thâm h t (-)
Nh v y khi t giá thay đ i theo h

ng làm gi m s c mua c a đ ng n i t (giá tr

c a đ ng n i t gi m), thì giá c hàng hoá-d ch v c a n
so v i hàng hoá-d ch v c a n

c ngoài

c th tr

c đó s t

ng trong n

ng đ i r h n
c và th tr

ng

qu c t thì các doanh nghi p có nhân c h i này đ thúc đ y xu t kh u, gia t ng s n
xu t góp ph n t ng n ng su t? Hay khi TGH

bi n đ i theo h

ng làm t ng giá

đ ng n i t , các doanh nghi p t n d ng c h i này đ nh p kh u máy móc trang
thi t b hi n đ i, d tr ngu n nguyên v t li u đ gia t ng s n xu t.


14

2.2ăT ngăquanăcácănghiênăc uătr

căđơy.

Sau s s p đ c a h th ng Bretton Woods (1944-1971), đòi h i s hi u bi t v
ngu n g c c a bi n đ ng TGH

và nó tác đ ng đ n n n kinh t là m t v n đ c p

bách đ i v i các nhà nghiên c u. K t qu là, các tác đ ng kinh t v m c đ và bi n
đ ng c a t giá đư đ

c th m dò r ng rưi s d ng m t lo t các ph

ng pháp lý

thuy t và th c nghi m.
Các nghiên c u đư ch ra r ng bi n đ ng TGH
thông qua vi c làm thay đ i các chi phí t

có th

c so v i th tr

ng đ n công ty

ng đ i c a s n xu t (chi phí l

phí nguyên v t li u đ u vào) và kh n ng c nh tranh t
n

nh h

ng, chi

ng đ i c a hàng hóa m t

ng th gi i.

Trong đó có bài nghiên c u c a χrize và c ng s (2000)6 ch ra r ng tác đ ng c a
bi n đ ng TGH

th c t đ n xu t kh u c a 13 n

giai đo n 1973-1996 theo quý.

c kém phát tri n (LDCs) trong

c tính d a trên d li u không h p nh t thu đ

b ng cách s d ng h i quy đa bi n Johansen.

c

c tính c a các tác đ ng ng n h n

đ n các qu c gia b ng cách s d ng mô hình hi u ch nh sai s ECM. Nh ng k t qu
chính cho th y s gia t ng trong s bi n đ ng c a TGH

th c, gây nh h

ng tiêu

c c đáng k đ n nhu c u xu t kh u trong c ng n h n và dài h n t i m i n

c trong

s 13 n

c kém phát tri n. Nh ng nh h

ng này có th d n đ n vi c phân b l i

ngu n l c l n, làm thay đ i chi phí s n xu t c a các công ty tham gia th tr

ng.

Gourinchas (1999)7 đư nghiên c u các tác đ ng c a bi n đ ng t giá đ n s phân b
l i công vi c gi a các ngành công nghi p. Bi n đ ng TGH

th c t

nh h

ng đ n

l i nhu n c a các đ n v s n xu t, và c c u hàng hóa xu t nh p kh u. Khi bi n
đ ng TGH , các công ngh c a công ty ít hi u qu b đào th i, thay vào đó là
nh ng công ngh hi u qu h n. Bài nghiên c u đi u tra th c nghi m bi n đ ng
6

Arize,A., Osang, T.,&Slottje, D.J. 2000. Exchange rate volatility anh foreign trade: Evidence from thirteen

LDCs. Journal of Business anh Economic Statistics, 18, 10-17.
7

Gourinchas, P. O. 1999. Exchange rate do matter: French job reallocation anh exchange rate turbulence,

1984-1992. European Economic Review, 43(7), 1279-1316.


15

TGH

th c

Pháp t n m 1984 đ n n m 1992, s d ng d li u c p đ công ty

phân tích, k t qu cho th y các ngành công nghi p có s trao đ i, ngo i th
nh y c m h n có s v i bi n đ ng c a TGH

th c. K t qu

cl

ng

ng cho th y

TGH

th c t t ng lên 1% làm gi m 0.95% vi c làm c , và h n n a nh ng vi c

làm đ

c t o ra có nhi u bi n đ ng h n so v i công vi c m t đi. K t qu ch ra t m

quan tr ng c a nh ng thay đ i b t ng l n trong t giá h i đoái th c.
Kandilov & Leblebicioglu (2011)8

c tính tác đ ng c a bi n đ ng t giá h i đoái

trên các quy t đ nh đ u t c a các công ty trong m t đ t n

c đang phát tri n. S

d ng d li u các công ty t cu c T ng đi u tra công ty s n xu t c a Colombia t
n m 1981 đ n n m 1987, b ng ph

ng pháp

cl

ng GMM đ

c phát tri n b i

Arellano & Bover (1995) và Blundell & Bond (1998). Bài nghiên c u tìm tác đ ng
tiêu c c m nh m c a bi n đ ng t giá h i đoái, đ n đ u t , xây d ng nhà máy. Phù
h p v i lý thuy t, bài nghiên c u c ng ch ra nh h

ng tiêu c c đ

c gi m nh đ i

v i công ty có n ng su t hi u qu h n ho c xu t kh u, và làm tr m tr ng h n đ i
v i các công ty n ng su t s n xu t th p và kh i l

ng nguyên v t li u, trung gian

đ u vào ph i nh p kh u.
Klein, Schuh & Triest (2003)9 cho th y các công ty đ u đ
nh đ

c gi m chi phí do y u t s n xu t đ u vào đ

này có m t b
b ng cách

c l i nh th

c phân b l i. Bài nghiên c u

c ti n t i vi c xác đ nh chi phí đi u ch nh th
cl

c t o ra và m t đi áp d ng cho

các ngành s n xu t M chi ti t gi a n m 1973 và 1993. Xu h

8

ng m i liên quan đ n

ng tác đ ng c a TGH th c t v vi c phân b l i lao đ ng b ng

cách s d ng m t mô hình m i c a t ng vi c làm đ
th c nh h

ng m i,

ng tác đ ng TGH

ng đáng k đ n s phân b l i vi c làm.

Kandilov, A.T., & Leblebicioglu, A. 2011. The impact of exchange rate volatility on plant-level

investment: Evidence from Colombia. Journal of Development Economics, 94(2), 220-230.
9

Klein, M.W., Schuh, S., & Triest, R. 2003. Job creation, job destruction anh real exchange rate. Joural of

International Economics, 59(2), 239-265.


16

Sauer & Bohara (2001)10 nghiên c u này s d ng d li u b ng các n

c công

nghi p phát tri n và đang phát tri n đ đi u tra m i liên h gi a bi n đ ng TGH

và xu t kh u. S d ng mô hình nh h
mô hình nh h

ng c đ nh (Fixed Effect Model, FEM) và

ng ng u nhiên (Random Effects Model-REM) đ n m b t đ

khác bi t c a các qu c gia. K t qu các bi n pháp

cl

cs

ng khác nhau, cho th y

tác đ ng c a bi n đ ng t giá là tiêu c c đ n xu t kh u các đang phát tri n, đ c bi t
là t M Latin và châu Phi, nh ng không có tác đ ng đ n ho t đ ng xu t kh u
n

c đang phát tri n châu Á ho c các n

Các nghiên c u ch ra r ng TGH

c công nghi p hóa.

có tác đ ng đ n công ty, tuy nhiên nó ph thu c

vào tính đ c thù riêng c a t ng công ty thông qua các bi n ki m soát.
tr

các

ng thi u h t ngu n tài chính, TGH

bi n đ ng cao

các n

i v i th

c đang phát tri n,

khi t ng tài s n, ho c m r ng tài tr thông qua vi c vay n và bán c ph n t o ra
c nh tranh m nh m gi a các công ty t nhân. Các công ty ti p c n v i v n ch
th đ i phó v i nh ng cú s c t giá và bi n đ ng th tr
nh ng công ty khác do h có ti p c n t t h n v i th tr
tr

có

ng hi u qu h n, so v i
ng hàng hóa qu c t và th

ng v n thông qua công ty m , và qu n lý t t h n r i ro, bí quy t và kinh

nghi m, và lao đ ng cao: Arnold & Javorcik (2009)11; Demir (2013); Desai,
Foley&Forbes (2008); Mitton (2006); Yasar & Paul (2009), y u t t o nên n ng
su t cao h n. T

ng t có nh ng tranh lu n cho r ng bi n đ ng TGH

tác đ ng

đ n các công ty n i đ a và h th ng ngân hàng, nghiên c u c a Demir (2013).
Demir (2013)12 đư s d ng m t b d li u bao g m 500 công ty t nhân s n xu t
l n nh t t i Th Nh K t n m 1993 đ n 2005. B ng ph
10

ng pháp h i quy mô hình

Sauer, C. & Bohara,A. 2001. Exchange rate volatility and exports: Redional differnces between

developing and industrialized countries. Review of International Economic, 9, 133-152
11

Arnold, J. M., & Javorcik, B. S. 2009. Gifted kids or pushy parents?Foreign direct investment anh plant

productivity in Indonesia . Journal of International Economics, 79, 42-53.
12

Demir, F. 2013. Growth under exchange rate volatility: Does access to foreign or domestic equity markets

matter. Journal of Development Economics, 100(1), 78-88.