Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết gia đình của khái hưng

Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Thời gian có khi là nơi xóa bỏ những kí ức buồn đau, lưu giữ những kỉ niệm
tốt đẹp nhưng cũng có khi nó chính là phương thuốc nhiệm màu khẳng định những
gì là đích thực, có giá trị trong tâm hồn con người. Là những giá trị tinh thần của
con người, “nền văn học của bất cứ nước nào cũng chịu sự rà soát nghiệt ngã của
thời gian và nhân dân” [17,tr 12] – nhất là những tác phẩm ấy lại bao chứa trong đó
những vấn đề mang tính thời sự như Tự lực văn đoàn và phong trào Thơ mới. Trong
một khoảng thời gian khá dài, hai hiện tượng văn học này đã trải qua những thử
thách hết sức cam go để khẳng định vị trí của mình trên văn đàn ngôn luận. Đến
nay, phong trào Thơ mới đã chiếm được một vị trí khá vững vàng còn số phận của
Tự lực văn đoàn vẫn trắc trở đa đoan. Nghiên cứu đối tượng này dưới ánh sáng của
quan điểm khoa học lịch sử, chúng tôi mong muốn tìm ra những “hạt ngọc còn ẩn
giấu dưới lớp bụi thời gian”. Việc làm này ngoài sự biểu thị tiến bộ của khoa học
nghiên cứu văn học còn là việc “nhận thức lại” những giá trị văn học dân tộc để góp
phần điều chỉnh lối hiểu thiên lệch thậm chí hẹp hòi của chúng ta nhiều năm qua.
Nói đến lịch sử văn học Việt Nam không thể không nói tới Tự lực văn đoàn.
Những năm 30 của thế kỉ XX sự ra đời của một văn đoàn đã góp phần đánh dấu một
bước tiến mới trong tiến trình hiện đại hóa văn học trong việc cách tân văn học và
xây dựng một nền văn học mới, như Hoàng Xuân Hãn khẳng định: “nhóm Tự lực
văn đoàn không phải là nhóm duy nhất nhưng là nhóm quan trọng nhất và là nhóm
cải cách đầu tiên của nền văn học hiện đại” [Sông Hương, số 37 tháng 4/1989 –
trang 74]. Với bao thăng trầm của thời đại, hơn 70 năm qua Tự lực văn đoàn vẫn
đang đòi hỏi một sự đánh giá nghiêm túc, khách quan từ phía các nhà nghiên cứu và
bạn đọc.
Khái Hưng là một trong những ngôi sao sáng nhất của Tự lực văn đoàn. Ông
đã để lại một sự nghiệp văn chương lớn gồm: 13 cuốn tiểu thuyết (trong đó 2 cuốn
viết chung với Nhất Linh), hàng chục truyện ngắn và nhiều kịch bản kịch... đó là

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

chưa kể hoạt động báo chí và các sáng tác thuộc thể loại khác. Việc đánh giá Khái
Hưng cũng nằm trong việc đánh giá Tự lực văn đoàn như đã nói, do đó đề tài khoá
luận này cũng sẽ là tiếng nói nhỏ góp thêm vào việc nghiên cứu về Khái Hưng.
Cùng với tiểu thuyết “Nửa chừng xuân”, tiểu thuyết “Gia đình” viết năm
1936 được công bố năm 1937 là một trong hai tiểu thuyết sáng giá nhất của Khái
Hưng. Có rất nhiều các nhà nghiên cứu đã có các công trình nghiên cứu về tiểu
thuyết này. Song theo sự nhận biết chủ quan của chúng tôi thì chưa có khóa luận
nào của sinh viên lấy việc xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” làm đề
tài nghiên cứu một cách có hệ thống. Đề tài “Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong
tiểu thuyết Gia đình của Khái Hưng” sẽ cho chúng ta một cái nhìn sâu sắc hơn về
tài năng nhà văn Khái Hưng đồng thời sẽ làm rõ sự am hiểu sâu sắc tinh tế của nhà
văn về cuộc sống, xã hội và con người Việt Nam trong cơn chuyển mình của thời
đại. Như vậy, để thấy được vị trí vai trò và sự đóng góp của Khái Hưng trong Tự
lực văn đoàn, trong tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc thì việc tìm hiểu nghệ
thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết của Khái Hưng là một việc làm không thể
thiếu.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Theo lời dẫn của giáo sư Nguyễn Hải Hà (trong Tạp chí văn học số 3 – 1995)
khi “Nhìn lại văn học Nga thế kỉ XX”: năm 1946 nữ sĩ Akhmatôva bị nguyền rủa là
“kẻ phóng đãng” trong văn học thì đến cuối đời tên bà lại được các nhà thiên văn

học dùng để đặt cho một ngôi sao mới phát hiện trong vũ trụ. Hay như Bungacôp,
Platơnôp, Pastermac, Brôtxki – những nhà văn thiên tài Nga thế kỉ XX – cũng là
những ngôi sao đã từng bị mây mù che lấp, chèn ép bao nhiêu năm. Với trường hợp
của nhà văn Khái Hưng, tuy mức độ thành công trong nghệ thuật là không thể so
sánh với những nhà văn này, song về số phận truân chuyên thì lại giống nhau.
Đã hơn nửa thế kỷ trôi qua, những sáng tác của Khái Hưng vẫn chưa được
đánh giá một cách triệt để dù đã trải qua nhiều cuộc thử nghiệm. Điều đó cho thấy
đây là hiện tượng văn học khá phức tạp mà nguyên nhân sâu xa nhất không gì khác
là sự mâu thuẫn trong tư tưởng nhà văn. Chính mâu thuẫn đó mà xoay quanh hiện

Trường ĐHSP Hà Nội 2

2

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

tượng văn học này đã có nhiều ý kiến khác nhau thậm chí đối lập nhau. Trở lại với
những công trình nghiên cứu trước đây, chúng tôi muốn điểm lại việc nghiên cứu
tác giả này một cách có hệ thống. Cho đến nay, có thể nói việc đánh giá về tiểu
thuyết “Gia đình” của Khái Hưng có thể phân ra ba thời kỳ:

2.1.Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945:
Tiểu thuyết “Gia đình” được Khái Hưng viết 1936 và được công bố trên báo
“Ngày nay” năm 1937 cũng đã có ý kiến đánh giá về tác phẩm này trước năm 1945.
Trong tác phẩm “Dưới mắt tôi” (1939) Trương Chính đánh giá cao tác phẩm
“Gia đình” : “Gia đình là nhát búa cuối cùng vào bức tường khổng lồ nhưng đã
mục nát của thế hệ trước, chế độ đại gia đình và gia đình cũng là một công trình văn

chương thích đáng của ông Khái Hưng. Ông Khái Hưng tác giả của Gia đình khác
hẳn với ông Khái Hưng của Hồn bướm mơ tiên hoặc Trống mái ông đã thiết thực
hơn trước; và hơn trước, ông giải phẫu tâm lý nhân vật trong chuyện một cách công
phu không còn những câu văn bóng bẩy nhẹ nhàng vì quá trau chuốt những cảnh
tình tự nên thơ, không còn những tình tiết cao thượng. Ở đây con người với tất cả
cái nhỏ nhen, tinh quái của con người. Tôi chưa từng thấy nhà văn nào trong văn
học Việt Nam, một nhà văn kể cả Nhất Linh đã tả người đàn bà xác đáng như Khái
Hưng... Nghệ thuật của Khái Hưng mỗi ngày một lão luyện trông thấy. Gia đình có
thể xem là tác phẩm không tì vết”. [7,tr 500-501]
Như vậy, từ những năm đầu tiên của quá trình nghiên cứu, yếu tố nhân vật đã
bắt đầu được sử dụng vào việc định giá tác phẩm. Song thực chất nó mới chỉ dừng ở
mức độ phương diện chứ chưa được xem xét kỹ về mặt thi pháp.

2.2. Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945
Do hoàn cảnh xã hội có những thay đổi nên việc đánh giá nghiên cứu tiểu
thuyết “Gia đình” cũng có sự thay đổi và khác nhau về hai miền Nam Bắc.

2.2.1. Ở miền Bắc trước năm 1975
Các nhà nghiên cứu một mặt tiếp tục việc đánh giá của các nhà nghiên cứu
trước Cách mạng mặt khác tiếp tục đi sâu nghiên cứu tiểu thuyết Khái Hưng từ góc
độ tư tưởng và kết quả cho thấy hầu hết coi mặt hạn chế về tư tưởng nhiều hơn đóng

Trường ĐHSP Hà Nội 2

3

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

góp về nghệ thuật. Tiểu thuyết “Gia đình” ở miền Bắc trước năm 1975 được nói ít
đến hoặc có nói đến thì chê nhiều hơn khen.
Trương Chính vẫn giữ ý kiến về tiểu thuyết “Gia đình” không thay đổi từ năm
1939. Trong bài viết về Khái Hưng năm 1957 ông vẫn nói: “Khái Hưng lãng mạn
nhưng tiểu thuyết của ông vẫn có vẻ thực, nhân vật của ông sáng tạo đều rất sống
động, chỉ có điều tình tiết hay nói cho đúng hơn, nhiều tình tiết trong truyện là bịa
đặt. Về sau Khái Hưng già dặn hơn và khi phong trào lãng mạn đã qua thì tiểu
thuyết của ông lại hay, chẳng hạn như ba cuốn Thoát ly, Thừa tự, Đẹp và một phần
cuốn Gia đình, lúc bấy giờ ông chỉ đi sâu vào tâm lí nhân vật và phản ánh lại cái
phong tục của xã hội ta, là nếp sống trong gia đình phong kiến hoặc tư sản”.
Trong khi đó Phan Cự Đệ, Vũ Đức Phúc, Hoàng Dung... nói chung là đánh giá
thấp thậm chí còn phê phán nặng nề Khái Hưng nói chung và tiểu thuyết “Gia
đình” nói riêng.
Phan Cự Đệ cho rằng: “Khái Hưng không bao giờ cắt đứt được hẳn liên hệ với
phong kiến bởi nhân vật Hạc và Bảo trong Gia đình là chủ ấp tức xuất thân từ tầng
lớp áp bức bóc lột vừa theo kiểu phong kiến vừa theo kiểu tư sản nhưng lại khoác
áo nhân từ”. Ông cũng cho rằng: “Khái Hưng chỉ am hiểu chính sách lớn của thực
dân phong kiến, những hoạt động xã hội của bọn tai to mặt lớn, của giới tư sản và
trí thức mang tính chất công khai ngoài ra không biết gì những hoạt động cách
mạng của Đảng cộng sản Đông dương, những cuộc đấu tranh bí mật của quần
chúng cần lao ấy mang tính chất và tinh thần vô sản. Ngay cả việc Khái Hưng phản
ánh cuộc sống giới quan trường. Phong trào cải lương xã hội, sinh hoạt và tâm lí
của quan lại phong kiến tâm trạng của trí thức, tư sản và tiểu tư sản thành thị, tính
tình và phong cách của phụ nữ thuộc tầng lớp trên cũng có sự lệch lạc”[13,tr 266268].
Vũ Đức Phúc và Nguyễn Đức Đàn nhận định về tiểu thuyết “Gia đình”: “Chủ
nghĩa cải lương biểu hiện rõ nhất trong Gia đình, ở đây tác giả muốn địa chủ vừa có
học lại vừa rộng rãi, muốn cải thiện đời sống cho dân nghèo đồng thời vẫn sống một
cách trang trọng” [21,tr 87]

Trường ĐHSP Hà Nội 2

4

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Khuynh hướng phủ nhận Khái Hưng nói chung và “Gia đình” nói riêng ở
miền Bắc vẫn kéo dài đến những năm sau 1975, tuy cách nói bớt gay gắt hơn trước
nhưng có thể thấy những năm này được xem là thời kỳ thăng trầm nhất của Khái
Hưng và Tự lực văn đoàn.

2.2.2. Ở miền Nam trước năm 1975
Việc tiếp cận tiểu thuyết của Khái Hưng nói chung và “Gia đình” nói riêng có
xu hướng thiên về nghệ thuật. Có thể kể đến các công trình đề cập hoặc đi sâu
nghiên cứu tiểu thuyết Khái Hưng như: “Bình giảng về Tự lực văn đoàn” (Nguyễn
Văn Xung - 1958), “Khảo luận về Khái Hưng” (Lê Hữu Mục -1960), “Việt Nam
văn học sử giản ước tân biên” (tập 3 của Phạm Thế Ngũ - 1960), “Phê bình văn học
thế hệ” (tập 2 của Thanh Lãng – 1972)... Nhìn chung, các nhà nghiên cứu ở miền
Nam trước năm 1975 có xu hướng đề cao Khái Hưng như là một nhà cách tân nghệ
thuật song các ý kiến ấy vẫn chưa thực sự đầy đủ, thuyết phục.
Phạm Thế Ngũ cho rằng: “Trong một loại thứ hai, Khái Hưng chuyên mô tả
những khía cạnh phong tục của cái gia đình cũ Việt Nam. Có 3 tác phẩm Gia đình,
Thừa tự, Thoát ly. Gia đình là bức tranh phong tục và tâm lý của một gia đình
quyền quí. Cái gia đình Việt Nam mà trước năm 1932, phía cựu học thường ca ngợi
như một nền tảng của xã hội, nơi nảy nở những đức tính tốt đẹp nước Việt Nam
xưa. Trong những tiểu thuyết trên của Khái Hưng hiện ra với tất cả những hệ đoan
của khía cạnh bi hài của nó. Câu chuyện của ông Án Báo ta thấy trong nhà, lòng

ghen tuông biến ruột thịt thành kẻ thù. Mà ghen tuông ở một cái danh hão, tức tối
nhau chỉ vì một tiếng gọi “Bà huyện, cô tú”, giỗ chạp, tết nhất anh chị em họp mặt
nhau chỉ là dịp người ta bì tị nhau, kích bác nhau. Ở xã hội Việt Nam xưa dường
như người ta chỉ sống bằng danh gia tộc ra xóm làng, và coi không gì quý hơn, vẻ
vang hơn là cái danh “Quan lớn”. Cuốn tiểu thuyết của Khái Hưng cũng là một cáo
trạng dữ dội phanh phui tất cả bề trong nhớp nhúa của cái nghề danh giá ấy dưới
thời Pháp thuộc” [17,tr 469- 471].
Bàng Bá Lân cho rằng: “Khái Hưng không chỉ viết tiểu thuyết luận đề như
Nhất Linh mà còn chuyên về những tiểu thuyết phong tục nhằm đả phá những tập

Trường ĐHSP Hà Nội 2

5

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

tục cổ truyền của xã hội Việt Nam cũ. Trong những tiểu thuyết: Gia đình, Thừa tự,
Thoát ly ông đã lột trần những cái dở, cái rởm, những cái nhỏ nhen ganh tị, ỷ lại, giả
dối của các nhân vật trong gia đình cổ Việt Nam nhất là các gia đình trưởng giả quí
phái. Những nhận xét của ông rất đúng, những điều quan sát về tâm lí phụ nữ Việt
Nam (nhất là phụ nữ trong gia đình quí phái, trưởng giả) của ông thật xác đáng.
Cách hành văn của ông lại vừa giản dị, sáng sủa, thanh thoát, hấp dẫn nên những
tiểu thuyết phong tục của ông thật có giá trị xứng đáng được hoan nghênh” [15,tr
478].
Bàng Phong cho rằng: “Khuynh hướng xã hội của Khái Hưng không có tính
cách bao quát toàn diện như một tư tưởng xã hội mà chỉ vài đề mục hệ yếu về
phong tục, tập quán của xã hội thời đại mà thôi”. Trong tác phẩm “Gia đình” tác giả

đã nêu ra sự xung đột giữa quan niệm mới và cũ về gia đình và kết quả là sự thất bại
của quan niệm mới.
Những ý kiến tuy có khác nhau song cũng đã nêu được đóng góp nhất định của
Khái Hưng trong nền văn học dân tộc khi tác phẩm “Gia đình” ra đời.
2.2. Từ sau đổi mới năm 1986 đến nay
Dưới ánh sáng của nghị quyết Đại Hội Đảng VI với tư tưởng đổi mới mọi lĩnh
vực trong cuộc sống và nghệ thuật trong đó có văn học những đóng góp của Tự lực
văn đoàn nói chung và tiểu thuyết của Khái Hưng nói riêng đã được nhìn nhận lại
một cách toàn diện và thỏa đáng hơn. Sau thời kỳ đổi mới có những ý kiến đánh giá
về tiểu thuyết “Gia đình” tiêu biểu:
Vu Gia nhận định về tình hình cũ: “ Qua tiểu thuyết Gia đình hầu hết các cây
bút ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa và những cây bút ở miền Nam trước 1975 chưa thể
định vị: Khái Hưng, ông là ai?”[16,tr 15]. Từ đó Vu Gia ghi nhận tình hình mới:
“Đến nay hầu như các tác phẩm, nhất là tiểu thuyết của Khái Hưng trong đó có Gia
đình của dòng văn học lãng mạn của thời kỳ này nói chung được các nhà xuất bản
từ Trung ương đến địa phương in lại khá đầy đủ. Vì vậy theo chúng tôi việc “Đãi
cát tìm vàng” trong kho tàng văn học quá khứ là một việc nên làm. Bởi “Ôn cố tri

Trường ĐHSP Hà Nội 2

6

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

tân” không những là hệ tư tưởng phương đông mà còn là một phần bản sắc văn hóa
dân tộc” [16,tr 15].
Trong không khí đổi mới đó Hà Minh Đức đã có thể đưa ra những nhận định

thỏa đáng hơn về dòng văn học lãng mạn 1930- 1945 trong đó có Tự lực văn đoàn
và tác giả Khái Hưng. Ông cho rằng: Ở thời kỳ mặt trận dân chủ, văn học lãng mạn
đã có xu hướng trở về với những vấn đề của cuộc sống. Nhà nghiên cứu cho rằng:
“Khái Hưng đã tạo cho tác phẩm Gia đình không khí chân thực, Gia đình là một
trong những tác phẩm tiêu biểu và vẫn được xem là một cuốn sách mang đậm nét
phong cách. Bộc lộ rõ khuynh hướng xã hội và nghệ thuật của tác giả, cây bút tiểu
thuyết xuất sắc của Tự lực văn đoàn” [18,tr 9]
Nhìn chung việc nghiên cứu tiểu thuyết “Gia đình” được nhìn nhận theo
những hướng khác nhau nhưng chúng ta có thể khẳng định rằng chưa có sự nhất
quán của các nhà nghiên cứu về tiểu thuyết này.

2 . Nhiệm vụ và mục đích nghiên cứu
Khoá luận đề ra nhiệm vụ tìm hiểu: “Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu
thuyết Gia đình của Khái Hưng” một cách hệ thống, dưới góc độ lí luận học và thi
pháp học. Nghĩa là soi sáng tư tưởng nhà văn bằng hình tượng nghệ thuật trong tác
phẩm thông qua việc tìm hiểu: những vấn đề chung về tác giả, nhân vật và vai trò
của nhân vật trong thể loại tiểu thuyết; những nghệ thuật mà Khái Hưng sử dụng khi
xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” từ đó tìm ra “cái riêng” của nhà văn
trong sự đóng góp vào tiến trình văn học dân tộc.
Lấy nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng
làm đối tượng nghiên cứu chính, khoá luận sẽ tập trung tìm hiểu các nhân vật tiêu
biểu để nắm bắt được nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn. Từ đó thấy đuợc
những đóng góp của nhà văn đối với thể loại tiểu thuyết nói riêng và đối với nền
văn học Việt Nam nói chung; nhận ra quan điểm nhân sinh mới mẻ và tiếng nói
riêng của Khái Hưng trong quá trình hiện đại hóa nền văn học.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

7

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

4. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng chủ yếu mà chúng tôi tập trung tìm hiểu trong khoá luận này là
nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng.

5. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi chính của khoá luận là tập trung vào nghệ thuật xây dựng nhân vật
đặc biệt là trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng. Tuy nhiên, có thể so sánh
với nghệ thuật xây dựng nhân vật trong các tác phẩm khác của Khái Hưng hoặc liên
hệ, so sánh với cách xây dựng nhân vật của những nhà văn cùng trào lưu, các nhà
văn hiện thực để soi sáng đối tượng mà chúng tôi muốn tìm hiểu.

6. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích tác phẩm theo thể loại
- Phương pháp so sánh
- Phương pháp phân tích tổng hợp
- Phương pháp thống kê

7. Đóng góp của khóa luận
Về mặt khoa học: Trên cơ sở phát hiện tìm hiểu những nét thành công, độc đáo
nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng để từ đó
nhằm khẳng định tài năng, những đóng góp của Khái Hưng đối với thể loại tiểu
thuyết và vị trí của ông trong nền văn học Việt Nam hiện đại.
Về mặt thực tiễn: Những kết quả khoá luận thu được có thể bổ sung cách nhìn
đối với tác phẩm “Gia đình” nói riêng và với Khái Hưng nói chung. Mặt khác,
khoá luận có thể bổ sung tài liệu tham khảo, nghiên cứu về Khái Hưng và một phần

nào đó cho việc nghiên cứu về dòng văn học giai đoạn 1930 - 1945.

8. Bố cục của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham khảo, khoá
luận được chia thành 2 chương chính:
Chương 1: Những vấn đề chung
Chương 2: Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của
Khái Hưng

Trường ĐHSP Hà Nội 2

8

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

NỘI DUNG
Chương 1:

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
1.1. Tác giả Khái Hưng
1.1.1. Cuộc đời
Khái Hưng tên thật là Trần Khánh Giư, sinh 1897. Bút danh của ông từ chữ
Khánh Giư sắp xếp lại mà thành. Tên khai sinh vốn là Trần Giư, khi đỗ tú tài ông
không muốn làm công chức nên về Ninh Giang mở đại lý bán dầu hoả, thường bị
viên quan thực dân nghi ngờ và gây phiền phức. Ông thêm chứ đệm “Khánh” hàm ý
Trần Khánh Dư thời Trần thất thế phải bán than, còn ông thất thế phải đi bán dầu
hoả.

Khái Hưng xuất thân trong một gia đình quan lại phong kiến ở xã Cổ Am,
huyện Vĩnh Bảo, nay thuộc Hải Phòng. Cha ông là Tuần phủ Trần Mỹ, em ruột ông
là Trần Tiêu được sự dìu dắt của ông, cũng theo nghiệp văn chương.
Khái Hưng học trường Anbe Xarô Hà Nội, sau đó về Ninh Giang ít hôm rồi
rồi lên dạy ở trường tư thục Thăng Long - Hà Nội và bắt đầu làm báo, viết văn.
Từ năm 1930, cùng với sự phát triển của đời sống tư sản hoá ở thành thị và
sự xuất hiện một thế hệ thanh niên trí thức Tây học khá đông đảo, ý thức hệ tư sản
đã nảy nở mạnh mẽ. Bên cạnh đó, sau cơn khủng bố trắng 1930 -1931 của thực dân
Pháp, tầng lớp tư sản Việt Nam không dám đấu tranh bằng chính trị và quân sự,
chuyển sang đấu tranh bằng văn hoá và chĩa mũi nhọn vào giai cấp phong kiến. Bối
cảnh đó đã thúc đẩy sự ra đời của những nhà văn có khuynh hướng cải lương tư sản.
Nhóm nhà văn này do Nhất Linh (Nguyễn Tường Tam) đứng đầu, xuất hiện trên
văn đàn công khai từ năm 1932 đến đầu năm 1933 tuyên bố thành lập Tự lực văn
đoàn. Ba nhân vật trụ cột luôn thể hiện đầy đủ, đúng đắn đường lối, quan điểm của
nhóm là Nhất Linh, Khải Hưng và Hoàng Đạo.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

9

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Năm 1932 Tự lực văn đoàn ra tờ báo “Phong hoá”. Từ năm 1936 tuần báo
“Ngày nay” ra đời thay cho tờ “Phong hoá’ bị đóng cửa. Cùng với báo, Tự lực văn
đoàn còn có nhà xuất bản “Đời nay”. Toàn bộ tác phẩm của Khái Hưng đều do
“Ngày nay” và “Đời nay” công bố.
Trong những năm 1933 - 1945, Khái Hưng là nhà văn được khá nhiều thanh

niên thành thị ưa chuộng. Họ coi ông là người hiểu biết tâm hồn họ hơn cả. Độc giả
của ông không phải là những người lao động mà là thanh niên trí thức tiểu tư sản,
trong đó phần đông là các cô gái. Lời văn của Khái Hưng lúc đầu bay bướm sau
bình dị hơn. Nói chung, Khái Hưng là nhà tiểu thuyết có tài, có công trong việc thúc
đẩy ngôn ngữ phát triển.
Trong Đại chiến thế giới thứ hai, cũng như Nhất Linh, Khái Hưng đi vào
hoạt động chính trị. Do tham gia Đảng Đại Việt dân chính thân Nhật nên Khái
Hưng từng bị chính quyền thực dân Pháp bắt giam. Sau ngày Nhật đảo chính Pháp
(tháng 3/1945), Khái Hưng được tự do, đã cùng Hoàng Đạo, Nguyễn Tường Bách
ra báo: “Ngày nay kỷ nguyên mới” ủng hộ chính quyền tay sai của Nhật.
Sau Tổng khởi nghĩa tháng Tám, Khái Hưng có viết một loạt bài báo, truyện
ngắn, kịch ngắn trên các báo của Việt Nam Quốc dân Đảng song không một tác
phẩm nào có giá trị. Về nội dung tác phẩm, từ một nhà văn có khuynh hướng tư sản
cấp tiến, ông đã trở thành người đi ngược với xu thế chung của lịch sử. Ông mất
năm 1947 tại Xuân Trường, Nam Định.
Như vậy, trong cuộc đời của mình Khái Hưng có hai sự lựa chọn thì có một cái
đúng và một cái sai. Cái đúng là ông đã cống hiến tâm lực của mình cho nghề văn,
nghề báo, cái sai là ông đã đi theo một đường lối chính trị đã lỗi thời và phản động.

1.1.2. Sự nghiệp sáng tác
Nhìn vào khối lượng sáng tác mà Khái Hưng để lại, chúng ta có thể khẳng định:
ông “xứng đáng được gọi là cây bút dồi dào, tài hoa hơn cả của nhóm Tự lực văn
đoàn” (Nguyễn Hoành Khung- lời giới thiệu của bộ văn xuôi Việt Nam 1930 – 1945,
NXBKHXH, Hà Nội 1989). Chỉ trong một thời gian ngắn so với cuộc đời của người
cầm bút (10 năm), Khái Hưng đã để lại một sự nghiệp bề thế với nhiều thể loại:

Trường ĐHSP Hà Nội 2

10

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Tiểu thuyết: “Hồn buớm mơ tiên” (1933); “Gánh hàng hoa” (viết chung với
Nhất Linh viết năm 1934), “Nửa chừng xuân” (1934), “Tiêu sơn tráng sĩ” (1934),
“Đời mưa gió” (viết chung với Nhất Linh 1934); “Trống mái” (1936); “Gia đình”
(1936); “Thoát ly” (1937); “Thừa tự” (1938); “ Đẹp” (1939); “Thanh đức”, “Băn
khoăn” (1943).
Truyện ngắn: “Anh phải sống” (viết chung với Nhất Linh năm 1943); “Dọc đường
gió bụi” (1936); “Tiếng suối reo” (1937); “Đợi chờ” (1939); “Cái ấm đất” (1940),
“Đội mũ lệch” (1941); “Cái ve” (1944)....
Kịch: “Tục lụy” (1937); “Cóc tía” (1940); “Đồng bệnh” (1942) đó là chưa kể
đến những vở hài kịch ngắn đăng trên báo “Phong hóa” và “Ngày nay”.
Ngoài ra, Khái Hưng còn sáng tác một số truyện ngắn dành cho thiếu nhi và
ông cũng là một dịch giả có tài. Nhưng sự nghiệp của ông chủ yếu gặt hái được là ở
thể loại tiểu thuyết. Lần giở lại những trang đầu tiên báo “Phong hóa”, “Ngày nay”
người ta thấy thường thường tuần nào ông cũng có một truyện không kể tiểu thuyết
ngắn kì.
Nhìn vào hệ thống những sáng tác của Khái Hưng, chúng ta không chỉ thấy
phong phú về khối lượng tác phẩm mà còn đa dạng về đề tài, khuynh hướng. Nghĩa
là Khái Hưng không chỉ có bút lực dồi dào mà ông còn có ý thức trách nhiệm trong
sáng tác văn chương. Xác định được vị trí của mình trong văn đoàn nói riêng và
trong nghề văn nói chung, Khái Hưng luôn tỏ ra gương mẫu trong việc thực hiện
tôn chỉ của văn đoàn. Luôn luôn bám sát vào tôn chỉ của văn đoàn đề ra – Khái
Hưng liên tiếp đặt mình vào trong những cuộc thử nghiệm: viết truyện ngắn, truyện
dài, truyện thiếu nhi, kịch, thơ.... Ở mỗi thể loại ông đều có ý thức mở rộng đề tài để
thích ứng với mục tiêu của văn đoàn, đặc biệt là về truyện ngắn và tiểu thuyết.
Nhưng cũng như những nhà văn cùng thời, Khái Hưng phải chịu sự tác động mạnh

mẽ từ hai phía xã hội và văn học. Những mâu thuẫn về tư tưởng, một bên là ảnh
hưởng của phong trào cách mạng do Đảng cộng sản lãnh đạo, một bên là chính sách
ngu dân đầu độc văn hóa của thực dân Pháp và tay sai thuộc địa làm cho trí thức
tiểu tư sản rơi vào thế chông chênh mất phương hướng.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

11

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Bên cạnh đó, chủ nghĩa lãng mạn Việt Nam ra đời sau chủ nghĩa lãng mạn
Pháp một thế kỉ. Nó mang trong mình nhiều trường phái khác nhau: Chủ nghĩa lãng
mạn đầu thế kỉ XIX (Chateaubriand, Huy gô, Lamartine, Musset, Vigny,...), nhóm
thi sơn (Theophile, Grautier, Leconte de lisle, Sully Prud horrime...), đến trường
phái tượng trưng siêu thực (Verlaine, Rimbaud; Mallerme..) không những nó tiếp
thu một cách tự nhiên và khá xô bồ những ảnh hưởng của triết học Bergson,
Nietzche, Freud, Andre Gide và những trường phái hiện đại khác. Chính vì vậy,
trong thế giới quan của những nhà văn thời bấy giờ nhất là nhóm Tự lực văn đoàn
trong đó có Khái Hưng chứa đựng nhiều mâu thuẫn phức tạp.
Nhìn về mặt tổng thể những sáng tác của Khái Hưng về cơ bản tập trung trong
một khuynh hướng, cụ thể là khuynh hướng lãng mạn. Nhưng trong khuynh hướng
lãng mạn này cũng chứa đựng sự giao lưu ở những khuynh hướng khác nhau:
khuynh hướng hiện thực (đa số ở những truyện ngắn và tiểu thuyết về phong tục
(Gia đình, Thừa tự, Thoát ly); khuynh hướng cải lương tư sản; khuynh hướng cách
mạng; khuynh hướng suy đồi... Những khuynh hướng này có một quá trình thẩm
thấu rất tự nhiên cho nên để tách bạch và lí giải một cách rạch ròi là điều không dễ

làm cũng như việc nhà văn hiện thực Nguyễn Công Hoan lại viết những tác phẩm
lãng mạn (Thanh đạm, Tắt lửa, Lá ngọc cành vàng,...); hay nhà văn Lan Khai lại
“lấn sân” sang “địa hạt” của tiểu thuyết hiện thực phê phán bằng một tác phẩm khá
thành công (Lầm than)... Ở nhà văn Khái Hưng không có những bước nhảy vọt đột
ngột như thế nhưng trong những sáng tác của ông nhất là tiểu thuyết, đã có sự vận
động rõ rệt của các khuynh hướng. Ban đầu ông đi từ tiểu thuyết lí tưởng (Hồn
bướm mơ tiên, Nửa chừng xuân...) đến tiểu thuyết phong tục (Gia đình, Thừa tự,
Thoát ly) và cuối cùng là tiểu thuyết tâm lí (Hạnh, Đẹp, Những ngày vui...) nhưng
sự phân định như trên vẫn chưa phải là tuyệt đối. Nội trong một tác phẩm của Khái
Hưng lúc đậm, lúc nhạt thường được pha trộn những khuynh hướng khác nhau.
Chính sự phức tạp và đa dạng này là một trong những nguyên nhân khiến người ta
khó có thể định giá tác phẩm của Khái Hưng.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

12

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Có thể thấy rằng mười năm cầm bút của Khái Hưng đã để lại một khối lượng
lớn những tác phẩm với nhiều thể loại. Trong đó thể loại tiểu thuyết của ông đã góp
phần quan trọng trong việc khẳng định tài năng của một “cây bút trụ cột”, “cây bút
xuất sắc” của nhóm Tự lực văn đoàn và đó là mảng sáng tác giá trị hơn cả của nhà
văn đóng góp vào dòng chảy của văn học Việt Nam hiện đại.

1.2. Nhân vật và vai trò của nhân vật trong thể loại tiểu thuyết
1.2.1. Khái niệm nhân vật

Theo “Từ điển thuật ngữ văn học” chủ biên Lê Bá Hán, Trần Đình Sử,
Nguyễn Khắc Phi thì “nhân vật văn học là một đơn vị nghệ thuật đầy tính ước lệ,
không thể đồng nhất nó với con người có thật trong đời sống ngay cả khi tác giả xây
dựng nhân vật với những nét rất gần với nguyên mẫu có thật. Nhân vật văn học còn
thể hiện quan niệm nghệ thuật và lí tưởng thẩm mĩ của nhà văn về con người”.
Trong tiểu thuyết trung đại, nhân vật chủ yếu là nhân vật tính cách. Nó được
xây dựng thông qua các biến cố, các sự kiện theo dòng thời gian tuyến tính, tác
phẩm thường được chia theo chương, hồi. Mỗi một hồi lại tái hiện một sự kiện, biến
cố mà nhân vật tham gia. Tính cách của nhân vật được bộc lộ thông qua biến cố đó.
Trong khi đó, ở tiểu thuyết hiện đại nhân vật không chỉ được quan tâm đến tính
cách mà còn chú ý đến diễn biến tâm lí, đến sự đa diện trong tâm hồn nhân vật.
Điều này khiến cho nhân vật của tiểu thuyết hiện đại không ước lệ theo kiểu tư duy
nghệ thuật cổ điển mà cụ thể hơn, sinh động hơn nhiều.
Trong mối tương quan với cốt truyện, nhân vật cổ điển bị ràng buộc chi phối
bởi cốt truyện và bị hạn chế bởi hệ thống bút pháp cũ trong khi đó nhân vật trong
tiểu thuyết hiện đại giữ vai trò lớn trong tác phẩm, nhiều khi chi phối và phá vỡ cốt
truyện.
Ở tác phẩm “Gia đình”, Khái Hưng đã tạo ra một thế giới nhân vật vô cùng
phong phú và đa dạng. Từ nhiều góc độ có thể thấy nhiều kiểu nhân vật khác nhau,
có nhiều cách phân loại nhân vật tuy nhiên chúng tôi chọn cách phân loại như sau :
Phân loại theo kiểu nhân vật tư tưởng: nhân vật tích cực: Bảo, Hạc; nhân vật
tiêu cực như: Huyện, Viết, ông bà Án Báo; nhân vật lưỡng phân: Phụng, Nga, An.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

13

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn

Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Phân loại theo kết cấu cốt truyện: nhân vật chính: Nga, An, Viết, Bảo, Hạc;
nhân vật phụ: Phụng, Thoa, Phương, ông Vạn Điều, Huyện Canh; nhân vật số đông:
ông Tú Viêm, ông Cử Đại, ông Tổng Lí, Ông Lí cựu Hào, ông lí trưởng Huấn (làng
xóm), bà huyện Linh, bà huyện Huyên, ông Phán San, ông Thống Sứ, tri huyện
Trọng (trên huyện), bác Nhật, Ngải, ông nông dân và điền tốt (ở đồn điền).
Trên đây chỉ là một cách phân loại nhân vật dựa theo ý kiến chủ quan của một
số nhà nghiên cứu. Cách phân loại này không thể đánh giá được tác phẩm có giá trị
hay không có giá trị mà điều quan trọng là trong tác phẩm của mình thông qua các
nhân vật nhà văn thể hiện được điều mà mình muốn gửi gắm và nhân vật sẽ để lại
ấn tượng cho bạn đọc. Đó chính là cái đích mà mỗi nhà văn muốn hướng đến khi
tạo nên nhân vật của chính mình.

1.2.2. Vai trò của nhân vật trong thể lọai tiểu thuyết
Như chúng ta đã biết tiểu thuyết nhìn cuộc sống, phản ánh và chiếm lĩnh nó từ
góc độ đời tư, đi sâu vào phản ánh số phận con người do đó nhân vật của tiểu thuyết
khác với nhân vật của sử thi, kịch, thơ... Nhân vật sử thi là những con người chỉ
nhìn thấy và biết ở mình có những gì mà người khác nhìn thấy và biết ở nó. Ở con
người này chẳng có gì phải tìm tòi, ước đoán, hoàn toàn không chủ động trong tư
tưởng, trong ngôn ngữ. Từ đó có thể thấy con người sử thi về cơ bản được tạo ra vẻ
đẹp vô song trong sáng như pha lê và đạt được tính hoàn chỉnh nghệ thuật về hình
tượng con người.
Nhưng nhân vật tiểu thuyết trước tiên đó là con người bình thường của đời
sống hàng ngày với những quan hệ cụ thể. Tiểu thuyết hiện đại từ chối loại nhân vật
“bề trên” mà mỗi nhân vật là cả một thế giới không hề đơn giản một chiều mà hết
sức phong phú và sâu sắc. Tác giả Thiếu Sơn trong “Phê bình và cảo luận” viết:
nhân vật tiểu thuyết phải là những người “tầm thường” nhưng mang bản sắc nhân
loại với cái nghĩa là những phẩm chất “yếu hèn”, cao thượng” mà cho dù ai, ở địa vị
nào cũng ít nhiều có. Thạch Lam trong “Theo dòng” đề cao nhân vật như một phức

hợp đa diện “một con người rất tốt có thể có lúc giận dữ, tàn ác như một người rất
ác có thể có lúc hiền lành nhân từ. Người ta là người với những sự cao quí và hèn

Trường ĐHSP Hà Nội 2

14

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

hạ của con người. Những hành vi của người ta không chỉ do lẽ phải và tri thức, mà
phần nhiều định đoạt bởi những nguyên nhân sâu xa khác: tính di truyền, tạng
người, tính chất...”
Vũ Bằng trong “Khảo về tiểu thuyết” khái quát thêm rằng nhân vật tiểu thuyết
là “một nhân vật phản chiếu hình ảnh của đời, là một nhân vật như chúng ta đây,
một nhân vật rất gần, rất thân thiết chúng ta, một nhân vật mà nhìn vào lòng như
nhìn vào lòng ta vậy”.
Nói như vậy để thấy, trong tiểu thuyết hiện đại nhân vật được đặt ở vị trí trung
tâm “nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng
tác” (Tô Hoài - trích theo Phan Cự Đệ. tr 45). Hay theo Nguyễn Đình Thi “vấn đề
trung tâm của nghệ thuật tiểu thuyết theo tôi, là miêu tả những con người và tìm
hiểu con đường đi của họ trong xã hội, người viết tiểu thuyết nghĩ mọi vấn đề đều
phải thông qua các nhân vật, xuất phát từ nhân vật hơn là từ sự việc” [12,tr 645]
Nhân vật tiểu thuyết của Khái Hưng rất gần gũi với con người của cuộc sống
hàng ngày, có được điều đó là do quá trình nhà văn quan sát, tìm hiểu và suy ngẫm.
Nhân vật tiểu thuyết của Khái Hưng thường đứng sững giữa cuộc đời bình thường,
ngay thẳng và mãnh liệt theo đuổi cuộc sống. Họ chấp nhận khổ đau, thậm chí cái
chết để tìm hạnh phúc đơn sơ, tối thiểu mà đã là con người thì cần phải có. Suốt

chặng đường tiểu thuyết của Khái Hưng, chúng ta thấy ông khá rành tầng lớp trung
lưu trong xã hội thời đó. Nên nhân vật của ông từ diện mạo, hành động lời nói đều
rất sống động. Người đọc khó có thể quên được nhân vật: Nga, An, Viết, Bảo, Hạc
trong “Gia đình”; hoặc Hảo, Hồng, bà Phán trong “Thoát ly”; hoặc Mai, bà Án,
Hàn Thanh trong “Nửa chừng xuân”.... Những nhân vật đó không có gì là siêu
nhân, là lí tưởng nhưng ta bắt gặp ở họ những nét rất gần của con người đời thường
hàng ngày mà ta vẫn có thể gặp trong cuộc sống.
Từ những năm 1932 - 1935 Khái Hưng chọn viết những vấn đề chống lễ giáo
phong kiến, ca ngợi tình yêu lí tưởng, đưa ra quan niệm mới về tình yêu hôn nhân
và các quyền tự do cá nhân được đông đảo bạn đọc đón nhận. Đến thời kì mặt trận
dân tộc dân chủ tăng cao cùng với không khí đấu tranh chống áp bức, đấu tranh trực

Trường ĐHSP Hà Nội 2

15

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

diện vào kẻ thù là phong kiến và thực dân, những văn sĩ của Tự lực văn đoàn đã có
những nhận thức mới, họ nhìn cuộc sống không theo lí tưởng hoá nữa mà bắt đầu
khám phá phần hiện thực của đời sống hàng ngày và Khái Hưng lại là người đầu
tiên theo hướng đó. Thời kì này ông không chọn viết những vấn đề lí tưởng lãng
mạn nữa mà ông đã chọn đề cập đến những vấn đề của hiện thực đời sống.
Tiểu thuyết “Gia đình” được xem là gần với văn học hiện thực bởi trong tác
phẩm Khái Hưng đã đặt ra hàng loạt vấn đề: sự khủng hoảng trong gia đình đại
phong kiến, lên án hủ tục làng quê, tố cáo trực diện hơn vào bọn quan lại phong
kiến và đặc biệt trong tác phẩm ông đề cập đến vấn đề cải cách xã hội. Trong tác

phẩm – một cuốn tiểu thuyết được coi là “nhát búa cuối cùng vào bức tường khổng
lồ nhưng đã mục nát của thế hệ trước: chế độ đại gia đình” (Trương Chính), Khái
Hưng đã dựng lại một tấn bi hài kịch về một đại gia đình bị xoáy vào cơn lốc của
chế độ quan trường, của danh vọng, bạc tiền không cưỡng lại được. Câu chuyện
xoay quanh gia đình Án Báo – một gia đình có tầm cỡ, danh giá nhất làng. Ông bà
Án có ba người con gái và hai người con trai. Người con gái cả tên là Phụng lấy
chồng làm tri huyện (Viết), người con gái thứ hai là Nga lấy An chỉ mới đỗ tú tài,
còn người con gái út tên Bảo lấy chồng làm chủ đồn điền (Hạc). Người con trai tên
Phương không theo lời cha đi tri huyện vì nhất định theo tư tưởng mới nên ít được
nhắc đến trong gia đình. Như vậy, câu chuyện xoay quanh ba tiểu gia đình: gia đình
Bảo – Hạc, Phụng – Viết và Nga – An trực tiếp gây nên những mâu thuẫn, những
mối bất hoà. Còn ông bà Án Báo, nhất là bà Án đứng ở vị trí trọng tài “cổ vũ”,
“khích lệ” và “biểu dương thành tích”. Ở đây chúng tôi không có ý định tìm hiểu
trọn vẹn một cách toàn diện diễn biến của câu chuyện mà chỉ có mong muốn khắc
hoạ rõ hơn hình tượng những nhân vật trong tiểu thuyết để từ đó cho thấy nhân vật
có vị trí quan trọng đối với thể loại tiểu thuyết.
Trong tác phẩm “Gia đình”, Khái Hưng chú trọng nhiều đến những suy nghĩ
và sự biến đổi bên trong hơn là hình thức bên ngoài của nhân vật. Ông phân biệt
được rõ các động cơ khác nhau có khi mâu thuẫn nhau của hành động làm cho ta
thấy rõ được mâu thuẫn đó trong mỗi nhân vật. Do vậy nhân vật trở nên có cá tính,

Trường ĐHSP Hà Nội 2

16

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

nhiều góc cạnh, sống động và hiện thực hơn như: An, Viết và đặc biệt là nhân vật
nữ họ không còn lãng mạn, yêu đời mà bộc lộ những thói xấu ăn sâu trong bản năng
người đàn bà: nhỏ nhen, giả dối, ganh tỵ, chèn ép nhau, làm cho nhau đau khổ một
cách vô lí.
Nói chung hiểu thế nào là nhân vật tiểu thuyết có nghĩa là tác giả biết từ chối
vị trí cố định của mình mà hòa nhập vào nhân vật, biết làm cho người đọc say mê,
yêu thích, giận hờn với những nhân vật mà tác giả tạo dựng lên trong tác phẩm,
thậm chí có lúc người đọc cảm thấy nhân vật tiểu thuyết có chút gì đó giống bản
thân mình, giống người đã gặp, đã quen. Làm được những điều đó chính là tài năng
của cây bút Khái Hưng.
Như vậy, nhân vật tiểu thuyết có vị trí và vai trò vô cùng quan trọng trong việc
tạo cảm hứng cho nhà văn sáng tạo nghệ thuật và thể hiện ngòi bút tài năng của nhà
văn.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

17

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Chương 2:

NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT TRONG

TIỂU THUYẾT “GIA ĐÌNH’’ CỦA KHÁI HƯNG

2.1. Quan niệm nghệ thuật về con người của Khái Hưng

Xuất phát từ thực tiễn nghiên cứu con người một cách khoa học nhất, nhiều
nhà nghiên cứu đã thừa nhận yếu tố con người là phạm trù cơ bản của văn hóa, là
nội dung cơ bản của văn học và trình độ ý thức về con người đánh dấu trình độ phát
triển của văn học. Chính vì thế, khi muốn tìm hiểu về một nền văn học, một giai
đoạn văn học, thậm chí là một tác giả văn học nào đó chúng ta không thể bỏ qua
quan niệm nghệ thuật của anh ta về con người. Khi khám phá ra một quan niệm mới
về con người cho phép người ta hiểu rằng văn học đang có một sự chuyển mình rõ
rệt. Hơn thế, quan niệm về con người cũng mang theo nó những đặc điểm phổ quát,
đặc trưng cho thời đại mà nó sống. Đề cập đến vấn đề này G.F.Hêghen đã từng
khẳng định: “mỗi thời đại đều có lối cảm xúc tế nhị hay cao siêu, hay tự do của nó”.
Tóm lại, mỗi thời đại đều có thế giới riêng của nó. Như vậy, quan niệm nghệ thuật
về con người vừa là sản phẩm của văn hóa tư tưởng vừa là sản phẩm của lịch sử.
Chính vì thế, bản thân nó là một “thực thể động”.
Trở lên, chúng ta thấy vị trí của Khái Hưng đã được xác định trong Tự lực văn
đoàn và trong cuộc cách tân văn học. Trở xuống, ta thấy được vai trò của yếu tố con
người trong sự vận động của văn hóa, của lịch sử văn học dân tộc. Từ đó có thể
khẳng định Tự lực văn đoàn nói chung và Khái Hưng nói riêng đã góp một tiếng nói
mới trong quan niệm nghệ thuật về con người. Nghiên cứu về vấn đề này, tác giả Lê
Thị Dục Tú trong cuốn “Quan niệm nghệ thuật về con người trong tiểu thuyết Tự
lực văn đoàn” (chủ yếu qua Nhất Linh, Khái Hưng và Hoàng Đạo) đã có những
thành công đáng kể. Đặt vấn đề con người cá nhân trong mối tương quan đồng đại,
nghịch đại dưới góc độ triết học và mĩ học, với vai trò là sản phẩm của lịch sử xã
hội, văn hóa, tư tưởng, Lê Thị Dục Tú đã xác định được ba cấp độ biểu hiện của con
người cá nhân trong Tự lực văn đoàn:

Trường ĐHSP Hà Nội 2

18

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn

Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Thứ nhất: xung đột giữa con người cá nhân với gia đình và truyền thống (hay
là sự tung phá những ràng buộc phong kiến để khẳng định con người cá nhân.
Thứ hai: con người cá nhân tìm sự giải thoát trong tình yêu, trong thế giới nội
tâm hoặc trong những ước mơ về cải cách xã hội.
Thứ ba: ý thức cá nhân cực đoan đòi hỏi bản năng tự do đứng trên hoặc bất
chấp các quan hệ xã hội.
Với tư cách là nhân vật chủ chốt của Tự lực văn đoàn, quan niệm về con người
của Khái Hưng nên hiểu trên một nền chung như thế. Nhưng bên cạnh đó cũng phải
phán xét quan niệm về con người là một sản phẩm về lịch sử, nó chịu sự chi phối
bởi cá tính sáng tạo của nhà văn, truyền thống văn hóa của dân tộc và ảnh hưởng
của các mối quan hệ giao lưu quốc tế (theo Lê Thị Dục Tú) - nghĩa là bên cạnh
những cấp độ biểu hiện mang tính đặc thù, phổ quát nhất của Tự lực văn đoàn về
yếu tố con người trong văn học cần phải có thêm những quan niệm cụ thể, đặc trưng
cho cá tính sáng tạo của Khái Hưng. Bởi vì như chúng ta đều biết, quan niệm về con
người của một nhà văn sẽ chi phối một cách toàn diện nhất tới những sáng tác của
anh ta và làm cơ sở tạo ra các hình tượng nghệ thuật. Chính vì thế “khi nhà nghiên
cứu khám phá nhiều quan niệm nghệ thuật về con người thì càng đi sâu vào thực
chất sáng tạo của nhà văn, càng đánh giá đúng thành tựu của họ” (trang 86). Chúng
tôi tập trung tìm hiểu quan niệm nghệ thuật về con người của Khái Hưng cơ bản
cũng dựa trên tinh thần ấy. Có thể nói, quan niệm nghệ thuật về con người của Khái
Hưng trong tiểu thuyết “Gia đình” được thể hiện với một số quan niệm sau:

2.1.1. Con người cá nhân ý thức đặc biệt về quyền tự do trong tình
yêu và hôn nhân.
Không phải chỉ đến Khái Hưng nói riêng và Tự lực văn đoàn nói chung mà
ngay cả trong văn học cổ trung đại đã có sự xuất hiện của con người cá nhân. Theo

ý kiến của Nguyễn Hữu Sơn và Trần Đình Sử thì: “Con người cá nhân - cái Tôi xuất hiện rất sớm, khi con người tách ra khỏi vô thức tập thể của một cộng đồng bầy
đàn” [22,tr 15]. Cho đến thời trung đại thì khái niệm cá nhân được hình thành gần
như trọn vẹn. Nghĩa là bằng cách này hay cách khác từ khi ra đời, cái Tôi cá nhân

Trường ĐHSP Hà Nội 2

19

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

đã có một ý thức nhất định về sự tồn tại của mình. Chỉ có điều, trong một quãng
thời gian khá dài (gần 10 thế kỉ), dù đã cố gắng đến đâu nó cũng không thoát ra khỏi
vòng cương tỏa của uy quyền phong kiến. Hay nói một cách khác là con người cá
nhân trong thời kỳ này dù ít dù nhiều vẫn bị chi phối bởi một lí tưởng xã hội nhất
định.
Giai đoạn đầu do chịu ảnh hưởng khá mạnh mẽ của “tam giáo đồng nguyên”,
con người cá nhân có những biểu hiện khác nhau nhưng về cơ bản vẫn hướng tới
mục đích là muốn tự khẳng định mình: vươn tới cõi siêu nhiên để tìm sự hài hòa
trong “thiên nhân hợp nhất”, tha thiết hi sinh một cách tự nguyện cho lí tưởng xã
hội mà họ tôn thờ hay hướng tới một “cõi thiêng liêng siêu việt” để tìm sự thoát ly.
Tóm lại, ở giai đoạn này, con người cá nhân ở chiều sâu nhất vẫn là con người
hướng thượng, hướng thiện, hướng tới cái thiêng liêng và siêu việt.
Ở giai đoạn sau, biểu hiện của cái Tôi cá nhân đã có phần thay đổi. Trong
dòng văn học trung đại chúng ta đã từng bắt gặp cái dáng “ngất ngưởng” của
Nguyễn Công Trứ, cái bước chân “xăm xăm băng nẻo vườn khuya một mình” của
Thúy Kiều khi sang nhà Kim Trọng (Nguyễn Du), cái kiểu sấn sổ rất hăng của Hồ
Xuân Hương khi “xắn quần trèo qua bức tường phong kiến” (Trần Đình Sử) cho

đến chất ngông ngạo nghễ của Tản Đà trên thi đàn một khía cạnh nào đó đã đưa cái
Tôi từ cõi siêu nhiên lí tưởng trở về cái Tôi phàm tục. Đến đây, cái Tôi cá nhân đã
sắp đi hết quãng đường chông gai của nó và cho đến khi xã hội thay đổi, ý thức hệ
phong kiến nhường chỗ cho ý thức hệ tư sản lên ngôi thì cái Tôi thực sự được “cởi
trói”. Chưa bao giờ trên văn đàn nó được cất lên tiếng nói dõng dạc và tự tin như
thế.
Trong những sáng tác của các nhà văn Tự lực văn đoàn, tiếng “quyền” vang
lên như một điệp khúc trên hành trình tự do của Loan (Đoạn tuyệt), Mai (Nửa
chừng xuân), Hồng (Thoát ly) và cả Nhung (Lạnh lùng): quyền lựa chọn cho mình
một cách sống, quyền bình đẳng trong hôn nhân, quyền bảo vệ danh dự và nhân
phẩm khi bị người khác xúc phạm... Trong đó, nổi cộm lên như một nỗi niềm day
dứt, trăn trở khôn nguôi đó là tiếng nói đòi quyền tự do trong tình yêu và hôn nhân.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

20

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Tiếng nói này trở đi trở lại trong những sáng tác của Khái Hưng như một món nợ
mà ông phải trả cho những người ông yêu mến. Hơn 10 cuốn tiểu thuyết của Khái
Hưng, hầu hết những nhân vật của ông đều tìm đến tình yêu một cách hồn nhiên,
trong trẻo tựa hồ như không có một bức tường rào nào ngăn cản nổi. Hay nói đúng
hơn là tình yêu tự tìm đến với người ta một cách tự nhiên mà lí trí đành bất lực:
trước ngưỡng cửa từ bi, Lan đã dành tình yêu cho Ngọc sau bao lần gạt nước mắt và
bắt mình “nhất định phải quên” (Hồn bướm mơ tiên); Mai - Lộc đã cùng nắm tay
bước qua danh giới của sự sang - hèn để cùng nhau hưởng hạnh phúc ái ân cho dù là

ngắn ngủi (Nửa chừng xuân); rồi như Nam và Lan (Đẹp) yêu nhau mà không kể chi
tuổi tác... chẳng ai mất công đi tìm lời giải cho những mối tình trên làm gì dẫu biết
rằng những mối tình đó có lúc thực sự vô lí.
Nếu như trong tác phẩm “Nửa chừng xuân” Mai, Lộc luôn có tư tưởng chống
phá lễ giáo phong kiến, đề cao tự do hôn nhân và kiên quyết bảo vệ quan điểm của
mình về tình yêu – hôn nhân thì trong tác phẩm “Gia đình” hai nhân vật: Bảo và
Hạc không những đấu tranh bảo vệ tình yêu cá nhân mà họ còn muốn đem lại hạnh
phúc cho những người lao động nghèo.
Bảo – Hạc là đôi vợ chồng sống yên ấm, hạnh phúc, điều đó có được là do họ
tự tạo dựng, họ yêu nhau bằng thứ tình yêu trong sáng và quyết tâm sống cùng
nhau. Bảo là một cô gái nhí nhảnh, luôn yêu đời, bị cha mẹ cấm lấy Hạc vì không
môn đăng hộ đối (gia đình ông Tham toàn - cha Hạc lấy vợ Tây, gia đình mâu
thuẫn...) nhưng nàng vẫn một lòng lấy Hạc bởi lòng của Bảo đã thuộc về Hạc, Bảo
tin Hạc sẽ là người mang lại hạnh phúc cho mình. Yêu Hạc, Bảo yêu cả công việc
của Hạc. Bảo không chạy theo vòng danh vọng mà đồng ý cho chồng bỏ nghề
thuốc, về lập đồn điền ở một vùng trung du hẻo lánh, hướng vào việc đem lại hạnh
phúc cho người dân nghèo. Hạnh phúc của Bảo và Hạc không còn đơn thuần là
hạnh phúc của cá nhân mà còn là hạnh phúc mang tính chất cộng đồng.
An được xây dựng là con người yêu thích cuộc đời tự do ngoài vòng lễ giáo.
Từ ngày còn nhỏ đã được học dưới nền giáo dục Tây Âu, An đã nhiễm những tư
tưởng Tây Âu nên anh hiểu, anh trọng cái giá trị, cái quyền tự do cá nhân, quyền tự

Trường ĐHSP Hà Nội 2

21

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

do trong tình yêu và hôn nhân... nhưng An lại cam chịu lấy vợ không phải vì chàng
mà là vì gia đình, vì tổ tiên, vì người chết. Sự cam chịu ấy là kết quả của cái bản
tính nhu nhược mà chính chàng cũng đã nhận ra mà không thể thay đổi được “chỉ
tại mình nhu nhược để họ bắt làm theo ý họ. Sao mình không quả quyết ngăn cản
đi”. Sự trăn trở và dằn vặt của An chỉ như những gợn sóng trên mặt hồ phẳng lặng
nên chẳng biết lúc nào tới được bờ vì thế, An ngơ ngác “Bâng khuâng đứng giữa hai
dòng nước” mà không đủ mạnh mẽ để chọn lấy một dòng. Điều này chứng tỏ An là
người đã ý thức được quyền tự do của bản thân nhưng lại không đủ mạnh mẽ để
vượt lên thoát khỏi sự ràng buộc của gia đình, của lễ giáo phong kiến. Sở dĩ xây
dựng nhân vật An không giống với các nhân vật của những tác phẩm mà Khái Hưng
đã xây dựng trước đó (đều có ý thức rõ ràng, sâu sắc nhất cái quyền được tự do
trong tình yêu hôn nhân và dám đến với tình yêu một cách quyết liệt, mạnh mẽ)
chính là do một phần ông muốn hướng ngòi bút của mình theo sát những vấn đề
thời đại bấy giờ.
Nếu như nói rằng “trình độ ý thức về con người đánh dấu trình độ phát triển
của văn học” thì quan niệm của Khái Hưng lúc này không chỉ được đánh dấu trong
văn học mà còn là một bước tiến trong ý thức xã hội. Tiếng nói đòi quyền của các
nhà thơ xưa, cho dù có mạnh mẽ và táo bạo như nữ sĩ Hồ Xuân Hương đi chăng nữa
thì có lẽ cũng chỉ là sự tự phát. Những gì chúng ta chứng kiến và cảm nhận ở những
nhân vật của Khái Hưng cho phép chúng ta tin rằng con người thời đại Khái Hưng
đã thực sự trưởng thành hơn.

2.1.2. Con người đời thường với những nét cao cả và thấp hèn
Quan niệm nghệ thuật về con người như đã biết vừa là sản phẩm của văn hóa
tư tưởng lại vừa là sản phẩm của lịch sử. Chính vì thế nó không chỉ phản ánh sự vận
động của văn học mà nó còn in đậm diễn tiến của lịch sử xã hội loài người. Ví như
ở thời nguyên thủy khi con người chưa chinh phục được thiên nhiên thì họ tưởng
tượng ra các thần, nhưng khi đã sáng tạo ra thuốc súng thì họ sẽ không tưởng tượng
về các thần như Hêphaixtôt hay Apôlô nữa” (theo Mác). Và cho đến thời trung đại

thì đã hình thành một quan niệm rõ ràng về con người cá nhân, phản ánh sự phát

Trường ĐHSP Hà Nội 2

22

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

triển trong quá trình nhận thức của con người. Nhưng ở thời kì này, ý thức xã hội
phong kiến ngự trị nên con người trong văn học trung đại là con người cá nhân vũ
trụ, tự nhiên chỉ đến khi ý thức hệ tư sản hình thành ở thời kì cận, hiện đại thì con
người mới được đổi mới về chất và hết sức đa dạng: con người xã hội.
Như vậy tức là ở thời kì này quan niệm con người mang một ý nghĩa triết
học nhất định “Bản chất con người không phải là một sự trừu tượng hoá gắn liền
với cá nhân riêng lẻ. Trong thực tế của nó, bản chất con người là một sự tổng hoà
các quan hệ xã hội” (theo Mác). Để có được thành tựu đó, trên diễn đàn văn học
nhiều năm qua đã diễn ra những cuộc chạy đua tiếp sức. Nếu coi chủ nghĩa lãng
mạn mở đường cho chủ nghĩa hiện thực phê phán xuất hiện như một trình độ mới
trong sự phát triển của nền văn học thế kỉ XIX thì đóng góp của Tự lực văn đoàn –
đặc biệt của Khái Hưng là không nhỏ. Khác với những nhà văn trước thường xây
dựng nhân vật mang tính chức năng đơn tuyến thì Khái Hưng quan niệm con người
là con người đời thường với đầy đủ những nét cao cả và thấp hèn. Chính vì thế các
nhân vật của ông “rất người” – những nhân vật này thường ngày, gần gũi, thân mật
và đa tuyến.
Quan niệm này của Khái Hưng một mặt góp phần vào sự phát triển của tư
duy văn học, mặt khác giúp nhân vật thoát khỏi cái khung của chủ nghĩa lãng mạn,
mở rộng khuynh hướng, tận thu những chất liệu hiện thực để vươn tới một ý nghĩa

nhân sinh sâu sắc. Chưa cần đến những tập truyện ngắn giàu sức hiện thực của ông
như: “Hạnh”, “Dọc đường gió bụi”, “Tiếng suối reo”... mà ngay cả những cuốn
tiểu thuyết nhất là tiểu thuyết viết về phong tục như tiểu thuyết “Gia đình” – ta đã
thấy nhà văn khai thác khá sâu sắc và tài tình những ngoắt ngoéo trong thế giới nội
tâm nhân vật: An, Nga, Phụng... Qua đó cho phép người ta tin rằng nhân vật của
Khái Hưng cho dù rất lãng mạn nhưng vẫn mang trong mình bản chất người rất đời
thường. Khai thác khía cạnh này là Khái Hưng đã chứng minh ý kiến cho rằng:
“Quan điểm nghệ thuật vị nhân sinh tuy trên giấy trắng mực đen đoàn (Tự lực văn
đoàn) không nêu trong tôn chỉ nhưng trên thực tế anh em đã hành động theo quan
điểm đó” (theo Vu Gia).

Trường ĐHSP Hà Nội 2

23

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

Từ những nhân vật đại diện cho gia đình phong kiến, cho chế độ phong kiến:
ông bà án Báo, ông điều Vạn... mang trong mình tư tưởng đầy cổ hủ, lạc hậu của xã
hội đương thời; đại diện cho tầng lớp quan lại tiêu biểu là Viết - đó là quan lại
không chăm lo đến đời sống của người dân mà chỉ muốn trục lợi cho bản thân mình.
Đến những con người mang trong mình tư tưởng cải cách xã hội đầy cao cả tiêu
biểu như vợ chồng Bảo Hạc và còn có cả những người phụ nữ nhỏ nhen và hám
danh như: Nga, Phụng. Tất cả làm nên thế giới nghệ thuật của nhân vật đầy sự
phong phú và đa dạng, đó không chỉ là những nhân vật mang nét đời thường của xã
hội mà còn là những nhân vật mang tư tưởng cải cách xã hội đầy cao cả.
Bằng quan niệm nghệ thuật mới mẻ, Khái Hưng đã cho ra đời một thế giới

nhân vật đa dạng. Đi sâu vào thế giới nhân vật đó, chúng tôi muốn khám phá những
tư tưởng tình cảm, những quan điểm về nhân sinh của nhà văn đồng thời phát hiện
ra cá tính sáng tạo của một nhà tiểu thuyết có biệt tài.

2.2. Nghệ thuật miêu tả nhân vật
Brech đã từng nhận xét: “Các nhân vật của tác phẩm nghệ thuật không phải
giản đơn là những bản dập của những con người sống mà là những hình tượng được
khắc hoạ phù hợp với ý đồ tư tưởng của tác giả”. Một điều tối thiểu đó là tính hệ
thống của các hình tượng bởi những nhân vật của tác phẩm bao giờ cũng có mối
liên hệ nội tại, nếu mất đi mối liên hệ này tính hệ thống, tính chỉnh thể của tác phẩm
nghệ thuật sẽ bị phá vỡ. Nhân vật dù được xây dựng khác nhau nhưng chúng vẫn bị
ràng buộc bởi sợi dây tư tưởng của tác giả. Qua đó nhân vật bộc lộ giá trị nội dung
của tác phẩm.
Nhưng tính chỉnh thể của tác phẩm nghệ thuật, xét đến cùng không chỉ nằm ở
mối liên hệ nội tại của các hình tượng mà còn là sự kết hợp hài hoà giữa nội dung
và hình thức biểu hiện của hình tượng ấy. Vì thế, phân tích thi pháp nhân vật chính
là khám phá cách cảm nhận con người của nhà văn một cách toàn diện nhất. Điều
này đã được nhà văn Nguyễn Đình Thi khẳng định trong công việc của người viết
tiểu thuyết “vấn đề trung tâm của nghệ thuật với tiểu thuyết, theo tôi là miêu tả
những con người và đi tìm hiểu con đường đi của họ trong xã hội. Người viết tiểu

Trường ĐHSP Hà Nội 2

24

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn


Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết “Gia đình” của Khái Hưng

thuyết nghĩ mọi vấn đề phải thông qua nhân vật, xuất phát từ nhân vật hơn là từ sự
việc” [12,tr 375].
Xuất phát từ quan điểm nghệ thuật đó, chúng tôi phân tích thi pháp nhân vật
của Khái Hưng trong tiểu thuyết “Gia đình” trên hai bình diện chính: cách miêu tả
nhân vật qua ngoại hình, hành động và cách miêu tả nội tâm nhân vật.

2.2.1. Nghệ thuật miêu tả nhân vật qua ngoại hình và hành động
2.2.1.1. Miêu tả nhân vật qua ngoại hình
Văn học phản ánh cuộc sống bằng hình tượng. Đối tượng của những tác phẩm
văn học nghệ thuật bao giờ cũng là con người và cuộc sống liên quan đến con
người. Các loại hình nghệ thuật như hội hoạ, điêu khắc... do đặc trưng thể loại,
thường xây dựng hình tượng mang tính vật thể. Nghĩa là khi ngắm một tác phẩm
hội hoạ hay điêu khắc, bức chân dung về nhân vật được hiện lên một cách trọn vẹn
và cụ thể bằng đường nét, màu sắc, hình khối... Người ta có thể cảm nhận chúng
bằng giác quan thuần vật chất. Riêng đối với văn học, một loại hình nghệ thuật
mang tính đặc thù: xây dựng hình tượng bằng chất liệu phi vật thể (nghệ thuật ngôn
từ) thì bức chân dung của nhân vật sẽ hiện lên dần dần qua trí tưởng tượng phong
phú của độc giả. Thành công của một nhà văn nhất là một nhà một nhà tiểu thuyết
khi đi suốt chiều dài cuộc đời và số phận của nhân vật – đó là hình ảnh lắng đọng
trong lòng độc giả khi gấp lại trang sách cuối cùng. Đạt được những thành công đó,
nhà nghệ sĩ có tài thực sự phải là người biết kết hợp các “thao tác kép” trong quá
trình miêu tả.
Các nhân vật phản diện trong thế giới nhân vật của Khái Hưng được miêu tả
đậm nét nhất. Nếu như trong “Nửa chừng xuân” đó là bà Án, “Thoát ly” là bà
Phán... thì trong “Gia đình” nhân vật được Khái Hưng dùng nhiều ngòi bút để miêu
tả đó là: Thoa, Viết.
Thoa dưới ngòi bút của Khái Hưng được miêu tả rất tỉ mỉ: “Người đàn bà trạc
hăm nhăm tuổi, thân thể nhỏ nhắn, mặt trái xoan, đánh phấn rất khéo. Cách trang
sức có vẻ sơ sài nhưng kì thực rất công phu và tỏ ra rằng nàng là một tay ăn chơi
thành thạo, cái áo dài màu hồng may thắt và chẽn làm nổi bật bộ ngực nở nang và

Trường ĐHSP Hà Nội 2

25

Đỗ Ngọc Hà – K32D Văn