Nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại công ty cổ phần đầu tư và thương mại quốc tế hưng thịnh

CH

NGăI.ăC ăS ăLụăLU NăCHUNGăV ăHI UăQU ăS ăD NGăTÀIăS Nă
NG NăH NăC AăDOANHăNGHI P

1.1 T ng quan v tài s n ng n h n trong doanh nghi p
1.1.1 Khái ni m tài s n ng n h n
Theo t đi n Wikipedia thì tài s n đ

c hi u: “Tài s n là c a c i v t ch t dùng

vào m c đích s n xu t ho c tiêu dùng. Khi phân lo i tài s n theo chu k s n xu t, ta có
tài s n c đ nh và tài s n l u đ ng. Còn khi phân lo i tài s n theo đ c tính c u t o c a
v t ch t, ta có tài s n h u hình và tài s n vô hình”.
Theo PGS.TS.Tr n Ng c Th , Giáo trình qu n tr tài chính doanh nghi p hi n
đ i, Nhà xu t b n th ng kê, n m 2009 thì Tài s n ng n h n đ

c hi u:

“Tài s n ng n h n c a doanh nghi p là nh ng tài s n thu c quy n s h u và
qu n lý c a doanh nghi p, có th i gian s d ng, luân chuy n, thu h i v n trong m t k
kinh doanh ho c trong m t n m. Tài s n ng n h n c a doanh nghi p có th t n t i
d

i hình thái ti n, hi n v t (v t t , hàng hoá), d

i d ng đ u t ng n h n và các

kho n n ph i thu. C ng nh tài s n dài h n, tài s n ng n h n là m t b ph n không
th thi u trong m i doanh nghi p. Trong l nh v c s n xu t tài s n ng n h n đ
hi n d

c th

i hình thái nh nguyên v t li u, v t đóng gói, ph tùng thay th . Trong l nh

v c l u thông nó t n t i thay th luân phiên cho nhau, v n đ ng không ng ng nh m
đ m b o cho quá trình tái s n xu t đ
1.1.2

c ti n hành liên t c”.

c đi m c a tài s n ng n h n
Tài s n ng n h n đ

c phân b đ trong t t c các khâu, các công đo n nh m

đ m b o cho quá trình s n xu t, không làm nh h

ng đ n kh n ng thanh toán và

đ m b o kh n ng sinh l i c a tài s n. Do đó, tài s n ng n h n trong doanh nghi p có
nh ng đ c đi m sau:
Th nh t: Khi tham gia vào quá trình s n xu t kinh doanh tài s n ng n h n
luôn v n hành, thay th và chuy n hóa cho nhau qua các công đo n c a quá trình s n
xu t kinh doanh. S hình thành tài s n ng n h n đòi h i ph i có lu ng v n ng n h n đ
mua s m m i hình thành nên. Do đó, tài s n ng n h n đ

c hình thành t ngu n v n

kinh doanh c a doanh nghi p.

Th hai: Tài s n ng n h n có đ c đi m là luôn luôn luân chuy n, không ng ng
thay đ i hình thái bi u hi n (tr công c , d ng c lao đ ng) qua quá trình s n xu t
kinh doanh c a doanh ngh p theo m t vòng khép kín. Quá trình di n ra liên t c và
đu c l p l i sau m i chu k s n xu t kinh doanh, t o thành vòng tu n hoàn chu chuy n
v n ng n h n.
1


Th ba: TSNH đ

c hình thành t ngu n v n c a doanh nghi p nh m đ m b o

cho quá trình kinh doanh c a doanh nghi p đ
tr c a TSNH đ
chúng đ

c th

ng xuyên, liên t c, toàn b giá

c chuy n vào l u thông và t trong l u thông toàn b giá tr c a

c hoàn l i m t l n sau m t chu k kinh doanh. Do đó, toàn b giá tr đ

c

chuy n m t l n vào thành ph m và thu h i thông qua doanh thu bán hàng.
Th

t : TSNH tham gia vào t t c các khâu trong quá trình s n xu t kinh

doanh. Do đó TSNH c n t n t i d

i nhi u hình th c khác nhau đ đáp ng cho quá

trình s n xu t kinh doanh di n ra liên t c, thu n ti n.
Th n m: TSNH ph c v cho toàn b quá trình s n xu t kinh doanh. Do đó khi
tham gia vào quá trình s n xu t kinh doanh TSNH ph i đ

c phân b vào t t c các

khâu và luôn v n hành, thay th , chuy n hóa cho nhau qua các công đo n c a quá trình
s n xu t kinh doanh.
Th sáu: TSNH có th chuy n đ i thành ti n m t d dàng, thu n l i cho vi c
chi tiêu hay thanh toán. Nó còn đ c tr ng b i s l

ng giao d ch l n.

Tài s n ng n h n d dàng chuy n hóa t d ng v t ch t sang ti n t d dàng mà
không ph i ch u chi phí l n. Tuy nhiên, đi u này l i gây khó kh n cho qu n lý ch ng
th t thoát.
1.1.3 Phân lo i tài s n ng n h n
Phân lo i theo quá trình tu n hoàn và chu chuy n v n
Tài s n ng n h n d tr : là t t c nh ng tài s n ng n h n t n t i trong khâu d
tr c a doanh nghi p, bao g m: ti n m t, ti n g i ngân hàng, hàng mua đang đi đ
nguyên v t li u t n, công c d ng c trong x

ng,

ng, hàng g i gia công... Các lo i tài s n

ng n h n này luôn ph i có s n đ có th ch đ ng s d ng cho khâu s n xu t, l u
thông.
Tài s n ng n h n s n xu t: là t t c nh ng tài s n ng n h n t n t i trong khâu
s n xu t c a doanh nghi p, bao g m: bán thành ph m, các chi phí ph c v quá trình
s n xu t... Cá lo i tài s n ng n h n này c n thi t đ đ m b o cho quá trình s n xu t
không b đ t quãng nh ng c n tính toán t l s tr phù h p tránh d th a s
h

nh

ng đ n hi u qu ho t đ ng c a doanh nghi p.
Tài s n ng n h n l u thông: là t t c nh ng tài s n ng n h n t n t i trong khâu

l u thông, bao g m: thành ph m t n kho, hàng g i đi bán, các kho n ph i thu khách
hàng... ngoài doanh thu chính t ho t đ ng kinh doanh, tài s n ng n h n trong khâu
này còn k đ n tài s n c a ho t đ ng đ u t tài chính, doanh nghi p s d ng m t ph n
v n ng n h n c a mình đ đ u t ra các h ng m c bên ngoài.
2

Thang Long University Library


Phân lo i theo các kho n m c trên b ng cân đ i k toán
Ti n và các kho n t

ng đ

ng ti n: là ti n m t s n có t i doanh nghi p hay

ti n g i trên tài kho n thanh toán c a doanh nghi p t i ngân hàng, các kho n t
đ

ng ti n khác dùng đ chi tr các kho n mua s m tài s n, tr l

ng

ng cho công nhân

viên, tr n ...
u t tài chính ng n h n: là các kho n bên ngoài mà doanh nghi p trích m t
ph n v n ng n h n đ u t nh m m c đích sinh l i, th

ng là kho n góp v n liên

doanh hay đ u t ch ng khoán ng n h n vì ch ng khoán có kh n ng thanh kho n cao
và ít r i ro trong vi c chuy n đ i thành ti n
Các kho n ph i thu ng n h n: là các kho n hình thành t vi c doanh nghi p bán
ch u cho khách hàng, sau m t th i gian m i có th thu h i hay vi c tr tr

c cho ng

i

bán. ây là kho n m c quan tr ng trong tài s n ng n h n, doanh nghi p c n chú tr ng
cân đ i.
Hàng t n kho: trong doanh nghi p hàng t n kho bao gi c ng là m t trong
nh ng tài s n có giá tr l n nh t trên t ng giá tr tài s n c a doanh nghi p đó. Vi c d
tr hàng hoá, v t t là đi u c n thi t đ đ m b o cho quá trình ho t đ ng s n xu t kinh
doanh, m i doanh nghi p đ u c n duy trì m t l

ng hàng t n kho an toàn tránh gây

thi u h t trong s n xu t hay th a thãi s gây lãng phí trong vi c qu n lý, tu thu c vào
lo i hình doanh nghi p mà l

ng d tr này thay đ i.

Tài s n ng n h n khác: bao g m các lo i thu giá tr gia t ng đ
kho n ph i thu Nhà n

c kh u tr , các

c, giao d ch mua bán l i trái phi u Chính ph ...

1.1.4 Vai trò c a tài s n ng n h n trong doanh nghi p
Tài s n ng n h n là m t b ph n không th thi u trong c c u tài s n c a doanh
nghi p.
móc, nhà x

ti n hành ho t đ ng s n xu t kinh doanh ngoài tài s n dài hàn nh : máy
ng… doanh nghi p c ng b ra m t l

ng ti n nh t đ nh đ mua s m

hàng hóa, nguyên v t li u… ph c v cho quá trình s n xu t kinh doanh. Nh v y tài
s n ng n h n là đi u ki n đ m t doanh nghi p đi vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh.
Thông qua s v n đ ng c a tài s n ng n h n có th đánh giá đ

c tình hình d tr ,

tiêu th s n ph m, tình hình s d ng v n ng n h n c a doanh nghi p.

i u này chúng

ta không th nh n th y qua s v n đ ng c a tài s n dài h n.
Tài s n ng n h n giúp ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p v n
hành liên t c, không b gián đo n. Tài s n ng n h n còn h tr thanh toán cho các giao
d ch có đ tr v th i gian.

i u này xu t hi n trong quá trình s n xu t, marketing và

thu ti n. Do các giao d ch di n ra không đ ng th i, nhi u ho t đ ng tác đ ng đ n nhu
c u v n l u đ ng nh l u tr hàng t n kho, áp d ng các chính sách h tr bán hàng,
3


chi t kh u thanh toán d khuy n khích khách hàng thanh toán s m, gi m th i gian
chuy n ti n khi thu h i n .
Tài s n ng n h n c ng đóng vai trò quan tr ng trong vi c h tr doanh nghi p
m t cách đ c l c trong vi c thanh toán và duy trì kh n ng thanh toán các kho n n
đ n h n.
Tài s n ng n h n còn t o l p quan h v i khách hàng. Vi c TSNH c a công ty
đ

c s d ng có hi u qu hay không đ

c ghi chép trong h s tín d ng th

ng m i,

c a khách hàng, đ i tác d a vào đó đ đ a ra đánh giá xem có h p tác hay không. Các
công ty d a vào m c đ th

ng m i c a doanh nghi p đang xem xét đ đ a ra nh ng

quy t đ nh ch c ch n, bao g m vi c bán hàng, cho vay, cho thuê, t ng n tín d ng, tiêu
th giúp hàng t n kho v i giá c nh tranh...
1.1.5 Chính sách qu n lý tài s n ng n h n
1.1.5.1 Qu n lý ti n m t
Lý do ph i gi ti n m t và l i th c a vi c gi đ ti n m t
Ti n m t đ

c hi u là ti n t n qu , ti n trên tài kho n thanh toán c a doanh

ngân hàng. Nó đ

nghi p

c s d ng đ tr l

ng, mua nguyên v t li u, mua tài s n

c đ nh, tr ti n thu , tr n ...
Ti n m t b n thân nó là lo i tài s n không sinh lãi, do v y trong qu n lý ti n
m t thì vi c t i thi u hóa l

ng ti n m t ph i gi là m c tiêu quan tr ng nh t. Tuy

nhiên, vi c gi ti n m t trong kinh doanh c ng là v n đ c n thi t, đi u đó xu t phát t

nh ng lý do sau:
m b o giao d ch kinh doanh hàng ngày: Nh ng giao d ch này th

ng là

thanh toán cho khách hàng và thu ti n t khách hàng, t đó t o nên s d giao d ch.
Bù đ p cho ngân hàng v vi c ngân hàng cung c p các d ch v cho doanh nghi p: S
d ti n m t lo i này g i là s d bù đ p.
áp ng nhu c u d phòng trong tr
đ

ng h p bi n đ ng không l

ng tr

c

c c a các lu ng ti n vào và ra: Lo i ti n này t o nên s d d phòng.
H

ng l i th trong th

ng l

ng mua hàng: Lo i ti n này t o nên s d đ u

c .
Trong ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p, vi c g i ti n m t là c n thi t và
vi c d tr ti n m t có nh ng l i th :
- Khi mua các hàng hóa d ch v n u có đ ti n m t, công ty có th đ

ch

ng

l i th t chi t kh u.
- Gi đ ti n m t, duy trì t t các ch s thanh toán ng n h n giúp doanh nghi p
có th mua hàng v i nh ng đi u ki n thu n l i và đ
4

ch

ng m c tín d ng r ng rãi.

Thang Long University Library


- Gi đ ti n m t giúp doanh nghi p t n d ng đ

c nh ng c h i thu n l i

trong kinh doanh do ch đ ng trong các ho t đ ng thanh toán chi tr .
- Khi có đ ti n m t giúp doanh nghi p đáp ng đ

c nhu c u trong tr

ng h p

kh n c p nh đình công, h a ho n, chi n d ch marketing c a đ i th c nh tranh, v

t

qua khó kh n do y u t th i v và chu k kinh doanh.
Xácăđ nh m c d tr ti n
Mô hình Baumol
Mô hình Baumol không th c ti n khi gi đ nh doanh nghi p chi tr ti n m t
m t cách n đ nh: Doanh nghi p có th nh n v m t dòng thu thu n hay nh n v m t
dòng chi thu n b ng ti n m t. M t s trong các dòng ti n này có th d báo chính xác
v i đ tin c y cao, m t s khác thì không ch c ch n v th i gian phát sinh.

ánh đ i

qu n tr ti n m t Mô hình qu n tr ti n m t Baumol đã làm n i b t s đánh đ i gi a chi
phí c đ nh c a vi c bán các ch ng khoán và chi phí t n tr c a vi c n m gi ti n m t.
Mô hình Baumol giúp hi u đ

c t i sao các doanh nghi p v a và nh l u gi m t s

d ti n m t đáng k . Trong khi các công ty l n, có các chi phí giao d ch mua và bán
ch ng khoán quá nh so v i c h i phí m t đi do l u gi m t s l

ng ti n m t nhàn

r i.
Mô hình Baumol nh m xác đ nh l

ng đ t hàng t i u sao cho chi phí l u kho

là nh nh t thông qua các gi đ nh sau:
Không có d tr ti n m t cho m c đích an toàn

Doanh nghi p ch có hai ph

ng th c d tr ti n: Ti n m t, ch ng khoán kh

thi
Không có r i ro trong đ u t ch ng khoán.
Bi uăđ 1. 1 T ng chi phí d tr ti n m t

(Ngu n: Giáo trình tài chính doanh nghi p, NXB Th ng Kê)
5


Quy t đ nh t n qu ti n m t liên quan đ n vi c đánh đ i gi a chi phí c h i do
tích tr quá nhi u ti n m t và chi phí giao d ch do vi c tích tr quá ít ti n m t. Bi u đ
1.1 mô t t ng chi phí gi ti n m t bao g m chi phí c h i và chi phí giao d ch.
Chi phí c h i là chi phí m t đi c a ti n m t khi n cho ti n không đ

cđ ut

vào m c đích sinh l i. Chi phí giao d ch là chi phí liên quan đ n vi c chuy n đ i t tài
s n đ u t thành ti n m t và sãn sàng cho chi tiêu. N u công ty gi quá nhi u ti n m t
thì chi phí giao d ch s nh và ng

c l i chi phí c h i l i r t l n.

Chi phí giao d ch:
TrC = T/C × F
Trong đó:
T là t ng nhu c u ti n trong m t n m
C là quy mô m t l n bán ch ng khoán

F chi phí c đ nh cho m t l n bán ch ng khoán
Chi phí c h i:
OC = C/2 × K
Trong đó:
C/2 là m c d tr ti n m t trung bình
K là lãi su t ch ng khoán theo n m
T ng chi phí:
TC = T/C × F + C/2 × K
M c d tr ti n t i u
C* =
Mô hình Miller – orr
Trong th c ti n ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p r t hi m khi mà l
ti n vào, ra c a doanh nghi p l i đ u đ n và d ki n tr

cđ

ng

c, t đó tác đ ng đ n

m c d tr c ng không th đ u đ n
Khác v i Baumol, Merton Miller và Daniel Orr phát tri n mô hình d tr ti n
m t v i lu ng thu và lu ng chi ti n m t và gi đ nh lu ng ti n m t ròng có phân ph i
chu n. Lu ng ti n t ròng hàng ngày có th

m c k v ng,

m c cao nh t ho c th p

nh t. Tuy nhiên chúng ta gi đ nh lu ng ti n m t ròng b ng 0, t c là lu ng thu đ bù

đ p lu ng chi.
Kho ng dao đ ng c a l

ng ti n m t d ki n ph thu c vào ba y u t c b n

sau:
6

Thang Long University Library


M c dao đ ng c a thu chi ngân qu hàng ngày l n hay nh . S dao đ ng này
đ

c th hi n

ph

ng sai c a thu chi ngân qu .

Chi phí c đ nh c a vi c mua bán ch ng khoán. Khi chi phí này l n ng

i ta

mu n gi ti n m t nhi u h n và khi đó kho n dao đ ng c a ti n m t c ng l n.
Lãi su t càng cao doanh nghi p s gi l i ít ti n và do v y kho ng dao đ ng ti n
m t gi m xu ng.
Gi ng nh mô hình Baumol, mô hình Miller- Orr ph thu c vào chi phí giao
d ch và chi phí c h i. Chi phí giao d ch liên quan đ n vi c mua bán ch ng khoán
ng n h n F, c đ nh. Chi phí c h i do gi ti n m t là K, b ng lãi su t ng n h n.

Khác v i mô hình Baumol, trong mô hình Miller- Orr, s l n giao d ch c a m i
th i kì là s ng u nhiên thay đ i tùy thu c vào s bi n đ ng c a lu ng thu và lu ng chi
ti n m t.
Hình 1. 1 Mô hình d tr ti n m t Miller-Orr

(Ngu n: Giáo trình “Tài chính doanh nghi p”, NXB Th ng kê n m 2003, ch biên
PGS.TS. L u Th H

ng, trang 231)

D a theo mô hình này, doanh nghi p s xác đ nh m c gi i h n trên và gi i h n
d

i c a ti n m t, đó là các đi m mà doanh nghi p b t đ u ti n hành nghi p v mua

ho c bán ch ng khoán có tính thanh kho n cao đ cân đ i m c ti n m t d ki n.
Trong quá trình s n xu t kinh doanh , m c ti n m t dao đ ng ch m gi i h n d

i là

lúc doanh nghi p c n b sung ti n đ đáp ng cho m i ho t đ ng, lúc này doanh
nghi p s bán m t l

ng ch ng khoán đ đáp ng nhu c u ti n c a mình. Ng

khi m c ti n m t đ t gi i h n trên ngh a là l

ng t n qu th c t l n h n l

qu thi t k quá m c, doanh nghi p c n can thi p b ng cách s d ng s ti n v

7

c l i,
ng t n
t quá


đó đ u t vào các ch ng khoán hay kho n đ u t ng n h n đ m c ti n m t tr v
tr ng thái cân đ i.
Kho ng dao đ ng c a m c cân đ i ti n m t ph thu c vào ba y u t nh mô
hình Miller-Orr đ

c ch ra trong công th c sau:
Sp= 3

Trong đó:
Sp: Kho ng dao đ ng ti n m t (kho ng cách gi a gi i h n trên và gi i h n d
c al

i

ng ti n m t d tr ).
T : Chi phí m i l n giao d ch bán ch ng khoán thanh kho n.
v : Phuong sai c a thu chi ngân qu
r : Lãi su t ngày
M c ti n m t theo thi t k
Trên th c t mô hình Miller-Orr có th

ăGi iăh nădu iă+

ng d ng đ thi t l p t n qu t i u khá

d dàng. Tuy nhiên nhà qu lý khi s d ng mô hình này c n chú ý:
- Thi t l p gi i h n du i cho t n qu . Gi i h n này liên quan đ n m c đ an
toàn ch tiêu do ban qu n lý quy t đ nh.
- U c lu ng đ l ch chu n c a dòng ti n m t thu chi hàng ngày.
- Quy t đ nh m c lãi su t đ xác đ nh chi phí giao d ch hàng ngày.
- U c lu ng chi phí giao d ch liên quan đ n vi c mua bán ch ng khoán ng n
h n.
Qu n lý ho tăđ ng thu chi
M t trong nh ng nhi m v c b n c a qu n lý tài chính là qu n lý vi c thu ti n
t khách hàng và vi c chi tr ti n cho nhà cung c p, ng
thu … Doanh nghi p ph i thi t k ph

i lao đ ng, chi phí marketing,

ng th c thu chi ti n sao cho qu n lý ti n m t

hi u qu nh t.
Qu n lý thu ti n: là vi c đ a ra các quy t đ nh đ y nhanh t c đ thu ti n, t c là
gi m th i gian chuy n ti n. Th i gian chuy n ti n là kho ng th i gian t khi m t
khách hàng vi t sec cho đ n khi ng

ih

ng th nh n đ

c và có th s d ng.

Qu n lý chi ti n: M c tiêu, gi m t c đ chi, kéo dài th i gian chi thi ti n.

M i ph

ng th c thu, chi ti n đ u có nh ng u đi m và nh

doanh nghi p c n ph i so sánh gi a l i ích và chi phí c a m i ph
8

Thang Long University Library

c đi m. Vì v y,
ng th c đ có th


đ a ra nh ng quy t đ nh đúng đ n mang l i l i ích t i đa cho doanh nghi p. Sau đây là
mô hình mà doanh nghi p có th dùng đ đánh giá hi u qu c a các ph

ng th c thu

ti n b ng cách so sánh gi a chi phí t ng thêm v i l i ích t ng thêm.
Bă ă tă×ăTSă×ăăIă× ( 1 - T)
Că ăC2ă- C1
Trong đó:
B: L i ích t ng thêm c a ph

ng th c m i so v i ph

ng th c hi n t i

t: Thay đ i th i gian chuy n ti n ( theo ngày)
TS: Quy mô chuy n ti n

I : Lãi su t
T: Thu thu nh p c n biên c a công ty
C: Chi phí t ng thêm c a ph

ng th c m i so v i ph

- N u C l n h n B thì gi nguyên ph
- N u C nh h n B thì chuy n sang ph

ng th c hi n t i

ng th c thu ti n hi n t i
ng th c m i

- N u C b ng B thì bàng quan v i c hai ph

ng th c

1.1.5.2 Qu n lý kho n ph i thu
H u h t m i doanh nghi p khi ti n hành ho t đ ng s n xu t kinh doanh đ u
phát sinh các kho n ph i thu. M i doanh nghi p khác nhau l i có giá tr các kho n ph i
thu khác nhau.

l n kho n ph i thu c a doanh nghi p ph thu c vào nhi u y u t

nh t c đ thu h i n c , t c đ t o ra n m i và s tác đ ng c a các y u t n m ngoài
s ki m soát c a doanh nghi p nh chu k suy thoái c a n n kinh t , kh ng ho ng ti n
t . Doanh nghi p c n đ c bi t chú ý t i các y u t mà mình có th ki m soát đ
nh m tác đ ng t i đ l n và ch t l

c

ng c a kho n ph i thu.

Hi n nay, kho n ph i thu là y u t quan tr ng đ t o nên uy tín c a doanh
nghi p đ i v i các đ i tác c a mình và tr thành s c m nh c nh tranh cho các doanh
nghi p. Chính vì v y, qu n lý các kho n ph i thu luôn là m i quan tâm l n c a các
doanh nghi p. Do đó doanh nghi p c n ph i có bi n pháp đ qu n lý các kho n ph i
thu m t cách hi u qu .
i u kho n bán
Tiêu chu n bán ch u là tiêu chu n t i thi u v m t uy tín tín d ng c a khách
hàng đ đ

c doanh nghi p ch p nh n bán ch u hàng hóa và d ch v . Tiêu chu n bán

ch u là m t b ph n c u thành chính sách bán ch u c a doanh nghi p và m i doanh
nghi p đ u thi t l p tiêu chu n bán ch u c a mình chính th c ho c không chính th c.
9


Tiêu chu n bán ch u nói riêng và chính sách bán ch u nói chung có nh h

ng

đáng k đ n doanh thu c a doanh nghi p. N u đ i th c nh tranh m r ng chính sách
bán ch u, trong khi chúng ta không ph n ng l i đi u này, thì n l c ti p th s b
h

ng nghiêm tr ng, b i vì bán ch u là y u t

nh h

nh

ng r t l n và có tác d ng kích

thích nhu c u. V m t lý thuy t, doanh nghi p nên h th p tiêu chu n bán ch u đ n
m c có th ch p nh n đ

c, sao cho l i nhu n t o ra do gia t ng doanh thu, nh là k t

qu c a chính sách bán ch u, v

t quá m c chi phí phát sinh do bán ch u.

đây có s

đánh đ i gi a l i nhu n t ng thêm và chi phí liên quan đ n kho n ph i thu t ng thêm,
do h th p tiêu chu n bán ch u. V n đ đ t ra là khi nào doanh nghi p nên n i l ng
tiêu chu n bán ch u và khi nào doanh nghi p không nên n i l ng tiêu chu n bán ch u?
Chúng ta xem xét m t s mô hình ra quy t đ nh trong qu n tr các kho n ph i thu.
i u kho n bán ch u là đi u kho n xác đ nh đ dài th i gian hay th i h n bán
ch u và t l chi t kh u áp d ng n u khách hàng tr s m h n th i gian bán ch u cho
phép.
Phân tích tín d ng th

ng m i

Khi phân tích tín d ng công ty d a vào các ngu n báo cáo tài chính c a khách
hàng, báo cáo tín d ng c a các t ch c tín d ng và kinh nghi m làm vi c c a công ty

mình đ phân tích khách hàng này là khách hàng m i hay là khách hàng quen thu c,
l ch s giao d ch tr

c đây v i công ty nh th nào? V i các t ch c tín d ng khác có

x y ra n x u hay không? Kh n ng thanh toán trên báo cáo tài chính có t t không?
Uy tín c a doanh nghi p trên th tr

ng nh th nào t đó quy t đ nh c p tín d ng hay

không?
Phân nhóm khách hàng theo tiêu chí:
d ng th

c đi m: S s n có c a khách hàng trong vi c th c hi n ngh a v c a tín
ng m i.

- N ng l c: Kh n ng c a khách hàng đ th c hi n ngh a v c a tín d ng
th

ng m i.
- V n: D tr tài chính c a khách hàng.
- Tài s n th ch p: Tài s n cam k t dùng đ th ch p trong tr

ng h p v n .

Cho đi m tín d ng: là ho t đ ng đ đánh giá khách hàng m t cách c th d a
trên nh ng thông tin đã thu th p đ
ch i vi c bán ch u. Ng

c nh m đ a ra quy t đ nh bán ch u hàng hay t

i ta có th cho đi m t 1 đ n 10, đi m 1 là r t t i và đi m 10

là r t t t. Theo kinh ngh m c a m t s n
nên c p tín d ng th

c n u khách hàng đ t t 30 đi m tr lên thì

ng m i cho khách hàng.

Mô hình tính đi m tín d ng:
10

Thang Long University Library


i m tín d ng tính theo công th c sau:
= 4 * Kh n ngăthanhătoánălƣiă+ă11ă*ăKh n ngăthanhătoánănhanhă+ă1ă*ăS n mă
ho tăđ ng
i m tín d ng

Bi n s

Tr ng s

Nhóm r i ro

Kh n ng thanh toán lãi vay

4

>47

1

Kh n ng thanh toán nhanh

11

40 - 47

2

S n m ho t đ ng

1

32 - 39

3

Quy t đ nh tín d ng
Sau khi đã phân tích tín d ng công ty quy t đ nh c p tín d ng thông qua mô
hình n n t ng sau
CFt
NPV=

- CF0
K

CFt: là dòng ti n sau thu m i giai đo n
K: T l chi t kh u
CF0: Giá tr doanh nghi p đ u t vào kho n ph i thu khách hàng.
Quy t đ nh c p tín d ng:
N u NPV > 0 thì nên c p tín d ng.
N u NPV < 0 thì không nên c p tín d ng
N u NPV = 0 thì bàng quan.
1.1.5.3 Qu n lý hàng t n kho
Trong quá trình s n xu t kinh doanh, các doanh nghi p không th ti n hành s n
xu t đ n đâu mua hàng đ n đó mà c n ph i có nguyên v t li u d tr . Nguyên v t li u
d tr không tr c ti p t o ra l i nhu n nh ng nó có vai trò r t l n đ cho quá trình s n
xu t kinh doanh không b ng ng tr . Qu n lý hàng t n kho hi u qu s góp ph n nâng
cao hi u qua s d ng tài s n ng n h n. Do v y, doanh nghi p tính toán d tr m t
l

ng h p lý v t li u, n u d tr nhi u s t n kém chi phí,

đ ng v n còn n u d tr

ít s làm quá trình s n xu t kinh doanh gián đo n.
Các mô hình qu n lý hàng t n kho
Mô hình phân lo i hàng hoá t n kho A-B-C
Hàng hoá t n kho m i lo i đ u có vai trò riêng bi t, đ công tác qu n lý hàng
t n kho đ t hi u qu doanh nghi p c n phân lo i hàng hoá d tr thành các nhóm khác
11


nhau tu theo m c đ quan tr ng trong d tr . Mô hình đ

c d d ng đ phân lo i là

mô hình A-B-C phát tri n d a trên m t nguyên lý c a Pareto. Theo mô hình A-B-C,
giá tr hàng t n kho hàng n m đ

c xác đ nh b ng tích s gi a nhu c u d tr hàng

n m v i chi phí t n kho đ n v . Tiêu chu n x p lo i c th nh sau:
- Nhóm A: Bao g m các lo i hàng hoá chi m giá tr hàng n m t 70% - 80%
t ng giá tr hàng hoá t n kho, nh ng v m t s l

ng ch chi m 15% - 20% t ng s

hàng t n kho.
- Nhóm B: Bao g m các lo i hàng hoá có giá tr hàng n m
chi m t 25% - 30% t ng giá tr t n kho nh ng v m t s l

m c trung bình,

ng chi m t 30% - 35%

t ng s hàng t n kho.
- Nhóm C: Bao g m các lo i hàng hoá có giá tr hàng n m nh , ch kho ng 5%
- 10%. Tuy nhiên v m t s l

ng l i chi m kho ng 50% - 55% trên t ng s hàng t n

kho.
Hình 1. 2 Mô hình phân lo i hàng hoá t n kho A-B-C

(Ngu n: Giáo trình “Tài chính doanh nghi p”, NXB Th ng kê n m 2003, ch
biên PGS.TS. L u Th H
- Mô hình A-B-C đ

ng)

c áp d ng vào công tác qu n lý hàng t n kho có tác d ng

nh sau:
- Giúp doanh nghi p đ u t có tr ng tâm khi mua hàng. Ch ng h n, ph i dành
đ mua hàng thu c nhóm A nhi u h n hàng thu c nhóm C.
- Xác đ nh th i gian ki m tra khác nhau theo các nhóm: Nhóm A c n đ
ki m tra ki m soát th

c

ng xuyên c th là 1 tháng/1 l n, nhóm B s tính toán trong

chu k dài h n c th là 3 tháng/1 l n, nhóm C th
- Doanh nghi p có đ

ng tính toán 6tháng/ 1 l n.

c các báo cáo t n khi chính xác h n.
12

Thang Long University Library


Mô hình l

ng đ t hàng kinh t c b n EOQ

ây là m t trong nh ng mô hình ki m soát hàng t n kho ph bi n và lâu đ i
nh t, do ông Ford.W.Harris đ xu t. Trong mô hình EOQ, vi c phân tích d trên
nh ng giá đ nh. Tuy nhiên trong th c t h u h t các v n đ phát sinh trong qu n lý
hang t n kho, nh ng gi đ nh này lúc nào c ng di n ra đúng nh v y. Gi đ nh mô
hình nh sau:
- Nhu c u v v t t trong n m không đ i
- Th i gian ch hàng (k t khi đ t hàng t i khi nh n hàng) ph i đ
tr

c bi t

c và không đ i
- S thi t h t d tr là có không có n u đ n hàng đ
- Toàn b l

ng hàng đ t mua đ

- Không chi t kh u theo s l

c th c hi n lien t c

c nh n cùng m t lúc

ng

Theo mô hình EOQ, có 2 lo i chi phí thay đ i theo l

ng đ t hàng là chi phí

l u kho và chi phí đ t hàng, m c tiêu c a mô hình là nh m t i thi u hoá t ng 2 lo i chi
phí này đ t ng chi phí t n kho là nh nh t.
Chi phí l u kho: là nh ng chi phí liên quan đ n vi c t n tr hàng hoá bao g m
chi phí ho t đ ng (b c x p hàng hoá, b o hi m,…) và chi phí tài chính (lãi vay, kh u
hao,…)
Chi phí đ t hàng: là nh ng chi phí qu n lý giao d ch và v n chuy n hàng hoá.
Chi phí này không ph thu c vào l

ng hàng đ

c mua nên n đ nh.

Chiăphíăđ t hàng

= (S/Q) * O

Chí phí d tr

= (Q/2) * C

Trong đó:
S: S l

ng hàng c n đ t

Q: S l

ng đ t hàng m t l n

S/Q: S l n đ t hàng
O: Chi phí m i l n đ t hàng
C: Chi phí d tr kho tính cho 1 đ n v hàng hóa
Q/2: M c l u kho trung bình
T đó ta có t ng chi phí : TC = CP1 + CP2
T ng chi phí t i thi u là m c l u kho t i u t

Th i gian d tr t i u (T*):
13

ng đ

ng Tcmin:


T* = Q*/(S/360)
T công th c trên, có mô hình bi u di n nh sau:
Hình 1. 3 Mô hình chi phí theo EOQ

(Ngu n: Giáo trình “Tài chính doanh nghi p”, NXB Th ng kê n m 2003, ch
biên PGS.TS. L u Th H
D a vào mô hình phân tích, doanh nghi p s quy t đ nh đ

cl

ng, trang 221)
ng đ t hàng

t i u cho lo i hàng t n kho sao cho t ng chi phí l u kho là th p nh t. V m t lý

thuy t, ng

i ta gi đ nh khi nào l

ng hàng k tr

c h t m i nh p kho l

ng hàng

m i nh ng th c t h y nh không bao gi v y. Nh ng n u đ t hàng quá s m s làm
t ng l

ng nguyên v t li u t n kho, do v y c n thi t ph i xác đ nh th i đi m đ t hàng

m i.
1.2 Hi u qu s d ng tài s n ng n h n c a doanh nghi p
1.2.1 Khái ni m hi u qu s d ng tài s n ng n h n
Hi u qu theo ngh a chung nh t đ

c hi u là nh ng l i ích v m t kinh t và xã

h i do m t ho t đ ng nào đó mang l i hay nói cách khác hi u qu g m hai m t: Hi u
qu kinh t và hi u qu xã h i.
Hi u qu kinh t (hi u qu kinh doanh) là m t ph m trù kinh t nó ph n ánh
trình đ s d ng các ngu n nhân tài, v t l c c a doanh nghi p ho c xã h i đ đ t đ

c

hi u qu kinh doanh cao nh t v i chi phí th p nh t, hay nói cách khác: hi u qu kinh t

đó là s so sánh gi a k t qu đ u ra v i y u t đ u vào ho c gi a k t qu v i chi phí
g n li n v i ho t đ ng kinh doanh nào đó.

14

Thang Long University Library


K t qu
Hi u qu kinh doanh =
Chi phí
Hi u qu s d ng tài s n trong doanh nghi p là m t ph m trù kinh t ph n ánh
trình đ , n ng l c khai thác và s d ng tài s n c a doanh nghi p vào ho t đ ng s n
xu t kinh doanh nh m m c đích t i đa hoá l i ích và t i thi u hoá chi phí.
V i m i doanh nghi p s cân đ i v tài s n c ng ph i khác nhau, n u nh các
doanh nghi p v l nh v c ch bi n hay công nghi p n ng thì (t l ) tài s n c đ nh
chi m m t t l r t cao trong t ng giá tr tài s n, ng
v c th

c l i v i các doanh nghi p l nh

ng m i thì tài s n ng n h n l i chi m đa s .
i v i các doanh nghi p xây d ng thì tài s n ng n h n đóng m t vai trò h t

s c quan tr ng, các nhà qu n lý luôn ph i cân nh c làm sao s d ng các lo i tài s n
ng n h n m t cách hi u qu .
Nh v y ta có th hi u: Hi u qu s d ng tài s n ng n h n là m t ph m trù
kinh t ph n ánh tình hình s d ng tài s n ng n h n c a doanh nghi p đ đ t hi u qu
cao nh t trong kinh doanh v i chi phí th p nh t có th .
1.2.2 Ý ngh a c a vi c nâng cao hi u qu s d ng tài s n ng n h n

Làm gi m tình tr ng
d

đ ng v n c a doanh nghi p: Tài s n ng n h n bi u hi n

i nhi u hình thái khác nhau, tham gia vào t t c các khâu trong quá trình s n xu t

kinh doanh, n u doanh nghi p nâng cao hi u qu s d ng tài s n ng n h n c ng giúp
doanh nghi p nhanh chóng luân chuy n h t vòng quay c a tài s n ng n h n, thu h i v
b ng ti n tài tr cho hàng kinh doanh ti p theo, đi u này giúp làm gi m tình tr ng
đ ng v n c a doanh nghi p.
Giúp đ m b o kh n ng thanh toán c a doanh nghi p: Nâng cao hi u qu s
d ng tài s n ng n h n giúp doanh nghi p gia t ng t c đ luân chuy n v n, nhanh
chóng thu h i v n v b ng ti n, bên c nh đó gia t ng l i l

ng ti n, đi u này s giúp

đ m b o kh n ng thanh toán cho công ty.
T ng kh n ng luân chuy n v n l u đ ng t đó giúp gia t ng kh n ng sinh l i:
Hi u qu s d ng tài s n cao t c là s luân chuy n c a tài s n ng n h n gia t ng,
l

ng hàng hóa, hàng t n kho đ

c bán ra nhi u giúp gia t ng kh n ng sinh l i cho

doanh nghi p.
Giúp lãnh đ o doanh nghi p đ a ra các đ nh h
s n ng n h n c a doanh nghi p đ

ng kinh doanh h p lý: Do tài

c s d ng cho các quá trình d tr , s n xu t và l u

thông. Quá trình v n đ ng c a tài s n ng n h n b t đ u t vi c dùng ti n t mua s m
v t t d tr cho s n xu t, ti n hành s n xu t và khi s n xu t xong doanh nghi p t
15


ch c tiêu th đ thu v m t s v n d

i hình thái ti n t ban đ u v i giá tr t ng thêm.

Doanh nghi p s d ng v n đó càng có hi u qu bao nhiêu thì càng có th s n xu t và
tiêu th s n ph m nhi u b y nhiêu.
1.2.3 Ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng tài s n ng n h n
1.2.3.1 Nhóm ch tiêu v kh n ng thanh toán
Kh n ngă thanhă toánă ng n h n: Kh n ng thanh toán c a doanh nghi p là
n ng l c v tài chính mà doanh nghi p có đ

c đ đáp ng nhu c u thanh toán các

kho n n cho các cá nhân, t ch c có quan h cho doanh nghi p vay ho c n h s kh
n ng thanh toán ng n h n dùng đ đo l

ng kh n ng tr các kho n n ng n h n c a

doanh nghi p.
Tài s n ng n h n
Kh n ng thanh toán ng n h n =

N ng n h n
Kh n ng thanh toán ng n h n cho bi t m t đ ng n ng n h n đ

cđ mb o

b ng bao nhiêu đ ng tài s n ng n h n. H s này b ng 1 cho th y kh n ng thanh toán
ng n h n đang

m c an toàn, nh h n 1 cho th y công ty đang m t kh n ng thanh

toán ng n h n, l n h n 1 cho th y kh n ng thanh toán không h p lý, công ty dung
ngu n dài h n đ tài tr cho tài s n ng n h n làm t ng các kho n chi phí.
Kh n ngă thanhă toánă nhanh: Kh n ng thanh toán nhanh đ

c hi u là kh

n ng doanh nghi p dung tài s n ng n h n có th chuy n đ i thành ti n không tính đ n
hàng t n kho đ tr n khi đ n h n.
Tài s n ng n h n – hàng t n kho
Kh n ng thanh toán nhanh =
N ng n h n
Kh n ng thanh toán nhanh cho bi t m t đ ng n ng n h n đ

c đ m b o b ng

bao nhiêu đ ng tài s n ng n h n không tính đ n hàng t n kho. Vì hàng t n kho là tài
s n có tính thanh kho n th p chính đi u đó đ đánh giá chính xác h n v kh n ng
thanh toán c a công ty ng

i ta dung ch tiêu kh n ng thanh toán nhanh. H s này

=1 cho th y kh n ng thanh toán c a công ty an toàn, nh h n 1 m t kh n ng thanh
toán và l n h n làm t ng các kho n chi phí cho công ty.
Kh n ngă thanhă toánă t c th i: Kh n ng thanh toán t c th i là kh n ng
doanh nghi p dùng ti n và các kho n t

ng đ

ng ti n đ tr n ngay khi đ n h n và

quá h n.

16

Thang Long University Library


Ti n và các kho n t

ng đ

ng ti n

Kh n ng thanh toán t c th i =
N ng n h n
Kh n ng thanh toán t c th i cho bi t m t đ ng n ng n h n đ
b ng bao nhiêu đ ng ti n và các kho n t

ng đ

cđ mb o

ng ti n. Kh n ng thanh toán t c

th i b ng 1 cho th y m c đ an toàn khi thanh toán các kho n n đ n h n ngay l p t c
đ

c đ m b o, nh h n 1 công ty đang m t kh n ng thanh toán.

1.2.3.2 Nhóm ch tiêu v hi u qu ho t đ ng
Là các h s đo l

ng kh n ng ho t đ ng c a doanh nghi p.

nâng cao h s

ho t đ ng, các nhà qu n lý ph i bi t nh ng tài s n nào ch a s d ng, không s d ng
ho c không t o ra thu nh p cho doanh nghi p. Vì th doanh nghi p c n ph i bi t cách
s d ng chúng sao cho có hi u qu ho c lo i b chúng đi. Do đó, khi phân tích các ch
tiêu ho t đ ng thì ng

i ta th

ng s d ng các ch tiêu sau đây:

Hi u su t s d ng tài s n ng n h n
Doanh thu thu n
Hi u su t s d ng tài s n ng n h n =
(Vòng quay TSNH)

T ng tài s n ng n h n

Hi u su t s d ng tài s n ng n h n cho bi t m t đ ng tài s n ng n h n thì t o ra
bao nhiêu đ ng doanh thu, t l này ph thu c vào mùa v kinh doanh và ngành ngh
kinh doanh. Do đó, ng

i phân tích tài chính doanh nghi p ch s d ng t s này trong

so sánh doanh nghi p v i bình quân toàn ngành ho c v i doanh nghi p khác cùng
ngành và so sánh cùng m t th i k . Ch tiêu này càng cao ch ng t hi u qu s d ng
tài s n ng n h n càng cao.
K luân chuy n c a tài s n ng n h n
360
K luân chuy n TSNH =
Vòng quay TSNH
Ch tiêu này cho bi t trong k tài s n ng n h n quay đ

c bao nhiêu vòng. S

vòng quay càng l n, hi u qu s d ng tài s n ng n h n càng cao và ng

c l i.

M c ti t ki m, lãng phí do t căđ luân chuy năTSNHăthayăđ i
M c ti t ki m tài s n ng n h n có đ
h nđ

c do t ng hi u su t s d ng tài s n ng n

c bi u hi n b ng hai ch tiêu là m c ti t ki m t

ng đ i và m c ti t ki m tuy t

đ i.
+ M c ti t ki m tài s n ng n h n tuy t đ i: N u quy mô kinh doanh không thay
đ i, vi c t ng hi u su t s d ng tài s n ng n h ngiúp cho doanh nghi p ti t ki m đ
17

c


m tl

ng tài s n ng n h n có th rút ra kh i luân chuy n dùng vào vi c khác. Công

th c xác đ nh s tài s n ng n h n ti t ki m tuy t đ i:

+ M c ti t ki m tài s n ng n h n t

ng đ i: N u quy mô kinh doanh đ

cm

r ng, vi c t ng hi u su t s d ng tài s n ng n h n đã giúp doanh nghi p không c n
t ng thêm tài s n ng n h n ho c b ra s tài s n ng n h n ít h n so v i tr
th c xác đ nh s tài s n ng n h n ti t ki m t

c. Công

ng đ i:

Trong đó:
Vtktđ1: Tài s n ng n h n ti t ki m tuy t đ i
Vtktđ2: Tài s n ng n h n ti t ki m t
M0,M1: Doanh thu thu n k tr

ng đ i

c, k này

V0 ,V1: Hi u su t s d ng TSNH k tr

c và k này

Vòng quay các kho n ph i thu
Các kho n ph i thu là các kho n bán ch u mà doanh nghi p ch a thu ti n do
th c hi n chính sách bán ch u và các kho n t m ng ch a thanh toán các kho n tr
tr

c cho ng

i bán…
Doanh thu thu n

Vòng quay các kho n ph i thu

=
Các kho n ph i thu

Vòng quay các kho n ph i thu đ

c s d ng đ xem xét c n th n vi c khách

hàng thanh toán các kho n n cho doanh nghi p. Khi khách hàng thanh toán các kho n
n đã đ n h n thì lúc đó các kho n ph i thu đã quay đ

c m t vòng.

ây là m t ch tiêu cho th y tính hi u qu c a chính sách tín d ng mà doanh
nghi p đã áp d ng v i khách hàng. Ch s vòng quay càng cao cho th y doanh nghi p
đ

c khách hàng tr n càng nhanh. Nh ng n u so v i các doanh nghi p cùng ngành

mà ch s này v n quá cao thì doanh nghi p có th b m t khách hàng do h s chuy n
sang tiêu dùng các hàng hóa c a đ i th c nh tranh mà có th i gian tín d ng dài h n.
Do đó doanh s bán hàng c a doanh nghi p s b s t gi m. T s này càng l n ch ng
t t c đ thu h i các kho n ph i thu là cao. Quan sát s vòng quay kho n ph i thu s
cho bi t chính sách bán hàng tr ch m c a doanh nghi p hay tình hình thu h i n c a
doanh nghi p. H s này t ng cao thì hi u qu s d ng tài s n ng n h n càng cao và
ng

c l i.
18

Thang Long University Library


K thu ti n bình quân
K thu ti n bình quân cao hay th p ph thu c vào chính sách bán ch u c a

doanh nghi p. N u vòng quay các kho n ph i thu cao quá thì s làm gi m s c c nh
tranh, làm gi m doanh thu.
360
K thu ti n bình quân

=
Vòng quay các kho n ph i thu

Khi phân tích h s này, ngoài vi c so sánh các n m, so sánh v i các doanh
nghi p cùng ngành, doanh nghi p c n xem xét k l

ng t ng kho n ph i thu đ phát

hi n nh ng kho n n đã quá h n đ có bi n pháp x lý k p th i.
T s này đ

c tính ra b ng cách l y s ngày trong n m chia cho s vòng quay

kho n ph i thu. M t cách tính khác là l y trung bình c ng các kho n ph i thu chia cho
doanh thu thu n (doanh thu không k ti n m t) bình quân m i ngày. K thu ti n bình
quân cho bi t trong m t chu kì kinh doanh thì doanh nghi p thu h i n trong bao nhiêu
ngày đ ti p t c m t chu kì m i. N u vòng quay các kho n ph i thu t ng cao thì k thu
ti n bình quân s gi m xu ng d n t i hi u qu s d ng tài s n ng n h n t t.
Vòng quay các kho n ph i tr
GVHB + Chi phí chung, bán hàng, QLDN
Vòng quay các kho n ph i tr =
Ph i tr ng

i bán + L

ng, th

ng, thu ph i tr

Vòng quay các kho n ph i tr cho bi t s l n tr n c a doanh nghi p trong m t
chu k kinh doanh, h s này càng th p ch ng t doanh nghi p chi m d ng đ

c các

kho n n dài h n.
360
Th i gian tr n TB =
Vòng quay các kho n ph i tr
Là kho ng th i gian k t khi doanh nghi p nh n n cho đ n khi doanh nghi p
tr n . Kho ng th i gian này càng dài càng t t vì nó là kho ng th i gian chi m d ng
v n c a ng

i bán.

Vòng quay hàng t n kho
Vòng quay hàng t n kho là m t tiêu chu n đ đánh giá doanh nghi p s d ng
hàng t n kho c a mình hi u qu nh th nào.
Giá v n hàng bán
Vòng quay c a hàng t n kho

=
Hàng t n kho
19

Các doanh nghi p kinh doanh, s n xu t luôn ph i tính đ n m c d tr b i
doanh nghi p không th nào đ n lúc s n xu t m i mua nguyên v t li u.
tránh tr

ng h p b

đ ng thì doanh nghi p ph i có tr

cm tl

ng v t t

hàng hoá v a ph i b i n u quá nhi u doanh nghi p s m t kho n chi phí đ b o qu n
v t li u. N u l

ng v t t quá ít không đ cho s n xu t s d n đ n tình tr ng t c ngh n

các khâu ti p theo.
Vòng quay d tr , t n kho cao th hi n đ
doanh nghi p t t, có nh v y m i đ t đ
này cao ph n ánh đ

cl

c kh n ng s n xu t kinh doanh c a

c m c tiêu mà doanh nghi p đ t ra. Ch tiêu

ng v t t , hàng hóa đ

c đ a vào s d ng c ng nh đ

c

bán ra nhi u, nh v y là doanh thu s t ng và đ ng th i l i nhu n mà doanh nghi p đ t
đ

c c ng t ng lên. Vòng quay hàng t n kho cao hay th p ph thu c vào đ c đi m c a

t ng ngành ngh kinh doanh, ph thu c vào m t hàng kinh doanh. Nh v y, ch tiêu
này r t quan tr ng đ i v i doanh nghi p, nó quy t đ nh th i đi m đ t hàng c ng nh
m c d tr an toàn cho doanh nghi p. Vòng quay càng cao th hi n kh n ng s d ng
tài s n ng n h n cao.
K luân chuy n kho
360
K luân chuy n kho

=
Vòng quay hàng t n kho

Ch tiêu này cho ta bi t s ngày l

ng hàng t n kho đ

c chuy n đ i thành

doanh thu. T ch tiêu này cho bi t s ngày c n thi t cho vi c luân chuy n kho vì hàng
t n kho có nh h

ng tr c ti p t i hi u qu s d ng tài s n ng n h n

khâu d tr . H

s này th p ch ng t công tác qu n lý hàng t n kho càng t t, hi u qu s d ng tài s n
ng n h n càng cao và ng

c l i.

Chu k kinh doanh
Th i gian quay vòng c a ti n ph n ánh kho ng th i gian ròng k t khi chi th c
t b ng ti n cho đ n khi thu đ

c ti n. Khi nguyên v t li u đã đ

c mua, th i gian

quay vòng hàng t n kho th hi n s ngày trung bình đ s n xu t và bán ra s n ph m.
Th i gian thu ti n trung bình th hi n s ngày trung bình c n thi t đ thu đ

c ti n bán

hàng tr ch m. Th i gian thu ti n trung bình th hi n s ngày trung bình k t khi
doanh nghi p mua hàng tr ch m cho đ n khi thanh toán kho n ph i tr ng
Chu k kinh doanh đ
đ

i bán.

c đo b ng t ng s ngày k t khi mua NVL cho đ n khi thu

c ti n v . Chu k kinh doanh càng ng n thì l

ng hàng hóa mua v bán ra càng

nhanh, v n thu v b ng ti n càng nhanh, đi u này ch ng t hi u qu s d ng tài s n
ng n h n là t t.
20

Thang Long University Library


Chu k kinh doanh = th i gian quay vòng hàng t n kho + th i gian thu ti n trung bình
Th i gian quay vòng ti n
Th i gian quay vòng ti n = Chu k kinh doanh + Th i gian quay vòng hàng t n kho
Th i gian quay vòng ti n đ

c đ nh ngh a là th i gian đ doanh nghi p chuy n

các nguyên v t li u s n xu t thành ti n m t, đây c ng chính là kho ng th i gian doanh
nghi p c n s d ng TSNH. Th i gian quay vòng ti n là công c h u hi u t i u hóa
ngu n TSNH, ki m soát chi phí tài chính và thi t l p các chính sách qu n tr liên quan
đ n các kho n ph i tr , ph i thu và hàng t n kho. Rút ng n th i gian quay vòng ti n đ
doanh nghi p có th t i gi m chi phí tài chính dành cho TSNH.
1.2.3.3 Kh n ng sinh l i c a tài s n
Mô hình tài chính Dupont là m t trong nh ng mô hình th

ng đ

c v n d ng

đ phân tích hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p trong m i quan h m t thi t
gi a các y u t đ u vào và k t qu đ u ra. Y u t đ u vào c a doanh nghi p th hi n
b ng các tài s n đ u t . K t qu đ u ra c a doanh nghi p đó là ch tiêu doanh thu
thu n, l i nhu n. M c đích c a mô hình tài chính Dupont là phân tích kh n ng sinh
l i c a m t đ ng tài s n mà doanh nghi p s d ng d

i s

nh h

ng c th c a

nh ng b ph n tài s n, chi phí, doanh thu nào. Thông qua phân tích , giúp cho các nhà
qu n tr đ a ra các quy t đ nh nh m đ t đ

c kh n ng l i nhu n mong mu n. Trong

phân tích theo mô hình Dupont, c th nh sau:
T su t sinh l i c a tài s n (ROA)
L i nhu n sau thu
T su t sinh l i c a tài s n (ROA) =
T ng tài s n
L i nhu n sau thu
=

×
Doanh thu thu n

T su t sinh l i
c a tài s n (ROA)

=

Doanh thu thu n

T su t sinh l i

×

c a doanh thu (ROS)

T ng tài s n

S vòng quay c a
tài s n bình quân (SOA)

D a vào mô hình tài chính chi ti t này đ nghiên c u, xem xét các nhân t
h

nh

ng t i kh n ng sinh l i c a tài s n (ROA).
T su t sinh l i trên VCSH
T su t l i nhu n ròng trên v n ch s h u (ROE) là t s quan tr ng nh t đ i

v i các c đông, t s này đo l
Là th

ng kh n ng sinh l i trên m i đ ng v n c a c đông.

c do chính xác đ đánh giá m t đ ng v n b ra và tích l y t o ra bao nhiêu
21


đ ng l i. H s này th

ng đ

c các nhà đ u t phân tích đ quy t đ nh so sánh v i

các c phi u cùng ngành trên th tr

ng, t đó tham kh o khi quy t đ nh mua c phi u

c a công ty nào.
T l ROE càng cao càng ch ng t công ty s d ng hi u qu đ ng v n c đông, có
ngh a là công ty đã cân đ i m t cách hài hòa gi a v n c đông v i v n vay đ khai
thác l i th c nh trang c a mình trong quá trình huy đ ng v n, m r ng quy mô. Cho
nên h s ROE càng cao càng h p d n nhà đ u t
EBT

Doanh thu thu n

ROE =

×

T ng tài s n
×

Doanh thu thu n

T ng tài s n

V n ch s h u

= L i nhu n ròng biên × Vòng quay t ng tài s n × đòn b y tài chính
T su t sinh l i c a tài s n ng n h n
Ch tiêu này ph n ánh kh n ng sinh l i c a tài s n ng n h n. Nó cho bi t m i
đ n v tài s n ng n h n có trong k đem l i bao nhiêu đ n v l i nhu n sau thu .
L i nhu n sau thu
H s sinh l i c a TSNH

=
TSNH
L i nhu n sau thu
=

Doanh thu thu n
×

Doanh thu thu n

TSNH

Ch tiêu này cho bi t trong k phân tích doanh nghi p đ u t 100 đ ng tài s n
ng n h n thì t o ra bao nhiêu đ ng l i nhu n sau thu , ch tiêu này càng cao hi u qu
s d ng tài s n ng n h n là t t góp ph n nâng cao hi u qu kinh doanh cho doanh
nghi p. Hi u qu c a vi c s d ng tài s n ng n h n th hi n

l i nhu n c a doanh

nghi p, đây chính là k t qu cu i cùng mà doanh nghi p đ t đ

c. K t qu này ph n

ánh hi u qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh nói chung và hi u qu s d ng tài s n
ng n h n nói riêng. V i công th c trên ta th y, n u tài s n ng n h n s d ng bình quân
trong k th p mà l i nhu n sau thu cao thì hi u qu s d ng tài s n ng n h n cao và
ng

c l i.

1.2.4 Các nhân t

nh h

ng t i hi u qu s d ng tài s n ng n h n

1.2.4.1 Nhân t ch quan
Trong quá trình ho t đ ng, doanh nghi p luôn ch u s tác đ ng c a nhi u nhân
t .

đánh giá hi u qu s d ng tài s n l u đ ng c a doanh nghi p, ngoài vi c s

d ng nh ng ch tiêu trên đây ta ph i nghiên c u nh ng nhân t tác đ ng t đó đ a ra
22

Thang Long University Library

các gi i pháp đ h n ch nh ng tác đ ng không t t và phát huy thêm nh ng tác đ ng
tích c c.
M c đích s n xu t c a doanh nghi p
V i m c đích s n xu t kinh doanh c a mình, doanh nghi p s quy t đ nh trong
vi c phân ph i tài s n, đ c bi t là chu k s n xu t kinh doanh. S n ph m c a m i
doanh nghi p là khác nhau do v y mà có nh ng doanh nghi p chu k s n xu t dài
nh ng doanh nghi p khác chu k s n xu t l i ng n, đi u đó có nh h
quy t đ nh c a doanh nghi p trong vi c s d ng tài s n ng n h n.
thì l

ng đ n vi c ra
đi vào s n xu t

ng tài s n ng n h n c n đ a vào là bao nhiêu, m c d tr dành cho các chu k

ti p theo nh th nào, l

ng ti n m t doanh nghi p c n gi c ng nh k thu ti n dài

hay ng n tu thu c vào t ng doanh nghi p.

i v i doanh nghi p có chu k s n xu t

kinh doanh dài thì th i gian thu h i v n càng lâu, nên các doanh nghi p luôn tìm cách
làm cho chu k kinh doanh ng n h n nh v y vòng quay tài s n ng n h n nhanh h n.
Vòng quay tài s n ng n h n t ng t c là vi c tiêu th hàng hóa c ng t ng lên và nh
v y doanh thu t ng lên, làm cho l i nhu n c a doanh nghi p c ng t ng.

i u đó th

hi n hi u qu s d ng tài s n ng n h n t ng.
C s v t ch t c a doanh nghi p
ây là nhân t h t s c quan tr ng, b i ngoài vi c nguyên v t li u t t thì đ có
đ

c nh ng s n ph m t t thì đi u quan tr ng là doanh nghi p ph i có nh ng thi t b

máy móc t t. M t doanh nghi p có đ

c nh ng trang thi t b t t s làm cho các khâu

s n xu t tr nên d dàng h n, rút ng n th i gian s n xu t, ti t ki m đ
d ng ngu n lao đ ng. Cùng ch t l

c chi phí s

ng nguyên v t li u nh ng n u doanh nghi p nào

trang b t t, máy móc đ a vào dây truy n s n xu t nh ng thi t b công ngh cao s t o
ra nh ng s n ph m có ch t l

ng, đ ng th i làm cho các công đo n c a quá trình s n

xu t di n ra nhanh chóng h n, ng

c l i v i máy móc không t t s không t n d ng

đ

c h t giá tr c a nguyên v t li u th m chí còn s n xu t ra nh ng s n ph m kém ch t

l

ng, nh v y hi u qu s d ng tài s n ng n h n không cao.
Trình đ cán b công nhân viên
vi c s d ng tài s n ng n h n đ t hi u qu đòi h i các doanh nghi p ph i có

nh ng cán b qu n lý gi i, công nhân viên có trình đ tay ngh cao. Ng

i qu n lý

ph i n m b t rõ tình hình ho t đ ng c a doanh nghi p, sau m i chu k ho t đ ng ph i
phân tích đ đánh giá xem hi u qu s d ng tài s n ng n h n ra sao, t đó đ a ra các
k ho ch trong nh ng chu k ti p theo.
Trong quá trình s n xu t đ t n d ng h t nguyên v t li u thì ng

i công nhân

ph i có chuyên môn gi i, đ c bi t vi c s d ng máy móc thi t b h t s c quan tr ng,
23


máy móc thi t b ngày càng hi n đ i đòi h i đ i ng s d ng nh ng lo i máy móc thi t
b đó c ng ph i đ

c đào t o có chuyên môn, có k thu t. Trình đ công nhân viên

càng gia t ng thì hi u qu s d ng tài s n ng n h n trong khâu s n xu t kinh doanh s
t ng cao.

Uy tín c a doanh nghi p
Uy tín c a doanh nghi p có m t n i dung h t s c phong phú th hi n trong m i
quan h v i các t ch c tín d ng, các ngân hàng th

ng m i, các công ty tài chính, các

b n hàng, khách hàng c a doanh nghi p v s n ph m, hàng hoá, d ch v c a mình…
M t doanh nghi p có uy tín, đi u ki n v t ch t đ

c khai thác tri t đ t o ra

m t s phát tri n v ng ch c cho doanh nghi p. Khi đó doanh nghi p v n có th ti n
hành ho t đ ng s n xu t kinh doanh bình th

ng mà không c n d tr m t l

ng v n

quá l n. i u này s giúp hi u qu s d ng tài s n ng n c a doanh nghi p t ng cao.
1.2.4.2 Nhân t khách quan
Các nhân t khách quan tác đ ng t i doanh nghi p, có nh ng lúc thúc đ y
doanh nghi p phát tri n nh ng có lúc kìm hãm s phát tri n c a nó.
S tác đ ng đó không thu c t m ki m soát c a doanh nghi p do v y khi g p
nh ng nhân t này các doanh nghi p luôn ph i t đi u ch nh mình cho phù h p v i tác
đ ng đó.
S qu n lý c a Nhà n

c

Trong n n kinh t t n t i nhi u lo i hình doanh nghi p khác nhau, m i lo i hình

doanh nghi p mang m t đ c thù riêng nó, Nhà n

c có trách nhi m qu n lý các doanh

nghi p đó đ nó đi vào ho t đ ng theo m t khuôn kh mà Nhà n

c quy đ nh. T t c

các ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p đ u ph i tuân theo pháp lu t mà
Nhà n

c đ a ra, t khi b t đ u thành l p đ n khi ho t đ ng và ngay c gi i th hay

phá s n doanh nghi p đ u ph i tuân theo ch đ hi n hành.
ng và Nhà n

c ban hành các lu t l , chính sách nh m m c đích tránh s

gian l n, đ m b o s công b ng và an toàn trong xã h i. S th t ch t hay l i l ng
chính sách qu n lý kinh t đ u có nh h

ng nh t đ nh đ n hi u qu s d ng tài s n

nói chung và tài s n ng n h n nói riêng c a doanh nghi p.
S phát tri n c a th tr
Ngày nay th tr

ng

ng nhân t s n xu t đ u vào, th tr

tri n r t nhanh đ c bi t là th tr

ng d ch v hàng hóa phát

ng tài chính ti n t có tác đ ng r t l n đ n s thành

công hay th t b i c a doanh nghi p. Các y u t đ u vào c a m t d án hay m t quá
trình s n xu t ph n l n đ

c mua ho c thuê trên th tr

ng. Th tr

ng các y u t đ u

vào đa d ng, phong phú doanh nghi p s có nhi u s l a ch n h n. Th tr
24

Thang Long University Library

ng các y u


t đ u vào c nh tranh s làm gi m giá các y u t đ u vào và làm gi m chi phí đ u vào
cho các doanh nghi p và ng
thông qua th tr
Th tr

c l i. Các ho t đ ng tài chính c a doanh nghi p đ u

ng tài chính.
ng tài chính là th tr

ng quan tr ng nh t trong h th ng kinh t , chi

ph i toàn b ho t đ ng c a n n kinh t hàng hóa. Th tr

ng tài chính phát tri n góp

ph n thúc đ y m nh m s phát tri n kinh t xã h i c a m t qu c gia. T t c các ho t
đ ng huy đ ng v n nh m các m c đích thành l p doanh nghi p, m r ng quy mô ho c
phát tri n s n xu t kinh doanh đ u giao d ch trên th tr

ng tài chính. Th tr

ng tài

chính phát tri n thúc đ y s phát tri n doanh nghi p nói riêng và c n n kinh t nói
chung.
S phát tri n m nh m c a th tr

ng tài chính ti n t s

hi u qu s d ng tài s n ng n h n c a doanh nghi p. Th tr
vi c huy đ ng v n nh m m c đích m r ng th tr

nh h

ng r t l n đ n

ng tài chính phát tri n thì

ng ho c phát tri n kinh doanh s

t t, d n t i vi c s n xu t kinh doanh có hi u qu h n.
S c nh tranh gi a các doanh nghi p
t nt iđ

c thì các doanh nghi p luôn có s c nh tranh l n nhau. Cùng là

các doanh nghi p s n xu t ra m t lo i s n ph m nh ng doanh nghi p nào có s n ph m
ch t l

ng cao, m u mã đ p thì s thu hút đ

nghi p nào đáp ng t t cho th tr

c nhi u ng

ng s khi n l

i mua. S n ph m c a doanh

ng hàng hóa bán đ

c nhi u, gia

t ng doanh thu.
Nhu c u c a khách hàng

Nhu c u khách hàng là nhân t

nh h

ng l n t i vi c ra quy t đ nh c a doanh

nghi p trong vi c s n xu t ra lo i s n ph m gì, ch t l
Nhu c u c a con ng

ng ra sao, m u mã nh th nào.

i ngày càng cao, đ đáp ng nhu c u đó thì doanh nghi p

luôn ph i tìm cách nâng cao ch t l

ng s n ph m. Nh ng doanh nghi p mà đ i ng

nhân viên khéo léo, t n tình c ng v i công tác xúc ti n th
c a mình đ thâm nh p vào th tr

ng m i qu ng bá s n ph m

ng m i s giúp doanh nghi p bán đ

c nhi u s n

ph m làm doanh thu c a doanh nghi p t ng nhanh.
Nhu c u c a khách hàng gia t ng d n t i nhu c u v hàng hóa gia t ng, giúp
doanh nghi p có th bán đ

c hàng hóa đáp ng nhu c u c a khách hàng, gia t ng

doanh s cho doanh nghi p. i u này d n t i hi u qu s d ng tài s n t ng cao.

25