Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng HTC

CH

1.1.

NGă1. C ă S Lụă LU N V HI U QU
NG TRONG DOANH NGHI P

S

D NG V Nă L Uă

T ng quan v v năl uăđ ng

1.1.1. Khái ni m v n l u đ ng
Theo GS.TS.Ngô Th Chi, PGS.TS. Nguy n Tr ng C , Giáo trình phân tích tài
chính doanh nghi p, NXB Tài chính Hà N i, n m 2008 đã vi t: “V n l u đ ng là bi u
hi n b ng ti n c a tài s n l u đ ng nên đ c đi m v n đ ng c a v n l u đ ng luôn
ch u s chi ph i b i nh ng đ c đi m c a tài s n l u đ ng. Trong các doanh nghi p
ng i ta chia tài s n l u đ ng thành hai lo i: tài s n l u đ ng s n xu t và tài s n l u
đ ng l u thông. Tài s n l u đ ng s n xu t bao g m nh ng tài s n khâu d tr s n
xu t nh nguyên v t li u chính, nguyên v t li u ph , nhiên li u,…và tài s n khâu s n
xu t nh bán thành ph m, s n ph m d dang, chi phí ch phân b ,…Còn tài s n l u
thông bao g m các s n ph m, thành ph m ch tiêu th , các lo i v n b ng ti n, các
kho n v n trong thanh toán, các kho n chi phí ch k t chuy n, chi phí tr tr c…
Trong quá trình s n xu t kinh doanh, các tài s n l u đ ng s n xu t và tài s n l u
đ ng l u thông luôn v n đ ng, thay th và chuy n hóa l n nhau, đ m b o cho quá tình
s n xu t kinh đ c liên t c”.
Còn TS. Nguy n Minh Ki u, Giáo trình tài chính doanh nghi p, NXB Giáo d c,
n m 2006 l i vi t: “V n l u đ ng c a doanh nghi p là s ti n ng tr c v tài s n l u
đ ng và đ u t ng n h n nh m đ m b o cho quá trình tái s n xu t c a doanh nghi p
th c hi n đ c th ng xuyên, liên t c cho đ n khi hoàn thành m t vòng tu n hoàn c a

m t chu k s n xu t”.
Bên c nh đó theo PGS.TS Ph m Th Gái, Phân tích ho t đ ng kinh doanh, NXB
Giáo d c, n m 2004 đã vi t: “V n l u đ ng đ c hi u là toàn b tài s n bi u hi n
b ng ti n. Hay nói cách khác đó là giá tr nh ng tài s n l u đ ng mà doanh nghi p đã
đ u t vào quá trình s n xu t kinh doanh g m ti n m t, ti n g i ngân hàng, đ u t tài
s n ng n h n, các kho n ph i thu, hàng hóa t n kho, tài s n l u đ ng khác“.
T nh ng quan ni m trên, ta rút ra khái ni m chung v v n l u đ ng:
“V n l u đ ng là s ti n ng tr c nh m hình thành tài s n ng n h n và đ u
t ng n h n c a ếoanh nghi p đ đ m b o cho s n xu t kinh ếoanh đ c ếi n ra
bình th ng liên t c. V n l u đ ng luân chuy n toàn b giá tr ngay trong m t l n,
tu n hoàn và hoàn thành tu n hoàn sau m t chu k s n xu t kinh doanh, th ng
không quá m t n m”.

1


1.1.2. Phân lo i v n l u đ ng
M c đích c a vi c phân lo i v n l u đ ng là đ cho các doanh nghi p có các
nhìn nh n khác nhau v vai trò và tác d ng c a v n trong nh ng tr ng h p khác
nhau. Vi c phân lo i v n l u đ ng c ng giúp cho doanh nghi p qu n lý và s d ng
v n có hi u qu h n. Tùy theo nh ng tiêu th c khác nhau mà có cách phân lo i khác nhau.
(1) Phân lo i v n l u đ ng c n c thỀo ngu n hình thành
D a vào ngu n hình thành v n l u đ ng đ

c chia làm 4 lo i:

V năđi u l : đó là s v n l u đ ng đ c hình thành t ngu n v n đi u l ban
đ u khi doanh nghi p m i thành l p ho c ngu n v n đi u l b sung trong quá trình
kinh doanh c a doanh nghi p.
Ngu n v n t b sung: là ngu n v n l u đ ng mà doanh nghi p t b sung

trong quá trình s n xu t kinh doanh t l i nhu n c a doanh nghi p đ c tái đ u t .
Ngu n v năliênădoanh,ăliênăk t: là s v n l u đ ng hình thành t góp v n liên
doanh gi a các bên tham gia liên doanh. V n góp liên doanh có th b ng ti n m t ho c
b ng hi n v t.
Ngu n v nă điă vay: là ngu n v n l u đ ng đ
vay các t ch c tín d ng, phát hành trái phi u.

c hình thành thông qua vi c đi

(2) Phân lo i v n l u đ ng c n c thỀo vai trò c a t ng lo i v n l u đ ng
trong quá trình s n xu t
D a vào cách phân lo i này cho th y vai trò và s phân b c a v n l u đ ng
trong t ng khâu c a quá trình s n xu t kinh doanh t đó doanh nghi p có bi n pháp
đi u ch nh c c u v n l u đ ng h p lý sao cho có hi u qu s d ng cao nh t. Theo
cách phân lo i này, v n l u đ ng c a doanh nghi p có th chia thành 3 lo i:
V năl uăđ ngătrongăkhơuăd tr s n xu t: đó là giá tr các kho n nguyên v t
li u chính, v t li u ph , nhiên li u đ ng l c, ph tùng thay th , công c lao đ ng.
V năl uăđ ngătrongăkhơuăs n xu t: là các kho n giá tr s n xu t s n ph m d
dang, bán thành ph m, các kho n chi phí ch k t chuy n,…
V năl uăđ ngătrongăkhơuăl uăthông: là các kho n giá tr thành ph m, v n b ng
ti n, các kho n v n đ u t ng n h n (đ u t các kho n ng n h n, cho vay ng n h n…),
các kho n kí qu kí c c ng n h n, các kho n v n trong thanh toán (các kho n ph i
thu, kho n t m ng).
(3) Phân lo i v n l u đ ng c n c vào hình thái bi u hi n
ây là cách phân lo i giúp cho doanh nghi p xem xét, đánh giá m c t n kho d
tr và kh n ng thanh toán c a doanh nghi p t đó có các cách qu n lý và gi i pháp
2

Thang Long University Library

thích h p đ có th nâng cao hi u qu s d ng VL . Theo cách phân lo i này, VL
đ c chia làm 4 lo i:
V n v tă t ă hƠngă hóa: là các kho n v n l u đ ng có hình thái bi u hi n b ng
hi n v t c th nh : nguyên v t li u, s n ph m d dang, bán thành ph m...
V n b ng ti n: bao g m các kho n v n ti n t nh : ti n m t t n qu , ti n g i
ngân hàng, các kho n v n thanh toán, các kho n đ u t ng n h n.
Cácăkho n ph i thu, ph i tr :
-

Các kho n ph i thu: Ch y u là các kho n ph i thu t khách hàng, th hi n s
ti n mà khách hàng n doanh nghi p phát sinh trong quá trình kinh doanh buôn
bán hàng hóa d i hình th c tr sau.

-

Các kho n ph i tr : Là các kho n v n mà doanh nghi p ph i thanh toán cho
khách hàng theo h p đ ng kinh doanh, các kho n ph i n p ngân sách nhà n c
ho c thanh toán l ng cho ng i lao đ ng.

V năl uăđ ngăkhác: Bao g m các kho n t m ng, chi phí tr tr
qu , ký c c…
1.1.3.

c, c m c , ký

c đi m v n l u đ ng

V n l u đ ng c a các doanh nghi p không ng ng v n đ ng qua các chu k kinh
doanh: d tr s n xu t, s n xu t và l u thông. Quá trình này đ c di n ra liên t c và

th ng xuyên l p l i theo chu k và đ c g i đó là quá trình tu n hoàn c a v n l u
đ ng. Do đó, v n l u đ ng có hai đ c đi m sau:
Th ănh t, v n l u đ ng tham gia vào chu k s n xu t kinh doanh và b hao mòn
trong quá trình s n xu t đó. Giá tr c a nó chuy n h t m t l n vào giá tr s n ph m đ
c u thành lên giá tr s n ph m. V i m t chu k s n xu t, doanh nghi p nh p mua
nguyên v t li u và b t đ u ti n hành s n xu t t o ra s n ph m, giá thành s n ph m s
bao g m t t c nh ng giá tr c a nguyên v t li u t o ra nó.
Th ăhai, qua m i giai đo n c a chu k kinh doanh v n l u đ ng th ng xuyên
thay đ i hình thái bi u hi n, t hình thái v n ti n t ban đ u chuy n sang v n v t t
hàng hóa d tr và v n s n xu t r i cu i cùng tr v hình thái v n ti n t . Sau m i chu
k thái s n xu t, v n l u đ ng hoàn thành m t vòng chu chuy n. C th :
Trong doanh nghi p s n xu t: VL chia thành ba giai đo n: T-H-SX-H’-T’
Giai đo n mua s m v t t (T-H): đây là giai đo n kh i đ u vòng tu n hoàn, ban
đ u là hình thái ti n t đ c dùng đ mua s m các đ i t ng lao đ ng đ d tr s n xu t.
Giai đo n s n xu t (H-SX-H’): giai đo n này doanh nghi p ti n hành s n xu t
s n ph m t v n v t t d tr tr i qua quá trình s n xu t tr thành s n ph m d dang
r i bán thành ph m. K t thúc quá trình s n xu t thì chuy n sang v n thành ph m.
3


Giai đo n tiêu th (H’-T’): doanh nghi p tr i qua quá trình tiêu th s n ph m và
thu ti n v . giai đo n này, v n l u đ ng t hình thái v n thành ph m chuy n sang v n
ti n t .
Trong doanh nghi p th

ng m i: VL chia thành hai giai đo n: T-H-T’

Giai đo n mua (T-H): t v n b ng ti n chuy n sang hình thái v n hàng hóa d tr .
Giai đo n bán (H-T’): t v n hàng hóa d tr chuy n sang hình thái v n b ng ti n.
Do quá trình s n xu t kinh doanh di n ra liên t c nên s v n đ ng c a VL đi t

hình thái này sang hình thái khác. B t đ u t hình thái v n b ng ti n và k t thúc m t
chu k c ng b ng v n b ng ti n, t o thành vòng tu n hoàn c a v n l u đ ng. S tu n
hoàn này có tính chu k t o thành s luân chuy n c a VL .
1.1.4. Vai trò v n l u đ ng
ti n hành s n xu t, ngoài tài s n c đ nh nh máy móc, thi t b , nhà x ng...
doanh nghi p ph i b ra m t l ng ti n nh t đ nh đ mua s m hàng hóa, nguyên v t
li u... ph c v cho quá trình s n xu t. Nh v y, v n l u đ ng là đi u ki n đ u tiên đ
doanh nghi p đi vào ho t đ ng hay nói cách khác v n l u đ ng là đi u ki n tiên quy t
c a quá trình s n xu t kinh doanh.
Ngoài ra, v n l u đ ng còn đ m b o cho quá trình tái s n xu t c a doanh nghi p
đ c ti n hành th ng xuyên, liên t c. V n l u đ ng còn là công c ph n ánh đánh giá
quá trình mua s m, d tr , s n xu t, tiêu th c a doanh nghi p.
V n l u đ ng còn có kh n ng quy t đ nh đ n quy mô ho t đ ng c a doanh
nghi p. Trong n n kinh t th tr ng doanh nghi p hoàn toàn t ch trong vi c s
d ng v n nên khi mu n m r ng quy mô c a doanh nghi p ph i huy đ ng m t l ng
v n nh t đ nh đ đ u t ít nh t là đ đ d tr v t t hàng hóa. VL còn giúp cho
doanh nghi p ch p đ c th i c kinh doanh và t o l i th c nh tranh cho doanh
nghi p.
V n l u đ ng còn là b ph n ch y u c u thành nên giá thành s n ph m do đ c
đi m luân chuy n toàn b m t l n vào giá tr s n ph m. Giá tr c a hàng hóa bán ra
đ c tính toán trên c s bù đ p đ c giá thành s n ph m c ng thêm m t ph n l i
nhu n. Do đó, v n l u đ ng đóng vai trò quy t đ nh trong vi c tính giá c hàng hóa
bán ra.
1.2.

T ng quan v hi u qu s d ng v năl uăđ ng trong doanh nghi p

1.2.1. Khái ni m hi u qu s d ng v n l u đ ng trong doanh nghi p
Hi u qu là m t khái ni m luôn đ c đ c p trong n n kinh t th tr ng các
doanh nghi p luôn h ng t i hi u qu kinh t , chính ph n l c đ t hi u qu kinh t xã h i. Theo ngh a chung nh t, hi u qu là m t khái ni m ph n ánh trình đ s d ng

4

Thang Long University Library


các y u t c n thi t đ tham gia vào m t ho t đ ng nào đó v i nh ng m c đích xác
đ nh do con ng i đ t ra.
Do đó, hi u qu s d ng v n l u đ ng là m t ph m trù kinh t đánh giá trình đ
s d ng v n l u đ ng c a doanh nghi p đó đ t đ c k t qu cao nh t.
Trình đ s d ng v n l u đ ng đ c th hi n viêc doanh nghi p s d ng v n
l u đ ng nh th nào trong các quá trình d tr , s n xu t và l u thông. Quá trình v n
đ ng c a v n l u đ ng b t đ u t vi c dùng ti n t mua s m v t t d tr cho s n
xu t, ti n hành s n xu t và khi s n xu t xong doanh nghi p t ch c tiêu th đ thu v
m t s v n d i hình thái ti n t ban đ u v i giá tr t ng thêm. M i l n v n đ ng nh
v y đ c g i là m t vòng luân chuy n c a v n l u đ ng. Doanh nghi p s d ng v n
đó càng có hi u qu bao nhiêu thì càng có th s n xu t và tiêu th s n ph m nhi u b y
nhiêu. V i l i ích kinh doanh đòi h i các doanh nghi p ph i s d ng h p lý, hi u qu
h n t ng đ ng v n l u đ ng, làm cho m i đ ng v n l u đ ng hàng n m có th mua
s m nguyên, nhiên v t li u nhi u h n, s n xu t ra s n ph m và tiêu th đ c nhi u
h n. Nh ng đi u đó c ng đ ng ngh a v i vi c doanh nghi p nâng cao t c đ luân
chuy n v n l u đ ng (s vòng quay v n l u đ ng trong m t n m).
Nh v y, hi u qu s

d ngă VL ă lƠă tiêuă chíă ph nă ánhă k t qu ho tă đ ng

SXKD,ăđ c th hi n b ng m i quan h soăsánhăgi a k t qu kinh doanh v i s
VL ă mƠă doanhă nghi pă đƣă đ uă t ă choă ho tă đ ng s n xu t kinh doanh. K t qu
thuăđ c cƠngăcaoăsoăv iăchiăphíăb raăthìăhi u qu s d ng v năcƠngăcao.
1.2.2. Phân tích hi u qu s d ng v n l u đ ng
1.2.2.1. Phân tích quy mô, c c u v n l u đ ng

Quy mô v n l u đ ng là l ng v n l u đ ng đ c đo b ng giá tr ti n t (VN )
c a doanh nghi p. Quy mô v n l u đ ng t ng cho th y doanh nghi p đang m r ng
ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a mình. V n l u đ ng đang trong vòng luân chuy n
c a mình. Khi k t thúc m i vòng luân chuy n, v n l u đ ng tr v hình thái ban đ u
v i giá tr t ng thêm. B i v y, vi c quy mô v n l u đ ng t ng lên s đem l i nhi u l i
nhu n h n cho doanh nghi p, nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng. Và ng c l i,
quy mô v n l u đ ng gi m th hi n doanh nghi p đang thu h p ho t đ ng s n xu t
kinh doanh, vai trò c a v n l u đ ng không đ c t n d ng d n đ n gi m hi u qu s
d ng v n l u đ ng.
C c u v n l u đ ng là t l ph n tr m c a t ng y u t c u thành nên v n l u
đ ng (v n b ng ti n, kho n ph i thu, hàng t n kho) so v i t ng v n l u đ ng. C c u
v n l u đ ng cho bi t trong 100 đ ng v n l u đ ng có bao nhiêu đ ng v n b ng ti n,
bao nhi u đ ng kho n ph i thu, bao nhiêu đ ng hàng t n kho
5


C c uv n
l u đ ng

Quy mô y u t
c u thành
=

Quy mô v n l u
đ ng

x

100%

- V năb ngăti n
T tr ng v n ti n m t

V n ti n m t

=

V n l u đ ng

x

100%

V n b ng ti n là y u t tr c ti p quy t đ nh kh n ng thanh toán c a m t doanh
nghi p. V n ti n m t t ng s làm t ng kh n ng thanh toán c a doanh nghi p. Tuy
nhiên d tr quá nhi u ti n m t mà không đem đi đ u t s làm gi m kh n ng sinh l i
c a v n, gi m l i nhu n c a doanh nghi p, hi u qu s d ng v n l u đ ng gi m. V y
nên t ng ng v i quy mô kinh doanh nh t đ nh đòi h i doanh nghi p ph i có m t
l ng ti n t ng x ng m i đ m b o cho tình hình tài chính c a doanh nghi p tr ng
thái bình th ng.

- Kho năph i thu
Kho n ph i thu
T tr ng kho n ph i thu =

V n l u đ ng

x

100%

Vi c qu n lý các kho n ph i thu t khách hàng liên quan ch t ch đ n vi c tiêu
th s n ph m. Khi doanh nghi p m r ng bán ch u cho khách hàng s làm cho n ph i
thu t ng lên. Tuy v y doanh nghi p có th t ng th ph n t đó gia t ng đ c doanh thu
bán hàng và l i nhu n. Vi c t ng n ph i thu kéo theo gia t ng các kho n chi phí nh
chi phí qu n lý, chi phí thu h i n , chi phí tr lãi tr c ti n vay đ đáp ng nhu c u
v n l u đ ng thi u do v n c a doanh nghi p b khách hàng chi m d ng và làm t ng
r i ro tài chính c a doanh nghi p.

- HƠngăt năkho
T tr ng hàng t n kho

Hàng t n kho
=

V n l u đ ng

x 100%

Vi c duy trì h p lý v n v hàng t n kho s t o cho doanh nghi p thu n l i trong
ho t đ ng s n xu t kinh doanh: tránh đ c r i ro trong vi c ch m ch ho c ng ng ho t
đ ng s n xu t do thi u v t t hay tránh đ c vi c ph i tr giá cao cho vi c đ t hàng
nhi u l n v i s l ng nh . N u hàng t n kho quá nhi u doanh nghi p s đ i m t v i
tình tr ng a đ ng v v t t , hàng hóa, chí phí đ t hàng, chi phí l u tr hay chi phí t n
tr t ng làm gi m hi u qu s d ng v n l u đ ng. N u d tr hàng t n kho quá ít gây
6

Thang Long University Library

ra tình tr ng thi u h t v t t , hàng hóa, chi phí thi t h i do không có hàng, chi phí b i
th ng c ng s t ng. D tr hàng t n kho h p lý có vai trò nh m t t m đ m an toàn
gi a các giai đo n khác nhau trong chu k kinh doanh.

- V năl uăđ ngăkhác
T tr ng v n l u đ ng khác

V n l u đ ng khác
=

V n l u đ ng

x 100%

V n l u đ ng khác là kho n v n ng n h n khác nh kho n ph i thu khác, kho n
thu b t th ng nh thu thi u n m tr c, thu b i th ng đ c đ u t đ ph c v quá
trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
1.2.2.2. Phân tích ngu n tài tr v n l u đ ng
Nhu c u v năl uăđ ngăròngă
V n l u đ ng ròng là ph n chênh l ch gi a tài s n l u đ ng v i ngu n v n vay
ng n h n. V n l u đ ng ròng là ch tiêu ph n ánh s v n t i thi u mà doanh nghi p
đ c s d ng đ duy trì nh ng ho t đ ng di n ra th ng xuyên t i doanh nghi p. V i
s VL ròng này, doanh nghi p có kh n ng đ m b o chi tr các kho n chi tiêu mang
tính ch t th ng xuyên cho các ho t đ ng di n ra mà không c n vay m n hay chi m
d ng b t k m t kho n nào khác.
Có hai ph

ng pháp tính v n l u đ ng ròng c a doanh nghi p:

VL Ră=ăTƠiăs năng năh n ậ N ăng năh n

VL Ră=ăNgu năv nădƠiăh năăậ TƠiăs năc ăđ nh
Ch tiêu này cho bi t ngu n hình thành c a v n l u đ ng ròng th hi n cân b ng
gi a ngu n v n n đ nh v i nh ng tài s n có th i gian chu chuy n trên m t chu k
kinh doanh ho c trên m t n m. Ch tiêu này th hi n ngu n g c c a v n l u đ ng hay
còn g i là phân tích bên ngoài v v n l u đ ng. m t khía c nh khác, v n l u đ ng
ròng th hi n ph ng th c tài tr TSC , tác đ ng c a k đ u t lên cân b ng tài chính
t ng th .
Ch tiêu này th hi n m t ph n tình hình s d ng v n l u đ ng ròng: v n l u
đ ng đ c phân b vào các kho n ph i thu, hàng t n kho, hay các kho n có tính thanh
kho n cao. Nó nh n m nh đ n tính linh ho t trong vi c s d ng v n l u đ ng doanh
nghi p. Chính vì v y, phân tích cân b ng tài chính qua ch tiêu và cách tính này nh n
m nh đ n phân tích bên trong. Phân tích m i quan h gi a các y u t c a TSNH v i
Ngu n v n dài h n còn th hi n kh n ng thanh toán c a doanh nghi p.

7


Ngu n tài tr v n l u đ ng ròng
M i doanh nghi p đ u có nhi m v t ch c huy đ ng ngu n v n l u đ ng sao
cho đ đ d tr tài s nng n h n, đáp ng nhu c u c a quá trình ho t đ ng kinh doanh
và ti t ki m v n. Trong tr ng h p doanh nghi p không t đáp ng đ c nhu c u v
v n, doanh nghi p có th vay ngân hàng ho c các đ i t ng khác đ b sung vào v n
l u đ ng c a mình. M t khác, doanh nghi p c n có nh ng bi n pháp h u hi u đ s
d ng có hi u qu và đ m b o hi u qu các ngu n v n, ti n hành phân b và s d ng
h p lý các ngu n v n hi n có nh m đáp ng đ y đ , k p th i nhu c u v n kinh doanh
c a doanh nghi p.
NCVL R=ă HƠngă t n kho + kho n ph i thu ậ n ng n h nă (khôngă k vay
ng n h n)
N uăNCVL Ră<ă0: T c là kho n m c hàng t n kho và các kho n thu nh h n
n ng n h n. i u này cho th y các kho n n ng n h n (không tính vay ng n h n)

không nh ng đáp ng nhu c u ng n h n c a doanh nghi p mà còn d th a đ tài tr
cho tài s n khác. i u này th ng x y ra khi khách hàng ng tr c ti n hàng cho
doanh nghi p, đi u này cho th y doanh nghi p có thêm v n đ kinh doanh, t ng hi u
qu s d ng v n l u đ ng. Tuy nhiên, trong tr ng h p này có th đem l i r i ro cho
doanh nghi p, c th nh trong tr ng h p n u doanh nghi p dùng n ng n h n d
th a đ u t cho tài s n dài h n, dùng ngu n v n huy đ ng v i chi phí th p, th i gian ng n
đ đ u t vào nh ng tài s n có giá tr l n và th i gian thu h i dài là quá m o hi m vì đ m
b o s thu h i đ c h t v n trong th i gian ng n .
N uăNCVL Ră>ă0: Kho n m c hàng t n kho và các kho n ph i thu l n h n n
ng n h n. Trong tr ng h p này, n ng n h n (không k vay ng n h n) không đ tài
tr cho hàng t n kho và các kho n ph i thu c a doanh nghi p. Vì v y, doanh nghi p
ph i dùng ngu n v n dài h n đ tài tr cho ph n thi u h t trong nhu c u v n l u đ ng.
i u này là khá an toàn trong kinh doanh khi dùng ngu n v n huy đ ng v i th i gian
dài đ đ u t vào nh ng tài s n có th i gian thu h i ng n.Tuy nhiên, chi phí cho ngu n
v n huy đ ng này l i cao nên cho th y doanh nghi p đã không qu n lý t t chi phí và
khách hàng làm cho v n b đ ng, làm gi m hi u qu s d ng v n l u đ ng.
N uăNCVL Ră=ă0:ăKho n m c hàng t n kho và các kho n ph i thu l n h n n
ng n h n. Trong tr ng h p này, n ng n h n (không k vay ng n h n) v a đ đ tài
tr cho hàng t n kho và các kho n ph i thu c a doanh nghi p. Tr ng h p này trong
th c t ít khi x y ra, và c ng không nh đ n hi u qu s d ng v n l u đ ng.
Ngoài ra, khi đánh giá s bi n đ ng c a nhu c u v n l u đ ng ròng c ng ph i
chú ý t i l nh v c kinh doanh, chính sách tín d ng bán hàng c a doanh nghi p.

8

Thang Long University Library


1.2.3. S c n thi t ph i nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng
Xu t phát t m c đích kinh doanh c a doanh nghi p

Trong n n kinh t th tr ng, các doanh nghi p ho t đ ng v i m c tiêu xuyên
su t là t i đa hóa giá tr doanh nghi p.
đ m b o m c tiêu này, doanh nghi p th ng
xuyên ph i đ a ra và gi i quy t t p h p các quy t đ nh tài chính dài h n và ng n h n.
S d ng hi u qu v n l u đ ng là m t n i dung tr ng tâm trong các quy t đ nh tài
chính ng n h n và là n i dung có nh h ng to l n đ n m c tiêu t i đa hóa giá tr
doanh nghi p.
Xu t phát t vai trò quan tr ng c a v n l u đ ng đ i v i doanh nghi p trong n n
kinh t th tr ng
M t doanh nghi p, trong n n kinh t th tr ng, mu n ho t đ ng kinh doanh thì
c n ph i có v n. V n l u đ ng là m t thành ph n quan tr ng c u t o nên v n c a
doanh nghi p, nó đóng vai trò quan tr ng trong t t c các khâu c a quá trình s n xu t
kinh doanh, đ m b o quá trình s n xu t kinh doanh đ c di n ra liên t c, nh p nhàng
đáp ng đ c nhu c u c a khách hàng. Th i gian luân chuy n v n l u đ ng ng n, s
vòng luân chuy n v n l u đ ng l n khi n cho công vi c s d ng v n l u đ ng luôn
luôn di n ra th ng xuyên, hàng ngày. V i vai trò to l n nh v y, vi c t ng t c đ
luân chuy n v n l u đ ng, nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng trong doanh
nghi p là m t y u t t t y u.
Xu t phát t ý ngh a c a vi c nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng
Nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng t c là có th t ng t c luân chuy n v n
l u đ ng, rút ng n th i gian v n l u đ ng n m trong khâu d tr , s n xu t và l u
thông, t đó gi m b t s l ng v n l u đ ng chi m dùng, ti t ki m v n l u đ ng trong
luân chuy n. Thông qua vi c t ng t c luân chuy n v n l u đ ng, doanh nghi p có th
gi m b t s v n l u đ ng chi m dùng mà v n đ m b o đ c nhi m v s n xu t kinh
doanh nh c ho c v i quy mô v n l u đ ng không đ i doanh nghi p v n có th m
r ng đ c quy mô s n xu t kinh doanh.
Ngoài ra, t ng t c luân chuy n v n l u đ ng còn có nh h ng tích c c đ i v i
vi c h th p giá thành s n ph m, t o đi u ki n cho doanh nghi p có đ v n th a mãn
nhu c u s n xu t và hoàn thành ngh a v n p các kho n thu cho ngân sách nhà n c.
Xu t phát t th c tr ng hi u qu s d ng v n l u đ ng

n n kinh t th tr ng

các doanh nghi p trong

Trên th c t , có r t nhi u nguyên nhân khi n m t doanh nghi p làm n thi u hi u
qu th m chí phá s n. Có th có các nguyên nhân ch quan, nguyên nhân khách quan,
tuy nhiên nguyên nhân ph bi n nh t v n là vi c s d ng v n không hi u qu trong
9


vi c mua s m, d tr , s n xu t, l u thông. i u này th hi n trong vi c s d ng lãng
phí v n l u đ ng, t c đ luân chuy n v n l u đ ng th p, m c sinh l i kém, th m chí
có doanh nghi p còn gây th t thoát, không ki m soát đ c VL d n t i m t kh n ng
t ch c s n xu t kinh doanh, kh n ng thanh toán.
1.2.3.1. Ph

ng pháp phân tíchh hi u qu s d ng v n l u đ ng

Có b n ph ng pháp đ phân tích hi u qu s d ng v n l u đ ng c a doanh
nghi p, đó là ph ng pháp phân tích t l , ph ng pháp phân tích so sánh và ph ng
pháp đ th , c th nh sau:
Ph ng pháp so sánh: So sánh là m t trong hai ph ng pháp đ c s d ng ph
bi n trong ho t đ ng phân tích đ xác đ nh xu h ng, m c đ bi n đ ng c a ch tiêu
phân tích. Vì v y, đ áp d ng ph ng pháp này c n ph i đ m b o các đi u ki n so
sánh đ c c a các ch tiêu tài chính (th ng nh t v không gian, th i gian, n i dung,
tính ch t và đ n v tính toán...) và theo m c đích phân tích mà xác đ nh g c so sánh.
G c so sánh đ c ch n là g c v th i gian ho c không gian, k phân tích đ c ch n là
k báo cáo ho c k k ho ch, giá tr so sánh có th đ c l a ch n b ng s tuy t đ i, s
t ng đ i ho c s bình quân. N i dung so sánh có th là so sánh gi a s th c hi n n m
nay và n m tr c, so sánh gi a s th c hi n và s k ho ch, so sánh s th c hi n c a

doanh nghi p v i s li u trung bình c a ngành...
Ph ng pháp t l : Ph ng pháp này d a trên ý
đ i l ng tài chính. V nguyên t c thì ph ng pháp t
các ng ng, các đ nh m c đ nh n xét, đ đánh giá
nghi p, trên c s so sách các t l c a doanh nghi p v

ngh a chu n m c các t l c a
l đòi h i ph i xác đ nh đ c
tình hình tài chính c a doanh
i t l tham chi u.

Trong phân tích hi u qu s d ng v n l u đ ng c a doanh nghi p, các t l tài
chính đ c phân thành các nhóm t l v kh n ng thanh toán, nhóm t l v c c u tài
s n l u đ ng, nhóm t l v n ng l c ho t đ ng kinh doanh, nhóm t l v kh n ng
sinh l i. M i nhóm t l l i bao g m nhi u nhóm t l ph n ánh riêng l , t ng ho t
đ ng c a b phân tài chính, trong m i tr ng h p khác nhau, tu theo giác đ phân
tích, ng i phân tích s d ng nh ng nhóm ch tiêu khác nhau.
ph c v cho vi c
phân tích hi u qu s d ng v n l u đ ng ng i ta th ng s d ng m t s ch tiêu
th ng đ c các doanh nghi p s d ng nh các ch tiêu v t c đ luân chuy n v n l u
đ ng, h s đ m nhi m tài s n l u đ ng, t su t sinh l i c a v n l u đ ng, các ch tiêu
v kh n ng thanh toán, hàng t n kho và các kho n ph i thu.
Ph ng pháp Dupont: Ngoài hai ph ng pháp trên thì các nhà phân tích còn
s d ng ph ng pháp phân tích Dupont. V i ph ng pháp này, các nhà phân tích s
nh n bi t đ c các nguyên nhân d n đ n các hi n t ng t t, x u trong ho t đ ng c a
doanh nghi p. B n ch t c a ph ng pháp này là tách m t t s t ng h p ph n ánh m c
10

Thang Long University Library

sinh l i c a doanh nghi p. Trong khóa lu n s s d ng ph ng pháp phân tích Dupont
đ ti n hành phân tích ch tiêu T su t sinh l i c a v n l u đ ng thành tích s c a
chu i t s có m i quan h nhân qu v i nhau. i u đó cho phép phân tích nh h ng
c a các t s đó đ i v i t s t ng h p.
Ph ng pháp đ th :
th là ph ng pháp ph n ánh tr c quan các s li u
phân tích b ng đ th ho c bi u đ . Qua đó, mô t xu h ng, m c đ bi n đ ng c a chi
tiêu phân tích, ho c th hi n m i quan h k t c u c a các b ph n trong m t t ng th
nh t đ nh.
Nh v y ph ng pháp đ th có tác d ng minh h a k t qu tài chính đã đ c
tính toán và đ c bi u th b ng bi u đ hay đ th , giúp cho vi c đánh giá b ng tr c
quan, th hi n rõ ràng và m ch l c di n bi n c a ch tiêu phân tích qua t ng th i k .
Trên c c đó, xác đ nh rõ nh ng nguyên nhân bi n đ ng c a chi tiêu phân tích. T
đó, đ a ra các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng trong doanh
nghi p.
1.2.3.2. Phân tích các ch tiêu đo l

ng hi u qu s d ng v n l u đ ng

(1) Cácăch tiêuăđánhăgiáăhi u qu s d ng v năl uăđ ng
T căđ luơnăchuy n v năl uăđ ng
T c đ luân chuy n VL là m t ch tiêu t ng h p đánh giá hi u qu s d ng v n
l u đ ng c a doanh nghi p. T c đ luân chuy n VL nhanh hay ch m nói lên tình
hình t ch c các m t sau: mua s m, d tr s n xu t, tiêu th c a doanh nghi p có h p
lý hay không, các kho n v t t d tr s d ng t t hay không, các kho n phí t n trong
quá trình s n xu t – kinh doanh cao hay th p. T c đ luân chuy n v n l u đ ng càng
cao thì hi u qu s d ng v n l u đ ng càng t t và ng c l i.
Vòng quay v n l u đ ng trong kì
K đ

c tính toán b ng công th c:

Vòng quay v n l u đ ng =

Doanh thu thu n
Giá tr v n l u đ ng bình quân trong k

ây là ch tiêu nói lên s l n quay (vòng quay) c a v n l u đ ng trong m t th i
k nh t đ nh, ch tiêu này đánh giá hi u qu s d ng v n l u đ ng trên m i quan h so
sánh gi a k t qu s n xu t (t ng doanh thu thu n) và s v n l u đ ng bình quân b ra
trong k . Ch s này cho bi t 1 đ ng v n l u đ ng tham gia vào quá trình kinh doanh
c a doanh nghi p t o đ c ra bao nhiêu đ ng doanh thu. T c đ luân chuy n v n càng
cao ch ng t v n l u đ ng c a doanh nghi p luân chuy n càng nhanh, ho t đ ng tài
chính t t, doanh nghi p c n ít v n mà t su t l i nhu n l i cao, th hi n hi u qu s
d ng v n l u đ ng cao và ng c l i.
11


Th i gian luân chuy n v n l u đ ng
K đ

c tính toán b ng công th c:

Th i gian luân chuy n v n l u đ ng =

360
S vòng quay v n l u đ ng trong k

Ch tiêu này nói lên đ dài bình quân c a m t l n luân chuy n c a v n l u đ ng

hay s ngày bình quân c n thi t đ v n l u đ ng th c hi n m t vòng quay trong k .
Ng c l i v i ch tiêu s vòng quay v n l u đ ng trong k , th i gian luân chuy n
VL càng ng n ch ng t hi u qu s d ng v n l u đ ng càng cao và ng c l i.
Gi a k luân chuy n và vòng quay c a v n l u đ ng có quan h m t thi t v i
nhau và th c ch t là m t b i vì vòng quay càng l n thì k luân chuy n càng ng n và
ng c l i.
H ăs ăđ mănh năv năl uăđ ng
H s đ m nhi m v n l u đ ng ph n ánh s v n l u đ ng c n có đ đ t đ
đ ng doanh thu thu n trong k .
đ

c1

H s này càng nh thì hi u qu s d ng v n l u đ ng càng cao, s v n ti t ki m
c càng nhi u. H s này đ c xác đ nh b i công th c:
H s đ m nh n v n l u đ ng =

Giá tr v n l u đ ng bình quân trong kì

Doanh thu thu n

M c ti t ki m v năl uăđ ng

M c ti t ki m v n l u đ ng là l ng VL mà doanh nghi p ti m ki m đ
t ng t c đ luân chuy n c a v n l u đ ng, bao g m:

c do

M c ti t ki m tuy t đ i: N u quy mô kinh doanh không thay đ i, vi c t ng t c đ
luân chuy n v n l u đ ng đã giúp cho doanh nghi p ti t ki m đ c m t l ng v n l u

đ ng rút ra kh i luân chuy n dùng vào vi c khác. H s này càng l n thì cho th y
doanh nghi p đang đ y nhanh t c đ luân chuy n v n l u đ ng c ng có ngh a là
doanh nghi p c n ít v n mà l i nhu n đem l i v n cao, cho th y vi c s d ng v n l u
đ ng có hi u qu cao và ng c l i.
Công th c xác đ nh:

M c ti t ki m t ng đ i: N u quy mô kinh doanh đ c m r ng, vi c t ng t c đ
luân chuy n v n l u đ ng đã giúp doanh nghi p không c n t ng thêm VL ho c b ra
s VL ít h n so v i tr c. N u h s này càng cao ch ng t vi c t ng t c v n l u

12

Thang Long University Library


đ ng đã giúp doanh nghi p b ra ít v n l u đ ng h n so v i k kinh doanh tr
l i nhu n v n cao, ngh a là hi u qu s d ng v n l u đ ng cao và ng c l i.

c mà

Công th c xác đ nh:

Trong đó:


VL

TK:

V n l u đ ng ti t ki m tuy t đ i/ t



M0, M1: Doanh thu thu n k tr



V0, V1: Vòng quay v n l u đ ng k tr

ng đ i

c và k này (M1 > M0)
c và k này (V1> V0)

(2) Nhómăch tiêuăthanhătoán
Tình hình tài chính c a m t doanh nghi p th hi n khá rõ nét qua kh n ng thanh
toán. M t doanh nghi p có tình tr ng tài chính t t, lành m nh ch ng t ho t đ ng c a
doanh nghi p có hi u qu , doanh nghi p không nh ng có đ mà còn có th a kh n ng
thanh toán. Ng c l i, n u doanh nghi p trong tình tr ng tài chính x u, ch ng t
ho t đ ng kinh doanh kém hi u qu , doanh nghi p không đ m b o kh n ng thanh
toán các kho n n , uy tín c a doanh nghi p th p. Th c t cho th y, n u kh n ng
thanh toán c a doanh nghi p không đ m b o, ch c ch n doanh nghi p s g p nhi u
khó kh n trong ho t đ ng, th m chí doanh nghi p s r i vào tình tr ng phá s n.
Kh n ng thanh toán c a doanh nghi p th hi n trên nhi u m t khác nhau nh :
kh n ng thanh toán ng n h n, kh n ng thanh toán nhanh và kh n ng thanh toán t c
th i. M t doanh nghi p đ c xem là đ m b o kh n ng thanh toán khi và ch khi
doanh nghi p b o đ m đáp ng đ c đ y đ các m t khác nhau c a kh n ng thanh
toán.
B i th , đ đánh giá khái quát kh n ng thanh toán c a doanh nghi p, các nhà
phân tích th ng s d ng các ch tiêu “H s thanh toán ng n h n”, “H s thanh toán

nhanh” và “H s thanh toán t c th i”.
Kh n ngăthanhătoánăng n h n
Kh n ng thanh toán ng n h n =

T ng

á

T ng á

tài s n ng n h n
n ng n h n

ây là t s đ c tính b ng cách chia tài s n ng n h n cho n ng n h n. Tài s n
ng n h n th ng bao g m ti n, các ch ng khoán d chuy n nh ng, các kho n ph i
thu và d tr (t n kho); còn n ng n h n th ng bao g m các kho n vay ng n h n
ngân hàng và các t ch c tín d ng, các kho n ph i tr nhà cung c p, các kho n ph i tr
khác... C tài s n ng n h n và n ng n h n đ u có th i h n nh t đ nh - t i m t n m. T
l kh n ng thanh toán chung là th c đo kh n ng thanh toán ng n h n c a doanh
nghi p, nó cho bi t m c đ các kho n n c a các ch n ng n h n đ c trang tr i
13


b ng các tài s n có th chuy n thành ti n trong m t giai đo n t ng ng v i th i h n
c a các kho n n đó. T l này có giá tr càng cao thì kh n ng thanh toán n ng n h n
c a doanh nghi p càng t t và ng c l i. N u kh n ng thanh toán ng n h n nh h n 1
thì doanh nghi p không đ kh n ng thanh toán n ng n h n. Tuy nhiên, n u con s
này quá cao thì có ngh a là doanh nghi p đã đ u t quá nhi u vào v n l u đ ng so v i
nhu c u. Thông th ng thì ph n v t tr i đó s không sinh thêm l i nhu n. Vì th mà
vi c đ u t đó s kém hi u qu , làm gi m l i nhu n, d n đ n hi u qu s d ng v n l u

đ ng gi m.
Kh n ngăthanhătoán nhanh
Kh n ng thanh toán nhanh =

Giá tr tài s n

-

á

hàng t n kho

Giá tr n ng n h n

M t t l thanh toán hi n hành cao ch a ph n ánh chính xác vi c doanh nghi p
có th đáp ng nhanh chóng đ c các kho n n ng n h n trong th i gian ng n v i chi
phí th p hay không vì nó còn ph thu c vào tính thanh kho n c a các kho n m c trong
tài s n ng n h n và k t c u c a các kho n m c này. Vì v y, chúng ta c n ph i xét đ n
h s thanh toán nhanh c a doanh nghi p. đây hàng t n kho b lo i ra vì trong v n
l u đ ng, hàng t n kho đ c coi là lo i v n l u đ ng có tính thanh kho n th p h n.
V m t lý thuy t, khi tr s c a ch tiêu “H s thanh toán nhanh” ≥ 1, doanh
nghi p đ m b o và th a kh n ng thanh toán và ng c l i, khi tr s c a ch tiêu < 1,
doanh nghi p không đ m b o kh n ng thanh toán nhanh. H s này cao làm gi m kh
n ng sinh l i c a v n l u đ ng nh ng l i đ m b o đ c kh n ng thanh toán nhanh.
N u h s này th p tuy làm gi m chi phí s d ng v n l u đ ng, nâng cao kh n ng
sinh l i c a v n l u đ ng nh ng nó gây nguy c m t kh n ng thanh toán nhanh c a
doanh nghi p.
Kh n ngăthanhătoánăt c th i
Kh n ng thanh toán t c th i =

Ti n và các kho n t
T ng

á

ng đ

ng ti n

n ng n h n

H s thanh toán b ng ti n đ c tính b ng cách chia tài s n quay vòng nhanh cho
n ng n h n. Tài s n quay vòng nhanh là nh ng tài s n có th nhanh chóng chuy n đ i
thành ti n, bao g m: ti n, ch ng khoán ng n h n. Do v y, t l kh n ng thanh toán
t c th i cho bi t kh n ng hoàn tr các kho n n ng n h n b ng ti n và các kho n
t ng đ ng ti n. Nói chung t l này th ng bi n đ ng t 0,5 đ n 1. Tuy nhiên, c ng
gi ng nh tr ng h p c a h s thanh toán ng n h n đ k t lu n giá tr c a h s thanh
toán t c th i là t t hay x u c n xét đ n đ c đi m và đi u ki n kinh doanh c a doanh
nghi p. H s này cao làm gi m kh n ng sinh l i c a v n l u đ ng nh ng l i đ m
b o đ c kh n ng thanh toán t c th i. N u h s này th p tuy làm nâng cao kh n ng
14

Thang Long University Library


sinh l i c a v n l u đ ng nh ng nó gây nguy c m t kh n ng thanh toán t c th i c a
doanh nghi p.
(3) Cácăch tiêuăđánhăgiáăhi u qu cácăb ph n c uăthƠnhălênăv năl uăđ ng
T căđ luơnăchuy năhƠngăt n kho
Vòng quay hàng t n kho

ây là m t ch tiêu quan tr ng đ đánh giá ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a
doanh nghi p, đ c tính b ng t l gi a giá v n hàng bán và giá tr hàng t n kho
(nguyên v t li u chính, v t li u ph , s n ph m d dang, thành ph m…).
Vòng quay hàng t n kho =

Giá v n hàng bán
Giá tr hàng t n kho

Ch s này càng cao s vòng quay càng l n thì hi u qu s d ng VL c a doanh
nghi p càng t t, cho th y doanh nghi p bán hàng nhanh và hàng t n kho không b
đ ng nhi u trong doanh nghi p. Tuy nhiên n u ch s này quá cao c ng không t t
ch ng t l ng hàng d tr trong kho không nhi u n u nhu c u th tr ng đ t ng t
t ng m nh thì r t có kh n ng doanh nghi p không đáp ng đ c nhu c u c a khách
hàng và b đ i th giành m t khách hàng. Ngoài ra, d tr nguyên v t li u không đ
đáp ng cho s n xu t thì s n xu t s b ng ng tr . Vì v y, ph i cân b ng ch s hàng
t n kho sao cho đ m b o đ c s n xu t đ ng th i đáp ng nhu c u c a khách hàng.
H s này l n cho th y t c đ quay vòng c a hàng hóa trong kho là nhanh, doanh
nghi p có th rút ng n đ c chu k kinh doanh và gi m l ng v n vào hàng t n kho,
th hi n hi u qu s d ng v n cao. Ng c l i, n u h s này nh thì t c đ quay vòng
hàng t n kho th p. Ch ng t hàng t n kho ch m luân chuy n, v n b đ ng, làm gi m
kh n ng sinh l i c a doanh nghi p, gi m hi u qu s d ng v n l u đ ng.
Th i gian quay vòng hàng t n kho:
Th i gian quay vòng hàng t n kho =

360
S vòng luân chuy n hàng t n kho

Ch tiêu này cho bi t trong m t chu k kinh doanh, hàng t n kho quay h t m t
vòng bao nhiêu ngày. Ch tiêu này l n hay nh ph thu c vào ngành ngh kinh doanh
và tính ch t c a s n ph m.

xác đ nh kh n ng qu n lý v n c a doanh nghi p thì ch
tiêu này th ng nh h n so v i ch tiêu trung bình c a ngành, ph n ánh VL c a
doanh nghi p r t linh ho t, không b
đ ng trong quá trình d tr . Th i gian quay
vòng hàng t n kho th p th hi n hi u qu s d ng v n l u đ ng cao và ng c l i.

15


T căđ luơnăchuy năcácăkho n ph i thu
Vòng quay các kho n ph i thu:
Doanh thu thu n
Các kho n ph i thu bình quân

Vòng quay các kho n ph i thu =

Vòng quay các kho n ph i thu ph n ánh t c đ chuy n đ i các kho n ph i thu
thành ti n m t. Vòng quay càng l n ch ng t t c đ thu h i n c a doanh nghi p càng
nhanh, kh n ng chuy n đ i các kho n n ph i thu sang ti n m t cao, đi u này giúp
cho doanh nghi p nâng cao ngu n ti n m t, t o s ch đ ng trong vi c tài tr ngu n
v n l u đ ng trong s n xu t. Do đó, vòng quay các kho n ph i thu l n ch ng t hi u
qu s d ng v n l u đ ng t t. Ng c l i, n u h s này càng th p thì s ti n c a doanh
nghi p b chi m d ng ngày càng nhi u, l ng ti n m t s ngày càng gi m, làm gi m
s ch đ ng c a doanh nghi p trong vi c tài tr ngu n v n l u đ ng trong s n xu t và
có th doanh nghi p ph i đi vay thêm đ tài tr ngu n v n l u đ ng, đ ng ngh a v i
vi c hi u qu s d ng v n l u đ ng th p.
K thu ti n bình quân
K thu ti n bình quân =

360

Vòng quay các kho n ph i thu

Ch tiêu này đ c s d ng đ đánh giá kh n ng thu h i v n trong thanh toán
trên c s các kho n ph i thu và doanh thu tiêu th bình quân m t ngày. Ch tiêu này
cho bi t bình quân trong bao nhiêu ngày doanh nghi p có th thu h i các kho n ph i
thu. Vòng quay các kho n ph i thu càng l n thì k thu ti n bình quân càng nh và
ng c l i. K thu ti n bình quân th p hay cao ph thu c vào m c tiêu và chính sách
c a doanh nghi p nh m c tiêu m r ng th tr ng, chính sách tín d ng,… Ng c l i
v i vòng quay các kho n ph i thu, n u k thu ti n bình quân th p cho th y hi u qu s
d ng v n l u đ ng cao còn n u k thu ti n bình quân cao cho th y hi u qu s d ng
v n l u đ ng th p.
T căđ luơnăchuy năcácăkho n ph i tr
Vòng quay các kho n ph i tr
Vòng quay các kho n ph i tr là ch tiêu đo l
nghi p và đ c xác đ nh b i công th c:
Vòng quay các kho n ph i tr =

ng t c đ thu h i n c a doanh

Giá v n hàng bán + Chi phí chung, Chi phí bán hàng, qu n lý
Ph i tr ng

i bán + L

ng, th

ng, thu

i l p v i kho n ph i thu và hàng t n kho có xu h ng càng t ng càng t t thì
đ i v i các doanh nghi p càng đ c tr ch m càng t t nên h r t mu n kéo dài th i

gian tr n d n t i vòng quay các kho n ph i thu th p. Vòng quay ph i tr th p có th
16

Thang Long University Library


là d u hi u cho th y Công ty r t có uy tín và là khách hàng t t c a nhà cung c p nên
đ c cho phép tr ch m, nh ng c ng có th cho th y khách hàng đang khó tr các
kho n n đ n h n. Vi c qu n tr các kho n ph i tr không d dàng, không ch đòi h i
doanh nghi p ph i th ng xuyên duy trì m t l ng v n ti n m t đ đáp ng yêu c u
thanh toán mà còn đòi h i vi c thanh toán các kho n ph i tr m t cách chính xác đ
nâng cao uy tín doanh nghi p. Trong tr ng h p Công ty không t o ra đ ti n m t đ
đáp ng các kho n ph i tr đ n h n, nó s làm m t lòng tin c a ch n đ i v i doanh
nghi p. N u vòng quay các kho n ph i tr th p cho th y doanh nghi p t n d ng t i đa
ngu n l c bên ngoài khi chi m d ng v n và qu n lý t t chi phí c a mình, nâng cao
hi u qu s d ng v n l u đ ng và ng c l i.
K tr ti n bình quân
K tr ti n bình quân =

360
Vòng quay các kho n ph i tr

K tr ti n bình quân cho bi t s ngày bình quân mà doanh nghi p chi m d ng
v n c a nhà cung c p thông qua mua hàng hóa tr ch m tr c khi thanh toán n . K
tr ti n bình quân càng dài ph n ánh kh n ng chi m d ng v n t các doanh nghi p
khác t t. K tr ti n bình quân càng cao th hi n hi u qu s d ng v n l u đ ng cao
và ng c l i. Tuy nhiên, không ph i k tr ti n bình quân càng dài càng t t, vì khi đó
nhà cung c p b thi t và có th gây nh h ng không t t cho m i quan h gi a doanh
nghi p v i các đ i tác.
(4) T su t sinh l i v năl uăđ ng

Ch tiêu này ph n ánh m t đ ng v n l u đ ng có th t o ra bao nhiêu đ ng l i
nhu n. Ch s này đ c xác đ nh b i công th c:
T su t sinh l i v n l u đ ng =

L i nhu n sau thu
Giá tr v n l u đ ng bình quân

T su t sinh l i c a v n l u đ ng càng cao ch ng t hi u qu s d ng v n l u
đ ng càng t t.
Phân tích hi u qu s d ng VL thông qua mô hình Dupont
Mô hình Dupont là k thu t đ c s d ng đ phân tích kh n ng sinh l i c a
m t doanh nghi p b ng các công c qu n lý hi u qu truy n th ng. Mô hình Dupont
tích h p nhi u y u t c a báo cáo k t qu kinh doanh và b ng cân đ i k toán. Trong
phân tích tài chính, ng i ta v n d ng mô hình Dupont đ phân tích m i liên h gi a
các ch tiêu tài chính. Chính nh s phân tích m i liên k t gi a các ch tiêu tài chính,
chúng ta có th phát hi n ra nh ng nhân t nh h ng đ n ch tiêu phân tích theo m t
trình t nh t đ nh.
17


phân tích t su t sinh l i c a VL có th xác đ nh thông qua mô hình sau:
ROLA =

L i nhu n sau thu

Doanh thu thu n

Giá tr v n l u đ ng
Doanh thu thu n
ROLA = T su t sinh l i trên doanh thu Vòng quay VL

ROLA = ROS * Vòng quay VL
Sau khi xây d ng đ c ph ng trình Dupont, áp d ng ph ng pháp lo i tr đ
có th xác đ nh đ c m c đ nh h ng c a t ng ch tiêu t su t sinh l i trên doanh
thu (ROS) và s vòng quay TSL (H) đ n s bi n đ ng c a ch tiêu t su t sinh l i
c a tài s n l u đ ng nh sau:


nh h

ng c a ch tiêu ROS đ n s bi n đ ng c a ROLA
∆ROLAROS = H1 x (ROS1 – ROS0)



nh h

ng c a ch tiêu H đ n s bi n đ ng c a ROLA
∆ROLAH = (H1 – H0) x ROS0

Trong đó:
H0: Vòng quay TSL n m N-1
H1: Vòng quay TSL n m N
ROS0: T su t sinh l i trên doanh thu n m N-1
ROS1: T su t sinh l i trên doanh thu n m N
Qua công th c trên có th th y 2 nhân t nh h ng đ n t su t sinh l i trên
VL là t su t sinh l i trên doanh thu và Vòng quay VL , nh v y mu n nâng cao
hi u qu s d ng VL thì doanh nghi p ph i nâng cao hai t s trên.
Th nh tălƠ, vòng quay v n l u đ ng càng cao ch ng t s c s n xu t c a v n
l u đ ng càng nhanh, đó là nhân t t ng s c sinh l i c a v n l u đ ng, c th h n s
vòng quay c a v n l u đ ng bình quân trong k l i b nh h ng b i hai nhân t là

t ng doanh thu thu n và v n l u đ ng trong k . N u doanh thu thu n l n và v n l u
đ ng bình quân trong k nh thì s vòng quay l n. Tuy nhiên trong th c t hai ch tiêu
này th ng có m i quan h cùng chi u, khi v n l u đ ng bình quân k t ng thì doanh
thu thu n c ng t ng ví d nh khi doanh nghi p n i l ng h n chính sách tín d ng
th ng m i, d n đ n kho n ph i thu khách hàng t ng, hàng t n kho t ng và doanh thu
thu n c ng t ng lên…. Trên c s đó, n u doanh nghi p mu n t ng vòng quay c a v n
l u đ ng thì c n phân tích các nhân t liên quan, phát hi n nh ng m t tích c c và tiêu
c c c a t ng nhân t đ có bi n pháp nâng cao s vòng quay c a tài s n thích h p.
Th haiă lƠ, t su t sinh l i trên doanh thu càng cao thì s c sinh l i c a v n
càng t ng. Tuy nhiên có th th y r ng t su t sinh l i c a doanh thu nh h ng b i hai
nhân t là doanh thu và chi phí, n u doanh thu cao và chi phí th p thì t su t sinh l i
18

Thang Long University Library


trên doanh thu t ng và ng c l i. Tuy nhiên, trong th c t khi doanh nghi p t ng
doanh thu thì kéo theo m c chi phí c ng t ng lên nh chi phí giá v n, chi phí qu n lý,
chi phí bán hàng… Chính vì v y, đ có th t ng đ c t su t sinh l i trên doanh thu,
doanh nghi p c n nghiên c u nh ng nhân t c u thành lên t ng chi phí đ có các bi n
pháp đi u ch nh phù h p, đ ng th i có các bi n pháp đ y nhanh t c đ bán hàng, t ng
doanh thu và gi m các kho n gi m tr doanh thu.
Soăsánhăgi a kho n ph iăthuăvƠăkho n ph i tr
T l kho n ph i tr và kho n ph i thu =

Các kho n ph i tr
Các kho n ph i thu

N u t l này > 1, đi u này có ngh a là các kho n ph i tr l n h n kho n ph i thu
đ ng ngh a v i vi c s ti n Công ty đi chi m d ng l n h n s ti n Công ty b chi m

d ng. Ngoài ra, đi u này còn cho th y Công ty đã qu n lý t t chi phí c a mình, t n
d ng t i đa ngu n v n t bên ngoài, t ng hi u qu s d ng v n l u đ ng.
N u t l này = 1, cho th y các kho n ph i tr b ng v i các kho n ph i thu hay
s ti n Công ty b chi m d ng t ng đ ng v i s ti n Công ty đi chi m d ng. Nh ng
trên th c t , tr ng h p này r t ít khi x y ra.
N u t l này < 1, cho th y các kho n ph i tr nh h n các kho n ph i thu hay s
ti n Công ty đi chi m d ng nh h n s ti n Công ty b chi m d ng, đi u này cho th y
Công ty đang b chi m d ng v n, gây ra tình tr ng đ ng v n, làm gi m hi u qu s
d ng v n l u đ ng.
Th iăgianăluơnăchuy n v n b ng ti nătrungăbình
Th i gian luân chuy n v n b ng ti n trung bình ph n ánh kho ng th i gian k t
khi doanh nghi p thanh toán ti n mua hàng hóa đ u vào cho t i khi doanh nghi p thu
đ c ti n v .
Th i gian luân
K thu ti n
Th i gian quay vòng
K tr ti n
chuy n v n
=
+
bình quân
hàng t n kho
bình quân
b ng ti n
Các doanh nghi p luôn mong mu n có th i gian luân chuy n v n b ng ti n th p
do ch khi nào dòng ti n th c s quay tr l i doanh nghi p, kinh doanh m i th c s đ t
hi u qu trên th c t và th i gian luân chuy n v n b ng ti n càng ng n, doanh nghi p
thu h i v n càng nhanh. Tuy nhiên, đ làm đ c đi u đó các doanh nghi p bu c ph i
cung c p chính sách tín d ng th ng m i th t ch t, đ ng th i t ng kh n ng chi m
d ng v n c a khách hàng. i u này d n t i nh ng nh h ng không có l i trong m i

quan h c a doanh nghi p v i các đ i tác.

19


1.2.4. Các nhân t

nh h

ng đ n hi u qu s d ng v n l u đ ng

1.2.4.1. . Các nhân t ch quan
ây là nhân t n m trong n i b doanh nghi p, nó tác đ ng tr c ti p t i vi c
nâng cao hi u qu s d ng VL nói riêng và v n kinh doanh nói chung.
Trình đ qu n lý và s d ng ngu n v n nhà qu n lý: ây là nhân t nh h ng
tr c ti p đ n hi u qu ho t đ ng c ng nh hi u qu s d ng VL c a doanh nghi p.
N u doanh nghi p có m t ban lãnh đ o có trình đ qu n lý t t t trên xu ng s giúp
cho doanh nghi p ho t đ ng có hi u qu cao và ng c l i trình đ qu n lý c a lãnh
đ o mà y u kém s d n t i vi c th t thoát v t t hàng hóa trong quá trình mua s m, d
tr , s n xu t và tiêu th , làm gi m hi u qu c a doanh nghi p. Nhà qu n lý ph i bi t t
ch c, s p x p m i th m t cách h p lý, ch t ch và khoa h c đ m i công vi c đ c
di n ra nh p nhàng, n kh p và tránh đ c tình tr ng lãng phí. Có nh v y m i đ m
b o đ c hi u qu s d ng VL .
Công c ch y u đ qu n lý ngu n v n là h th ng k toán tài chính c a doanh
nghi p. N u công tác k toán đ c th c hi n không t t s d n đ n m t mát, chi m
d ng, s d ng không đúng m c đích,… gây lãng phí ngu n v n. H n n a, vi c s
d ng v n còn th hi n thông qua ph ng án đ u t và c c u v n đ u t . Vi c l a
ch n không phù h p và đ u t v n vào các l nh v c không h p lý s d n đ n tình tr ng
v a th a l i v a thi u v n, gây đ ng, hao h t, m t mát làm cho hi u qu s d ng
VL th p.

Trình đ ngu n nhân l c: N u m t doanh nghi p ch có cán b lãnh đ o t t thì
ch a đ mà quan tr ng h n là doanh nghi p ph i có m t đ i ng ng i lao đ ng t t,
đ s c th c hi n các k ho ch đ ra. S d nh v y là vì chính ng i lao đ ng m i là
ng i th c hi n các k ho ch đ ra, là ng i quy t đ nh vào s thành công hay th t b i
c a k ho ch đó. N u ng i lao đ ng có trình đ tay ngh cao, có ý th c k lu t, g n
bó h t mình vào s phát tri n c a doanh nghi p thì NVL hay công c d ng c trong
kho n m c hàng t n kho s đ c s d ng t i đa, do v y mà hi u qu s d ng v n l u
đ ng đ c nâng cao.
Uy tín trong kinh doanh: ó là quan h gi a doanh nghi p v i khách hàng và
quan h gi a doanh nghi p v i nhà cung c p. Các m i quan h này r t quan tr ng, nó
có nh h ng t i nh p đ s n xu t, kh n ng phân ph i s n ph m, l ng hàng tiêu
th ,… là nh ng v n đ tr c ti p tác đ ng t i l i nhu n c a doanh nghi p. C th nh
m t doanh nghi p có th ng hi u v ng m nh trên th tr ng, đ c đông đ o ng i
tiêu dùng bi t đ n thì s l ng hàng hóa tiêu th hàng n m s n đ nh do có đ c
l ng khách hàng trung thành bên c nh đó phát huy t t các chính sách marketing s có
thêm nh ng khách hàng m i t ng thu nh p cho doanh nghi p. Ngoài ra, m t doanh
20

Thang Long University Library


nghi p có quan h làm n t t v i các nhà cung c p, luôn gi uy tín trong kinh doanh
thì s đ c h ng nh ng quy n l i t t t nhà cung c p nh luôn đ c cung c p nh ng
nguyên v t li u t t nh t, th i gian cung c p đ m b o s m nh t,…đi u này giúp cho
quá trình s n xu t c a doanh nghi p di n ra nh p nhàng, k b ng ng tr . N u các quan
h trên đ c di n ra t t đ p thì quá trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p m i
di n ra th ng xuyên liên t c, s n ph m m i tiêu th đ c nhanh chóng, do đó mà t c
đ luân chuy n v n l u đ ng c ng t ng cao, hi u qu s d ng v n l u đ ng c ng t t h n.
có đ c m i quan h t t v i khách hàng và nhà cung c p thì doanh nghi p
ph i có k ho ch c th đ v a duy trì m i quan h v i các nhà cung c p, khách hàng

hàng lâu n m, v a thi t l p đ c v i nhà cung c p m i và khách hàng m i. Tùy thu c
vào đ c đi m tình hình c th c a mình mà m i doanh nghi p s l a ch n nh ng bi n
pháp c th .
Trình đ công ngh : Do tác đ ng c a cu c cách m ng khoa h c công ngh nên
s làm gi m giá tr tài s n, v t t ,… Vì v y, n u doanh nghi p không b t k p đi u này
đ đi u ch nh k p th i giá tr c a s n ph m thì hàng hóa bán ra s thi u tính c nh tranh
làm gi m hi u qu s d ng v n l u đ ng. Ngoài ra, n u doanh nghi p áp d ng công
ngh vào s n xu t thì s gi m đ c chi phí, gi m m c tiêu hao nguyên v t li u cho s n
xu t, rút ng n chu k s n xu t, nâng cao ch t l ng và hi u qu s d ng v n l u đ ng
đi n hình nh vi c đ a dây chuy n t đ ng hóa vào s n xu t s giúp rút ng n nhi u
công đo n trong s n xu t nh phân chia t l các ch t c u thành lên s n ph m, đóng
gói hàng hóa,… di u đó làm rút ng n quá trình s n xu t, gi m đ c chi phí thuê nhân
công. Do đó, đ s d ng v n l u đ ng có hi u qu , doanh nghi p ph i xem xét đ u t
vào công ngh nào tuy nhiên ph i tính đ n hao mòn vô hình do phát tri n không ng ng
c a ti n b khoa h c k thu t.
1.2.4.2. Các nhân t khách quan
Môi tr ng pháp lý: ó là h th ng các ch tr ng và chính sách c a pháp lu t
tác đ ng t i ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p. Trên c s pháp lu t và các bi n
pháp inh t , nhà n c t o môi tr ng thu n l i và h tr cho các doanh nghi p phát
tri n s n xu t kinh doanh và h ng các ho t đ ng đó theo k ho ch v mô. V i b t kì
s thay đ i nào trong ch đ chính sách hi n hành đ u chi ph i và nh h ng t i s
t n t i và phát tri n c a doanh nghi p. Các v n b n pháp lu t v tài chính, v quy ch
đ u t nh các quy đ nh v trích kh u hao, t l trích l p các qu , v n b n v thu ,…
đ u nh h ng l n t i ho t đ ng c a doanh nghi p. N u doanh nghi p không k p th i
c p nh t, ph n ng tr c nh ng thay đ i chính sách s d n t i gi m doanh thu l i
nhu n, làm gi m hi u qu s d ng VL .

21

Môi tr ng chính tr - v n hóa: M i ho t đ ng c a doanh nghi p đ u h ng t i
khách hàng, vì v y vi c đáp ng nhu c u c a khách hàng là đi u c n thi t và quan
tr ng trong s thành công c a doanh nghi p. Do đó, các phong t c, t p quán, thói quen
tiêu dùng c a khách hàng luôn đ c quan tâm và nh h ng tr c ti p t i ho t đ ng
kinh doanh c a doanh nghi p. N u doanh nghi p ho t đ ng trong môi tr ng v n hóa
lành m nh, chính tr n đ nh thì hi u qu s n xu t kinh doanh s đ c nâng cao, l i
nhu n t ng, d n đ n hi u qu s d ng v n l u đ ng t ng.
Môi tr ng kinh t : S tác đ ng c a môi tr ng kinh t vào s phá tri n c a
doanh nghi p bao g m: t ng tr ng kinh t , thu nh p qu c dân, l m phát, th t nghi p,
lãi su t,… Khi n n kinh t b l m phát, kh ng ho ng thì doanh nghi p s là nhân t
ph i gánh ch u h u qu n ng n nh t. L m phát t ng làm gi m giá tr c a đ ng ti n,
s c mua gi m,… làm cho hi u qu s n xu t và tiêu th s n ph m gi m. N u nhu c u
hàng hóa gi m xu ng s làm cho hàng hóa c a doanh nghi p khó tiêu th , t n đ ng
gây đ ng v n và hi u qu s d ng v n l u đ ng c ng b gi m xu ng.
Nhu c u tiêu dùng: Th tr ng đ u ra là y u t quan tr ng quy t đ nh s thành
công hay th t b i c a doanh nghi p trong c ch th tr ng, có tác đ ng tr c ti p t i
hi u qu s d ng VL . N u nh nhu c u tiêu dùng l n, doanh nghi p tiêu th cao,
doanh nghi p s t n d ng t i đa công su t c a VL , gi m thi u th i gian đ ng v n.
Ng c l i, nh ng bi n đ ng b t l i trong nhu c u tiêu dùng s gây đ ng v v n l n
h n, nh h ng x u đ n hi u qu s d ng VL trong doanh nghi p. Do v y đ có th
ho t đ ng t t, doanh nghi p c n n m b t th tr ng thông qua nghiên c u th tr ng,
nhu c u tiêu dùng c a khách hàng theo th i gian.
Tình hình cung ng đ u vào: Nh ng bi n đ ng trong giá c c ng nh s l ng
c a đ u vào trong quá trình s n xu t kinh doanh làm cho hi u qu s d ng VL t ng
ho c gi m. Giá c nguyên v t li u t ng, l ng cung ng nguyên v t li u cho quá trình
s n xu t gi m, nh h ng t i l ng hàng t n kho c a doanh nghi p, t đó nh h ng
t i công tác nâng cao hi u qu s d ng VL . Cùng v i đó là chính sách bán hàng c a
nhà cung c p, n u có các chính sách h tr cho doanh nghi p, t o đi u ki n thu n l i
cho quá trình mua bán thì doanh nghi p c n t n d ng l i th này, làm t ng vòng quay
c a VL , giúp doanh nghi p s d ng hi u qu VL .

Ti n b khoa h c công ngh : Ngày nay, khoa h c công ngh phát tri n không
ng ng, h tr r t nhi u cho quá trình s n xu t đ c hi u qu , ch t l ng s n ph m
đ c nâng cao. Ngoài ra, n u doanh nghi p áp d ng công ngh vào s n xu t thì s
gi m đ c chi phí, gi m m c tiêu hao nguyên v t li u cho s n xu t, rút ng n chu k
s n xu t, nâng cao ch t l ng và hi u qu s d ng v n l u đ ng đi n hình nh vi c
đ a dây chuy n t đ ng hóa vào s n xu t s giúp rút ng n nhi u công đo n trong s n
22

Thang Long University Library


xu t nh phân chia t l các ch t c u thành lên s n ph m, đóng gói hàng hóa,… đi u
đó làm rút ng n quá trình s n xu t, gi m đ c chi phí thuê nhân công. Do đó, đ s
d ng v n l u đ ng có hi u qu , doanh nghi p ph i xem xét đ u t vào công ngh nào
tuy nhiên ph i tính đ n hao mòn vô hình do phát tri n không ng ng c a ti n b khoa
h c k thu t.

23


K TăLU NăCH

NGă1

Ch ng 1 đã t ng h p nh ng lý lu n chung v v n l u đ ng c a doanh nghi p:
khái ni m, phân lo i và vai trò c a v n l u đ ng t đó cho th y s c n thi t c a vi c
nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng trong doanh nghi p; nhu c u và cách xác đ nh
nhu c u v n l u đ ng; các chính sách qu n lý v n l u đ ng; các ch tiêu đánh giá hi u
qu s d ng v n l u đ ng nói chung và các thành ph n v n l u đ ng nói riêng; n i
dung các nhân t nh h ng t i hi u qu s d ng v n l u đ ng. ây là ti n đ đ ti p

t c nghiên c u c th h n v th c tr ng hi u qu s d ng v n l u đ ng t i Công ty c
ph n đ u t xây d ng HTC.

24

Thang Long University Library


CH

2.1.

NGă2. TH C TR NG HI U QU
T I CỌNGăTY C PH Nă

S D NG V Nă L Uă
NG
UăT ăXỂYăD NG HTC.

Kháiăquátăv Côngăty c ph n đ uăt xơyăd ng HTC

2.1.1. L ch s ra đ i và phát tri n c a Công ty c ph n đ u t xây ế ng HTC
Thôngătinăchung v Côngăty c ph năđ uăt ăxơyăd ng HTC
Tên Công ty

: Công ty c ph n đ u t xây d ng HTC

Tr s chính

: S 31, Ngõ chùa M Quang, Ph ch Khâm Thiên,

Ph ng Trung Ph ng, ng a, Hà N i

Ngày thành l p

: 14/05/1990

Giám đ c

: Lê Phú Trung

S đi n tho i

: 04 62934680

Mã s thu
Email

: 0106018053
:

V n đi u l

: 80.000.000.000 đ ng

Hình th c s h u

: Công ty c ph n

Công ty C Ph n u T Xây D ng HTC đ c thành l p d a trên lu t DN, có t
cách pháp nhân, có quy n và ngh a v dân s theo lu t đ nh, t ch u trách nhi m v

toàn b ho t đ ng kinh doanh c a mình trong s v n do Công ty qu n lý, có con d u
riêng, có tài s n và các qu t p trung, đ c m tài kho n t i ngân hàng theo quy đ nh
c a nhà n c.
Ngày 14-05-1990, đã chính th c thành l p Công ty C Ph n u T Xây D ng
HTC v i ngành ngh kinh doanh: xây d ng c b n, kinh doanh ph ng ti n v n t i,
đ u t trang thi t b xây d ng. Công ty có v n đi u l là 80.000.000.000 đ ng v i s
góp v n c a các thành viên sau:
-

Ông Lê Phú Trung Ch t ch H i đ ng qu n tr kiêm Giám đ c.

-

Ông Nguy n

c Minh Phó Giám đ c.

Công ty C Ph n
u T Xây D ng HTC là đ n v ho t đ ng chuyên nghi p
trong l nh v c xây d ng c b n, kinh doanh ph ng ti n v n t i và đ u t trang thi t b
xây d ng... Trong su t quá trình ho t đ ng, không k đ n nh ng khó kh n ch ng ch t
mà Công ty đã ph i tr i qua. Công ty kh i nghi p t nh ng công trình nh nh công
trình tr m xá, tr ng h c, đ ng giao thông… v i giá tr công trình nh , n m r i rác
các t nh lân c n Hà N i hay ngo i thành th đô. Tuy nhiên v i nh ng c g ng không
ng ng ngh n m 2000, Công ty b t đ u m r ng quy mô kinh doanh, đ u t xây d ng
khu đô th và b t đ ng s n. N m 2005, Công ty khai tr ng Trung tâm v t li u xây
25