Đặt Cược Vào Nhân Viên, Tiền Vào Trong Tay Bạn

Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

1 |


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

Jack Stack &Bo Burlingham

Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong
tay bạn
A STAKE IN THE OUTCOME
Bản quyền tiếng Việt © 2010 Công ty Sách Alpha
Phương Lan dịch
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
Dự án 1.000.000 ebook cho thiết bị di động
Phát hành ebook:
Tạo ebook: Tô Hải Triều
Ebook thực hiện dành cho những bạn chưa có điều
kiện mua sách.
Nếu bạn có khả năng hãy mua sách gốc để ủng hộ
tác giả, người dịch và Nhà Xuất Bản

2 |


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

MỤC LỤC

Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn .......... 2

Xây dựng văn hóa chủ sở hữu và sự phát triển bền
vững cho doanh nghiệp .......................................................... 5
1. Văn hóa sở hữu................................................................... 10
2. Ước mơ .................................................................................. 53
3. Xây dựng một công ty ...................................................... 92
4. Hiểm họa của tư duy làm thuê.................................. 140
5. Chúng tôi bắt đầu xây dựng văn hóa sở hữu của
mình như thế nào ................................................................ 152
6. Những sai lầm có thể kiểm soát được ................... 182
7. Trò chơi bao gồm những gì? ...................................... 217
8. Bạn không thể tin vào thành công .......................... 260
9. Bí mật nhỏ của quyền sở hữu ................................... 297
10. Bước qua vực thẳm..................................................... 324
11. Lợi nhuận thật sự trong kinh doanh ................... 369
3 |


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

12. Câu hỏi về trách nhiệm quản lý ............................. 410
13. Thử nghiệm thực tế .................................................... 469
14. Chuyển giao quyền lực .............................................. 528
Lời kết ...................................................................................... 590

4 |


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

Xây dựng văn hóa chủ sở hữu và sự phát

triển bền vững cho doanh nghiệp
Các doanh nghiệp luôn luôn gặp phải vấn đề chuyển
chỗ làm liên tục của nhân viên. Việc thuyên chuyển
nhân viên ảnh hưởng nặng đến hiệu suất công việc
cũng như bầu không khí trong công ty. Điều này đặc
biệt nghiêm trọng đối với các công ty công nghệ khi
tài sản của công ty chính là nguồn nhân lực chất
lượng cao. Từ đó phát triển doanh nghiệp bền vững
ổn định tránh xáo trộn là câu hỏi theo đuổi tâm trí
của mọi doanh nhân, và cuốn sách A Stake in the
Outcome: Building a Culture of Ownership for the
Long-Term Success of Your Business mà công ty Alpha
Books lựa chọn với tiêu đề là Đặt cược vào kinh
doanh, tiền vào trong tay bạn , là một trong những
cách thức quản trị đặc biệt khôn ngoan, nhưng cũng
đầy mạo hiểm mà các nhà quản lý, giám đốc và chủ
doanh nghiệp Việt Nam có thể học hỏi.
Được xuất bản năm 2002, cuốn sách mô tả cách thức
Jack Stack đã xây dựng văn hóa chủ sở hữu với mục
5 |


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

đích xây dựng một doanh nghiệp phát triển bền
vững. Là chủ tịch & CEO của SRC Holdings
Corporation, triết lý của ông là làm thế nào tất cả
mọi nhân viên đều quan tâm tới số phận, tới sự
thành bại của công ty như chính sự thành bại của
bản thân họ.

Năm 1983, sau 4 năm làm việc, ông và 13 đồng
nghiệp đã vay mượn 100.000 đô-la tiền mặt để mua
lại chính nhà máy nơi họ làm việc, cùng cam kết gánh
chịu khoản nợ 9 triệu đô-la. Ngày nay, tập đoàn của
ông có tới 727 cổ đông, hầu hết đều là người lao
động trong các công ty này. Năm 1983 – năm họ mua
lại công ty của mình, một cổ phiếu của SRC chỉ có giá
10 xu, thì đến ngày 31 tháng Một năm 2001 đã có giá
81,60 đô-la, tăng 816.000% trong 18 năm. Số nhân
viên tăng từ 119 lên hơn 900 người; và từ một công
ty lên tới 22 công ty. Sau khi lỗ 60.000 đô-la trong
năm đầu tiên, họ có liên tục 17 năm còn lại làm ăn có
lãi.

6 |


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

Đó là thành quả của những gì SRC đã làm để gây
dựng văn hóa độc đáo của riêng mình. Họ đã làm
việc chăm chỉ không ngừng để nuôi dưỡng một môi
trường đem lại những điều tốt nhất cho mọi người.
Trên tất cả, điều này đã làm xuất hiện một dạng đặc
biệt trong văn hóa doanh nghiệp – mà ông gọi nó là
văn hóa sở hữu.
Tạp chí Business Week gọi SRC Holdings "là thánh
địa Mecca về quản lý" vì nó cho phép người lao động
sở hữu chính công ty nơi họ làm việc và tự quản lý
chính công việc của bản thân. Nhân viên sẽ tập cách

nghĩ như ông chủ vì chính họ làm chủ công ty. Jack
Stack đã khởi xướng cách thức quản lý độc đáo,
minh bạch về số liệu kinh doanh với nhân viên, vì
vậy nhân viên hiểu được hiệu quả, doanh thu và lợi
nhuận của công ty. Từ năm 1983, ông và các đồng
nghiệp đã nỗ lực xây dựng một kiểu văn hóa đặc
trưng tại SRC và đã tạo ra đội ngũ gồm hàng nghìn
người nối tiếp nhau, tất cả đều đang nỗ lực tạo ra
điều tương tự tại công ty của họ.

7 |


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

SRC trở nên nổi tiếng không chỉ ở Mỹ mà còn ở cả
Zambia và Malaysia. Nhiều đoàn doanh nhân từ Ấn
Độ, Nam Phi, Singapore, Vương Quốc Anh, Thụy
Điển, Nhật Bản và Australia đã đến thăm SRC và
mong muốn tìm hiểu thật kỹ về cách thức kinh
doanh của doanh nghiệp - cách thức mà Jack Stack
đã đưa tập đoàn đến thành công bền vững.
Jack Stack được Ernst & Young trao giải thưởng
Doanh nhân của năm và được tạp chí Inc. vinh danh
là chiến lược gia thông minh nhất nước Mỹ và bình
bầu là một trong 25 doanh nhân tiêu biểu của của
cộng đồng SMEs Mỹ trong dịp kỷ niệm 25 năm của
tạp chí này. Ông cũng là cha đẻ của Phương pháp
Quản

lý

Mở

"The

Father

of

Open-Book

Management", là cách thức quản lý chia sẻ quá trình
ra quyết định và tài chính cho nhân viên. Jack Stack
cũng được tạp chí Fortune Small Business bầu chọn là
1 trong 10 trí tuệ lớn về doanh nghiệp nhỏ của Mỹ.
Ông cũng là tác giả cuốn The Great Game of Business
(Kinh doanh, một cuộc chơi lớn) mà Alpha Books sẽ
xuất bản trong tháng 1/2011.
8 |


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

Như trong cuốn sách, Jack Stack nói “Kinh doanh tự
nó không phải là mục tiêu. Kinh doanh chỉ là phương
tiện để đạt được mục tiêu. Kinh doanh là công cụ để
con người đạt được những điều mà chúng ta cho là
quan trọng, và chính những điều này mới khiến kinh
doanh có được ý nghĩa và giá trị thực sự.”

Xin trân trọng giới thiệu đến độc giả cuốn sách
rất độc đáo này.
NGUYỄN TRƯỜNG SƠN
Giám đốc Trung tâm Đào tạo Quản trị Kinh doanh
Inpro

9 |


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

1. Văn hóa sở hữu
Một cuộc thử nghiệm lớn đang được tiến hành trong
kinh doanh ngày nay với sự tham gia của hàng nghìn
công ty cùng hàng triệu người, song với chúng ta, đó
dường như lại là một trong những bí mật được giữ
kín nhất. Tôi biết về thử nghiệm này bởi vì công ty
của tôi, tập đoàn SRC Holdings (trước đây là Tập
đoàn Tái sản xuất Springfield), chính là một phần
của nó. Từ hai mươi năm trước, tôi và các đồng
nghiệp đã nỗ lực xây dựng một kiểu văn hóa đặc
trưng tại SRC. Trong suốt quá trình đó, chúng tôi đã
tạo ra đội ngũ gồm hàng nghìn người nối tiếp nhau,
tất cả đều đang nỗ lực tạo ra điều tương tự tại công
ty của họ.
Rất nhiều trong số những người này đã đến thăm
chúng tôi tại đây, miền tây nam Missouri này. Theo
như cách ước lượng truyền thống thì có lẽ chúng tôi
đã đón tiếp hơn 4.600 người từ 1.600 công ty tới để
tham quan những gì chúng tôi đang làm cũng như

học hỏi về Trò chơi lớn trong kinh doanh, tên của hệ
10 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

thống quản lý mà chúng tôi đang phát triển để dạy
cho từng cá nhân trong công ty về kinh doanh và
biến họ từ những người làm thuê trở thành những
người làm chủ. Nó khiến tờ BusinessWeek phải gọi
SRC là “thánh địa quản lý (management Mecca).”
Khoảng 5.000 người khác đến từ 1.700 công ty đã
tham gia nhiều hội thảo mà chúng tôi tổ chức nhằm
mở rộng việc áp dụng phương pháp quản lý mở
(open-book management) , một thuật ngữ minh họa
những gì chúng tôi đang tiến hành. Tại đó, chúng tôi
cùng chia sẻ với những ý tưởng tương tự trong giới
doanh nghiệp, bao gồm cả một vài hãng được kính
nể nhất như Southwest Airlines, Harley-Davidson,
VeriFone, Outback Steakhouse, AES Corp., Whole
Foods Market, Kingston Technology và Service
Master. (Các bạn có thể tìm thấy ví dụ về những bài
học mà chúng tôi rút ra được từ các công ty trên
trong phần Field Notes mà chúng tôi đúc kết xuyên
suốt cuốn sách này.)
Đồng thời, cuốn sách mà chúng tôi viết về hệ thống
quản lý của mình vào năm 1992 đã bán được hơn
11 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m

Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

200.000 bản và đã được dịch sang tiếng Nga, Tây
Ban Nha, Hungary, Trung Quốc và Hàn Quốc. Người
ta đã áp dụng quy luật của Trò chơi lớn vào hàng loạt
các ngành kinh doanh – từ các công ty dầu lửa tới các
tiệm chăm sóc tóc, từ các nhà mạng Internet tới các
nhà sản xuất tàu trượt cao tốc, từ các chuỗi cửa hàng
bán đồ ăn nhanh tới các công ty luật, những người
thi công ngoại cảnh, phát triển phần mềm, các công
ty đồ gỗ, các nhà bán lẻ nội thất, khai mỏ, và thậm chí
là các tổ chức phi lợi nhuận.
SRC đã trở nên nổi tiếng không chỉ ở Mỹ mà còn ở cả
những quốc gia khác, những nơi mà chúng tôi từng
không biết đến sự tồn tại của chúng. Có nhiều công
ty ở Zambia và Malaysia áp dụng lý thuyết Trò chơi
lớn trong kinh doanh. Chương trình truyền hình 60
Phút của Australia đã phát sóng một số đặc biệt về
công ty của chúng tôi và nó đã trở thành một trong
những chương trình được nhiều người xem nhất. Có
những đoàn doanh nhân đã đến thăm và học hỏi
chúng tôi từ Ấn Độ, Nam Phi, Singapore, Anh, Thụy
Điển, Nhật Bản. Và dù đến từ bất cứ đâu thì tất cả họ
12 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

đều mong muốn tìm hiểu thật kỹ về cách thức kinh
doanh của chúng tôi.

Đến đây các bạn sẽ tự nhủ: Tại sao vậy? Những
người này có thể tìm kiếm điều gì, và tại sao họ phải
lặn lội tới tận Ozarks để tìm kiếm nó? Tôi rất thích
nghĩ về SRC như một công ty tiên phong trong lĩnh
vực của mình, nhưng cũng cần phải nhìn thẳng vào
thực tế là: chúng tôi không phải một ngôi sao sáng về
công nghệ, chúng tôi không nằm trong khu vực phát
triển nóng của một nền kinh tế mới, hay thậm chí chỉ
là của một khu vực thành thị trung tâm. Mặc dù
chúng tôi cũng sở hữu các công ty con hoạt động
trên nền tảng Internet nhưng phần lớn những công
ty mà chúng tôi điều hành đều liên quan đến việc sản
xuất và bán các loại động cơ và phụ tùng động cơ,
một ngành công nghiệp của nền kinh tế cũ.
Các bạn cũng sẽ không thể giải thích nhu cầu tìm
hiểu đó nếu chỉ dựa vào thành công trong công việc
kinh doanh của chúng tôi. Phải, chúng tôi đã làm rất
tốt. Một cổ phiếu của SRC chỉ có giá 10 xu vào năm
13 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

1983, năm chúng tôi bắt đầu kinh doanh, thì đến
ngày 31 tháng Một năm 2001 đã có giá 81,60 đô-la,
tăng 816.000% trong 18 năm. Trong suốt thời gian
ấy, doanh số bán hàng của chúng tôi đã tăng từ 16
triệu đô-la lên 160 triệu đô-la; số nhân viên tăng từ
119 lên hơn 900 người; và từ một công ty lên tới 22
công ty. Sau khi lỗ 60.000 đô-la trong năm đầu tiên,

chúng tôi có tới 17 năm còn lại liên tục làm ăn có lãi.
Đó là một kết quả mà tôi tự hào, nhưng nhiều công ty
khác cũng có những con số thống kê tăng trưởng ấn
tượng không kém, nhưng không phải tất cả họ đều
có được tiếng tăm như chúng tôi.
Tuy nhiên, có một vài số liệu khác mà tôi cho là có
thể giúp giải thích rõ ràng hơn vì sao người ta lại đến
với chúng tôi tại Springfield. Khi khởi nghiệp vào
năm 1983, chúng tôi chỉ có mười ba cổ đông – tôi và
mười hai người quản lý khác đã phải vay mượn khắp
nơi để gom góp đủ 100.000 đô-la tiền mặt để mua lại
chính nhà máy nơi chúng tôi đang làm việc. Ngày nay
chúng tôi có 727 cổ đông, tất cả đều là công nhân
viên, chỉ năm người trong số họ có cổ phần từ lần
14 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

đấu giá đầu tiên. 722 cổ đông còn lại nắm giữ 64%
quyền sở hữu tập đoàn với giá trị khoảng 23 triệu
đô-la.
Sự chuyển giao quyền sở hữu đó là kết quả của một
cuộc phiêu lưu mà chúng tôi đã dấn thân vào từ hai
thập niên trước. Trong suốt quãng thời gian đó,
chúng tôi đã làm việc chăm chỉ không ngừng để nuôi
dưỡng một môi trường đem lại những điều tốt nhất
cho mọi người, mang đến cho họ sự tự tin, sự nỗ lực
và lòng tự tôn để làm những gì mà năng lực cho
phép. Nhưng bằng cách nào? Chủ yếu là bằng lòng

trung thành với họ như họ đã trung thành với công
ty và vì vậy đã tạo ra một môi trường làm việc mà
mọi người cảm thấy an tâm hơn.
Có một sự tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau tại SRC
mà rất nhiều công ty khác không có được. Nó là
thành quả của những gì chúng tôi đã làm để gây
dựng văn hóa độc đáo của riêng mình. Nó được tạo
nên từ sự trung thực với các nhân viên, từ việc cho
họ biết tình hình kinh doanh thực tế của công ty, từ
15 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

việc đặt ra các nguyên tắc và tuân thủ chúng và từ
việc đối xử với mọi người công bằng hơn. Tôi cho là
việc chúng tôi đã tránh được quá trình sa thải nhân
công hàng loạt là một điểm quan trọng, nhưng quan
trọng hơn là chúng tôi đã cùng nhau thực hiện điều
đó bằng cách luôn giữ lời hứa và thực hiện những
cam kết chung. Chúng tôi đối xử với mọi người như
những cá nhân trưởng thành, thông minh và có năng
lực chứ không che chở họ như những đứa trẻ. Chúng
tôi tạo ra một xã hội tồn tại dựa trên những nguyên
tắc mà chúng tôi đều biết và hiểu rõ – một số do
chúng tôi tự phát triển, nhưng phần lớn là do chúng
tôi rút ra từ thương trường. Chúng đều là những
nguyên tắc cơ bản của kinh doanh, những thứ mà
chúng tôi phải thực hiện để tồn tại và thành công
trong nền kinh tế đầy cạnh tranh.

Trên tất cả, điều này đã làm xuất hiện một dạng đặc
biệt trong văn hóa doanh nghiệp – và tôi gọi nó là
văn hóa sở hữu. Tôi tin đó chính là điều đang cuốn
hút mọi người tới Springfield. Họ muốn tận mắt
trông thấy, tự cảm nhận và trải nghiệm nó cũng như
16 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

muốn tìm hiểu làm cách nào để tạo ra điều tương tự
tại công ty của họ.
ĐỊNH NGHĨA VĂN HÓA
Vậy chính xác thì văn hóa sở hữu là gì, và nó đến từ
đâu? Tôi phải thừa nhận rằng định nghĩa thuật ngữ
này là một bài toán khó. Rất khó để nói một cách
chính xác chúng là gì, nhưng bạn sẽ nhận ra khi bạn
nhìn thấy chúng. Với tiêu chuẩn này, tất cả chúng ta
đều có thể nghĩ đến những công ty quen thuộc mà
chúng ta cho là có văn hóa sở hữu. Hãng hàng không
Southwest Airlines được nghĩ tới đầu tiên. Sau đó là
Harley-Davidson và Home Depot. Tiếp theo là
Herman Miller, nhà sản xuất đồ nội thất với trị giá
lên đến 2,2 tỷ đô-la, Whole Foods Market, chuỗi cửa
hàng bán các loại thực phẩm tự nhiên có giá trị 1,8 tỷ
đô-la và Tập đoàn Ứng dụng Khoa học Quốc tế
(Science Applications International Corporation),
nhà thầu các thiết bị quốc phòng do chính nhân viên
ở đó sở hữu với giá trị 5,9 tỷ đô-la.

17 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

Mỗi công ty trên lại xây dựng một kiểu văn hóa
doanh nghiệp riêng của họ. Các bạn sẽ nhanh chóng
nhận thấy điều đó khi bước vào một trong những
khu nhà xưởng hay dành thời gian làm việc với đội
ngũ nhân viên của họ. Ở họ toát lên niềm tự hào, cái
“Tôi”, tinh thần làm việc có định hướng và mục đích.
Họ biết rằng mình là một phần của điều gì đó lớn lao
hơn những công việc họ vẫn làm hàng ngày. Họ
thuộc về nó và nó cũng thuộc về họ, đó là nguyên tắc
hai chiều. Hay nói một cách khác, họ có quyền sở
hữu.
Nhưng trong khi phần lớn mọi người đều có thể
nhận ra văn hóa sở hữu khi nhìn thấy nó, họ lại
thường có những nhận định sai lầm về việc phải làm
những gì để tạo ra một văn hóa như thế. Ví dụ, mọi
người vẫn thường cho rằng tất cả chỉ là vấn đề nằm
giữ cổ phần. Chia sẻ quyền sở hữu vốn cố nhiên đóng
vai trò cốt yếu, nhưng các bạn sẽ không xây dựng
được văn hóa sở hữu chỉ bằng cách đơn giản là bán
cổ phiếu cho nhân viên của mình. Chúng tôi đã
chứng kiến rất nhiều trường hợp như thế trong
18 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

những năm gần đây và phần lớn trong số đó đều
mang đến kết quả rất đáng thất vọng hoặc những sự
hiểu nhầm không đáng có.
Một phần nguyên nhân của sự thất bại này là ở chỗ
các công ty thường có xu hướng dùng cổ phiếu như
một sự đền bù – một củ cà rốt - để khiến mọi người
làm việc chăm chỉ hơn. Nhưng ở một công ty với văn
hóa sở hữu được xác lập rõ ràng và khôn ngoan, cổ
phiếu không đơn thuần chỉ là sự đền bù. Đầu tiên và
trước nhất, nó là phương tiện cho sự thay đổi. Mục
đích của nó không chỉ là để thưởng cho mọi người vì
những gì họ đã làm hay để tối ưu hóa lợi ích vật chất
của họ hay nâng cao giá trị cho các cổ đông, cải thiện
các dòng tiền hay bất cứ cái gì tương tự mà hơn thế,
quyền sở hữu được dùng để lôi kéo mọi người tham
gia quá trình tạo ra sự khác biệt trên thế giới này.
Tại sao? Bởi vì kinh doanh tự nó không phải là mục
tiêu. Nó là phương tiện để đạt được mục tiêu. Nó là
công cụ để chúng ta đạt được những điều mà chúng
ta cho là quan trọng, và chính những điều này mới
19 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

khiến kinh doanh có được ý nghĩa và giá trị thực sự.
Bản chất của những mục tiêu cao cả này có thể khác
nhau giữa các công ty, thậm chí giữa từng con người,
nhưng bạn phải đạt được chúng. Chúng mới chính là

những gì khiến chúng ta thấy cần thiết phải có được
quyền sở hữu.
Và để trở thành một người chủ, một người chủ thực
sự, bạn cần phải biết quan tâm. Những người chủ
không làm việc theo bản mô tả công việc của mình.
Họ không chỉ sử dụng thời gian của mình cho công
việc. Họ có mục đích lớn lao hơn để hướng tới trong
khi làm việc và họ cảm thấy mình có trách nhiệm
phải đạt được nó. Họ vượt khỏi sự bó hẹp của nhiệm
vụ phải giải quyết công việc và tìm những cách thức
sáng tạo, độc đáo để đạt được mục tiêu. Họ là những
con người độc lập về mặt tư duy và tự do trong cách
suy nghĩ, họ là người lãnh đạo chứ không phải kẻ bị
lãnh đạo, và họ biết làm thế nào để chấp nhận cả may
mắn lẫn rủi ro. Thực tế là mọi việc càng trở nên khó
khăn thì họ càng nỗ lực hết mình. Họ có những yếu
tố cần thiết cho phép tìm kiếm và khai thác sức
20 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

mạnh nội lực, thứ sẽ giúp họ tiếp tục bước tới, bất
chấp mọi trở ngại.
Chúng tôi muốn có một kiểu văn hóa có thể giúp tìm
ra những phẩm chất như vậy trong mỗi con người
đang làm việc tại SRC. Nhưng để xây dựng kiểu văn
hóa như thế − và duy trì nó – bạn cần có một công ty
biết giữ lời hứa với nhân viên. Tạo ra ảo tưởng về sự
sở hữu bằng cách bán cổ phần hay quyền chọn mua

cổ phiếu rất dễ dàng, nhưng cho mọi người công cụ
mà họ cần để nhận ra phần thưởng mà sự sở hữu đó
mang lại thì khó khăn hơn nhiều.
Chúng tôi đã cố gắng làm rõ cách thức thực hiện điều
đó trong suốt thời gian hoạt động của mình. Đó là
một chuyến đi dài, khó khăn, chậm chạp, đầy rẫy
những hiểm nguy và chông gai mà chúng tôi cũng
chưa đi được đến cùng. Mà có lẽ chẳng bao giờ đến
được. Nhưng chúng tôi đã vượt qua muôn vàn trở
ngại, chủ yếu là bởi chúng tôi đã dồn rất nhiều tâm
huyết vào việc hướng dẫn cho mọi người về kinh
doanh, tạo ra những cơ chế cho phép họ tìm hiểu về
21 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

sự phức tạp của quyền sở hữu mà họ đang có trong
quá trình xây dựng một công ty lớn mạnh lâu dài.
Những cơ chế đó chính là Trò chơi lớn trong kinh
doanh.
KHÔNG NGỪNG HỌC HỎI
Đầu tiên tôi muốn làm rõ ý mình khi dùng từ cơ chế
(mechanism). Ở đây tôi muốn nói về một quy trình,
chương trình hay lộ trình thông dụng đã trở thành
một phần cơ bản trong hệ thống quản lý của chúng
tôi – ví dụ như chương trình chia lợi tức 10-20-3040 hay quy trình lập kế hoạch có sự tham gia của
nhân viên hay các cuộc hội ý hàng tuần. Chúng tôi đã
viết về những cơ chế ấy (bao gồm cả ba cơ chế vừa
được nhắc tới) trong cuốn sách đầu tiên, Kinh doanh

– Một cuộc chơi lớn. Kể từ đó, chúng tôi đã xây dựng
thêm một vài cơ chế nữa, một vài trong số đó sẽ
được chúng tôi đề cập rõ hơn trong cuốn sách này.
Tất cả chúng đều là các cơ chế đa chức năng. Đầu
tiên chúng là các công cụ quản lý. Chương trình chia
cổ tức là một sự khích lệ để mọi người đạt được một
22 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

vài mục tiêu nhất định; quy trình lập kế hoạch cho ra
đời kế hoạch hàng năm; các cuộc hội ý là phương
tiện cần thiết cho việc trao đổi tiếp xúc; và còn nhiều
nhiều nữa.
Thêm vào đó, các cơ chế này cho phép chúng tôi giao
phó một phần quyền lực và trách nhiệm không nhỏ
cho nhân viên bằng cách cho họ những thông tin cần
thiết để đưa ra những quyết định phục vụ tốt nhất
cho lợi ích của công ty, cả ngắn hạn lẫn dài hạn.
Hơn nữa, các cơ chế này là hiện thân cho các giá trị
của chúng tôi và giúp truyền đạt văn hóa của chúng
tôi tới những nhân viên mới. Với những cuộc hội ý
diễn ra hàng tuần, bảng ghi điểm và các biểu đồ trên
tường, những phát ngôn thường xuyên về việc chinh
phục các mục tiêu, sẽ chẳng mấy khó khăn cho ai đó
khi muốn hiểu rõ chúng tôi đại diện cho cái gì.
Tất cả những chức năng trên đều vô cùng giá trị, và
tôi còn có thể nêu ra đây thêm nhiều chức năng nữa.
Tuy nhiên, chức năng quan trọng nhất của các cơ chế

trong Trò Chơi Lớn là giáo dục. Chúng là công cụ mà
23 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

chúng tôi sử dụng để khuyến khích sự học hỏi không
ngừng ở mọi vị trí trong công ty, là phương tiện mà
thông qua đó chúng tôi biến việc đào tạo kinh doanh
phi chính quy trở thành một phần thường xuyên của
công việc thường ngày.
Cho phép tôi nói qua về đào tạo phi chính quy,
phương pháp mà chúng tôi luôn thấy tốt hơn, tốn ít
chi phí hơn và hiệu quả hơn là đào tạo chính quy.
Tôi rất thích so sánh việc đào tạo đó với việc câu cá.
Bạn có thể nghiên cứu tất cả các loại mồi câu. Bạn có
thể tìm các thầy giỏi nhất để nói cho bạn mọi điều.
Bạn có thể đọc hết các tạp chí, nghiền ngẫm mọi
cuốn sách dạy câu cá và chăm chú xem Jimmy
Houston quăng câu mỗi sáng thứ Bảy trên kênh
ESPN. Nhưng tất cả những điều đó sẽ chẳng có ý
nghĩa gì cho đến khi bạn tới một cái hồ và bắt đầu
thả mồi xuống nước. Chỉ khi bạn cảm nhận được cú
đớp mồi đầu tiên – hay cú quẫy đầu tiên của con cá –
thì bạn mới có thể thực sự bắt đầu học câu cá được.

24 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m


Đặt cược vào nhân viên, tiền vào trong tay bạn | Jack Stack Bo Burlingham

Tôi không có ý nói rằng những chỉ dẫn học thuật là
vô giá trị, chỉ là chúng đang bị lạm dụng quá mức.
Theo một nghiên cứu đáng tin cậy của Trung tâm
Phát triển Nguồn nhân lực Mỹ, các chương trình đào
tạo chính quy chỉ mang lại 30% kiến thức hữu ích.
Mọi người phải học phần còn lại một cách phi chính
quy từ những người mà họ làm việc cùng – trong các
cuộc nói chuyện bên máy pha cà phê, trong phòng ăn
hay trong các giờ nghỉ.
Những phát hiện này có lẽ chẳng đáng ngạc nhiên
như khi chúng ta nghe nói về chúng lần đầu. Hãy
nghĩ về những gì đang diễn ra ở phần lớn các tổ
chức. Khi những người mới đến, họ thường được
tham dự những buổi hướng nghiệp. Họ sẽ được giải
thích về các quyền lợi của mình và những điều họ
cần đạt được trong công việc. Những ai sẽ cho họ
những định hướng thực sự? Làm thế nào họ biết
được người ta thực sự mong muốn điều gì ở họ? Họ
tự học hỏi chúng, đương nhiên rồi, nhưng không
phải ở bất kỳ buổi hướng nghiệp chính quy nào. Điều
này nhắc tôi nhớ về câu chuyện tôi từng được nghe
25 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m