Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty Cổ phần thương mại tư vấn và xây dựng Vĩnh Hưng

CH

NGă1.ă

LÝ LU N C B N V V N L U
NG VÀ HI U QU
S D NG V N L U
NG TRONG DOANH NGHI P

1.1. T ngăquanăv ăv năl uăđ ngătrongădoanhănghi p
1.1.1. Khái ni m v n
Trong b t k m t n n s n xu t nƠo, đ có th ti n hành ho t đ ng s n xu t kinh
doanh, doanh nghi p c n ph i có hai y u t c n b n đó lƠ t li u s n xu t và ngu n l c
lao đ ng. Doanh nghi p c n ti n đ mua s m máy móc thi t b , đ t đai, nhƠ x

ng, và

chi tr l ng cùng các chi phí khác Ti n t chính là hình thái v n ban đ u c a doanh
nghi p. S ti n này do ch doanh nghi p b ra ngay t khi thành l p doanh nghi p, và
có m t ph n t kho n vay n .
Trong cu n sách Tài chính doanh nghi p do tr

ng

i h c Kinh t Thành ph

H Chí Minh xu t b n n m 2009 c a các tác gi TS Bùi H u Ph c, TS Lê Th
Lanh, TS L i Ti n D nh, TS Phan Th Nhi Hi u, v n đ c đ nh ngh a nh sau: “V n
là l ng giá tr doanh nghi p ph i ng ra đ luân chuy n trong ho t đ ng s n xu t
kinh doanh nh m đ t đ

c hi u qu kinh t xã h i cao nh t.”

Còn trong cu n Financial Management c a C. Paramasivan và T. Subramanian do
nhà xu t b n New Age n hành, v n đ c hi u nh sau: “Thu t ng v n đ c p đ n
t ng đ u t c a doanh nghi p vào ti n m t và tài s n. Nó c ng đ c g i là t ng giá tr
tài s n c a doanh nghi p. Khi doanh nghi p ti n hành đ u t cho ho t đ ng kinh doanh,
nó đ c g i là v n. V n đ c chia thành hai lo i: v n c đ nh và v n l u đ ng.”
Tóm l i, v n là m t ph m trù đ

c xem xét, đánh giá vƠ ti p c n d

i nh ng góc

đ nghiên c u khác nhau, trong nh ng đi u ki n l ch s khác nhau. Tuy nhiên ta có th
hi u khái quát: V n kinh doanh là toàn b nh ng giá tr ban đ u hay các giá tr tích l y
đ c cho các quá trình s n xu t ti p theo c a doanh nghi p
1.1.2. Khái ni m v đ c đi m v n l u đ ng
a.

háiăni măv năl uăđ ng
B t k ho t đ ng s n xu t kinh doanh nƠo c ng c n có đ i t

ng lao đ ng.

L ng ti n ng tr c đ th a mãn nhu c u v các đ i t ng lao đ ng g i là v n l u
đ ng. V n l u đ ng là m t b ph n c a v n kinh doanh ng ra đ hình thành nên
tài s n ng n h n nh m đ m b o cho quá trình s n xu t kinh doanh c a doanh
nghi p đ

c di n ra th

ng xuyên, liên t c và th i gian luân chuy n d

i1n m

Bi u hi n d i d ng hình thái v t ch t c a v n l u đ ng chính là tài s n ng n h n.
Trong doanh nghi p ng i ta th ng chia TSNH thành tài s n ng n h n s n xu t và
tài s n l u thông

1


 TƠi s n ng n h n s n xu t bao g m nh ng tƠi s n

khơu d tr s n xu t nh

nguyên v t li u chính, nguyên v t li u ph , nhiên li u vƠ tƠi s n
xu t nh bán thƠnh ph m, s n ph m d dang, chi phí ch phơn b

khơu s n

 TƠi s n l u thông c a doanh nghi p bao g m s n ph m hƠng hóa ch a đ
tiêu th (hƠng t n kho), v n b ng ti n vƠ các kho n ph i thu
Có nhi u quan đi m khác nhau khi đ a ra khái ni m v VL

c

nh ng b n ch t v

VL đ u gi ng nhau.

“

đ m b o cho quá trình s n xu t kinh doanh đ

c ti n hành th

ng xuyên,

liên t c đòi h i doanh nghi p ph i có m t l ng TSNH nh t đ nh. Do đó đ hình thành
nên TSNH, doanh nghi p ph i ng ra m t s v n đ u t vào lo i tài s n này, s v n
đó đ c g i là v n l u đ ng”.
“V n l u đ ng c a doanh nghi p là s v n ng ra đ hình thành nên tài s n l u
đ ng nh m đ m b o cho quá trình kinh doanh c a doanh nghi p đ c th c hi n
th ng xuyên, liên t c. V n l u đ ng chuy n toàn b giá tr c a chúng vào l u thông
và t trong l u thông toàn b giá tr c a chúng đ c hoàn l i m t l n sau m t chu k
kinh doanh”.
Tóm l i, VL c a doanh nghi p là s v n ng ra đ hình thành nên TSNH nh m
đ m b o cho quá trình kinh doanh c a doanh nghi p đ c th c hi n th ng xuyên,
liên t c VL chuy n toàn b giá tr c a chúng vƠo l u thông vƠ t trong l u thông
toàn b giá tr c a chúng đ

c hoàn l i m t l n sau m t chu k kinh doanh.

Trong các doanh nghi p th ng m i thì v n l u đ ng luôn chi m m t t l l n so
v i t ng s v n kinh doanh (th ng chi m kho ng 70 – 80% v n kinh doanh).
b.

căđi măv năl uăđ ng

Trong quá trình tham gia vào các ho t đ ng kinh doanh thì v n l u đ ng không

ng ng v n đ ng vƠ thay đ i hình thái bi u hi n. T hình thái v n b ng ti n sang các
hình thái khác nhau và khi k t thúc quá trình tiêu th s n ph m thì v n l u đ ng l i tr
l i hình thái ban đ u lƠ v n b ng ti n
S v n đ ng c a v n qua các giai đo n đ

c mô t qua s đ sau:

T ậ H ậ SX ậ H’ăậ T’
 Giai đo n 1 (T-H): kh i đ u vòng tu n hoàn, v n l u đ ng d
ti n t đ

c dùng đ mua s m các đ i t

i hình thái

ng lao đ ng đ d tr cho s n

xu t Nh v y giai đo n này v n l u đ ng đƣ t hình thái ti n t chuy n
sang hình thái v n v t t hƠng hoá
 Giai đo n 2 (H-SX-H’):

giai đo n nƠy doanh nghi p ti n hành s n xu t ra

s n ph m, các v t t d tr đ

c đ a d n vào s n xu t. Tr i qua quá trình
2

Thang Long University Library

s n xu t các s n ph m hƠng hoá đ

c ch t o ra Nh v y

giai đo n này

v n l u đ ng đƣ t hình thái v n v t t hƠng hoá chuy n sang hình thái v n
s n ph m d dang vƠ sau đó chuy n sang hình thái v n thành ph m.
 Giai đo n 3 (H’-T’): doanh nghi p ti n hành tiêu th s n ph m vƠ thu đ c
ti n v và v n l u đ ng đƣ t hình thái v n thành ph m chuy n sang hình
thái v n ti n t tr v đi m xu t phát c a vòng tu n hoàn v n, vòng tu n
hoàn k t thúc. So sánh gi a T vƠ T’, n u T’ >T có ngh a doanh nghi p kinh
doanh thƠnh công vì đ ng v n l u đ ng đ a vƠo s n xu t đƣ sinh sôi n y
n , doanh nghi p b o toàn, phát tri n đ c v n l u đ ng vƠ ng c l i ơy
là m t nhân t quan tr ng đánh giá hi u qu s d ng v n l u đ ng c a
doanh nghi p.
S v n đ ng c a v n l u đ ng nh v y g i là s tu n hoàn v n. Trong quá trình
đó, v n l u đ ng chuy n toàn b , m t l n giá tr vào giá tr s n ph m, khi k t thúc quá
trình s n xu t, giá tr hƠng hóa đ c th c hi n và v n l u đ ng đ c thu h i. Các giai
đo n c a vòng tu n hoƠn luôn đan xen v i nhau mà không tách bi t riêng r , quá trình
kinh doanh di n ra liên t c l p đi l p l i có tính ch t chu k t o s chu chuy n c a v n
l u đ ng. Và trong quá trình này, v n l u đ ng thay đ i hình thái không ng ng, do đó
t i m t th i đi m v n l u đ ng cùng t n t i d i các hình thái khác nhau trong các
giai đo n mà v n đi qua Vì v y, trong quá trình s n xu t kinh doanh, qu n lý v n l u
đ ng có m t vai trò h t s c quan tr ng, đòi h i ph i th ng xuyên n m sát tình hình
luân chuy n v n, k p th i kh c ph c nh ng ách t c s n xu t, đ m b o đ ng v n đ c
l u chuy n liên t c và nh p nhàng.
Trong c ch t ch và t ch u v tài chính t i các doanh nghi p hi n nay, s v n
đ ng c a v n l u đ ng đ

c g n ch t v i l i ích c a doanh nghi p vƠ ng

i lao đ ng.

Vòng quay c a v n cƠng đ c quay nhanh thì doanh thu s cƠng cao, cƠng ti t ki m
đ c v n, bên c nh đó còn gi m chi phí s d ng v n m t cách h p lý nh t, doanh
nghi p t ng thu nh p vƠ có đi u ki n m r ng s n xu t, c i thi n đ i s ng công nhân
viên ch c t i công ty.
Tóm l i, v n l u đ ng luôn v n đ ng nên k t c u v n l u đ ng luôn bi n đ ng
và ph n ánh s v n đ ng không ng ng c a ho t đ ng kinh doanh.
1.1.3. Phân lo i v n l u đ ng
qu n lý, s d ng v n l u đ ng có hi u qu thì công vi c tr c tiên mà doanh
nghi p c n ph i làm là phân lo i v n l u đ ng. Tùy thu c vào nh ng ho t đ ng c a
mình mà doanh nghi p s l a ch n vi c phân chia v n l u đ ng theo các tiêu th c
khác nhau
l u đ ng:

qu n lý v n l u đ ng có hi u qu , chúng ta c n ti n hành phân lo i v n

3


a.

C năc ăv oăquáătrìnhătu năho năv n
 VL trong khơu d tr : là b ph n VL đ thi t l p, d tr v v t t , hƠng
hóa trong quá trình s n xu t kinh doanh, đ m b o doanh nghi p ti n hành s n
xu t liên t c. Bao g m các kho n v n sau: v n nguyên v t li u chính, v n v t
li u ph , v n nhiên li u, v n ph tùng thay th , v n v t li u đóng gói vƠ v n

công c , d ng c nh .
 VL trong khơu s n xu t: là v n đ c dùng đ đ m b o cho quá trình, s n
xu t c a các b ph n tham gia vào dây chuy n công ngh đ c di n ra liên
t c, không b gián đo n. Bao g m: v n s n ph m đang ch t o, v n v chi phí
tr tr c.
 VL trong khơu l u thông: lƠ v n dùng đ d tr s n ph m, b o đ m cho tiêu
th th ng xuyên, đ u đ n theo nhu c u c a khách hàng. Bao g m: v n thành
ph m, v n b ng ti n.

Cách phân lo i này cho th y vai trò s phân b c a VL trong t ng khâu c a
quá trình s n xu t kinh doanh Thông qua đó, nhƠ qu n lý s có nh ng bi n pháp thích
h p nh m t o ra m t k t c u VL h p lý, t ng t c đ luân chuy n VL , nơng cao
hi u qu s d ng VL
b.

C năc ăv oăhìnhătháiăbi uăhi n
Theo cách phân lo i này v n l u đ ng đ

c chia thành:

 V n b ng ti n vƠ các kho n ph i thu:
 V n b ng ti n: Ti n m t t i qu , ti n g i ngân hàng và ti n đang chuy n.
Ti n trong doanh nghi p là m t lo i tài s n có th d dàng chuy n đ i thành
các lo i tài s n khác ho c đ tr n . Do v y, trong ho t đ ng kinh doanh s n
xu t, doanh nghi p luôn ph i có d tr m t l

ng ti n nh t đ nh.

 Các kho n ph i thu: Ch y u đó lƠ các kho n thu t khách hàng – s ti n
mà h đang n doanh nghi p (phát sinh trong quá trình bán hàng, d ch v

d i hình th c bán tr sau).
 V n v t t , hƠng hóa: g m có 3 lo i vƠ đ u đ

c g i chung lƠ hƠng t n kho

 Nguyên li u, v t li u, công c và d ng c
 S n ph m d dang
 Thành ph m
 V n tr tr c ng n h n: nh chi phí s a ch a l n tƠi s n c đ nh, ch phí
nghiên c u, c i ti n k thu t, chi phí v công c d ng c .
Vi c phân lo i theo cách này giúp cho nhà qu n lý d dàng n m b t đ c l ng v n
hi n nay đang t n đ ng khơu nƠo đ có nh ng bi n pháp nhanh chóng, chính xác k p
th i nh m đ y nhanh t c đ chu chuy n v n nói chung và v n l u đ ng nói riêng.
4

Thang Long University Library


c.

C năc ăv oăngu năhìnhăth nh
 V n l u đ ng đ

c hình thƠnh t v n ch s h u:

 V n ngân sách c p ho c có ngu n g c t ngân sách c p (đ i v i các doanh
nghi p nhƠ n c)
 V n c ph n, liên doanh...
 V n b sung t k t qu kinh doanh
 V n l u đ ng đ

c hình thƠnh t v n n : G m v n vay ng n h n vƠ các

kho n n h p pháp nh n thu , n cán b công nhơn viên, nhƠ cung c p
Qua cách phân lo i này giúp doanh nghi p l a ch n đ i t ng huy đ ng v n t i
u đ có đ c s v n n đ nh đáp ng cho nhu c u s n xu t kinh doanh.
d.

C năc ăv oă h ăn ngăchuy năhóaăth nhăti n
 V n b ng ti n
 V n các kho n ph i thu
 HƠng t n kho
 V n tƠi s n l u đ ng khác: T m ng, chi phí tr tr

c, th ch p, ký c

c, ký

qu ng n h n
1.1.4. Vai trò c a v n l u đ ng đ i v i doanh nghi p
V n, lao đ ng và công ngh là ba y u t c b n đ m t doanh nghi p ti n hành
ho t đ ng s n xu t kinh doanh Trong đó, v n lƠ đi u ki n tiên quy t, quan tr ng nh t
c a s ra đ i, t n t i và phát tri n c a doanh nghi p. Là m t b ph n không th thi u
đ

c trong v n kinh doanh c a các doanh nghi p, VL có các vai trò ch y u sau:
M t là: V n l u đ ng giúp cho các doanh nghi p ti n hành ho t đ ng s n xu t

kinh doanh m t cách liên t c có hi u qu . N u v n l u đ ng b thi u hay luân chuy n
ch m s h n ch vi c th c hi n mua bán hàng hoá, làm cho các doanh nghi p không

th m r ng đ c th tr ng hay có th b gián đo n s n xu t d n đ n gi m sút l i
nhu n gây nh h

ng x u đ n hi u qu s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.

Hai là: Do đ c đi m c a v n l u đ ng là phân b kh p trong và ngoài doanh
nghi p, đ ng th i chúng l i chu chuy n nhanh nên thông qua qu n lý và s d ng v n
l u đ ng, các nhà tài chính doanh nghi p có th qu n lý toàn di n t i vi c cung c p,
s n xu t và phân ph i c a doanh nghi p. Chính vì v y, có th nói r ng v n l u đ ng
là m t công c qu n lý quan tr ng. Nó ki m tra, ki m soát, ph n ánh tính ch t khách
quan c a ho t đ ng tài chính thông qua đó giúp cho các nhƠ qu n tr doanh nghi p
đánh giá nh ng m t m nh, m t y u trong kinh doanh c ng nh kh n ng thanh toán,
tình hình luân chuy n v t t , hƠng hóa, ti n v n t đó có th đ a ra nh ng quy t đ nh
đúng đ n, đ t hi u qu kinh doanh cao nh t.
5


Ba là: V n l u đ ng có k t c u ph c t p, do tính ch t ho t đ ng không thu n
nh t, ngu n c p phát và ngu n v n b sung luôn thay đ i

nghiên c u nh m nâng

cao hi u qu s d ng v n l u đ ng tr c h t ph i ti n hành nghiên c u k t c u v n
l u đ ng. K t c u v n l u đ ng th c ch t là t tr ng gi a các thành ph n v n l u đ ng
trong t ng s v n c a doanh nghi p. Thông qua k t c u v n l u đ ng cho th y s phân
b v n trong giai đo n luân chuy n v n, t đó doanh nghi p xác đ nh ph ng h ng
và tr ng đi m qu n lý nh m đáp ng k p th i đ i v i t ng th i k kinh doanh.
B n là: V n l u đ ng là ti n đ cho s t ng tr

ng vƠ phát tri n c a các doanh

nghi p đ c bi t đ i v i các doanh nghi p s n xu t, th ng m i và các doanh nghi p
nh . B i các doanh nghi p này v n l u đ ng chi m t tr ng l n trong t ng s v n, s
s ng còn c a các doanh nghi p này ph thu c r t nhi u vào vi c t ch c, qu n lý, s
d ng v n l u đ ng.
Tóm l i, v n l u đ ng có m t v trí r t quan tr ng trong quá trình ho t đ ng s n
xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Vì v y, vi c s d ng v n l u đ ng nh th nào cho
hi u qu s nh h ng r t l n đ n ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
1.1.5. K t c u c a v n l u đ ng v các nhân t

nh h

ng t i k t c u c a v n l u

đ ng trong doanh nghi p
a.

tăc uăv năl uăđ ng
 K t c u c a v n l u đ ng lƠ t tr ng gi a các thƠnh ph n v n l u đ ng trong
t ng s v n c a doanh nghi p
 V n l u đ ng lƠ m t b ph n c a v n s n xu t kinh doanh, v n đ t ch c
qu n lí, s d ng v n l u đ ng có hi u qu s quy t đ nh đ n s t ng tr ng và
phát tri n c a doanh nghi p, nh t lƠ trong đi u ki n n n kinh t th tr

ng hi n

nay Doanh nghi p s d ng v n l u đ ng có hi u qu , đi u nƠy đ ng ngh a
v i vi c doanh nghi p t ch c t t quá trình mua s m d tr v t t , s n xu t vƠ
tiêu th s n ph m, phơn b h p lí v n trên các giai đo n luơn chuy n đ v n
luơn chuy n t lo i nƠy thƠnh lo i khác, t hình thái nƠy sang hình thái khác,

rút ng n vòng quay c a v n
b.

Cácănhânăt ă nhăh

ngăt iă

tăc uăv năl uăđ ngătrongădoanhănghi p

 Có ba nhóm nhơn t chính nh h

ng t i k t c u VL c a doanh nghi p:

 Các nhân t v m t cung ng v t t nh : Kho ng cách gi a các doanh
nghi p v i n i cung c p; kh n ng cung c p c a th tr ng; k h n giao
hàng và kh i l ng v t t đ c cung c p m i l n giao hƠng; đ c đi m th i
v c a ch ng lo i v t t cung c p.

6

Thang Long University Library


 Các nhân t v m t s n xu t nh :

c đi m, k thu t, công ngh s n xu t

c a doanh nghi p; m c đ ph c t p c a s n ph m ch t o; đ dài c a chu
k s n xu t; trình đ t ch c quá trình s n xu t.
 Các nhân t v m t thanh toán nh : Ph

ng th c thanh toán đ

c l a ch n

theo các h p đ ng bán hàng th t c thanh toán, vi c ch p hƠnh k lu t thanh
toán gi a các doanh nghi p.
Trong các doanh nghi p khác nhau thì k t c u v n l u đ ng c ng không gi ng
nhau. Vi c phân tích k t c u v n l u đ ng c a doanh nghi p theo các tiêu th c phân lo i
khác nhau s giúp doanh nghi p hi u rõ h n nh ng đ c đi m riêng v s v n l u đ ng
mƠ mình đang qu n lí và s d ng. T đó xác đ nh đúng các tr ng đi m và bi n pháp
qu n lý v n l u đ ng có hi u qu h n phù h p v i đi u ki n c th c a doanh nghi p.
1.1.6. Nhu c u v n l u đ ng v ph
a.

ng pháp xác đ nh nhu c u v n l u đ ng

Nhuăc uăv ăv năl uăđ ngătrongădoanhănghi p

Nhu c u v n l u đ ng th ng xuyên là m c v n l u đ ng c n thi t đ quá trình
s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p di n ra đ c liên t c theo m t quy mô kinh
doanh đ

c xác đ nh tr

c.Vi c xác đ nh nhu c u VL

có ý ngh a quan tr ng đ i v i

doanh nghi p vì:

 V n l u đ ng lƠ c s đ m b o cho quá trình s n xu t vƠ l u thông c a doanh
nghi p đ

c liên t c, tránh b

đ ng, lƣng phí v n.

 V n l u đ ng lƠ c s đ t ch c các ngu n v n h p lí, h p pháp vƠ đáp ng
k p th i nhu c u VL c a doanh nghi p
 S d ng hi u qu , ti t ki m, h p lí VL
tác qu n lý VL trong doanh nghi p.
b.

M tăs ăph

đ ng th i lƠ c n c đ đánh giá công

ngăphápă ácăđ nhănhuăc u v năl uăđ ng nh ăsau:

Nhu c u VL ph thu c vƠo quy mô vƠ l nh v c ho t đ ng s n xu t kinh doanh
c a doanh nghi p. S v n l u đ ng doanh nghi p ng ra ph thu c vào nhu c u l n
hay nh c a m i doanh nghi p trong t ng k kinh doanh khác nhau. N u l ng v n d
tính th p h n so v i nhu c u th c t s gơy khó kh n cho quá trình luơn chuy n v n
trong kinh doanh, không đáp ng đ c nhu c u th tr ng, m t uy tín đ i v i khách
hƠng, đánh m t c h i ký k t thêm các h p đ ng m iầ Ng c l i, n u nhu c u VL
xác đ nh quá cao s gây h i cho b n thân công ty, gây nên tình tr ng đ ng v n, lãng
phí, đ ng th i phát sinh thêm các chi phí không h p lý lƠm t ng t ng chi phí, nh
h ng đ n t ng l i nhu n sau thu c a công ty.
Do v y c n xác đ nh nhu c u v n l u đ ng c n thi t đ phù h p v i tình hình
ho t đ ng c a công ty

xác đ nh nhu c u VL cho n m t i, công ty có th áp d ng
m t s bi n pháp sau:
7


Ph

ngăphápă1:ă ácăđ nh tr c ti p

c đi m c a ph

ng pháp nƠy lƠ d a vào k t qu th ng kê kinh nghi m v v n

l u đ ng bình quơn n m qua các báo cáo, nhi m v s n xu t n m k ho ch và kh
n ng t c đ luân chuy n v n l u đ ng n m k ho ch đ xác đ nh nhu c u v n l u
đ ng c a doanh nghi p n m k ho ch.
Doanh thu thu n d ki n

VL ăd ki n

=

S l n luân chuy năVL ăd ki n

Cách tính nƠy đ n gi n, tuy nhiên đ chính xác không cao do các s li u dùng đ
tính toán là s li u
Ph

c tính, mang tính ch quan c a ng

i l p báo cáo.

ngăphápă2:ă ácăđ nh gián ti p

Ph

ng pháp nƠy d a vào các y u t t o thành nhu c u VL

nh : ti n và các tài

kho n t ng đ ng ti n, các kho n ph i thu ng n h n, hàng t n kho, tài s n ng n h n
khác v i doanh thu thu n c a n m N đ tính doanh thu và nhu c u VL cho n m
N+1 Các b
B

c ti n hành:

c 1: Xác đ nh s d bình quơn các kho n m c h p thành nhu c u VL trong

n m N Khi xác đ nh s d bình quơn các kho n c n ph i phơn tích tình hình đ lo i
tr các s li u không h p lý.
B c 2: Xác đ nh t l ph n tr m c a t ng kho n m c trên so v i doanh thu
thu n trong báo cáo k t qu kinh doanh Trên c s đó, xác đ nh t l nhu c u VL so
v i doanh thu thu n.
B

c 3: Xác đ nh nhu c u VL n m N+1
u đi m c a ph

ng pháp nƠy lƠ xác đ nh đ

c nhu c u c th c a t ng lo i v n

trong t ng khơu kinh doanh Do đó t o đi u ki n t t cho vi c qu n lý, s d ng v n
Tuy nhiên, do v n s d ng có nhi u lo i, quy trình s n xu t kinh doanh th ng qua
nhi u khâu vì th tính toán nhu c u v n theo ph ng pháp nƠy t ng đ i ph c t p và
m t nhi u th i gian.
1.2. N iădungăqu nălỦăv năl uăđ ngătrongădoanhănghi p
i v i doanh nghi p nâng cao hi u qu s d ng VL

không ch nh m t ng uy

tín, th m nh c a doanh nghi p trên th tr ng, đ ng th i t o ra s n ph m d ch v ch t
l ng cao mà giá thành l i th p đ đáp ng nhu c u c a ng i tiêu dùng, t ng kh
n ng c nh tranh c a doanh nghi p trên th tr ng. Bên c nh đó, nơng cao hi u qu s
d ng v n l u đ ng còn t o nhi u l i nhu n, lƠ c s đ m r ng s n xu t kinh doanh,
nơng cao đ i s ng cho ng i lao đ ng.
Vi c xem xét m t cách c n tr ng các thông tin, ch s c a doanh nghi p trong đó
có qu n lý ho t đ ng VL s vô cùng có l i cho b t c ai có ý đ nh ti n hƠnh đ u t
8

Thang Long University Library


qu n lý VL t t vi c đ u tiên c n ph i đ a ra m t chính sách qu n lý v n l u đ ng
phù h p v i doanh nghi p.
1.2.1. Chính sách qu n lý v n l u đ ng
Ngu n VL có vai trò quan tr ng, lƠ đi u ki n tiên quy t đ các doanh nghi p có
th ti n hành ho t đ ng s n xu t kinh doanh liên t c, hi u qu . Nó có nh h ng r t
l n đ n l i nhu n c ng nh s phát tri n c a doanh nghi p trong t ng lai Chính vì

v y mà vi c xác đ nh và th c hi n chính sách qu n lý VL lƠ vô cùng quan tr ng và
c p thi t đ i v i m i doanh nghi p. Tùy thu c vào hình th c, quy mô, ngành ngh s n
xu t kinh doanh c a doanh nghi p c ng nh nh ng chi n l c phát tri n d đ nh trong
ng n h n hay dài h n mà m i doanh nghi p l i ch n cho mình m t chính sách qu n lý
VL khác nhau Nhìn chung ta có th chia các chính sách qu n lí v n l u đ ng mà các
doanh nghi p l a ch n thành ba chính sách sau: chính sách qu n lý VL c p ti n,
chính sách qu n lý VL th n tr ng và chính sách qu n lý VL dung hòa
Hình 1.1. Mô hình chính sách qu n lí v n l u đ ng

TSNH

Chính sách

Chính sách

Chính sách

c p ti n

th n tr ng

dung hòa

N
ng n
h n

N
ng n
h n

TSNH

TSDH

TSNH

N
ng n
h n

TSDH
Dài

TSDH

Dài

Dài

h n

h n

h n

a.

Chínhăsáchăqu nălỦăVL ăc păti n

Là s k t h p gi a mô hình qu n lý tài s n c p ti n và n c p ti n, doanh nghi p
đƣ s d ng m t ph n ngu n v n ng n h n đ tài tr cho TSDH.
 Chi phí ho t đ ng v n th p h n do các kho n ph i thu khách hƠng, hƠng l u
kho đ c gi
m c t i thi u giúp doanh nghi p gi m đ c chi phí qu n lý,
chi phí l u kho c ng nh nh ng t n th t do l i th i, h h ng. Các kho n m c
khác đ u đ c duy trì m c t i thi uầ Bên c nh đó, lƣi su t ng n h n th p
h n lƣi su t dài h n làm chi phí vay ng n h n th p h n dƠi h n.

9


 S

n đ nh c a ngu n v n không cao do ngu n v n huy đ ng ch y u t

ngu n ng n h n (th i gian s d ng d

i 1 n m)

 Kh n ng thanh toán ng n h n c a công ty không đ c đ m b o: qu n lý VL
theo tr ng phái c p ti n th ng duy trì m c th p nh t c a toàn b VL , công
ty ch gi m t l ng ti n t i thi u, d a vào chính sách qu n lý có hi u qu và
vay ng n h n đ đáp ng m i nhu c u không d báo tr c.
 Chính sách này s đem l i cho doanh nghi p thu nh p cao do chi phí qu n lý,
lãi vay, l u kho đ u th p lƠm cho EBT cao h n Tuy nhiên, nó c ng mang
đ n nh ng r i ro nh : không có đ ti n đ th c hi n chính sách qu n lý có
hi u qu , công ty d tr hàng th p d n đ n doanh thu có th b m t khi h t
hàng d tr .
b.

Chínhăsáchăqu nălỦăVL ăth nătr ng
Là s k t h p gi a mô hình qu n lý tài s n và n th n tr ng, doanh nghi p đƣ s

d ng m t ph n ngu n v n dài h n đ tài tr cho TSNH.
 Kh n ng thanh toán đ c đ m b o do doanh nghi p luôn duy trì VL
đ t i đa luôn đ đ tr các kho n n ng n h n.

m c

 Tính n đ nh c a ngu n v n cao do ngu n v n huy đ ng ch y u t ngu n dài
h n, doanh nghi p có th s d ng ngu n v n nƠy đ u t vƠo các ho t đ ng
SXKD mƠ ch a ph i lo ngay đ n vi c tr n .
 Chính sách này s giúp doanh nghi p gi m b t đ
t ng giá thƠnh s n ph m do d tr hàng t n kho

c các r i ro nh bi n đ ng
m c caoầ Tuy nhiên, thu

nh p không cao do ph i ch u chi phí cao h n lƠm cho EBT gi m.
c.

Chínhăsáchăqu nălỦăVL ădungăhòa
D a theo mô hình các chính sách qu n lý v n l u đ ng trên, ta có th nh n th y

VL có th đ c tài tr hoàn toàn b ng các ngu n v n n ng n h n ho c dài h n.
hai chính sách c p ti n và th n tr ng có nh ng u vƠ nh c đi m khác bi t. Bên c nh
đó doanh nghi p có th l a ch n chính sách qu n lý dung hòa. Chính sách qu n lý
dung hòa lƠ chính sách có đ c đi m là s k t h p qu n lý tƠi s n th n tr ng v i n c p
ti n ho c qu n lý tài s n c p ti n và n th n tr ng.

Trên th c t , nhi u doanh nghi p mu n l a ch n chính sách dung hòa nh ng r t
khó có th th c hi n đ c. Do c n có s cơn đ i c a các dòng ti n, th i gian, s ki m
soát ch t ch c ng nh kh n ng c a nh ng nhà qu n tr . Nên h u h t chính sách dung
hòa ch đ c th c hi n m t cách t ng đ i các doanh nghi p. M c dù chính sách
dung hòa có u đi m là h n ch đ c nh ng nh c đi m c a chính sách th n tr ng và
c p ti n là gi đ r i ro m c trung bình nh ng t su t sinh l i k v ng đ t đ
c ng ch m c trung bình.
10

Thang Long University Library

c


1.2.2. Qu n lý v n b ng ti n
Ti n m t k t n i t t c các ho t đ ng liên quan đ n tài chính c a doanh nghi p.
Qu n lý v n b ng ti n m t đ gi m thi u r i ro v kh n ng thanh toán, t ng hi u qu
s d ng ti n.
V n b ng ti n c a doanh nghi p g m ti n m t t i qu vƠ ti n g i ngơn hƠng V n
b ng ti n lƠ y u t tr c ti p quy t đ nh đ n kh n ng thanh toán c a m t doanh nghi p
t ng ng v i m t quy mô kinh doanh nh t đ nh đòi h i th ng xuyên ph i có m t
l

ng ti n t

ng x ng m i đ m b o cho tình hình tƠi chính c a doanh nghi p

tr ng

thái bình th ng

N i dung ch y u c a qu n lý v n b ng ti n m t bao g m các v n đ chính sau:
 Xác đ nh m c d tr v n ti n m t m t cách h p lý

i u nƠy có ý ngh a quan

tr ng trong vi c đ m b o kh n ng thanh toán ti n m t còn thi u trong k , t o
đi u ki n cho doanh nghi p n m đ c c h i kinh doanh t t mang l i l i
nhu n cao
 Qu n lý ch t ch các kho n thu chi b ng ti n doanh nghi p c n ph i xơy d ng
nh ng n i quy, quy ch v qu n lý các kho n ph i thu chi đ c bi t lƠ các
kho n thu chi b ng ti n m t
 T t c các kho n thu chi b ng ti n m t ph i đ

c thông qua qu , không đ

c

chi tiêu ngoƠi qu
 Ph i có s phơn đ nh rõ rƠng gi a nhơn viên k toán ti n m t vƠ th qu
 T ng t c đ quá trình thu ti n vƠ lƠm ch m l i quá trình chi ti n
 C n qu n lý ch t ch các kho n t m ng ti n m t Xác đ nh rõ đ i t
ng, các tr ng h p t m ng, m c đ vƠ th i gian t m ng
 Th

ng t m

ng xuyên đ m b o kh n ng thanh toán các kho n n đ n h n cho doanh

nghi p
D tr ti n m t lƠ đi u t t y u mà doanh nghi p ph i lƠm đ đ m b o vi c th c hi n

các giao d ch kinh doanh hàng ngày. Doanh nghi p gi quá nhi u ti n m t so v i nhu c u
s d n đ n vi c đ ng v n, t ng r i ro v t giá (n u d tr v ngo i t ), t ng chi phí s
d ng v n. H n n a, s c mua c a đ ng ti n có th gi m sút nhanh do l m phát
N u doanh nghi p d tr quá ít ti n m t, không đ ti n đ thanh toán s b gi m
uy tín v i nhà cung c p, ngân hàng và các bên liên quan. Doanh nghi p s m t c h i
h ng các kho n u đƣi giành cho giao d ch thanh toán ngay b ng ti n m t, m t kh
n ng ph n ng linh ho t v i các c h i đ u t phát sinh ngoƠi d ki n.
L

ng ti n m t t i u c a doanh nghi p ph i th a mãn 3 nhu c u chính:

 Chi cho các kho n ph i tr ph c v ho t đ ng SXKD hƠng ngƠy c a doanh
nghi p nh : tr cho nhƠ cung c p hƠng hóa ho c d ch v , tr ng i lao đ ng,
tr thu
11


 D phòng cho các kho n ph i thu ngoƠi k ho ch
 D phòng cho các c h i phát sinh ngoƠi d ki n khi th tr
đ t ng t
xác đ nh l

ng có s thay đ i

ng d tr ti n m t t i u, chúng ta có th áp d ng mô hình

Baumol Mô hình nƠy xác đ nh m c ti n m t mà t i đó, t ng chi phí là nh nh t.
T ng chi phí (TC) bao g m:
 Chi phí giao d ch (TrC):
TrC =

xF

Trong đó:
T: T ng nhu c u ti n v ti n trong n m
C: Quy mô m t l n bán ch ng khoán
F: Chi phí c đ nh c a m t l n bán ch ng khoán
 Chi phí c h i ( C):
OC =

xK

Trong đó:
C/2 : M c d tr ti n m t trung bình
K : Lãi su t đ u t ch ng khoán

th 1.1. M c d tr ti n m t
Ti n m t đ u k

(C)

C/2

Ti n m t cu i k (0)
Th i gian

Bán CK
T ng chi phí (TC):
TC = TrC + OC =

xF+

xK

12

Thang Long University Library


T ng chi phí là m t hàm c a C

t ng chi phí là nh nh t thì đ o hàm c p m t

c a TC ph i b ng 0 và m c d tr ti n t i u lƠ:
C* =
Trong đó: C* lƠ m c d tr t i u
V y, t i m c C = C* ta đ

c TCmin.

Theo mô hình Baumol, khi v n b ng ti n xu ng th p, doanh nghi p bán ch ng
khoán đ thu ti n v , t đó doanh nghi p ph i m t chi phí giao d ch cho m i l n bán
ch ng khoán Ng c l i, khi doanh nghi p d tr v n b ng ti n thì doanh nghi p m t
kho n ti n thu đ c do không đ u t ch ng khoán hay g i ti t ki m.
1.2.3. Qu n lý các kho n ph i thu
Kho n ph i thu là s ti n khách hàng n doanh nghi p do mua ch u hàng hóa,
d ch v . Các kho n ph i thu bao g m: các kho n ph i thu khách hàng, ph i thu n i b ,
th ch p, ký qu , ký c

c, t m ng, tr tr

cầ

Ph i thu n i b là kho n n c a doanh nghi p v i đ n v c p trên, gi a các đ n
v tr c thu c ho c các đ n v ph thu c trong cùng m t doanh nghi p v các kho n
vay, chi h , tr h , thu h ho c các kho n mà doanh nghi p c p d i có ngh a v n p
lên đ n v c p trên.
Bán ch u hàng hóa là m t hình th c doanh nghi p c p tín d ng cho khách hàng
và là nguyên nhân phát sinh các kho n ph i thu
công tác qu n lý các kho n ph i
thu đ c d dàng và thu n ti n cho vi c theo dõi, đ t hi u qu cao doanh nghi p nên
áp d ng chính sách tín d ng h p lí.
Khi xây d ng chính sách bán ch u, doanh nghi p c n đánh giá k

nh h

ng c a

chính sách t i l i nhu n c a doanh nghi p theo các tiêu th c sau: d ki n quy mô s n
ph m hƠng hóa d ch v tiêu th . Giá bán s n ph m, d ch v n u bán ch u ho c không
bán ch u. Các chi phí phát sinh do vi c t ng thêm các kho n n
ánh giá m c chi t
kh u (thanh toán) có th ch p nh n.
V i n n kinh t th tr ng hi n nay, đ th ng l i trong c nh tranh, các doanh
nghi p có th áp d ng các chi n l c v s n ph m, v qu ng cáo, v giá c , và các
d ch v m iầtrong đó, chính sách tín d ng th

ng m i là m t công c h u hi u và

không th thi u đ i v i các doanh nghi p. Tín d ng th

ng m i nh con dao 2 l

i, có

th đem đ n cho doanh nghi p nhi u l i th nh ng c ng có th g p nhi u r i ro trong
kinh doanh Do đó, các doanh nghi p c n ph i đ a ra nh ng phân tích v kh n ng tín
d ng c a khách hàng, t đó quy t đ nh có nên c p tín d ng th

13

ng m i hay không.


ơy lƠ n i dung chính c a công tác qu n lý các kho n ph i thu. Chính sách tín d ng
th

ng m i có nh ng tác đ ng c b n sau:
 Do th c hi n chính sách bán ch u nên khách hàng mua nhi u hƠng hóa h n,
do đó lƠm t ng doanh thu vƠ gi n chi phí hàng t n kho.
 Tín d ng th ng m i lƠm t ng l ng hàng hóa s n xu t ra, do đó góp ph n
lƠm t ng hi u qu s d ng tài s n.
 Khi c p tín d ng th ng m i cho khách hàng có th lƠm t ng thêm chi
phí đòi n , chi phí tr cho ngu n tài tr đ bù đ p cho thi u h t ngân
qu . N u th i h n c p tín d ng càng dài thì r i ro càng cao và làm cho
l i nhu n b gi m.
th c hi n vi c c p tín d ng cho khách hàng thì công vi c đ u tiên ph i làm là

phân tích tín d ng khách hàng. Khi phân tích tín d ng khách hƠng ng i ta th ng đ
ra các tiêu chu n, n u khách hƠng đáp ng đ c các tiêu chu n đó thì có th đ c mua

ch u. Các tiêu chu n ng

i ta s d ng đ phân tích tín d ng khách hàng là:

 Ph m ch t, t cách tín d ng: tiêu chu n này nói lên tinh th n trách nhi m
c a khách hàng trong vi c tr n
thanh toán các kho n n tr
doanh nghi p khác.

i u nƠy đ

c phán đoán trên c s vi c

c đơy đ i v i doanh nghi p ho c đ i v i các

 N ng l c tr n : d a vào các ch tiêu v kh n ng thanh toán nhanh, d tr
ngân qu c a doanh nghi p, v n c a khách hƠng đ đánh giá s c m nh tài
chính dài h n c a khách hàng.
 Th ch p: xem xét kh n ng tín d ng c a khách hƠng trên c s các tài s n
riêng mà h s d ng đ đ m b o các kho n n .


i u ki n kinh t : tiêu chu n nƠy đánh giá đ n kh n ng phát tri n c a
khách hàng trong hi n t i vƠ t ng lai

Sau khi phơn tích n ng l c tín d ng c a khách hàng, doanh nghi p ti n hành vi c
phơn tích đánh giá các kho n tín d ng th ng m i đ c đ ngh . Vi c đánh giá kho n
tín d ng th ng m i đ c đ ngh đ quy t đ nh có nên c p hay không d a vào NPV
c a lu ng ti n.
M t s mô hình th

ng đ

c các doanh nghi p s d ng:

 Quy t đ nh tín d ng khi xem xét 1 ph

ng án c p tín d ng:

Mô hình c b n:
NPV = CFt/k – CF0
CF0 = VC x S x ACP/365
CFt = [S x (1-VC) – S x BD - CD] x (1 - T)
14

Thang Long University Library


Trong đó:
CFt

: dòng ti n sau thu m i giai đo n

CF0

: giá tr doanh nghi p đ u t vƠo kho n ph i thu khách hàng

VC

: t l chi phí bi n đ i trên doanh thu

S

: doanh thu d ki n m i kì

ACP

: th i gian thu ti n bình quân tính theo ngày

BD

: t l n x u trên dòng ti n t bán hàng

CD

: lu ng ti n ra t ng thêm c a b ph n tín d ng

T

: thu su t thu thu nh p doanh nghi p

K

: t l thu nh p yêu c u sau thu

Sau khi tính toán NPV, doanh nghi p quy t đ nh d a trên c s :
NPV>0: c p tín d ng
NPV=0: bàng quan
NPV<0: không c p tín d ng
 Quy t đ nh tín d ng khi xem xét 2 ph

ng án tín d ng:

B ng 1.1. C p tín d ng và không c p tín d ng
Ch tiêu

Không c p tín d ng

C p tín d ng

Q0

Q1 (Q1>Q0)

P0

P1 (P1 > P0)

AC0

AC1 (AC1 > AC0)

100%

h (h ≤100%)

Th i h n n

0

T

T su t chi t kh u

0

R

S l

ng bán (Q)

Giá bán (P)
Chi phí s n xu t bình quân (AC)
Xác su t thanh toán

Ph

ng án 1: Không c p tín d ng
NPV=P0Q0 – AC0Q0

Ph

ng án 2: C p tín d ng
NPV1= P1Q1h/(1+R) – AC1Q1

Doanh nghi p đ a ra quy t đ nh d a trên c s so sánh NPV và NPV1
NPV>NPV1: Không c p tín d ng
NPV=NPV1: Bàng quan
15

NPV Quy t đ nh tín d ng k t h p s d ng thông tin r i ro tín d ng:
B ng 1.2. S d ng và không s d ng thông tin r i ro tín d ng
Không s d ng

S d ng thông tin

thông tin tín d ng

r i ro tín d ng

Q1

Q1 h

P1

P1

AC1

AC1

Chi phí thông tin r i ro

0

C

Xác xu t thanh toán

H

100%

Th i h n n

T

T

T su t chi t kh u

R

R

Ch tiêu
S l

ng bán (Q)

Giá bán (P)
Chi phí s n xu t bình quân (AC)

Ph

ng án 1: Không s d ng thông tin r i ro

NPV1=P1Q1h/(1+R)- AC1Q1

Ph

ng án 2: S d ng thông tin r i ro
NPV2=P1Q1h/(1+R)-AC1Q1h-C

Doanh nghi p đ a ra quy t đ nh d a trên c s so sánh NPV1 và NPV2
NPV1>NPV2: Không c p tín d ng s d ng thông tin r i ro tín d ng
NPV1=NPV2: Bàng quan
NPV11.2.4. Qu n lý h ng t n kho
Hàng t n kho là t t c nh ng ngu n l c d tr nh m đáp ng cho nhu c u hi n
t i ho c t ng lai HƠng t n kho không ch có t n kho thành ph m mà còn có kho s n
ph m d dang, t n kho nguyên v t li u/linh ki n và t n kho công c d ng c dùng
trong s n xu tầ
Hàng t n kho có vai trò nh m t t m đ m an toàn gi a các giai đo n khác nhau
trong chu k kinh doanh nh d tr - s n xu t - l u thông khi mƠ gi a các giai đo n
này các ho t đ ng không ph i lúc nƠo c ng đ c di n ra đ ng b . Hàng t n kho mang
l i cho b ph n s n xu t và b ph n marketing c a m t doanh nghi p s linh ho t
trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh nh l a ch n th i đi m mua nguyên v t li u, l p
k ho ch s n xu t và tiêu th . Ngoài ra hàng t n kho giúp cho doanh nghi p t b o v
tr c nh ng bi n đ ng c ng nh s không ch c ch n v nhu c u đ i v i các s n ph m
c a doanh nghi p. Vì th vi c qu n lý hàng t n kho hi u qu là góp ph n nâng cao
hi u qu s d ng v n l u đ ng.
16

Thang Long University Library

 Mô hình s n l

ng đ t hàng hi u qu t t nh t (EOQ)

Mô hình EOQ là m t mô hình qu n tr t n kho mang tính đ nh l ng có th s
d ng nó đ tìm m c t n kho t i u cho doanh nghi p. Mô hình này nh m m c đích đ t
đ c t ng chi phí t n kho là nh nh t Trong đi u ki n giá mua hàng n đ nh, t ng chi
phí t n kho ch xét đ n hai lo i lƠ chi phí đ t hƠng vƠ chi phí l u kho
Ta có công th c sau:
Chi phí đ t hƠng = Chi phí đ t hàng/l n x S l n đ t hàng
Chi phí l u kho = Chi phí l u kho đ n v x S l

ng hàng t n kho bình quân

Mô hình EOQ đ c xây d ng trên các gi đ nh c b n: Nhu c u hàng t n kho
đ u đ n; giá mua hàng m i l n đ u b ng nhau; không có y u t chi t kh u th ng m i,
không tính đ n d tr an toàn.
th 1.2. L

ng hàng hóa d tr

M c t n kho
(1) Th i gian ch hàng v

i mđ t

Q/2

hàng
Th i đi m

đ t hàng

Th i đi m
(1)

nh n hàng

Th i gian d

Th i gian

tr t i u (T*)

 Mô hình qu n lý hàng t n kho ABC
qu n lý hƠng t n kho hi u qu ng i ta phân lo i hàng hóa d tr thành các
nhóm theo m c đ quan tr ng c a chúng trong d tr , b o qu n Ph ng pháp đ c s
d ng phân lo i lƠ ph
Theo ph

ng pháp ABC

ng pháp nƠy, các lo i v t t chia thành 3 nhóm chính:

Nhóm A: bao g m nh ng hàng hóa có giá tr hƠng n m chi m 50% so v i t ng
giá tr hàng t n kho, trong khi đó s l ng ch chi m kho ng 10% l ng hàng t n kho.
Nhóm B: bao g m nh ng hàng hóa có giá tr hƠng n m chi m 35% so v i t ng
giá tr t n kho, trong khi đó s l

ng chi m 30% l

ng hàng t n kho.

Nhóm C: bao g m nh ng hàng hóa có giá tr hƠng n m chi m 15% so v i t ng
giá tr hàng t n kho, trong đó s l

ng chi m 60% l

17

ng hàng t n kho.


th 1.3. Mô hình qu n lý hàng t n kho ABC
Giá tr tích l y ($)

15%
C
35%
B
50%

A
10%

60%

30%

T l hàng t n kho (%)

1.3. Hi uăqu ăs ă d ngăv năl uăđ ng v ăcácăch ătiêuăđánhăgiáăhi uăqu ăs ăd ngă
v năl uăđ ngătrongădoanhănghi p
1.3.1. Khái ni m hi u qu s d ng v n l u đ ng
M c tiêu đ u tiên vƠ c ng lƠ m c tiêu cu i cùng c a m t doanh nghi p khi ti n
hƠnh ho t đ ng SXKD lƠ t i đa hóa l i nhu n hay nói cách khác lƠ t i đa hóa giá tr
c a doanh nghi p
đ t đ c m c tiêu nƠy đòi h i doanh nghi p ph i tìm các bi n
pháp nh m khai thác vƠ s d ng m t cách tri t đ nh ng ngu n l c bên trong vƠ ngoƠi
doanh nghi p Chính vì v y v n đ nơng cao hi u qu s d ng v n ph i đ c doanh
nghi p đ t lên hƠng đ u, đó lƠ m c tiêu trung gian t t y u đ đ t đ

c m c tiêu cu i

cùng b i v n có vai trò mang tính quy t đ nh đ i v i quá trình ho t đ ng SXKD c a
doanh nghi p
Hi u qu là m t khái ni m đ c đánh giá t nhi u góc đ khác nhau. Song theo
cách nhìn chung nh t: “Hi u qu là s so sánh gi a k t qu đ t đ c v i chi phí b ra
đ đ t đ c k t qu đó. K t qu có th đánh giá t nhi u góc đ khác nhau: kinh t ,
chính tr , xã h i, môi tr ng. Còn chi phí có th là ti n v n, nhân công, th i gian.”
(trích d n “Giáo trình Qu n tr tài chính doanh nghi p” - Tr ng H c vi n Tài chính)
Trong giáo trình “TƠi chính doanh nghi p” (2011) c a tác gi HoƠng V n C ng,
i h c Kinh t qu c dân, nhà xu t b n Th ng kê: “Hi u qu s d ng v n l u đ ng
c a doanh nghi p là ch tiêu ph n ánh k t qu ho t đ ng kinh doanh c a doanh
nghi p th hi n b ng m i quan h so sánh gi a k t qu kinh doanh v i s v n l u

18

Thang Long University Library

đ ng mà doanh nghi p đã đ u t vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh. K t qu thu
đ

c càng cao so v i chi phí b ra thì hi u qu s d ng v n l u đ ng càng cao”

Doanh nghi p mu n nơng cao hi u qu s d ng v n thì ph i đ m b o các đi u
ki n khai thác v n tri t đ , t c lƠ v n ph i v n đ ng sinh l i không đ nhƠn r i Bên
c nh đó vi c s d ng v n ph i ti t ki m vƠ phù h p v i vi c dùng v n vƠo m c đích
sao cho hi u qu Qu n lý v n ch t ch ch ng th t thoát, l m d ng ch c quy n vƠo
vi c sai m c đích
Tóm l i, hi u qu s d ng v n l u đ ng là m t ph m trù kinh t ph n ánh trình
đ vƠ n ng l c qu n lí v n l u đ ng c a doanh nghi p, đ m b o v n l u đ ng đ c
luân chuy n v i t c đ cao, đ m b o kh n ng thanh toán c a doanh nghi p luôn
tình tr ng t t và m c chi phí v n b ra là th p nh t.
1.3.2. S c n thi t c a vi c nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng trong doanh
nghi p
u tiên, xu t phát t đ c đi m ho t đ ng c a v n l u đ ng là luân chuy n
nhanh, cho phép s d ng linh ho t trong quá trình SXKD t đó t o ra m t kh i l ng
s n ph m l n cho doanh nghi p. K t qu kinh doanh t t hay x u ph thu c vào công
tác qu n lý và s d ng v n l u đ ng. Vi c t ng c

ng qu n lý và nâng cao hi u qu s

d ng VL đ m b o cho ho t đ ng SXKD đ c di n ra liên t c. VL cùng m t lúc
đ c phân b kh p các giai đo n luân chuyên và bi u hi n d i nhi u hình th c khác
nhau, mu n cho quá trình tái s n xu t đ c liên t c thì doanh nghi p ph i có đ v n
đ u t khi n cho vi c chuy n hóa hình thái v n đ
Th hai, xu t phát t vai trò c a VL

c thu n l i.

trong quá trình s n xu t kinh doanh. VL

là m t b ph n c a v n SXKD, do đó vi c nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng
c ng lƠm cho hi u qu s d ng v n kinh doanh t ng lên Doanh nghi p nào thi u v n
thì vi c chuy n hóa hình thái s g p khó kh n, VL c ng không luân chuy n và quá
trình s n xu t s b gián đo n. S v n đ ng c a VL thông qua s v n đ ng c a v t
t , s v n nhi u hay ít ph n ánh s v n d tr
các khâu nhi u hay ít. Th nh ng s
chu chuy n c a v n đ c ph n ánh b ng hình th c giá tr , không ph i lúc nƠo c ng
nh t trí v i s v n đ ng c a v t t Ví d , doanh nghi p mua nguyên v t li u thanh
toán b ng ph ng th c nh n tr tr c thì ph i tr ti n tr c ti n mua v t t , hƠng hóa
hay khi bán hƠng thì hƠng đƣ giao cho khách hƠng nh ng ph i sau m t th i gian m i
nh n đ

c ti nầ Qua đó giúp cho doanh nghi p n m đ

t , thúc đ y doanh nghi p gi m d tr , ch m d t
ho t đ ng s n xu t.

c tình hình v n đ ng c a v t

đ ng đ đ m b o cho quá trình

Th ba, xu t phát t ý ngh a c a vi c nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng.
Hi u qu s d ng VL

là ch tiêu ch t l
19

ng ph n ánh t ng h p nh ng c g ng,


nh ng bi n pháp h u hi u v k thu t, v t ch c s n xu t. L i ích kinh doanh đòi h i
các doanh nghi p ph i s d ng m t cách h p lý, hi u qu t ng đ ng v n l u đ ng
nh m làm rút ng n th i gian chu chuy n v n qua đó thu h i v n nhanh h n, có th
gi m b t đ c s v n l u đ ng c n thi t mà doanh nghi p v n hoƠn thƠnh đ c kh i
l ng s n ph m hàng hóa b ng ho c l n h n tr c. Nâng cao hi u qu s d ng VL
còn có ý ngh a quan tr ng trong vi c gi m chi phí s n xu t, chi phí l u thông vƠ h giá
thành s n ph m.
Cu i cùng, xu t phát t yêu c u b o toàn VL

đ i v i ho t đ ng SXKD. M c

tiêu ho t đ ng c a doanh nghi p là t i đa hóa l i nhu n Do đ c đi m VL chuy n
hóa toàn b m t l n vào giá thành s n ph m và hình thái VL th ng xuyên bi n đ i,
vì v y đ b o toàn v n l u đ ng ch xét trên m t giá tr . B o toàn v n l u đ ng th c
ch t là b o toàn cho s v n cu i kì đ mua m t l ng v t t , hƠng hóa t ng đ ng
v i đ u kì khi giá c hàng hóa t ng lên, th hi n kh n ng mua s m v t t
khâu d
tr và tài s n đ nh m c nói chung, duy trì kh n ng thanh toán c a doanh nghi p.
Vì v y, vi c nâng cao hi u qu s d ng VL lƠ m t v n đ h t s c thuy t ph c và
vô cùng c n thi t đ i v i m i doanh nghi p, k t qu ho t đ ng SXKD phát tri n t t
hay không quy t đ nh ph n l n là do ch t l

ng c a công tác qu n lý v n l u đ ng.

1.3.3. Các ch ti u đánh giá hi u qu s d ng v n l u đ ng trong doanh nghi p
a.

Cácăch ătiêuăđánhăgiáăt ngăh p
i v i doanh nghi p, khi kinh doanh thì m c tiêu hƠng đ u là t o ra l i nhu n.

Trong quá trình kinh doanh đ đ a ra nh ng bi n pháp nâng cao hi u qu kinh doanh
c a chính doanh nghi p đòi h i ph i đánh giá đ c tình hình s d ng v n c a mình
thông qua phân tích các ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng v n c a doanh nghi p.
 Ch tiêu đánh giá kh n ng thanh toán
 Kh n ng thanh toán ng n h n cho bi t s đ m b o c a các kho n n trong
ng n h n b ng các TSNH c a doanh nghi p N u t s nƠy l n h n 1 thì th
hi n kh n ng thanh toán n ng n h n c a công ty đang tình tr ng t t Ng c
l i, n u ch tiêu nƠy nh h n 1 thì ch ng t doanh nghi p đang trong tình th
không có kh n ng đáp ng đ c các kho n n ng n h n Ch tiêu nƠy cƠng nh
h n 1 thì kh n ng thanh toán n ng n h n c a doanh nghi p cƠng th p
Kh n ngăthanhătoánăng n h n

Tài s n ng n h n
=
T ng n ng n h n

H s nƠy không ph i cƠng cao cƠng t t, nó còn ph thu c vƠo ngƠnh ngh kinh
doanh, ngƠnh ngh nƠo có tƠi s n l u đ ng chi m t tr ng cao trong t ng tƠi s n nh
doanh nghi p th ng m i thì h s nƠy cao vƠ ng c l i
20

Thang Long University Library


 Kh n ng thanh toán nhanh ph n ánh kh n ng tr n ng n h n b ng các
tƠi s n có kh n ng chuy n thƠnh ti n m t cách nhanh nh t, không tính đ n
hƠng t n kho, t c m t đ ng n ng n h n đ c đ m b o b ng bao nhiêu đ ng

tƠi s n ng n h n có tính thanh kho n cao
Kh n ngăthanhătoánănhanh

TSNH ậ Hàng t n kho

=

T ng s n ng n h n
H s kh n ng thanh toán nhanh lƠ m t đ c tr ng tƠi chính c a doanh nghi p, đ
l n c a nó ph thu c vào ngành ngh kinh doanh và k h n thanh toán c a m t món
n ph i thu, ph i tr trong k .
 Kh n ng thanh toán t c th i cho ta bi t v i l ng ti n mƠ doanh nghi p
hi n có, có đ kh n ng chi tr cho các kho n n ng n h n đ n h n ph i tr
hay không Các kho n t ng đ ng ti n bao g m các kho n đ u t ng n h n
có th i gian thu h i ho c đáo h n không quá 3 tháng, d dƠng chuy n đ i
thƠnh m t l ng ti n xác đ nh mƠ không có r i ro khi chuy n đ i thƠnh ti n k
t ngƠy mua kho n đ u t đó t i th i đi m báo cáo nh k phi u ngơn hƠng,
tín phi u kho b c, ch ng ch ti n g iầ
h ăn ngăthanhătoánăt căth i

Ti nă+ăCácă ho năt
=

ngăđ

ngăti n

T ng n ăng năh n

Khi ch tiêu này l n h n 1 ch ng t doanh nghi p b o đ m và th a kh n ng

thanh toán t c th i, ng c l i, khi tr s c a ch tiêu này nh h n 1, doanh nghi p đó
không b o đ m đ c kh n ng thanh toán t c th i. Ch tiêu này càng cao thì tình hình
tài chính c a doanh nghi p càng t t.
Trên đơy lƠ m t s ch tiêu tài chính nh m đánh giá hi u qu t ch c và s d ng
v n l u đ ng c a doanh nghi p, giúp cho nhà qu n lý đánh giá đúng đ n tình hình c a
k tr c, t đó có nh n xét và nêu ra nh ng bi n pháp nâng cao hi u qu t ch c qu n
lý v n cho kì ti p theo Tuy nhiên, trong quá trình đánh giá vƠ cho nh n xét, c n chú ý
m t s đi m sau:
 Không th đ ng nh t khi so sánh các ch tiêu nƠy

các doanh nghi p khác

nhau b i có nhi u s khác nhau trong tính toán ghi chép các ngƠnh khác
nhau, ngoƠi ra còn b chi ph i b i các đ c đi m kinh doanh khác nhau, do v y
không th so sánh đ c
 Khi đánh giá ch tiêu nƠy c n chú ý đ n chi n l

c tƠi tr c a doanh nghi p

trong vi c s d ng đòn b y tƠi chính Tuy nhiên ch s m c n cƠng cao thì
m c đ r i ro tƠi chính c a doanh nghi p cƠng l n
21


 Ch tiêu đánh giá kh n ng sinh l i
 T su t sinh l i tr n doanh thu (ROS)
L i nhu n sau thu

T ăsu tăsinhăl iătrênădoanhăthu

=

Doanhăthuăthu n

H s này cho bi t m t đ ng doanh thu thu n s t o ra bao nhiêu đ ng l i nhu n
sau thu . T su t sinh l i trên doanh thu l n h n 0, ch ng t doanh nghi p kinh doanh
có lƣi vƠ ng c l i n u nh h n 0 thì doanh nghi p đó đang g p khó kh n d n đ n vi c
kinh doanh b l . H s này ph thu c vƠo đ c đi m kinh doanh c a t ng ngành ngh
nên đ có đánh giá khách quan h n, chúng ta nên so sánh h s này v i h s bình
quân c a ngƠnh mƠ công ty đang kinh doanh
 T su t sinh l i tr n t ng t i s n (ROA):
T su t sinh l i trên t ng tài s n

L i nhu n sau thu

=

T ng tài s n
H s này cho bi t 1 đ n v tài s n đ a vƠo kinh doanh s đem l i bao nhiêu đ ng
l i nhu n sau thu . H s N u ch s này l n h n 0, thì doanh nghi p lƠm n có lƣi H
s càng cao càng th hi n doanh nghi p có tình hình ho t đ ng kinh doanh hi u qu .
Ng c l i n u nh h n 0, thì doanh nghi p đó đang kinh doanh kém hi u qu , có l .
có đánh giá khách quan h n ta nên so sánh h s này v i h s c a doanh nghi p
khác trong cùng th i k .
 T su t sinh l i tr n v n ch s h u (ROE):
L i nhu n sau thu
T su t sinh l i trên v n ch s h u

=
V n ch s h u

H s này cho bi t 1 đ n v v n ch s h u đ a vƠo kinh doanh đem l i bao
nhiêu đ n v l i nhu n sau thu . N u h s l n h n 0 ch ng t công ty lƠm n có lƣi,
ng c l i n u nh h n 0 thì công ty đang lƠm n thua l . T su t sinh l i trên v n ch
s h u ph thu c vào th i v kinh doanh, quy mô và m c đ r i ro c a công ty
đánh giá khách quan h n, ta nên so sánh h s này v i h s c a công ty t ng đ

có
ng

cùng ngành.
b.

Cácăch ătiêuăđánhăgiáăhi uăqu ăs ăd ngăv năl uăđ ngătrongădoanhănghi p
 Nhóm ch tiêu v hi u qu s d ng v n l u đ ng

Vi c qu n lí v n l u đ ng đòi h i ph i làm t t khơu đánh giá hi u qu s d ng
v n l u đ ng, đ t đó tìm ra nh ng nguyên nhân và gi i pháp kh c ph c nh m không
ng ng nâng cao hi u qu s d ng v n l u đ ng, t o c s cho vi c b o toàn và phát
22

Thang Long University Library


tri n v n l u đ ng c a doanh nghi p D
đ

i đơy lƠ h th ng ch tiêu đánh giá th

ng

c các doanh nghi p s d ng:
 T c đ luân chuy n v n l u đ ng

Là m t ch tiêu t ng h p đánh giá hi u qu s d ng v n l u đ ng c a doanh
nghi p. T c đ luân chuy n nhanh hay ch m nói lên tình hình t ch c các m t: mua
s m, d tr s n xu t, tiêu th c a doanh nghi p có h p lý hay không, các kho n v t t
d tr s d ng t t hay x u, các kho n phí t n trong quá trình s n xu t – kinh doanh
cao hay th pầ Thông qua phơn tích ch tiêu t c đ luân chuy n VL có th giúp cho
doanh nghi p đ y nhanh t c đ luân chuy n, nâng cao hi u qu s d ng VL
T c đ luân chuy n v n đ c đo b ng hai ch tiêu là vòng quay v n l u đ ng và
s ngƠy luân chuy n v n l u đ ng.
 Vòng quay v n l u đ ng:
Doanh thu thu n

Vòng quay v năl uăđ ng

=

VL ăbìnhăquânătrongă

ơy lƠ ch tiêu nói lên s l n quay c a v n l u đ ng trong m t th i k nh t đ nh
(th

ng là m t n m), ch tiêu nƠy đánh giá hi u qu s d ng v n l u đ ng trên m i

quan h so sánh gi a k t qu s n xu t (t ng doanh thu thu n) và s v n l u đ ng bình
quân b ra trong k . S vòng quay v n l u đ ng trong k càng cao thì càng t t.
Trong đó:
(VL ăđ u k +VL ăcu i k )

VL ăbìnhăquânătrongă

=
2

 S ngƠy luơn chuy n v n l u đ ng:
S ngày trong k (360 ngày)

S ăng y luân chuy năVL

=

Trong đó: s ngày trong k th

S vòngăquayăVL
ng đ

c tính ch n m t n m lƠ 360 ngƠy, m t

quý là 90 ngày, m t tháng là 30 ngày.
S ngƠy luơn chuy n VL

cho bi t v n l u đ ng bình quơn c a doanh nghi p

quay m t vòng h t bao nhiêu ngƠy Ng

c v i s vòng quay v n l u đ ng, s ngƠy

luơn chuy n VL cƠng nh thì ch ng t t c đ luơn chuy n v n cƠng l n

H s đ m nhi m v n l u đ ng
H s đ m nhi m VL ăă

VL bình quân trong k
=
Doanh thu thu n
23


Ch tiêu này cho ta bi t m t đ ng v n luân chuy n c n bao nhiêu đ ng v n l u
đ ng. H s này càng nh thì hi u qu s d ng VL cƠng cao Do đó qua ch tiêu này,
các nhà qu n tr tài chính xây d ng k ho ch v đ u t VL
ph n nâng cao hi u qu kinh doanh.

m t cách h p lý, góp

 M c ti t ki m v n l u đ ng do t ng t c đ l u chuy n
M c ti t ki m v n l u đ ng tuy t đ i: lƠ do t ng t c đ luân chuy n v n nên DN
có th ti t ki m đ c m t s v n l u đ ng, có th rút ra kh i luân chuy n v n nên DN
có th rút ra kh i luân chuy n đ s d ng vào vi c khác.
M0

M căti tă i mătuy tăđ iăăăăăăă=

M0
-

V1
M c ti t ki m v n l u đ ng t

V0

ng đ i: lƠ do t ng t c đ luân chuy n v n nên

DN có th t ng thêm t ng m c luân chuy n v n, song không c n t ng thêm ho c t ng
thêm không đáng k quy mô v n l u đ ng
M căti tă i măt

M1

ngăđ i

M1

=

V1

V0

Trong đó:
M0, M1: Doanh thu thu n kì tr

c, kì nƠy

V0, V1: Hi u su t s d ng VL kì tr

c, kì nƠy

Ch tiêu nƠy ph n ánh s v n l u đ ng th

ng xuyên mƠ doanh nghi p có th rút

ra ngoƠi chu chuy n ho c không c n b sung thêm trong khi v n hoƠn thƠnh nhi m v
s n xu t kinh doanh c a kì so sánh quy mô b ng ho c l n h n so v i kì g c
 M c doanh l i v n l u đ ng
Doanh l iăVL

L i nhu n sau thu
=

VL ăbìnhăquânătrongă

Ch tiêu này ph n ánh k t qu ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p, cho bi t
m t đ ng v n l u đ ng s d ng trong kì s t o ra bao nhiêu đ ng l i nhu n tr c thu
ho c sau thu . M c doanh l i VL càng cao thì ch ng t hi u qu s d ng v n l u
đ ng càng l n.
 Nhóm ch tiêu đánh giá hi u qu c a t ng b ph n c u thành VL
Ch ătiêuăđánhăgiáăc ngătácăqu nălíăh ngăt nă ho
Doanh nghi p s ki m soát l

ng hƠng t n kho thông qua vi c xác đ nh các ch

tiêu đánh giá sau:
24

Thang Long University Library


 H s vòng quay h ng t n kho ph n ánh s l n hƠng hóa t n kho bình quơn

luơn chuy n trong kì
Giá v n hàng bán
Vòng quay hàng t n kho

=
Hàng t n kho bình quân

Trong đó:
HT ăđ u kì + HTK cu i kì
Hàng t n kho bình quân

=
2

Ch tiêu vòng quay HTK th hi n kh n ng qu n tr hàng t n kho c a doanh
nghi p đ t hi u qu nh th nƠo H s nƠy cao ngh a lƠ ho t đ ng SXKD c a doanh
nghi p có hi u qu H s nƠy th p ngh a lƠ doanh nghi p b đ ng v t t , hƠng hóa
vì d tr quá m c ho c tiêu th ch m Tuy nhiên, ch s nƠy quá cao c ng không t t vì
nh v y ngh a lƠ l ng hƠng d tr trong kho không nhi u, có th lƠm gián đo n s n
xu t, không đáp ng k p khi nhu c u th tr ng t ng đ t ng t Vì v y, h s vòng quay
hàng t n kho c n ph i đ l n đ đ m b o m c đ s n xu t vƠ đáp ng nhu c u c a
khách hƠng
 Th i gian luân chuy n kho trung bình: cho bi t s ngƠy trung bình c a m t
vòng quay kho hay s ngƠy hƠng hóa đ c l u t i kho
360
Th i gian luân chuy n kho trung bình

=
Vòng quay hàng t n kho

H s nƠy cƠng th p càng có l i cho doanh nghi p vì nó ch ng t hàng t n kho
đang v n đ ng nhanh, đi u này góp ph n t ng doanh thu vƠ l i nhu n c a doanh
nghi p T ng t c đ luân chuy n hàng t n kho là rút ng n th i gian hàng t n kho n m
trong các khâu c a quá trình SXKD nh d tr , s n xu t và l u thông
ng th i là
đi u ki n quan tr ng đ phát tri n SXKD đ doanh nghi p có đi u ki n m r ng quy
mô c a quá trình s n xu t mà không c n t ng thêm v n đ u t M t khác, t ng t c đ
luân chuy n hàng t n kho s giúp doanh nghi p gi m các chi phí phát sinh, h th p giá
thành s n ph m.
Ch ătiêuăđánhăgiáăc ngătácăqu nălíă ho năph iăthuă háchăh ng
 Vòng quay các kho n ph i thu: cho bi t các kho n ph i thu ph i quay bao
nhiêu vòng trong m t kì báo cáo nh t đ nh đ đ t đ

c doanh thu c a kì đó
Doanh thu thu n

Vòng quay các kho n ph i thu

=
Các kho n ph i thu bình quân

25