Một số giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của các trường THPT huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay trên thế giới cách mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ phát triển
một cách nhanh chóng dẫn đến sự bùng nổ tri thức, nó chi phối mạnh mẽ đến các
lĩnh vực khác nhau trong đời sống xã hội, trong đó có giáo dục (GD). Điều này
đặt ra cho GD của các nước trên thế giới phải đổi mới mục tiêu, nội dung và
phương pháp GD nhằm đào tạo những con người hiểu biết sâu rộng, năng động,
sáng tạo, đáp ứng với yêu cầu của sự phát triển nhanh chóng và đa dạng của xã
hội hiện đại. Vì vậy, giáo dục và đào tạo giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng có nêu: “Phát triển
giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt
Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập
quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên
và cán bộ quản lý là khâu then chốt.”[19].
Trong Điều 15 và Điều 16 của Luật Giáo Dục cũng đã ghi rõ: “Nhà giáo giữ
vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục” và “Cán bộ quản lý
giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt động giáo
dục”[26].Vì vậy, việc xây dựng, phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL
và GV là nhiệm vụ cấp thiết của ngành giáo dục. Trong đó, giáo dục phổ thông
giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo dựng mặt bằng dân trí, đáp ứng yêu
cầu phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia.
Một trong các mục tiêu của Đề án nâng cao chất lượng giáo dục tỉnh Đồng
Tháp giai đoạn 2011- 2015 là: “Xây dựng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý có
phẩm chất đạo đức chính trị, năng động, sáng tạo, có khả năng chuyên môn giỏi,
đảm bảo đủ giáo viên các môn học” [29]. Để thực hiện được mục tiêu này và thể
hiện trọng trách của mình đối với sự nghiệp giáo dục, đội ngũ cán bộ quản lý và


2

giáo viên trung học phổ thông phải không ngừng học tập và tự bồi dưỡng về mặt
phẩm chất đạo đức, tri thức, kỹ năng quản lý, năng lực sư phạm nhằm bổ sung,
cập nhật kiến thức và nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu
đổi mới giáo dục hiện nay, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của tỉnh nhà
trong thời gian tới, thực hiện theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Đồng
Tháp nhiệm kỳ 2010 – 2015.
Chất lượng giáo dục và đào tạo nói chung, chất lượng giáo dục phổ thông nói
riêng là kết quả nhiều hoạt động GD của nhà trường, trong đó chất lượng hoạt
động chuyên môn giữ vai trò quyết định. Đơn vị thực hiện hoạt động chuyên môn
của nhà trường là các tổ chuyên môn (TCM). TCM mạnh, hoạt động chuyên môn
của nhà trường mới được đảm bảo. TCM mạnh thì nhà trường mới vững mạnh. Vì
thế, quản lý nhà trường phải coi trọng công tác quản lý TCM, lấy tổ chuyên môn
là hạt nhân của hoạt động chuyên môn trong nhà trường phổ thông.
Trong những năm qua hoạt động chuyên môn ở các trường THPT trong
huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp đã đạt được những kết qủa tốt đẹp đáng khích lệ,
nhưng nhìn chung hoạt động chuyên môn của TCM vẫn chưa toàn diện, còn nhiều
mặt hạn chế, hoạt động chuyên môn của TCM chưa đáp ứng đầy đủ và kịp thời
yêu cầu đổi mới giáo dục THPT. Việc quản lý TCM của hiệu trưởng chủ yếu là
theo kinh nghiệm, chưa có cơ sở khoa học, do đó chưa phát huy hết năng lực của
đội ngũ trong việc thực hiện nhiệm vụ nâng cao chất lượng chuyên môn của nhà
trường. Chính điều đó đã đặt ra vấn đề hết sức cấp thiết là phải quản lý hoạt động
TCM để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường đáp ứng yêu cầu
phát triển, đổi mới giáo dục của cấp học và của địa phương.
Xuất phát từ những lý do trên, nhận thức được tính tất yếu của vấn đề đổi
mới công tác quản lý giáo dục, quản lý nhà trường trong bối cảnh đổi mới giáo
dục THPT hiện nay. Việc nghiên cứu tìm ra một số giải pháp quản lý hoạt động


3

TCM của các trường THPT nhằm góp phần tích cực đưa nhà trường đạt nhiều
thành tựu hơn là nhiệm vụ của những người làm công tác quản lý. Chính vì thế
chúng tôi chọn đề tài “Một số giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của
các trường trung học phổ thông huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số giải pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tổ
chuyên môn của các trường trung học phổ thông huyện LấpVò, tỉnh Đồng Tháp.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Một số giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của các trường trung học
phổ thông huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được các giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn có cơ sở
khoa học và khả thi, thì hiệu quả hoạt động TCM của các trường THPT huyện
Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp sẽ được nâng lên nhằm góp phần tích cực đưa các nhà
trường THPT trong huyện Lấp Vò đạt nhiều thành tựu hơn trong công tác QLGD.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về vấn đề quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
của trường THPT.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn
của các trường THPT huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp.
- Đề xuất và thăm dò tính cấp thiết, khả thi của một số giải pháp quản lý hoạt
động tổ chuyên môn của các trường THPT huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp.
6. Phương pháp nghiên cứu


4

6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu;
- Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm của hoạt động.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
7. Đóng góp mới của luận văn
+ Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý hoạt động của TCM ở trường THPT.
+ Làm sáng tỏ thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn của các trường
THPT huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp.
+ Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhằm đáp ứng
yêu cầu đổi mới QLGD trong các trường THPT ở huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp
trong giai đoạn hiện nay.
Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho CBQL các
trường THPT trong công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, cấu
trúc của luận văn gồm 3 chương:
+ Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động tổ chuyên môn của
các trường THPT.
+ Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn của các
trường THPT huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp.
+ Chương 3: Một số giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của các
trường THPT huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp.


5

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
TỔ CHUYÊN MÔN CỦA CÁC TRƯỜNG THPT
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Trong bức thư gửi cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh ngày 16 tháng 10
năm 1968, Hồ Chí Minh có dạy: “ Dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi
đua dạy tốt và học tốt. Trên nền tảng giáo dục chính trị và lãnh đạo tư tưởng tốt,
phải phấn đấu nâng cao chất lượng văn hoá và chuyên môn nhằm thiết thực giải
quyết các vấn đề do cách mạng nước ta đề ra trong một thời gian không xa đạt
những đỉnh cao của khoa học kỹ thuật” [24].
Ngày 15/6/2004 Ban bí thư Trung ương Đảng ra Chỉ thị số 40/CT - TW đề
cập vấn đề “Xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục
giai đoạn 2005 - 2010”. Trong Chỉ thị đã nêu rõ: “Mục tiêu của chiến lược phát
triển giáo dục là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được
chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú
trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của
nhà giáo, thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự
nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi
ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”[1].
Chấp hành tinh thần chỉ đạo của Chỉ thị trên, ngày 11 tháng 01 năm 2005,
Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định phê duyệt Đề án “Xây dựng, nâng cao chất
lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2005-2010”.
Trong các nhiệm vụ nêu ra đã lưu ý việc: “Tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng để tiếp tục xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, CBQL giáo
dục. Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò, trách
nhiệm của nhà giáo và nhiệm vụ xây dựng đội ngũ nhà giáo, CBQL giáo dục có
chất lượng cao, giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, trong sáng về đạo đức, tận tụy


6

với nghề nghiệp, làm trụ cột thực hiện các mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo
nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”[17].
Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 với mục tiêu tổng quát đến năm
2020, nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn
hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo
dục được nâng cao một cách toàn diện [16].
Nâng cao chất lượng GD nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội
trong thời kỳ CNH, HĐH đất nước là trách nhiệm nặng nề của toàn Đảng, toàn
dân, trong đó ngành GD góp phần hết sức to lớn. Lực lượng có vai trò đặc biệt
quan trọng quyết định chất lượng GD là đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục. Do
vậy, việc nghiên cứu công tác quản lý, xây dựng và phát triển các hoạt động dạy
học - giáo dục trong nhà trường nói chung, hoạt động TCM nói riêng ở các trường
THPT là nhiệm vụ quan trọng và là điều kiện cơ bản để nâng cao chất lượng GD
toàn diện. Trong công tác quản lý nhà trường, nếu quản lý có hiệu quả đội ngũ
TTCM, cùng với việc đề ra được các biện pháp quản lý hoạt động của TCM có cơ
sở khoa học và phù hợp với điều kiện thực tiễn sẽ là con đường tốt nhất để đạt
được chất lượng giáo dục theo mục tiêu đề ra.
Ở trường THPT, tổ chuyên môn là tổ chức quan trọng và nòng cốt. Bởi lẽ
hoạt động chủ yếu của nhà trường là hoạt động chuyên môn, vì tổ chuyên môn là
đơn vị sản xuất chính và nơi thực hiện mọi chủ trương đường lối chính sách của
Đảng, Nhà nước, địa phương, nhà trường về giáo dục. Hoạt động của TCM trong
nhà trường có vai trò quyết định đến sự phát triển của nhà trường nói riêng và sự
phát triển giáo dục nói chung. Hoạt động của TCM là nhân tố quyết định trực tiếp
đến chất lượng dạy học của các nhà trường THPT.
Hiện nay, việc nghiên cứu hoạt động của TCM và đội ngũ TTCM trong các
nhà trường THPT chưa nhiều và chưa mang lại hiệu quả cao. Thời gian qua,


7

nghiên cứu về lĩnh vực QLGD đã được sự quan tâm của nhiều tác giả như: Phạm
Minh Hạc, Nguyễn Ngọc Quang, Đặng Quốc Bảo, Hà Thế Ngữ, Hà Sĩ Hồ,
Nguyễn Gia Quý, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đỗ Văn Chấn, Trần Kiểm … Ngoài ra
trên các tạp chí, bài báo, các đề tài khoa học, một số Luận án tiến sĩ, Luận văn
thạc sĩ trong nước nghiên cứu về hoạt động của TCM và đội ngũ TTCM ở các cơ
sở giáo dục, các nhà trường. Trên địa bàn huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp từ trước
đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu các giải pháp quản lý hoạt động của
TCM trong các trường THPT. Chúng tôi nhận thấy, vấn đề quản lý hoạt động của
TCM là một nhiệm vụ quan trọng, vì vậy đã chọn vấn đề này làm đề tài nghiên
cứu cho luận văn nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học - giáo dục trong
nhà trường, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục và đào tạo, phát triển kinh tế xã
hội trong giai đoạn hiện nay.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Tổ chuyên môn
Theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 3 năm 2011 của Bộ
trưởng Bộ GD & ĐT về việc ban hành Điều lệ trường THCS, trường THPT và
trường PT nhiều cấp học (gọi tắt là Điều lệ trường trung học), quy định ở Điều 16:
“Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác thư viện,
thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của trường trung học
được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học hoặc nhóm các
hoạt động ở từng cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng, từ 1
đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm
trên cơ sở giới thiệu của tổ chuyên môn và giao nhiệm vụ vào đầu năm học”[10].
Như vậy theo qui định của Điều lệ có thể hiểu:
- Tổ chuyên môn là một bộ phận của nhà trường, gồm một nhóm giáo viên
(từ 3 người trở lên) cùng giảng dạy về một môn học hay một nhóm môn học hay


8

một nhóm viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, tư vấn học đường…
được tổ chức lại để cùng nhau thực hiện các nhiệm vụ theo qui định tại khoản 2
điều 16 của Điều lệ nhà trường.
- Mỗi TCM có tổ trưởng và từ 1-2 tổ phó do HT bổ nhiệm vào đầu năm học.
- Trong trường trung học có 2 loại TCM phổ biến: Tổ đơn môn và tổ liên
môn. Đối với những trường THPT có qui mô lớn thì có tổ đơn môn như: tổ Toán,
tổ Vật lý, tổ Ngữ văn…, những trường qui mô nhỏ và ở cấp THPT thường có tổ
liên môn như: tổ khoa học tự nhiên, tổ khoa học xã hội, hay tổ Toán – Vật lý, Tổ
Hóa - Sinh, Tổ Ngữ văn – Lịch sử... Nhiều khi trong một trường cũng có cả hai
loại TCM môn này. Đối với tổ liên môn, trong sinh hoạt chuyên môn đôi khi lại
được tách thành các nhóm chuyên môn để sinh hoạt theo điều kiện thực tế và yêu
cầu triển khai nhiệm vụ.
Tổ chuyên môn là nơi thực hiện mọi đường lối, chính sách của Đảng, Nhà
nước, của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, địa phương và nhà trường.
* Nhiệm vụ của tổ chuyên môn: Theo qui định tại khoản 2, điều 16 Điều lệ
trường trung học, TCM có các nhiệm vụ chính sau đây:
- Xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ.
- Hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch
dạy học, phân phối chương trình và các hoạt động giáo dục khác của nhà trường.
- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ cho GV thuộc tổ quản lý.
- Tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy định của Chuẩn
nghề nghiệp GV trung học và các quy định khác hiện hành.
- Giới thiệu tổ trưởng, tổ phó.
- Đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên.
- Tổ chuyên môn sinh hoạt hai tuần một lần và có thể họp đột xuất theo yêu
cầu công việc hay khi Hiệu trưởng yêu cầu.


9

Căn cứ theo qui định này, mỗi trường có thể qui định cụ thể hơn các nhiệm
vụ của TCM phù hợp với điều kiện và yêu cầu thực hiện nhiệm vụ từng năm học.
* Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trong trường THPT: Tổ chuyên môn có
vai trò quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch tổ, quản lý kế hoạch và hoạt
động của tổ viên, quản lý các thành viên trong việc thực hiện quy chế chuyên môn
của ngành. Tổ chuyên môn còn là tổ chức cơ sở giúp nhà trường thực thi các quy
định về dạy học mang tính thống nhất và chuyên sâu.
Thông qua tổ chuyên môn, tay nghề của giáo viên từng bước được nâng lên,
qua đó nâng cao chất lượng dạy học (từ việc dự giờ, thao giảng, hội giảng, các cá
nhân GV học tập kinh nghiệm lẫn nhau...) Nhờ có TCM, các GV nhận thức và
thực hiện tốt nền nếp, kỷ cương trong dạy học và giáo dục. Tổ chuyên môn là đơn
vị cơ sở để thực hiện các chức năng QLGD, qua đó các kế hoạch, mục tiêu được
thực hiện, đồng thời các thành viên trong tổ biết mình đang ở đâu, phải làm gì để
góp phần hoàn thành kế hoạch chung cùng với nhà trường.
TCM là một bộ phận cấu thành của trường THPT. Các tổ, nhóm chuyên môn
có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp với các bộ phận nghiệp vụ khác và các
tổ chức đoàn thể để cùng thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn và các nhiệm vụ
khác nhằm đạt được các mục tiêu của chiến lược phát triển nhà trường đề ra.
TCM là nơi trực tiếp triển khai các mặt hoạt động của nhà trường, là đầu
mối quản lý mà hiệu trưởng nhất thiết phải tập trung dựa vào đó để quản lý nhà
trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động dạy học, giáo dục
và hoạt động sư phạm của GV. Đặc biệt, TCM là nơi tập hợp, đoàn kết, tìm hiểu
nắm vững tâm tư, tình cảm và những khó khăn trong đời sống của các GV trong
tổ, kịp thời động viên, giúp đỡ GV trong tổ hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
* Vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của TTCM trong trường THPT
+ Vai trò của TTCM: TTCM là những GV có chuyên môn vững, có phẩm


10

chất chính trị, đạo đức tốt, biết tập hợp các thành viên trong tổ, biết giúp HT triển
khai kế hoạch hoạt động của nhà trường. TTCM là người chỉ đạo trực tiếp các
thành viên trong tổ thực hiện kế hoạch của tổ và của cá nhân, biết điều hành hoạt
động của tổ một cách hợp lý, đề xuất, tham mưu với HT trong phân công chuyên
môn, phân công giảng dạy phù hợp với năng lực chuyên môn của GV bộ môn
trong tổ. TTCM phải là người tiên phong trong các công tác giảng dạy, nghiên
cứu khoa học và tự học, tự bồi dưỡng; biết đem lại bầu không khí tâm lý lành
mạnh trong tổ; hiểu được tâm tư nguyện vọng, nhu cầu của các thành viên; sống
trung thực, mẫu mực, công bằng; là trung tâm đoàn kết của tổ, tạo nên động lực
tích cực để các thành viên trong tổ nỗ lực, phấn đấu hoàn thành mục tiêu chung.
+ Nhiệm vụ của TTCM: Theo Điều 16 của Điều lệ trường trung học, Người
TTCM thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm sau:
Quản lý giảng dạy của GV
- Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần, tháng, học kì và cả
năm học nhằm thực hiện chương trình, KH dạy học và các hoạt động khác theo kế
hoạch GD, PPCT môn học của Bộ GD & ĐT và KH năm học của nhà trường.
- Xây dựng kế hoạch cụ thể dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy
bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo HS yếu kém.
- Xây dựng kế hoạch cụ thể về sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học
đúng, đủ theo các tiết trong PPCT.
- Hướng dẫn xây dựng và quản lý việc thực hiện kế hoạch cá nhân, soạn
giảng của tổ viên (KHCN dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi
dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém; sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học
đúng, đủ theo các tiết trong PPCT; soạn giáo án theo PPCT, chuẩn kiến thức, kĩ
năng và sách giáo khoa, thảo luận các bài soạn khó; tổ chức nghiên cứu khoa học,


11

viết sáng kiến kinh nghiệm về nâng cao chất lượng dạy học, đổi mới PPDH, đổi
mới KTĐG, phát hiện và bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém...).
- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV trong tổ, GV mới tuyển
dụng (đổi mới PPDH; đổi mới KTĐG; dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng; sử
dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy
học góp phần đổi mới PPDH, phương pháp kiểm tra, đánh giá...).
- Điều hành hoạt động của tổ (tổ chức các cuộc họp tổ theo định kì quy định
về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác); lưu trữ hồ
sơ của tổ; thực hiện báo cáo cho Hiệu trưởng theo quy định.
- Quản lý, kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn của GV (thực hiện hồ
sơ chuyên môn; soạn giảng theo KH dạy học và PPCT, chuẩn kiến thức kĩ năng;
ra đề kiểm tra, thực hiện việc cho điểm theo quy định; KH dự giờ của GV...).
- Các hoạt động khác (đánh giá, xếp loại GV; đề xuất khen thưởng, kỉ luật
giáo viên... Việc này đỏi hỏi TTCM phải nắm thật rõ về tổ viên của mình, về ưu
điểm, hạn chế trong việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy được phân công).
Quản lý học tập của học sinh
- Nắm được kết quả học tập của HS thuộc bộ môn quản lý để có biện pháp
nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục.
- Đề xuất, xây dựng kế hoạch, tổ chức các hoạt động nội, ngoại khóa cho học
sinh để thực hiện mục tiêu giáo dục.
Quản lý cơ sở vật chất và các hoạt động khác (theo sự phân công của HT)
Nhiệm vụ của TTCM rất đa dạng, phong phú nhiều công việc, không ít
những khó khăn. Các loại công việc là sự kết hợp chuyên môn với công tác quản
lý. Tổ trưởng vừa có trách nhiệm với các thành viên trong tổ, vừa có trách nhiệm
trước lãnh đạo nhà trường.
+ Quyền hạn của tổ trưởng chuyên môn:


12

- Quyền quản lý, điều hành các hoạt động của tổ: Lập kế hoạch, phân công
nhiệm vụ, triệu tập, hội ý, họp tổ.
- Quyền quyết định các nội dung sinh hoạt tổ trên cơ sở các kế hoạch.
- Quyền theo dõi, đôn đốc, nhắc nhở, động viên và kiểm tra thực hiện các
nhiệm vụ của các thành viên trong tổ, giúp Hiệu trưởng có cơ sở đánh giá giáo
viên một cách chính xác.
- Quyền được tham dự các cuộc họp, hội nghị chuyên môn có liên quan đến
chương trình của các môn của tổ khi cấp trên tổ chức.
- Quyền được ưu tiên bồi dưỡng về chuyên môn do Sở GD và ĐT, Phòng
GD và ĐT tổ chức, được hưởng các chế độ chính sách về mặt vật chất và tinh
thần theo các văn bản pháp luật hiện hành.
- Quyền tư vấn, đề xuất với HT những vấn đề về chuyên môn. Đề nghị HT
tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho việc dạy - học của các môn học mà tổ phụ trách.
- Quyền tham gia vào hội đồng thi đua khen thưởng của nhà trường, là một
trong những thành viên chính thức của hội đồng.
1.2.2. Hoạt động, hoạt động tổ chuyên môn
- Từ điển Tiếng Việt của nhà xuất bản giáo dục Hà Nội định nghĩa rằng:
Hoạt động là tiến hành những việc làm có quan hệ với nhau chặt chẽ nhằm một
mục đích nhất định trong đời sống xã hội [28].
- Hoạt động tổ chuyên môn là hoạt động quan trọng nhất trong nhà trường.
Hoạt động TCM bao gồm: Hoạt động dạy học của GV; tổ chức bồi dưỡng học
sinh khá giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém; tổ chức các hoạt động đổi mới PPDH;
hoạt động tự học, tự bồi dưỡng, viết sáng kiến kinh nghiệm, hoạt động ngoại
khoá…; hoạt động kiểm tra, đánh giá GV về chuyên môn nghiệp vụ, năng lực sư
phạm; công tác thi đua; các hoạt động khác trong Nhà trường theo sự phân công
của HT. Trong đó hoạt động chính của TCM là hoạt động giảng dạy theo môn


13

học và nhóm môn học do các thành viên đã được đào tạo ở trường đại học theo
quy định hiện hành của Bộ GD & ĐT. Hoạt động của TCM có vai trò quyết định
đến chất lượng dạy học và giáo dục, góp phần hình thành thương hiệu của Nhà
trường. Thông qua hoạt động của TCM, GV thực hiện tốt quá trình dạy học theo
yêu cầu đổi mới PPDH, đổi mới giáo dục THPT (từ việc thực hiện chương trình
dạy học, soạn bài chuẩn bị lên lớp, KTĐG kết quả học tập của HS đến các hoạt
động chuyên môn nghiệp vụ của GV, quản lý hoạt động học của HS...). Trong
quá trình hoạt động ở TCM, mỗi GV có môi trường và điều kiện học hỏi thêm về
chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng sử dụng thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin
nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm...Trong nhà trường, khi
các TCM xây dựng được một tập thể đoàn kết, nhất trí cao, có bầu không khí tâm
lý thoải mái thì sẽ là môi trường tốt để giúp đội ngũ GV thực hiện các kế hoạch
hoạt động của tổ chuyên môn một cách hiệu quả và đạt mục tiêu nhà trường đề ra.
1.2.3. Quản lý, quản lý hoạt động tổ chuyên môn
1.2.3.1. Khái niệm về quản lý
Quản lý là một hiện tượng xuất hiện rất sớm, ngay từ buổi sơ khai, để đương
đầu với sức mạnh tự nhiên, để tồn tại và phát triển, con người đã phải hình thành
các nhóm hợp tác lao động tập thể nhằm thực hiện các mục tiêu mà mỗi cá nhân
riêng lẻ không thể thực hiện được, điều này đòi hỏi phải có sự tổ chức, có phân
công và hợp tác lao động, từ đó xuất hiện sự quản lý.
Dưới góc độ khoa học, có nhiều quan niệm về QL theo những cách tiếp cận
khác nhau. Từ sự đa dạng về tiếp cận, dẫn đến sự phong phú về các khái niệm QL.
K. Marx cũng đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động
chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cần có một sự lãnh
đạo để điều hoà hoạt động cá nhân và thực hiện chức năng chung phát sinh từ mọi
vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của những khí quan


14

độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm thì tự mình điều khiển lấy còn một dàn
nhạc thì cần có nhạc trưởng” [12].
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “ Bản chất của hoạt động quản lý bao gồm hai
quá trình tích hợp vào nhau: quá trình “ quản” gồm sự coi sóc, giữ gìn, duy trì hệ
ở trạng thái “ổn định”; quá trình “ lý” gồm sự sửa sang, sắp xếp, đổi mới hệ, đưa
hệ vào thế “ phát triển”…Trong “quản” phải có “lý”, trong “lý” phải có “quản” để
động thái của hệ ở thế cân bằng động: hệ vận động phù hợp, thích ứng và có hiệu
quả trong mối tương tác giữa các nhân tố bên trong với các nhân tố bên ngoài” [7].
Một cách khái quát: “Quản lý là hoạt động, là tác động có định hướng, có
chủ đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý trong một tổ chức nhằm làm
cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [20].
Theo tác giả Hà Sỹ Hồ, nếu như ở tầm vĩ mô, nói đến quản lý xã hội thì:
"Quản lý là sự tác động liên tục, có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý
lên khách thể quản lý về mặt chính trị, văn hoá, kinh tế, xã hội...bằng một hệ
thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và biện pháp
cụ thể, nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng" [22].
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: "Quản lý là quá
trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng tối đa các chức năng kế
hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra" [15].
Còn theo Từ điển Giáo dục học, quản lí là “hoạt động hay tác động có định
hướng có chủ đích của chủ thể quản lí (người quản lí) đến khách thể quản lí
(người bị quản lí) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được
mục đích của tổ chức. Các hình thức chức năng quản lý bao gồm chủ yếu: kế
hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo hoặc lãnh đạo và kiểm tra” [21].
Theo tác giả Trần Hữu Cát, Đoàn Minh Duệ: "Quản lý là hoạt động thiết yếu
nẩy sinh khi con người hoạt động tập thể; là sự tác động của chủ thể vào khách


15

thể, trong đó quan trọng nhất là khách thể con người, nhằm thực hiện các mục
tiêu chung của tổ chức " [13].
Qua các khái niệm trên chúng ta có thể nhận thấy: quản lý vừa là một khoa
học vừa là một nghệ thuật, nó mang tính khoa học vì các hoạt động quản lý có tổ
chức, có định hướng dựa trên những quy luật, những nguyên tắc và phương pháp
hoạt động cụ thể. Quản lý cũng là một nghệ thuật vì nó vận dụng một cách sáng tạo
trên những điều kiện cụ thể trong sự kết hợp và tác động nhiều mặt của các yếu tố
khác nhau trong xã hội.
Như vậy theo chúng tôi thì bản chất của QL là một loại hoạt động để điều
khiển lao động. Đó là qúa trình tác động có định hướng của chủ thể QL đến khách
thể QL nhằm sử dụng có hiệu quả các tiềm năng, các cơ hội của tổ chức để đạt
được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường. Xã hội ngày càng
phát triển các loại hình lao động ngày càng phong phú, phức tạp, tinh vi thì hoạt
động QL càng có vai trò quan trọng và quyết định để tổ chức hướng tới đích bằng
con đường ngắn nhất, hiệu quả nhất. Quá trình này có thể được mô tả bằng sơ đồ:
Công cụ
quản lý

Chủ thể quản
Chủ thể
lý

quản lý

Chức năng
quản lý

Khách thể
quản lý

Mục
tiêu
quản lý

Phương pháp
quản lý

Sơ đồ 1.1: Mô hình quá trình tác động của hoạt động quản lý


16

Hoạt động quản lý là một dạng lao động đặc biệt gắn với lao động tập thể và
kết quả của sự phân công lao động xã hội, nhưng lao động quản lý lại có thể phân
chia thành một hệ thống các dạng lao động xác định mà theo đó chủ thể QL có thể
tác động vào đối tượng QL. Các dạng hoạt động xác định này được gọi là các
chức năng QL. Một số nhà nghiên cứu cho rằng trong mọi quá trình QL, người
cán bộ quản lý phải thực hiện một dãy chức năng QL kế tiếp nhau một cách lôgic,
bắt đầu từ lập kế hoạch xây dựng tổ chức, chỉ đạo thực hiện và cuối cùng là kiểm
tra đánh giá. Quá trình này được tiếp diễn một cách “tuần hoàn” và được gọi là
chu trình quản lý. Có thể hiểu chu trình quản lý gồm các chức năng cơ bản sau:
+ Chức năng lập kế hoạch: Là chức năng hạt nhân quan trọng nhất của quá
trình quản lý. Kế hoạch được hiểu là tập hợp các mục tiêu cơ bản được sắp xếp
theo một trình tự nhất định. Trước khi tiến hành thực hiện những nội dung mà chủ
thể quản lý đề ra. Kế hoạch đặt ra xuất phát từ đặc điểm tình hình cụ thể của tổ
chức và những mục tiêu định sẵn mà tổ chức có thể hướng tới và đạt được theo
mong muốn. Dưới sự tác động có định hướng của chủ thể quản lý.
+ Chức năng tổ chức: Là sắp xếp, bố trí một cách khoa học và phù hợp những
nguồn lực (nhân lực, vật lực và tài lực) của hệ thống thành một hệ toàn vẹn nhằm
đảm bảo cho chúng tương tác với nhau để đạt được mục tiêu của hệ thống một

cách tối ưu nhất, hiệu quả nhất.
Đây là một chức năng quan trọng, đảm bảo tạo thành sức mạnh của tổ chức
để thực hiện thành công kế hoạch. Như Lê Nin nói: “Tổ chức là nhân tố sinh ra hệ
toàn vẹn, biến một tập hợp các thành tố rời rạc thành một thể thống nhất, người ta
gọi là hiệu ứng tổ chức”.
+ Chức năng chỉ đạo: Chức năng này có tính chất tác nghiệp, điều chỉnh, điều
hành hoạt động của hệ thống nhằm thực hiện đúng kế hoạch đã định để biến mục
tiêu trong dự kiến thành kết quả hiện thực. Trong quá trình chỉ đạo phải bám sát


17

các hoạt động, các trạng thái vận hành của hệ thống đúng tiến trình, đúng kế
hoạch đã định. Đồng thời phát hiện ra những sai sót để kịp thời sửa chữa, uốn nắn
không làm thay đổi mục tiêu, hướng vận hành của hệ thống nhằm giữ vững mục
tiêu chiến lược mà kế hoạch đã đề ra.
+ Chức năng kiểm tra đánh giá: Thu thập những thông tin ngược từ đối tượng
quản lý trong quá trình vận hành của hệ thống để đánh giá xem trạng thái của hệ
thống đã đến đâu, xem mục tiêu dự kiến ban đầu và toàn bộ kế hoạch đã đạt đến
mức độ nào? Trong quá trình kiểm tra kịp thời phát hiện những sai sót trong qúa
trình hoạt động để kịp thời điều chỉnh, sửa chữa mục tiêu, đồng thời tìm ra
nguyên nhân thành công, thất bại giúp cho chủ thể quản lý rút ra được bài học
kinh nghiệm để thực hiện cho qúa trình quản lý tiếp theo.
Các chức năng QL có mối quan hệ mật thiết và ảnh hưởng qua lại với nhau,
khi thực hiện hoạt động QL thì yếu tố thông tin luôn có mặt trong tất cả các giai
đoạn với vai trò vừa là điều kiện vừa là phương tiện để tạo điều kiện cho chủ thể
QL thực hiện các chức năng QL và đưa ra các quyết định QL. Mối quan hệ giữa
các chức năng QL và vai trò của thông tin trong chu trình QL thể hiện bằng sơ đồ:

Kế hoạch

Kiểm tra

Thông tin QL

Tổ chức

Chỉ đạo

Môi trường quản lý
Sơ đồ 1.2. Mối quan hệ của các chức năng quản lý trong chu trình quản lý


18

1.2.3.2. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là những tác động có tổ chức, có định
hướng của chủ thể quản lý (Hiệu trưởng) đến đối tượng quản lý (tổ chuyên môn)
nhằm đảm bảo cho hoạt động của TCM đi vào nề nếp đạt hiệu quả và phù hợp với
điều kiện thực tế của trường, trong đó sử dụng và khai thác có hiệu quả nhất các
tiềm năng, các cơ hội để nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục trong nhà
trường theo ý chí của chủ thể quản lý [20].
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là hoạt động của chủ thể quản lý (Hiệu
trưởng) nhằm tập hợp vào tổ chức các hoạt động của tổ chuyên môn, giáo viên,
học sinh các lực lượng giáo dục khác cũng như huy động tối đa các nguồn lực
giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường.
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn chủ yếu là tác động đến tổ trưởng chuyên
môn và tập thể giáo viên trong TCM để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ
trong quá trình giáo dục HS theo mục tiêu đào tạo. Dạy học - giáo dục là hoạt
động trung tâm của nhà trường. Mọi hoạt động đa dạng và phức tạp trong nhà

trường đều hướng vào tiêu điểm này. Vì vậy quản lý hoạt động TCM của Hiệu
trưởng thực chất là quản lý quá trình dạy học - giáo dục trong nhà trường.
Như vậy, theo chúng tôi thì quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong tường
THPT là một loại lao động để điều khiển lao động. Đó là quá trình tác động có
định hướng của Hiệu trưởng đến các tổ chuyên môn và các yếu tố khác nhằm
giúp tổ chuyên môn đạt được mục tiêu, kế hoạch đề ra.
1.2.4. Giải pháp, giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn
a. Giải pháp là gì?
Theo từ điển Tiếng Việt “Giải pháp là phương pháp giải quyết một vấn đề cụ
thể nào đó”. Như vậy nói đến giải pháp là nói đến những cách thức tác động nhằm
thay đổi chuyển biến một hệ thống, một quá trình, một trạng thái nhất định nhằm


19

đạt được mục đích hoạt động. Giải pháp càng thích hợp, càng tối ưu, càng giúp
con người nhanh chóng giải quyết những vấn đề đặt ra. Tuy nhiên, để có được
những giải pháp như vậy, cần phải dựa trên những cơ sở lý luận và thực tiễn đáng
tin cậy.
b. Giải pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn
Giải pháp quản lý được hiểu là phương pháp giải quyết việc thực hiện các
chức năng QL một công việc cụ thể. Giải pháp QL hoạt động của TCM trong nhà
trường được hiểu là phương pháp giải quyết các chức năng QL trong công tác
hoạt động của TCM nhằm đạt được mục tiêu chung của nhà trường, đáp ứng được
yêu cầu của xã hội và mong muốn của nhân dân. Hiện nay, trường THPT cần tăng
cường giải pháp QL các hoạt động nói chung và hoạt động của TCM nói riêng.
1.3. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông
Hoạt động cơ bản của tổ chuyên môn môn là việc tổ chức thực hiện các kế
hoạch hoạt động; tổ chức giảng dạy bám sát nội dung chương trình dạy học theo
quy định của Bộ GD, Sở GD và Nhà trường, thực hiện đổi mới phương pháp dạy

học để nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường.
Hoạt động của tổ chuyên môn còn là việc tổ chức bồi dưỡng chuyên môn
nghiệp vụ cho giáo viên định kỳ theo chương trình của bộ giáo dục và đào tạo; tổ
chức kiểm tra đánh giá các hoạt động giảng dạy của giáo viên và học sinh; tổ
chức các hoạt động bồi dưỡng, nâng cao năng lực học tập cho học sinh khá, giỏi
(như ôn thi học sinh giỏi, đại học) và phụ đạo học sinh kém, ngoại khoá … theo
quy định của Bộ giáo dục và Đào tạo, Sở giáo dục và Đào tạo và nhà trường ; xây
dựng và thực hiện hồ sơ quản lý giáo viên của tổ chuyên môn ; tổ chức sinh hoạt
chuyên môn theo quy định. Ngoài ra, các thành viên trong tổ còn tham gia các
công tác khác như: Công tác đoàn thể, công tác chủ nhiệm…khi được hiệu trưởng
hoặc đoàn thể giao nhiệm vụ.


20

1.4. Vấn đề quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT.
1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động tổ chuyên môn
Tổ chuyên môn là nơi quản lý trực tiếp công tác bồi dưỡng giáo viên và phát
hiện những điểm mạnh, điểm yếu, thuận lợi, khó khăn của việc thực hiện các mục
tiêu dạy học. Do đó, Hiệu trưởng phải chỉ đạo hoạt động của tổ chức này thật sâu
sát, có chất lượng và hiệu quả. Thông qua hoạt động của tổ chuyên môn mà quản
lý về chất lượng, nền nếp dạy học, chất lượng tay nghề giáo viên. Bằng việc
hướng dẫn kiểm tra, đôn đốc thông qua TCM, giáo viên thực hiện tốt các khâu
trong dạy học : lập KH giảng dạy cá nhân, soạn bài, giảng bài, đổi mới PPDH…
Để quản lý hoạt động tổ chuyên môn có hiệu quả và chất lượng, Hiệu trưởng
cần phải có sự phân cấp rõ ràng và cụ thể công tác quản lý TCM. Tổ trưởng tổ
chuyên môn là người trực tiếp điều hành, tổ chức thực hiện các hoạt động chuyên
môn của tổ cho nên TTCM là người thay mặt Hiệu trưởng quản lý tổ viên. Đồng
thời để hoạt động chuyên môn trong tổ được tổ chức thực hiện một cách đồng bộ,
nhịp nhàng, thống nhất và có hiệu quả, đạt được mục tiêu của tổ và đáp ứng mục

tiêu của nhà trường, mỗi giáo viên trong tổ chuyên môn ngoài việc chịu sự quản
lý của tổ trưởng còn phải có trách nhiệm tự quản lý. Như vậy, Hiệu trưởng quản
lý tổ chuyên môn là quản lý công tác quản lý của tổ trưởng chuyên môn.
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT
1.4.2.1. Quản lý công tác kế hoạch của tổ chuyên môn và của giáo viên
a. Vai trò của công tác kế hoạch đối với tổ chuyên môn
Đây là quá trình xác định mục tiêu hoạt động của tổ chuyên môn và quy
định những biện pháp tốt nhất để thực hiện mục tiêu. Nó có vai trò định hướng
cho toàn bộ các hoạt động, là cơ sở để huy động tối đa các nguồn lực cho việc
thực hiện các mục tiêu và là căn cứ cho việc kiểm tra đánh giá quá trình thực hiện
mục tiêu, nhiệm vụ của nhà trường, của tổ cũng như của từng cá nhân.


21

b. Các loại kế hoạch của Hiệu trưởng cần quản lý đối với tổ chuyên môn
và đối với giáo viên
Thời gian
Năm
Kế hoạch
Tổ
Kế hoạch dạy

Học kỳ

Tháng

Tuần

Kế hoạch dạy

Chương trình

Lịch sinh

Chuyên

học; kế hoạch

học; kế hoạch

công tác hàng

hoạt tổ, nhóm

môn

chủ nhiệm; kế

chủ nhiệm; kế

tháng

chuyên môn

hoạch công tác
Kế hoạch dạy

hoạch công tác
Kế hoạch dạy

Kế hoạch tự học,

học; kế hoạch

học; kế hoạch

tự bồi dưỡng và

chủ nhiệm; kế

chủ nhiệm; kế

viết sáng kiến

hoạch công tác

hoạch công tác

kinh nghiệm

Giáo viên

Sổ báo giảng

c. Biện pháp quản lý kế hoạch của Hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn
* Quản lý việc lập kế hoạch
Để lập được kế hoạch đáp ứng với mục tiêu, sát với tình hình thực tế và có
tính khả thi thì Hiệu trưởng tiến hành các bước sau:
- Nâng cao nhận thức cho CBQL và GV: Công việc này yêu cầu HT cần làm

cho CBQL và GV hiểu rõ vai trò, đặc điểm và cách thức làm kế hoạch.
- Thành lập tổ, nhóm để xây dựng kế hoạch: Sau khi CBQL, GV nhận thức
rõ vấn đề xây dựng kế hoạch, HT tiến hành thành lập tổ, nhóm gồm các tổ trưởng,
nhóm trưởng chuyên môn xây dựng kế hoạch. Đội ngũ này có trách nhiệm:
+ Xác định mục tiêu, chương trình công tác của tổ, nhóm trên tinh thần mục
tiêu của nhà trường.
+ Tiến hành thu thập các thông tin, tổ chức đánh giá thông tin, dự báo sự
phát triển từ đó xác định các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể, các phương pháp, biện
pháp thực hiện trong kỳ kế hoạch.
- Lập kế hoạch sơ bộ và tiến đến lập kế hoạch chính thức.
* Quản lý việc thực hiện kế hoạch


22

- Quản lý việc triển khai và tổ chức việc thực hiện kế hoạch: Sau khi kế
hoạch chính thức được xây dựng, Hiệu trưởng phê duyệt kế hoạch và bố trí thời
gian để tổ, nhóm chuyên môn sinh hoạt triển khai kế hoạch đã đề ra.
- Theo dõi, giám sát điều chỉnh và sửa chữa (nếu có).
* Quản lý kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch
Chỉ đạo việc kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện kế hoạch để rút ra bài học
kinh nghiệm và điều chỉnh kế hoạch cho kỳ sau.
1.4.2.2. Quản lý hoạt động dạy học
Giáo viên là chủ thể quản lý trực tiếp hoạt động dạy học, vì hoạt động bao
giờ cũng diễn ra ở cấp độ cá nhân, gắn liền với chủ thể hoạt động. Nội dung quản
lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng thông qua tổ chuyên môn bao gồm [18]
- Quản lý việc lập kế hoạch dạy học của giáo viên.
- Quản lý việc thực hiện kế hoạch dạy học của giáo viên.
- Quản lý lớp học và hoạt động của HS trong các hoạt động GD ngoài môn học.
- Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh.

- Quản lý việc phát triển kế hoạch dạy học và giáo dục của giáo viên trong
chu trình dạy học tiếp theo.
1.4.2.3. Quản lý hoạt động nâng cao chất lượng học tập của học sinh
Các biện pháp thực hiện nội dung quản lý hoạt động nâng cao chất lượng học
tập của học sinh.
a. Khảo sát, đánh giá thực trạng chất lượng học tập của học sinh
Ngay từ đầu năm học, với học sinh khối 10 chỉ trong tuần thứ hai sau khi gọi
học sinh vào nhập học, Hiệu trưởng phải tổ chức kiểm tra các môn văn hoá để
đánh giá và phân loại chất lượng đầu vào. Với học sinh khối 11 và 12 thì căn cứ
vào kết quả xếp loại học lực của năm học trước để phân loại học sinh. Giao cho


23

các tổ, nhóm chuyên môn thống kê số lượng học sinh xếp loại học lực giỏi, khá và
học sinh yếu kém theo môn học.
b. Lập kế hoạch nâng cao chất lượng học tập của học sinh
Căn cứ vào kết quả đã khảo sát về tình hình thực tế của nhà trường, Hiệu
trưởng giao cho phó Hiệu trưởng chuyên môn cùng với các tổ trưởng, nhóm
trưởng chuyên môn sắp xếp lớp học theo khối với các đối tượng học sinh và tiến
hành cử giáo viên có năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức tốt trực tiếp tham
gia bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém. Đồng thời phân công giáo
viên tham gia ôn luyện để nâng cao chất lượng đại trà đối với các lớp học sinh có
học lực trung bình và trung bình khá. Từ đó thống nhất kế hoạch nâng cao chất
lượng học tập của học sinh, thông qua thời khoá biểu.
c. Thực hiện kế hoạch nâng cao chất lượng học tập của học sinh
Căn cứ vào kế hoạch đã đề ra, Hiệu trưởng tổ chức, triển khai lịch học và
quản lý hoạt động học tập để nâng cao chất lượng học tập của học sinh cả về thời
gian và chất lượng học tập, tinh thần, thái độ và phương pháp học tập. Để quản lý
hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng học tập của học sinh thì người quản

lý cần chú ý tới việc quản lý hoạt động học của học sinh. Hiệu trưởng căn cứ vào
tình hình cụ thể của nhà trường mà đề ra các biện pháp giáo dục thái độ, động cơ
học tập, xây dựng nề nếp, nội quy học tập thống nhất trong toàn trường.
1.4.2.4. Quản lý việc bồi dưỡng, tự bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và
công tác nghiên cứu khoa học cho giáo viên
Để quản lý tốt công tác tự học, tự bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học của
GV, ngay từ đầu năm học, Hiệu trưởng cùng BGH và các TTCM phải bàn bạc
thống nhất xây dựng kế hoạch tự học, tự bồi dưỡng cho GV. Trong Điều 32 của
Điều lệ trường Trung học có nêu: “Giáo viên có quyền được cử tham gia các lớp
bồi dưỡng, hội nghị chuyên đề để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ” [10].


24

Hàng năm, cùng với TTCM, HT phải đánh giá, phân loại năng lực của từng
GV trong tổ để có kế hoạch bồi dưỡng GV. Việc đánh giá, phân loại GV phải
chính xác. Để phân loại GV một cách khách quan, HT phải thu thập và phân tích
thông tin từ nhiều kênh, như: dự giờ thăm lớp, dùng phiếu thăm dò của HS, thông
qua tổ, nhóm chuyên môn, lấy ý kiến từ phía cha mẹ HS… Đây là việc làm rất
cần thiết đối với HT các nhà trường trong việc quản lý GV. Việc phân loại đúng
GV, giúp HT phân công giảng dạy phù hợp, tổ chức bồi dưỡng GV đúng năng lực
làm cho công tác giảng dạy của GV đáp ứng được yêu cầu của người học, từ đó
nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. Cùng với tổ trưởng, HT có kế
hoạch về chế độ bồi dưỡng, đào tạo để GV có thể tham gia học tập trình độ trên
chuẩn, đào tạo ngắn hạn, dài hạn như học sau đại học và các lớp bồi dưỡng
nghiệp vụ chuyên môn ngắn hạn theo chương trình bồi dưỡng thường xuyên của
Bộ GD, Sở GD. Phải coi vấn đề bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao nghiệp vụ
là quyền lợi và nghĩa vụ đối với mọi GV trong điều kiện nhà trường khó khăn về
kinh phí không có điều kiện cho đi học tập trung dài hạn nhiều.
Hiệu trưởng chỉ đạo các TCM bàn bạc để lên kế hoạch cụ thể về vấn đề tự

học, tự bồi dưỡng của tổ mình qua việc phân công cụ thể cho từng GV nghiên cứu
những vấn đề cần thiết để thảo luận trước tổ trong buổi họp chuyên môn, như:
những nội dung dạy học khó, phương pháp dạy học mới, những chuyên đề về đổi
mới phương pháp giảng dạy… Từ đó, các GV được phân công chịu trách nhiệm
giảng dạy nêu vấn đề để cả tổ cùng bàn bạc, thảo luận đi đến thống nhất chung.
Hiệu trưởng có kế hoạch phân công giáo viên kèm cặp giúp đỡ lẫn nhau
trong chuyên môn: Giáo viên có năng lực kèm giáo viên yếu hơn, đặc biệt là đối
với những giáo viên trẻ mới ra trường đang có thời gian tập sự phải phân công
người kèm cặp hướng dẫn chu đáo. Hiệu trưởng cần phải giảm số giờ tối đa theo
quy định để giáo viên đang tập sự có điều kiện dự giờ thăm lớp, học hỏi đồng


25

nghiệp. Trong bản kế hoạch của mình, mỗi cá nhân đều phải đăng ký vấn đề tự
học, tự bồi dưỡng. Tất cả các giáo viên trong nhà trường đều phải có sổ tự học, tự
bồi dưỡng, đây là một loại hồ sơ bắt buộc đối với giáo viên.
Ngay từ đầu năm học, HT chỉ đạo các cá nhân trong TCM bàn bạc chọn đề
tài sáng kiến kinh nghiệm trong năm và xây dựng kế hoạch bảo vệ đề cương, bảo
vệ chính thức. Phải coi việc viết sáng kiến kinh nghiệm là việc làm bắt buộc đối
với tất cả các GV và là tiêu chí xếp loại thi đua đối với tổ trưởng và cá nhân.
Để có điều kiện tốt cho GV trong công tác tự học, tự bồi dưỡng thì Hiệu
trưởng bàn bạc với BGH uỷ quyền cho phó Hiệu trưởng chuyên môn có kế hoạch
thường xuyên tổ chức các chuyên đề, hội thi trong nhà trường, như: Chuyên đề
đổi mới PPDH, chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi và phụ đạo học sinh yếu –
kém, chuyên đề trao đổi kinh nghiệm luyện thi đại học; hội thi thao giảng giáo
viên giỏi cấp trường để chọn giáo viên giỏi cấp tỉnh, phong trào dự giờ thăm lớp
do công đoàn tổ chức; hội thi làm đồ dùng dạy học, các chuyên đề ngoại khoá…
Tất cả các hoạt động trên đều có tác dụng nâng cao năng lực dạy học của giáo
viên. Vì vậy, nhà trường phải có kế hoạch cụ thể để tất cả giáo viên tham gia. Sau

mỗi lần tổ chức các hội thi đều phải rút kinh nghiệm, tổng hợp khen – chê đúng
lúc, đúng chỗ để động viên khuyến khích mọi người.
1.4.2.5. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch
chuyên môn
- Kiểm tra là chức năng cơ bản, có vai trò quan trọng trong quá trình quản lý
trường học nói chung, quản lý hoạt động TCM nói riêng. Chúng ta có thể khẳng
định rằng, không có kiểm tra thì không có quản lý. Như vậy, kiểm tra, đánh giá
hoạt động tổ chuyên môn của HT là biện pháp quan trọng không thể thiếu được
trong quá trình quản lý. Mục đích kiểm tra, đánh giá hoạt động TCM của HT: