Hoàn thiện kế toán lưu chuyển hàng hóa tại công tyTNHH kinh doanh tổng hợp thương mại tuấn thành

CH

NGă1 C ă S LÝ LU N CHUNG V K TOỄNă L Uă CHUY N
HÀNG HÓA T I
NăV KINHăDOANHăTH
NGăM I

1.1.

căđi măl uăchuy n hàng hóa t iăđ năv kinhădoanhăth

1.1.1.

M t s khái ni m

ngăm i

 Hàng hóa:
Hàng hóa là s n ph m c a lao đ ng mà nó có th th a mãn nhu c uănƠoăđóăc a
conăng i.ăHƠngăhóaăđ c s n xu t không ph i ch ph c v cho nhu c u c aăng
xu tămƠăcònăđ traoăđ i ho c bán trên th tr ng.
HƠngăhóaălƠăđ iăt

ng c a kinhădoanhăth

is n

ngăm i và m căđíchăc a kinh doanh

th ngăm i là l i nhu n,ădoăđóăyêuăc uăđ t ra là ph i qu n lý t tăđ
v y, nhà qu n lý ph i chú ý t i nh ngăđi u sau:

c hàng hóa. Mu n

 S l ng:ălƠăc năc v t ch t th hi n tính chính xác trong qu n lý hàng hóa.
C năc vào s l ng, nhà qu n lý có th xácăđ nh nh p, xu t, t n kho hàng
hóaăđ lên k hoách thu mua, d tr choăhƠngăhóaăđó.
 Ch tă l

ng: th hi n ph m ch t c a hàng hóa. M t doanh nghi p kinh

doanh t t luôn chú tr ngăđ n y u t ch tăl

ngăhƠngăhóaăđ t o ra s c c nh

tranh và v trí t tă trênă th ngă tr ng. Do v y, khi qu n lý ngu n hàng,
doanh nghi păc ngăc n ph iăđ m b o khâu ki m tra ch tăl ng hi u qu .
 Giá tr : doanh nghi p luôn ph i c p nh t, n m b t giá c hàng hóa trên th
tr ngăđ có th đánh giá hàng t n kho và lên k ho ch mua, bán, d tr
hƠngăhóaăđó.
 L uăchuy n hàng hóa:
L uăchuy n hàng hóa là ho tăđ ngătrungăgianăđem hàng hóa t n iăs n xu t, nh p
kh uăđ năn iătiêuădùng.
th

V c ăb n, ho tăđ ngă l uăchuy n hàng hóa trong các doanh nghi p kinh doanh
ngă m iă đ uă đ c th c hi n theo công th c: Ti n ậ Hàng ậ Ti n cho th yă l uă

chuy năhƠngăhóaătrongăkinhădoanhăth ngăm i bao g măhaiăgiaiăđo n: Mua hàng và
bán hàng, không qua khâu ch bi nălƠmăthayăđ i hình thái v t ch t c a hàng.
1.1.2.

Yêu c u qu n lý l u chuy n hàng hóa

Qu nălỦăl uăchuy n hàng hóa t iăcácăcôngătyăkinhădoanhăth
qu n lý, ki m soát v m t s l

ng, ch tăl

ngăm i là quá trình

ng, giá tr , giá c hàng hóa và vi c thanh

toán v i nhà cung c p, khách hàng trong su t quá trình th c hi n mua bán hàng hóa t
giaiăđo n mua hàng t nhà cung c păđ năgiaiăđo năbánăhƠngăchoăkháchăhƠng.ă
th c
hi n t t công vi c qu nălỦăđòiăh i doanh nghi p ph iăth ng xuyên theo dõi, c p nh t
1


thông tin v s bi nă đ ng c a th tr
l

ng, t đóă cungă c p thông tin h u ích, có ch t

ng cho nhà qu nălỦăđ ra nh ng quy tăđ nh kinh doanh phù h p.

Qu n lý v s l ng, ch tăl ng và giá tr c a hàng hóa mua vào, bán ra bao g m
vi c phân công trách nhi m cho t ngă cáă nhơnă đ m nhi m công vi c c th c a t ng
khâu mua hàng và bán hàng. Yêu c u hàng hóa mua ph iăđúngăch ng lo i, quy cách.
Hàng hóa ph iăđ c b o qu n,ăl uătr trong kho m căđ h pălỦ,ătrongăđi u ki n kho

bãi thích h păđ đ m b o ch tăl ng hàng hóa. Nhà qu n lý ph i n m b tăđ c nhu
c u, th hi u c a th tr ngăc ng nh ăkh n ngăcungăc p th c t c a doanh nghi păđ
lên k ho ch mua, bán, d tr hàng hóa cho phù h p.
Qu n lý v m t giá c hàng hóa bao g m vi c theo dõi s bi năđ ng giá c c a
t ng lo i hàng hóa sao cho giá c hàng hóa c a doanh nghi p n m gi luôn phù h p
v i giá c hàng hóa trên th tr ng, giá c ph i v a mang tính c nhătranhăcaoănh ngă
v năđ m b o m c l i nhu n nh tăđ nh cho doanh nghi p.
Qu n lý tình hình thanh toán ti n hàng v i nhà cung c p, v iăkháchăhƠng,ăđòiăh i
doanh nghi p c nă th ng xuyên theo dõi tình hình ph i thu, ph i tr . Bên c nhă đó,ă
doanh nghi păc ngăc n có nh ng bi n pháp nh măthúcăđ y nhanh quá trình thu h i n
c a khách hàng, có bi n pháp l p các kho n d phòng hay x lý các kho n ph i thu
khóăđòi,ălƠmăt t các công vi c này s giúp doanh nghi p gi m b t m căđ r i ro trong
ho tăđ ng kinh doanh.
1.1.3.

Nhi m v c a k toán l u chuy n hàng hóa

Trong n n kinh t th tr ng,ăđ cácăđ năv kinh doanh có th t n tài và phát tri n
đ c thì luôn ph i bám sát tình hình th tr ngăđ ti n hành ho tăđ ng kinh doanh c a
mình có hi u qu .ă
cung c p thông tin h u hi u cho nhà qu n tr ra quy tăđ nh thì
công tác k toán luôn ph iăđ

c c p nh t nhanh chóng, chính xác. Trong doanh nghi p

th ngăm i thì công tác k toánăl uăchuy năhƠngăhóaăđóngăvaiătròăr t quan tr ng nh
h ng t i k t qu kinh doanh c aăcôngăty.ă cung c p cho các nhà qu n tr m t cách
chính xác, k p th i thì công tác k toánăl uăchuy n hàng hóa trong doanh nghi p ph i
th c hi n các nhi m v sau:
 Ghi chép s l

ng, ch tăl

ng và chi phí mua hàng theo giá mua, chi phí khác

và các kho n thu khôngăđ
k toán thích h p;

c hoàn tr theo ch ng t đƣăl p, trên h th ng s

 Phân b chi phí mua hàng ngoài giá mua cho s hƠngăđƣăbánăvƠăt n cu i k ,
đ t đóăxácăđ nh giá v n hàng bán ra trong k ;
 Ph n ánh k p th i kh iăl

ng hàng bán, ghi nh n doanh thu bán hàng và các

ch tiêu liên quan c a kh iăl
thu tiêu th ầ;

ngăhƠngăbánănh ăc m kho n gi m tr doanh thu,

2

Thang Long University Library


 K toán qu n lý ch t ch tình hình bi nă đ ng và d tr kho hàng hóa, phát
hi n, x lý k p th i hàng hóa

đ ng;

 L a ch năph ngăphápăvƠăxácăđ nhăđúngăgiáăv n hàng xu tăbánăđ đ m b o
chính xác các ch tiêu trên báo cáo k t qu kinh doanh c a doanh nghi p trong
k ;
 Theo dõi, thanh toán công n k p th i,ăđúngăh năvƠăđ yăđ cho nhà cung c p
có liên quan c a t ngăth ngăv giao d ch và tình hình thanh toán c a khách
hàng;
 Cung c p thông tin chính xác, k p th i,ăđ yăđ ph c v cho vi căđi u hành và
qu nălỦăquáătrìnhăkinhădoanhăđ t hi u qu cao.
1.2. K toán nghi p v thu mua hàng hóa trong doanh nghi păth
1.2.1.

ng m i

K toán mua hàng

1.2.1.1. Các ph

ng th c mua hàng

ThuămuaăhƠngăhóaălƠăgiaiăđo năđ u tiên c aăquáătrìnhăl uăchuy n hàng hóa. Thu
mua hàng hóa bao g măcácăkhơuăđ t hàng, nh p kho hàng hóa và thanh toán v i nhà
cung c p. Vi c thu mua hàng hóa nh măđ m b o cung c păchoăkhơuăbánă hƠngă đ c
ho tăđ ngăbìnhăth ng, không d tr quá nhi u gây đ ng v n ho c d tr quá ít làm
giánăđo n quá trình bán hàng. Các doanh nghi păth ngăm i có th mua hàng hóa c a
các t ch c s n xu t,ă muaă trongă n c, mua c a doanh nghi pă th ngă m i khác theo
nhi uăph

ngăth c:

 Mua hàng tr c ti p:
Theoăph ngăth c này, công ty c nhân viên c a mình tr c ti păđên mua hàng
c a bên bán và th c ti p nh n hàng chuy n v công ty b ngăph ngăti n t có ho c
thuê ngoài. Sau khi nh n hàng và ký vào ch ng t c aă bênă bán,ă hƠngă hóaă đƣă thu c
quy n s h u c a bên mua. M i t n th t x y ra (n uăcó)ătrongăquáătrìnhăđ aăhƠngăhóaă
v do bên mua ch u trách nhi m. Ch ng t muaăhƠngătrongătr ng h pănƠyălƠăhóaăđ nă
bán hàng ho căhóaăđ năkiêmăphi u xu tăkho,ăhóaăđ năGTGTădoăbênăbánăl p.
 MuaăhƠngătheoăph

ngăth c chuy n hàng:

Bên mua s ký h păđ ng mua hàng v iăbênăbán,ăbênăbánăc năc vào h păđ ng s
chuy năhƠngăđ năgiaoădoăbênămuaătheoăđ aăđi măđƣăquyăđ nhătr c trong h păđ ngănh ă
b n tàu, b n c ng ho c kho c a bên mua b ngăph ngăti n t có ho c thuê ngoài. Chi
phí v n chuy n bên nào ph i tr tùy thu căvƠoăđi u ki năquyăđ nh trong h păđ ng. Khi
chuy năhƠngăđiăthìăhƠngăhóaăv n thu c quy n s h u c a bên bán, hàng mua ch thu c
quy n s h u c a bên mua khi bên mua nh nă đ c hàng và ch p nh n thanh toán.

3


Ch ng t muaăhƠngătrongăph

ngăth cănƠyăc ngălƠăhóaăđ năGTGTăho căhóaăđ năbánă

hƠng,ăhóaăđ năkiêmăphi u xu t kho do bên bán l p g iăđ n cho bên mua.
 Ph

ngăth c y thác mua:

Theoăph

ngăth c này, doanh nghi p y thác cho các t ch c ho c cá nhân thua

mua hàng hóa và thanh toán ti n hàng. Doanh nghi p ph i tr choăđ năv nh n y thác
mua m t kho n hoa h ng theo th a thu năcònăđ năv nh n y thác mua có trách nhi m
giao hàng hóa cho doanh nghi pătheoăđúngăquyăđ nh trong h păđ ng.ăPh ngăth c này
th ng áp d ng cho các doanh nghi pă khôngă cóă đi u ki n mua hàng tr c ti p v i
ng

i s n xu t,ăđ c bi t trong nh p kh u hàng hóa.
 Ph

ngăth c khoán:

Nhà qu n lý tr c ti p ký k t h păđ ng khoán v i nhân viên thu mua. H păđ ng
khoán ghi rõ m t hàng khoán, s l ng, ch tă l ng,ă đ aă đi m giao nh n hàng. Giá
nh năkhoánămuaăhƠngăth ng cao. Nhân viên thu mua t khai thác ngu n hàng mua và
v n chuy n hàng v đ aăđi mă đƣăghiătrênă h păđ ng. Doanh nghi p làm th t c ki m
nh n, nh p kho và thanh toán theo giá khoán.

1.2.1.2. Ph

ng pháp xác đ nh giá tr th c t c a hàng hóa

Theoăquyăđ nh,ăđ i v i hàng hóa nh p mua trong ho tăđ ngăkinhădoanhăth

ngă

m iăđ cătínhătheoăph ngăphápăgiáăth c t nh măđ m b o nguyên t c giá phí. Tính

giá hàng mua vào là vi căxácăđ nh giá tr ghi s c a hàng hóa mua vào.
Giá tr ghi s hay giá nh p kho th c t c a hàng hóa mua bao g m:
 Giá mua ghi trên hóaăđ n,ăn u có gi măgiáăsauăkhiămuaăđ

căh

ng, k toán

s ghi gi m giá mua và n ph i tr nhà cung c p.ă Giáă hóaă đ nă ghiă vƠoă giáă
nh p kho hàng hóa mua, có th là giá thanh toán có thu TT B, thu GTGT
tínhă theoă ph ngă phápă tínhă thu tr c ti p, ho c có th là giá không có thu
GTGTăđ uăvƠoă(tr ng h p DN áp d ngăph ngăphápăkh u tr thu GTGT);
 Thu nh p kh u, thu TT B (tr

ng h p hàng mua là hàng nh p kh u);

 NgoƠiă ra,ă trongă tr ng h pă hƠngă muaă vƠoă tr c khi bán ra ph i thông qua
phân lo i, ch n l c,ăđóngăgóiầthìătoƠnăb chiăphíăphátăsinhătrongăquáătrìnhăđóă
c ngăđ c h ch toán vào giá th c t c a hàng mua.
 Các phí t n mua hàng hóa khác (v n chuy n, b c d , phí d ch v , l phí kho
bƣiầ)ădoăđ năv mua ch u trách nhi m chi. Tuy nhiên khi nh p kho hàng hóa,
các chi phí thu mua th c t phát sinh liên quan tr c ti pă đ n quá trình mua
đ c h ch toán riêng (không tính vào giá th c t c a t ngăhƠngăhóa),ăđ n cu i
tháng m i tính toàn và phân b cho hàng xu tăkhoăđ tính tr giá v n th c t
c a hàng hóa xu t kho..
4

Thang Long University Library

N u doanh nghi p áp d ngăph

ngăphápătínhăthu GTGTătheoăph

tr thì vi căxácăđ nh giá tr th c t c a hàng hóa mua đ
Giá tr
=
th c t
hàng hóa

Giá mua
hàng hóa
ch aăthu

Ph

cătínhănh ăsau:

+ Thu NK, +
Thu
+ Chi phí
thu TT Bă
thu mua
b ov
(n u có)
hàng hóa
môiătr ng

GTGT (giá
hóaăđ n)

ngăphápăkh u
-

Gi m giá,
chi t kh u
th ngăm i,
hàng mua
tr l i

hàng NK

ngăphápăphơnăb chi phí thu mua hàng hóa cho hàng bán ra trong k :

Chi phí thu mua
phân b cho
hàng xu t bán
trong k

Chi phí mua hàng
t nđ uk

+

Chi phí mua hàng
phát sinh trong k

=

*

Giá mua hàng
t năđ u k

+

Giá mua hàng

Tr giá mua hàng
xu t bán trong k

nh p trong k

1.2.1.3. Ch ng t ban đ u s d ng trong thu mua hàng hóa:
th c hi n vi c mua hàng,ătr

c h t doanh nghi p ph i ký k t h p đ ng mua

bán v i nhà cung c p hàng hóa ho căcôngătyăth

ngăm i khác.ă ơyălƠăs th a thu n v

quy năvƠăngh aăv gi aăcácăbênăliênăquan,ătheoăđóăm t bên g i là bên bán cóăngh aăv
chuy n quy n s h u v hàng hóa cho bên mua, bên mua cóăngh aăv nh n hàng và
s n sàng thanh toán.
Nh ng ch ng t c ăb n c a quá trình th c hi n ho tăđ ng mua hàng là:
 H păđ ng kinh t : là s th a thu n gi a hai bên ch th c a h păđ ng, phân
đ nh rõ trách nhi m c a m i bên khi tham gia giao d ch, Trên này còn nêu rõ
đi u ki nă c ă s giaoă hƠng,ă ph ngă th că thanhă toánă vƠă ph ngă th c chuy n
hàng;
 Hóaăđ năGTGT là ch ng t c ăb n do bên bán l păraăđ đòiăti n bên mua v

s hƠngăđƣăgiaoătheoăs l ng, ch ng lo i,ăđ năgiáăvƠăt ng s ti n ph i thanh
toánătheoăhóaăđ n.ăB ng kê chi ti t (Specification) là ch ng t chi ti t ch ng
lo i hàng hóa theo tên g i và ph m ch t khác nhau trong lô hàng, t oăđi u ki n
thu n l i cho vi c ki m tra hàng;
 Gi y ch ng nh n ch tăl ng (Certificate of quality) là ch ng t xác nh n ch t
l ngă hƠngă hóa.ă Ng i c p gi y ch ng nh n ch tă l ng có th lƠă ng i s n
xu t,ă c ngă cóă th lƠă c ă quană chuyênă mônă nh :ă C c ki m nghi m hàng hóa
XNKăhayăcôngătyăgiámăđ nh.
 Ch ng t h i quan: Các ch ng t này thuân ti n cho vi c th ng kê c a H i
quană n c nh p kh u, thu n ti n cho vi c xácă đ nh ngu n g c xu t x c a
hƠngăhóa,ăđ cădùngăđ ng năch n th đoánăbánăpháăgiá,ăm t khác nó còn xác
5


đ nh chính xác giá c a hàng hóa nh măng năch n vi căth

ngănhơnăbáoăgiáăgi

đ tr n thu .
 T khai h i quan;
 Gi y phép nh p kh u;
 Gi y ch ng nh n xu t x hàng hóa (Certificate of Original).
 Ngoài nh ng ch ng t trên,ăquáătrìnhăl uăchuy n hàng hóa nh p kh u còn s
d ng các ch ng t khácă nh :ă Phi u nh pă kho,ă hóaă đ nă v n chuy n n i b
kiêm phi u xu t kho, phi u thu, phi uăchiầ
1.2.1.4. TK s d ng:
DN áp d ng ch đ k toán dành cho DN nh và v a, s d ng h th ng tài kho n
theoăQ ă48/2006/Q ăậ BTC.
 Tài kho n 156 ậ Hàng hóa: tài kho nănƠyădùngăđ ph n nh giá tr hi n có c a
 Hàng hóa t n kho, t n qu y (trong h th ng k toánătheoăph

kêăđ nh k );

ngăphápăki m

 Hàng hóa t n kho, t n qu y và xu t nh p trong k báo cáo theo tr giá nh p
kho th c t (trong h th ng k toánă theoă ph ngă phápă kêă khaiă th ng
xuyên).
N

TK 156

Có

SD K:ă Tr giá hàng hóa th c t t n kho
đ uk
 Tr giáăhƠngăhóaămuaăvƠoăđƣănh p kho

 Tr giá hàng hóa t nă khoă đ u k đƣă k t

theoăhóaăđ n mua hàng;

chuy nă(theoăPPăKK K);

 Chi phí thu mua hàng hóa;

 Tr giá th c t c a hàng hóa xu t kho
trong k (Xu tă bán,ă traoă đ i, bi u t ng,
s d ng n i b );

 Thu NK, thu TT Bă c a hàng NK,

thu GTGTă đ u vào (n uă khôngă đ c
kh u tr ) tính cho s hƠngăđƣănh p kho;

 Chi t kh uă th
h ng;

 Tr giáăhƠngăhóaăđƣăbánăb tr l i nh p
kho;

 Gi m giá hàng mua đ

 Tr giá hàng hóa phát hi n th a khi
ki m kê;
 Tr giá hàng hóa cu i k đ
(theoăPPăKK K).

ngă m iă hƠngă muaă đ
căh

ng;

 Tr giá hàng hóa tr l iăchoăng

i bán;

 Tr giá hàng hóa b hao h t, m t mát;

c ghi nh n

SDCK: Tr giá hàng hóa th c t t n kho

cu i k

6

Thang Long University Library

c


 TK 157 ậ Hàng g iăbán:ăTKănƠyădùngăđ ph n ánh giá tr hàng hóa, s n ph m
đƣă đ c g iă đ n ho c chuy n giao cho khách hƠngă nh ngă ch aă đ
hàng ch p nh n thanh toán.
N

TK 157

c khách
Có

SD K:ă Tr giá hàng hóa, thành ph m
đƣăg i cho khách hàng ho c g iăbánăđ i
lỦăđ u k
 Tr giá hàng hóa, thành ph m g i bán

 Tr giá hàng hóa, thành ph m g i bán

đ

choă kháchă hƠngă nh ngă ch aă đ c
khách hàng ch p nh n thanh toán

căxácăđ nhălƠăđƣătiêuăth ;

 Tr giá hàng hóa g i bán b khách
hàng tr l i;

ho c g iă đ iă lỦă nh ngă ch aă tiêuă th
trong k ;



 Cu i k , K/c tr giá hàng hóa, thành
ph mă đemă g iă bánă nh ngă ch aă đ c

u k , K/c tr giá hàng hóa, thành
ph măđƣăg iăbánănh ngăch aăxácăđ nh
lƠăđƣătiêuăth đ u k (KK K)

xácă đ nh là tiêu th còn t n cu i k
(KK K)
SDCK: Tr giá hàng hóa, thành ph m
còn g i bán t n cu i k .

 Tài kho n 611(2) ậ Mua hàng:ăđ

c s d ngăđ k toán bi năđ ng hàng hóa

trong k báo cáo (nh p, xu t)ătrongătr
KK Kăđ k toán hàng t n kho.
N

ng h păđ năv s d ngăph

TK 611(2)

ngăphápă
Có

 Tr giá v n th c t c a hàng hóa nh p
mua và nh p khác trong k ;

 Tr giá v n c a hàng hóa t n cu i k
(t n kho, t n qu y, t n g i bán);

 Tr giá v n hàng hóa t nă đ u k k t

 Gi m giá hàng hóa mua và chi t kh u
th

chuy n (t n kho, t n qu y, t n g i
bán khách hàng, t năđ năv bán,ăđ i lý
ký g iầ)

ngăm iăđ

căh

ng;

 Tr giá v n th c t c a s hàng hóa

xu t bán và xu t khác trong k (Ghi
ngày cu i k theo k t qu ki m kê).

7


 Tài kho n 007 ậ Nguyên t các lo i: TK này ph n ánh tình hình thu, chi, t n
qu theo nguyên t c a t ng lo i ngo i t trong doanh nghi p.ăThôngăth ng,
TK này có 2 lo i TK chính là: TK 007_111, TK 007_112. K toán chi ti t TK
007 theo t ng lo i ngo i t doanh nghi p n m gi .
N

TK 007

Có

 S ngo i t xu t ra

 S ngo i t thu vào
SDCK: S ngo i t còn l i.

 TK 331 ậ Ph i tr ng

iăbán:ăTKănƠyădùngăđ ph n ánh tình hình thanh toán

v các kho n n ph i tr c a DN cho ng
theo h păđ ng kinh t đƣăkỦăk t
N

i bán hàng hóa và cung c p d ch v

TK 331

SD K:ăPh iăthuăng
 S n ph i tr ng

i bán ngătr

Có

SD K:ă N còn ph i tr
đ năđ u k này

c

iăbánăđƣătr ;

 N ph i tr ng
do mua hàng;

 S n đ c gi mă doă ng i bán ch p
nh n gi m giá hàng bán, chi t kh u
th ngăm i hay tr l iăhƠngăđƣămua;

ng

i bán phát sinh trong k

 Tr giá hàng nh n c aăng
vào ti n ngătr c;

 Lãi chênh l chăTGH ăcu iăn m.

i bán tính

i bán khi tr

 L chênh l chăTGH ăcu iăn m.
SDCK: S ti n ngă tr c choă ng i bán SDCK: S ti n còn ph i tr choăng
ho c s ti n tr th aăchoăng i bán.

i bán.

H th ng TK theo Quy tăđ nhă48/2006/Q -BTCăkhôngăcóăTKă144ă“c m c , ký
qu ,ăkỦăc c ng n h n”ănênătr ng h p phát sinh nghi p v c m c , ký qu ,ăkỦăc
ng n h n, k toán s d ngăTKă1388ă“Ph iăthuăkhác”.

c

Ngoài các tài kho n trên, trong quá trình h ch toán, k toán mua hàng còn s
d ng các tài kho năcóăliênăquanănh : TK 111, 112, 331, 131, 133, 138, 141, 515, 635
và có th chi ti t tài kho n theo m căđíchăvƠăyêuăc u qu n lý c a doanh nghi p.
1.2.1.5. K toán hàng hóa nh p mua:
Tr

c khi hàng mua nh p kho ph iăđ

c ki m nh nădoănhơnăviênăđ

c giao trách

nhi m b o qu n hàng hóa tr c ti p ti n hành.
Khi ti n hành ki m nh n ph iă c nă c hóaă đ nă GTGTă doă bênă bánă l p hay h p
đ ng kinh t (n uăch aăcóăhóaăđ năGTGT)ăđ i chi u v i s nh n th c t v s l ng,
ch tăl

ng.
8

Thang Long University Library


 K toán mua hàng theo PP KKTX
Kêăkhaiăth ngăxuyênălƠăph ngăphápătheoădõi,ăph năánhăth ng xuyên, liên t c,
có h th ng tình hình nh p, xu t, t n kho hàng hóa trên s k toán.ăPh ngăphápănƠyă
cóăđ chính xác cao và cung c p thông tin v hàng t n kho m t cách kip th i, t i b t
k th iă đi m nào, k toánă c ngă cóă th xácă đ nhă đ
t ng lo i hàng t n kho.

că l

ng nh p, xu t, t n kho c a

SauăđơyălƠăs ăđ k toán nghi p v mua hàng trong các DN áp d ng PP KKTX
đ h ch toán hàng t năkhoă(S ăđ 1.1).
S đ 1.1. K toán nghi p v mua hàng trong DN tình thu GTGT theo PP kh u tr ,
h ch toán hàng t n kho theo PP KKTX
TK 156(1)

TK 111, 112, 141, 331

Nh p kho hàng hóa mua ngoài

TK 331, 111, 112

TK 133

Chi t kh uăth

Thu GTGTăđ u vào
TK 154
Hàng hóa thuê ngoài gia công
hoàn thành nh p kho

ngăm i

Gi m giá hàng mua
Hàng mua tr l i
choăng i bán
TK 133

Gi m thu GTGT

TK 632
HƠngăhóaăđƣăxu t bán
b tr l i nh p kho

TK 1381
Hàng hóa phát hi n thi u
khi ki m kê ch x lý

TK 3381
Hàng hóa phát hi n th a
khi ki m kê ch x lý

9


K toán chi phí thu mua hàng hóa c ngăđ

căkháiăquátătheoăs ăđ sauă(s ăđ 1.2)

S đ 1.2. K toán chi phí thu mua hàng hóa trong doanh nghi p tính thu GTGT theo
PP kh u tr , h ch toán HTK theo PP KKTX
TK 334, 338, 111

TK 156(2)

TK 632

Phân b chi phí mua
hƠngăchoăhƠngăđƣăbánăraă
đ xácăđ nh GVHB

T p h p chi phí thu mua
hàng hóa phát sinh

TK 1331
Thu GTGT
i v i doanh nghi p h ch toán nghi p v mua hàng tính thu theo PP tr c ti p

hay hàng hóa là m t hàng không ch u thu GTGT thì trong giá mua hàng hóa còn bao
g m c thu GTGT.
 K toán mua hàng theoăPPăKK K
Ki măkêăđ nh k lƠăph ngăphápăc năc vào k t qu ki m kê th c t đ ph n ánh
giá tr hàng t n kho cu i k c a hàng hóa, v tăt ătrênăs sách k toán t ng h p và tính
ra giá tri v tăt ,ăhƠngăhóaăxu t dùng ho c xu t bán trong k .ăPh ngăphápănƠyăth ng
áp d ng trong các doanh nghi p có nhi u ch ng lo i hàng hóa, m u mã khác khau v i
giá tr th p và t n su t xu t kho nhi u.
Sauă đơyă lƠă trìnhă t k toán mua hàng trong các doanh nghi p áp d ngă ph
pháp KK K đ h ch toán hàng t năkhoă(S ăđ 1.3).

10

Thang Long University Library

ngă


S đ 1.3. K toán nghi p v mua hàng trong DN tính thu GTGT theo PP kh u tr ,
h ch toán hàng t n kho theo PP KK K
K/c tr giá hàng hóa t n kho và g i bán cu i k
TK 611(2)

TK 156, 157
K/c tr giá hàng hóa
t n kho và g i bán
đ uk

TK 331, 111, 112

Chi t kh uăth ngăm i
Gi m giá hàng mua

TK 133

Tr l i hàng mua cho
ng i bán
TK 133

TK 111, 112, 331

Gi m thu GTGT
Hàng hóa mua vào
nh p kho trong k

TK 911

TK 632
K/căđ xácăđ nh
Cu i k ,ăxácăđ nh và
k t qu
K/c giá v n hàng hóa
kinh doanh
đƣăxu t bán trong k

Trongăđó:
Tr giá hàng
Tr giá hàng
Tr giá hàng
Tr giá hàng

xu t bán
=
+
t năđ u k
mua trong k
t n cu i k
trong k
Tr ng h p phát sinh chi phí thu mua hàng hóa, cu i k k toán ti n hành phân
b chi phí thu mua cho hàng bán ra trong k và hàng t n cu i k nh ă trên.ă Khiă đó,ă
trình t k toánăchiăphíăthuămuaăhƠngăhóaăđ căkháiăquátătheoăs ăđ 1.4 sau.

11


S đ 1.4. K toán chi phí thu mua hàng hóa trong doanh nghi p tính thu GTGT theo
PP kh u tr , h ch toán HTK theo PP KK K
K/c chi phí thu mua c a hàng t n cu i k
TK 611(2)

TK 156(2)

K/c chi phí thu mua c a
hàng hóa t năđ u k

TK 632
Chi phí thu mua phân b
cho hàng bán ra trong k

TK 111, 112, 331
Chi phí thu mua c a

hàng hóa nh p trong k
TK 1331
Thu GTGT
đ c kh u tr
 K toánămuaăhƠngătheoăph
tr

ngăth c giao y thác

th c hi n vi c nh p kh u hàng hóa yăthác,ăcácăbênăđ i tác trong giao d ch
c h t ph i ký k t h păđ ng y thác nh p kh u.ăH păđ ngănƠyăquyăđ nhăngh aăv

c a bên giao y thác nh p kh u và bên nh n y thác nh p kh u, ch u s đi u ch nh c a
lu tăkinhădoanhătrongăn c.
năv giao yăthácălƠăđ năv ch hàng yêu c u nh p kh u hàng hóa. Khi giao
quy n nh p kh u cho bên nh n yă thác,ă đ nă v giao y thác ph i chuy n ti n hàng
nh p kh uăđ đ năv nh n y thác m L/C, ti n thu NK, thu TT B,ăthu GTGT có
th đ c n păthôngăquaăđ năv nh n y thác ho căđ năv y thác t n p theo kê khai
thu nh năđ c.ă năv y thác ch u trách nhi m chi tr phí d ch v y thác g m: hoa
h ng y thác, các phí t n giao d ch ngân hàng và phí t n ti p nh n hàng hóa t i c a
kh u. Bên giao UTNK là bên s d ng d ch v y thác, vì v y k toán ph i m s chi
ti t TK 331 theo t ngăđ năv nh n UTNK đ theo dõi tình hình thanh toán hoa h ng
cùng các kho n thu và chi phí chi h khác c a t ng h păđ ng y thác.
Sauă đơyă lƠă trìnhă t h ch toán nghi p v nh p kh u y thác hàng hóa trong các
doanh nghi p áp d ngăph ngăphápăKKTX đ h ch toán hàng t n kho (S ăđ 1.3).

12

Thang Long University Library

S đ 1.5. K toán nghi p v nh p kh u y thác t i đ n v giao UTNK
TK 111, 112

(1)

TK 331
TK 515

TK 635

TK 515

TK 156, 157, 632

(3a)
TK 635

TK 133

(3b)

(2)

(4b)

(4a)

(5)
Trongăđó:

(1) Chuy n ti năchoăđ năv nh năUTNKăđ m L/C;
ng th i, ghi Có TK 007.
(2) Chuy n ti năchoăđ năv nh n UTNK nh n p h thu NK,ăTT B,ăGTGTăc a
hàng NK;
(3a) Nh n hàng do bên nh n UTNK giao tr (Tr giá hàng hóa g m giá hàng NK
đƣăbao g m thu NK,ăTT B);
(3b) Thu GTGT c a hàng NK;
(4a) Các kho nă đ
nh n UTNK;
(4b) Thu GTGTăđ

c chi h , hoa h ng y thác nh p kh u ph i tr cho đ nă v
c kh u tr ;

(5) Thanh toán các kho n còn l i ph i tr choăđ năv nh n UTNK.
1.2.2.

K toán thanh toán giá mua, phí mua

1.2.2.1. Các ph

ng th c thanh toán

 Thanh toán tr c ti p: bên mua s thanh toán ngay sau khi bên bán hoàn thành
ngh aăv giao hàng và nh năđ c ch ng t mua hàng.ăThanhătoánătheoăph ngă
th că nƠyă đ m b o kh n ngă thuă ti nă nhanhă choă bênă bán,ă tránhă đ c r i ro
trong thanh toán.
 Thanh toán theo k ho ch:ăc năc vào h păđ ng kinh t đƣăkỦăk t gi a 2 bên,
bên bán chuy n hàng hóa cho bên mua và bên mua tr ti n hàng cho bên bán
theo s th c t . Hình th cănƠyăđ c áp d ngăth ngăxuyênătrongătr

bên có quan h muaăbánăth ng xuyên và có s tín nhi m l n nhau.
13

ng h p 2


 Thanh toán bù tr : là hình th căthanhătoánăđ

c áp d ngătrongătr

ng h p 2

bên có quan h mua bán hàng l nănhau.ă nh k ,ă2ăbênăđ i chi u gi a s ti n
ph i thanh toán và s ti n ph iăthuăđ bù tr cho nhau.
 Thanh toán tr góp, tr ch măhayăđ t c cătr

c.ăTrongăđó,ătheoăph

ngăth c

tr góp, nguwoif mua s thanh toán l năđ u ngay t i th iăđi m mua m t ph n
ti n. S còn l iăng i mua s tr d n và ph i ch u m t t l lãi su t nh tăđ nh.
Thôngăth ng s ti n tr
các k b ngănhau,ătrongăđóăbaoăg m m t ph n ti n
g c và m t ph n lãi su t tr ch m.
1.2.2.2. Ph

ng ti n thanh toán

 Thanh toán b ng ti n m t

 ThanhătoánăthôngăquaăngơnăhƠng:ălƠăph ngăti n thanh toán mà bên mua thanh
toán ti n hàng cho bên bán thông qua nhân hƠngăd i m t s hình th c sau:
 Thanh toán b ng séc: Séc là m nh l nh tr ti nă vôă đi u ki n do ch tài
kho n ti n g i ký phát yêu c u ngân hàng ph c v mình trích m t kho n
ti n t tài kho n ti n g i c aămìnhăđ tr choăng i có tên trên t Séc.
 Thanh toán b ng y nhi m chi: y nhi m chi là l nh chi ti n do ch tài
kho n ti n g i phát hành yêu c u ngân hàng ph c v mình trích ti n t tài
kho n ti n g i c aă mìnhă đ tr choă ng i th h ng. Ngay sau khi nh n
đ c hàng hóa, d ch v do bên bán cung ng thì bên mua phát hành y
nhi m chi. Kh n ngăthuăh i ti n bán hàng c a bên bán s b ch m n u bên
mua không l p y nhi m chi ngay.
 Thanh toán b ngăth ătínăd ng (L/C ậ Letter of Credit): th ng áp d ng v i
cácă đ nă v nh p kh u hàng hóa, th ă tínă d ng là m tă v nă b n pháp lý do
ngân hàng m theo yêu c u c a bên mua cam k t s tr ti n cho bên bán
n uăbênăbánăhoƠnăthƠnhăngh aăv giao hàng và xu tătrìnhăđ c b ch ng t
bán hàng phù h p v i các yêu c uătrongăth ătínăd ng. Theo hình th c này,
ngơnăhƠngăđ ng ra cam k t thanhătoánănênăđ m b oăđ c kh n ngăchiătr
c a bên mua.

14

Thang Long University Library


1.2.2.4. K toán hàng mua theo ph
 Mua hàng ngătr

ng th c thanh toán

c ti n hàng (S ăđ 1.4)

S đ 1.6. K toán mua hàng theo ph
TK 111, 112

ng th c ng tr

c

TK 331
TK 156, 157, 611
ngătr

c ti năchoăng

i bán

Mua hàng hóa

TK 1388
TK 133
C m c ,ăkỦăc c, Kh u tr ti n hàng
ký qu b ng ti n

Thu GTGT

Chênh l ch thi u ti n hàng

Chênh l ch th a ti n ngătr

c ho c ti năđ t c c

 Mua ch u hàng hóa (S ăđ 1.5)
S đ 1.7. Mua ch u hàng hóa
TK 111, 112

TK 156, 157, 611

TK 331

Nh p hàng

Thanh toán n

TK 515
TK 133
Chi t kh u thanh toán
đ căh ng
Thu GTGT c a hàng mua
Tr

ng h p hàng nh p kh u qua giao y thác thì c n tính them thu NK, thu

TT B,ă thu GTGT c aă hƠngă NKă theoă ph
hàng hóa (t c TK 156).

15

ngă phápă tr c ti p vào giá nh p mua c a

 T m ng cho nhân viên mua hàng (S ăđ 1.6)
S đ 1.8. Mua hàng b ng ti n t m ng
TK 111, 112

TK 141

Khi t m ng cho nhân viên
b ng ti n

TK 111, 334

Ti n t m ng chi không h t ph i
nh p qu ho c tr vƠoăl ng

TK 156, 157, 611, 133
Khi b ng thanh toán ti n
t m ngăđ c duy t
Chênh l ch gi a s chi th c t đ
s đƣăt m ng

c duy t l năh nă

1.3. K toán tiêu th hàng hóa
1.3.1.

Các ph

ng th c bán hàng hóa

1.3.1.1. Bán buôn hàng hóa

LƠăph ngăth c bán hàng cho cácăđ năv th ngăm iăkhácăđ th c hi n vi c bán
l iăchoăng i tiêu dung, hƠngăhóaăth ngăđ c bán theo s l ng l n. Bán buônăđ c
th c hi nătheoă2ăph

ngăth c:

 Bán buôn hàng hóa qua kho:ălƠăph ngăth căbánăbuônăhƠngăhóaămƠătrongăđóă
hƠngăbánăđ c xu t t kho c a DN,ăđơyăc ngălƠăph ngăth c bán hàng truy n
th ng. Bán buônăhƠngăhóaăăquaăkhoăđ căth c hi năd i 2 hình th c:
 Bán buôn hàng hóa qua kho theo hình th c giao hàng tr c ti p: theo hình
th c này, bên mua c đ i di năđ n kho c aăDNăth ngăm iăđ nh n hàng.
DN xu t kho hàng hóa và giao tr c ti păchoăđ i di năbênămua.ăSauăkhiăđ i
di n bên mua nh năđ hàng có th thanh toán ti n ho c ch p nh n n , hàng
hóaăđ

căxácăđ nh là tiêu th .

 Bán buôn qua kho theo hình th c chuy n hàng: theo hình th cănƠy,ăc năc
vào h pă đ ngă đƣă kỦă k t ho că theoă đ nă đ t hàng, doanh nghi p xu t kho
hƠngăhóa,ădùngăph ngăti n v n t i c aămìnhăho căthuêăngoƠiăchuy n hàng
đ n kho c aăbênămuaăho căm tăđ aăđi mănƠoăđóădoăbênămuaăquyăđ nh trong
h păđ ng. Hàng hóa chuy n bán v n thu c quy n s h u c aăDNăchoăđ n
khi bên mua ki m nh n, thanh toán ho c ch p nh n thanh toán thì s hàng
chuy n giao m iăđ c coi là tiêu th .
16

Thang Long University Library


 Bán buôn hàng hóa không qua kho (bán buôn v n chuy n th ng):ălƠăph

ngă

th c bán hàng mà hàng hóa mua v không nh p kho c a DN mà chuy n th ng
cho bên mua. Bán buôn v n chuy n th ng giúp ti tăkiêmăđ c chi phí d tr
vƠăt ngănhanhăth i gian luân chuy n hàng hóa.
1.3.1.2. Ph

ng th c bán hàng qua đ i lý, ký g i

LƠăph

ngăth căbánăhƠngămƠătrongăđóăDNăgiaoăhƠngăchoăc ăs đ i lý, ký g iăđ

c ăs này tr c ti p bán hàng. Bên nh nălƠmăđ i lý, ký g i sau khi bán hàng, thanh toán
ti n hàng s đ căh ng hoa h ngăđ i lý bán. S hàng chuy năgiaoăchoăc ăs đ i lý,
ký g i v n thu c quy n s h u c aă DNă choă đ nă khiă DNă đ

că c ă s đ i lý, ký g i

thanh toán ti n hàng hay ch p nh n thanh toán ho c thông báo v s l
bánăđ c.
Ngoài ra còn có m t s ph ngăth c tiêu th khácănh
nhân viên, dùng làm m u qu ngăcáo,ăchƠoăhƠngầ
1.3.2.

tr l

ngă hƠngă đƣă

ng,ătr th

ng cho

K toán giá v n hàng hóa đã tiêu th

1.3.2.1. Các ph

ng pháp tính giá v n

Vi c l a ch năph

ngăphápătínhăgiáăth c t hàng hóa xu t kho ph iăc năc vào

đ căđi m c a t ng doanh nghi p v s l ngădanhăđi m, s l n nh p ậ xu t hàng hóa,
trìnhă đ c a nhân viên k toán, th kho,ă đi u ki n kho tàng c a doanh nghi p. Vi c
tính giá hàng hóa xu tăkhoăđ c áp d ng theo m tătrongăcácăph ngăphápăsau:
 Ph

ngăphápăgiáăth c t đíchădanh

Theoăph ngăphápănƠy,ăDNăs b o qu n riêng t ng lô hàng hóa nh păkhoăđ khi
xu t kho lô nào thì tính theo giá th c t nh păkhoăđíchădanhăc aălôăđó.ăPh ngăphápă
này giúp DN tính giá m t cách k p th iănh ngăc ngăđòiăh i DN ph i có h th ng kho
tàng cho phép b o qu n riêng t ng lô hàng hóa nh p kho.
 Ph

ngăphápănh pătr

c xu tătr

c (FIFO ậ First in, First out)

Theoăph ngăphápănƠy,ăhƠngăhóaăđ c tính giá th c t xu tăkhoătrênăc ăs gi
đ nh là lô hàng nào nh păvƠoăkhoătr c s đ c xu tăbánătr c, vì v y,ăl ng hàng t n
kho s là lô hàng nh p m i nh t.ă Ph ngă phápă nƠyă ch thích h p v i nh ng doanh
nghi păcóăítădanhăđi m hàng hóa và s l n nh p kho c a m iădanhăđi m không nhi u,
giá c th tr
 Ph

ng năđ nhăvƠăcóăxuăh

ng gi m.

ngăphápăbìnhăquơnăgiaăquy n

Theoăph

ngăphápănƠy,ăgiáăth c t c a hàng hóa xu tăkhoăđ

Giá th c t c a hàng hóa
xu t kho

=

Giá bình quân c a
m tăđ năv hàng hóa

17

x

L

cătínhănh ăsau:
ng hàng hóa xu t kho


Trongăđó,ăgiáăbìnhăquơnăc a m tăđ năv hàng hóa có th tính theo m t trong hai
cách sau:
 Ph
Theoăph

ngăphápăgiáăth c t bình quân c k d tr :
ngăphápănƠy,ăc năc vào giá th c t c a hàng hóa t năđ u k và nh p

trong k , k toánăxácăđ nhăđ
Giáăđ năv bình quân
c k d tr
Ph

c giá bình quân trong k c a m tăđ năv hàng hóa
Giá th c t hàng hóa t năđ u k và nh p trong k

=

S l

ng hàng hóa th c t t năđ u k và nh p trong k

ngăphápănƠyăthíchăh p v i nh ng DN cóăítădanhăđi mă hƠngă hóaănh ngăs

l n nh p, xu t c a m iădanhăđi m nhi u. Tuy nhiên công vi c tính giá hàng hóa s b
d n vào cu i k hach toán nên vi c cung c pă thôngă tină chiă phíă khôngă đ
xuyên.
 Ph

că th

ng

ngăphápăgiáăth c t bình quân sau m i l n nh p

Theoăph ngăphápă nƠy,ă sauă m i l n nh p, k toán ph iăxácăđ nh giá bình quân
c a t ngădanhăđi m hàng hóa theo công th c:
Giáăđ năv bình quân
sau m i l n nh p

Giá th c t hàng hóa t n kho sau m i l n nh p
=

S l

ng hàng hóa th c t t n kho sau m i l n nh p

Do vi c tính toán ph c t p và công vi c tính toán nhi uănênăph ngăphápănƠyăch
s d ngăđ c nh ng doanh nghi păcóăítădanhăđi m hàng hóa và s l n nh p c a m i
lo i là không nhi u.
M iăph ngăphápătínhăgiáăhƠngăxu t kho cho m t k t qu kinh doanh khác nhau
nên tùy theo tình hình th c t c a DN và tình hình bi năđ ng c a th tr ng mà DN

l a ch nă ph

ngăphápă xácă đ nh giá hàng xu t kho phù h p. Vi c l a ch n thu c v

DNăđ đápă ng yêu c u thông tin thích h p cho qu n lý hàng t năkhoănh ngăph iăđ m
b o tình nh t quán trong k toán.
Cònăđ i v i chi phí thu mua, do chi phí này có liên quan t i c l ng hàng tiêu
th trong k c ngănh ăhƠngăt n kho cu i k nên c năđ c phân b cho c hàng tiêu
th vƠăch aătiêuăth . Công th cătínhănh ăsau:
Chi phí
thu mua
phân b
cho hàng
bán ra
trong k

ChiăphíămuaăhƠngăđ u k

+

chi phí mua hàng trong k

=

Tr giá mua
*

Tr giá mua c a hàng bán ra
trong k

+

Tr giá mua c a hàng t n
cu i k

18

Thang Long University Library

c a hàng bán
ra trong k


1.3.2.2. Ch ng t và tài kho n s d ng
 Phi u xu t kho;
 Phi u nh p kho.
ph n ánh các nghi p v tiêu th hàng hóa, k toán s d ng các TK sau:
TK 156, TK 157, TK 632.
 TK 632 ậ giá v n hàng bán: Tài kho nănƠyădùngăđ ph n ánh tr giá v n c a
s n ph m, hàng hóa, d ch v tiêu th trong k , chi ti t theo t ng m t hàng đƣă
tiêu th trong k .

N

TK 632

Có

 Tr giá v n c aăhƠngăhóaăđƣăxu t bán
trong k ;

 Gi m tr giá v n hàng bán c a hàng
bán b tr l i;

 Kho n chênh l ch gi a s d phòng
gi m giá hàng t n kho ph i l pă n mă

 Kho n hoàn nh p d phòng gi m giá
hàng t n kho cu iăn mătƠiăchính;

nay l nă h nă kho n d phòngă đƣă l p

 K t chuy n tr giá v n c a hàng hóa
đƣăbánăvƠoăTKă911.

n mătr

c;

 Kho n hao h t m t mát c a hàng t n
kho tính vào giá v n;

19


1.3.2.3. K toán giá v n hàng bán theo PP KKTX
S đ 1.9. K toán giá v n hàng tiêu th trong k

TK 632

(5)
TK 156(1)

(1)
TK 911

TK 157
(2a)

(2b)
(8)

TK 156(2)
(7)

TK 111, 112, 331, 333
(3a)

(3b)
(4)
(6)

Trong đó:
 Hình th c bán buôn hàng hóa qua kho:
(1)

Xu t kho hàng hóa bán tr c ti p cho khách hàng;

(2a) Xu t kho hàng hóa g i bán cho khách hàng ho c g iăđ i lý;
(2b) K toán ghi giá v n hàng bán khi khách hàng thanh toán ho c ch p nh n

thanh toán lô hàng g i bán (ho căđ i lý thông báo s hƠngăđƣăbánăđ

c).

 Hình th c bán buôn hàng hóa không qua kho:
(3a) Mua hàng v n chuy n th ngăđ n cho khách hàng;
(3b) K toán ghi giá v n hàng bán khi khách hàng thanh toán ho c ch p nh n
thanh toán lô hàng g i bán;
(4)

Bán giao tay ba.

 Gi m giá v n hàng bán trong k
(5)

Hàng bán b tr l i nh p kho;

(6)

Hàng bán b tr l iăđ t i kho c a khách hàng.

 Phân b chi phí thu mua hàng hóa:
(7)

Phân b chi phí thu mua cho hàng hóa tiêu th trong k ;

(8)

K/c giá v năhƠngăbánăđ xácăđ nh k t qu kinh doanh.

20

Thang Long University Library


1.3.2.4. K toán giá v n hàng bán theo PP KK K
H ch toán giá v n cho hàng tiêu th cho các doanh nghi p áp d ngăPPăKK Kăv
c ăb năc ngăgi ng v i các DN áp d ngăph ngăphápăKKTX,ăkhiăphátăsinhănghi p v
bán hàng DN v n tính ra doanh thu, ch khác là ch tiêuăGVHBăđ căxácăđ nh vào th i
đi m cu i k theoăcácăph ngăphápăxácăđ nh tr giá hàng xu tăkhoăđƣănêuătrên.ăTheoă
ph ngăphápăKK K,ăk toán s d ngăTKă611ăđ ph n ánh giá tr hàng hóa mua vào
và xu t bán trong k , các TK hàng t n kho ch dùngăđ phàn ánh giá tr HTK đ u k
và cu i k , trong k không dùng TK hàng t năkhoăđ h ch toán.
Theoăph

ngăphápănƠy,ăgiáătr hƠngăhóaăđƣăxu t kho trong k tính theo công th c

sau:
Tr giá
hàng hóa
xu t kho

=

Tr giá hàng
t năđ u k

Tr giá hàng nh p
mua trong k

+

-

Tr giá
hàng t n
cu i k

SauăđơyălƠătrìnhăt h ch toán nghi p v tiêu th hàng hóa trong các doanh nghi p
áp d ngăph ngăphápăKK K đ h ch toán hàng t n kho
S đ 1.10. K toán giá v n hàng bán theo PP KK K
K/c tr giá HTK cu i k
TK 156, 157
TK 611(2)
K/c tr giá HTK
đ uk

TK 632

Tr giá hàng hóa
tiêu th trong k

TK 911
K/c
GVHB

TK 111, 112, 331, 333
Tr giá hàng hóa
mua trong k
Hàng bán b tr l i

1.3.3.

K toán doanh thu bán hàng

1.3.3.1. Xác đ nh doanh thu bán hàng
Doanh thu là t ng giá tr các l i ích kinh t doanh nghi păthuăđ c trong k k
toán, phát sinh t các ho tă đ ng s n xu t, kinh doanh theo chu n m c k toán Vi t
Nam s 14ă(VASă14)ăthôngăth
h u.

ng c a doanh nghi p, góp ph nălƠmăt ngăv n ch s

21


DoanhăthuăbánăhƠngăđ

c ghi nh năkhiăđ ng th i th a mãn t t c n măđi u ki n

sau:
 DNăđƣăchuy n giao ph n l n r i ro và l i ích g n li n v i quy n s h u s n
ph m ho căhƠngăhóaăchoăng i mua;
 DN không còn n m gi quy n qu nălỦăhƠngăhóaănh ăng
ho c quy n ki m soát hàng hóa;
 Doanhăthuăđ

căxácăđ nhăt

 Doanh nghi păđƣăthuă đ

i s h u hàng hóa

ngăđ i ch c ch n;

c ho c s thuăđ

c l i ích kinh t t giao d ch bán

hàng hóa;
 Xácăđ nhăđ

căchiăphíăliênăquanăđ n giao d ch bán hàng.

Nh ă v y, vi c ghi nh n doanh thu bán hàng theo nguyên t c th n tr ng c a k
toánănóiăchungăvƠătrênăc ăs d n tích ph i th aămƣnăđ nhăngh aădoanhăthuăvƠăđi u ki n
ghi nh n. T đó,ăvi căxácăđ nh doanh thu bán hàng và cung c p d ch v ph i tùy thu c
vào t ng lo i ho tăđ ng kinh doanh, c th :
i v i hàng hóa nh năbánăđ i lý, ký g iătheoăph

ngăth căbánăđúngăgiáăh

ng

hoa h ng thì h ch toán vào doanh thi bán hàng và cung c p dich v ph n hoa h ng mà
doanh nghi păđ căh ng;
Nh ng s n ph m,ă hƠngă hóaă đ

c xácă đ nh là tiêu th ,ă nh ngă vìă lỦă doă v ch t

l ng và quy cách k thu tănênăng i mua t ch i thanh toán, g i tr l iă ng i bán

ho c yêu c u gi mă giáăvƠăđ c DN ch p thu n, ho căng i mua mua hàng v i kh i
l ng l nă đ că h ng chi t kh uă th ngă m i thì các kho n gi m tr doanh thu bán
hƠngăđ
Tr

c theo dõi riêng bi t trên TK 521;
ng h p trong k DNă đƣă vi tă hóaă đ nă bánă hƠngă vƠă đƣă thuă ti nă hƠngă nh ngă

đ n cu i k v năch aăgiaoăhƠngăchoăng

iămuaăthìăgiáăhƠngănƠyăkhôngăđ

c coi là tiêu

thuă vƠă khôngă đ c ghi vào “Doanhă thuă bánă hƠngă vƠă cungă c p d ch v ”ă mƠă ch h ch
toán là kho n n ph i tr v kho n ti năđƣănh n t kháchăhƠng.ăKhiăđƣăgiaoăhƠngăchoă
ng

i mua m iăđ

c ghi nh nălƠă“DoanhăthuăbánăhƠngăvƠăcungăc p d ch v ”.

1.3.3.2. Ch ng t và tài kho n s d ng
Các ch ng t sauălƠăc năc đ k toán ghi nh n vào s k toánăsauăkhiăđ

c ki m

tra,ăđ i chi u, xác minh là h p lý, h p l :
 H păđ ng mua bán hàng hóa (n u có);
 Hóaă đ nă GTGTă (liênă 3)ă đ i v i DN thu că đ iă t

ph ngăphápăkh u tr ;
 Hóaăđ năbánăhƠngăthôngăth
GTGTătheoăph

ng tính thu GTGT theo

ng (liênă3)ăđ i v i DN thu căđ iăt

ngăphápătr c ti p;
22

Thang Long University Library

ng tính thu


 Các ch ng t thanh toán :phi u thu, gi y báo Có c aăngơnăhƠngầ;
 B ng kê hàng hoá bán raă(đ i v i các lo i hàng hóa bán ra không l păhóaăđ n).
ph n ánh các nghi p v tiêu th hàng hóa, k toán s d ng các TK sau:
TK 131, TK 511, TK 521ầ
 TK 131 ậ Ph i thu khách hàng: Tài kho n này d ngăđ ph n ánh các kho n
n ph i thu và tình hình thanh toán các kho n n ph i thu c a DN v i khách
hàng v ti n bán hàng hóa (chi ti t theo t ngăđ iăt ng).
N

TK 131

Có

 S ti năkháchăhƠngăđƣătr n ;

SD K:ăS ti n khách hàng còn n đ u
k này

 S ti năđƣănh n ngătr
hàng;

 S ti n ph i thu c a khách hàng v
hàng hóa, s n ph mă đƣă bán,ă d ch v
đƣă cungă c pă vƠă đ căxácă đ nh là tiêu

 Kho n gi m gi m giá hàng bán, hàng
bán b tr l i, chi t kh uă th ngă m i
choă h ng tr vào s ti n ph i thu
c a khách hàng;

th trong k ;
 S ti n th a tr l i cho khách hàng.

 S

ti n chi t kh u thanh toán cho

kháchăhƠngăh

SDCK: S ti n còn ph i thu t
hàng.

c c a khách

ng.

khách SDCK: S ti nă đƣă nh n ngă tr c c a
khách hàng, s ti n thu nhi uă h nă s
ph i thu c a khách hàng.

 TK 511 ậ Doanh thu bán hàng và cung c p d ch v :ăTKă511ădùngăđ ph n
ánh doanh thu bán hàng và cung c p d ch v c a DN trong m t k ho tăđ ng
s n xu t kinh doanh. TK này có 4 TK c p 2:
 5111 Doanh thu bán hàng hóa;
 5112 Doanh thu bán các thành ph m;
 5113 Doanh thu cung c p d ch v ;
 5118 Doanh thu khác.
N

TK 511

 S thu XK,ăTT B,ăthu GTGT theo
ph ngă phápă tr c ti p ph i n p tính
theo doanh thu bán hàng hóa và d ch
v ;
23

Có

 T ng doanh thu bán hàng và cung c p
d ch v th c t trong k .


 Các kho n gi m tr doanh thu: chi t

kh uăth ngăm i, gi m giá hàng bán,
hàng bán b tr l i k t chuy n tr vào
doanh thu;
 K t chuy n doanh thu thu n vào TK
911.

 TK 521 ậ Các kho n gi m tr doanh thu:ă TKă nƠyă dùngă đ ph n ánh các
kho n gi m tr doanh thu trong quá trình tiêu th s n ph m, hàng hóa, d ch v
c a doanh nghi p. TK này có 3 TK c p 2:
 5211 Chi u kh uăth

ngăm i;

 5212 Hàng bán b tr l i;
 5213 Gi m giá hàng bán.
N

TK 521

 Các kho n gi m tr doanh thu: Chi t
kh uăth

ngăm i, gi m giá hàng bán,

Có

 Các kho n gi m tr doanh thu cu i
k đ

c k t chuy n sang TK 511.

hàng bán b tr l i.

1.3.3.3. K toán doanh thu bán hàng
S đ 1.11. K toán doanh thu bán hàng
K/c kho n gi m tr doanh thu
TK 111, 112, 131

TK 511

TK 521

Gi m tr doanh thu

Doanh thu bán hàng

TK 3331
TK 3331

Thu GTGTăđ u ra

i v i DN tính thu GTGTătheoăph
toán các nghi p v bánă hƠngă c ngă t
pháp kh u tr , ch khác

ngăphápătr c ti p thìăph

ngăphápăk

ngă t nh ă DNă tínhă thu GTGTă theoă ph

ngă

ch doanh thu bán hàng lúc này s bao g m c thu GTGT

đ u ra ph i n p, k toán ghi:
N TK 111, 112, 131 Doanh thu bán hàng (bao g m c thu GTGT)
Có TK 511 Doanh thu bán hàng (bao g m c thu GTGT)
24

Thang Long University Library


Khiăđó,ăs thu GTGT ph i n p s là kho n gi m tr doanh thu, cu i k khi xác
đ nh thu GTGTăđ u ra ph i n p, k toán ghi s :
N TK 511 Thu GTGTăđ u ra ph i n p
Có TK 3331 Thu GTGTăđ u ra ph i n p.
1.4. K toánăl uăchuy n hàng hóa trên h th ng s sách k toán
1.4.1.

K toán chi ti t hàng hóa
ph c v t t cho vi c t ch c h ch toán tiêu th hàng hóa thì ngoài vi c theo

dõi t ng h p v m t giá tr , k toán còn c n ph i theo dõi chi ti t tình hình nh p, xu t,
t n kho c a t ng lo i hàng hóa c v s l ng, giá tr l n ch tăl ng c a t ng kho và
t ng lo i hàng theo t ngăng i ph trách. Công vi c này c năđ c ti năhƠnhăđ ng th i
c kho và phòng k toán.ăTùyăvƠoăđi u ki n c a DN mà có th áp d ng m t trong ba
ph ngăphápăh ch toán sau:
1.4.1.1. Ph

ng pháp th song song

i u ki n v n d ng: Nh ngă đ nă v áp d ngă ph ngă phápă nƠyă th ng có đ c
tr ng:ăch ng lo i v tăt ăít,ăm tăđ nh p xu t l n c năgiámăsátăth ng xuyên, h th ng
kho hàng phân b t pătrung,ăcóăđi u ki n v laoăđ ng, k toánăth

ng xuyên theo dõi,

ki mătraăđ i chi u, ghi s , cung c p các ch tiêu v hi n v t và giá tr c a t ng kho.
Nguyên t c h ch toán: Th kho theo dõi hàng hóa v m t s l
theo dõi c v m t s l ng và giá tr .
Quy trình h chătoánăđ

ng còn k toán

c ti năhƠnhătheoăs ăđ sau:

S ăđ 1.12. K toán chi ti tătheoăph

ngăphápăth song song

Phi u nh p kho
(1)

(2)
(3)

(4)

Th kho

S chi ti t

(1)

B ng t ng h p
nh p ậ xu t ậ t n

(2)
Phi u xu t kho

Trongăđó:
(1) T i kho, th kho ti n hành ghi s l

ng hàng hóa th c nh p, th c xu t, th c

t n vào th kho;
(2) T i phòng k toán, k toán hàng t n kho m s k toán chi ti t hàng hóa cho
t ngădanhăđi măt
(3)

ngă ng v i th kho;

i chi u gi a th kho v i s chi ti t hàng t n kho;
25