Phân tích tài chính chi nhánh công ty cổ phần sao thái dương tại hà nam

CH

NGă1. C ăS

LụăLU N CHUNG V PHỂNăTệCHăTÀIăCHệNHă
DOANH NGHI P

1.1. T ng quan v phơnătíchătƠiăchínhădoanhănghi p
1.1.1. Khái ni m phân tích tài chính
Phân tích tài chính có ý ngh a vô cùng quan tr ng đ i v i các ho t đ ng qu n tr
doanh nghi p, ho t đ ng đ u t , ho t đ ng cho vay c a doanh nghi p, đ c bi t là trong
n n kinh t th tr ng v i đ c tr ng là tính c nh tranh hi n nay. H u h t các quy t đ nh
kinh doanh, đ u t hay cho vay c a doanh nghi p đ u xu t phát t k t qu c a quá
trình phân tích, đánh giá tình hình tài chính c a doanh nghi p. Có nhi u đ nh ngh a v
phân tích tài chính doanh nghi p, nh ng t cách th c và m c đích phân tích tài chính,
có th đ nh ngh a v phân tích tài chính nh sau:
“Phân tích tài chính doanh nghi p là m t quá trình ki m tra, xem xét các s li u
v tài chính hi n hành và trong quá kh c a doanh nghi p nh m m c đích đánh giá
th c tr ng tài chính, d tính các r i ro và ti m n ng t ng lai c a m t doanh nghi p,
trên c s giúp cho nhà phân tích ra các quy t đ nh tài chính có liên quan t i l i ích
c a h trong doanh nghi p đó.”[4,tr.10]
M i quan tâm c a các nhà phân tích tài chính là đánh giá các r i ro nh h

ng

t i doanh nghi p mà bi u hi n c a nó là kh n ng thanh toán, kh n ng cân đ i v n
c a doanh nghi p. Bên c nh đó, các nhà phân tích c ng nghiên c u đ đ a ra nh ng
d đoán v k t qu ho t đ ng và m c đ sinh l i c a doanh nghi p trong t

ng lai.

Hay nói cách khác, phân tích tài chính là c s c a d đoán tài chính. Phân tích tài
chính c a doanh nghi p là c n đ c th c hi n th ng xuyên đ c bi t là trong quá trình
qu n lý tài chính doanh nghi p b i ý ngh a mang tính chi n l c lâu dài c a nó.
1.1.2. M c tiêu và vai trò c a phân tích tài chính ếoanh nghi p
Phân tích TCDN tr

c h t th

ng t p trung vào các s li u đ

c cung c p trong

các báo cáo tài chính c a doanh nghi p, k t h p v i các ngu n thông tin b sung khác
nh m làm rõ tình hình tài chính trong quá kh , ch ra nh ng thay đ i, chuy n bi n và
nguyên nhân c a s bi n đ i y đ làm c s cho vi c ra quy t đ nh
nh ng d báo trong t ng lai.
Trong n n kinh t th tr

ng, phân tích tài chính doanh nghi p là m i quan tâm

c a nhi u nhóm ng i. Nh ng ng
đ n các m c tiêu khác nhau


hi n t i và

i phân tích

nh ng c

ng v khác nhau thì nh m

i v i các nhà qu n tr tài chính
Phân tích tài chính c a các nhà qu n tr nh h
1

ng đ n vi c th c hi n có hi u qu


các quy t đ nh qu n tr tài chính: quy t đ nh đ u t , quy t đ nh tài tr , quy t đinh phân
chia l i t c…, là c s quan tr ng cho các ho ch đ nh tài chính trong t ng lai c a
doanh nghi p, d báo và có bi n pháp h n ch và phòng ng a r i ro trong kinh doanh.
Do đ

c cung c p đ y đ thông tin và hi u rõ v ho t đ ng c a doanh nghi p

nên các nhà phân tích tài chính trong doanh nghi p có nhi u l i th đ có th phân tích
tài chính t t nh t.
i v i các nhà đ u t



Nhà đ u t hi n t i và nhà đ u t ti m n ng có th là cá nhân hay doanh nghi p,
h quan tâm tr c h t đ n vi c đánh giá nh ng đ c đi m đ u t c a doanh nghi p. ó
là các y u t nh s r i ro, s đ m b o v n đ u t , c t c và giá tr t ng thêm c a v n
đ u t … Do v y, các nhà đ u t quan tâm đ n phân tích TCDN nh m đánh giá c c u
v n hi n t i và các chính sách nh m duy trì c c u v n, đánh giá kh n ng sinh l i c a
doanh nghi p, các y u t tác đ ng làm t ng giá tr các c phi u trên th tr ng c ng
nh tri n v ng, kh n ng t ng tr ng c a doanh nghi p trong t
đ a ra quy t đ nh b v n hay rút v n kh i doanh nghi p.

i v i ng



ng lai… T đó có th

i cho vay

V i các quy t đ nh c p hay không c p tín d ng, c p tín d ng ng n h n hay dài
h n, ng i cho vay đ u quan tâm đ n doanh nghi p th t s có nhu c u vay v n hay
không, kh n ng th c hi n các cam k t trong quá kh , các b n ph n c a ng i vay
c ng nh kh n ng x lí n n n và thi n ý c a doanh nghi p trong tr n tr c các ch
n . c bi t ng i cho vay quan tâm kh n ng hoàn tr n vay c a khách hàng hi n t i
và trong t ng lai nh th nào. Tuy nhiên, đ ng tr c các quy t đ nh khác nhau, v
th khác nhau, n i dung và k thu t phân tích tài chính có th khác nhau.

i v i nh ng ng i lao đ ng trong doanh nghi p, các c quan ch qu n,
c quan thu , c quan thanh tra, nhà cung ng….
Vi c phân tích tài chính doanh nghi p giúp các c quan qu n lý Nhà n

c có th

đánh giá, ki m tra, ki m soát các ho t đ ng c a doanh nghi p có tuân th đúng chính
sách, lu t pháp quy đ nh hay không, tình hình h ch toán chi phí và giá thành, tình hình
th c hi n ngh a v đ i v i Nhà n
Ng

c….

i lao đ ng có thu nh p chính t ti n l

ng đ

c tr , bên c nh đó, m t s lao

đ ng còn có m t ph n v n góp nh t đ nh trong doanh nghi p. Nh v y, ngoài ti n
l ng đ c tr h còn đ c chia ti n l i. C hai ngu n thu nh p này đ u ph thu c
vào k t qu SXKD c a doanh nghi p. Do đó, phân tích tình hình TCDN giúp h đ nh
h ng vi c làm n đ nh, yên tâm c ng hi n s c l c cho doanh nghi p .
đ

i v i nhà cung ng h ph i quy t đ nh xem có cho phép doanh nghi p s p t i
c mua hàng ch u hay không. Vì v y h ph i bi t đ c kh n ng thanh toán c a
2

Thang Long University Library


doanh nghi p hi n t i và th i gian s p t i.
1.2. QuyătrìnhăphơnătíchătƠiăchínhădoanhănghi p
Phân tích TCDN là ho t đ ng ph c t p, liên quan đ n nhi u ng i, nhi u b
ph n bên trong và bên ngoài doanh nghi p.
có đ c thông tin h u ích cho vi c ra
các quy t đ nh tài chính, công tác phân tích tài chính c n đ c t ch c m t cách khoa
h c.
M i đ i t ng phân tích khác nhau có th có m t quy trình phân tích khác nhau,
phù h p v i m c tiêu, yêu c u phân tích và ra các quy t đ nh tài chính c a h . Sau đây
là m t s b

c (hay n i dung công vi c) ch y u trong m t quy trình phân tích chung.

S ăđ 1.1.ăQuyătrìnhăphơnătíchăTCDN

L p k ho ch
phân tích

Thu th p và x lý
thông tin

Phân tích

T ng h p và d
đoán

[3, tr.23]
1.2.1. L p k ho ch phân tích
L p k ho ch phân tích là xác đ nh tr
t ch c phân tích.

c v n i dung, ph m vi, th i gian và cách

N i dung phân tích: xác đ nh rõ các v n đ c n đ

c phân tích, toàn b ho t đ ng

tài chính hay ch m t s v n đ c th nào đó (c c u v n, kh n ng thanh toán…) ây
là c s đ xây d ng đ c

ng c th đ ti n hành phân tích.

Ph m vi phân tích: toàn đ n v hay m t s đ n v đ

c ch n làm đi m đ phân

tích. Tùy theo yêu c u và th c ti n qu n lý mà xác đ nh n i dung và ph m vi phân tích
thích h p.
Th i gian phân tích: bao g m c th i gian chu n b và th i gian ti n hành công
tác phân tích.
Trong k ho ch phân tích c n phân công trách nhi m cho các b ph n tr c ti p
th c hi n và b ph n ph c v công tác phân tích; c ng nh các hình th c h i ngh
phân tích nh m thu th p ý ki n, đánh giá đúng th c tr ng và phát hi n đ y đ ti m
n ng giúp doanh nghi p ph n đ u đ t k t qu cao trong kinh doanh
1.2.2. Thu th p và x lý thông tin
Trong phân tích tài chính, nhà phân tích ph i thu th p, s d ng m i ngu n thông
tin: T nh ng thông tin n i b doanh nghi p đ n nh ng thông tin bên ngoài doanh
3


nghi p, t nh ng thông tin đ

cl

ng hóa đ n nh ng thông tin không đ

Trên c s ngu n thông tin thu th p đ

cl

ng hóa.

c, tùy thu c vào yêu c u và n i dung

phân tích, nhà phân tích c n tính toán các t s tài chính phù h p, l p các b ng bi u
theo t ng n i dung đã đ t ra, so sánh v i các ch s k tr c, các ch s c a ngành, c a
các doanh nghi p khác trong cùng m t l nh v c ho t đ ng. Trên c s đó đánh giá
khái quát m t m nh, đi m y u c a doanh nghi p, v ch ra nh ng v n đ , nh ng tr ng
tâm c n đ c t p trung phân tích.
1.2.3. Phân tích
Nh ng n i dung c b n, nh ng v n đ đ c coi là quan tr ng, có nh h ng l n
đ n tình hình tài chính c a doanh nghi p hi n t i và trong t ng lai ph i đ c t p
trung phân tích c th nh m làm rõ các m i quan h , các y u t bên trong th hi n b n
ch t c a các ho t đ ng
1.2.4. T ng h p và ế đoán
Sau khi phân tích, t ng h p l i k t qu đ có cái nhìn toàn c nh, t đó rút ra
nh ng nh n xét, đánh giá, d báo xu h ng và đ xu t các gi i pháp nh m th c hi n
m c tiêu doanh nghi p đ ra.
1.3. Cácăthôngătinăs d ngătrongăphơnătíchătƠiăchínhădoanhănghi p
1.3.1. Thông tin t các báo cáo tài chính
Nh ng thông tin n i b doanh nghi p là nh ng thông tin quan tr ng nh t trong
quá trình phân tích, đó là các báo cáo tài chính. Qua vi c phân tích các báo cáo này s
giúp nhà phân tích có cái nhìn toàn di n v th c tr ng tài chính doanh nghi p. Vì v y,
đ nâng cao ch t l ng công tác phân tích tài chính c n quan tâm t i vi c hoàn thi n
các báo cáo tài chính vì đó là c s đ th c hi n phân tích. H th ng báo cáo tài chính
theo chu n m c k toán Vi t Nam g m 4 báo cáo: B ng cân đ i k toán, Báo cáo k t
qu kinh doanh, Báo cáo l u chuy n ti n t và Thuy t minh báo cáo tài chính.


B ng cân đ i k toán
B ng cân đ i k toán là BCTC t ng h p ph n ánh t ng quát toàn b giá tr tài s n

hi n có và ngu n hình thành tài s n đó c a doanh nghi p tai m t th i đi m nh t đ nh.

Nhìn vào B ng cân đ i k toán, nhà phân tích có th nh n bi t đ c lo i hình
doanh nghi p, quy mô và m c đ t ch tài chính c a doanh nghi p c ng nh xem xét
m i quan h cân đ i gi a tài s n và ngu n v n, và các m i quan h khác. Vì v y, B ng
cân đ i k toán là m t trong nh ng ngu n thông tin quan tr ng nh t trong vi c phân
tích tài chính, giúp cho các nhà phân tích đánh giá đ c kh n ng tài chính, kh n ng
thanh toán và kh n ng cân đ i v n c a doanh nghi p.
4

Thang Long University Library




Báo cáo k t qu kinh doanh
Báo cáo k t qu kinh doanh hay báo cáo thu nh p là m t BCTC ph n ánh tình

hình và các k t qu ho t đ ng c a m t doanh nghi p trong m t th i kì nh t đ nh. Báo
cáo k t qu kinh doanh cung c p các ch tiêu v doanh thu, chi phí và l i nhu n c a
doanh nghi p.
đánh giá hi u qu ho t đ ng c a doanh nghi p c n ph i quan tâm đ n k t qu
cu i cùng c a ho t đ ng kinh doanh đó là l i nhu n. L i nhu n là ch tiêu ch t l ng
đ đánh giá hi u qu kinh t c a các ho t đ ng c a công ty, đó là kho n chênh l ch
gi a doanh thu và chi phí mà công ty b ra đ đ t đ c doanh thu đó.
ti n hành
phân tích các kho n m c trong báo cáo k t qu H KD, ta ph i nghiên c u t ng kho n
m c đ theo dõi s bi n đ ng c a nó, bao g m doanh thu, chi phí, l i nhu n.


Báo cáo l u chuy n ti n t
Báo cáo l u chuy n ti n t giúp ph n ánh b sung tình hình tài chính công ty mà

b ng cân đ i k toán và báo cáo k t qu kinh doanh ch a ph n ánh h t đ c. Nó cung
c p thông tin giúp ng i s d ng đánh giá các thay đ i trong tài s n thu n, c c u tài
chính, kh n ng chuy n đ i c a tài s n thành ti n, kh n ng thanh toán và kh n ng
c a doanh nghi p trong vi c t o ra các lu ng ti n trong quá trình ho t đ ng.
Báo cáo l u chuy n ti n t làm t ng kh n ng đánh giá khách quan tình hình
ho t đ ng c a doanh nghi p và kh n ng so sánh gi a các doanh nghi p, vì nó lo i tr
đ c các nh h ng c a vi c áp d ng các ph ng pháp k toán khác nhau cho cùng
giao d ch và hi n t

ng.

Báo cáo l u chuy n ti n t dùng đ xem xét và d đoán kh n ng v s l

ng,

th i gian và đ tin c y c a các lu ng ti n trong t ng lai, ki m tra l i các d đoán
tr c đây c a lu ng ti n; ki m tra m i quan h gi a kh n ng sinh l i v i l ng l u
chuy n ti n thu n và nh ng tác đ ng c a thay đ i giá c .


Thuy t minh báo cáo tài chính

Thuy t minh báo cáo tài chính dùng đ mô t mang tính t ng thu t ho c phân
tích chi ti t các thông tin, s li u đã đ c trình bày trên bàng cân đ i k toán, báo cáo
k t qu kinh doanh, báo cáo l u chuy n ti n t c ng nh các thông tin c n thi t khác
theo yêu c u c a các chu n m c k toán c th .
1.3.2. Thông tin bên ngoài ếoanh nghi p


Thông tin v môi tr

ng kinh t , chính tr , pháp lu t

Thông tin v môi tr ng kinh t , chính tr , pháp lu t nh h ng l n đ n c h i
kinh doanh c a m t doanh nghi p. N n kinh t đang t ng tr ng hay suy thoái? N n
chính tr có n đ nh hay không? Chính sách thu khóa, chính sách ti n t , chính sách
5


u đãi c a nhà n c đ i v i các doanh nghi p hi n t i ra sao? ó là nh ng thông tin
c b n doanh nghi p c n ph i th ng xuyên c p nh t đ có c s ra quy t đ nh chính
xác, n m b t đ


c c h i đ m r ng quy mô, gia t ng l i nhu n.

Thông tin v th tr

ng y u t đ u vào, th tr

ng tiêu th , s n ph m, đ i th

c nh tranh…
Bên c nh các thông tin v môi tr
c ng c n thu th p thông tin v th tr
s n ph m, đ i th c nh tranh…

ng kinh t , chính tr , pháp lu t, doanh nghi p
ng nguyên v t li u đ u vào, th tr

ng tiêu th

Nguyên v t li u đ u vào là y u t quan tr ng nh h ng tr c ti p đ n quá trình
s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Tìm đ c ngu n nguyên v t li u t t v i giá c
h p lý s làm t ng kh n ng c nh tranh c a s n ph m.
Th tr ng tiêu th c ng là đi u mà các doanh nghi p quan tâm. S n ph m, d ch
v doanh nghi p t o ra c n ph i đáp ng đ c nhu c u c a th tr ng. Có nh v y
doanh nghi p m i có th t n t i và phát tri n. Nh ng s n ph m làm ra không đáp ng
đ c nhu c u th tr ng s s m b lo i b .
Ngoài ra, nhà phân tích c n xét đ n v trí, th ph n, s c c nh tranh c a doanh
nghi p trong th tr ng nó đang ho t đ ng. Bi t ng i bi t ta, tr m tr n tr m th ng.
Hi u rõ đ i th c a mình s là m t đi u r t thu n l i cho doanh nghi p.
1.4. Các ph
Ph

ngăphápăphơnătíchătƠiăchínhădoanhănghi p

ng pháp phân tích tài chính là m t h th ng bao g m các công c và bi n

pháp nh m ti p c n, nghiên c u các s ki n, hi n t ng, các m i quan h bên trong và
bên ngoài, các lu ng d ch chuy n và bi n đ i tài chính, các ch tiêu tài chính t ng h p
và chi ti t nh m đánh giá tình hình tài chính doanh nghi p.
phân tích tình hình tài chính c a m t doanh nghi p, nhà phân tích có th s
d ng m t ho c k t h p nhi u ph ng pháp khác nhau tùy thu c vào m c đích, yêu c u
phân tích hay ngu n s li u thu đ c trong quá trình phân tích. Các ph ng pháp ch
y u th ng đ c s d ng là ph ng pháp so sánh, ph ng pháp t lê, ph ng pháp
Dupont, ph
1.4.1. Ph

ng pháp phân t , ph

ng pháp đ th , bi u đ , ph

ng pháp lo i tr …

ng pháp so sánh

ây là ph ng pháp đ c s d ng ph bi n và th ng đ c th c hi n b
kh i đ u c a vi c phân tích. Vi c s d ng ph ng pháp so sánh là nh m m c đích:


c

ánh giá tình hình th c hi n nhi m v k ho ch mà doanh nghi p đã đ t ra

b ng cách so sánh gi a tr s c a ch tiêu k th c t v i tr s ch tiêu k k ho ch.

ánh giá t c đ , xu h ng phát tri n c a hi n t ng và k t qu kinh t thông
qua vi c so sánh gi a k t qu k này v i k t qu k tr c.
6

Thang Long University Library


ánh giá m c đ tiên ti n hay l c h u c a đ n v b ng cách so sánh gi a k t



qu c a b ph n hay đ n v thành viên v i k t qu trung bình c a t ng th , ho c so

sánh gi a k t qu c a đ n v này v i k t qu c a đ n v khác có cùng qui mô ho t
đ ng, trong cùng m t l nh v c.
Tuy nhiên, v n đ c n chú ý là khi th c hi n phép so sánh, đ đ a ra các quy t
đ nh tài chính đúng đ n, hai s li u đem ra so sánh ph i đ m b o các đi u ki n có th
so sánh đ c: cùng n i dung kinh t , th ng nh t v ph ng pháp tính, cùng m t đ n v
đo l ng., đ c thu th p trong cùng m t đ dài th i gian. Ngoài ra, các ch tiêu c n
ph i đ

c quy đ i v cùng m t quy mô và đi u ki n kinh doanh t

ng t nhau.

Tiêu chu n so sánh là ch tiêu g c đ c ch n làm c n c so sánh. Vi c xác đ nh
g c so sánh ph i tùy thu c vào m c đích phân tích. C th :
 Khi xem xét xu h ng và t c đ phát tri n c a ch tiêu phân tích, g c so sánh
đ c xác đ nh là tr s c a ch tiêu phân tích k tr c ho c hàng lo t k tr c. Lúc này
s so sánh gi a n m nay v i n m tr
tr c).


c, gi a k này và k tr

c (hay hàng lo t k

Khi đánh giá tình hình th c hi n m c tiêu, nhi m v đ t ra, g c so sánh là tr s

k ho ch c a k phân tích. Khi đó, ti n hành so sánh gi a tr s th c t v i tr s k
ho ch c a ch tiêu nghiên c u.
V k thu t so sánh, đ đáp ng các m c tiêu s d ng c a nh ng chi ti t so sánh,
quá trình so sánh gi a các ch tiêu có có th so sánh b ng s tuy t đ i, s t ng đ i

hay s bình quân.
 So sánh b ng s tuy t đ i: là k t qu c a phép tr gi a tr s c a ch tiêu k
phân tích so v i ch tiêu k g c. K t qu so sánh bi u hi n kh i l ng, quy mô bi n
đ ng c a các hi n t ng kinh t .


So sánh b ng s t

ng đ i: là k t qu c a phép chia gi a tr s c a k phân tích

so v i k g c c a các ch tiêu kinh t , ho c gi a tr s c a k phân tích so v i k g c
đã đ c đi u ch nh theo t l hoàn thành k ho ch c a ch tiêu có liên quan theo
h ng quy t đ nh quy mô chung c a ch tiêu phân tích.


So sánh b ng s bình quân: s bình quân là d ng đ c bi t c a s tuy t đ i, bi u

hi n tính ch t đ c tr ng chung v m t s l ng nh m ph n ánh đ c đi m chung c a
m t đ n v , m t b ph n hay m t t ng th chung có cùng tính ch t.
V ph

ng pháp so sánh, phân tích TCDN th

ng s d ng 2 ph

ng pháp so

sánh theo chi u d c và so sánh theo chi u ngang.
 So sánh theo chi u ngang là vi c so sánh, đ i chi u tình hình bi n đ ng v c s
tuy t đ i và s t ng đ i c a t ng ch tiêu trên BCTC c a doanh nghi p. Qua đó xác

đ nh m c bi n đ ng v quy mô c a ch tiêu phân tích và m c đ nh h ng c a t ng
7


ch tiêu nhân nhân t đ n ch tiêu phân tích.

t

So sánh theo chi u d c là vi c s d ng các h s , các t l đ th hi n m i

ng quan gi a các ch tiêu trong t ng BCTC và gi a các BCTC. Th c ch t vi c

phân tích theo chi u d c là phân tích s bi n đ ng v c c u hay nh ng quan h t l
gi a các ch tiêu trong h th ng BCTC.
1.4.2. Ph

ng pháp liên h cân đ i

Trong quá trình ho t đ ng kinh doanh c a DN hình thành nhi u m i liên h cân
đ i. Cân đ i là s cân b ng v l ng gi a hai m t, gi a các y u t c a quá trình kinh
doanh nh s cân đ i gi a tài s n và ngu n v n kinh doanh, gi a các ngu n thu và chi.
Ph ng pháp liên h cân đ i th ng th hi n d
ho c b ng cân đ i kinh t . Ví d :

i hình th c ph

ng th c trình kinh t

T ng tài s n = T ng ngu n v n
T ng tài s n = Tài s n ng n h n + Tài s n dài h n

L i nhu n = Doanh thu – Chi phí
N i dung ch y u c a b ng cân đ i kinh t g m hai h th ng ch tiêu có quan h
tr c ti p v i nhau v m t ch tiêu. Khi thay đ i m t thành ph n h th ng ch tiêu đó s
d n t i s thay đ i m t ho c m t s thành ph n khác nh ng s thay đ i đó v n đ m
b o s cân b ng c a b ng cân đ i kinh t . Khi phân tích th
ghi chép ho c đ tính toán các ch tiêu.
Ph

ng pháp liên h cân đ i đ

ng dùng đ ki m tra vi c

c s d ng nhi u trong công tác l p và xây d ng

k ho ch và ngay c trong công tác h ch toán đ nghiên c u các m i liên h v l ng
c a các y u t và quá trình kinh doanh, trên c s đó có th xác đ nh nh h ng c a
các nhân t .
1.4.3. Ph

ng pháp t l (ch s )

M t t l toán h c là s bi u hi n m t m i quan h gi a m t l

ng này v i m t

l ng khác. Ch ng h n t l c a 45 và 15 là 3:1 ho c là 3. Tuy nhiên, trong phân tích
tài chính, m t t l đ c s d ng c n g n v i m t ý ngh a kinh t c th . Mu n m t t
l có ý ngh a kinh t thì các y u t c u thành nó ph i th hi n m i quan h có ngh a. Ví
d : m i quan h gi a t ng doanh thu và t ng tài s n, m i quan h gi a v n ch s h u
và t ng ngu n v n…

Trong phân tích tài chính, nh ng c n tr ng toán h c c n đ

c tính đ n khi s

d ng s t l .
th y đ c xu h ng bi n đ ng c a t l th c s ph n ánh m t k t qu
t t h n hay kém đi, các nhà phân tích c n ph i hi u bi t các y u t tham gia c u thành
t l và nh ng gi đ nh thay đ i c a các y u t này. M t s t l ch phán ánh m i quan
h gi a hai y u t mà không th y đ

c đ l n c a m i y u t . Do v y, có nh ng bi n
8

Thang Long University Library


đ i c a m t t l có th bi u hi u hi n xu h
và ng c l i.

ng t t nh ng th c t l i hoàn toàn khác

M t khác, t l nói chung khó có th đánh giá là t t hay x u, thu n l i hay không
thu n l i. Nh ng n u so sánh nó v i các t l tr c đây c a cùng m t doanh nghi p, so
sánh v i m t chu n m c đã đ nh tr c, so sánh v i cùng m t t l c a các doanh
nghi p khác trong cùng l nh v c ho t đ ng ho c so sánh v i t l c a ngành mà doanh
nghi p đang ho t đ ng trong ngành đó thì có th có đ c nh ng s ch d n đáng chú ý
hay m t k t lu n quan tr ng.
Ngoài nh ng v n đ đ nêu trên, s d ng s t l trong phân tích tài chính, nhà
phân tích c n th y đ

c nh ng h n ch sau đây:



Các t l ph n ánh các đi u ki n, các ho t đ ng, s ki n trong quá kh .



Các t l ph n ánh giá tr ghi s .



Vi c tính s t l ch a đ



S v n d ng các nguyên t c và l a ch n các chính sách k t toán khác nhau,

c tiêu chu n hóa hoàn toàn.

m c đ đa d ng hóa và đ c đi m r i ro khác nhau gi a các công ty (ngay trong m t
ngành) c ng tác đ ng không nh t i các s t l .
M c dù có nh ng h n ch nh ng phân tích s t l v n là m t ph
tr ng c a phân tích các báo cáo tài chính b i nó có th nh n đ nh rõ đ
nh ng m i quan h k t c u và các xu th quan tr ng.

ng pháp quan
c n n t ng,

1.5. N iădungăphơnătíchătƠiăchínhădoanhănghi p

1.5.1. Phân tích các báo cáo tài chính
 Phơnătíchăbáoăcáoăk t qu ho tăđ ng kinh doanh
Tình hình và k t qu kinh doanh c a m t doanh nghi p đ

c t ng h p trên Báo

cáo k t qu kinh doanh. K t c u Báo cáo k t qu kinh doanh chia ho t đ ng m t doanh
nghi p thành 3 lo i: ho t đ ng s n xu t kinh doanh chính, ho t đ ng v tài chính và
ho t đ ng khác (không th ng xuyên).
Ho t đ ng SXKD th hi n qua 3 ch tiêu chính: Doanh thu, chi phí và l i nhu n
thu đ c. Phân tích Báo cáo k t qu ho t đ ng kinh doanh chính là làm rõ s bi n
đ ng c a 3 ch tiêu này.


Phân tích ếoanh thu

Báo cáo k t qu kinh doanh b t đ u b ng doanh thu (s ti n thu đ c t vi c
cung ng hàng hóa và d ch v cho khách hàng). M t công ty c ng có th có các kho n
doanh thu khác. Trong kinh t h c, doanh thu th ng đ c xác đ nh b ng giá bán nhân
v is l

ng hàng bán đ

c. Doanh thu là m t ch tiêu quan tr ng ph n ánh tình hình
9


kinh doanh c a doanh nghi p, qua đó đ nh h

ng phát tri n kinh doanh trong t

ng lai.

Doanh thu ph thu c vào nhi u nhân t khác nhau, do đó đ khai thác ti m n ng
t ng doanh thu, các nhà qu n tr c n ti n hành phân tích th ng xuyên đ th y đ c
nh ng nhân t làm t ng và nh ng nhân t làm gi m doanh thu. T đó, h n ch , lo i b
nh ng nhân t tiêu c c, thúc đ y nh ng nhân t tích c c, phát huy th m nh c a doanh
nghi p đ t ng doanh thu và nâng cao l i nhu n.


Phân tích chi phí
Chi phí là các hao phí v ngu n l c đ doanh nghi p đ t đ

c m t ho c nh ng

m c tiêu c th , hay nói cách khác đó là s ti n b ra đ th c hi n các ho t đ ng nh
s n xu t, giao d ch nh m mua đ c các lo i nguyên v t li u, hàng hoá, d ch v c n
thi t ph c v cho quá trình s n xu t kinh doanh. Nh c đ n chi phí c a doanh nghi p ta
có th k đ n các ch tiêu nh giá v n hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí tài chính và
chi phí qu n lý doanh nghi p…
Doanh nghi p mu n gia t ng l i nhu n thì tr c tiên ph i quan tâm đ n doanh
thu, nh ng bên c nh c n ph i qu n lý t t chi phí. N u chi phí b ra quá l n ho c t c đ
t ng c a chi phí l n h n t c đ t ng c a doanh thu thì ch ng t doanh nghi p ho t
đ ng không hi u qu .


Phân tích l i nhu n

T nh ng phân tích v doanh thu và chi phí trên, nhà phân tích s tính toán và
đánh giá đ c l i nhu n t ho t đ ng SXKD c a doanh nghi p. L i nhu n là c s đ

tính các ch tiêu ch t l ng khác, nh m đánh giá hi u qu s d ng các ngu n l c vào
quá trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
Tóm l i, phân tích các ch tiêu trong báo cáo k t qu kinh doanh qua t ng th i kì
s giúp ph n ánh rõ nét tình hình doanh thu, l i nhu n và d báo chi u h ng c a nó
trong t ng lai. Ngoài ra, m t s ch tiêu trong b ng này đ c s d ng đ tính các ch
tiêu tài chính c a doanh nghi p nh m mô t chi ti t h n v kh n ng qu n lý tài s n,
kh n ng qu n lý n và kh n ng sinh l i.
 Phơnătíchăb ngăcơnăd i k toán
B ng cân đ i k toán cung c p các thông tin v tìn hình tài s n và ngu n v n c a
doanh nghi p t i th i đi m l p báo cáo.

phân tích s bi n đ ng c a tài s n và

ngu n v n, ph ng pháp ch y u th ng đ
hai k thu t là so sánh ngang và so sánh d c.

c áp d ng là ph

ng pháp so sánh v i

 So sánh ngang (so sánh các ch tiêu cu i k v i đ u k ) đ có th th y đ c
s bi n đ ng theo th i gian v m t quy mô t ng tài s n, t ng ngu n v n, t ng lo i
ngu n v n c a doanh nghi p. Qua đó, đ i chi u v i yêu c u SXKD c a doanh nghi p,
10

Thang Long University Library


các chính sách bán hàng, d tr , các nhân t tác đ ng đ đánh giá tính h p lý hay
không h p lý c a s bi n đ ng đó.



So sánh d c (báo cáo theo t tr ng) th

ng đ

c dùng đ chu n hóa các ch

tiêu b ng cách bi u di n các ch tiêu d i d ng ph n tr m (%) c a m t ch tiêu đ c
l y làm g c có liên quan. Trên c s đó, có th ch ra tài s n - ngu n v n thay đ i ch
y u b ph n nào, chính sách tài tr c a doanh nghi p có nh ng thay đ i gì…
K t h p vi c phân tích trên s cho ta th y s bi n đ ng c a kho n m c chi m t
tr ng l n nh t tác đ ng nh th nào t i t ng tài s n – ngu n v n c a doanh nghi p. Có
nh ng kho n m c bi n đ ng l n qua các n m nh ng chi m t tr ng nh do đó tác
đ ng nh t i t ng tài s n, ngu n v n. Ng c l i, có nh ng kho n m c bi n đ ng nh
nh ng do chi m t tr ng l n nên có nh h ng đáng k t i t ng tài s n, ngu n v n.


ánh giá tình hình tài s n – ngu n v n
Trong phân tích tài chính nói chung, tài s n c a doanh nghi p th

ng đ

c phân

lo i theo chu kì s n xu t, g m 2 lo i là tài s n dài h n và tài s n ng n h n. Phân tích
tình hình tài s n s cho th y s thay đ i gi a các n m c a tài s n doanh nghi p nói
chung và c a t ng kho n m c tài s n nói riêng. Doanh nghi p có đ ng ti n và hàng
t n kho hay không? C c u tài s n có h p lý hay không? Phân tích c c u tài s n có ý
ngh a h t s c quan tr ng. N u doanh nghi p có m t c c u tài s n h p lý thì các ngu n

l c có s n đó s đ c t n d ng m t cách hi u qu và ti t ki m nh t.
Ngu n v n c a doanh nghi p bao g m n ph i tr và VCSH. Phân tích tình hình
ngu n v n giúp ta bi t đ

c trong m t k kinh doanh ngu n v n t ng gi m bao nhiêu,

tình hình s d ng v n nh th nào, nh ng chi tiêu nào nh h

ng đ n s thay đ i y

c a doanh nghi p. T đó ta có th đánh giá đ c kh n ng t ch hay ph thu c v
m t tài chính c a doanh nghi p, đ nh h ng tài tr c a doanh nghi p, m c đ r i ro t
chính sách tài chính đó, thông qua đó có gi i pháp khai thác các ngu n v n và nâng
cao hi u qu s d ng v n c a doanh nghi p.


Phân tích tình hình công n
Công n bao g m các kho n ph i thu và các kho n n ph i tr là m t v n đ

ph c t p nh ng r t quan tr ng, vì nó t n t i trong su t quá trình ho t đ ng kinh doanh
c a doanh nghi p. S t ng gi m các kho n n ph i thu c ng nh các kho n n ph i tr
có tác đ ng l n đ n vi c b trí c c u ngu n v n đ m b o cho ho t đ ng kinh doanh
c a doanh nghi p c ng nh tác đ ng r t l n đ n hi u qu kinh doanh c a doanh
nghi p. M t trong nh ng khía c nh c n xem xét khi phân tích tình hình công n c a
doanh nghi p là h s ph i thu/ph i tr .

11


Các kho n ph i thu

H s ph i thu /ph i tr

=

Các kho n ph i tr

H s ph i thu/ph i tr càng l n thì ch ng t doanh nghi p b chi m d ng v n
càng nhi u và ng c l i. N u h s này l n h n 1 t c là các kho n ph i thu l n h n
các kho n ph i tr , doanh nghi p đang b chi m d ng v n. Ng c l i, n u h s này
nh h n 1 thì doanh nghi p đang đi chi m d ng v n.


Phân tích v n l u đ ng ròng
VL

ròng là ph n chênh l ch gi a ng n v n dài h n (hay còn g i là ngu n v n

th ng xuyên) v i tài s n dài h n trong doanh nghi p. Nh v y, th c ch t VL ròng
là m t ph n ngu n v n dài h n đ c dùng vào vi c tài tr cho tài s n ng n h n c a
doanh nghi p.
VL ăròngă=ăNgu n v nădƠiăh n ậ TSDH = TSNH ậ Ngu n v n ng n h n
Nhu c uăVL ăròngă=ăHTKă+ăCácăkho n ph i thu ậ N ng n h n
VL

ròng l n h n 0 th hi n ph n m t ph n ngu n v n dài h n trong doanh

nghi p đang đ c tài tr cho TSNH. ây là đi u c n thi t trong chính sách tài tr
ngu n v n nh m duy trì s n đ nh trong ho t đ ng kinh doanh c a các doanh nghi p.
N u ngu n v n dài h n nh h n TSDH thì VL ròng s nh h n 0, ch ng t
trong doanh nghi p có m t ph n TSDH đ c tài tr b ng ngu n v n ng n h n. Thông

th ng vi c doanh nghi p dùng ngu n v n ng n h n đ u t vào TSDH s t o nên m t
c c u v n r t m o hi m.
 Phơnătíchăbáoăcáoăl uăchuy n ti n t
Phân tích báo cáo LCTT th ng liên quan t i vi c đánh giá các ngu n ti n và
vi c s d ng ti n c a doanh nghi p liên quan t i ba lo i ho t đ ng: ho t đ ng kinh
doanh, ho t đ ng đ u t và ho t đ ng tài chính, c ng nh đánh giá nh ng y u t chính
chi ph i dòng ti n trong t ng ho t đ ng đó.
L u chuy n ti n t ho t đ ng kinh doanh là lu ng ti n liên quan đ n ho t đ ng
s n xu t và tiêu th hàng hóa, d ch v c a doanh nghi p, bao g m: ti n thu t bán
hàng, cung c p d ch v ; ti n tr nhà cung c p, ti n tr cho ng i lao đ ng…
L u chuy n ti n t ho t đ ng đ u t là lu ng ti n liên quan đ n ho t đ ng đ u t
mua s m ho c thanh lý các TSC và các kho n đ u t tài chính dài h n.
L u chuy n ti n t ho t đ ng tài chính là lu ng ti n liên quan đ n ho t đ ng huy
đ ng v n t ch n và ch s h u, hoàn tr v n cho ch n , mua l i c ph n, chia lãi
cho nhà đ u t , chia c t c cho c đông…
Phân tích báo cáo l u chuy n ti n t s cung c p cho ng

i s d ng bi t đ

12

Thang Long University Library

c


ti n t c a doanh nghi p sinh ra t đâu và s d ng vào m c đích gì. T đó d doán
đ c l ng ti n trong t ng lai c a doanh nghi p, n m đ c n ng l c thanh toán hi n
t i c ng nh bi t đ
l u chuy n ti n t .

c s bi n đ ng c a t ng ch tiêu, t ng kho n m c trên báo cáo
ng th i ng i s d ng thông tin c ng th y đ c quan h gi a lãi

(l ) ròng v i lu ng ti n t c ng nh các ho t đ ng kinh doanh, ho t đ ng đ u t và
ho t đ ng tài chính nh h ng t i ti n t m c đ nào.
1.5.2. Phân tích các t s tài chính
Phân tích các ch s tài chính đ so sánh r i ro và thu nh p c a các công ty khác
nhau nh m đ t m c đích giúp các nhà đ u t , các ch n đ a ra các quy t đ nh cho
vay đúng đ n. Nh ng quy t đ nh nh th đòi h i kh n ng đánh giá nh ng thay đ i
trong báo cáo qua các n m đ i v i t ng kho n d u t c th và kh n ng so sánh gi a
các doanh nghi p trong cùng ngành t i nh ng th i đi m xác đ nh.
Các t s tài chính cung c p nh ng thông tin c b n v doanhh nghi p, v tính
ch t kinh t và chi n l c c nh tranh c a doanh nghi p, c ng nh các đ c tr ng riêng
v ho t đ ng đ u t , ho t đ ng tài chính và ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh
nghi p. Thông th ng có 4 nhóm t s tài chính đ c s d ng đ
c l ng nh ng
khía c nh khác nhau trong m i quan h gi a r i ro và l i nhu n.


Nhóm ch tiêu đánh giá kh n ng thanh toán



Nhóm ch tiêu đánh giá kh n ng ho t đ ng



Nhóm ch tiêu đánh giá kh n ng qu n lý n



Nhóm ch tiêu v kh n ng sinh l i
Vi c phân tích nhóm t s trên có m i quan h t

ng quan l n nhau ch không

ph i là phân tích đ c l p. ch ng h n nh kh n ng qu n lý tài s n nh h ng đ n kh
n ng sinh l i. B i v y, phân tích tài chính luôn d a vào m t t l tích h p c a r t
nhi u t l khác nhau ch không ph i là m t nhóm t l đ c l a ch n.
 Phơnătíchăcác ch tiêuăđánhăgiá kh n ngăthanhătoán
ây là nh ng t s đ c r t nhi u ng i quan tâm nh các nhà ngân hàng, nhà
đ u t , nhà cung ng… Trong m i quan h v i doanh nghi p, h luôn đ t ra câu h i:
li u doanh nghi p có đ kh n ng chi tr các kho n n đ n h n hay không?
câu h i này, các ch tiêu sau đâu th


ng đ

tr l i

c s d ng:

H s thanh toán hi n hành
H s thanh toán hi n hành =

T ng TS ng n h n
T ng n ng n h n

H s này hàm ý c m i đ ng n ng n h n s có bao nhiêu đ ng TSNH có kh

13


n ng chuy n hóa nhanh thành ti n đ tr các kho n n đ n h n. Nói cách khác, m t
đ ng n ng n h n đ c đ m b o b ng bao nhiêu đ ng TSNH. Trong đó TSNH bao
g m: ti n và các kho n t


ng đ

ng ti n, hàng t n kho và các kho n ph i thu.

H s kh n ng thanh toán nhanh

Trong toàn b TSNH c a doanh nghi p, kh n ng chuy n hóa thành ti n c a
hàng t n kho đ c coi là kém nh t. Do v y, đ đánh giá kh n ng thanh toán m t cách
kh t khe h n, có th s d ng h s kh n ng thanh toán nhanh. H s này đo l ng
kh n ng thanh toán các kho n n ng n h n b ng vi c chuy n d i các tài s n ng n h n
(không k hàng t n kho) thành ti n.
H s kh n ng thanh
toán nhanh


T ng TSNH – Hàng t n kho

=

T ng n ng n h n

H s kh n ng thanh toán t c th i

Nhi u tr ng h p, tuy doanh nghi p có h s kh n ng thanh toán hi n hành và
h s kh n ng thanh toán nhanh cao nh ng v n không có kh n ng thanh toán các
kho n n ng n h n đ n h n thanh toán do các kho n ph i thu ch a thu h i đ c. B i
v y, mu n bi t kh n ng thanh toán ngay c a doanh nghi p, nhà phân tích có th s
d ng h s :
H s kh n ng
thanh toán t c th i

T ng TSNH – Hàng t n kho – Kho n ph i thu
=
T ng n ng n h n

Hay
H s kh n ng
thanh toán t c th i

Ti n và các kho n t

ng đ

ng ti n

=
T ng n ng n h n

H s kh n ng thanh toán t c th i th hi n m i quan h gi a ti n và các kho n
t ng đ ng ti n và các kho n n đ n h n. H s này th p thì doanh nghi p s g p
khó kh n trong vi c thanh toán nh ng n u h s này quá cao t c doanh nghi p đang
d tr quá nhi u ti n m t thì doanh nghi p b l c h i đ u t sinh l i.

Thông th

ng, n u các h s trên cao thì s đem l i s an toàn v kh n ng bù

đ p cho s gi m giá tr tài s n ng n h n. i u đó th hi n ti m n ng thanh toán cao
h n ngh a v ph i thanh toán. Tuy nhiên, m t doanh nghi p có h s kh n ng thanh
toán quá cao c ng có th do doanh nghi p đó đã đ u t quá nhi u vào tài s n ng n h n,
m t s đ u t không mang l i hi u qu .
Nhi u nhà kinh t cho r ng nhìn chung h s thanh toán hi n hành nên
b ng 2, h s kh n ng thanh toán nhanh nên

m c

m c b ng 1 và h s kh n ng thanh

14

Thang Long University Library


toán t c th i nên m c 0,5. Tuy nhiên, trên th c t , các h s này đ c ch p nh n là
cao hay th p còn tùy thu c vào đ c đi m, tính ch t kinh doanh c a m i ngành kinh
doanh. Cách t t nh t là so sánh v i h s kh n ng thanh toán trung bình c a ngành đ
có th đ a ra nh n xét đúng đ n v kh n ng thanh toán c a doanh nghi p.
 Phơnătíchăcác ch tiêuăv kh n ngăho tăđ ng


Kh n ng ho t đ ng c a tài s n ng n h n

Hi u su t s d ng tài s n ng n h n cho bi t 100 đ ng TSNH đ c đ u t thì t o

ra đ c bao nhiêu đ ng doanh thu thu n. Ch tiêu này cao ch ng t t c đ luân chuy n
v n l u đ ng nhanh, hi u qu s d ng TSNH cao và ng c l i, n u ch tiêu này th p
thì t c đ luân chuy n v n l u đ ng ch m, hi u qu s d ng TSNH th p.
Doanh thu thu n
Hi u su t s d ng TSNH

=

x 100%
T ng TSNH

th

phân tích k h n hi u qu qu n lý TSNH c a doanh nghi p, nhà phân tích
ng s d ng các ch tiêu liên quan đ n hàng t n kho, kho n ph i thu, ti n và các

kho n t


ng đ

ng ti n…

Các ch tiêu v kh n ng qu n lý hàng t n kho

S vòng quay hàng t n kho ph n ánh s l n trung bình hàng t n kho đ
chuy n trong m t k và đ c xác đ nh b ng:
S vòng quay HTK

c luân

Giá v n hàng bán
=

HTK bình quân trong k

Th i gian quay vòng HTK là kho ng th i gian t khi doanh nghi p b ti n mua
nguyên v t li u đ n khi s n xu t xong s n ph m, k c th i gian hàng l u kho.
360

Th i gian quay vòng HTK
Các ch tiêu này đ

=

S vòng quay HTK

c s d ng đ đánh giá chính sách đ u t cho hàng t n kho

hay hi u qu qu n tr hàng t n kho c a doanh nghi p. S vòng quay HTK nh , th i
gian quay vòng HTK l n cho th y hàng hóa luân chuy n ch m, th i gian l u kho dài
h n, v n

đ ng nhi u h n kéo theo nhu c u v n c a doanh nghi p t ng lên (trong

đi u kiên quy mô s n xu t không đ i). Khi đó doanh nghi p c n đi sâu tìm hi u
nguyên nhân c th đ có bi n pháp tác đ ng thúc đ y t c đ quay vòng hàng t n kho.
Tuy nhiên, có tr ng h p s vòng quay HTK gi m do doanh nghi p t ng d tr
hàng hóa đáp ng nhu c u c a mùa v , ngh a v h p đ ng hay xu h ng l ng c u
t ng. Ho c doanh nghi p mu n thu h p quy mô s n xu t nên s vòng quay HTK t ng.

15




Các ch tiêu v kh n ng qu n lý kho n ph i thu

S vòng quay các kho n ph i thu th hi n m i quan h gi a doanh thu v i các
kho n ph i thu c a doanh nghi p đ
S vòng quay KPT
S vòng quay KPT đ

c xác đ nh nh sau:
Doanh thu thu n

=

Ph i thu khách hàng bính quân

c s d ng đ xem xét c n th n vi c khách hàng thanh

toán các kho n ph i thu. Khi khách hàng thanh toán t t c hóa đ n bán hàng ch a thu
ti n c a h , các kho n ph i thu quay đ c m t vòng. Thông th ng, s vòng quay các
kho n ph i thu cao nói lên r ng doanh nghi p đang qu n lý các kho n ph i thu hi u
qu , v n đ u t cho các kho n ph i thu ít h n.
T s này còn đ

m t d ng khác là th i gian thu ti n trung bình.

c th hi n

Th i gian thu ti n trung bình

360
=

S vòng quay kho n ph i thu

Th i gian thu ti n trung bình cho bi t ph i m t bao nhiêu ngày thì doanh nghi p
m i có th thu h i đ c n hay th i gian trung bình k t khi doanh nghi p th c hi n
cung c p hàng hóa d ch v đ n khi doanh nghi p thu đ
trung bình cao ch ng t doanh nghi p có th đang b

c ti n v . Th i gian thu ti n
đ ng v n trong khâu thanh

toán. Ng c l i, th i gian thu ti n trung bình th p có th là t t đ i v i doanh nghi p
trong công tác qu n lý n . Nh ng c n xem xét thêm li u chính sách bán ch u có th c
s đem l i hi u qu c nh tranh và gia t ng l i nhu n không.


Ch tiêu v kh n ng qu n lý kho n ph i tr
Th i gian tr n
trung bình

360 x Ph i tr ng
=

i bán bình quân

Giá v n hàng bán

Th i gian tr n trung bình là kho ng th i gian k t khi doanh nghi p nh n n
cho đ n khi doanh nghi p tr n . Kho ng th i gian này càng dài càng t t vì nó là
kho ng th i gian mà doanh nghi p chi n d ng v n đ c c a ng i bán.


Th i gian vòng quay ti n

Khi vi c mua nguyên v t li u đ c th c hi n, th i gian quay vòng hàng t n kho
th hi n s ngày trung bình đ s n xu t và bán s n ph m. Th i gian thu ti n trung bình
cho bi t s ngày trung bình c n thi t đ thu ti n bán tr ch m. Chu k kinh doanh đ c
xác đ nh b ng t ng s ngày k t khi doanh nghi p mua nguyên v t li u đ s n xu t
đ n khi thu đ c ti n v .

16

Thang Long University Library


Chu kì kinh ếoanh

=

Th i gian quay
vòng HTK

+

Th i gian thu

ti n trung bình

Do khi mua nguyên v t li u th ng không tr ti n ngay nên c n ph i tính xem
kho ng th i gian mà doanh nghi p đã trì hoãn vi c thanh toán (Th i gian tr n trung
bình). Chênh l ch gi a chu k kinh doanh và th i gian tr n trung bình là th i gian
quay vòng ti n.
Th i gian quay
Th i gian quay
=
+
vòng ti n
vòng HTK

Th i gian thu
ti n trung bình



Th i gian tr
n trung bình

Th i gian quay vòng ti n ph n ánh kh n ng qu n lý ti n c a doanh nghi p. Nó
cho bi t kho ng th i gian tính theo ngày k t khi chi th c t b ng ti n c a công ty
cho các y u t s n xu t đ n giai đo n cu i cùng là thu ti n. Th i gian quay vòng ti n
càng ng n càng t t.


Hi u su t s d ng tài s n ếài h n:

Hi u su t s d ng tài s n dài h n nói lên m c đ đ u t v n vào TSDH đ t o

doanh thu, hay nói c th h n 100 đ ng TSDH đ a vào ho t đ ng SXKD trong m t k
t o ra bao nhiêu đ ng doanh thu thu n.
Doanh thu thu n
Hi u su t s d ng TSDH

=

x 100%
T ng TSDH

Hi u su t s d ng tài s n dài h n đo l

ng hi u qu qu n tr b ph n tài s n dài

h n – nhân t r t quan tr ng đ i v i quá trình s n SXKD. M t doanh nghi p có hi u
su t s d ng TSDH th p ho c gi m so v i doanh nghi p khác hay so v i n m tr c
th ng b đánh giá là s c t o doanh thu c a TSDH kém h n hay công tác qu n lý
TSDH trong doanh nghi p ch a hi u qu . Tuy v y, trong th c t k t lu n này ch a
h n đã đúng do m c đ và xu h ng c a t só này ch u nh h ng b i nh ng nhân t
c u thành nên nó: th i đi m TSC hình thành, ph
hi n đ i hay l c h u c a công ngh …


ng pháp kh u hao TSC , m c đ

Hi u su t s d ng t ng tài s n
Hi u su t s d ng t ng tài s n đo l

ng t ng quát v n ng l c ho t đ ng c da

toàn b tài s n trong doanh nghi p, th hi n qua m i quan h gi a doanh thu thu n và
t ng tài s n.
Doanh thu thu n
Hi u su t s d ng t ng TS

=

T ng tài s n

x 100%

Hi u su t s d ng t ng TS cho bi t c 100 đ ng tài s n hi n có c a doanh nghi p
có th t o ra bao nhiêu đ ng doanh thu. T s này cho phép đo l ng hi u qu đ u t
17


chung b ng cách d a vào tác đ ng qua l i c a c tài s n ng n h n và dài h n. T s
này càng cao th ng đ c đánh giá là doanh nghi p s d ng tài s n cho ho t đ ng
SXKD càng t t, đi u đó có ngh a là doanh nghi p c n ít tài s n h n đ duy trì m c đ
ho t đ ng kinh doanh mà doanh nghi p đã đ t ra (doanh thu). Bên c nh đó, doanh
nghi p s khó m r ng ho t đ ng n u không đ u t thêm v n.
 Phơnătíchăcác ch tiêuăđánhăgiá kh n ngăqu n lỦăn


H s n
T ng n
H s n

=

T ng ngu n v n (T ng tài s n)

H s n cho bi t trong c c u ngu n v n c a doanh nghi p có bao nhiêu ph n
tr m là ngu n v n t bên ngoài. M t khác nó c ng th hiên m c đ tài tr cho tài s n
doanh nghi p t ngu n v n bên ngoài.
Thông th ng, m t doanh nghi p có h s n th p đ c đánh giá là ít ph thu c
vào ch n . Do v y, d i góc đ các ch n , món n c a h càng đ c đ m b o an
toàn khi r i ro x y ra. Tuy nhiên, n u t s n cao thì nhi u tr ng h p ch doanh
nghi p s đ c l i do s d ng đòn b y tài chính đ có thêm ngu n v n m r ng quy
mô kinh doanh.


H s n trên v n ch s h u (D/E)
H s n trên v n ch s h u giúp nhà đ u t có m t cái nhìn khái quát v s c

m nh tài chính, c u trúc tài chính c a doanh nghi p và làm th nào doanh nghi p có
th chi tr cho các ho t đ ng. D/E đ

c xác đ nh b ng công th c:
T ng n

D/E =
V n ch s h u
đ

Thông th ng, n u h s này l n h n 1, có ngh a là tài s n c a doanh nghi p
c tài tr ch y u b i các kho n n , còn ng c l i thì tài s n c a doanh nghi p đ c

tài tr ch y u b i ngu n v n ch s h u.
N u n ph i tr l n h n quá nhi u so v i ngu n v n ch s h u có ngh a là

doanh nghi p đi vay m n nhi u h n s v n hi n có, doanh nghi p có th g p r i ro
trong vi c tr n , đ c bi t là doanh nghi p càng g p nhi u khó kh n h n khi lãi su t
ngân hàng ngày m t t ng cao. Các ch n hay ngân hàng c ng th ng xem xét, đánh
giá k t l n (và m t s ch s tài chính khác) đ quy t đ nh có cho doanh nghi p
vay hay không. Tuy nhiên, vi c s d ng n c ng có m t u đi m, đó là chi phí lãi vay
s đ c tr vào thu thu nh p doanh nghi p. Do đó, doanh nghi p ph i cân nh c gi a
r i ro v tài chính và u đi m c a vay n đ đ m b o m t t l h p lý nh t.
18

Thang Long University Library




Kh n ng thanh toán lãi vay
Kh n ng thanh toán
lãi vay

L i nhu n tr
=

c thu và lãi vay (EBIT)
Lãi vay

Kh n ng thanh toán lãi vay cho bi t m i đ ng lãi vay đ c đ m b o b ng b ng
bao nhiêu đ ng l i nhu n tr c thu và lãi vay. T s này m t m t đo l ng kh n ng
c a doanh nghi p trong vi c tr lãi ti n vay cho các ch n b ng các kho n l i nhu n
thu đ c t các ho t đ ng trong k , m t khác ph n ánh tính h p lý trong vi c đ m b o
c c u v n vay và VCSH trong doanh nghi p. T s kh n ng thanh toán lãi vay trong
doanh nghi p càng cao đ c cho là r i ro m t kh n ng chi tr lãi ti n vay càng th p

và ng c l i. Tuy nhiên kh n ng tr lãi vay c a doanh nghi p cao hay th p nói chung
ph thu c vào kh n ng sinh l i và m c đ s d ng n c a doanh nghi p.
 Phơnătích kh n ngăsinhăl i
Nhóm ch tiêu v kh n ng sinh l i giúp nhà phân tích c l ng l i nhu n c a
doanh nghi p t ng ng v i t ng doanh thu và v n b ra c a doanh nghi p, Có 3 ch
tiêu th ng đ c s d ng đ đo l ng kh n ng sinh l i là t su t sinh l i trên doanh
thu (ROS), t su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA) và t su t sinh l i trên v n ch s
h u (ROE).


T su t sinh l i trên ếoanh thu:
L i nhu n ròng
ROS

=

x 100%
Doanh thu thu n

ROS cho bi t c 100 đ ng doanh thu trong k có t ng ng bao nhiêu đ ng l i
nhu n. ROS có th đ c s d ng nh m t công c đ phân tích hi u su t c a m t công
ty và đ so sánh hi u su t gi a các công ty t ng t nhau. T l này r t khác nhau đ i
v i các ngành khác nhau nh ng l i r t h u ích cho vi c so sánh gi a các b ph n khác
nhau trong cùng m t doanh nghi p. C ng nh các ch tiêu khác, t t nh t ta nên so sánh
ROS c a công ty trong m t chu i th i gian đ tìm xu h ng, và so sánh nó v i các
công ty khác trong ngành. ROS cao và có xu h ng t ng d n sau m i kì t c là doanh
nghi p đang kinh doanh hi u, qu n lý t t ngu n chi phí đ có đ c nhi u l i nhu n và
ng c l i, khi ROS th p hay gi m d n thì doanh nghi p nên xem xét l i các chi n l
qu n tr doanh nghi p c a mình.


c

T su t sinh l i trên t ng tài s n

Kh n ng sinh l i c a tài s n ph n ánh m i quan h gi a l i nhu n và tài s n hi n
có c a doanh nghi p, đ c xác đ nh b ng:

19


L i nhu n ròng
ROA

=

T ng tài s n

x 100%

T s này phán nh c 100 đ ng tài s n hi n có c a doanh nghi p t o ra bao
nhiêu đ ng l i nhu n. Nó cho th y kh n ng c a công ty đ t o ra l i nhu n tr c đòn
b y tài chính, ch không ph i b ng cách s d ng đòn b y tài chính. ROA cao s cho ta
th y s hi u qu c a công ty trong vi c qu n lý, s d ng tài s n đ t o ra l i nhu n.
Nh ng ch tiêu này th ng ít đ c các c đông quan tâm đ n so v i m t s ch tiêu tài
chính khác nh ROE.


T su t sinh l i trên v n ch s h u
L i nhu n ròng

ROE

=

x 100%
VCSH

ây là ch tiêu đ

c các nhà đ u t , c đông c a doanh nghi p quan tâm nh t vì

nó ph n ánh nh ng gì mà h s đ c h ng. Ch tiêu này nói lên c 100 đ ng VCSH
đem đ u t thì thu l i đ c bao nhiêu đ ng l i nhu n. Vi c xem xét ch tiêu này có 1 ý
ngh a quan tr ng là xác đ nh m c tiêu kinh doanh c a ban lãnh đ o doanh nghi p là t i
đa hoá l i nhu n hay t i đa hoá quy mô. N u m t doanh nghi p đ t đ c m t t l
ROE h p lí, nó có th duy trì tr c t c đ u đ n cho các c đông, duy trì t l l i
nhu n đ l i h p lý cho s phát tri n c a doanh nghi p, tránh vi c tìm ki m các ngu n
b sung t bên ngoài có chi phí v n cao và đ a ra m t hình nh lành m nh đ thu hút
đ i tác, nhân viên và gi i tài chính…
 Ph

ngăpháp phơnătích Dupont

B n ch t c a ph

ng pháp này là tách m t ch tiêu kinh t t ng h p (m t t s )

thành tích c a chu i các t s có m i quan h nhân qu v i nhau. i u này cho phép
phân tích nh ng nh h ng c a các t s thành ph n (t s nhân t ) đ i v i m t t s
t ng h p. V i ph ng pháp này, nhà phân tích có th tìm đ c nh ng nhân t , nguyên

nhân d n đ n hi n t ng t t, x u trong m i ho t đ ng c th c a doanh nghi p, t đó
th y đ c m t m nh ,m t y u trong các ho t đ ng c th c a doanh nghi p.
Ch ng h n theo ph
có th đ

ng pháp Dupont, t su t l i nhu n trên t ng tài s n (ROA)

c vi t nh sau:
LNST

ROA =

T ng tài s n

LNST
=

Doanh thu thu n

Doanh thu thu n
x

T ng tài s n

T đ y cho ta th y, t su t l i nhu n trên t ng tài s n (ROA) ph thu c 2 y u t :
Thu nh p ròng c a doanh nghi p trên m t đ ng doanh thu và m t đ ng tài s n t o ra
bao nhiêu đ ng doanh thu.
20

Thang Long University Library

i u ki n áp d ng Dupont: S li u k toán đáng tin c y.
D

i góc đ nhà đ u t c phi u, m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng nh t là t

su t sinh l i trên v n ch s h u (ROE). Do v n ch s h u là m t ph n c a t ng
ngu n v n hình thành nên tài s n, nên ROE s ph thu c vào t s l i nhu n trên t ng
tài s n. M i quan h này đ

c th hi n b ng mô hình Dupont nh sau:

LNST
ROE

=

T ng tài s n

LNST
=

T ng tài s n

VCSH

x
VCSH

Hay ROE = ROA x òn b y tài chính
Mô hình Dupont có th ti p t c tri n khai thành
LNST
ROE

=

T ng tài s n

Doanh thu thu n
x

T ng tài s n

Doanh thu thu n

x
VCSH

Hay ROE = ROS x Hi u su t s d ng t ng tài s n x òn b y tài chính, v i ROS
là t su t sinh l i trên doanh thu. Trên c s nh n bi t ba nhân t trên, doanh nghi p
có th áp d ng m t s bi n pháp làm t ng hi u qu SXKD (t c ROE) nh sau:


Nâng cao ch t l

ng c a s n ph m đ t ng doanh thu, đ ng th i c t gi m chi

phí SXKD, t đó gia t ng l i nhu n c a doanh nghi p.
 T ng hi u su t s d ng tài s n, nâng cao s vòng quay c a tài s n, thông qua

vi c v a t ng quy mô v doanh thu thu n, v a s d ng ti t ki m và h p lý v c c u
c a t ng tài s n.
 Tác đ ng t i c c u tài chính c a doanh nghi p b ng cách nâng cao đòn b y tài
chính hay nói cách khác là vay n thêm v n đ đ u t . N u m c l i nhu n trên t ng tài
s n cua doanh nghi p cao h n m c lãi su t cho vay thì vi c vay ti n đ đ u t c a
doanh nghi p là hi u qu .
Tóm l i, phân tích báo cáo tài chính b ng mô hình Dupont có ý ngh a l n đ i v i
qu n tr doanh nghi p, th hi n vi c có th đánh giá đ y đ và khách quan các nhân
t nh h ng đ n hiêu qu s n xu t kinh doanh t đó ti n hành công tác c i ti n t
ch c qu n lý c a doanh nghi p.
1.6. Cácănhơn t

nhăh

ng t i tƠiăchínhădoanhănghi p

1.6.1. Các nhân t khách quan
Các nhân t khách quan bao g m các y u t chính tr , lu t pháp, v n hoá, xã h i,
công ngh , k thu t, kinh t , đi u ki n t nhiên, c s h t ng và quan h kinh t ,…
ây là nh ng y u t mà doanh nghi p không th ki m soát đ c đ ng th i nó có tác
đ ng chung đ n t t c các doanh nghi p trên th tr
21

ng. Nghiên c u nh ng y u t này


doanh nghi p không nh m đ đi u khi n nó theo ý ki n c a mình mà t o ra kh n ng
thích ng m t cách t t nh t v i xu h ng v n đ ng c a mình.


Y u t kinh t

Bao g m các y u t nh t c đ t ng tr ng và s n đ nh c a n n kinh t , s c
mua, s n đ nh c a giá c , ti n t , l m phát, t giá h đoái...t t c các y u t này đ u
nh h ng đ n ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Ví d nh l m phát
s tác đ ng làm t ng chi phí nguyên v t li u đ u vào, do đó doanh nghi p bu c ph i
t ng giá s n ph m đ duy trì m c tiêu l i nhu n. Nh ng bi n đ ng c a các y u t kinh
t có th t o ra c h i và c nh ng thách th c v i doanh nghi p.


Y u t chính tr pháp lu t
G m các y u t chính ph , h th ng pháp lu t, xu h

ng chính tr ... Trong m t

xã h i n đ nh v chính tr , các nhà kinh doanh đ c đ m b o an toàn v đ u t , quy n
s h u các tài s n khác c a h , nh v y h s s n sàng đ u t v i s v n nhi u h n
vào các d án dài h n. H th ng pháp lu t hoàn thi n và s nghiêm minh trong th c thi
pháp lu t s t o môi tr ng c nh tranh lành m nh cho các doanh nghi p, tránh tình
tr ng gian l n,buôn l u... nh v y doanh nghi p có th yên tâm s n xu t, l i ích c a
doanh nghi p đ c b o v .


Y u t v n hóa – xã h i

Môi tr ng v n hóa - xã h i bao g m nh ng chu n m c và giá tr đ
nh n và tôn tr ng b i m t xã h i ho c m t n n v n hóa c th . Trong môi tr

c ch p
ng v n

hóa, các nhân t n i lên gi vai trò đ c bi t quan tr ng là t p quán, l i s ng, tôn giáo.
Các nhân t này đ c coi là "hàng rào ch n" các ho t đ ng giao d ch th ng m i. Th
hi u và t p quán c a ng i tiêu dùng có nh h ng r t l n đ n nhu c u tiêu dùng, vì
ngay c trong tr ng h p hàng hóa th c s có ch t l ng t t nh ng n u không đ c
ng i tiêu dùng a chu ng thì c ng khó đ c h ch p nh n. Hàng hóa t o ra mà
không đáp ng đ c nhu c u c a ng i tiêu dùng s làm gi m doanh thu c a doanh
nghi p, t đó làm gi m l i nhu n và th ph n c a doanh nghi p.


Y u t t nhiên
i u ki n t nhiên bao g m v trí đ a lý, khí h u, c nh quan thiên nhiên, đ t đai,

sông bi n, các ngu n tài nguyên khoáng s n, tài nguyên r ng bi n... Rõ ràng, có đ

c

ngu n tài nguyên d i dào s là đi u ki n thu n l i đ doanh nghi p t o ra s n ph m
v i chi phí th p h n và không lo v s thi u h t nguyên v t li u đ u vào làm quá trình
s n xu t b đình tr .
Tuy nhiên, các v n đ ô nhi m môi tr ng, lãng phí tài nguyên thiên nhiên cùng
v i nhu c u ngày càng l n đ i v i các ngu n l c có h n khi n công chúng c ng nh
các nhà doanh nghi p ph i thay đ i các quy t đ nh liên quan. Các s n ph m thân thi n
22

Thang Long University Library


v i môi tr


ng luôn đ

c các t ch c, chính ph khuy n khích h n.

Y u t công ngh
ây là m t trong nh ng y u t r t n ng đ ng, ch a đ ng nhi u c h i và đe d a

đ i v i các doanh nghi p. Vi c s h u công ngh s n xu t tiên ti n nh t không nh ng
giúp doanh nghi p t o ra nh ng s n ph m t t h n, nhi u tính n ng u vi t h n mà còn
làm gi m th i gian, s c lao đ ng dành cho m i s n ph m. Nh đó mà doanh nghi p có
th c t gi m chi phí và gia t ng l i nhu n. Tuy nhiên, s bùng n c a công ngh m i
làm cho công ngh hi n t i b l i th i và t o ra áp l c đòi h i các doanh nghi p ph i
đ i m i công ngh đ t ng c ng kh n ng c nh tranh, t đó làm cho vòng đ i công
ngh có xu h ng rút ng n l i. i u này càng làm t ng thêm áp l c ph i rút ng n th i
gian kh u hao so v i tr c.


Các đ i th c nh tranh
Môi tr

ng c nh tranh gay g t s làm doanh thu, l i nhu n và th ph n c a doanh

nghi p. Tuy nhiên đây là m t trong nh ng nhân t thúc đ y s phát tri n c a doanh
nghi p vì doanh nghi p có c nh tranh đ c thì m i vó kh n ng t n t i ng c l i s b
đ y lùi ra kh i th tr


ng.

S n ph m thay th
S c ép do có s n ph m thay th làm h n ch ti m n ng l i nhu n c a ngành do

m c giá cao nh t b kh ng ch . N u không chú ý t i các s n ph m thay th ti m n,
doanh nghi p có th b t t l i v i các th tr ng nh bé. Vì v y, các doanh nghi p c n
không ng ng nghiên c u và ki m tra các m t hàng thay th ti m n.
Ph n l n s n ph m thay th m i là k t qu c a cu c bùng n công ngh . Mu n
đ t đ c thành công, các doanh nghi p c n chú ý và dành ngu n l c thích h p đ phát
tri n hay v n d ng công ngh m i vào chi n l


c c a mình.

Nhà cung c p

Các doanh nghi p có m i quan h v i nhi u t ch c cung c p các ngu n hàng
khác nhau nh nguyên v t li u, máy móc thi t b và tài chính. ây là nh ng y u t đ u
vào nh h ng tr c ti p đ n ch t l ng và giá thành s n ph m. L a ch n các nhà cung
c p t t giúp doanh nghi p duy trì s n xu t v i chi phí h p lý mà v n có th t o ra
nh ng s n ph m t t đáp ng đ


c nhu c u th tr

ng..

Khách hàng

M t y u t vô cùng quan tr ng c n ph i k đ n là khách hàng – nh ng ng i tiêu
th s n ph m c a doanh nghi p, là nh ng ng i mang l i l i nhu n cho doanh nghi p.

Vì v y, đi u doanh nghi p c n làm là t o ra nh ng s n ph m ch t l ng đáp ng đ c
nhu c u khách hàng và giành đ c s tín nhi m c a h . S tín nhi m c a khách hàng
23


là tài s n có giá tr nh t c a doanh nghi p. S tín nhi m đó đ t đ c do bi t th a mãn
t t h n nhu c u và th hi u c a khách hàng so v i v i các đ i th c nh tranh.
1.6.2. Các nhân t ch quan
Các nhân t ch quan là toàn b các y u t thu c ti m l c c a doanh nghi p mà
doanh nghi p có th ki m soát m c đ nào đó và s d ng đ khai thác các c h i
kinh doanh. ánh giá đúng ti m l c cho phép doanh nghi p xây d ng chi n l c và k
ho ch kinh doanh đúng đ n đ ng th i t n d ng đ c các c h i kinh doanh mang l i
hi u qu cao.
Các y u t thu c ti m l c c a doanh nghi p bao g m: S c m nh v tài chính,
ti m n ng v con ng i, b máy t ch c qu n lí, c s h t ng…


S c m nh v tài chính
Th hi n trên t ng ngu n v n (bao g m v n ch s h u và v n huy đ ng) mà

doanh nghi p có th huy đ ng vào kinh doanh. Doanh nghi p có kh n ng tài chính
không nh ng đ m b o cho doanh nghi p duy trì ho t đ ng n đ nh mà còn giúp doanh
nghi p đ u t d i m i trang thi t, ti p thu công ngh s n xu t hi n đ i h n nh m làm
gi m chi phí, nâng cao n ng su t lao đ ng.


Ti m n ng v con ng
Y u t v con ng

i

i là y u t quan tr ng nh t đ i v i doanh nghi p b i con

ng i đi u hành và th c hi n m i ho t đ ng c a doanh nghi p. Trong quá trình
SXKD, l c l ng lao đ ng c a doanh nghi p có th có th t o ra nh ng s n ph m,
d ch v m i mang tính sáng t o đáp ng th hi u khách hàng làm t ng l ng hàng hóa,
d ch v tiêu th , t đó doanh thu t ng lên làm c s nâng cao hi u qu kinh doanh.
L c l ng lao đ ng c ng là nhân t quan tr ng liên quan tr c ti p đ n n ng su t lao
đ ng, trình đ s d ng các ngu n l c khác nh v n, máy móc thi t b , nguyên v t li u
tác đ ng tr c ti p đ n s n l ng và chi phí s n xu t, sâu xa h n là l i nhu n mà doanh
nghi p nh n đ c. Ngày nay, hàm l ng khoa h c k thu t k t tinh trong s n ph m
ngày càng l n đòi h i ng i lao đ ng ph i có trình đ nh t đ nh đ đáp ng đ c các
yêu c u đó, đi u này ph n nào c ng nói lên t m quan tr ng c a nhân t con ng i.


Nhân t qu n tr doanh nghi p

M i ho t đ ng c a doanh nghi p đ c ch đ o b i b máy qu n tr doanh nghi p,
vì v y s thành công hay th t b i c a doanh nghi p ph thu c r t nhi u vào vai trò c a
các nhà qu n tr . B máy qu n tr h p lý, n ng đ ng, nhanh nh y v i các bi n đ ng
c a th tr ng s đ m b o cho s phát tri n c a doanh nghi p. Nh ng chi n l c kinh
doanh khoa h c, phù h p v i tình hình th c t c a doanh nghi p s giúp cho doanh
nghi p có th giúp doanh nghi p đ t đ c các m c tiêu đã đ ra, t i đa hóa l i ích c a
24

Thang Long University Library


doanh nghi p.


V trí đ a lý và c s v t ch t
Doanh nghi p có v trí giao thông thu n l i s thu n ti n h n cho vi c cung c p

s n ph m d ch v cho khách hàng, nh đó doanh nghi p đ c m c tiêu doanh thu. Bên
c nh đó c s v t ch t k thu t c a doanh nghi p th hi n ngu n tài s n c đinh mà
doanh nghi p đ u t đ a vào kinh doanh bao g m v n phòng, c a hàng, nhà x ng,
các dây chuy n s n xu t… i u đó th hi n th m nh, quy mô kinh doanh c a doanh
nghi p, t o s an tâm cho khách hàng v uy tín c a doanh nghi p.

25