Đổi mới phân cấp quản lý của nhà nước và địa phương trong lĩnh vực đầu tư
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (612.54 KB, 106 trang )
MỤC LỤC
CHƯƠNG I......................................................................................................5
MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ LÝ LUẬN VỀ PHÂN CẤP..............................5
TRONG QUẢN LÝ KINH TẾ.....................................................................5
I.Một số khái niệm về phân cấp trong quản lý kinh tế .....................................5
1.Khái niệm về phân cấp.............................................................................................5
2.Một số nhận định chung...........................................................................................6
II.Tác động tích cực và một số nguy cơ của phân cấp trong quản lý nhà
nước .....................................................................................................................8
1.Tác động của phân cấp đối với công tác quản lý nhà nước .................................8
2.Những nguy cơ có thể xuất hiện trong quá trình phân cấp....................................9
III.Một số nhận định tạo cơ sở cho việc xây dựng Chuyên đề :.....................10
2.1.Tình hình phân cấp trong lĩnh vực quản lý đầu tư : .................................12
2.1.1.Phân cấp quản lý đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước và tín dụng nhà
nước 12
2.1.2Phân cấp quản lý đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước ............................19
2.1.3.Phân cấp quản lý đầu tư tư nhân ....................................................................18
2.1.4.Phân cấp quản lý đầu tư nước ngoài .............................................................18
2.1.5.Một số vấn đề khác liên quan đến quản lý nhà nước về đầu tư..................23
2.2.Phân cấp trong lĩnh vực quản lý ODA ........................................................26
2.3.Một số vấn đề liên quan đến bộ máy tổ chức trong lĩnh vực kế hoạch và
đầu tư ................................................................................................................35
2.3.1.Cơ cấu bộ máy tổ chức của ngành kế hoạch và đầu tư ở các cấp...............35
2.3.2.Đội ngũ cán bộ trong ngành kế hoạch và đầu tư .........................................36
2.3.3.Cơ sở kỹ thuật cho bộ máy tổ chức ngành kế hoạch và đầu tư ...................37
CHƯƠNG 3....................................................................................................46
ĐỊNH HƯỚNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO VIỆC PHÂN CẤP TRONG
LĨNH VỰC ĐẦU TƯ THỜI GIAN TỚI....................................................46
1
Chuyên đề tốt nghiệp
2
3.1.Quan điểm đổi mới,nguyên tắc chung , quan điểm chủ đạo và một số
điểm lưu ý cho việc định hướng các giải pháp phân cấp trong lĩnh vực đầu
tư :....................................................................................................................... 46
3.2.Một số định hướng giải pháp phân cấp cụ thể cho các lĩnh vực:..............50
3.2.1.Những đề xuất đổi mới phân cấp trong lĩnh vực quản lý đầu tư ................50
Cơ quan có thẩm quyền thẩm tra để cho phép đầu tư:........................................51
3.2.2.Những đề xuất đổi mới phân cấp trong lĩnh vực quản lý ODA....................61
3.3.4.Những đề xuất đổi mới về tổ chức bộ máy ngành kế hoạch và đầu tư nhằm
đảm bảo thực hiện quá trình phân cấp trong thời gian tới.....................................65
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
3
LỜI MỞ ĐẦU
Đầu tư phát triển vừa là nhiệm vụ chiến lược, vừa là giải pháp chủ yếu
nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của nước ta.
Một cách tổng quát, đầu tư là sự sử dụng nguồn lực hiện có nhằm mang lại
cho nhà đầu tư những kết quả nhất định trong tương lai. Nhìn trên góc độ toàn
nền kinh tế thì không phải tất cả hành động trên không chỉ mang lại lợi ích tài
chính mà còn mang lại lợi ích kinh tế - xã hội. Đầu tư phát triển là quá trình
sử dụng vốn đầu tư để tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng cơ sở vật
chất kỹ thuật kinh tế - xã hội.
Dưới trên góc độ tiêu dùng, đầu tư được hiểu là hình thức hạn chế tiêu
dùng hiện tại để thu được một mức tiêu dùng lớn hơn trong tương lai. Dưới
góc độ tài chính, đầu tư là các hoạt động chi tiêu của chủ đầu tư để thu lợi
nhuận trong tương lai.
Trong những năm gần đây, Nhà nước ta đã ban hành nhiều cơ chế, chính
sách mới nhằm huy động tối đa các nguồn vốn thuộc mọi thành phần kinh tế
trong và ngoài nước. Nhờ vậy, kinh tế - xã hội của đất nước đã có chuyển
biến đáng kể, tạo ra tiền đề cần thiết và quan trọng trong thời kỳ phát triển
mới, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng và phát triển một cách toàn diện nền kinh
tế đất nước.
Tuy nhiên, phân cấp trong quản lý đầu tư vốn là một lĩnh vực phức tạp,
có liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều quy định khác liên quan; đặc
biệt phải xử lý đa dạng các mối quan hệ dân sự, quan hệ hành chính và nhiều
mối quan hệ khác mà đáng lẽ phải được điều tiết bằng các Luật và văn bản
pháp luật, văn bản pháp qui một cách đồng bộ, nhất quán và thống nhất.
Hiện nay, phân cấp trong quản lý đầu tư chủ yếu mới thực hiện theo các
văn bản ở hình thức Nghị định, Nghị quyết, Quyết định, Thông tư, Chỉ thị,...
trong khi nền kinh tế nước ta đang trong giai đoạn chuyển đổi, hình thành và
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
4
phát triển phương thức quản lý theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa; các cơ chế, chính sách mới hình thành, đang trong quá trình điều chỉnh
và hoàn thiện cho phù hợp với thực tế khách quan.
Chúng ta đã có nhiều cố gắng trong việc nghiên cứu đổi mới, bổ sung,
sửa đổi cơ chế, chính sách trong lĩnh vực này. Tuy vậy, trên thực tế còn nhiều
bất cập, chưa phù hợp với thực tế khách quan. Vì vậy, việc nghiên cứu đổi
mới công tác quản lý đầu tư nhằm phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã
hội nói chung và ngay trong giai đoạn 2006 - 2010 là cần thiết và bức xúc.
Với mục đích trên, em xin chọn chuyên đề thực tập : "Đổi mới phân
cấp quản lý của nhà nước và địa phương trong lĩnh vực đầu tư”.
Các mục tiêu đề cập trong Chuyên đê nghiên cứu:
- Tăng cường hơn nữa công tác quản lý Nhà nước về đầu tư.
- Nghiên cứu những vấn đề cấp bách cần sửa đổi, bổ sung, từng bước
hoàn chỉnh cơ chế về quản lý đầu tư và xây dựng phù hợp với thực tế ở nước
ta hiện nay và nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ 2006 - 2010. Đề xuất
việc xây dựng những tiêu chí chuẩn mực trong quản lý đầu tư.
- Thực hiện chủ trương phân cấp mạnh hơn, toàn diện hơn cho cơ sở
theo hướng gắn quyền hạn và trách nhiệm cá nhân và tổ chức trong từng khâu
công việc của quá trình đầu tư, đảm bảo đơn giản về thủ tục hành chính,
nhưng cụ thể, chặt chẽ; khắc phục được tình trạng phiền hà, chậm trễ trong
công tác đầu tư; đồng thời tăng cường khâu khâu kiểm tra, kiểm soát, theo dõi
và đánh giá quá trình đầu tư nhằm sử dụng nguồn vốn đầu tư đúng mục đích,
có hiệu quả.
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
5
CHƯƠNG I
MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ LÝ LUẬN VỀ PHÂN CẤP
TRONG QUẢN LÝ KINH TẾ
I.Một số khái niệm về phân cấp trong quản lý kinh tế
1.Khái niệm về phân cấp
Phân cấp quản lý nhà nước, theo nghĩa rộng nhất, là hình thức chuyển
giao quyền hạn và trách nhiệm trong việc thực thi các nhiệm vụ công từ cấp
Trung ương xuống các cơ quan địa phương hoặc giao nhiệm vụ này cho khu
vực tư nhân thực hiện. Ngày nay khái niệm phân cấp được sử dụng cho nhiều
hoàn cảnh nhiều hiện tượng khác nhau trong xã hội. Mặc dù còn có nhiều
cuộc tranh luận về khái niệm phân cấp, nhưng rất nhiều quốc gia, nhiều
chuyên gia thống nhất với nhau về một số hình thức phân cấp sau:
Phân cấp hành chính
Phân cấp hành chính là việc phân chia quyền hạn để thực hiện các nhiệm
vụ công tới các cơ quan nhà nước ở các cấp. Như vậy, thông qua quá trình
phân cấp hành chính, công tác kế hoạch, quy hoạch, quản lý điều hành và một
phần tài trợ cho cơ sở hạ tầng và cung cấp các dịch vụ công sẽ được chuyển
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
6
giao từ cấp Trung ương xuống các cơ quan hành chính địa phương. Phân cấp
hành chính được chia thành 3 nhóm:
Tản quyền (deconcentralisation)
Tản quyền là hình thức phân chia quyền quyết định và trách nhiệm cho
các đơn vị đại diện chính quyền Trung ương ở các vùng. Hình thức này là
hình thức thấp nhất trong các hình thức phân cấp hành chính (thậm chí có
chuyên gia cho đây không phải là hình thức phân cấp bởi việc chuyển giao
này chỉ diễn ra trong nội bộ cấp Trung ương).
Uỷ quyền (delegation)
Uỷ quyền là hình thức phân cấp hành chính mà chính quyền Trung ương
chuyển giao quyền quyết định và trách nhiệm điều hành cho cơ quan địa
phương song chính quyền Trung ương vẫn chịu trách nhiệm về các quyết định
này.
Phân quyền (devolution)
Phân quyền là hình thức cao nhất trong phân cấp hành chính. Với hình
thức này, toàn bộ quyền hạn trong việc ra quyết định, tài trợ và quản lý được
chính quyền Trung ương giao cho các cơ quan độc lập của chính quyền địa
phương (local government).
Phân cấp tài khoá
Phân cấp tài khoá là cấu phần trọng tâm của mọi biện pháp phân cấp.
Mỗi đơn vị phân cấp chỉ có thể độc lập thực hiện các nhiệm vụ được phân cấp
khi họ có được các nguồn tài chính cần thiết và khi họ có quyền đưa ra các
quyết định chi tiêu cho việc thực hiện các nhiệm vụ được giao.
2.Một số nhận định chung
Phân cấp quản lý luôn được hiểu là phân cấp nhiệm vụ quản lý nhà nước
cho các cấp chính quyền. Chính vì vậy, tiền đề cho việc phân cấp là phải xác
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
7
định một cách hợp lý nhiệm vụ của Nhà nước trong nền kinh tế cũng như
trong quản lý xã hội. Quá trình chuyển đổi nền kinh tế luôn gắn chặt với quá
trình chuyển đổi vai trò, nhiệm vụ của Nhà nước trong quản lý và điều hành
nền kinh tế. Vấn đề này liên hệ gắn bó với khái niệm phân cấp kinh tế (được
trình bày vắn tắt ở dưới đây).
Bên cạnh những hình thức trên còn có hình thức phân cấp kinh tế (còn
được gọi là phân cấp thị trường, khái niệm này khác hẳn với khái niệm
phân cấp quản lý nhà nước về kinh tế). Khái niệm này được sử dụng khi Nhà
nước chuyển giao một số chức năng từ khu vực công sang khu vực tư nhân,
như vậy một số nhiệm vụ sẽ không được các cơ quan nhà nước thực hiện mà
sẽ chuyển giao cho khu vực kinh tế tư nhân, hợp tác xã, các hiệp hội, và các
tổ chức phi chính phủ thực hiện. Hình thức này được phân thành 2 nhóm,
trong đó:
(1) “tư nhân hoá”: chuyển giao việc cung ứng một số sản phẩm và dịch
vụ từ nhà nước sang các chủ thể tư nhân
(2) “giải quy chế”: giảm các rào cản hành chính, tạo điều kiện cho các
chủ thể tư nhân tham gia vào thị trường.
Trong thực tiễn, 3 hình thức phân cấp trên thường có phần giao thoa với
nhau, bổ xung cho nhau và do vậy thường xuyên xuất hiện hình thức phân cấp
hỗn hợp giữa các hình thức này.
Phân cấp không có nghĩa là chính quyền Trung ương từ bỏ nhiệm vụ ở
một lĩnh vực nào đó. Phân cấp là một biện pháp để tổng thể bộ máy nhà nước
có điều kiện hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ của mình. Phân cấp không làm cho
vai trò của các cơ quan Trung ương giảm đi. Phân cấp giải phóng trách nhiệm
thực hiện một số nhiệm vụ nào đó, vì thế họ có thể tập trung thêm nguồn lực
vào việc xây dựng các điều kiện khung khổ và giám sát các hoạt động của các
cơ quan địa phương.
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
8
II.Tác động tích cực và một số nguy cơ của phân cấp trong
quản lý nhà nước
1.Tác động của phân cấp đối với công tác quản lý nhà nước
Phân cấp đã và đang trở thành một xu thế phát triển tại nhiều quốc gia
trong những thập niên vừa qua, đặc biệt là ở những nước đang phát triển có
cơ cấu tập quyền. Qua thực tiễn tại nhiều nước, nhiều chuyên gia đã thống
nhất xác định một số tác động tích cực của phân cấp đối với công tác quản lý
nhà nước như sau:
- Phân cấp hỗ trợ quá trình tham gia của người dân và hình thành một
cấu trúc dân chủ trong xã hội: Phân cấp tạo điều kiện cho người dân gần với
quá trình ra các quyết định chính sách , do đó các quyết định dễ dàng phù hợp
với thực tiễn và đáp ứng được đúng nhu cầu của địa phương hơn.
- Phân cấp tăng cường sự “hoà đồng” của người dân với bộ máy nhà
nước: Thông qua quyền được tham gia vào quá trình ra quyết định (hoặc ít
nhất là gần gũi hơn với cấp ra quyết định), người dân dễ dàng có “cảm nhận”
nhà nước là “của dân, do dân và vì dân” hơn. Yếu tố này sẽ góp phần tích cực
khuyến khích người dân đóng góp xây dựng cho địa phương và xã hội nhiều
hơn.
- Phân cấp bảo vệ cho nhóm thiểu số: Khi quyết định chính sách luôn ở
cấp cao nhất thì sẽ dễ dàng xuất hiện nguy cơ quyền lợi của nhóm thiểu số
không được lưu ý. Khi quyền quyết định được chuyển xuống cấp thấp hơn thì
tỷ lệ thiểu số sẽ được nâng lên (nhất là khi mà nhóm thiểu số này cư trú tương
đối tập trung tại một vùng), do đó, những quyết định ở cấp dưới sẽ phải quan
tâm nhiều hơn đến quyền lợi của nhóm thiểu số này.
- Phân cấp nâng cao tính hiệu quả của quá trình thực hiện các nhiệm vụ
của Nhà nước: Quá trình phân cấp đã đưa cấp quyết định xuống gần với thực
tiễn hơn, do đó dễ dàng đáp ứng đúng nhu cầu của thực tiễn. Chính quá trình
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
9
này đã nâng cao hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước. (đặc biệt là
trong những việc như xây dựng, vận hành và bảo dưỡng cơ sở hạ tầng ở địa
phương).
- Phân cấp nâng cao tính bền vững, hiệu quả và công bằng trong quá
trình sử dụng các nguồn lực kinh tế: Trên cơ sở tạo điều kiện cho việc ra
quyết định phù hợp với thực tiễn và thứ tự ưu tiên các nhu cầu ở địa phương,
quá trình phân cấp đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao được hiệu quả
sử dụng nguồn lực xã hội.
- Phân cấp góp phần tích cực trong xoá đói giảm nghèo: Kinh nghiệm ở
hầu hết các nước đang phát triển đều cho thấy rằng: quá trình phân cấp thực
sự đã góp phần quan trọng cho việc xác định một cách chính xác hơn những
yếu kém cũng như những nhu cầu thực tiễn ở địa phương. Điều này đã tạo
điều kiện cho các chính sách xoá đói giảm nghèo ở các quốc gia này đáp ứng
được đúng những yêu cầu của phát triển, xoá đói giảm nghèo ở những vùng
khó khăn.
2.Những nguy cơ có thể xuất hiện trong quá trình phân cấp
Phân cấp không chỉ có những tác động tích cực, bài học không thành
công ở một số quốc gia cũng đã chỉ ra rằng: quá trình phân cấp có thể dẫn đến
một số nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình phát triển xã hội. Những
nguy cơ đó là:
- Phân cấp có thể làm cho những vùng khó khăn thêm mất ổn định: Tại
nhiều quốc gia, nhất là ở những quốc gia có đa sắc tộc, đa tôn giáo, người dân
coi trọng những tập tục, lễ giáo, những cá nhân đại diện sắc tộc, tôn giáo hơn
chính quyền địa phương. Tại những nơi này, nếu quá trình phân cấp được
thực hiện thiếu cơ sở khoa học sẽ dễ dàng dẫn đến những rạn nứt giữa các
vùng, các sắc tộc, thậm chí có thể dẫn đến nội chiến hoặc tan vỡ.
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
10
- Phân cấp có thể “bỏ rơi” một số nhiệm vụ của Nhà nước: Quá trình
phân cấp nếu không được thực hiện một cách đồng bộ (ví dụ phân cấp nhiệm
vụ không gắn liền cùng với phân cấp tài chính) có thể dẫn đến hiện tượng
nhiều nhiệm vụ của Nhà nước sẽ không được cấp nào quan tâm thực hiện.
- Phân cấp có thể làm cho công việc của cơ quan nhà nước phức tạp và
tốn kém hơn: Để thực hiện phân cấp cần xây dựng một số cơ quan, tổ chức
mới ở các cấp dưới. Khi quá trình phân cấp không gắn liền với quá trình cải
cách bộ máy hành chính có thể dẫn đến hiện tượng tăng thêm cơ quan, tổ
chức ở cấp dưới, trong khi đó hệ thống ở Trung ương lại không giảm đi mà
còn “phình” ra. Vì vậy, nếu mô hình phân cấp không hợp lý có thể làm cho
công việc hành chính thêm phức tạp và tốn kém hơn.
- Phân cấp có thể tạo điều kiện để “đẩy” nguy cơ tham nhũng từ cấp
Trung ương xuống cấp địa phương: Quyền lực dễ làm nảy ra cơ hội tham
nhũng. Quá trình phân cấp là quá trình chuyển giao quyền lực xuống cấp
dưới, do vậy, nếu không có những cơ chế giám sát, giải trình phù hợp thì quá
trình này sẽ dẫn đến nguy cơ “đẩy" nạn tham nhũng xuống cấp địa phương.
III.Một số nhận định tạo cơ sở cho việc xây dựng Chuyên đề :
Trên cơ sở một số lý luận cơ bản về phân cấp, có thể rút ra một số nhận
định quan trọng cho việc xây dựng Chuyên đề :
Trong giai đoạn hiện nay, khi mà nhiệm vụ của Nhà nước trong quản lý
nhà nước về kinh tế vẫn chưa được chưa được lý giải một cách rõ ràng và
thống nhất thì việc loại trừ những công việc mà Nhà nước không nhất thiết
phải thực hiện là một công việc hết sức quan trọng. Nó không chỉ là một
trong những việc làm có ý nghĩa to lớn cho công cuộc cải cách hành chính mà
còn là tiền đề quan trọng cho quá trình phân cấp quản lý nhà nước về kinh tế
ở nước ta.
Quản lý nhà nước về kinh tế nói chung và quản lý nhà nước về kế hoạch
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
11
và đầu tư nói riêng bao gồm rất nhiều hoạt động trải ra trong nhiều lĩnh vực,
có tính đa dạng và mức độ phức tạp rất khác nhau. Chính vì vậy, theo tinh
thần của nhận định trên, để xây dựng Đề án phân cấp, trước hết phải rà soát
lại toàn bộ những công việc cho đến nay được coi là quản lý nhà nước về
đầu tư, đánh giá mức độ cần thiết và sau đó mới xác định cấp chính quyền có
trách nhiệm thực hiện hoạt động này.
Trên cơ sở phân tích thực trạng năng lực bộ máy ngành kế hoạch và đầu
tư ở các cấp, đề án cũng cần xác định từng bước quá trình phân cấp, đảm bảo
cho quá trình này có đủ điều kiện thực hiện một cách có hiệu quả và tránh
được những rủi ro . Tuỳ theo đặc điểm của từng hoạt động và thực trạng năng
lực quản lý, Đề án phân cấp cũng lựa chọn một số các hình thức phân cấp
khác nhau như tản quyền, uỷ quyền và phân quyền
Phân cấp đòi hỏi phải được thực hiện một cách đồng bộ, từ phân cấp
hành chính, phân cấp tài khoá đến việc đổi mới bộ máy tổ chức tương ứng.
Trong giai đoạn hiện nay, khi mà bộ máy tổ chức của ngành kế hoạch đầu tư
chưa thể đáp ứng những đòi hỏi mới (đặc biệt về số lượng và chất lượng của
cán bộ kế hoạch ở cấp cơ sở), quá trình phân cấp có thể được thực hiện từng
bước, theo từng mức độ thích hợp (ví dụ: từ tập trung sang uỷ quyền và từ uỷ
quyền từng bước chuyển sang phân quyền).
Việc thay đổi chủ thể thực hiện các hoạt động quản lý nhà nước có thể
liên quan đến nội dung một số văn bản pháp luật. Việc thực hiện các kiến
nghị của Chuyên đề phân cấp sẽ liên quan đến việc sửa đổi điều chỉnh một số
Luật, Pháp lệnh và Nghị định, vì thế một Nghị định về phân cấp chắc chắn sẽ
không đáp ứng được yêu cầu này.
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
12
Chuyên đề tốt nghiệp
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG VÀ KIẾN NGHỊ PHÂN CẤP TRONG LĨNH VỰC
QUẢN LÝ ĐẦU TƯ
Lĩnh vực kế đầu tư là một lĩnh vực đa ngành, liên quan đến nhiều khía
cạnh khác nhau. Trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế thì việc đổi mới
nhiệm vụ quản lý nhà nước về đầu tư là một trong những yếu tố quan trọng
nhất quyết định chất lượng và định hướng của quá trình chuyển đổi. Nội dung
chương này chủ yếu chỉ đề cập đến khía cạnh phân cấp trong những lĩnh vực
quản lý nhà nước mà Bộ Kế hoạch và Đầu tư đảm nhận. Việc phân công thực
hiện các chức năng trong một cấp (Trung ương hoặc tỉnh) chỉ được đề cập
trong chừng mực nhất định. Vấn đề phân công cụ thể sẽ do Chính phủ hoặc
Uỷ ban nhân dân trực tiếp quyết định.
2.1.Tình hình phân cấp trong lĩnh vực quản lý đầu tư :
Quản lý nhà nước về đầu tư là một việc mang tính phức tạp, được trải
rộng trên nhiều lĩnh vực, qua nhiều khâu (từ khâu cấp phép, quyết định đầu
tư, thực hiện, giám sát) và đối với nhiều đối tượng chủ đầu tư khác nhau (nhà
nước, doanh nghiệp nhà nước, đầu tư nước ngoài, đầu tư tư nhân).
Quản lý nhà nước về đầu tư cũng liên quan mật thiết đến một số nội
dung khác được đề cập đến trong Chuyên đề này như quản lý nhà nước về
quy hoạch, đăng ký kinh doanh. Vì vậy, phần nội dung dưới đây chỉ phân tích
đến những khía cạnh khác trong việc quản lý nhà nước về đầu tư.
2.1.1.Phân cấp quản lý đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước và tín
dụng nhà nước
2.1.1.1Quản lý nhà nước trong quá trình chuẩn bị dự án
*)Thẩm tra dự án :
-Đối với các dự án đầu tư nhóm A có trong quy hoạch phát triển hoặc có
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
13
quyết định chủ trương đầu tư được phép lập ngay Báo cáo NCKT (không cần
lập báo cáo NCTKT) phải được thẩm tra để trình Thủ tướng Chính phủ cho
phép đầu tư trước khi thẩm định và quyết định đầu tư.
- Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ
quan quản lý tài chính của Trung ương Đảng, cơ quan Trung ương của các tổ
chức chính trị - xã hội được xác định trong Luật Ngân sách Nhà nước (sau
đây gọi tắt là Bộ trưởng), Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân cấp tỉnh có dự án đầu tư
nhóm A tổ chức thẩm tra và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho phép
đầu tư.
Việc thẩm tra dự án chỉ thực hiện đối với các dự án nhóm A có trong
quy hoạch phát triển hoặc có quyết định chủ trương đầu tư (theo Nghị định số
12/2000/NĐ-CP). Theo đó, cấp Trung ương và cấp tỉnh chịu trách nhiệm thực
hiện thẩm tra dự án trình Thủ tướng xem xét quyết định đầu tư.
Hiện đang nghiên cứu đổi mới phương thức phân loại từ các nhóm dự án
A, B và C sang phân loại theo các nhóm dự án quan trọng quốc gia, dự án
quốc gia, dự án cấp tỉnh/bộ, dự án cấp huyện, dự án cấp xã với một số tiêu
thức về tính chất, quy mô diện tích đất sử dụng và quy mô vốn đầu tư.
Mặc dù phương thức phân loại dự án đã có nhiều đổi mới so với cách
phân loại cũ song rất cần cân nhắc lại do một số lý do sau:
+ Phân loại theo tiêu thức tổng mức vốn đầu tư đồng thời lại chia tiếp
theo các loại hình, lĩnh vực kinh doanh sẽ dễ dàng dẫn đến hiện tượng trùng
lặp với tiêu thức tính chất dự án.
+ Mục tiêu và ý nghĩa của tiêu thức phân loại theo tổng mức vốn đầu tư
là gì? Nếu như dự án được đầu tư từ nguồn vốn tư nhân và không thuộc diện
điều chỉnh theo tiêu thức tính chất và diện tích đất sử dụng thì Nhà nước không
nhất thiết phải thẩm tra (ví dụ các dự án công nghiệp nhẹ trên 300 tỷ đồng
(khoảng 20 triệu USD) hoặc dự án sản xuất hàng điện tử trên 400 tỷ đồng).
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
14
+ Ngược lại với các dự án từ vốn đầu tư tư nhân, cần có sự thẩm định
một cách chặt chẽ hơn đối với các dự án sử dụng vốn từ ngân sách nhà nước.
Không nên đưa ra một mức vốn 100 tỷ đồng là giới hạn mà nên đưa ra những
mục tiêu và điều kiện cụ thể cho các dự án ở từng cấp, ví dụ:
* Các cấp tỉnh, huyện, xã không được đầu tư cho các dự án trực tiếp sản
xuất kinh doanh. Nhiệm vụ chính của chính quyền trong phát triển kinh tế là
tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư (cơ sở hạ tầng kỹ thuật, xã hội)
chứ không phải là trực tiếp kinh doanh.
* Dự án ở các cấp chỉ được thực hiện khi tự cân đối được ngân sách và
được Hội đồng nhân dân cấp đó thông qua.
Như vậy cần thu hẹp diện thẩm tra theo quy mô dự án đồng thời có thể
mở rộng phân cấp trên cơ sở ảnh hưởng của dự án đó đối với đời sống kinh
tế, xã hội trong phạm vi huyện, tỉnh hay cả nước (ví dụ: dự án giáo dục phổ
thông, dạy nghề, y tế, phát thanh truyền hình,).
*)Thẩm định và quyết định đầu tư các dự án sử dụng vốn Ngân sách nhà
nước :
-Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư các dự án quan trọng quốc gia
do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư. Hội đồng thẩm định nhà nước về
các dự án đầu tư tổ chức thẩm định dự án trình Thủ tướng Chính phủ quyết
định đầu tư.
- Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ
quan quản lý tài chính của Trung ương Đảng, cơ quan Trung ương của tổ
chức chính trị - xã hội (được xác định trong Luật Ngân sách Nhà nước), Chủ
tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định đầu tư các dự án nhóm A đã có trong
quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển ngành được duyệt
hoặc đã có quyết định chủ trương đầu tư bằng văn bản của cấp có thẩm
quyền, sau khi được Thủ tướng Chính phủ cho phép đầu tư.
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
15
-Người có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án nhóm A tổ chức thẩm tra
báo cáo nghiên cứu khả thi, có trách nhiệm lấy ý kiến bằng văn bản của Bộ
quản lý ngành, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Xây dựng (đối với các dự án đầu
tư xây dựng), Bộ Tài chính và các Bộ, ngành, địa phương có liên quan đến dự
án để báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép đầu tư. Trong thời hạn 15 ngày
làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, các Bộ, ngành, địa phương được hỏi ý
kiến phải có trách nhiệm trả lời bằng văn bản.
Trường hợp dự án nhóm A sử dụng vốn ngân sách địa phương phải đưa
ra Hội đồng nhân dân thảo luận, quyết định và công bố công khai.
-Tùy theo điều kiện cụ thể của các Bộ, ngành, địa phương, người có
thẩm quyền quyết định đầu tư được phép ủy quyền cho các đối tượng quy
định tại điểm d khoản này quyết định đầu tư các dự án nhóm B, C. Người ủy
quyền phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về sự ủy quyền của mình. Người
được ủy quyền phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình trước pháp luật
và người ủy quyền.
Hiện nay, việc thực hiện theo quy chế Quản lý đầu tư và xây dựng, theo
Nghị định 07/CP. Theo đó, cấp thẩm định và quyết định là Trung ương và
tỉnh, tuỳ theo cấp quản lý của dự án.
*) Thẩm định và quyết định đầu tư các Dự án sử dụng vốn tín dụng
do Nhà nước bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước :
Cụ thể được quy định tại Điều 11 Quy chế Quản lý đầu tư và xây
dựng.và Điều 1 Mục (5) NĐ 07/CP :
- Đối với các dự án quan trọng quốc gia do QH quyết định chủ trương:
+ Hội đồng thẩm định nhà nước về các dự án đầu tư thẩm định ;
+ Thủ tướng quyết định đầu tư.
- Đối với các dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C : Bộ trưởng, Thủ trưởng
cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan quản lý tài chính của
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
16
TW Đảng, cơ quan TW của các tổ chức chính trị-xã hội (được xác định trong
luật ngân sách), Chủ tịch UBND các tỉnh (ĐP) quyết định đầu tư các dự án
nhóm A đã có trong quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội, quy hoạch phát triển
ngành được duyệt hoặc đã có quyết định chủ trương đầu tư và quyết định đầu
tư ; hoặc uỷ quyền quyết định đầu tư các dự án nhóm B, C phù hợp với quy
hoạch được duyệt.
- Trường hợp dự án nhóm A sử dụng vốn ngân sách địa phương phải đưa
ra Hội đồng nhân dân thảo luận, quyết định và công bố công khai.
- Đối với các dự án nhóm B chưa có trong quy hoạch được duyệt thì
trước khi lập báo cáo nghiên cứu khả thi phải có ý kiến đồng ý bằng văn bản
của người có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch.
- Riêng đối với các dự án nhóm C, cơ quan quyết định đầu tư phải bảo
đảm cân đối vốn đầu tư để thực hiện dự án không quá 2 năm.
2.1.1.2. Quản lý nhà nước trong quá trình thực hiện dự án
Căn cứ các Nghị định 07/CP, Nghị định 52/CP, và Nghị định 66/CP,
toàn bộ các khâu từ thẩm định, phê duyệt thiết kế, đấu thầu, quản lý và giám
sát, nghiệm thu đều đã được phân cấp theo 4 cấp trên cơ sở các loại dự án A,
B, C. Trong thời gian tới, dự kiến sẽ thay đổi phương thức phân loại các dự án
nên việc phân cấp quản lý các dự án cũng được thay đổi tương tự. Thủ trưởng
các cấp có quyền hạn và chịu trách nhiệm về tất cả những công việc liên quan
đến thực hiện và giám sát dự án.Cụ thể :
*)Thẩm định,phê duyệt thiết kế và tổng dự toàn,dự toán công trình :
-Thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật và tổng dự toán các dự án quan
trọng quốc gia do Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư,
-Các dự án nhóm A sử dụng vốn ngân sách nhà nước do Bộ trưởng, Thủ
trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch ủy ban nhân
dân cấp tỉnh có dự án đầu tư hoặc người có thẩm quyền quyết định đầu tư phê
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
17
duyệt sau khi có ý kiến thẩm định của Bộ Xây dựng.
-Riêng các công trình xây dựng chuyên ngành thuộc dự án nhóm A sử
dụng vốn ngân sách nhà nước giao cho c#c Bé chuy#n ng#nh chủ trì tổ chức
thẩm định, phê duyệt.
-Đối với các dự án nhóm A sử dụng vốn tín dụng do Nhà nước và các dự
án đầu tư mua sắm trang thiết bị có những yêu cầu chuyên môn đặc thù thì
các Bộ, ngành, địa phương tự tổ chức thẩm định thiết kế và tổng dự toán để
trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.
-Dự án đầu tư xây dựng nhóm B, C thuộc các Bộ, ngành, cơ quan Trung
ương quản lý, người có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án phê duyệt sau khi
đã được thẩm định (Vụ kê hoạch) của cơ quan chuyên môn có chức năng
quản lý xây dựng của cấp quyết định đầu tư;
-Dự án đầu tư xây dựng nhóm B, C do địa phương quản lý, Chủ tịch ủy
ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt sau khi đã được Sở Xây dựng hoặc Sở có
xây dựng chuyên ngành thẩm định (tùy theo tính chất của dự án).
*)Phân cấp quản lý về giám sát đánh giá đầu tư :
-Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thực hiện giám sát, đánh giá các dự án
quan trọng quốc gia, các dự án nhóm A do Thủ tướng Chính phủ quyết định
đầu tư hoặc cho phép đầu tư.
-Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức thực hiện giám sát, đánh giá các dự án
quan trọng quốc gia do Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư và các dự án
nhóm A được Thủ tướng Chính phủ cho phép đầu tư.
-Các bộ quản lý chuyên ngành, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực
thuộc Trung ương tổ chức thực hiện giám sát, đánh giá dự án đối với các dự
án thuộc thẩm quyền quyết định của mình (kể cả các dự án phân cấp và ủy
quyền cho cấp dưới quyết định đầu tư);
-Giám sát của cộng đồng dân cư thông qua các tổ chức xã hội, đoàn thể
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
18
quần chúng và Hội đồng nhân dân các cấp theo quy định. Ngoài việc đánh giá
tổng thể đầu tư và tình hình thực hiện dự án đầu tư theo định kỳ, các cơ quan
giám sát, đánh giá đầu tư các cấp có thể thực hiện nhiệm vụ đánh giá tổng thể
đầu tư hoặc đánh giá dự án.
*)Phân cấp quản lý nghiệm thu, quyết toán công trình :
- Hoạt động xây dựng được kết thúc khi công trình đã được bàn giao
toàn bộ cho chủ đầu tư.
- Sau khi bàn giao công trình, nhà thầu xây dựng phải thanh lý hoặc di
chuyển hết tài sản của mình ra khỏi khu vực xây dựng công trình và trả lại đất
mượn hoặc thuê tạm để phục vụ thi công theo quy định của hợp đồng, chịu
trách nhiệm theo dõi, sửa chữa các hư hỏng của công trình cho đến khi hết
thời hạn bảo hành công trình.
- Hiệu lực hợp đồng xây lắp chỉ được chấm dứt hoàn toàn và thanh quyết
toán toàn bộ khi hết thời hạn bảo hành công trình.
- Công trình xây đựng sau khi nghiệm thu bàn giao chủ đầu tư phải đăng
ký tài sản theo quy định của pháp luật. Hồ sơ đăng ký tài sản là biên bản tổng
nghiệm thu bàn giao công trình.
-. Tất cả các dự án đầu tư của các cơ quan nhà nước và các doanh nghiệp
nhà nước sau khi hoàn thành đưa dự án vào khai thác sử dụng đều phải quyết
toán vốn đầu tư. Chủ đầu tư chịu trách nhiệm quyết toán vốn đầu tư.
- Chậm nhất là 6 tháng sau khi dự án hoàn thành đưa vào vận hành, chủ
đầu tư phải hoàn thành báo cáo quyết toán vốn đầu tư gửi người có thẩm
quyền quyết định đầu tư.
-. Dự án đầu tư bằng nhiều nguồn vốn khác nhau, trong báo cáo quyết
toán phải phân tích rõ từng nguồn vốn.
-. Báo cáo quyết toán vốn đầu tư phải xác định đầy đủ, chính xác số vốn
đầu tư thực hiện hàng năm, tổng mức vốn đã đầu tư thực hiện dự án; giá trị tài
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
19
sản bàn giao cho sản xuất sử dụng. Đối với các dự án đầu tư kéo dài nhiều
năm, khi quyết toán chủ đầu tư phải quy đổi vốn đầu tư đã thực hiện về mặt
bằng giá trị tại thời điểm bàn giao đưa vào vận hành để xác định giá trị tài sản
cố định mới tăng và giá trị tài sản bàn giao.
- Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư
hướng dẫn phương pháp quy đổi vốn thống nhất trong từng thời kỳ để các chủ
đầu tư thực hiện khi quyết toán.
- Bộ Tài chính hướng dẫn thời gian lập quyết toán, nội dung báo cáo
quyết toán, nội dung thẩm tra, phê duyệt quyết toán vốn đầu tư các dự án sử
dụng vốn ngân sách nhà nước, vốn tín dụng đầu tư của nhà nước, vốn tín
dụng do Nhà nước bảo lãnh, vốn do doanh nghiệp nhà nước huy động để đầu
tư phát triển.
*)Phê duyệt thiết kế và tổng dự toán
-Bộ trưởng Bộ Tài chính phê duyệt quyết toán vốn đầu tư các dự án
nhóm A của Nhà nước theo ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ.
-Đối với các dự án còn lại thì người có thẩm quyền quyết định đầu tư
đồng thời là người phê duyệt quyết toán vốn đầu tư.
2.1.2Phân cấp quản lý đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước
Vấn đề phân cấp hiện nay đối với đầu tư của doanh nghiệp nhà nước
tương đối đơn giản theo một số nguyên tắc sau:
+ Nếu doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn ngân sách nhà nước: thực
hiện như quy định đầu tư của Ngân sách nhà nước.
+ Nếu doanh nghiệp nhà nước sử dụng nguồn vốn tín dụng do nhà nước
bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước thì tiến hành thẩm tra
đối với các dự án thuộc Cấp Trung ương.
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
18
+ Nếu doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn tự có, doanh nghiệp tự thẩm
định và quyết định đầu tư theo Luật doanh nghiệp nhà nước; riêng đối với các
dự án quốc gia thì phải qua bước thẩm tra.
2.1.3.Phân cấp quản lý đầu tư tư nhân
Đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, công tác quản lý nhà nước
liên quan đến Bộ Kế hoạch và Đầu tư bao gồm một số hoạt động sau:
Cấp giấy đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận điều kiện kinh doanh
Ban hành và thực hiện các biện pháp khuyến khích đầu tư ;
Cho ý kiến trước khi chủ đầu tư quyết định dự án thuộc nhóm A, cấp
giấy phép xây dựng đối với các dự án thuộc nhóm A, B, C Cho phép tham
gia liên doanh với nước ngoài .
Kiểm tra, giám sát quá trình đầu tư kinh doanh (với sự tham gia của
nhiều ngành);
Cấp giấy phép đầu tư ra nước ngoài.
Hiện nay, phân cấp quản lý nhà nước đối với đầu tư tư nhân được thực
hiện như sau:
Cấp Trung ương ban hành các văn bản pháp luật về chính sách khuyến
khích đầu tư trong nước, áp dụng thống nhất trong cả nước. Cấp Trung ương
(uỷ quyền cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cấp Giấy phép đầu tư ra nước ngoài.
Cấp Tỉnh có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận ưu đãi đầu tư và ban hành
các biện pháp ưu đãi khác theo thẩm quyền của mình trên cơ sở luật định (ví
dụ: hỗ trợ đào tạo, ưu đãi đất,)
2.1.4.Phân cấp quản lý đầu tư nước ngoài
Quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài bao gồm một số hoạt động sau:
2.1.4.1Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về đầu tư nước ngoài
Quốc hội, Chính phủ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật đối với
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
19
quản lý đầu tư nước ngoài, áp dụng cho toàn quốc.
2.1.4.2.Ban hành danh mục dự án thu hút đầu tư nước ngoài và xúc
tiến đầu tư
Trung ương và các địa phương ban hành danh mục các dự án thu hút
đầu tư nước ngoài và tiến hành các hoạt động xúc tiến đầu tư.Tại Điều 114.
(Thẩm quyền quyết định dự án đầu tư ) của Nghị Định 24/2000/NĐ-CP ngày
31/7/2000
1. Thủ tướng Chính phủ quyết định các dự án nhóm A gồm:
a) Các dự án không phân biệt quy mô vốn đầu tư thuộc các lĩnh vực:
Xây dựng cơ sở hạ tầng Khu công nghiệp, Khu chế xuất, Khu công nghệ
cao, Khu đô thị; dự án BOT, BTO, BT;
Xây dựng và kinh doanh cảng biển, sân bay; kinh doanh vận tải đường
biển, hàng không;
Hoạt động dầu khí;
Dịch vụ bưu chính, viễn thông
Văn hoá; xuất bản, báo chí; truyền thanh, truyền hình; cơ sở khám, chữa
bệnh; giáo dục, đào tạo; nghiên cứu khoa học; sản xuất thuốc chữa bệnh cho
người;
Bảo hiểm, tài chính, kiểm toán, giám định;
Thăm dò, khai thác tài nguyên quý hiếm;
Xây dựng nhà ở để bán;
Dự án thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh.
b) Các dự án có vốn đầu tư từ 40 triệu USD trở lên thuộc các ngành điện,
khai khoáng, luyện kim, xi măng, cơ khí chế tạo, hoá chất, khách sạn, căn hộ
Văn phòng cho thuê, khu vui chơi giải trí du lịch;
c) Các dự án sử dụng đất đô thị từ 5 ha trở lên và các loại đất khác từ 50
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
20
ha trở lên.
2. Bộ Kế hoạch và Đầu tư quyết định dự án nhóm B (là các dự án không
quy định tại khoản 1 Điều này), trừ những dự án quy định tại khoản 3 Điều
này.
3. Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh quyết định đối với những dự án quy định tại
khoản 1 Điều 115 Nghị định này.
2.1.4.3.Cấp, thu hồi giấy phép đầu tư
Tại điều Điều 115 (Phân cấp cấp Giấy phép đầu tư) của Nghị định
24/2000/NĐ-CP ngày 31/7/2000 quy định :
1. Dự án đầu tư phân cấp cấp Giấy phép đầu tư cho Uỷ ban nhân dân cấp
tỉnh phải có các tiêu chuẩn và điều kiện sau đây:
a) Phù hợp với quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội đã được
duyệt;
b) Không thuộc dự án nhóm A quy định tại khoản 1 Điều 114 Nghị định
này có quy mô vốn đầu tư theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.
2. Không phân cấp việc cấp Giấy phép đầu tư cho Uỷ ban nhân dân cấp
tỉnh đối với dự án đầu tư thuộc các lĩnh vực sau đây (không phân biệt quy mô
vốn đầu tư):
a) Xây dựng đường quốc lộ, đường sắt;
b) Sản xuất xi măng, luyện kim, điện, đường ăn, rượu, bia, thuốc lá; sản
xuất, lắp ráp ôtô, xe máy;
c) Du lịch lữ hành.
Về quyền hạn cấp giấy phép đầu tư :
+ Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh chịu trách nhiệm cấp giấy phép đầu tư đối
với các dự án đầu tư nước ngoài không thuộc nhóm A và có mức vốn dưới 5
triệu USD (trừ Hà nội, Thành phố Hồ Chí Minh với dự án tới 10 triệu USD);
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
21
+ Ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất được uỷ quyền cấp giấy
phép đầu tư cho các dự án không thuộc nhóm A và có mức vốn dưới 40 triệu
USD;
+ Cấp Trung ương cấp Giấy phép đầu tư cho các dự án còn lại.
2.1.4.4.Hoạt động quản lý, kiểm tra và giám sát
Các hoạt động quản lý, kiểm tra và giám sát được giao cho cấp có thẩm
quyền cấp Giấy phép đầu tư.
Trong đó, chức năng quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài của Bộ Kế
hoạch và Đầu tư :
1. Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm đầu mối giải quyết các vấn đề trong quá
trình hình thành, triển khai và thực hiện dự án đầu tư gồm:
a) Hướng dẫn, phối hợp các Bộ, ngành và Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh
trong việc lập quy hoạch, kế hoạch, danh mục dự án kêu gọi đầu tư và tiến
hành các hoạt động xúc tiến kêu gọi đầu tư;
b) Chủ trì thẩm định, cấp Giấy phép đầu tư và Giấy phép điều chỉnh đối
với dự án đầu tư thuộc thẩm quyền;
c) Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Uỷ quyền cho Ban Quản
lý Khu công nghiệp cấp, điều chỉnh, thu hồi Giấy phép đầu tư cho dự án đầu
tư nước ngoài đầu tư vào Khu công nghiệp, Khu chế xuất, Khu công nghệ cao
trên cơ sở đề nghị của Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Bộ Khoa học, Công
nghệ và Môi trường (đối với Khu công nghệ cao);
d) Hoà giải tranh chấp khi có yêu cầu;
đ) Tổ chức kiểm tra, thanh tra việc thực hiện hoạt động đầu tư nước
ngoài;
e) Đánh giá tổng thể hiệu quả kinh tế xã hội của hoạt động đầu tư trực
tiếp nước ngoài tại Việt Nam;
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
22
g) Quyết định giải thể Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, chấm dứt
Hợp đồng hợp tác kinh doanh trước thời hạn đối với dự án thuộc thẩm quyền.
2. Hàng năm, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp tình hình cấp Giấy phép
đầu tư và hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt Nam để báo cáo Thủ tướng
Chính phủ và thông báo cho các Bộ, ngành liên quan.
Chức năng quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài của các Bộ, cơ quan
ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ
Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có trách nhiệm:
1. Phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong việc xây dựng pháp luật,
chính sách, quy hoạch liên quan đến đầu tư nước ngoài.
2. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch, danh mục dự án thu hút vốn đầu tư
nước ngoài của ngành; tổ chức vận động, xúc tiến đầu tư.
3. Tham gia ý kiến về các vấn đề thuộc thẩm quyền trong việc thẩm định
dự án, cấp và điều chỉnh Giấy phép đầu tư.
4. Ban hành và hướng dẫn việc thực hiện chính sách, giải quyết các thủ
tục liên quan đến triển khai, thực hiện dự án đầu tư.
5. Kiểm tra chuyên ngành; đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội của các dự
án đầu tư thuộc lĩnh vực quản lý ngành.
6. Ban hành quy phạm, quy trình kỹ thuật liên quan đến lĩnh vực, ngành
kinh tế kỹ thuật.
7. Thực hiện các nhiệm vụ khác thuộc thẩm quyền theo quy định của
pháp luật.
2.1.4.5.Một số hoạt động quản lý nhà nước khác có liên quan
Uỷ ban nhân dân các địa phương cũng được các Bộ, ngành phân cấp, ủy
quyền thực hiện một số phần việc thuộc phạm vi chức năng của mình; đó là:
quyết định mức tiền thuê đất đối với dự án trên địa bàn theo khung giá của Bộ
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
Chuyên đề tốt nghiệp
23
Tài chính quy định, giao đất theo quy định của Luật đất đai, xét duyệt kế
hoạch và quản lý hoạt động xuất nhập khẩu, xác nhận miễn thuế nhập khẩu,
cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (Bộ Thương mại), cấp giấy phép lao
động cho người nước ngoài (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội), đăng ký
sử dụng con dấu (Bộ Công an), phê duyệt, thẩm định thiết kế công trình xây
dựng (Bộ Xây dựng),...
Một số nhận định:
+ Quá trình hội nhập và thực hiện các cam kết đã ký kết sẽ tạo dần từng
bước môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các doanh nghiệp trong nước và
nước ngoài. Do vậy, việc phân cấp quản lý đối với đầu tư của doanh nghiệp
nước ngoài sẽ dần tiếp cận với phương thức phân cấp quản lý đối với đầu tư
của các nhà đầu tư tư nhân trong nước. Luật Doanh nghiệp (chung) và Luật
Đầu tư (chung) sẽ tạo cơ sở quan trọng cho quá trình đổi mới này.
+ Cần nghiên cứu khả năng thay thế cơ chế uỷ quyền bằng phân quyền
cho cấp tỉnh, để cấp tỉnh có hoàn toàn quyền hạn và trách nhiệm theo pháp
luật.
2.1.5.Một số vấn đề khác liên quan đến quản lý nhà nước về đầu tư
Bên cạnh 4 vấn đề chủ yếu trên còn có 2 nội dung liên quan đến quản lý
nhà nước về đầu tư (đối với các loại nguồn vốn đầu tư khác nhau) là:
2.1.5.1.Phân cấp quản lý tại các Khu Công nghiệp, Khu Chế xuất
Căn cứ vào Luật Đầu tư nước ngoài, việc phân cấp, ủy quyền quản lý
hoạt động đầu tư nước ngoài trong khu công nghiệp, khu chế xuất đã thực
hiện ngay từ khi Khu chế xuất đầu tiên (khu chế xuất Tân Thuận) được thành
lập, quy định trong Nghị định số 322/HĐBT năm 1991; Uỷ ban Nhà nước về
Hợp tác và Đầu tư đã ban hành Thông tư số 1126/HTĐT-PC hướng dẫn thi
hành Quy chế khu chế xuất trong đó uỷ quyền cho Ban quản lý khu chế xuất
được thẩm định và cấp GPĐT đối với các dự án đầu tư nước ngoài vào khu
Bùi Xuân Hà
Lớp: Kế hoạch 46B
