Bài 32. Tập tính của động vật. (tiếp theo)

Tuần: 16. Tiết: 32
Ngày soạn: 02/12/2010.
Bài: 32

TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT ( tt )

I. MỤC ĐÍCH BÀI DẠY:
* Kiến thức:
- Nêu được một số hình thức học tập chủ yếu ở động vật
- Liệt kê và lấy được các ví dụ về một số dạng tập tính phổ biến ở động vật
- Nêu được ví dụ về ứng dụng hiểu biết tập tính vào đời sống và sản xuất
* Kỹ năng:
- Phân tích, tổng hợp, kỷ năng hoạt động độc lập, hoạt động theo nhóm
* Thái độ:
II. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
1). Phương pháp:
+ Hỏi đáp
+ Khám phá
+ Diễn giảng.
2). Các đồ dung dạy học:
- Hình 32.1, 32.2 SGK.
- Phiếu học tập.
III. Trọng tâm:
- Một số hình thức học tập ở động vật.
- Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật.
IV. Kiểm tra bài cũ
- Tập tính học đựơc là:
a/ Được hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm
b/ Được hình thành trong quá trình phát triển của loài, thông qua học tập và rút kinh nghiệm
c/ Được hình thành trong đời sống cá thể, thông qua học tập rút kinh nghiêm và di truyền
d/ Được hình thành trong đời sống cá thể, thông qua học tập rút kinh nghiệm và đặc trưng cho loài

- Phân biệt tập tính bẩm sinh và tập tính học được
Tập tính bẩm sinh
Tập tính học được
- Sinh ra đã có
- Được hình thành thông qua học tập và rút kinh
nghiệm
- Bản chất là chuỗi phản xạ không điều kiện
- Là chuỗi phản xạ có điều kiện
- Bẩm sinh di truyền, đặc trưng cho loài
- Không bền vững dể thay đổi
- Nhện dăng tơ
- Sự tự vệ
V/ Tiến trình bài giảng
* Mở bài
- Tại sao chim, vịt gà khi nở ra thấy vật gì chuyển động đầu tiên là chúng đi theo, người xiếc thú tại
sao có thể điều khiển được chúng…..
* Phát triển bài


* Hoạt động 1: tìm hiểu một số hình thức học tập ở động vật
- Mục tiêu: nêu được một số hình thức học tập chủ yếu ở động vật, liệt kê và lấy được ví dụ một số
dạng tập tính
Hoạt động của giáo
viên

Hoạt động của học sinh
Kiểu học
tập
Quen nhờn
In viết

Điều kiện
hoá đáp ứng
Điều kiện
hoá hành
động
Học ngầm
Học khôn

- Yêu cầu học sinh
hoàn thành phiếu
học tập số 1 đã được
chuẩn bị trước ?

Khái
niệm

Ví
dụ

Nội dung
IV/ Một số hình thức học tập ở động vật
1/ Quen nhờn
- Đơn giản, động vật phớt lờ, không trả lời khi
kích thích không kèm theo điều kiện
Vd: gỏ kén cho gà ăn khi gỏ kẻn gà sẽ chạy lại
nhưng nếu nhiều lần không cho ăn thì khi nghe
gà sẽ không chạy lại nữa
2/ In vết
- Động vật non đi theo “ vết mẹ” ở loài khác vật
khác

Vd: sau khi mới nở gà con thấy sẽ đi theo vật
chuyển động đầu tiên mà chúng thấy
3/ Điều kiện hoá
a/ Điều kiện hoá đáp ứng
- Hình thành mối liên kết mới trong trung ương
thần kinh dưới tác động của các kích thích đồng
thời
Vd: đánh chuông cho chó ăn( Paplôp)
b/ Điều kiện hoá hành động
- Liên kết 1 hành vi của động vật với một phần
thưởng hay phạt sau đó động vật chủ động lặp lại
Vd: thí nghiệm của Skinnơ
4/ Học ngầm
- Học không có ý thức khi cần kiến thức đó được
tái hiện
Vd: thả chuột cho quen với đường đi khi cho
thức ăn chúng sẽ mau tìm tới hơn những con
chưa quen đường
5/ Học khôn
- Phối hợp kinh nghiệm cũ để tìm cách giải quyết
tình huống mới
Vd: tinh tinh biết xếp thùng gỗ chồng lên nhau
để lấy thức ăn
=> Tóm lại ở động vật có các hình thức học
tập chủ yếu: quen nhờn, in vết, điều kiện hoá
đáp ứng, điều kiện hoá hành động, học ngầm
và học khôn

- Yêu cầu HS đọc và - Câu 1: B; Câu 2: D; Câu 3:
trả lời câu hỏi lệnh

B.
sách giáo khoa.
* Hoạt động 2: tìm hiểu một số dạng tập tính phổ biến ở động vật
- Mục tiêu: liệt kê và lấy được các ví dụ về một số dạng tập tính phổ biến ở động vật


Loại
tập
tính
Kiếm
ăn
Bảo vệ
lãnh
thổ
Sinh
sản
Di cư
Xã hội
thứ
bậc
Xã hội
vị tha

Ví dụ

V/ Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật
1/ Tập tính kiếm ăn
- Vd: hổ báo săn mồi, vô mồi, nhện dăng lưới bẩy
côn trùng
2/ Tập tính bảo vệ lãnh thổ

- Vd: các loài thú rừng thường chiếm lãnh thổ
- Học sinh hoàn
riêng
thành phiếu học tập
3/ Tập tính sinh sản
số 2.
- Vd: ve vãn, ấp trứng và đẻ con
4/ Tập tính di cư
- Vd: các đàn chim siếu di cư theo mùa
5/ Tập tính xã hội
a/ Tập tính thứ bậc
- Vd: các bầy thú sống thành bầy đàn và có thứ
bậc
b/ Tập tính vị tha
- Vd: ong thợ lao động để phục vụ cho sự sinh
sản của ong chúa
=> Tóm lại ở động vật có những tập tính phổ
biến như: kiếm ăn, bảo vệ lảnh thổ, tập tính
sinh sản, tập tính di cư và tập tính xã hội
* Hoạt động 3: tìm hiểu những ứng dụng của tập tính vào trong đời sống và sản xuất
- Mục tiêu: nêu ví dụ được về ứng dụng của tập tính vào trong thực tiển
- Thảo luận 2 lệnh - Học sinh thảo luận trả VI/ Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào
sách giáo khoa
lời:
đời sống và sản xuất
+ Lệnh 1: các ví dụ - Dạy thú làm xiếc
trong cuộc sống rất - Biện pháp bảo vệ và khai thác các loài thú quí
phong phú: dạy hổ, voi, hiếm
khỉ làm xiếc; dạy cá - Chăn nuôi
heo lao qua vòng tròn - Săn bắt bảo vệ chim thú

trên mặt nước; Dạy - Khai thác bảo vệ chim thú
chó, chim ưng săn mồi; - Nghề nuôi ong
Làm bù nhìn ở ruộng
nương để đuổi chim
chóc phá hoại mùa
màng; nghe tiếng kẻng
trâu bò trở về chuồng;
sử dụng chó để phát
hiện ma túy và bắt kẻ
gian…
+ Lệnh 2: Tập tính chỉ
có ở người: tránh dây
điện đường bị đức khi
có bão; không tiểu tiện
trên đường phố…
Đáp án phiếu học tập số 1:
Kiểu học tập
Khái niệm
Ví dụ
Quen nhờn
Đơn giản, động vật phớt lờ, không trả Gỏ kén cho gà ăn khi gỏ kẻn gà sẽ chạy
lời khi kích thích không kèm theo điều lại nhưng nếu nhiều lần không cho ăn thì
kiện
khi nghe gà sẽ không chạy lại nữa
In viết
Động vật non đi theo “ vết mẹ” ở loài Sau khi mới nở gà con thấy sẽ đi theo
khác vật khác
vật chuyển động đầu tiên mà chúng thấy

Điều kiện
hoá đáp ứng
Điều kiện
hoá hành
động
Học ngầm
Học khôn

Hình thành mối liên kết mới trong trung
ương thần kinh dưới tác động của các
kích thích đồng thời
Liên kết 1 hành vi của động vật với một
phần thưởng hay phạt sau đó động vật
chủ động lặp lại
Học không có ý thức khi cần kiến thức
đó được tái hiện

Đánh chuông cho chó ăn( Paplôp)
Thí nghiệm của Skinnơ

Thả chuột cho quen với đường đi khi
cho thức ăn chúng sẽ mau tìm tới hơn
những con chưa quen đường
Phối hợp kinh nghiệm cũ để tìm cách Tinh tinh biết xếp thùng gỗ chồng lên
giải quyết tình huống mới.
nhau để lấy thức ăn

Đáp án phiếu học tập số 2:
Loại tập tính
Ví dụ

Kiếm ăn
Hải li đắp đập ngăn sông, suối để bắt cá.
Bảo vệ lãnh thổ
Tinh tinh đánh đuổi những con tinh tinh đực lạ khi vào vùng lãnh thổ của nó…
Sinh sản
Vào mùa sinh sản hươu đực hút nhau con thắng trận sẽ giao phối với hươu cái.
Di cư
Sếu đầu đỏ, hạc di cư theo mùa
Xã hội thứ bậc
Chó sói, sư tử sống theo bầy đàn và có thứ bậc
Xã hội vị tha
Ong thợ lao động để phục vụ cho sự sinh sản của ong chúa
V/ Củng cố
- Sử dụng các câu hỏi cuối bài để củng cố
- Tập tính phản ánh mối quan hệ cùng loài mang tính tổ chức cao là
a/ Tập tính sinh sản
b/ tập tính di cư
c/ Tập tính xã hội
d/ Tập tính bảo vệ lãnh thổ
- Tập tính bảo vệ lãnh thổ diễn ra
a/ Giữa những cá thể cùng loài
b/ Giữa những cá thể khác loài
c/ Giữa những cá thể cùng lứa trong loài
d/ Giữa con với bố mẹ
VI/ Dặn dò
- Học bài, chuẩn bị các câu hỏi cuối bài
* Rút kinh nghiệm

Tổ trưởng ký duyệt

Giáo viên soạn

Thái Thành Tài