Phát huy vai trò con người trong lực lượng sản xuất ở nước ta trong sự nghiệp CNH_HĐH

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời mở đầu
Công nghiệp hoá là quá trình chuyển đổi căn bản toàn diện các hoạt
động kinh tế xã hội tự sử dụng lao động thủ công là chính sang sử dụng một
cách phổ biến sức lao động cùng với công nghệ, phơng tiện phơng pháp tiên
tiến hiện đại tạo ra năng suất lao động xã hội cao.
CNH - HĐH phải tạo ra những điều kiện cần thiết về vật chất kỹ thuật,
về con ngời và khoa học công nghệ thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, không ngừng tăng
NSLĐ, nâng cao đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân thực hiện công
bằng xã hội, bảo vệ và cải thiện môi trờng sinh thái.
Đối với nớc ta CNH - HĐH là một quá trình thực hiện chiến lợc phát
triển kinh tế - xã hội nhằm cải biến đất nớc từ xuất phát điểm là nền nông
nghiệp lạc hậu với kết cấu hạ tầng kém phát triển, cơ sở vật chất kỹ thuật yếu
kém, quy mô sản xuất nhỏ, NSLĐ thấp và có nguy cơ tụt hậu so với các nớc
trên thế giới sang nền sản xuất tiên tiến, hiện đại của CNXH.
Xuất phát từ thực tế trên và yêu cầu phát triển đất nớc trong thời kỳ
mới Đảng ta đã xác định "Đẩy mạnh CNH- HĐH, xây dựng nền kinh tế độc
lập tự chủ, đa nớc ta trở thành một nớc công nghiệp u tiên phát triển lực lợng
sản xuất đồng thời xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp theo định hớng
XHCN".
Mục tiêu chiến lợc phát triển kinh tế xã hội mời năm 2001-2002 nhằm
"Đa nớc ta khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất
tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nớc ta cơ bản trở thành
một nớc công nghiệp theo hớng hiện đại.
Để thực hiện đợc nhiệm vụ đó Hội nghị lần thứ 2 ban chấp hành trung
ơng khoá VIII đã khẳng định: "Cùng với giáo dục và đào tạo, khoa học công
nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực phát triển kinh tế - xã hội, là điều
kiện cần thiết để giữ vững độc lập dân tộc và xây dựng thành công
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368

CNXH".Mặt khác trong hội nghị này Đảng ta cũng đã nêu rõ phát triển
nguồn nhân lực là "chìa khoá" của thành công trong giai đoạn mới của đất n-
ớc.
Phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng của sự phát triển nhanh
và bền vững, nó có ý nghĩa chiến lợc trong thời kỳ "đẩy mạnh CNH - HĐH
đất nớc", do đó đòi hỏi chúng ta phải nhận thức một cách sâu sắc đầy đủ
những giá trị lớn lao và ý nghĩa quyết định của nhân tố con ngời.
Hơn thế nữa với tính tất yếu khách quan của công cuộc cải tạo xã hội
một cách toàn diện theo t tởng cơ bản của học thuyết Mac về hình thái kinh
tế xã hội của sự nghiệp phát triển đất nớc theo hớng đẩy mạnh CNH- HĐH
thì cuộc cách mạng về con ngời phải đợc nhận thức là mặt thứ hai thống nhất
không thể tách rời của quá trình phát triển kinh tế vì mục tiên dân giàu nớc
mạnh xã hội công bằng văn minh và t tởng xuyên suốt của Đảng ta trong đ-
ờng lối đổi mới hiện nay là: coi con ngời là xuất phát điểm là động lực là
mục tiêu của cách mạng.
Nh vậy có thể nói CNH - HĐH là tính tất yếu khác quan trong thời kỳ
quá độ lên CNXH ở nớc ta và con ngời là nhân tố cốt lõi xây dựng nên sự
nghiệp này. Bài viết này đề cập đến "Phát huy vai trò con ngời trong lực l-
ợng sản xuất ở nớc ta trong sự nghiệp CNH - HĐH ". Vì những hiểu biết có
hạn nên em cha có thể đi sâu phân tích mọi khía cạnh của đề tài nay mà đây
chỉ xin đề cập ở những khía cạnh nhỏ. Do vậy em mong đợc sự đánh giá góp
ý của thầy cô giáo.
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Nội dung
I. Vai trò của con ngời trong sự vận động và
phát triển của sản xuất và xã hội.
Sản xuất vật chất là quá trình con ngời sử dụng công cụ lao động tác
động vào tự nhiên, cải biến các dạng vật chất của giới tự nhiên để tạo ra của
cải cho xã hội nhằm thoả mãn nhu cầu tồn tại và phát triển của con ngời và

xã hội.
Sản xuất vật chất là điều kiện trớc tiên và đảm bảo cho sự tồn tại và
phát triển xã hội, là hoạt động đặc trng của con ngời và xã hội loài ngời. Đó
là hoạt động có mục đích và không ngừng sáng tạo nhằm tạo ra t liệu sinh
hoạt nhằm duy trì sự tồn tại và phát triển của con ngời.
Song để tham gia vào các quá trình sản xuất xã hội thì con ngời cần
phải tồn tại tức là cần phải ăn, mặc ở ... do vậy con ngời buộc phải lao động
để tạo ra nó, phải sản xuất không ngừng với quy mô ngày càng mở rộng tốc
độ ngày càng cao để đáp ứng đợc yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Khi sản
xuất phát triển phơng thức sản xuất của xã hội cũng thay đổi theo làm cho
NSLĐ tăng từ đó làm cho mức sống đợc nâng cao và các mối quan hệ về mọi
mặt của đời sông xã hội cũng thay đổi theo.
Trong quá trình sản xuất vật chất con ngời tự hoàn thiện chính bản
thân mình đến lợt nó sự phát triển con ngời trong các lĩnh vực của đời sống
xã hội. Bằng sự phát triển toàn diện con ngòi vừa là mục tiêu vừa là động lực
của sự phát triển lực lợng sản xuất. ở đây lực lợng sản xuất đợc đặc biệt quan
tâm đến nó bao gồm con ngời và những công cụ lao động do con ngời tạo ra
trong đó con ngời đóng vai trò chủ thể và quyết định.
Trong hoạt động chinh phục tự nhiên con ngời phải cải biến tự nhiên
và trên cơ sở đó sáng tạo ra những điều kiện đảm bảo cho sự tồn tại của chính
mình cũnh nh sự tồn tại của xã hội. Trong quá trình lao động buộc con ngời
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
phái có quan hệ với nhau trao đổi với nhau nhất là trong hoạt động lao động
sản xuất do vậy các nhà sáng lập ra chủ nghĩa Mac đã cho rằng nếu không có
tự nhiên và xã hội thì con ngời không thể tiến hành sản xuất đợc. Song đến l-
ợt mình sản xuất xã hội lại trở thành điều kiện tiên quyết để con ngời cải biến
tự nhiên, biến đổi xã hội trở thành nhân tố quyết định trực tiếp đến sự tồn tại
và phát triển của con ngơì, của xã hội loài ngời. Trình độ sản xuất của con
ngời ngày càng cao thì con ngời càng có điều kiện để thoả mãn nhu câù vật

chất của mình và do đó làm phong phú thêm đời sống xã hội, đời sống tinh
thần của con ngời. và cũng qua đó con ngời tự phát triển mình, phát triển xã
hội thúc đẩy tiến bộ xã hội.
Mục tiêu cao cả, ý nghĩa vĩnh hằng bản chất nhân đạo, thớc đo nhân
văn của phát triển toàn bộ xã hội là phát triển con ngời, đa "con ngời từ vơng
quốc của tất yếu "sang vơng quốc của tự do. Rằng để sản sinh ra những ngời
con phát triển toàn diện cần phải có một nền kinh tế phát triển cao, một nền
văn hoá tiên tiến một nền khoa học kỹ thuật hiện đại, một nền giáo duch phát
triển.
Việc tạo ra những thành tựu kinh tế xã hội đó không phải chỉ là một
phơng pháp để làm tăng thêm nền sản xuất xã hội mà còn là phơng pháp duy
nhất để sản xuất ra những con ngời phát triển toàn diện- nguồn nhân lực cho
sự phát triển và tiến bộ xã hội, nó gắn chặt với sự phát triển của lực lợng sản
xuất trong xã hội.
Thực tiễn phát triển lịch sử nhân loại trong xã hội đã chứng minh
lịch sử xã hội loài ngời là lịch sử phát triển kế tiếp của các phơng thức sản
xuất. Phơng thức sản xuất cũ lạc hậu tất yếu đợc thay thế bằng phơng thức
sản xuất mới tiến bộ hơn. Trong mỗi phơng thức sản xuất thì lực lợng sản
xuất đóng vai trò quyết định. Lực lợng sản xuất chẵng những là thớc đo năng
lực thực tiễn của con ngời trong quá trình cải tạo tự nhiên nhằm bảo đảm sự
tồn tại và phát triển của xã hội loài ngời mà còn làm thay đổi quan hệ giữa
ngời với ngời trong sản xuất, thay đổi các mối quan hệ xã hội.
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
C.Mác đã đa ra kết luận rằng: xã hội loài ngời phát triển trải qua
nhiều giai đoạn kế tiếp nhau, ứng với mỗi giai đoạn kế tiếp nhau của sự phát
triển đó là một hình thái kinh tế - xã hội nhất định. Rằng tiến bộ xã hội là sự
vận động theo hớng tiến lên của các hình thái kinh tế xã hội, là sự thay thế
hình thái kinh tế xã hội này bằng hình thái kinh tế xã hội khác cao hơn mà
gốc rế sâu xa của nó là sự phát triển không ngừng của lực lợng sản xuất do

tác động của các quy luật khách quan.
Nh vậy theo Mac lực lợng sản xuất xét đến cùng đóng vai trò quyết
định trong việc thay đổi phơng thức sản xuất dẫn đến thay đổi toàn bộ quan
hệ xã hội và cũng chỉ có LLSX trong đó con ngời là nhân tố quan trọng hàng
đầu mới có thể làm thay đổi toàn bộ quan hệ xã hội thông qua quá trình lao
động sản xuất vì t liệu lao động dù có tinh xảo hiện đại, đối tợng lao động có
phong phú đa dạng đến đâu chăng nữa nhng nến thiếu con ngời lao động thì
sẽ không phát huy đợc tác dụng tích cực của nó vì con ngời không chỉ là sản
phẩm của quá trình sản xuất bằng tri thức và kinh nghiệm để hoàn thiện mình
mà còn biết chế tạo ra các công cụ lao đôngj và sử dụng sáng tạo những công
cụ đó vào sản xuất để sản xuất ra của cải vật chất đáp ứng nhu cầu của mình
cũng nh của toàn xã hội.
Nh vậy trong quá trình phát triển xã hội loài ngời thì con ngời đóng
vai trò chủ thể và quyết định họ không chỉ là những chủ thể tham gia trực
tiếp vào quá trình lao động sản xuất bằng sức mạnh cơ bắp, bằng trí tuệ của
mình mà không ngừng tạo ra những công cụ lao động để nối dài các khí quan
của mình nhằm tác động vào tự nhiên một cách hiệu quả nhất.
Lênin đã từng nói: LLSX hàng đầu của toàn thể nhân loại là công
nhân, là ngời lao động"
II. Tính tất yếu đòi hỏi phải có con ng ời
trong quá trình CNH - HĐH.
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1. Tính tất yếu khách quan của CNH - HĐH.
Quá trình CNH - HĐH trớc hết là quá trình cải biến lao động thủ
công thành lao động sử dụng máy móc, tức là phải cơ khí hoá nền kinh tế
quốc dân, thúc đẩy sự phân công lao động xã hội phát triển nhằm tăng năng
suất lao động làm cho nền kinh tée tăng trởng nhanh nâng cao đời sống cho
nhân dân.
Quá trình CNH - HĐH tạo ra cơ sở vật chất để làm biến đổi về LLSX

nhờ đó mà nâng cao vai trò của con ngời lao động - nhân tố trung tâm của
nền kinh tế XHCN từ đó xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ vững mạnh.
CNXH muốn tồn tại và phát triển thì cần phải có một nền kinh tế phát
triển và tăng trởng cao dựa trên LLSX hiện đại và chế độ công hữu về TLSX.
Cơ sở vật chất - kỹ thuật của CNXH cần phải xây dựng trên cơ sở những
thành tựu mới nhất, tiên tiến nhất của khoa học và công nghệ. Cơ sở vật chất
kỹ thuật đó phải tạo ra đợc một năng suất lao động XH cao. CNH - HĐH
chính là quá trình tạo ra nền tảng cơ sở vật chất đó cho nền kinh tế quốc dân
XHCN.
Ngày nay trên toàn thế giới cũng nh ở VN hiện nay CNH - HĐh đợc
xác định là gai đoạn tất yếu mà mỗi quốc gia sớm muộn đều phải trải qua, là
hiện tợng có tính quy luật phổ biến trong tiến trình vận động và phát triển của
các nớc nhất là đối với những nớc đang phát triển muốn vơn lên thành nớc có
trình độ phát triển cao. Đỗi với nớc ta trong bối cảnh là một nớc nông nghiệp
lạc hậu, cơ sở vật chất - kỹ thuật yếu kém, trình độ LLSX cha phát triển, quan
hệ sản xuất XHCN mới đợc thiết lập cha đợc hoàn thiện đi lên CNXH thì
phải xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH. Vì vậy CNH - HĐH chính
là quá trình xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật đó. Mỗi bớc tiến của quá trình
này là một bớc tăng cờng cơ sở vật chất kỹ thuật cho CNXH, phát triển mạnh
mẽ LLSX và góp phần hoàn thiện quan hệ sản xuất XHCN.
Trong xu thế khu vực hoá và toàn cầu hoá nền kinh tế, trong điều kiện
cách mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại phát triển rất nhanh
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
chúng ta phải chủ động sáng tạo nắm lấy thời cơ phát huy những thuận lợi để
đẩy nhanh quá trình CNH - HĐH tạo ra thế và lực mới đa nền kinh tế tăng tr-
ởngvà phát triển bền vững.
Nh vậy CNH - HĐH theo đinh hớng XHCN hiện nay phù hợp với quy
luật khách quan của thời đại. Thành tựu CNH - HĐH tạo ra tiền đề KT cho sự
phát triển đồng bộ nền Kinh tế - chính trị, văn hoá - xã hội, quốc phòng và an

ninh. Thành công của sự nghiệp CNH - HĐH nền kinh tế quốc dân là nhân tố
quyết định sự thắng lợi của con đờng XHCN mà đảng và nhân daan ta đã
chọn. Chính vì vậy mà CNH - HĐH đợc coi là nhiệm vụ trọng tâm trong suốt
thời kỳ quá độ lên CNXH.
2. Vai trò của con ngời trong sự nghiệp CNH - HĐH
CNH - HĐH đợc coi là phơng hớng chủ đạo phải trải qua của các nớc
đang phát triển. Song để thực hiện quá trình này có hiệu quả nhất thì không
phải là dễ dàng đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay khi mà CNXH không còn
là một hệ thống trên thế giới. Trớc tình hình đó trong nghị quyết hội nghị lần
thứ IV ban chấp hành trung ơng Đảng khoá VII khẳng định "Sự nghiệp CNH
- HĐH có thành công hay không, để nớc VN bớc vào thế kỷ XXI có vị trí
xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không phần lớn tuỳ thuộc vào con
ngời...". Nh vậy Đảng ta đã xác định rõ đợc vai trò của con ngời trong sự
nghiệp này là con ngời phải có đức, có tài, ham học tập, thông minh, sáng
tạo, làm việc quyên mình vì nền độc lập và sự phồn nvinh của tổ quốc.
Tại đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII Đảng ta đã khẳng định
"Nâng cao dân trí, bồi dỡng và phát huy nguồn lực to lớn của con ngời VN là
nhân tố quyết định thắng lợi của công cuộc CNH - HĐH.
CNH - HĐH là nhằm mục đích phát triển KT - XH và lấy đó làm
môi trờng để phát triển toàn diện con ngời. Phát triển con ngời là đặc trng
bản chất của CNH - HĐH XHCN, là mục tiêu động lực cơ bản của quá trình
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
đẩy mạnh CNH - HĐH. Quá trình xây dựng con ngời VN hiện đại cũng là
quá trình tạo ra động lực cho XH phát triển. chính việc đẩy mạnh quá trình
CNH - HĐH là nhằm xây dựng con ngời mới, con ngời hiện đại, lấy con ngời
làm mục đích và con ngời hiện đại không thể hình thành bên ngoài CNH -
HĐH.
CNH - HĐH nuớc ta là quá trình xây dựng một LLSX hiện đại trong
đó con ngời là LLSX hàng đầu, là chủ thể tạo ra động lực phát triển của

LLSX. Nh vậy chính con ngời cùng những công cụ do nó chế tạo ra sẽ quyết
định thay đổi bộ mặt xã hội, quyết định sự thành công của quá trình đẩy
mạnh CNH - HĐH.
Ngày nay, trong quá trình đẩy mạnh CNH - HĐH con ngời không chỉ
là chủ thể của hoạt động SX vật chất à yếu tố hàng đầu, yếu tố đóng vai trò
quyết định trong lực lợng sản xuất mà hơn nữa nó còn đóng vai trò là chủ thể
hoạt động của quá trình lịch sử của mình. Trong quá trình đẩy mạnh CNH -
HĐH cá nhân vừa là sản phẩm vừa là kẻ sáng tạo nội dung các quan hệ XH,
vừa bị quy định vừa tự do và theo một ý nghĩa nào đó thì vừa là điểm kết thúc
vừa là điểm xuất phát do đó trong sự nghiệp CNH - HĐH đất nớc ta phải tạo
mọi điều kiện để mỗi cá nhân mỗi thành viên trong xã hội phát huy hết
những tài năng những ý tởng cũng nh trình độ tay nghề củ mình vào hoạt
động sản xuất mà qua đó ta có thể phát hiện cũng nh thực hiện những chính
sách nhằm nâng cao bồi dỡng và phát huy nhân tài cho đất nớc đồng thời xây
dựng những lớp ngời mới hiện đại đáp ứng đủ những yêu cầu của con ngời
XHCN: có kiến thức cơ bản, lam chủ kỹ năng nghệ nghiệp, quan tâm đến
hiệu quả thiêt thực, có ý thức vơn lên về khoa học và công nghệ, xây dựng
đội ngũ công nhân lành nghề có tác phong công nghiệp, các chuyên gia và
nhà khoa học, nhà văn học, nhà quản lý có đức có tài, đồng thời phải biết giữ
gìn và pát huy các giá trị văn hoá dân tộc, có sức khoẻ tốt để gánh vác công
cuộc xây dựng CNXH đi đến thắng lợi.
8