Vai trò của tài nguyên thiên nhiên đói với tăng trưởng và phát triển kinh tế

I. LỜI MỞ ĐẦU
Xã hội luôn không ngừng phát triển với đòi hỏi trước tiên là phát triển
kinh tế, đặc biệt là trong xu thế hội nhập thị trường như hiện nay. Hoạt động
sản xuất luôn diễn ra không ngừng với các điều kiện tiên quyết của nó như
vốn, lao động, công nghệ… Tuy nhiên, sẽ là rất thiệt thòi cho những quốc
gia nào không được thiên nhiên ưu đãi về những nguồn tài nguyên vô cùng
đa dạng và phong phú. TNTN mang lại những lợi ích vô cùng to lớn trong
GDP toàn ngành của mỗi quốc gia. Nó là chỉ tiêu quan trọng trong việc đánh
giá lợi thế so sánh giữa các nền kinh tế khác nhau trên thế giới. Có thể nói,
sở hữu nguồn TNTN phong phú là bước đệm vô cùng thuận lợi trong chiến
lược phát triển kinh tế nước ta hiện nay. Để có biện pháp khai thác, sử dụng
TNTN hợp lý và có hiệu quả nhất, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về vai trò của
TNTN đối với quá trình phát triển kinh tế
II. NÔI DUNG
2.1. Khái niệm
Theo nghĩa rộng, tài nguyên môi trường bao gồm tất cả các nguồn
nguyên liệu, nhiên liệu, năng lượng, thông tin có trên trái đất và trong vũ trụ
bao la mà con người có thể sử dụng để phục vụ cho đời sống và sự phát triển
của mình. Trong mỗi bối cảnh xã hội nào thì hoạt động kinh tế của con
người cũng là quá trình sử dụng năng lượng để biến đổi vật chất từ dạng này
sang dạng khác có ích cho cuộc sống.
Do vậy, vật chất - mà tài nguyên thiên nhiên là một dạng cụ thể của
nó, được con người biến đổi mà không làm biến mất nó trong quá trình hoạt
động. Vật chất đề cập ở đây cần phải hiểu cả 2 dạng: hữu hình và vô
hình. Có thể nói rằng, tài nguyên là tất cả các dạng vật chất, tri thức,
1


thông tin được con người sử dụng để tạo ra của cải vật chất hay tạo ra giá trị
sử dụng mới. Xã hội loài người càng phát triển thì số loại hình tài nguyên và
số lượng mỗi loại tài nguyên được con người sử dụng, khai thác ngày càng

gia tăng.
2.2. Đặc điểm của tài nguyên thiên nhiên
- Tài nguyên thiên nhiên được phân bố không đồng đều giữa các vùng
khác nhau trên trái đất, phụ thuộc vào cấu tạo địa chất, thời tiết, khí hậu của
từng vùng
- Hầu hết các nguồn tài nguyên đều có giá trị kinh tế cao do đều được
hình thành qua quá trình phát triển lâu dài của lịch sử
- Đặc tính cơ bản nhất của tài nguyên là tính chất quý hiếm, vì vậy đòi
hỏi con người trong quá trình khai thác, sử dụng phải luôn có ý thức bảo vệ,
tiết kiệm.
2.3. Phân loại tài nguyên
Tài nguyên có thể chia làm hai loại lớn: tài nguyên thiên nhiên và tài
nguyên xã hội. Tài nguyên xã hội là một dạng tài nguyên đặc biệt của trái
đất, thể hiện bởi sức lao động chân tay và trí óc, khả năng tổ chức và chế độ
xã hội, tập quán, tín ngưỡng của các cộng đồng người. Trong Khoa học
môi trường, tài nguyên thiên nhiên được chia thành ba loại :

2


TÀI NGUYÊN THIÊN
NHIÊN

Vĩnh cửu

Năng
lượng
mặt
trời

Không thể tái
tạo

Gió,
thủy
triều,
sóng

Nhiên
liệu hóa
thạch

Khoáng
kim loại

Khoáng
phi kim
loại

Tái tạo

Không
khí

Đất

Nước

Sinh
vật

Tài nguyên tái tạo: Là tài nguyên dựa vào nguồn năng lượng
được cung cấp hầu như liên tục và vô tận từ vũ trụ vào trái đất, dựa vào trật
tự tự nhiên, nguồn thông tin vật lý và sinh học đã hình thành và tiếp tục tồn
tại, phát triển và chỉ mất đi khi không còn nguồn năng lượng và thông tin
nói trên. Theo S.E. Jorgensen (1981) Tài nguyên tái tạo là tài nguyên
có thể tự duy trì hoặc tự bổ sung một cách liên tục nếu được quản lý, sử
dụng một cách hợp lý và khôn ngoan.

3


Tài nguyên thiên nhiên tái tạo được có thể kể ra như: Tài nguyên sinh
học, tài nguyên năng lượng mặt trời, nước, gió, đất canh tác...
- Tài nguyên không tái tạo: Tồn tại một cách hữu hạn và sẽ mất đi
hoặc hoàn toàn bị biến đổi không còn giữ được tính chất ban đầu sau quá
trình sử dụng. Các khoáng sản, nhiên liệu hoá thạch (than đá, dầu mỏ, khí
đốt...), các thông tin di truyền bị mai một không giữ lại được là
những nguồn tài nguyên thiên nhiên không tái tạo được.
- Tài nguyên vĩnh cửu: loại tài nguyên có liên quan trực tiếp hay
gián tiếp đến năng lượng mặt trời. Có thể xem năng lượng mặt trời
là nguồn tài nguyên vô tận, chúng ta có thể phân ra:
+ Năng lượng trực tiếp: là nguồn năng lượng chiếu sáng trực
tiếp, giá trị định lượng có thể tính được
+ Năng lượng gián tiếp: là những dạng năng lượng gián tiếp
của bức xạ mặt trời bao gồm: gió, sóng biển, thuỷ triều,...
Theo bản chất tự nhiên, tài nguyên còn được phân loại như:
Tài nguyên đất, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, tài nguyên rừng,
tài nguyên biển,...
2.4. Vai trò của tài nguyên thiên nhiên đói với tăng trưởng và phát

triển kinh tế.
* Tài nguyên thiên nhiên là yếu tố tạo điều kiện cho tăng trưởng và
phát triển kinh tế
- Tài nguyên thiên nhiên là một nguồn lực trong quá trình sản xuất,
cung cấp yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất. Xét trên phạm vi toàn thế
giới thì nếu không có tài nguyên thì sẽ không có sản xuất, cũng như sự tồn

4


tại của con người. Tuy nhiên với tăng trưởng và phát triển kinh tế tài nguyên
chỉ là điều kiện cần.
- Tài nguyên thiên nhiên trở thành sức mạnh kinh tế khi con người
biết khai thác và sử dụng có hiệu quả. Tài nguyên thiên nhiên góp phần
chuyển dịch cơ cấu kinh tế như vùng lúa, vùng than, dầu mỏ....
- Tài nguyên thiên nhiên là cơ sở tạo tích lũy vốn và phát triển ổn
định. Tài nguyên thiên nhiên là cơ sở để phát triển một số ngành công
nghiệp khai thác, chế biến, cung cấp nguyên vật liệu cho nhiều ngành.
* Tài nguyên không phải là động lực mạnh cho tăng trưởng và phát
triển kinh tế
- Nhiều nước hầu như không có tài nguyên thiên nhiên nhưng vẫn đạt
được sự tăng trưởng kinh tế cao, liên tục và mạnh mẽ. VD: Nhật Bản,
Singapore...
- Nhưng ngược lại một số nước có nguồn tài nguyên rất phong phú
song vẫn chưa phát triển được. VD: Các nước Châu Phi, OPEC...
* Vai trò của tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển của đất nước
Để tăng thu nhập, cải thiện đời sống thì con người phải khai thác tài
nguyên quá mức làm cho tài nguyên dần dần cạn kiệt, phá hỏng môi trường.
Từ đó tạo ra những tác động ngược lại từ thiên nhiên gây hạn hán, lũ lụt....Vì
vậy cần phát triển hài hòa giữa tăng thu nhập, phát triển con người và bảo vệ

môi trường.
2.5. Thực trạng khai thác và sử dụng tài nguyên ở nước ta
VN là quốc gia có nguồn TNTN đa dạng và phong phú. Tuy nhiên,
nhu cầu phát triển kinh tế đang đẩy chúng ta đứng trước một vấn đề nan giải
là nguy cơ TNTN bị khai thác cạn kiệt và khai thác không có hiệu quả, gây
thất thoát và lãng phí tài nguyên.

5


Theo TS Lê Minh Đức, phó vụ trưởng Vụ Khoa học Giáo dục Tài
nguyên và Môi trường (Bộ Kế hoạch-Đầu tư), tổn thất trong khai thác
khoáng sản nhiều ngành lên đến trên 50%. Cụ thể: Khai thác than hầm lò,
tổn thất là 40%-60%. Khai thác apatit: 26%-43%; quặng kim loại 15%-30%;
vật liệu xây dựng 15%-20%; và dầu khí là 50%-60%.
Đối với các mỏ vừa và nhỏ (chiếm đa số), sự thất thoát không dừng lại
ở một vài chục phần trăm mà nguy cơ mất mỏ là rất nghiêm trọng. Do năng
lực có hạn, khai thác phần lớn là thủ công, nên đa số các mỏ nhỏ hiện nay
chỉ lấy được những phần giàu nhất, bỏ đi toàn bộ các quặng nghèo và
khoáng sản đi cùng, dẫn đến không thể tận thu được.
Bên cạnh đó, tổn thất trong chế biến khoáng sản cũng rất cao. Khai
thác vàng là một ví dụ, do độ thu hồi quặng vàng trong chế biến (tổng thu
hồi) hiện chỉ đạt khoảng 30%-40%, nghĩa là hơn một nửa thải ra ngoài bãi
thải, không chỉ mất mát mà còn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Nếu
so với chỉ tiêu một số nước, thu hồi vàng trong quặng thường chiếm 92%97%, thì rõ ràng đây là một tổn thất quá lớn. Đối với những mỏ vừa và nhỏ,
chủ yếu do dân tự khai thác với công nghệ thô sơ, rõ ràng càng không thể
đánh giá hết những tổn thất.
Cũng giống như nhiều nước được thiên nhiên ưu đãi cho nguồn tài
nguyên phong phú, GDP của Việt Nam những năm gần đây tăng ổn định.
Tuy nhiên con số đó có thực sự khả quan? Khi mà trong tổng số 20 tỉ USD

đầu tư trực tiếp nước ngoài vào VN thời kỳ 1994-2000, có đến 8 tỉ USD nằm
trong lĩnh vực khí đốt và dầu mỏ (Anon 1994). Đầu tư trực tiếp nước ngoài
đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng và đem công nghệ cao vào VN thông qua
các công ty liên doanh. Nhưng bất chấp tỉ lệ tăng trưởng ấn tượng liên tục tại
VN trong những năm gần đây, nhiều chuyên gia vẫn lo ngại về sự phát triển

6


bền vững của VN khi tính đến các hiểm hoạ vĩ mô và đặc tính dễ tổn thương
đối với các cú sốc bên ngoài
Nhằm đánh giá một cách sâu hơn mối liên hệ giữa minh bạch ngân
sách và phát triển tại các quốc gia phụ thuộc vào tài nguyên, Peru, Việt Nam
và Angola sẽ được đưa ra như những ví dụ cụ thể nhằm lý giải về sự khác
biệt lớn trên bình diện minh bạch ngân sách và tác động phát triển.
Tổng quan về 3 trường hợp nghiên cứu vào thời điểm 2005
Tài nguyên thiên nhiên (2000-2005)

Quốc gia

Tài nguyên% thu

% GDP % tỉ

nhập tài

trọng

chính

xuất

Điểm số HDI

Chỉ số

OBI

2005

Gini 2005

khẩu
Peru

Vàng, đồng,3.3

1.5

50.8

77

0.773 0.52

31.2

7.4

21.3

14

0.733 0.34

79.8

33.4

91.8

8

0.446 0.61

bạc, (dầu
mỏ, khí đốt)
Việt Nam Dầu lửa,
khí đốt
Angola

Dầu lửa
(kim
cương)

Tình trạng khai thác tài nguyên không hiệu quả ở VN hiện nay thể
hiện cụ thể ở một số nguồn tài nguyên thiết yếu như sau:
+Tài nguyên nước:
7

Nước là tài nguyên đặc biệt quan trọng, là thành phần thiết yếu của sự
sống và môi trường. Nước không thể thiếu cho sự tồn tại và phát triển của
thế giới sinh vật và nhân lợi trên trái đất. Nước quyết định sự tồn tại, phát
triển bền vững của đất nước; mặt khác nước cũng có thể gây ra tai họa cho
con người và môi trường. Tài nguyên nước là nguồn tài nguyên vừa hữu
hạn, vừa vô hạn.
Hiện nay, sự suy thoái các lưu vực sông cùng với sự gia tăng ô nhiễm
nước khiến cho nguồn nước sạch đang ngày một giảm sút rất nhanh chóng
tại nhiều nơi. Nước là một tài nguyên có thể tái tạo nhưng dễ bị tổn thương
nếu khai thác sử dụng không hợp lý. và nước là một tài nguyên có giá trị
kinh tế và trong sử dụng phải cọi trọng giá trị kinh tế của tài nguyên nước.
Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới với bờ biển dài hơn
3000km, có nhiều sông, rạch, ao, hồ, đầm, phá và diện tích mặt nước nội
thủy rộng lớn là những điều kiện thuận lợi để phát triển ngành kinh tế thủy
sản. Thực hiện chương trình phát triển nuôi trồng thủy sản thời kỳ 1999 –
2010 với mực tiêu đảm bảo an toàn thực phẩm, tạo việc làm và hàng hóa
xuất khẩu. Qua 5 năm thực hiện chương trình, nghề nuôi trồng thủy sản đạt
được nhiều kết quả quan trọng. Diện tích nuôi trồng (chưa kể diện tích sông,
hồ chứa, mặt nước biển sử dụng nuôi trồng thủy sản) đạt khoảng 902.000 ha,
sản lượng nuôi trồng và khai thác thủy sản nội địa tăng trung bình
16,1%/năm. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản tăng nhanh chóng từ 900 triệu
USD năm 1999 lên đến 2,5 tỉ USD vào năm 2005 (nguồn Bộ Thủy sản), góp
phần tăng trưởng kinh tế đất nước. Nuôi trồng thủy sản góp phần quan trọng
trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đảm bảo an toàn thực phẩm, tạo công ăn
việc làm, xóa đói giảm nghèo và góp phần đưa ngành thủy sản thực sự trở
thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của nước ta.
8

Việt Nam có 708 đô thị bao gồm 5 thành phố trực thuộc Trung ương,
86 thành phố và thị xã thuộc tỉnh, 617 thị trấn với 21,59 triệu người (chiếm
26,3% dân số tòan quốc). Hiện có trên 240 nhà máy cấp nước đô thị với tổng
công suất thiết kế là 3,42 triệu m3/ngày. Trong đó 92 nhà máy sử dụng
nguồn nước mặt với tổng công suất khaỏng 1,95 triệu m3/ngày và 148 nhà
máy sử dụng nguồn nước dưới đất với tổng công suất khoảng 1,47 triệu m 3/
ngày. Một số địa phương khai thác 100% nước dưới đất để cung cấp cho
sinh hoạt sản xuất như Hà Nội, Hà Tây, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Quảng Ngãi,
Bình Định, Sóc Trăng, Phú Yên, Bạch Liêu...; các tỉnh thành Hải Phòng, Hà
Nam, Nam Định, Thái Bình, Hà Tĩnh, Quảng Bình, KonTum, Gia Lai... khai
thác 100% từ nguồn nước mặt; nhiều địa phương sử dụng cả 2 nguồn nước
mặt và nước dưới đất. Tổng công suất hiện có của các nhà máy cấp nước
đảm bảo cho mỗi người dân đô thị khoảng 150 lít nước sạch mỗi ngày. Tuy
nhiên do cơ sở hạ tần hệ thống cấp nước tại nhiều khu đô thị lạc hậu, thiếu
đồng bộ nên hệ thống cấp nước khu đô thị chưa phát huy hết công suất, tỉ lệ
thất thoát nước sạch khác cao (có nơi tỉ lệ thất thoát tới 40%). Chính vì vậy
trên thực tế nhiều đô thị cung cấp nước chỉ đạt khoảng 40-50 lít/người/ngày.
Đối với khu vực nông thôn Việt Nam có khoảng 36,7 triệu người dân
được cấp nước sạch (trên tổng số người dân 60,44 triệu). Có 7.257 công
trình cấp nước tập trung cấp nước sinh hoạt cho 6,13 triệu người và trên 2,6
triệu công trình cấp nước nhỏ lẻ khác. Tỉ lệ dân số nông thôn được cấp nước
sinh hoạt lớn nhất ở vùng Nam Bộ chiếm 66,7%; đồng bằng sông Hồng
65,1%; đồng bằng sông Cửu Long 62,1%.
Tại thành phố Hà Nội, tổng lượng nước dưới đất được khai thác là
1.100.000m3/ngày đêm, trong đó, phía Nam sông Hồng khai thác với lưu
lượng 700.000m3/ngày đêm. Trên địa bàn Hà Nội hiện nay khoảng trên

9

100.000 giếng khoan khai thác nước kiểu UNICEF của các hộ gia đình, hơn
200 giếng khoan của công ty nước sạch thành phố quản lý và 500 giếng
khoan khai thác nước của các trạm cấp nước sạch nông thôn.
Các tỉnh ven biển miền Tây nam Bộ như Kiên Giang, Trà Vinh, Bến Tre,
Long An do nguồn nước ngọt trên các sông rạch, ao hồ không đủ phục vụ
cho nhu cầu của đời sống và sản xuất vì vậy nguồn nước cung cấp chủ yếu
được khai thác từ nguồn nước dưới đất. Khoảng 80% dân số ở 4 tỉnh Trà
Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau đang sử dụng nước ngầm mỗi ngày.
Tại tỉnh Trà Vinh hiện có khoảng 41.512 giếng khoan; TP Ca Mau hơn 90%
người dân trong xã đã khoan và sử dụng nước ngầm. Việc khai thác nước
ngầm qú mức đã làm tầng nước ngầm tụt giảm từ 12 đến 15m khu vực này;
“giúp” cho tỉnh Trà Vinh gần hơn với mặt nước biển khoảng 2-2,5m.
+ Tài nguyên rừng:
Trước đây, Việt Nam có độ che phủ rừng khá cao Vào lúc này, độ che
phủ của rừng còn lại vào khoảng 43% diện tích đất tự nhiên.
Diện tích rừng vào năm 1943 ước tính có khoảng 14 triệu ha, với
khoảng 7.000 loài thực vật. Năm 1976 còn 11 triệu ha và tỷ lệ che phủ còn
34% 1985 còn 9,3 triệu ha và tỷ lệ che phủ còn 30% . 1995 còn 8 triệu ha và
tỷ lệ che phủ còn 28% . Ngày nay chỉ còn 7,8 triệu ha chiếm 23,6% diện tích
từ 1975 đến 1995, diện tích rừng tự nhiên giảm 2,8 triệu ha. Đặc biệt nghiêm
trọng ở một số vùng như Tây Nguyên (mất 440.000 ha), vùng Đông Nam Bộ
(mất 308.000 ha), vùng Bắc Bộ (mất 242.500 ha). Tuy có hạn chế, nhưng
tình trạng mất rừng và khai thác gỗ trái phép vẫn còn tiếp diễn cho đến ngày
nay. Năm 1991 có 20.257 ha rừng bị phá. Năm 1995 giảm xuống còn 18.914
ha. Năm 2000 là 3.542 ha

10


Ước tính tỷ lệ mất rừng hiện nay vào khoảng 120.000 đến 150.000 và

rừng trồng hàng năm khoảng 200.000 ha và mục tiêu là đạt 300.000 ha/năm
+ Tài nguyên đất
Trong thời gian từ 1985 đến 2000, diện tích đất nông nghiệp tăng từ
gần 7 triệu ha lên hơn 9 triệu ha (từ 21% lên 28% diện tích đất tự nhiên).
Diện tích đất nông nghiệp tăng thêm chủ yếu thuộc các vùng Tây Nguyên,
Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long.
Diện tích đất lâm nghiệp tăng từ hơn 9 triệu ha năm 1985 lên gần 11
triệu ha năm 2000 (trong đó đất rừng tự nhiên 9 triệu 440 nghìn ha, đất rừng
trồng 1,5 triệu). Đáng chú ý diện tích đất có rừng chỉ tăng mạnh từ sau
những năm nhà nước ban hành Luật đất đai và Luật bảo vệ môi trường.
Diện tích đất chuyên dùng tăng từ 972 nghìn ha năm 1990 lên 1,5
triệu ha năm 2000, diện tích đất chuyên dùng tăng ở tất cả các vùng trong cả
nước cho mục đích xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, thủy lợi, khu công
nghiệp.
Diện tích đất chuyên dùng tăng thêm đã góp phần làm giảm tốc dộ
tăng diện tích đất nông nghiệp (xem biểu 1).
Một điều quan trọng trong những năm qua diện tích đất chưa sử dụng
cả nước đã giảm mạnh, từ hơn 14 triệu ha năm 1985 đã giảm xuống còn 10
triệu ha năm 2000.
Hệ số sử dụng đất cây trồng hàng năm tăng lên (từ 1,4 năm 1995 tăng
lên 1,6 năm 2000). Trong cơ cấu diện tích đất chuyên lúa, diện tích lúa 2 đến
3 vụ tăng do đẩy mạnh công tác thủy lợi, tiến bộ kỹ thuật về thâm canh, tăng
vụ và đa dạng hoá giống lúa. Sản xuất nông nghiệp đã dần biến chuyển theo
hướng bền vững, biểu hiện qua việc tăng diện tích cây lâu năm có hiệu quả
kinh tế cao, giảm diện tích các loại cây hàng năm trồng thuần trên đất dốc.
Tuy nhiên, trong cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp tỷ lệ diện tích cây hàng
11


năm vẫn còn chiếm trên 60%, mặt khác khả tăng diện tích đất canh tác từ

diện tích đất chưa sử dụng sẽ khó khăn trong thời gian tới, vì phần lớn diện
tích đất này thuộc vùng núi cao, hiểm trở, vùng sâu vùng xa chi phí tốn kém
và hiệu quả thấp.
Biểu 1. Diễn biến sử dụng tài nguyên đất 1985, 1990, 1995, 2000
Đơn vị: 1000 ha

Đất nông nghiệp
Trong đó:
- Đất cây hàng năm
- Đất cây lâu năm
Đất lâm nghiệp
Đất chuyên dụng
Đất chưa sử dụng

1985
6942

1990
6993

1995
7367

2000
9345

5615
804
9641
…

14827

5338
1045
9395
972
14925

5403
1418
10795
1271
12843

5607
2182
11580
1533
10022

2.6. Biện pháp quản lí khai thác sử dụng tài nguyên
Đầu tiên, chúng ta luôn tự đặt câu hỏi " Tại sao phải quản lí tài
nguyên ? " . Như chúng ta đã biết tài nguyên là một trong những yếu tố
không thể thiếu trong quá trình phát triển sản xuất của xã hội loài người. Bản
thân các nguồn tài nguyên nó không có sự tự tạo ra của cải vật chất cho xã
hội mà phải dưới tác động của bàn tay con người. Vì lợi ích kinh tế, con
người có thể tác động quá mức tới tài nguyên thiên nhiên, điều này sẽ ảnh
hưởng xấu đến tài nguyên, làm cho tài nguyên thiên nhiên bị suy thoái và
cạn kiệt. Vì vậy chúng ta phải quản lí tài nguyên để phục vụ phát triển kinh
tế lâu dài và bền vững đế giữ gìn và bảo tồn các nguồn tài nguyên thiên

nhiên khỏi tình trạng cạn kiệt nhanh chóng, từ đó phục vụ cho quá trình phát
triển bền vững của nền kinh tế quốc dân.

12


Chính vì mục đích đó mà nhóm chúng tôi xin đưa ra một số đề xuất về
việc quản lí và sử dụng tài nguyên. Cụ thể như sau:
* Khai thác sử dụng tài nguyên phải đảm bảo các yếu tố
- Về kinh tế:
+ Xác định được công nghệ sản xuất có hiệu quả và phù hợp
+ Xác định hệ thống bổ trợ: GTVT, thông tin, marketing...
+ Hệ thống phân phối
- Về môi trường:
+ Cần quan tâm đến đặc điểm vật lí, sinh học của tài nguyên.
+ Không gây ô nhiễm môi trường.
+ Khai thác tài nguyên tuân theo quy luật hoạt động sinh thái của
vùng tài nguyên.
- Về xã hôi:
+ Cần khai thác và sử dụng tài nguyên tuân thủ theo luật pháp quốc
gia.
+ Phù hợp với thể chế chính trị
+ Phù hợp với văn hóa đạo đức cộng đồng.
+ Đảm bảo phân phối lợi ích giữa các bên liên quan
- Phải có kế hoạch và biện pháp tổ chức, quản lí chặt chẽ quá trình
khai thác và sử dụng đảm bảo hợp lí, tiết kiệm nhằm đem lại hiệu quả cao.

III. KẾT LUẬN
TNTN là yếu tố vô cùng quan trọng trong khâu đầu vào của quá trình
sản xuất cũng như nhu cầu phục vụ đới sống con người. Vai trò của nó còn

được nâng cao hơn trong điều kiện xã hội hiện nay, khi mà tri thức, công
13


nghệ là những sản phẩm được áp dụng chung cho cả thế giới, Sự chênh lệch
trình độ kỹ thuật có thể được giải quyết bằng các chính sách chuyển giao
công nghệ, hiện đại hóa sản xuất…còn TNTN thì thuộc sở hữu riêng của
mỗi quốc gia, là lợi thế cho quốc gia đó nếu biết sử dụng hợp lý nguồn lợi
này.
Riêng đối với VN, tuy được ưu đãi nhiều nguồ tài nguyên phong phú
nhưng thực trạng khái thác như hiện nay đang đứng trước những nguy cơ bất
cập về lãng phí tài nguyên và khai thác không hiệu quả, môi trường ô
nhiễm… Chính phủ cần có những biện pháp quản lý nghiêm trước tình trạng
này để đảm bảo nền kinh tế phát triển bền vững lâu dài.
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình kinh tế phát triển trường ĐH. Kinh tế quốc dân năm
2005
2. Bài giảng môn kinh tế phát triển của thầy Nguyễn Minh Đức
3. Tư liệu trên các trang web: tailieu.vn, kinhtehoc.com.....

14


15