Tiết 107 Các thành phần chính của câu

Ngữ văn 6 Tiết 107
CAC THAỉNH PHAN CHNH
CUA CAU
Giáo viên: Bùi Thanh Hải


I. Tìm hiểu bài:

Ví dụ:

Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
Trạng ngữ

Chủ ngữ

Vòû ngữ

thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)

→ Tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
→ Chẳng bao lâu, đã trở thành một chàng dế thanh niên
cường tráng.
→ Chẳng bao lâu, tôi.


II. Bài học:
1.Phân biệt:

Thành phần chính
- Chủ ngữ – vò ngữ.
- Bắt buộc có mặt trong

câu.

Thành phần phụ
- Trạng ngữ…
- Không bắt buộc có mặt
trong câu.

2.Các thành phần chính của câu:
a.Vò ngữ:
Ví dụ 1:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
Phó từ

thanh niên cường tráng.

VN

(Tô Hoài)


Ví dụ 2:
Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi,
xem hoàng hôn xuống.

VN1

(Tô Hoài)

VN2

Đặc điểm của vò ngữ:
 Có khả năng kết hợp với phó từ.
 Trả lời các câu hỏi: Làm gì? Như thế nào? Là gì?…
Ví dụ 3:
Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui,
tấp nập. (Đoàn Giỏi)
VN4

VN1

VN2

VN3


Cấu tạo của vò ngữ:
 Một từ: Động từ, tính từ hoặc danh từ.
 Một cụm từ: Cụm động từ, cụm tính từ hoặc cụm
danh từ.
 Có thể có một hoặc nhiều vò ngữ.


b.Chủ ngữ:
Ví dụ 1:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
CN

thanh niên cường tráng.
Ví dụ 2:

(Tô Hoài)

Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui,
CN

tấp nập. (Đoàn Giỏi)

Đặc điểm của chủ ngữ:
 Nêu tên sự vật, hiện tượng.
 Trả lời các câu hỏi: Ai? Cái gì? Con gì?


Ví dụ 3:
…Tre, nứa, mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc
CN1

CN2

CN3

CN4

khác nhau.
Ví dụ 4:

(Thép Mới)

Qua màng nước mắt, tôi nhìn theo mẹ và em trèo lên
CN

xe.

(Khánh Hoài)

Cấu tạo của chủ ngữ:
 Danh từ, đại từ.
 Cụm danh từ.
 Có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.


Bài tập:
Tìm thành phần chủ ngữ, vò ngữ trong các câu sau:
a. Học tập chăm chỉ là nhiệm vụ của học sinh.
CN

VN

b. Khiêm tốn là một đức tính tốt.
CN

VN

c. Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình,
mái chùa cổ kính.
CN2

VN

CN1

NỘI DUNG BÀI HỌC

I. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ
của câu:
II. Các thành phần chính của câu:
Vò ngữ
1. Đặc điểm

2. Cấu tạo

Chủ ngữ

- Có khả năng kết hợp với
các phó từ.

- Nêu tên sự vật, hiện
tượng.

- Trả lời cho câu hỏi: Làm
gì? Như thế nào? Là gì?
- Động từ, tính từ, danh từ.

- Trả lời cho câu hỏi: Ai?
Con gì? Cái gì?
- Danh từ, đại từ.

- Cụm động từ, cụm tính
từ, cụm danh từ.

- Cụm danh từ.

Câu có thể có một hoặc
nhiều vò ngữ.


Câu có thể có một
hoặc nhiều chủ ngữ.



III. Luyện tập:
Bài tập 1 (SGK – trang 94):
Xác đònh chủ ngữ, vò ngữ trong những câu sau. Cho
biết chủ ngữ, vò ngữ có cấu tạo như thế nào?
(1) Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một thanh niên
cường tráng. (2) Đôi càng tôi mẫm bóng. (3) Những cái
vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. (4)
Thỉnh thoảng, muốn thử sức lợi hại của những chiếc
vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ.
(5) Những ngọn cỏ gâõy rạp, y như có nhát dao vừa lia
qua. (Tô Hoài)

 Mục đích:
Luyện kỹ năng nhận biết chính xác thành phần chính
của câu và cấu tạo của nó.


 Đáp án:
Câu

Chủ ngữ

Vò ngữ

(cấu tạo CN)

(cấu tạo VN)

1

Tôi (đại từ)

đã trở thành… cường tráng. (cụm
động từ)
mẫm bóng. (tính từ)

2

Đôi càng tôi (cụm
danh từ)

3

Những cái vuốt ở
cứ cứng dần và nhọn hoắt. (hai cụm
chân, ở khoeo (cụm tính từ)
danh từ)

4

Tôi (đại từ)

5

Những ngọn cỏ
(cụm danh từ)

co cẳng lên, đạp phanh phách vào
các ngọn cỏ. (hai cụm động từ)
gẫõy rạp, y như có nhát dao vừa lia
qua. (cụm động từ)


Bài tập 2, 3: (SGK – trang 94)

Đặt câu theo tình huống cho sẵn. Chỉ ra chủ ngữ.
Chủ ngữ ấy trả lời cho câu hỏi gì?
 Mục đích:
- Luyện kó năng đặt câu có đầy đủ các thành phần chính.

Bài tập 4: (Bổ sung)

- Sắp xếp các thành phần: Chủ ngữ-Vò ngữ của câu.
- Trình bày các câu trong đoạn văn theo trình tự hợp lí.
 Mục đích:
Luyện kó năng vận dụng tổng hợp.
 Hướng đáp án:
(1) Theo làn gió, cánh đồng xanh gợn sóng. (2) Sóng
lúa nhấp nhô. (3) Sóng lúa cuồn cuộn. (4) Sóng lúa

lan mãi tới chân trời xa…


Bài tập 5: (Củng cố)
Điền chữ đúng (Đ) hoặc sai (S) vào các câu sau:

Câu 1: Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, có thể lược
bỏ.
Câu 2: Chủ ngữ-Vò ngữ là thành phần chính của câu.
Câu 3: Các từ ngữ được gạch chân là thành phần chủ ngữ:
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
(Bà Huyện Thanh Quan)
Câu 4: Thành phần vò ngữ trong các câu sau có cấu tạo là
một cụm tính từ:
a. Hà Nội là thủ đô của nước ta.
b. Tiếng Việt của chúng ta rất giàu.
Câu 5: Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi: Ai? Cái gì?
Con gì?

Đ
Đ
Đ
S

S
Đ
Đ

Nắm kó lí thuyết: Các thành phần chính của câu
(chủ ngữ-vò ngữ ).
Viết đoạn văn ngắn khoảng 3-5 câu với đề tài
“Học tập”. Phân tích cấu tạo của các thành phần
chính trong câu.
Đọc tìm hiểu nội dung bài học tiếp theo: Câu trần
thuật đơn (SGK).