Những vấn đề có tính quy luật của sự hình thành và phát triển kinh tế thị trường và sự vận dụng vào thực tiễn kinh tế Việt Nam

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Lời mở đầu
Đất nớc ta đang trong giai đoạn quá độ lên chủ nghĩa xà hội, chặng đờng
phía trớc của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ xà hội xà hội chủ nghĩa còn rất
nhiều gian truân, nhiều thử thách, song dới sự chèo lái của Đảng Cộng Sản và
nhà nớc XHCN, dân tộc ta đà đi hết thắng lợi này đến thắng lợi khác, điều đó
lại càng minh chứng cho con đờng mà chúng ta đà và đang đi là hoàn đúng
đắn. Trong giai đoạn hiện nay, Đảng và nhà nớc ta đang lÃnh đạo nhân ta tiến
hành công cuộc đổi mới, xãa bá c¬ chÕ kinh tÕ chØ huy, tËp trung, quan liêu,
bao cấp để xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ
nghĩa. Kinh tế thị trờng có vai trò hết sức quan trọng, nó giải phóng sức sản
xuất của xà hội, tạo nền tảng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ nghÜa x· héi.
Theo lý luËn cña chñ nghÜa Mac – xít, việc hình thành và phát triển kinh tế
thị trờng trong giai đoạn quá độ lên chủ nghĩa xà hội là sự cần thiết khách
quan không thể bỏ qua đợc. Và minh chứng cụ thể nhất cho điều này là
những thành tựu hết sức có ý nghĩa trong hai mơi năm đổi mới đà đem lại
cho đất nớc ta.
Trên cơ së nhËn thÊy vai trß hÕt søc to lín cđa kinh tế thị trờng, em lựa
chọn đề tài Những vấn đề có tính quy luật của sự hình thành và phát triển
kinh tế thị trờng và sự vận dụng và thực tiễn kinh tế Việt Nam. Theo em
đây là một vấn đề hết sức có ý nghĩa không chỉ đối với sinh viên chúng em
nói riêng mà còn với tất cả công dân của đất nớc xà hội chủ nghĩa nói chung.
Đề án của em chia làm ba phần:
Phần I: Lý luận chung về kinh tế thị trờng và sự cần thiết khách quan phải
hình thành và phát triển kinh tế thị trờng ở Việt Nam.
Phần II: Đặc trng và thực trạng kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ
nghĩa ở Việt Nam.
Phần III: Một số giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy sự hình thành và phát
triển kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa ở nớc ta.
Em xin chân thành cảm ơn cô giáo Đào Phơng Liên đà giúp đỡ em hoàn

thành đề tài này.
Tuy đà rất cố gắng, nhng trong bài viết của em vẫn còn nhiều thiếu xót, sai
lầm, em kính mong thầy cô hớng dẫn và chỉ bảo thêm cho em, để em có nhận
thức đúng đắn, đầy đủ hơn về vấn đề này và có thêm kiến thức, niềm tin cho
công tác học tập và lao động sau này.
Em chân thành cảm ơn thầy cô.
Sinh viên:

Lê Thái Nhuận
Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

PhÇn mét: Lý luận chung về kinh tế thị trờng và sự cần thiết khách quan phải hình
thành và phát triển kinh tế thÞ trêng ë
ViƯt Nam.
I.

Quan niƯm vỊ kinh tÕ thÞ trêng và những đặc trng
cơ bản của kinh tế thị trờng.

Trớc hết ta xem xét khái niệm về kinh tế hàng hãa. Kinh tÕ hµng hãa lµ
mét kiĨu tỉ chøc kinh tế xà hội, mà trong đó sản phẩm sản xuất ra không
phải nhằm mục đích tiêu dùng cho chủ thể sản xuất mà dùng để trao đổi, để
bán trên thị trờng nhằm thỏa mÃn nhu cầu của ngời mua, của xà hội.
Kinh tế thị trờng là trình độ phát triển cao của kinh tế hàng hóa, trong
đó toàn bộ các yếu tố đầu vào và đầu ra của sản xuất đều thông qua thị
trờng. Trên phơng diện đó, chủ thể sản xuất ra hàng hóa không chỉ dựa vào
những nguồn lực sẵn có của mình nh sức lao động, đất đai, t liệu,... vốn có

của bản thân mình để sản xuất hàng hóa rồi đơn thuần đem nó bán ra thị trờng bên ngoài và họ cũng ít phải quan tâm xem tơng lai sản phẩm của mình
sẽ nh thế nào. Chủ thể sản xuất trong kinh tế thị trờng luôn phải căn cứ vào
thị trờng để trả lời cho mình những câu hỏi: sản xuất cái gì? sản xuất nh thế
nào? sản xuất cho ai? Từ đó họ xác định các yếu tố đầu vào và đầu ra cho sản
phẩm của mình. Các yếu đầu vào: vốn, lao động, nguyên nhiên vật liệu,
công nghệ đều có thể đợc huy động từ thị trờng. Sau đó khi sản phẩm đợc sản
xuất ra, ngời chủ không nhất thiết phải đóng cả vai trò của nhà phân phối, mà
trên thị trờng có những nhà phân phối(thơng gia) rất có chuyên môn trong
việc này. Tức là đầu ra(sản phẩm) đợc thông qua thị trờng để đến với ngời
mua.

Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Kinh tÕ thÞ trờng và kinh tế hàng hóa không đồng nhất với nhau, chúng
khác nhau về trình độ phát triển. Tuy nhiên về bản chất chúng có chung
nguồn gốc, kinh tế hàng hóa là nền tảng của kinh tế thị trờng.
II.

Sự hình thành và phát triển của nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa ở Việt Nam là sự cần
thiết khách quan.

Dới ánh sáng soi đờng của lý luận Mác xít, với minh chứng cụ thể
là sự thành công trong chính sách kinh tế mới(NEP) của lÃnh tụ Lênin, Đảng
và nhà nớc ta đà sáng suốt, kịp thời lÃnh đạo nhân dân ta bớc vào công cuộc
đổi míi, xãa bá nỊn kinh tÕ tù cÊp tù tóc quan liêu bao cấp để xây dựng nền
kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa đáp ứng những đòi hỏi mới
trong bối cảnh quốc tế mới nhiều đổi thay của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ

chủ nghĩa xà hội. Trong hai mơi năm đổi mới vừa qua, chúng ta đà đạt đợc
nhiều thành tựu không nhỏ. Điều đó đà khẳng định vai trò của kinh tế thị trêng ®èi víi kinh tÕ – x· héi níc ta là rất lớn. Vậy kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa là gì? Và sự hình thành và phát triển của nền kinh tế thị
trờng định hớng x· héi chđ nghÜa ë ViƯt Nam lµ mét tÊt yếu khách quan hay
không?
II.1. Khái niệm kinh tế thị trờng ®Þnh híng x· héi chđ nghÜa.
Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh hớng xà hội chủ nghĩa(ở Việt Nam) là mô
hình kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trờng có
sự quản lý của nhà nớc, định hớng xà hội chủ nghĩa.
II.2. Cơ sở khách quan của sự hình thành và phát triển của kinh tế thị
trờng ở Việt Nam.


Phân công lao động xà hội không mất đi, mà trái lại đợc phát triển cả

về chiều sâu và chiều rộng. Phân công lao động xà hội là cơ sở chung sản
xuất hàng hóa. Sự phát triển của phân công lao động xà hội dẫn đến sự phong
phú đa dạng, chất lợng ngày càng cao cảu sản phẩm đa ra trao đổi trên thị trờng.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

–

NÒn kinh tÕ nớc ta tồn tại nhiều loại hình sở hữu: toàn dân, tập thể, t

nhân(tiểu chủ, t bản t nhân ), hỗn hợp. Do đó tồn tại nhiều chủ thể kinh tế
độc lập và quan hệ giữa các chủ thể này là quan hệ hàng hóa tiền tệ.

Xét riêng trong thành phần kinh tế nhà nớc và kinh tế tập thể, tuy hai

thành phần này đều chung chế độ công hữu về t liệu sản xuất nhng giữ chúng
cũng có sự khác biệt nhất định, có quyền tự chủ trong sản xuất doanh , có lợi
ích riêng. Thêm vào đó là sự khác nhau về trình độ khoa học kĩ thuật, quản lý
dẫn đến chi phí sản xuất và hiệu quả của quá trình sản xuất cũng khác nhau.


Quan hệ hàng hóa tiền tệ cũng rất cần thiết trong quan hệ kinh tế

đối ngoại. Đặc biệt trong điều kiện phân công lao đông quốc tế ngày càng
cao, mỗi nớc là một ngời chủ sở hữu riêng biệt đối với các hàng hóa đa ra
trao đổi trên thị trờng thế giới( sự trao đổi phải trên cơ sở ngang giá).
Nh vậy, hình thành và phát triển của kinh tế thị trờng ở nớc ta là sự cần thiết
khách quan, chúng ta không thể lấy ý chí chủ quan mà xóa bỏ nó đợc.
Kinh tế thị trờng đà ra đời và phát triển ở các nớc phơng Tây từ sớm.
Trong quá trình phát triển của mình, kinh tế thị trờng đà trải qua nhiều hình
thái từ kinh tế thị trờng tự do, kinh tế thị trờng độc quyền và đến kinh tế thị
trờng có sự quản lý của nhà nớc.
Kinh tế thị trờng tự do là hình thái đầu tiên của kinh tÕ thÞ trêng.
Trong kinh tÕ thÞ trêng tù do, các chủ thể kinh tế đợc tự do sản xuất kinh
doanh. Mỗi chủ thể đều độc lập, hoạt động sản xt kinh doanh cđa hä chØ
chÞu sù chi phèi cđa thị trờng mà không phải chịu sự chi phối của chủ thể
khác hay là nhà nớc. Do đó với hình thái kinh tế này, tuy đảm bảo đợc tính
công bằng trong mua bán, trong sản xuất kinh doanh nhng có thể dẫn
đến sự mất cân bằng kinh tế xà hội( do các chủ thể chỉ tập trung vào sản xuất
các sản phẩm có lợi nhuận cao mà bỏ qua các hàng hóa đặc cần thiết cho sự
phát triển kinh tế xà hội do lợi nhuận thấp hoặc không có).
Kinh tế thị trờng độc quyền là giai đoạn phát triển tiếp theo của kinh
tế thị trờng. Giai đoạn này thị trờng bị chi phối mạnh mẽ bởi các tập đoàn

độc quyền. Các tập đoàn sản xuất cấu kết với nhau thành những tập đoàn lớn,
Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

sư dơng søc mạnh của mình để cạnh tranh không lành mạnh, bóp chết các
chủ thể sản xuất nhỏ, từ đó khống chế thị trờng để chiếm lợi nhuận siêu
ngạch. Do đó không còn sự công bằng trong quan hệ mua bán, trong hoạt
động sản xuất kinh doanh, mất cân bằng trong phát triển kinh tế xÃ
hội( đặc biệt là khoảng cách giầu nghèo).
Kinh tế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc là hình thức kinh tế hiện
đại, trong đó nhà nớc vừa đóng vai trò là một thành phần kinh tế, vừa đóng
vai trò là ngời quản lý. Nhà nớc sử dụng các công cụ, chính sách kinh tế của
mình để bảo đảm cho kinh tế phát triển theo định hớng của mình. Tuy nhiên
để dánh giá về hình thai kinh tế này thì phải xem xét vấn đề quan trọng nhất
đó là định hớng của nhà nớc đó là gì. Nhà nớc T Bản quan tâm chủ yếu đến
lợi ích của giai cấp t bản, cho nên không thể nói khi có sự quản lý vĩ mô của
nhà nớc thì nền kinh tế xà hội sẽ phát triển bền vững đảm bảo sự công
bằng trong quan hƯ mua – b¸n, trong x· héi. Víi nhà nớc xà hội chủ nghĩa,
là nhà nớc của dân do dân vì dân, theo đuổi mục tiêu công bằng dân
chủ, sự can thiệp của nhà nớc vào nền kinh tế là nhằm đảm bảo cho nền kinh
tế xà hội phát triển bền vững, công bằng trong mọi hoạt động mua bán,
đảm bảo lợi ích của các bên( cả ngời mua và ngời bán), từ đó từng bớc xây
dựng cơ sở vật chất kỹ thuật nền tảng cho chủ nghĩa xà hội.
Vì vậy, sự hình thành và phát triển của nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa ở Việt Nam là sự cần thiết khách quan.
III. Những vấn đề có tính quy luật của sự hình thành và
phát triển cảu kinh tế thị trờng.

Tác dụng của kinh tế hàng hóa, kinh tế thị trờng là hết sức to lớn đối

với một nớc đang phát triển nh Việt Nam. Kinh tế thị trờng tạo ra khối lợng
hàng hóa lớn bằng sự chuyên môn hóa phân công lao động sâu sắc, năng suất
lao động cao. Nếu không xây dựng và phát triển kinh tế thị trờng chúng ta sẽ
không thể theo kịp sự phát triển của kinh tế thế giới, không có điều kiện để
xây dựng và bảo vệ thành công chủ nghĩa xà hội. Do đó, xây dựng và phát
triển kinh tế thị trờng là một nhiệm vụ hết sức quan trọng quyết định ®Õn
Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

thành bại của công cuộc quá độ lên CNXH. Điều này phù hợp víi quy lt
kinh tÕ – x· héi vµ víi lý luận của chủ nghĩa Mác- xít.
Để xây dựng thành công và phát triển kinh tế thị trờng thì chúng ta
phải nắm đợc những vấn đề có tính quy trong sự hình thành và phát triển
của nó, đó là:
Thứ nhất, phân công lao động phải đợc đẩy mạnh. Phân công lao
động cao, chuyên môn hóa sâu sắc là cơ sở cho kinh tế hàng hóa phát triển.
Khi kinh tế hàng hóa phát triển là điều kiện tiền đề cho sự hình thành và phát
triển của kinh tế thị trờng.
Thứ hai, phải đa dạng hóa sở hữu t liệu sản xuất. Đa dạng hóa sở hữu
tức là đa dạng hóa các thành phần kinh tế, phát triển quan hệ trao đổi hàng
hóa tiền tệ. Khi có nhiều thành phần kinh tế, chúng ta có thể sử dụng thêm
nhiều nguồn lực để phát triển kinh tế, tạo nhiều công ăn việc làm cho ngời
lao động. Cụ thể của việc đa dạng hóa sở hữu là cho phép nhiều các thành
phần kinh tế khác đợc hoạt động. Nếu nh trong cơ chế kinh tế cũ ở nớc ta chỉ
có sở hữu công cộng với hai thành phần kinh tế chính là kinh tế nhà nớc và
kinh tế tập thể thì nay chúng ta cho phép các thành phần kinh tế khác nh kinh
tế t bản t nhân( cá thể, tiểu chủ, t bản t nhân), kinh tế hỗn hợp cùng tồn tại và
phát triển.

Thứ ba, tiến hành cách mạng khoa học kỹ thuật . Khoa học kỹ
thuật phát triển là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng suất lao động, nâng
cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm, tạo ra nhiều của cải vật chất cho xÃ
hội.
Thứ t, hình thành và phát triển đồng bộ các thị trờng. Kinh tế thị trờng muốn phát triển mạnh thì cần phải có chính sách thúc đẩy sự hình thành
và phát triển đồng bộ các thị trờng( tạo khả năng hỗ trợ giữa các thị trờng với
nhau): thi trờng hàng hóa, tiền tệ, sức lao động,...
Thứ năm, phát triển kinh tế đối ngoại. Khi phân công lao động thế
giới ngày càng sâu sắc thì vai trò của kinh tế đối ngoại càng lớn, lợi nhuận
thu đợc từ hoạt động kinh tế đối ngoại ngày càng lớn. Đến lợt mình, lợi
Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

nhuận thu đợc từ kinh tế đối ngoại sẽ có vai trò to lớn thúc đẩy sản xuất trong
nớc phát triển.
Thứ sáu, tăng cờng vai trò quản lý và điều tiết vĩ mô của nhà nớc đối
với nền kinh tế.
Thứ bẩy, phát triển nguồn nhân lực. Con ngời là yếu tố quyết định
đến kết quả của sản xuất. Phải có nguồn nhân lực có trình độ cao, kỹ năng,
kỷ luật tốt, không những thế phải thờng xuyên đào tạo, phát triển nguồn nhân
lực cho ngày một đáp ứng tốt hơn yêu cầu của sản xuất. Điều này là hệ quả
tất yếu của quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ và tính chất
của lực lợng sản xuất., không thể xây dựng và phát triển quan hệ sản xuất
mới tiến bộ dựa trên nguồn nhân lực có trình độ thấp.
Nắm đợc những quy luật trên là cơ sở để có những giải pháp hiệu quả
nhằm xây dựng và phát triển kinh tế thị trờng.

Phần hai: Đặc trng và thực trạng của nền

kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ
nghĩa ở Việt Nam.
I.

Đặc trng kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ
nghĩa ở Việt Nam.

Theo chính sách đổi mới của Đảng xác định con đờng đổi mới của
kinh tế níc ta lµ xãa bá nỊn kinh tÕ chØ huy quan liêu bao cấp để từng bớc
xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội chđ nghÜa. Nhng kinh tÕ thÞ trêng ë ViƯt Nam đợc xây dựng theo kiểu rút ngắn, tức là
chúng ta sẽ bỏ qua một số giai đoạn không cần thiết để tiến thẳng lên kinh tế
thị trờng.
Nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa ở Việt Nam, mét mỈt
võa cã tÝnh chÊt chung cđa nỊn kinh tÕ thị trờng: một là, các chủ thể có tính
độc lập, cã qun tù chđ trong s¶n xt kinh doanh. Hai là, giá cả do thị trờng quyết định, hệ thống thị trờng đợc phát triển đầy đủ và nó có tac dông
Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

trong viƯc ph©n phối các nguồn lực cho nền kinh tế vào trong các ngàng, các
lĩnh vực của nền kinh tế. Ba là, nền kinh tế vận động theo các quy luật vốn có
của nề kinh tế thị trờng và sự tác động của các quy luật đó hình thành nên cơ
chế điều tiÕt cđa nỊn kinh tÕ. Bèn lµ, nỊn kinh tÕ thị trờng định hớng xà hội
chủ nghĩa ở Việt Nam dựa trên sự dẫn dắt và chi phối bản chất của chủ nghĩa
xà hội( tức là cũng có sự điều tiết của nhà nớc). Do vậy, nền kinh tế thị trờng
định hớng xà hội chủ nghĩa ở Việt Nam có những đặc trng cơ bản dới đây:
1.

Về mục tiêu phát triển kinh tế thị trờng

Mục tiêu hàng đầu cảu phát triển kinh tế thị trờng ở nớc ta là giải

phóng sức sản xuất, động viên mọi nguồn lực trong và ngoài nớc để thực hiện
công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ
nghĩa xà hội, nâng cao hiệu quả kinh tế xà hội, cải thiện từng bớc đời
sống nhân dân. Trên cơ sở tự lực tự cờng, dựa vào sức mình là chính, trong đờng lối đổi mới, Đảng ta xác định lấy sản xuất gắn liền với cải thiện đời sống
nhân dân, tăng trởng kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xà hội, khuyến
khích làm giàu hợp pháp, gắn liền với xóa đói giảm nghèo.
2.

Nền kinh tế thị trờng gồm nhiều thành phần trong đó kinh tế nhà
nớc giữ vai trò chủ đạo
Trong nền kinh tế thị trờng nhiều thành phần ở nớc ta, kinh tế nhà nớc

giữ vai trò chủ đạo. Việc xác lập vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nớc là vấn đề
có tính nguyên tắc và là sự khác biệt có tính bản chất giữ kinh tế thị trờng
định hớng xà hội chủ nghĩa với kinh tế thị trờng t bản chủ nghĩa. Kinh tế nhà
nớc dựa trên nền tảng công hữu về t liệu sản xuất sẽ là nền tảng, là cơ së cho
kinh tÕ chđ nghÜa x· héi.
3.

Trong nỊn kinh tÕ thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa, thực hiện
nhiều hình thức phân phối thu nhập, trong đó lấy phân phối theo
thu nhập là chủ yếu
Chế độ công hữu và phân phối theo lao động là sự khác biệt cơ bản

giữa kinh tế t bản chủ nghĩa và kinh tế x· héi chđ nghÜa. Ph©n phèi theo lao
Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

động là đặc trng cơ bản của kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa, nó
là hình thức thực hiện về mặt kinh tế của chế độ công hữu. Vì vậy, phân phối
theo lao động đợc lựa chọn là hình thức phân phối chủ yếu trong thời kỳ quá
độ lên chủ nghĩa xà hôi ở nớc ta.
4.

Cơ chế vận hành nền kinh tế là cơ chế thị trờng có sự quản lý của
nhà nớc xà hội chủ nghĩa
Kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa cũng chịu sự tác động

của các quy luật kinh tế( cung cầu, giá cả,...). Tuy nhiên để khắc phục những
thất bại của thị trờng, thực hiện các mục tiêu xà hội, nhân đạo, mà bản
thân kinh tế thị trờng không thể làm đợc, đảm bảo cho nền kinh tế thị trờng
phát triển theo định hớng xà hội chủ nghĩa thì nhất thiết phải có sự quản lý,
điều tiết vĩ mô nớc xà hội chủ nghĩa.
5.

Nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa cũng là nền kinh
tế mở, hội nhập
Dới tác động mạnh mẽ của cách mạng khoa hoc- công nghệ, đang diễn

ra quá trình quốc tế hóa đời sống kinh tế, các quốc gia ngày một phụ thuộc
nhau hơn trong sự phát triển. Vì vậy, mở cửa kinh tế, hội nhập vµo kinh tÕ
khu vùc vµ thÕ giíi lµ mét tÊt u ®èi víi níc ta. ChØ cã vËy mét níc đang
phát triển, còn rất nghèo làn và lạc hậu, muốn xây dựng và phát triển nền
kinh tế thị trờng theo kiểu rút ngắn nh chúng ta mới thu hút đợc vốn, công
nghệ, kinh nghiệm quản lý của thế giới để phát triển kinh tế xà hội.
II.

Thực trạng kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ
nghĩa ở Việt Nam.

Hiện nay, thực trạng kinh tế Việt Nam có những vấn đề chủ yếu là:
1.

Trình độ phát triển nền kinh tế thị trờng ở nớc ta còn ở giai đoạn sơ
khai. Đó là do các nguyên nhân:



Nền tảng cơ sở vật chất kỹ thuật còn ở trình độ thấp, tuy chúng ta

cũng có một số cơ sở đợc trang bị công nghệ và kỹ thuật tơng đối hiện đại
Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

song đại bộ phận các cơ sở sản xuất trong nớc đều sử dụng công nghệ lạc hậu
so với thế giới.


Kết cấu hạ tầng còn lạc hậu, kém phát triển.



Phân công lao động kém phát triển, cơ cấu kinh dịch chuyển chậm(tỷ

trọng nông nghiệp cao).


Khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trờng cả trong và

ngoài nớc còn yếu kém.
2.

Thị trờng dân tộc thống nhất đang trong quá trình hình thành nhng cha đồng bộ
Do mạng lới giao thông còn kém phát triển dẫn tới mạng lới lu thông

hàng hóa khó thông suốt. Tất cả các thị trờng: hàng hóa dịch vụ, hàng hóa
sức lao động, vốn, tiền tệ còn nhiều bất cập và hạn chế cha thể khắc phục
trong một sớm một chiều đợc.
Nhiều thành phần kinh tế tham gia thị trờng dẫn đến nền kinh

1.

tế có nhiều loại hình sản xuất hàng hóa đan xen, cùng tồn tại với thành phần
chủ yếu là sản xuất hàng hóa nhỏ và phân tán.
2.

Sự hình thành thị trờng trong nớc gắn với mở rộng kinh tế

đối ngoại, hội nhập vào thị trờng khu vực và thế giới, trong hoàn cảnh
trình độ ph¸t triĨn kinh tÕ – kü tht cđa níc ta thấp xa so với hầu hết các
nớc khác
3.

Quản lý nhà níc vỊ kinh tÕ – x· héi cßn u, cha kể đến kinh

nghiệm trong điều tiết và quản lý vĩ mô nền kinh tế thị trờng còn yếu, thì
ngay cả hệ thống luật pháp, cơ chế chính sách của nớc ta còn cha đợc phù
hợp( cha đồng bộ và nhất quán, thực hiện cha nghiêm).

Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

PhÇn ba: Mét số giải pháp cơ bản nhằm thúc
đẩy quá trình hình thành và phát triển
kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ
nghĩa ở nớc ta.
Xuất phát từ yêu cầu và nhiƯm vơ cđa thêi kú ®ỉi míi, viƯc thóc ®Èy nhanh
quá trình hình thành và phát triển kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ
nghĩa ở nớc ta là yêu cầu hết sức cấp thiết. Căn cứ vào lý luận về những vấn
đề có tính quy luật của sự hình thành và phát triển kinh tế thị trờng kết hợp
với hoàn cảnh thực tế của nớc ta, chúng ta có thể thực hiện kết hợp các giải
pháp sau để thực hiện yêu cầu này:
Một là, phân công lại lao động xà hội đi đôi với chuyển dịch cơ cấu kinh
tế. Căn cứ vào đặc điểm cụ thể của từng địa phơng, từng vùng lÃnh thổ mà
tiến hành phân công lại lao động xà hội cho phù hợp song song với việc
chuyển dịch cơ cấu kinh tế hiện đại. Giảm thiểu lao động làm việc trong khu
vực nông nghiệp mà chuyển dần vào hai khu vực công nghiệp và dịch vụ,
tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ đồng thời giảm tỷ trọng nông nghiệp,
phát triển lao động chất xám, tăng hàm lợng chất xám trong sản phẩm,...Xây
dựng cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế hợp lý nhằm khai thác tốt nhất các
nguồn lực của đất nớc, tạo sự tăng trởng nhanh, bền vững của toàn bộ nền
kinh tế.

Hai là, phát triển nền kinh tế nhiều thành phần(đa dạng hóa sở hữu). Cơ
chế kinh tế thị trờng hình thành và phát triển là dựa trên sự đa dang hóa sở
hữu t liệu sản xuất. Do vậy muốn xây dựng kinh tế thị trờng thì phải đa dạng
hóa sở hữu, không chỉ dừng lại ở hai loại hình là sở hữu nhà nớc và sở hữu
tập thể nh trong nền kinh tế kế hoạch mà phải cho phép nhiều loại hình sở
hữu khác cùng tồn tại và phát triển nh: sở hữu t bản t nhân, sở hữu nớc ngoài,
sở hữu hỗn hợp giữa các loại hình sở hữu. Tuy nhiên phải lấy sở hữu nhà nớc
làm cơ bản, thành phần kinh tế nhà nớc là chủ đạo, then chốt nh»m thùc hiÖn
Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

nhiƯm vơ híng nỊn kinh tÕ thÞ trêng theo chđ nghÜa x· héi, phục vụ cách
mạng xà hội chủ nghĩa.
Ba là, công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế nhằm xây dựng cơ sở vật
chất kỹ thuật cho nền sản xuất lớn hiện đại. Con đờng công nghiệp hóa,
hiện đại hóa của nớc ta cần và có thể rút ngắn thời gian so với các nớc đi trớc,
vừa có những bớc tuần tự, vừa có những bớc nhẩy vọt, gắn công nghiệp hóa
với hiện đại hóa, tận dụng mọi khả năng để đạt trình độ tiên tiến, hiện đại về
khoa học và công nghệ. Đồng thời ứng dụng nhanh chóng những thành tựu
công nghệ hiện đại, tri thức mới, từng bớc xây dựng nền kinh tế tri thức.
Bốn là, phát triển đồng bộ và cân đối các thị trờng. Thị trờng là chiếc cầu
để các nguồn lực có thể phân bổ tíi c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cđa kinh tÕ – xÃ
hội. Với nhiệm vụ phát triển cân đối, đồng bộ các thị trờng, giải pháp với mỗi
thị trờng có thể la: phát triển thị trờng hàng hóa, dịch vụ thông qua đẩy mạnh
sản xuất, thúc đẩy chuyển dịch kinh tế, phát triển giao thông và phơng tiện đi
lại để mở rộng thị trờng; tổ chức phát triển thị trờng sức lao động, tạo điều
kiện khai thác có hiệu quả nguồn nhân lực; xây dựng thị trờng vốn, từng bớc
xây dựng thị trờng chứng khoán để huy đông mọi nguồn vốn vào sản xuất;

quản lý chặt chẽ thi trờng đất đai, nhà ở; xây dựng thị trờng thông tin, thị trờng khoa học công nghệ.
Năm là, đổi mới quản lý nhà nớc về kinh tế, xóa bỏ triệt để cơ chế, tập
trung, quan liêu, bao cấp, có hệ thống chính sách nhất quán để tạo môi trờng
ổn định và thuận lợi cho các hoạt động kinh tế, hạn chế tiêu cực của nền kinh
tế thị trờng. Nhà nớc thực hiện đúng chức năng quản lý nhà nớc về kinh tế và
chức năng chủ sở hữu tài sản công, không can thiệp vào chức năng quản trị
kinh doanh của các doanh nghiệp, nhà nớc thực hiện các biện pháp kinh tế để
điều tiết chứ không phải là mệnh lệnh. Do đó cần tiếp tục cải tiến chính sách
tiền lơng, tài chính, tiền tệ và giá cả.
Sáu là, mở cửa nền kinh tế, hội nhập kinh tế quốc tế và nâng cao hiệu quả
kinh tế đối ngoại. Mở cửa và hội nhập là cơ hội để thu hút vốn, công nghệ
hiện đại của nớc ngoài. Trong bối cảnh toàn cầu hóa nền kinh tÕ nh hiÖn nay
Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

th× më cưa và hội nhập đang là yêu cầu cấp thiết. Tuy nhiên có hai vấn đề
quan trọng là: một là, phải dựa trên nguyên tắc bình đẳng, cùng có lợi, không
can thiệp vào nội bộ của nhau; hai là, đẩy mạnh xuất khẩu, coi xuất khẩu là
trọng điểm của kinh tế đối ngoại.
Bẩy là, phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Sự nghiệp giáo dục và
đào tạo đợc coi là quốc sách hàng đầu, là cơ sở để xây dựng nền kinh tế tri
thức. Ngày nay những sản phẩm có hàm lợng chất xám cao luôn có lợi nhuận
lớn. Chúng ta phải có đội ngũ lao động có trình độ, tay nghề cao để đáp ứng
yêu cầu của nền kinh tế hiện đại và để cho quy luật quan hệ sản xuất phải
phù hợp với tính chất và trình độ của lực lợng sản xuất đợc thỏa mÃn.
Tám là, giữ vững ổn định chính trị, hoàn thiện hệ thống luật pháp. An
ninh, chính trị ổn định là điều kiện tiên quyết khiến các nhà đầu t trong nớc
và nớc ngoài yên tâm đầu t. Do vậy chúng ta cần tăng cờng vai trò lÃnh đạo

của Đảng Cộng Sản, nâng cao hiệu lực của quản lý nhà nớc và tăng cờng
quyền làm chủ của nhân dân. Bên cạnh đó hệ thống pháp luật cũng có ý
nghĩa vô cùng quan trọng. Chúng ta cần có hệ thống pháp luật nhất quán,
giảm thiểu tối đa những thủ tục phiền hà, chồng chéo gây cản trở tới sản xuất
kinh doanh.
Trên đây là một số giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy sự hình thành và phát
triển nền kinh tế thị trờng định híng x· héi chđ nghÜa ë níc ta. Tuy nhiªn
trªn thực tế, nhà nớc sẽ thực hiện rất nhiều các biện pháp khác nhau đồng
thời tác động và để thực hiện mỗi biện pháp này cũng không phải là điều đơn
giản.

Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

KÕt luËn chung
Kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa có vai trß hÕt søc to lín trong
nhiƯm vơ cđa thêi kỳ quá độ lên chủ nghĩa xà hội. Nhận thức sâu sắc điều đó
Đảng và nhà nớc ta đà sáng suốt lÃnh đạo nhân dân ta xây dựng và phát triển
nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa và đà đạt đợc những thành
công đáng tự hào. Là một công dân của chủ nghĩa xà hội, chúng ta phải nhận
thức rõ vấn đề này, nắm đợc những quy luật cũng nh những giải pháp nhằm
thúc đẩy sự hình thành và phát triển nền kinh tế thị trờng, từ đó có thể góp
một phần nhỏ bé sức lực của mình trong khối đại đoàn kết dân tộc cùng xây
dựng và bảo vệ chủ nghĩa xà hội.

Danh mục tài liệu tham khảo:
1) Giáo trình kinh tế chính trị Mac- Lenin NXB chính trị quốc gia.
2) Thời báo kinh tế Việt Nam

3) Văn kiện Đại hội Đảng VI, VII, VIII
4) Cơ chế thị trờng và vai trò kinh tế của Nhà nớc ở Việt Nam,
Nhà Xuất bản Thống kê - 1994
5) Phạm Ngọc Tôn - Đổi mới các chính sách kinh tế
Nhà Xuất bản Nông nghiệp 1996
6) Vũ Tuấn Anh - Vai trò của Nhà nớc trong phát triển kinh tế
Nhà Xuất bản Khoa học xà hội - 1994

Website: Email : Tel (: 0918.775.368


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Môc lôc
Trang
Lêi më đầu....................................................................................................1
Phần một: Lý luận chung về kinh tế thị trờng và sự cần thiết khách
quan phải hình thành và phát triĨn kinh tÕ thÞ trêng ë ViƯt Nam............2
I. Quan niƯm về kinh tế thị trờng và những đặc trng cơ bản của kinh tế thị
trờng..............................................................................................................2
II. Sự hình thành và phát triển của nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội
chủ nghĩa ở Việt Nam là sự cần thiết khách quan........................................3
II.1. Khái niệm kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa..................3
II.2. Cơ sở khách quan của sự hình thành và phát triển của kinh tế thị trờng ở Việt Nam........................................................................................3
III. Những vấn đề có tính quy luật của sự hình thành và phát triển cảu kinh
tế thị trờng.....................................................................................................5
Phần hai: Đặc trng và thực trạng của nền kinh tế thị trờng định hớng xÃ
hội chủ nghĩa ở Việt Nam............................................................................7
I. Đặc trng kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa ở Việt Nam.........7

1. Về mục tiêu phát triển kinh tÕ thÞ trêng...............................................8
2. NỊn kinh tÕ thÞ trêng gåm nhiều thành phần trong đó kinh tế nhà nớc
giữ vai trò chủ đạo....................................................................................8
3. Trong nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa, thực hiện
nhiều hình thức phân phối thu nhập, trong đó lấy phân phối theo thu
nhập là chủ yếu.........................................................................................8
4. Cơ chế vận hành nền kinh tế là cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà
nớc xà hội chủ nghĩa.................................................................................9
5. Nền kinh tế thị trờng định hớng xà hội chủ nghĩa cũng là nền kinh tế
mở, hội nhập.............................................................................................9
II. Thực trạng kinh tế thị trờng định híng x· héi chđ nghÜa ë ViƯt Nam... .9
1. Tr×nh độ phát triển nền kinh tế thị trờng ở nớc ta còn ở giai đoạn sơ
khai. Đó là do các nguyên nhân:..............................................................9
2. Thị trờng dân tộc thống nhất đang trong quá trình hình thành nhng
cha đồng bộ.............................................................................................10
Phần ba: Một số giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy quá trình hình thành
và phát triển kinh tế thị trờng định hớng xà héi chđ nghÜa ë níc ta.......11
KÕt ln chung...........................................................................................14
Danh mơc tµi liƯu tham kh¶o:...................................................................14

Website: Email : Tel (: 0918.775.368