Bài giảng sinh lý cảm giác phần 2

sinh lý c¶m gi¸c
(tiÕp theo)

NguyÔn ThÞ B×nh
Bé m«n Sinh lý häc
Tr­êng §¹i häc Y Hµ Néi


Mục tiêu học tập
Sau khi hc xong hc viên có kh nng:
4.

Trình bày được Receptor, đường dẫn truyền và trung tâm của
cảm giác vị giác

5.

Trình bày được receptor, ng dn truyn và trung tâm và đặc
điểm của cảm giác khứu giác.

6.

Trình bày được receptor, đường dẫn truyền, trung tâm và đặc
điểm của cảm giác thị giác

7.

Trình bày được receptor, đường dẫn truyền, trung tâm và đặc
điểm của cảm giác thính giác

Néi dung







Sinh lý receptor
C¶m gi¸c xóc gi¸c
C¶m gi¸c nãng- l¹nh
C¶m gi¸c ®au
C¶m gi¸c s©u (c¶m gi¸c b¶n thÓ)
C¸c gi¸c quan: * C¶m gi¸c vÞ gi¸c
* C¶m gi¸c khøu gi¸c
* C¶m gi¸c thÞ gi¸c
* ThÝnh gi¸c


Vùng
nhận
cảm vị
giác
ở lưỡi


Cảm giác Vị giác


Receptor vị giác: Nụ vị giác

Vị trí và phân bố: V lưỡi, trước lưỡi, 2 bên lưỡi
Kích thích vị giác:


Các vị cơ bản:13Re hoá học: 2 Na+, 2K+, 1Cl-, 1adenosin, 1 inosine,

2 Ngọt, 2 đắng, 1 Glutamat, H+
(1)Chua: ion H+, (2) Mặn: Na+, (3) Ngọt: Đường, Glycol, alcohol,
aldehyd, ester, a.a, (4) Đắng:Nitrogen và Alkaloid


Ngưỡng kthích: Đắng thấp nhất


Nô vÞ
gi¸c


DÉn
truyÒn c/g
vÞ gi¸c


vị giác


Dẫn truyền c/g vị giác:

Dưới đồi

2/3 trước lưỡi: dây V
Sau lưỡi: dây IX, lưỡi hầu
Nền lưỡi: dây X

Nhân
đơn độc

Đồi thị

(thân não)

Vỏ não



Đặc điểm c/g vị giác:



Thích nghi nhanh
Chịu ảnh hưởng của c/g khác

Nhân nước
Bọt
(Kích thích tuyến nước bọt bài tiết)

CảM GIáC KHứU GIáC


Niêm mạc mũi và receptor khứu giác



Vùng nhận cảm mùi: 4.8 cm2, 100tr tb khứu
Receptor khứu giác: Tb lưỡng cực bề mặt có nút, mỗi nút có 6-12
sợi lông khứu tiếp nhận kthích hoá học



Dẫn truyền và trung tâm nhận cảm giác khứu
giác



Receptor- hành khứu
Hành khứu- não: (1)Đường dẫn truyền cổ và khứu giữa; (2)Đường
dẫn truyền cũ và khứu bên; (3)Đường dẫn truyền mới


Niªm m¹c khøu vµ dÉn truyÒn khøu
gi¸c


CảM GIáC KHứU GIáC

Hành khứu:




Dây Tk sọ I
Mô não phình ra/ nền não, trên xương sàng
25000 sợi trục tb khứu/Hàng ngàn tiểu cầu/ hành khứu
25 Tb mũ ni

60 Tb nấm


CảM GIáC KHứU GIáC


Đường dẫn truyền cổ:vùng khứu giữa

Vị trí: Nền não trước và dưới đồi.
Liếm môi, tiết nước bọt, p/ đ/ư ăn uống và cảm xúc do mùi gây ra


Đường dẫn truyền cũ: vùng khứu giác bên

Đi đến hệ viền, hồi hải mã
Hình thành thói quen ưa thích với thức ăn


Đường dẫn truyền mới

Đồi thị, vỏ não
Phân tích mùi có ý thức


CảM GIáC KHứU GIáC


Đặc điểm cảm giác khứu giác



Kích thích mùi có bản chất hoá học:
50 loại Re khứu- 7-50mùi cơ bản

Long não, xạ hương, cây cỏ, hạt tiêu, ete, cay, thối



Ngưỡng kthích thấp
Tính thích nghi cao: - 50% đ/ư ngay giây đầu tiên, sau đó đ/ư
ít và chậm
- Có sự tham gia của hệ TK(tõm lý)


Thị giác

Mắt
Receptor ánh sáng
Dẫn truyền cảm giác thị giác
Nhận cảm cảm giác thị giác ở vỏ não
Đặc điểm của cảm giác thị giác


ng­ìng ®¸p øng ¸nh s¸ng


CÊu t¹o m¾t


TÕ bµo
nãn vµ
que

H×nh trô, as ®en tr¾ng
Nh×n vËt/bãng tèi

H×nh nãn, as mµu
Nh×n mµu, as ban ngµy


ThÞ gi¸c
(Receptor)


ThÞ gi¸c



Receptor ¸nh s¸ng


Tb que: as¸ng ®en-tr¾ng. Rhodopsin (scotopsin+ retinal 11cis)
Rhodopsin→ Metarhodopsin II →all trans retinal + scotopsin
Retinal isomerase

Thay ®æi ®iÖn thÕ/tb

all trans retinol (vitA)
Retinal isomerase

retinal 11 cis



Tb nãn: as mµu. Phøc hîp retinal+photopsin (3 lo¹i photopsin)

B­íc sãng 445nm/lam

B­íc sãng535/lôc

B­íc sãng570/®á


TÕ bµo
nãn

Hưng phấn receptor
thị giác
Rhodopshin

Hấp thụ
ánh sáng

Hoạt hóa
transducin

GMP vòng
Đóng kênh Na

* ưu phân cực xảy ra nhanh, tồn tại lâu
ưu phân cực tb
T/g ảnh/võng mạc kéo dài

* Điện thế Re/thị giác tỷ lệ log cường độ ánh sáng.


Test
thö mï
mµu



ThÞ gi¸c
(Receptor)

thị giác


Chặng 1 :Võng mạc
chéo TG




Chặng 2: Dải thị
Chặng 3: Thể gối

(N tạo thành bó) Vỏ
não t/g-thuỳ chẩm.