Bài giảng sinh lý phần 1

sinh lý c¶m gi¸c

NguyÔn ThÞ B×nh
Bé m«n Sinh lý häc
Trêng §¹i häc Y Hµ Néi



DÉn truyÒn
C¶m gi¸c
Xóc gi¸c


Mục tiêu học tập
Sau khi hc xong hc viên có kh nng:
1.
2.

3.

Trình bày đợc các tính chất chung của Receptor
Trình bày đợc receptor, ng dn truyn, trung tâm và
đặc điểm của cảm giác nông.
Trình bày đợc receptor, đờng dẫn truyền, trung tâm và đặc
điểm của cảm giác sâu


Mục tiêu học tập
Sau khi hc xong hc viên có kh nng:
4.

Trình bày đợc Receptor, đờng dẫn truyền và trung tâm của cảm giác vị
giác

5.

Trình bày đợc receptor, ng dn truyn và trung tâm và đặc điểm
của cảm giác khứu giác.

6.

Trình bày đợc receptor, đờng dẫn truyền, trung tâm và đặc điểm của
cảm giác thị giác

7.

Trình bày đợc receptor, đờng dẫn truyền, trung tâm và đặc điểm của
cảm giác thính giác


Néi dung


Sinh lý receptor



C¶m gi¸c xóc gi¸c



C¶m gi¸c nãng- l¹nh



C¶m gi¸c ®au



C¶m gi¸c s©u (c¶m gi¸c b¶n thÓ)



C¸c gi¸c quan: * C¶m gi¸c vÞ gi¸c
* C¶m gi¸c khøu gi¸c
* C¶m gi¸c thÞ gi¸c
* ThÝnh gi¸c


Receptor xóc gi¸c


Sinh lý receptor


Phân loại receptor:



Theo vị trí

Ngoai: c/g xúc giác, t0,đau
Trong:Re hoá học, áp suất



Theo kích thích



Theo cảm giác mà nó tiếp nhận



Theo tốc độ thích nghi


Receptor xóc gi¸c


Đặc tính chung
của receptor
1.

Đáp ứng với kích thích đặc hiệu

2.

Tơng quan giữa lợng cảm giác(S) và kích thích(R)

3.

Biến đổi kích thích cảm giác thành xung động TK

4.

Có khả năng thích nghi


Đặc tính chung
của receptor
Đáp ứng với kích thích đặc hiệu:

1.





1 receptor chỉ đ/ứng 1 kích thích đặc hiệu
Ngỡng đáp ứng với kích thích đặc hiệu thấp
Tác nhân kích thích chung: kthích điện, áp suất.
Tơng quan giữa lợng cảm giác(S) và kích thích(R):

2.



S= logR.

Re nhạy cảm với kthích yếu, khoảng đ/ rất rộng từ rất yếu đến trên ngỡng.


Đặc tính chung
của receptor
3.

Biến đổi kích thích c/g xung động TK



Kích thích thay đổi điện thế màng Re
-Mở kênh ion do màng bị kéo căng
-Chất hó a học tác động: Mở kênh ion
-Thay đổi T omàng: Thay đổi tính thấm màng
-Bức xạ điện từ thay đổi t/c màng




Điện thế/màng > ngỡng xhiện đthế hoạt động
Tơng quan cờng độ kthích và điện thế Re


Đặc tính chung
của receptor
4.

Có khả năng thích nghi:

Kthích tăng dần: Tsố đ/ cao rồi giảm dần
Tuỳ thuộc từng loại Re:







Tiểu thể Pacini: nhanh; Suốt cơ: chậm
áp suất: Sau 2 ngày
Đau: Không thích nghi

Thay đổi cấu trúc Re or phần đầu sợi TK trở nên thích nghi;
Thích nghi của các kênh Na+/màng.


Cảm giác Xúc giác
Va chạm, rung động, áp suất Receptor xúc giác
1.

Dẫn truyền cảm giác xúc giác.

2.

Trung tâm nhận cảm cảm giác xúc giác ở vỏ não

3.

Đặc điểm của cảm giác xúc giác


§Çu TK
tù do

Receptor xóc
gi¸c
TiÓu thÓ Pacinian

TiÓu thÓ Meissner

Suèt c¬


Cảm giác xúc giác
1.

Receptor xúc giác

Đầu dây TK: da và mô. Kthích xúc giác, va chạm.
Tiểu thể Meissner (tận cùng TK có vỏ bọc)/ đỉnh gai da, ngón

tay, môi, lỡi,mi mt;đ/ vài chục ms; kthích di chuyển nhanh: Vuốt ve
nhẹ, va chạm nhẹ

Tận cùng myelin và không myelin/ chân lông: Nang

lông đầu TK tự do không vỏ bọc di chuyển vật/bề mặt cơ thể; va chạm
đầu tiên

Tiểu thể Pacini: Lớn nhất;nông và sâu/da tay và chân, khớp,

thành tạng; ngỡng kthích lớn; đ/ với kthích di chuyển nhanh; nhận biết
rung, thay đổi hoá học/mô


§Çu TK
tù do

Receptor xóc
gi¸c
TiÓu thÓ Pacinian

TiÓu thÓ Meissner

Suèt c¬


C¶m gi¸c xóc gi¸c
1.

Receptor xóc gi¸c

 Ph©n bè kh«ng ®Òu
 ChÞu t/d gi¸n tiÕp ¸p suÊt

DÉn truyÒn
C¶m gi¸c
Xóc gi¸c


Xúc giác
2.

Dẫn truyền cảm giác xúc giác:

Re
Hành não
u
sa au
ị
Sợi c/giác
h
N2
t
s
i
a
g
n
bắt
G trắ
A
đ
ối d ché

ột
c
iện
o
o
e
h
t
1 N1
Sừng
Gai thị trc- bên
Đồi thị
2
Sau tuỷ
N2 bắt chéotrongtuỷ hành não

1: Sợi TK có myelin (V:30-100m/s), nhanh, tính định hớng cao
2: Sợi có myelin đk nhỏ (V: 40m/s), chậm, tính định hớng kém
Dẫn truyền nhiều c/g hơn 1

N3

Vỏ não c/g
SI, SII


DÉn truyÒn
c¶m
gi¸c
xóc

gi¸c
(1): DÉn truyÒn c/g
xóc gi¸c tinh tÕ,
rung, va ch¹m trªn
da, ¸p suÊt tinh tÕ
(2) Xóc gi¸c th«,
buån, ngøa, ®au,
nhiÖt, ¸p suÊt th«


Xóc gi¸c


Trung t©m nhËn c¶m/vá n·o:


Xóc gi¸c

Trung t©m
nhËn c¶m
vá n·o


Xúc giác

(Trung tâm nhận cảm vỏ não)


Chức năng SI: Bản đồ Penfield

Tổn thơng SI:






.

Xúc giác: Mất khả năng phân biệt c/g các vùng cơ thể, mức độ va chạm trên
da; độ nặng nhẹ/vật; hình dáng/vật; bề mặt đồ vật
Nhiệt, đau: Có khả năng phân biệt cờng độ và tính chất. Không định khu đợc
vùng bị kthích

Chức năng SII


Xúc giác

(Trung tâm nhận cảm vỏ não)


Chức năng 5, 7(c/g liên hợp)

Tổn thơng vùng c/g liên hợp






Giải mã thông tin c/g
Lu giữ thông tin c/g
Phối hợp các nguồn thông tin: Vỏ não cảm giác, Đồi thị, Vỏ não thị giác, Vỏ
não thính giác
Tổn thơng một bên: Mất khả năng nhận cảm toàn bộ vật thể.
Cảm nhận đợc 1 bên.
Mất c/g nhận biết nửa ngời bên đối diện, quên 1/2 ngời.

Vai trò đồi thị, thân não