Văn hóa doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Lời nói đầu
Trong lịch sử có rất nhiều doanh nghiệp (DN ) tên tuổi lẫy lừng tồn tại
hàng trăm năm hay gần trăm năm vẫn không ngừng phát đạt nh hãng Ford, Fiat,
Honda, Sony, Philips... Ngợc lại, không ít các DN mới sinh ra đã chết yểu, hay
phất lên một thời gian rồi lụn bại dần. Có nhiều cách lý giải hiện tợng này,
trong đó có một nguyên nhân rất cơ bản là văn hoá. Các nhà kinh tế thế giới đều
chung một quan điểm cho rằng, sở dĩ các hãng kinh doanh thịnh vợng và lâu
bền là do họ đã thiết lập và duy trì đợc một nền văn hoá DN của riêng mình.
Ngày nay, khi xã hội càng phát triển, con ngời không dừng lại ở những nhu
cầu vật chất đơn thuần mà họ quan tâm nhiều hơn đến những giá trị tinh thần
đợc kết tinh trong mỗi sản phẩm và dịch vụ mà các DN cung ứng. Đồng thời,
con ngời không chỉ quan tâm đến lợi ích của cá nhân, DN mà còn đợc "gọt dũa"
qua thời gian kết hợp hài hoà với yếu tố thời đại xây dựng nên văn hoá nói
chung và văn hoá DN của thời đại mới. Cùng với sự phát triển của khoa học kĩ
thuật, nền kinh tế tri thức đang hé mở một cơ hội, một tơng lai mới cho các DN
thật sự muốn tìm kiếm thành công bằng chính khả năng, trí tuệ, kinh nghiệm
nhằm hớng tới những giá trị đích thực của cuộc sống.
Tuy nhiên, cũng chính trong điều kiện hiện nay, các giá trị đạo đức truyền
thống đang bị các luồng gió độc lấn át. Mọi giá trị tinh thần đang bị đảo lộn.
Lợi nhuận trở thành mục tiêu, động lực duy nhất của DN, ngời ta sẵn sàng sử
dụng mọi thủ đoạn để đạt càng nhiều lợi nhuận càng tốt.
Với nớc ta, xuất phát từ một nền nông nghiệp lạc hậu, bớc vào xây dựng đất
nớc, đứng trên góc độ vĩ mô và vi mô chúng ta mới chỉ đề cập và quan tâm
nhiều đến mức tăng trởng, nhịp độ bình quân, lợi nhuận chứ cha quan tâm nhiều
đến lợi ích lâu dài và do đó cha xem yếu tố văn hoá có vai trò quyết định sống
còn đến sự thành công hay thất bại của nền kinh tế nói chung hay DN nói riêng.
Nh vậy nếu không xem xét một cách nghiêm túc vấn đề này thì những thành
công mà chúng ta đạt đợc ngày hôm nay chỉ là ''bong bóng'' mà thôi.
1

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Đã xa rồi kiểu làm việc tự phát, chụp giật, manh mún nhỏ lẻ, chúng ta
phải quan tâm đến lợi ích lâu dài, xây dựng nên những sản phẩm, mặt hàng,
những DN mang tầm vóc Việt Nam đó là văn hoá Việt Nam đợc cụ thể hoá
thành văn hoá DN.
Vì vậy trong khuôn khổ bài viết này em xin đề cập tới vấn đề văn hoá DN
nhằm tích luỹ những kiến thức cho bản thân đồng thời nếu có điều kiện vận
dụng những suy nghĩ của mình trong DN cụ thể thông qua đề tài ''văn hoá
DN trong nền kinh tế thị trờng ''
Bố cục của đề tài ngoài lời nói đầu và kết luận gồm 3 chơng :
Chơng 1: Cơ sở lí luận
Chơng 2: Văn hoá doanh nghiệp ở việt nam
Chơng 3: Văn hoá DN ở một số DN thành công trong kinh
doanh và một sồ đề xuất trong việc xây dựng một
nền văn hoá DN lành mạnh.
Do thời gian và năng lực hạn chế nên bài viết này không tránh khỏi những
thiếu sót em mong nhận đợc sự góp ý của thầy cô cùng các bạn. Cuối cùng em
xin chân thành cảm ơn Tiến sỹ Vũ Kim Dũng đã giúp em hoàn thành đề tài này.
Chơng 1. Cơ sở lý luận về văn hoá
doanh nghiệp

2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1. Tính cấp thiết của vấn đề
Ngày nay, trong thời kì kinh tế mở cửa, kinh tế của các nớc có điều kiện
giao lu hợp tác cùng phát triển. Bên cạnh đó các luồng văn hoá của các quốc gia
cũng đợc giao lu với nhau.Vấn đề văn hoá kinh doanh đang đợc đề cao, đối tác
không chỉ đánh giá mình qua doanh số, lợi nhuận mà còn đánh giá rất nhiều
qua thứ tài sản vô hình đó là ''văn hoá công ty ''.
Mặc dù thấy đợc tầm quan trọng của văn hoá doanh nghiệp nh vậy, song

nhiều ngời vẫn xem thờng vấn đề văn hoá, coi ''tiền là tiên,là phật''. Họ tìm
cách kiếm lợi nhuận mà không cần quan tâm tới vấn đề ''đạo đức kinh doanh '',
chỉ nhìn thấy lợi ích trớc mắt, bị đồng tiền làm loá mắt. Paul Hawken, tác giả
cuốn sách mang tên''sinh thái thơng mại '' đã từng nói : ''Mục đích tối thợng của
kinh doanh không phải hay không nên chỉ đơn giản là kiếm tiền. Nó cũng
không đơn thuần là hệ thống sản xuất và bán các loại hàng hoá. Kinh doanh hứa
hẹn làm tăng phúc lợi chung cho loài ngời thông qua hoạt động dịch vụ, hoạt
động sáng tạo và triết lý đạo đức...''. Nh vậy, vấn đề ''văn hoá '' nói chung và
''văn hoá DN'' nói riêng là vấn đề tối cần thiết.
Trong thập niên 90, rất nhiều công ty đã quan tâm tới tốc độ tăng trởng của
tập đoàn là những giá trị có ý nghĩa thực sự của công ty. Nhiều công ty chỉ nhìn
vào mức độ tăng trởng doanh số mà phán xét ngời lãnh đạo của mình là kém
hay giỏi. Nhng điều này cha đủ, bởi vì lãnh đạo hiệu quả bao gồm cả hai phơng
diện: sự tăng trởng của công ty và các giá trị của công ty đó.
Thực tế tình hình trên thế giới và đặc biệt là tình hình ở Mỹ cho thấy sau
cuộc khủng hoảng của chủ nghĩa t bản mỹ và sự sụp đổ của nhiều tập đoàn lớn
sau khi các vụ gian lận, bê bối bị phanh phui đã đánh mất niền tin của công
chúng và các nhà đầu t vào giới kinh doanh.Văn hoá DN đang thực sự trở thành
vấn đề nóng bỏng. Nó không còn là phạm vi quan tâm của riêng mỗi doanh
nghiệp mà còn là sự quan tâm chung của cộng đồng.Văn hoá DN là nền móng
cho sự phát triển công ty, là điều kiện để mọi ngời trong doanh nghiệp có thể
phấn đấu hết sức mình, làm việc trong một môi trờng lành mạnh.
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Riêng ở việt nam, với truyền thống hơn bốn nghìn năm lịch sử, ngay từ
buổi khai sinh, mặc dù vẫn cha có khái niệm ''văn hoá'' song con ngời đã biết
sống thành bầy đàn,''đồng cam cộng khổ ''. Chính truyền thống quý báu này đã
giúp nớc ta đi lên từ một nớc nghèo, thành nớc phát triển bền vững.
Và cũng từ ngàn xa, ông cha ta đánh giá cao hoạt động kinh doanh ''phi th-
ơng bất phú''... Tuy xem trọng kinh doanh song ông cha ta không xem việc lỗ

lãi là lớn, mà xem kinh doanh là điều kiện để đi đây đi đó, tiếp xúc với xã hội,
học điều hay lẽ phải:
''đi buôn chẳng lỗ thì lời
đi xa cho thấy mặt trời mặt trăng ''
Trong điều kiện mở cửa hiện nay, vấn đề văn hoá mà cụ thể là văn hoá
công ty ở việt nam cần phải đợc xem xét lại. Tình trạng buôn lậu,làm hàng giả
vẫn nhiều và thậm chí rất nhiều. Đặc biệt ở việt nam còn mang nặng tâm lý
tiểu nông, mua bán kiểu chụp giật, kiếm lợi nhuận bằng mọi cách...
Trớc thực tế đó, em nhận thấy vấn đề văn hoá doanh nghiệp là vấn đề cần
phải đợc quan tâm. Mỗi ngời kinh doanh, mỗi DN cần phải thấy đợc tầm quan
trọng của ''văn hoá DN''.
2. Cơ sở lý luận
2.1. Văn hoá và văn hoá DN
2.1.1. Văn hoá
Lâu nay, chúng ta thờng nghe nói ''ngời có văn hoá'',''văn hoá dân tộc
'',''văn hoá DN'', ''văn hoá tri thức '' ... tất cả đều chung từ ''văn hoá ''.Vậy văn
hoá là gì ? văn hoá theo định nghĩa của (haris.1971:136):
''Văn hoá là biểu hiện hành vi, t duy và tình cảm đã ăn sâu hay bị ảnh hởng
qua học hỏi và là điểm đặc thù của một nhóm ngời chứ không phải một cá nhân.
Hành vi thể hiện ở hành động, trong khi t duy và tình cảm thể hiện trạng thái
nội tâm và tri thức của con ngời. Nói cách khác, văn hoá là toàn bộ cách sống
hay phong cách sống mang tính chất xã hội của một nhóm ngời riêng biệt".
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Còn theo Edwar B.Tylor,nhà nhân loại học nổi tiếng thì "Văn hoá hay văn
xét theo nghĩa nhân loại học nói chung, là tổng thể bao gồm tri thức, tín ngỡng,
nghệ thuật, đạo đức, luật pháp phong tục và bất cứ khả năng và thói quen nào
mà con ngời thu nhận đợc với t cách là thành viên của xã hội. Điều kiện văn hoá
trong các xã hội loài ngời khác nhau, ở một chừng mực có thể khảo sát đợc theo
những nguyên tắc chung, là đối tợng thích hợp để nghiên cứu quy luật t duy và

hành động của con ngời ''. Khi nền kinh tế phát triển cao, mặc dù đã đợc đáp
ứng về vật chất có thể nói là đầy đủ, nhiều doanh nghiệp đã phát triển lại muốn
phát triển hơn nữa vì ''nhu cầu là vô hạn ''.
Lợi nhuận chính là mục tiêu kiếm tìm của các doanh nghiệp. Để thu đợc
lợi nhuận, các nhà kinh doanh cạnh tranh, sát phạt thậm chí loại trừ nhau. Có
thể nói lợi nhuận có khuynh hớng phân hoá con ngời, làm cho quan hệ của con
ngời với con ngời ngày càng xấu đi, ngợc lại với lợi nhuận, văn hoá lại đóng
vai trò nối kết con ngời với nhau.
2.1.2. Văn hoá doanh nghiệp
2.1.2.1. Quan điểm về văn hoá doanh nghiệp
Cuộc sống vẫn trôi đi,các hoạt động vẫn diễn ra liên tục.ở các doanh
nghiệp, công ty các hoạt động sản xuất, kinh doanh vẫn diễn ra hàng ngày hàng
giờ.
Trong nhịp sống ồn ào và náo nhiệt ấy, trong những hoạt động tởng nh đơn
thuần ấy lại nảy sinh ra mối quan hệ giữa nhà quản trị với nhân viên, giữa
những ngời lao động với nhau, hớng tới những giá trị tốt đẹp...Tất cả những điều
này tạo nên dáng vẻ riêng cho mỗi doanh nghiệp, đó chính là ''văn hoá doanh
nghiệp'', văn hoá DN là một yếu tố cấu thành quan trọng của DN. Văn hoá DN
đợc xem xét trên nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau. Có quan niệm cho rằng
văn hoá doanh nghiệp là hệ thống những giá trị chung, những niềm tin, tập
quán của doanh nghiệp có tác động qua lại với cơ cấu chính thức để hình thành
những chuẩn mực hành động mà tất cả mọi thành viên trong doanh nghiệp tuân
theo.Văn hoá doanh nghiệp bao gồm những giá trị cốt lõi, chuẩn mực, các nghi
lễ, câu chuyện về những sự kiện nội bộ của DN.
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Cũng có quan niệm cho rằng văn hoá doanh nghiệp là những kinh nghiệm
chung, những truyền thuyết, lòng tin và chuẩn mực tạo nên tính đặc thù của tổ
chức.Với t cách là những chuẩn mực, văn hoá DN là tiêu chuẩn điều tiết các
hoạt động của từng thành viên trong doanh nghiệp.Với t cách là một hệ thống

các giá trị, văn hoá doanh nghiệp là một loại tài sản vô hình rất quan trọng cho
sự tồn tại và phát triển cuả DN đợc tích luỹ trong suốt quá trình hình thành và
phát triển DN.Văn hoá doanh nghiệp góp phần hình thành ý thức chấp hành
nghiêm chỉnh kỷ luật lao động, tăng cờng lòng tin và bảo đảm sự ổn định của
đội ngũ, nâng cao chất lợng sản phẩm và phát huy tính năng động sáng tạo.
2.1.2.2. Nội dung văn hoá doanh nghiệp
Trớc hết văn hoá doanh nghiệp thể hiện ở các hệ thống các quan điểm ( hay
định hớng ) phát triển của doanh nghiệp về lâu dài và thấm sâu vào thực tiễn
doanh nghiệp để làm ra hàng hoá dịch vụ có chất lợng. Đây là t tởng có chiến l-
ợc, là nền móng văn hoá doanh nghiệp mà từ giám đốc đến nhân viên đều coi là
sự nghiệp của mình ví dụ : quan điểm tất cả vì uy tín và tăng trởng của DN,
quan điểm đoàn kết cộng đồng, t tởng công bằng trong phân phối thành quả lao
động.
Văn hoá doanh nghiệp thể hiện ở hệ thống kí hiệu, biểu trng cho DN: hình
ảnh, biểu tợng chung, ngày truyền thống doanh nghiệp, đó còn là kiểu mẫu, quy
cách thống nhất, mang nét đặc trng của đơn vị, từ đồng phục, biển tên từng ngời
cho đến phong bì giấy viết th phong bao dùng để phát lơng hoặc các thiết bị đặc
biệt khác. Nói chung ngay từ yếu tố bên ngoài cũng phải theo mẫu quy định và
đợc sử dụng rộng rãi, liên tục, không thay đổi, tạo thành ấn tợng xã hội, thành
niềm tự hào của các thành viên trong doanh nghiệp và gia đình họ.
Hệ thống tập quán về thái độ và hành vi ứng xử hàng ngày của mỗi thành
viên là một bộ phận tạo nên văn hoá DN. Các nguyên tắc đó gồm: quy định về
bảo mật về giờ giấc làm việc nghỉ ngơi, quy định về trang phục đồng phục, phù
hiệu t thế tác phong khi làm việc, các nguyên tắc giao dịch, tiếp khách... nguyên
tắc và hình thức tuyên dơng khen thởng... Tất cả những điểm này thành nếp
sống tự thân của mỗi thành viên trong doanh nghiệp.
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Văn hoá DN còn là nền nếp tài chính DN nh kỉ luật về chấp hành định mức
khoán, cách thức tính tiền lơng thởng, các quy định về tạm ứng, thanh toán, vay

vốn: nguyên tắc hạch toán kiểm toán, những quy định về xử lý rủi ro... các
nguyên tắc tài chính muốn trở thành văn hoá phải luôn hớng tới sự minh bạch,
cần kiệm và công bằng, chia sẻ trách nhiệm trong tập thể vì sự thịnh vợng
chung của DN.
Vấn đề minh bạch lại rất quan trọng đối với các nhà đầu t, họ yêu cầu con
số thật và minh bạch.Và đặc biệt hơn, sau những vụ bê bối ở các công ty lớn
của Mỹ, sự minh bạch là đòi hỏi quan trọng của nhân viên, ngời chủ DN phải
minh bạch với nhân viên của họ. Mặc dù kinh tế phát triển song không vì vậy
mà hoang phí, xa xỉ các cuộc "nhậu nhẹt" diễn ra liên tục ở các công ty.Tinh
thần tiết kiệm cần đợc nêu cao ''cần kiệm liêm chính ''.
Văn hoá DN còn bao gồm những tập quán không thành văn, do các thành
viên trong DN tự xây dựng nên vì quan hệ tình ngời và cũng là vì lợi ích
chung.Ví dụ tinh thần trung thực cởi mở, góp ý thẳng thắn, tập quán mừng sinh
nhật, mừng năm mới, ngày cới, thởng cho con em công nhân học giỏi, hay chia
buồn thăm nom khi có ốm đau tang chế, giúp đỡ gia đình khó khăn...Tập quán
đẹp này sẽ gắn bó cán bộ công nhân viên trong DN, để giúp mọi ngời thực sự
thấy đợc ''mái nhà thứ 2 '' của họ.
Tất cả những tập quán này tạo nên dáng vẻ riêng, văn hoá riêng cho mỗi
DN.
Nói chung không thể có một chuẩn mực chung về văn hoá doanh nghiệp cho
mọi xí nghiệp. Để biến một DN thành một thực thể văn hoá, không phải cứ
định ra vô khối các quy tắc này nọ, mà cốt yếu làm sao biến các quy tắc đó
thành cuộc sống, thành sức mạnh cạnh tranh và trờng tồn của DN.
2.2. Các yếu tố ảnh hởng tới văn hoá DN
Quá trình hình thành văn hoá DN đợc bắt đầu từ ý tởng lối sống, triết lí kinh
doanh của ngời lãnh đạo DN nghĩa là văn hoá DN, cũng chính vì vậy mà văn
hoá DN lại chịu sự tác động ảnh hởng của nhiều yếu tố
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
2.2.1. Sứ mệnh và mục tiêu của doanh nghiệp

Đây là những yếu tố quyết định đến quá trình phát triển lâu dài của doanh
nghiệp nên chúng ảnh hởng đến cơ cấu lãnh đạo, nhân sự và cơ cấu bộ máy,
cách thức tổ chức giao dịch, việc xây dựng uy tín, danh tiếng cho các sản phẩm
và dịch vụ của doanh nghiệp.Trong nền kinh tế thị trờng đầy biến động, không
lờng trớc đợc những rủi ro, do vậy bất kỳ một doanh nghiệp nào muốn tồn tại và
phát triển bền vững cũng cần phải hoạch định xây dựng cho mình một chiến l-
ợc. Đó là mục tiêu và những phơng pháp để đạt đợc mục tiêu đó của doanh
nghiệp.
Chính chiến lợc của DN tạo nên nét văn hoá của DN.Văn hoá DN ra đời từ
sứ mệnh các mục tiêu chiến lợc của DN và nền văn hoá của toàn xã hội. Do vậy,
nếu DN xây dựng cho mình một chiến lợc đúng đắn phù hợp với các chuẩn mực
xã hội sẽ tác động rất lớn trong việc xây dựng văn hoá DN lành mạnh. Yếu tố
văn hoá thể hiện ngay mục tiêu hành động. Có DN đề ra chiến lợc " Tất cả vì lợi
ích ngời tiêu dùng " nhng cũng có những DN lại đề ra mục tiêu " Chất lợng là
trên hết..."
2.2.2. Phong cách của ban lãnh đạo
Ban lãnh đạo thờng là thành viên của hội đồng quản trị, ban giám đốc DN
và các giám đốc bộ phận. Ban lãnh đạo DN là hạt nhân và là trung tâm của các
mối quan hệ DN. Những hành động của ban lãnh đạo DN sẽ tác động rất lớn
đến toàn thể DN, họ là ngời đã tạo nên " Tinh thần DN ".Tinh thần, thái độ làm
việc, ý thức tổ chức làm việc và hiệu quả giải quyết các công việc và các vấn đề
đặt ra của ban lãnh đaọ sẽ quyết định đến tinh thần thái độ làm việc ý thức tổ
chức kỷ luật và hiệu quả công việc của các nhân viên sung quanh, do đó là của
toàn thể DN. Tại nơi làm việc tố chất của ngời lãnh đạo đợc truyền sang những
ngời khác dới quyền, sang cách thức sắp xếp công việc nội bộ, sang các tập tục
kinh doanh...Từ đó DN thể hiện đợc hoài bão và tính cách của ngời chủ DN và
văn hoá DN trong cơ sở tự hình thành.
ý chí của ban lãnh đạo là yếu tố cốt lõi của văn hoá DN. Nh chúng ta đã
biết, nhà quản trị tức là ngời ra quyết định. Họ định hớng, là ngời cầm lái lái
8

Website: Email : Tel : 0918.775.368
con tàu DN vợt qua những cơn sóng to gió lớn.Chính trong lúc cầm lái ấy, trong
những lúc'' Vợt dốc '' ấy, ý chí của nhà quản trị là cực kỳ quan trọng.Trong
những khỏanh khắc vợt dốc ấy để vợt đợc ngọn dốc thẳng đứng cao trớc mặt
kia, cần có trí tuệ nghị lực và đôi mắt sáng tinh tờng để nhìn xuyên vào đêm tối.
Chính ý chí của ngời lãnh đạo đã thổi tự tin, tinh thần làm việc cho nhân viên,
tạo nên nét văn hoá đẹp trong DN. Tuy nhiên cái gì cũng có hai mặt. Nếu ngời
lãnh đạo là những ngời tham nhũng quan liêu sẽ tác động rất xấu tới môi trờng
làm việc, tinh thần làm việc của nhân viên. Giám đốc là ngời quan trọng tạo nên
uy tín và danh tiếng cho DN.
2.2.3. Nền văn hoá xã hội
Xã hội gồm các cộng đồng ngời và chính những cộng đồng ngời này tạo nên
văn hoá xã hội. DN là tổ chức từ hai ngời trở lên. Chính vì vậy nền văn hoá DN
cũng đợc hình thành trên cơ sở những thành viên trong DN. Chính vì hai lý do
trên mà văn hoá DN sẽ là bản sao của nền văn hoá xã hội, nó đợc các thành viên
của xã hội mang vào DN.
Cũng do điều này mà văn hoá của các doanh nghiệp Việt Nam các văn hoá
của các DN Mỹ. Do vậy khi làm ăn kinh doanh cần phải tìm hiểu kỹ đối tác,
hiểu rõ về văn hoá, phong tục tập quán của họ. các nền văn hoá phơng tây th-
ờng đề cao tính quyết đoán trong khi các nền văn hoá Phơng đông thờng nhấn
mạnh tinh thần hợp tác, thân thiện. ở các doanh nghiệp liên doanh có bên tham
gia mang đặc trng văn hoá Phơng đông và Phơng tây xung đột văn hoá có
nguồn gốc từ những khác biệt về bản sắc văn hoá Đông Tây khó có thể dung
hoà.
2.2.4. Xu hớng phát triển kinh doanh
Trong thời kỳ mở cửa và hội nhập, hoạt động kinh doanh ngày càng mang
tính toàn cầu, khả năng cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt, hàng nội, hàng
ngoại cạnh tranh lẫn nhau. Ngời tiêu dùng ngày càng khó tính hơn, họ không
chỉ đòi hỏi về số lợng chất lợng mà còn đòi hỏi về mẫu mã, kiểu dáng... Chính
vì vậy mọi DN phải tìm cách khai thác sức mạnh tổng hợp của nhiều nguồn lực

9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
khác nhau cả bên trong lẫn bên ngoài trong đó có nguồn lực về văn hoá. Tính
cạnh tranh cao, đòi hỏi DN phải tự xây dựng cho mình thế đứng vững chắc. Để
tạo đợc điều này, cần tạo ra từ bên trong DN đó là bầu không khí làm việc thoải
mái, trên tinh thần hiệp tác, tạo ra mục tiêu kinh doanh đúng đắn, đảm bảo uy
tín danh tiếng của DN. Điều này cũng đồng thời tạo nên một nền văn hoá DN
mạnh.
Xu hớng kinh doanh ngày nay, không chỉ kinh doanh phần cứng mà còn
kinh doanh phần mềm. Khi trình độ khoa học kỹ thuật phát triển cao, các sản
phẩm chất lợng cao ngày càng nhiều. Lúc đó khách hàng- Những thợng đế khó
tính - sẽ tự tìm đến với những DN có uy tín, danh tiếng đảm bảo sự tin cậy. Và
do vậy DN không thể thờ ơ trớc việc tạo ra nền văn hoá DN mạnh.
Song không chỉ tác động tích cực mà xu hớng kinh doanh còn có mặt trái
của nó đối với vấn đề văn hoá DN. Trớc những thử thách khắc nghiệt của thị tr-
ờng, nhiều DN đã không tự đứng vững trên đôi chân của mình, đã tìm mọi cách
kể cả mọi thủ đoạn để sinh tồn. Nhiều DN lừa đảo, dối trá khách hàng... và vô
số những doanh nghiệp đã đi vào con đờng tha hoá.
2.2.5. Chính sách của chính phủ
Mặc dù kinh tế thị trờng là nền kinh tế tự do buôn bán song tự do trong
khuôn khổ pháp luật. Nếu trái các quy định của pháp luật thì bị coi là vi phạm.
Chính vì vậy, bất kỳ DN nào trong kinh doanh cũng tuân thủ các quy chế,
chính sách của chính phủ. Các chính sách của chính phủ ảnh hởng đến chiến lợc
kinh doanh của DN, điều chỉnh các quan hệ giữa chủ DN và các chủ thể kinh
doanh khác và có thể tác động tới những môí quan hệ bên trong DN.
2.2.6. Xung đột văn hoá
Tổ chức là một tập hợp nhiều cá nhân. Và điều đơng nhiên '' Cha mẹ sinh
con trời sinh tính'', tính cách của mỗi ngời là khác nhau, ngay anh em trong một
nhà tính cách, quan điểm sống cũng khác nhau. Nh vậy, trong tổ chức thì không
tổ chức nào thuần nhất các cá nhân có cùng một loại hình văn hoá. Họ đến từ

nhiều nơi khác nhau và mang trong mình những văn hoá khác nhau.
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Ngay cả trình độ các thành viên cũng khác nhau nên sự quan niệm về đạo
đức cách sống, lối c xử cũng không thể giống nhau. Những hành vi cử chỉ của
các thành viên trong DN một phần tạo nên văn hoá chung trong DN. Bản thân
văn hoá DN cũng vận động không ngừng. Sự vận động này gắn với sự thay đổi
của môi trờng văn hoá. Do đó các quá trình xung đột và dung hoà diễn ra thờng
xuyên trong nội bộ DN làm thay đổi những chuẩn mực và giá trị về văn hoá,
loại bỏ, đào thải những yếu tố lạc hậu lỗi thời, không phù hợp và tiếp nhận các
yếu tố tiến bộ. Nh vậy ngay trong lòng quá trình xung đột văn hoá, văn hoá
sẽ có chiều hớng phát triển ngày càng theo hớng tích cực những yếu tố tiêu cực
sẽ bị đào thải .
Hơn nữa, không chỉ có sự xung đột và dung hoà văn hoá bên trong doanh
nghiệp mà ngày nay, khi nền kinh tế hội nhập, mở cửa giao lu không những chỉ
về kinh tế mà ngay trong hoạt động kinh tế thì những yếu tố văn hoá cũng đợc
giao thoa, quan hệ với đối tác để học hỏi phát triển kinh tế thu lợi nhuận tuy
nhiên đó cũng là sự gặp gỡ về văn hoá giữa các quốc gia, DN. Và điều hiển
nhiên, DN sẽ đợc tiếp nhận những yếu tố văn hoá tiến bộ, làm cho văn hoá DN
ngày càng mạnh
2.2.7. Sự minh bạch trong DN
Ngay sau hàng loạt sự bê bối của các công ty ở Mỹ, một trong những thay
đổi mà công ty bây giờ muốn vững mạnh phải thực hiện là làm cho tập đoàn trở
nên minh bạch hơn. Một DN có các quan hệ giao dịch minh bạch thờng tạo
lòng tin cho các thành viên trong DN đây là thành phần cốt yếu của văn hoá
DN. các mối quan hệ mập mờ, gian lận, tham nhũng, sự phân định không rõ
ràng giữa trách nhiệm và lợi ích, đặc biệt là những giao dịch liên quan đến việc
phân chia lợi ích trực tiếp của các thành viên có thể dẫn đến sự nghi ngờ lẫn
nhau, làm rạn nứt quan hệ trong DN. Bởi vì việc phân chia lợi ích là rất quan
trọng, nó là mối quan tâm hàng đầu của các thành viên. Do đó, việc bảo đảm

tính minh bạch của các giao dich sẽ là yếu tố phát triển văn hoá DN.
11
Website: Email : Tel : 0918.775.368
2.3. Xu hớng vận động của văn hoá DN
2.3.1. Hình thành các hạt nhân văn hoá
Đây là cơ sở để hình thành văn hoá DN. Các hạt nhân văn hoá là kết quả của
sự tác động qua lại giữa các thành viên trong DN với nhau. Khi DN bắt đầu hoạt
động nền văn hoá DN xuất hiện, phát triển và tự bảo vệ. Văn hoá DN có tính
đặc thù nên các hạt nhân văn hoá DN cũng có tính chất riêng biệt. Văn hoá của
các tập đoàn đa quốc gia khác với văn hoá của các doanh nghiệp liên doanh
hoặc văn hoá của DN gia đình. hạt nhân văn hoá DN bao gồm: triết lý, niềm
tin, các chuẩn mực làm việc và hệ giá trị.
2.3.2. Phát triển văn hoá giao lu
Các DN thờng có xu hớng liên doanh, liên kết với nhau. Để tồn tại trong
môi trờng kinh doanh phức tạp, đa văn hoá, các doanh nghiệp không thể duy trì
văn hoá DN mình giống nh những lãnh địa đóng kín cửa mà phải mở cửa và
phát triển giao lu về văn hoá.
Việc phát triển văn hoá, giao lu sẽ tạo điều kiện cho các DN học tập, lựa
chọn những khía cạnh tốt về văn hoá của các DN khác nhằm phát triển mạnh
nền văn hoá của DN mình và ngợc lại.Vấn đề giao lu văn hoá đang ngày càng
trở nên quan trọng và cần thiết hơn.Tuy nhiên tính hai mặt của vấn đề lại thể
hiện rõ nét. Nếu tiếp nhận không có chọn lọc thì sẽ ảnh hởng tới văn hoá DN
theo hớng tiêu cực. Do vậy khi mở cửa hay tiến hành giao lu văn hoá cần phải
có chọn lọc.
2.3.3. Xây dựng các tiêu chuẩn về văn hoá
Để hình thành một nền văn hoá mạnh và có bản sắc riêng, hầu hết các DN
thờng xây dựng cho mình những tiêu chuẩn về văn hoá và buộc mọi ngời khi
vào làm việc cho DN phải tuân theo.Có thể xem đấy là những quy tắc chung có
tính bắt buộc.Tuy nhiên, các tiêu chuẩn này có thể thay đổi khi không còn phù
hợp hoặc hiểu quá thấp. Không nhất thiết phải cứng nhắc, cố định. Trong những

trờng hợp nh vậy, việc sáng tạo ra những tiêu chuẩn mới là cần thiết. Các tiêu
chuẩn này phải phù hợp chung với giá trị đạo đức của dân tộc, phù hợp với các
chuẩn mực đạo đức xã hội.
12
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Trong điều kiện toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới và quá trình cạnh tranh
quốc tế ngày càng gay gắt thì văn hoá DN đợc chú trọng xây dựng và phát triển.
Nó trở thành một loại tài sản vô hình đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong kho
tài sản DN và là một trong những công cụ cạnh tranh khá sắc bén.
Những DN không có nền văn hoá mạnh khó có thể cạnh tranh cao trên thị
trờng. Đồng thời, DN có thể tạo ra và tăng uy tín của mình trên thị trờng thông
qua xây dựng và phát triển một nền văn hoá DN mạnh.
13
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chơng 2. Văn hoá doanh nghiệp ở Việt Nam

1. Văn hoá DN trong cơ chế kế hoạch hoá tập trung.
Do yếu tố lịch sử, nền kinh tế nớc ta đã trải qua thời kỳ kế hoạch hoá tập
trung kéo dài, không những chỉ làm cho nền kinh tế kìm hãm mà các DN cũng
bị kiệt quệ. Các DN không thể làm theo đúng khả năng và sở trờng của mình,
do đó hình ảnh của các DN dần bị lu mờ, vấn đề kinh doanh có hiệu quả không
là vấn đề quan trọng trong thời kỳ này, mà vấn đề quan trọng đó là sự tuân theo
kế hoạch và chỉ thị của cấp trên. Chính vì lẽ đó mà trong giai đoạn này vấn đề
văn hoá của DN đợc đặt ra, đó là văn hoá mệnh lệnh, mục tiêu của DN là hoàn
thành kế hoạch đợc giao và mối quan hệ giữa các cấp trong DN là quan hệ trên
dới, phân biệt trên dới rõ ràng. Nếu nh bất cứ DN hay cá nhân nào hành động
trái với các vấn đề trên đều bị coi là trái pháp luật và sai nguyên tắc. Do đó
tính sáng tạo bị vùi dập, tính logic trong hoạt động sản xuất kinh doanh là mục
tiêu tối đa hoá lợi nhuận không đáp ứng, quan hệ giữa các cá nhân thay bằng
thủ tục hành chính. Điều đó làm cho các DN không thể vơn lên mà ngày càng

làm ăn kém hiệu quả, để lại hậu quả lâu dài cho xã hội.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên chính là do hệ thống giáo dục và quản
lý sử dụng mang tính '' dân chủ '' dàn hàng ngang do cách đánh giá tài năng còn
quá tin vào bằng cấp, hàm vị... và do nguyên nhân lịch sử khách quan khác, cho
nền lúc này hay lúc khác đã xảy ra tình hình có những ngời đợc làm nhng
không biết làm. Kết quả là ngời thì d sức, ngời thì đuối sức mà hiệu quả chung
thấp kém.
Một khía cạnh gai góc của văn hoá quản lý là vấn đề '' giải quan liêu,
tham nhũng ''. Trong quản lý kinh tế lúc bấy giờ, nhiều cán bộ quản lý kinh tế
lạm dụng chức quyền, t túi : từ viên chức, giám đốc, quản đốc, chủ nhiệm hợp
tác xã... Mọi tài sản là của công thì lập tức bị bòn rút, chẳng ai thơng sót, tức là
''vô chủ '', '' Cha chung không ai khóc ''.
14
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Nhìn chung, trong thời kỳ này môi trờng kinh doanh có thể nói là không
lành mạnh, ngời lao động cha đợc quan tâm và coi trọng đúng mức, hình ảnh
của DN bị lu mờ.
2. Văn hoá DN Việt nam trong cơ chế thị trờng.
2.1. Văn hoá DN trong những năm đầu khi mới chuyển sang cơ chế kinh tế
thị trờng.
Mọi ngời đều biết, do sự phân công lao động xã hội ngày càng sâu sắc,
nền kinh tế thị trờng ngày càng phát triển, sự tách rời giữa ngời sản xuất và ng-
ời tiêu dùng là hiện tợng tất nhiên, mối quan hệ giữa con ngời với con ngời
trong việc duy trì cuộc sống hàng ngày vì thế chủ yếu phải thông qua trao đổi
các sản phẩm làm ra. Về thực chất, việc trao đổi này là sự trao đổi những giá trị
sáng tạo đích thực của con ngời. Nhng khi các sản phẩm đó đợc bán và mua
trên thị trờng thì lại phải thông qua tiền tệ ( dới dạng tiền mặt hay trái phiếu ).
Và ngời có nhiều tiền dờng nh có thể mua đợc tất cả ! Đó chính là cội nguồn
sâu sa làm nảy sinh sùng bái tiền tệ, sùng bái của cải vật chất. Sự sùng bái ấy
dần dần biến thành triết lý hành động, triết lý sống của một số ngời.

ở Việt Nam, trong những năm đầu khi mới chuyển sang nền kinh tế thị tr-
ờng, một số ngời đã tung ra quan niệm :
'' Tiền là tiên là phật
là sức bật của cuộc đời
là tiếng cời của tuổi trẻ
là sức khoẻ của ông già
Là cái đà của danh vọng
là cái lọng che thân
là cán cân công lý
ôi ! tiền là hết ý !''
Rõ ràng là trong triết lý sống của một số ngời theo quan niệm nói trên,
đồng tiền đã '' xuất hiện với tính cách là lực lợng có khả năng xuyên tạc đối với
15
Website: Email : Tel : 0918.775.368
bản chất con ngời, cũng nh đối với những liên hệ xã hội khác ''. Nh C.Mác đã
từng phân tích. Đó chính là mặt trái, là sự tha hoá của quan hệ tiền hàng, mà
quan hệ này vốn là một tất yếu kinh tế và một bớc tiến của văn minh.
Nhng thực tế lại cho thấy tiền không phải là tiên là phật. Có những giới
hạn mà đồng tiền không thể vơn tới đợc, đó là hạnh phúc và niềm vui chân
chính của con ngời. Hạnh phúc - đó là điều mà đồng tiền không thể mua đợc.
Không ít nhà kinh doanh giàu có ngồi trên cả đống vàng mà vẫn thấy mình bất
hạnh vì tình cảm giữa con ngời với con ngời cạn kiệt, gia đình tan vỡ, đạo đức
suy đồi, các tệ nạn xã hội tràn lan....là những cái chứa đựng nguy cơ phá hoại
nền tảng của chính xã hội mà họ đang sống.
ở nhật bản, một nớc có nền kinh tế thị trờng phát triển vào bậc nhất trên
thế giới, ngời ta cũng rất đề cao triết lý '' Cuộc sống hạnh phúc không gì khác
hơn là sáng tạo tối đa ''... Sáng tạo ra ba loại giá trị : Giá trị của cái đẹp, giá trị
của cái lợi, giá trị của cái thiện ''.
Ngay từ thời kỳ đầu khi chuyển sang cơ chế thị trờng, các DN vẫn cha coi
trọng văn hoá DN. Do ảnh hởng của những tập quán từ thời kỳ trớc, các DN vẫn

lao vào làm ăn nhiều khi bỏ quên '' Giá trị đích thực ''. Hơn nữa, kinh tế thời kỳ
này vẫn cha phát triển nhiều, do vậy văn hoá DN - Tài sản vô hình của Công ty
vẫn cha đợc đề cao, họ vẫn cha coi đây là một trong những điều kiện sống còn,
một loại vũ khí cạnh tranh sắc bén.
Khi cuộc sống cha phát triển, đời sống còn nhiều khó khăn nên ngời ta chỉ
biết lao vào làm ăn kinh tế đủ để trang trải cho cuộc sống mà không còn thời
gian quan tâm tới đời sống tinh thần. Những ngời nhân viên có thể chấp nhận
làm việc trong một môi trờng không thuận lợi miễn sao có tiền nh nhiều thờng
nói ''Có thực mới vực đợc đạo ''.

16