Những Vấn Đề Cơ Bản Về Nhà Nước

Chương I
NHỮNG VẤN ĐỀ
CƠ BẢN VỀ
NHÀ NƯỚC
BÙI KIM DUNG


NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ
NHÀ NƯỚC




NGUỒN GỐC, BẢN CHẤT, HÌNH
THỨC NHÀ NƯỚC
NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM


NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC


Quan điểm của các học thuyết phi mác-xit về
nguồn gốc nhà nước

Thuyết thần học (Luthez, Bossenet, Filmer, J.
Calvin, Langnet, J. Althisius, …)

Thuyết gia trưởng (Aristote, Bodin, H. More,

…)

Thuyết khế ước xã hội (Thomas Hobbes,
Jones Locke, Charles Louis Montesquieu,
Jean Jacques Rouseau, Diderot, …)


NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC (tt)






Quan điểm của các học thuyết phi mác-xit về
nguồn gốc nhà nước (tt)
Thuyết bạo lực: nhà nước xuất hiện là kết
quả sử dụng bạo lực giữa thò tộc này với thò
tộc khác. Thuyết này dựa trên quan điểm
chân lý thuộc về kẻ mạnh.
Thuyết tâm lý: nhà nước xuất hiện do tâm lý
của người nguyên thuỷ luôn muốn phụ thuộc
vào các thủ lónh, giáo só, …


NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC (tt)
Quan điểm của học thuyết mác-xit về
nguồn gốc nhà nước



Chế độ cộng sản nguyên thuỷ và tổ chức
thò tộc- bộ lạc







Cơ sở kinh tế
Cơ cấu xã hội
Tổ chức quyền lực


NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC (tt)
Quan điểm của học thuyết mác-xit về
nguồn gốc nhà nước (tt)



Sự tan rã của tổ chức thò tộc- bộ lạc và nhà
nước xuất hiện







Phân công lao động lần thứ nhất
Phân công lao động lần thứ hai
Phân công lao động lần thứ ba


NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC (tt)
Quan điểm của học thuyết mác-xit về
nguồn gốc nhà nước (tt)



Những nhà nước điển hình trong lòch sử







Nhà nước A-ten
Nhà nước Rô-ma
Nhà nước Giec-manh
Nhà nước P. Đông cổ đại


BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC
Tính giai cấp









Sự thống trò về kinh tế
Sự thống trò về chính trò
Sự thống trò về tư tưởng

Tính xã hội
Giải quyết những vấn đề trong đời sống xã hội, đảm bảo
trật tự chung, sự ổn đònh và các giá trò chung của xã hội .


DẤU HIỆU CƠ BẢN CỦA NHÀ NƯỚC







Thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt
Phân chia dân cư thành các đơn vò
hành chính theo lãnh thổ
Có chủ quyền quốc gia
Ban hành và thực hiện pháp luật
Đặt ra và thu các loại thuế

KHÁI NIỆM VỀ NHÀ NƯỚC
Nhà nước là bộ máy trấn áp đặc biệt của
giai cấp thống trò dùng để duy trì sự
thống trò của giai cấp này đối với giai
cấp khác trong xã hội có giai cấp, đồng
thời duy trì trật tự xã hội phù hợp với lợi
ích của giai cấp thống trò.


CÁC KIỂU NHÀ NƯỚC


Kiểu nhà nước chủ nô



Kiểu nhà nước phong kiến



Kiểu nhà nước tư sản



Kiểu nhà nước XHCN


HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC






Hình thức nhà nước là cách thức tổ chức
và những phương pháp để tổ chức và
thực hiện quyền lực nhà nước.
Hình thức nhà nước gồm 3 yếu tố:
Hình thức chính thể
Hình thức cấu trúc nhà nước
Chế độ chính trò


HÌNH THỨC CHÍNH THỂ


Chính thể quân chủ



Chính thể quân chủ tuyệt đối
Chính thể quân chủ hạn chế (quân
chủ lập hiến)



Quân chủ nhò hợp
Quân chủ đại nghò


HÌNH THỨC CHÍNH THỂ (tt)



Chính thể cộng hoà



Cộng hoà quý tộc
Cộng hoà dân chủ






Cộng hoà tổng thống
Cộng hoà đại nghò
Cộng hoà lưỡng tính
Cộng hoà DCND
Cộng hoà XHCN


HÌNH THỨC CẤU TRÚC NHÀ NƯỚC











Nhà nước đơn nhất
Có chủ quyền chung, có lãnh thổ toàn vẹn
thống nhất
Có hệ thống cơ quan quyền lực và quản lý
thống nhất từ trung ương đến đòa phương
Các đơn vò hành chính hợp thành không có chủ
quyền. Hệ thống pháp luật thống nhất
Quốc tòch thống nhất
Các cơ quan quyền lực nhà nước được tổ chức
và hoạt động trên cơ sở các quy đònh của chính
quyền TW


HÌNH THỨC CẤU TRÚC NHÀ NƯỚC (tt)









Nhà nước liên bang
Có từ hai hay nhiều nước thành viên hợp thành
Có hai hệ thống cơ quan quyền lực và quản lý:
một hệ thống chung cho toàn liên bang và một
hệ thống trong mỗi nước thành viên

Có chủ quyền quốc gia chung của nhà nước
liên bang đồng thời mỗi nước thành viên cũng
có chủ quyền riêng
Có 2 hệ thống pháp luật
Công dân có 2 quốc tòch


CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ
Tổng thể các phương pháp, thủ đoạn,
cách thức mà giai cấp thống trò sử dụng
để thực hiện quyền lực nhà nước, đó là
phương thức thống trò xã hội của giai cấp
thống trò nhằm thực hiện những mục tiêu
chính trò nhất đònh.


CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ (tt)




Chế độ dân chủ: chế độ dân chủ chủ nô,
chế độ dân chủ quý tộc phong kiến, chế
độ dân chủ tư sản, chế độ dân chủ
XHCN
Chế độ phản dân chủ: chế độ độc tài
chuyên chế chủ nô, chế độ độc tài
chuyên chế phong kiến, chế độ độc tài
phát xít tư sản

NHÀ NƯỚC CHXHCNVN



Bản chất của nhà nước
Những đặc trưng cơ bản của nhà nước

Nhà nước dân chủ thực sự và rộng rãi.

Nhà nước thống nhất của các dân tộc.

Nhà nước ra đời và tồn tại trên liên minh
xã hội rộng lớn.

Nhà nước thực hiện đường lối đối ngoại
hoà bình, hợp tác và hữu nghò.


NHÀ NƯỚC CHXHCNVN (tt)







Các chức năng đối nội
Chức năng tổ chức và quản lý kinh tế, văn
hoá, giáo dục và khoa học.

Chức năng giữ vững an ninh chính trò, trật tự
an toàn xã hội, trấn áp sự phản kháng của giai
cấp bóc lột đã bò lật đổ và âm mưu phản cách
mạng khác.
Chức năng bảo vệ trật tự pháp luật, bảo vệ
các quyền và lợi ích căn bản của công dân.


NHÀ NƯỚC CHXHCNVN (tt)


Các chức năng đối ngoại



Chức năng bảo vệ tổ quốc.
Chức năng mở rộng và tăng cường
tình hữu nghò và hợp tác với tất cả các
nước khác theo nguyên tắc bình đẳng,
cùng có lợi, không can thiệp vào công
việc nội bộ của nhau.


BỘ MÁY NNCHXHCNVN
BMNN CHXHCNVN là một chỉnh thể
thống nhất của các hệ thống cơ quan
Nhà nước từ trung ương tới đòa phương,
được tổ chức và hoạt động theo những
nguyên tắc chung, tạo thành một cơ chế
đồng bộ để thực hiện các chức năng của

nhà nước.


BỘ MÁY NNCHXHCNVN (tt)
CQNN là một bộ phận cấu thành của
BMNN, bao gồm một hoặc nhiều người,
thay mặt nhà nước đảm nhiệm 1 phần
hoặc một công việc (nhiệm vụ) hoặc
tham gia thực hiện các chức năng của
nhà nước.


BỘ MÁY NNCHXHCNVN (tt)
Dấu hiệu chủ yếu của các CQNN









Phải được thành lập và hoạt động theo một
trình tự nhất đònh, được pháp luật qui đònh.
Chi phí cho tổ chức và hoạt động từ NSNN.
Cá nhân đảm nhiệm chức trách trong cơ
quan nhà nước phải là công dân Việt Nam.
Thẩm quyền mang tính quyền lực nhà nước.

BỘ MÁY NNCHXHCNVN (tt)
Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động




Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về ND



Đảng lãnh đạo



Tập trung dân chủ



Pháp chế XHCN



Bình đẳng dân tộc