đánh giá hiệu quả kinh tế và chi phí khám chữa bệnh của những hộ nông dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trường hợp nghiên cứu các hộ trồng rau tại thành phố hồ chí minh

TR

NG

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T THÀNH PH H
-----o0o-----

NGUY N

CHÍ MINH

C KHOA

ÁNH GIÁ HI U QU KINH T VÀ CHI PHÍ
KHÁM CH A B NH C A NH NG H
DÂN S
TR

NÔNG

D NG THU C B O V TH C V T:

NG H P NGHIÊN C U CÁC H
RAU T I THÀNH PH

H

TR NG

CHÍ MINH

LU N V N TH C S KINH T

Thành ph H Chí Minh – N m 2015


TR

NG

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T THÀNH PH H

CHÍ MINH

-----o0o-----

NGUY N

C KHOA

ÁNH GIÁ HI U QU KINH T VÀ CHI PHÍ
KHÁM CH A B NH C A NH NG H
DÂN S
TR

NÔNG

D NG THU C B O V TH C V T:

NG H P NGHIÊN C U CÁC H
RAU T I THÀNH PH

Chuyên ngành
Mã s chuyên ngành

H

TR NG

CHÍ MINH

: KINH T PHÁT TRI N
: 60310105

LU N V N TH C S KINH T

NG I H NG D N KHOA H C:
PHÓ GIÁO S - TI N S NGUY N NG C VINH

Thành ph H Chí Minh – N m 2015


L IăCAMă OAN
Tôiă xină camă k tă ă đơyă lƠă lu nă v nă nƠyă đ

că hoƠnă thƠnhă d aă trênă k t qu

nghiênăc u c aătôiăvƠăcácăk t qu nghiênăc uănƠyăch aăđ

cădùngăchoăb t c lu n

v năcùngăc pănƠoăkhác.
Tp. H Chí Minh, Ngày 08 tháng 06 n m 2015
Ng

i th c hi n


M CL C
TRANG PH BÌA
L IăCAMă OAN
M CL C
DANH M C T

VI T T T

DANH M C B NG
DANH M CăHÌNH
TịMăT T
CH

NGă1:ăM

U ..............................................................................................1

1.1.

LụăDOăCH Nă

1.2.

TệNHăC P THI T C Aă

1.3.

M CăTIÊUăNGHIÊNăC U ..........................................................................3

1.4.

CÂUăH IăNGHIÊNăC U.............................................................................4
IăT

1.5.

TÀI .................................................................................1
TÀI .................................................................1

NGăVÀăPH MăVIăNGHIÊNăC U ..............................................4

1.6.

PH

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U .................................................................5

1.7.

B C C C A LU NăV N .........................................................................5

TịMăT TăCH
CH

NGă1 ..............................................................................................6

NGă2:ăC ăS LụăTHUY T ...........................................................................7

2.1.

CÁCăKHÁIăNI MăCịăLIÊNăQUANă

2.1.1.

NăNGHIÊNăC U ........................7

Hi u qu kinh t ......................................................................................7

2.1.1.1.

Cácăquanăđi m v hi u qu kinh t ..................................................7

2.1.1.2.

Cácăch tiêuăhi u qu kinh t ............................................................9

2.1.2.

Chiăphíăyăt ............................................................................................13

2.1.2.1.

Chiăphíăyăt .....................................................................................13

2.1.2.2.

Vi năphí ..........................................................................................13

2.1.3.

Thu c b o v th c v t ...........................................................................14

2.1.3.1.

Kháiăni m thu c b o v th c v t ...................................................14

2.1.3.2.

Cácănhómăthu c b o v th c v t ....................................................15

2.1.3.3.

Phơnălo i thu c b o v th c v t .....................................................15


2.1.3.4.
nghi p

Vaiă tròă c a thu c b o v th c v t trong ho tă đ ng s n xu tă nôngă
17

2.1.3.5.

Tácăđ ng c a thu c b o v th c v tăđ i v iăconăng

2.1.4.

Th c tr ngătácăh i thu c b o v th c v t

i .................18

Vi t Nam ..........................19

2.2.

CÁCăLụăTHUY TăCịăLIÊNăQUANă

2.3.

T NGăQUANăCÁCăCỌNGăTRÌNHăNGHIÊNăC UăCịăLIÊNăQUAN ...23

2.4.

KHUNGăPHÂNăTệCH.................................................................................38

TịMăT T CH
CH

NăNGHIÊNăC U .....................22

NGă2 ............................................................................................39

NGă3:ăPH

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U ......................................................40

3.1.

QUYăTRÌNHăNGHIÊNăC U .....................................................................40

3.2.

MỌăHÌNHăVÀăGI THUY TăNGHIÊNăC U ..........................................41

3.3.

D

3.4.

PH

LI UăNGHIÊNăC U ...........................................................................46
NGăPHÁPăX

TịMăT TăCH
CH

LụăD

LI U...........................................................47

NGă3 ............................................................................................48

NGă4:ăK T QU NGHIÊNăC U .................................................................48

4.1.

MỌăT M UăNGHIÊNăC U ....................................................................48

4.2.

PHÂNăTệCHăK T QU ..............................................................................49

4.2.1.

Phơnătíchăhi u qu s n xu t ra t iăcácăh

4.2.2.

Ki mătraăđaăc ng tuy n .........................................................................53

4.2.3.

K t qu h i quy .....................................................................................54

TịMăT TăCH
CH

TP. H ChíăMinh ..............49

NGă4 ............................................................................................64

NGă5:ăK T LU NăVÀăHÀMăụăCHệNHăSÁCH ..........................................59

5.1.

K T LU N .................................................................................................59

5.2.

HÀMăụăCHệNHăSÁCH ...............................................................................59

5.3.

H N CH C Aă

TịMăT TăCH

NGăNGHIÊNăC U TI P THEO ......61

NGă5 ............................................................................................62

TÀIăLI U THAM KH O
PH L C

TÀIăVÀăH


DANH M C T

VI T T T

BHYT

B o hi m y t

BVTV

B o v th c v t

CHXHCN

C ngăhòaăxưăh i ch ngh a

CP

Chiăphí

CP

Chínhăph

DT

Doanh thu

FAO

Food and Agriculture Organization ậ T ch cănôngăl

HCBVTV

Hóaăch t b o v th c v t

LN

L i nhu n

N ăậ CP

Ngh đ nhăchínhăph

OLS

Ordinary Least Squares ậ Bìnhăph

TBVTV

Thu c b o v th c v t

TN

Thu nh p

TP

ThƠnhăph

TTLB

Thôngăth ăliênăB

ngăbéănh t

ng


DANH M C B NG
B ngă2.1:ăTómăt t m t s nghiênăc uăcóăliênăquan ..................................................34
B ngă3.1:ăPhơnăb m u .............................................................................................46
B ng 4.1:ăMôăt m uănghiênăc u ..............................................................................48
B ng 4.2: Th ngăkêămôăt .........................................................................................49
B ngă4.3:ăPhơnătíchăchiăphíăs n xu tărauăbìnhăquơn ..................................................50
B ng 4.4: Hi u qu s n xu t rau c a h nôngădơn ....................................................51
B ngă4.5:ăSoăsánhăl iăíchăkinhăt vƠăchiăphíăkhámăch a b nh c aăcácăh nôngădơn 53
B ng 4.6: K t qu h i quy OLS v hi u qu kinh t c aăcácăh tr ng rau ...............54
B ng 4.7: K t qu h i quy Logistic v r i ro s c kh e c aănôngădơn .....................57
B ng 4.8: K t qu tínhătoánătácăđ ngăbiên ................................................................59
B ng 4.9: K t qu h iăquyăOLSăchiăphíăyăt .............................................................61


DANH M CăHÌNH
Hìnhă2.1:ăKhungăphơnătích ........................................................................................38
Hìnhă3.1:ăQuyătrìnhănghiênăc u ................................................................................40


TịMăT T
M cătiêuănghiênăc u c a lu năv nălƠăphơnătíchăhi u qu kinh t c aăcácăh
tr ngă rauă cóă s d ng thu c b o v th c v t (TBVTV)

thƠnhă ph H ChíăMinh,ă

xemăxétătácăđ ng c aăTBVTVălênăthuănh păc ngănh ăr i ro s c kh eăvƠăchiăphíăyăt
c a h .ă

đ tăđ

c m cătiêuănghiênăc uăđưăđ ra,ătácăgi ti năhƠnhăl

c kh oăcácă

kháiă ni m,ă lỦă thuy tă vƠă cácă nghiênă c uă cóă liênă quană đ n v nă đ nghiênă c u. D a
trênăk t qu t ngăquanătƠiăli u,ătácăgi đ xu tăkhungăphơnătích,ămôăhìnhănghiênăc u
vƠăti năhƠnhăthuăth p d li uăđ ti năhƠnhăphơnătích.
B ngă cáchă s d ngă ph

ngă phápă h i quy tuy nă tínhă đaă bi nă vƠă h i quy

Logisticăđaăbi n, k t qu nghiênăc uăđưăchoăth yăTBVTVăcóătácăđ ngătíchăc căđ n
hi u qu kinh t c aăcácăh tr ngărauăthôngăquaăkênhăc i thi n thu nh p.ăBênăc nh
đó, nghiênăc uăc ngăđưăchoăth y di nătíchăcanhătác,ăphơnăbón,ăngƠyăcôngălaoăđ ng,
trìnhăđ h c v n c aănôngădơnăvƠăđ mƠuăm c aăđ tăcanhătácăđ uăcóătácăđ ngătíchă
c căđ n thu nh p c a h tr ngărauătrênăđ aăbƠnăTP.ăH ChíăMinh.ăM cădùăTBVTVă
cóăgiúpăc i thi n thu nh păchoăng

iănôngădơnănh ngănghiênăc uăc ngăđưăchoăth y

vi c s d ng TBVTV s lƠmăt ngăkh n ngăkhámăch a b nhăvƠăchiăphíăkhámăch a
b nh c aăng
ng

iănôngădơn.ăNgoƠiăra,ăk t qu nghiênăc uăc ngăđưăchoăth y tu i c a

iănôngădơnăvƠăthóiăquenău ngăr

u s lƠmăt ngăr i ro s c kh eăvƠăchiăphíăkhámă

ch a b nh c a h . K t qu nghiênăc uătrênăs lƠăc năc đ tácăgi đ xu t m t s
hƠmăỦăchínhăsáchăgiúpăc i thi n hi u qu kinh t c a h tr ngărauăc ngănh ăh n ch
b t r i ro s c kh eăvƠăchiăphíăkhámăch a b nh c a h .


1

CH
1.1. LụăDOăCH Nă

NGă1:ăM

U

TÀI

Hi n nay vi c s d ng thu c b o v th c v t r t ph bi n
b o v th c v tă(TBVTV)ălƠăcácălo iăhoáăch tădoăconăng

Vi t nam. Thu c

i s n xu tăraăđ tr sơuă

b nhăcóăh iăchoăcơyătr ng.ăCácălo i thu cănƠyăcóă uăđi mălƠădi tăsơuăb nh nhanh, s
d ng l iăđ năgi n,ănênăđ

cănôngădơnă aăthích.ăTBVTVăgiúpăt ngăn ngăsu t canh

tácă nôngă nghi p,ă đemă l i l iă íchă kinhă t choă ng
ng

iă lƠmă ngh nôngă nóiă chung,ă vƠă

i tr ngă rauă nóiă riêng.ă Tuyă nhiên,ă bênă c nh nh ngă uă đi m c a vi c s d ng

TBVTVătrongăphòngăch ng d ch b nh,ănơngăcaoăn ngăsu tăvƠăb o v cơyătr ng, b o
đ m cung c pă l

ngă th c, th c ph m theo nhu c uă ngƠyă cƠngă t ngă c aă xưă h i,

TBVTVăcònăcóănh ngătácăh i nh tăđ nhăgơyăh u qu x uăđ nămôiătr
nhăh

ng t i s c kho c a nh ngăng
Vi tănamăc ngănh ăcácăn

ngăđ c bi t lƠă

i phun thu c.

căđangăphátătri năkhác,ăvi căphunăTBVTVăđ c

bi tăcóătácăđ ng x uăđ n s c kh e c aănôngădơn.ă óălƠădoă Vi tănamăvƠăcácăn

c

đangăphátătri n, vi căphunăTBVTVăđ

c

c th c hi n th công.ăCácăchiăphíă yăt

tínhălƠăr t l n.
Trongănghiênăc uănƠy,ăphơnătíchăh i quy c aăcácăy u t quy tăđ nhăđ n chi
phíăyăt cho th y, s l
lo iă TBVTVă đ

ngăTBVTVăđ

c s d ng, t n su t s d ngăTBVTVăvƠăs

c s d ngă lƠă cácă y u t quan tr ng nh t quy t đ nhă chiă phíă yă t .

Cácă k t qu nghiênă c uă cóă th lƠă tƠiă li u tham kh oă choă cácă c ă quană ch că n ngă
trong vi căhoƠnăthi năchínhăsáchăliênăquanăđ n s d ng TBVTV
1.2. TệNHăC P THI T C Aă

n

c ta.

TÀI

Thu c b o v th c v t lƠăm t m tăthƠnhăph năcóăỦăngh aăquanătr ngăvƠăđ

c

s d ngăngƠyăcƠngăt ngătrongăngƠnhănôngănghi p hi năđ i.ăTuyănhiên,ănóăcƠngăquană
tr ngăđ b o v cơyătr ng kh i b sơuăb nhăbaoănhiêu,ăng

iănôngădơnăc ngăl iăcƠngă

cóăt l cao m căcácăb nh t t do nhi măđ căTBVTVătrongăquáătrìnhăphunăvƠăx lỦă


2

thu c tr

sơuă (Antleă vƠă Capalbo,ă 1994; Arcury vƠă c ng s , 2000;ă Maumbeă vƠă

Swinton, 2003; Wilson, 2005). Ng đ căTBVTVătrongăquáătrìnhăphunătrênăcácăcơyă
tr ng r t ph bi năđ i v iănôngădơnă cácăn
y uălƠădoă cácăn

căđangăphátătri n,ăng

căđangăphátătri n.ăNguyênănhơnăch

iănôngădơnăphunăTBVTVăth công.ăM c

dùăv năđ r t ph bi n, m căđ chínhăxácăc aăcácăm căđ nghiêmătr ngăvƠăt m quan
tr ng c a v năđ ch aăđ

călƠmărõăvƠăph bi n. T iăcácăn

nhi măđ c TBVTV c pătínhăth c t ch aăđ
Der Hoek vƠă c ng s (1998)ă
nghi p

căđangăphátătri n, t l

călƠmărõăvƠăkhôngăcóăs c th . Van

că tínhă cóă kho ng 7,5 ph nă tr mă laoă đ ngă nôngă

Sri Lanka b nhi măđ c m iăn m.ăCácăconăs t

ngă ng choăCostaăRicaăvƠă

NicaraguaălƠă4.5 %ăvƠă6.3 % (Wesseling vƠăc ng s 1993).
Cácă nghiênă c uă choă đ nă nayă đưă xemă xétă s

ti pă xúcă c aă nôngă dơnă v i

TBVTV,ăchiăphíăch a b nh vƠăcácăy u t quy tăđ nhăkhácăc a h d aătrênăcácăthôngă
tinăđ

c cung c p b iăng

iănôngădơn.ăTrongănghiênăc uănƠy,ăcácăd li u s đ

thu th p t m t kh oăsátăth căđ a

cácăkhuăv c tr ng rau

c

Tp. H ChíăMinh.ă

DungăvƠăDung (1999) cho r ng, Vi tănamăđưăvƠăđangăs d ngăTBVTVăngƠyă
cƠngăgiaăt ngănhanhăchóng,ăđ c bi tălƠătrongăbaăth p k qua. T l m căvƠăt vong
phátăsinhădoănhi măđ căTBVTVăc ngăđ ng th iăgiaăt ng.ăTh t v y,ăquanăsátăth y
r ng vi c s d ngăTBVTVăđưăt ngălênăđáng k trong nh ngăn măg năđơy,ăch y u
do s n xu tă uăđưiăđ

căđ aăraăb iăchínhăph . Hi n nay, Vi tăNamăđưăs d ng 200

lo i thu c tr sơuăkhácănhau,ă83ălo i thu c tr n m, 52 lo i thu c di t c trongăđóă
cóăch aăthƠnhăph năorganophosphates,ăcarbamates,ăvƠăpyrethroid (B Nôngănghi p
vƠăPhátătri nă nôngă thôn,ă1995).ăV i vi c ng d ng ti n b khoa h căvƠoă s n xu t
nôngănghi pătrongăđóăcóăvi c s d ng TBVTV, ph n l nănôngădơnăs d ng thu c
tr sơuă cácă lo iă đ ki mă soátă sơuă b nh. Kho ng 36% thu c tr sơuă b h n ch đưă
đ

c s d ng t i t nhăAnăGiang,ălƠmăt ngănguyăc ă nhăh

dơn.ăNgoƠiăra,ăv i th tr
h năcóăxuăh
h

ngăđ

ng t i s c kh e c aănôngă

ng l năh năvƠăt doăhóaăh n,ăthu c tr sơuăđ c h iăh n,ăr

c s d ng nhi uăh n.ăR tăítănôngădơnăs d ngăphùăh p v iăcácă

ng d năbanăhƠnhăb i C c B o v th c v t.


3

Cóăítănh tăbaălỦădoăchoăvi c s d ng nhi u TBVTV. Th nh t, k v ng c a
nôngădơnăđ i v i s năl

ngăcaoătrongăt

ngălaiăt vi c s d ng thu c tr sơu.ă aăs

nôngădơnătinăr ng h s m tămùaănhi uăh n,ăn u h s d ng m t s l

ng thu c tr

sơuăth păh năsoăv i m c hi n nay. Th hai, m t s nôngădơnăthayăth thu c tr sơuă
choăcácăyêuăc uăđ uăvƠoăc aălaoăđ ngăvƠăv n.ăNgoƠiăraănôngădơnăcònăc n ph i s
d ng nhi u thu c di t c h năkhiăgieoălúaătr c ti p, so v iăhìnhăth c c yălúa. Sau
nƠy,ădoăngƠyăcƠngăchúătr ngăvƠoălaoăđ ngăchuyênăsơuăh n,ăvi călƠmăc b ngătayăđưă
g nănh ăbi n m t trong khu v căđ

căcanhătácă Sri Lanka (Van Der Hoek vƠăc ng

s 1998).ăChiăphíăc ngăr h năkhiăs d ng thu c di t c so v i vi c ph iăcƠyăđ t.
Th ba, ho tăđ ngăxúcăti năbánăhƠngăvƠăkhuy năkhíchătínăd ngăthúcăđ y vi c l m
d ng thu c tr sơuătrongănôngădơn.ăNh ngălỦădoănƠyăchoăth yărõărƠngăr ng,ăkhiămƠă
nôngădơnăcònănh n th c: thu c tr sơuălƠăkhôngăth thi uăđ c uăcơyătr ngăvƠămùaă
mƠngăcanhătácăc a h , h s ti p t c s d ngăchúngăm cădùăph iăđ i m t v i nh ng
nguyăc ăđ i v i s c kh e c a h .ăTr

c nh ng nh n th căch aăsơuăs c c aăng

i

dơnăđ n s c kh eăthìăc năcóăm tăđ tƠiănghiênăc uănghiêmătúcăv i k t qu nghiênă
c u c th đ ch ngă minhă tácă h i c a TBVTVă lênă s c kh e c aă ng
nh măgiúpăng

i s d ng,

iădơnăth yărõăh năv tácăh i c a TBVTVăđ n b năthơn.ăV i nh ng

lỦădoăđóămƠătácăgi đ tƠiăch năđ tƠiăắ ánhăgiáăhi u qu kinh t vƠăchiăphíăkhámă
ch a b nh c a nh ng h nôngădơnăs d ng thu c b o v th c v t:ăTr

ng h p

nghiênăc uăcácăh tr ng rau t iăthƠnhăph H ChíăMinh” lƠmă đ tƠiă lu nă v nă
th căs ăc aămình.
1.3. M CăTIÊUăNGHIÊNăC U
M cătiêuănghiênăc u c a lu năv nănh măsoăsánhăl iăíchăkinhăt đemăl i c a
thu c b o v th c v t v iăchiăphíăph i b raăchoăch măsóc s c kh eăng

iădơnăkhiă

s d ng thu c b o v th c v t trong s n xu tăđ đ aăraăk t lu nănênăhayăkhôngănênă
l m d ng TBVTVăvƠăđ aăraăcácăgi iăphápănh mănơngăcaoăhi u qu s n xu tăvƠăs n
xu tătheoăh

ngăanătoƠn.

th c hi năđ tƠiănƠyălu năv năti năhƠnhăth c hi năcácăm cătiêuăc th sau:


4

ánhăgiáăhi u qu kinh t t ho tăđ ng tr ngărauăcóăs d ng TBVTV v i chi



phíăkhámăch a b nh
 Phơnătíchăcácăy u t

nhăh

ngăđ n hi u qu kinh t vƠăchiăphíăkhámăch a

b nh c a h nôngădơnătr ngărauătrênăđ aăbƠnăTP.ăH ChíăMinh
aăraăm t s gi iăphápănh m s n xu tănôngănghi păanătoƠnăchoăng



is n

xu tăvƠăt ngăl iăíchăkinhăt .
1.4. CÂUăH IăNGHIÊNăC U
đ tăđ

c m tiêuănghiênăc uăđưăđ ra, lu năv năc n tr l iăđ

căcácăcơuă

h iănghiênăc u sau:
 Hi u qu kinh t t vi c tr ng rau so v iăchiăphíăkhámăch a b nh b ra h ng
n măcóăcaoăh năkhông?
 Nh ng y u t nƠoă nhăh

ngăđ n hi u qu kinh t vƠăchiăphíăyăt (khámăch a

b nh) c a h nôngădơnătr ngărauătrênăđ aăbƠnăTP.ăH ChíăMinh?
 C năcóănh ng gi iăphápăgìăđ ho tăđ ng s n xu tănôngănghi p (tr ng rau) c a
h nôngădơnăanătoƠnăkhôngă nhăh

ngăđ n s c kh eănh ngăl i nhu n mang

l i cao?
1.5.

IăT
iăt

NGăVÀăPH MăVIăNGHIÊNăC U
ngănghiênăc u: Lu năv năt pătrungănghiênăc u cácăl iăíchăkinhăt t

ho tă đ ng s n xu tă nôngă nghi p (tr ng rau) c aă ng

i nôngă dơnă vƠă chiă phíă khámă

ch a b nh h ngăn măc a h .
Ph mă viă nghiênă c u: Lu nă v nă đ
2015 ậ 05/ 2015.

c ti nă hƠnhă

TP. H Chíă Minhă t 01/


5

1.6. PH

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U

đ tă đ

c m că tiêuă đ ra,ă đ tƠiă v n d ngă cácă ph

ngă phápă nghiênă c u

kinh t sau:
Ph

ngăphápăphơnătíchăt ng h p: Ph

ngăphápănƠyădùngăđ t ng h păcácălỦă

thuy tăcóăliênăquanăđ n ch đ nghiênăc u,ăđ ng th i h th ngăcácănghiênăc uăđi n
hìnhănh mălƠmăc ăs cho vi căxơyăd ngămôăhìnhănghiênăc uăvƠăkhungăphơnătích.
Ph

ngăphápăth ngăkêămôăt : Th ngăkêămôăt đ

đ phơnătíchăt ng h păcácăd li u kh oăsátă(tr

c s d ng trong lu năv nă

căkhiăphơnătíchăh i quy), nh mălƠmă

rõăm t s tínhăch t c a b d li u kh oăsát,ăgiúpăchoăvi c k t lu nănghiênăc uăcóă
m căđ chínhăxácăh n.
Ph

ngăphápăphơnătíchăđ nhăl

h i quy b i nh mă

că l

ng: Phơnătíchăđ nhăl

ngăthôngăquaămôăhìnhă

ng m că đ tácă đ ng c aă cácă bi nă đ c l pă lênă bi n ph

thu c, k t qu h iăquyălƠăc ăs đ tácăgi ki măđ nhăcácăgi thuy t c aăcácăn i dung
nghiênăc u.
1.7. B

C C C A LU NăV N

Lu năv năđ

c ti n hƠnhătrìnhăbƠyătrongă5ăch

Ch

ngă1:ăM đ u

Ch

ngă2.ăC ăs lỦăthuy tăvƠămôăhìnhănghiênăc u

Ch

ngă3:ăPh

Ch

ngă4:ăK t qu nghiênăc u

Ch

ngă5:ăTh o lu năvƠăhƠmăỦăchínhăsách.

ngăphápănghiênăc u

ng,ăc th nh ăsau:


6

TịMăT TăCH
Ch

ngă1ăđưăti năhƠnhănghiênăc uălỦădoăch năđ tƠiăc ngănh ătínhăc p thi t

c aăđ tƠi.ăH năn a v i m căđíchăc aăch

ngălƠăgi i thi uăkháiăquátănh t v nh ng

v nă đ mƠă lu nă v nă nghiênă c uă nênă trongă ch
đ nh m că tiêuă nghiênă c u,ă đ iă t
ph
h

NGă1

ngănƠy,ă lu nă v nă đưă ti nă hƠnhă xácă

ngă vƠă ph m viă nghiênă c u,ă cơuă h iă nghiênă c u,

ngăphápănghiênăc uăvƠăc uătrúcălu năv n.ăThôngăquaăch

ngă1ătácăgi đưăđ nh

ngăvƠăkháiăquátăn i dung lu năv năs nghiênăc u v v năđ gìăvƠănh ng v năđ

đóăs đ

c gi i quy t c th

nh ngăch

ngăti p theo.


7

CH

NGă2:ăC ăS

LụăTHUY T

2.1. CÁCăKHÁIăNI MăCịăLIÊNăQUANă

NăNGHIÊNăC U

2.1.1. Hi u qu kinh t
Các quan đi m v hi u qu kinh t

2.1.1.1.

Trong doanh nghi p ho c n n s n xu tăxưăh iănóiăchung,ăng

i ta hay nh c

đ nă ắs n xu tă cóă hi u qu ”,ă ắs n xu tă khôngă hi u qu ”ă hayă ắs n xu tă kémă hi u
qu ”.ăV y hi u qu kinh t lƠăgì?ăXu tăphátăt cácăgócăđ nghiênăc uăkhácănhau,ăcácă
nhƠăkinhăt h căđưăđ aăraăr t nhi uăquanăđi m v hi u qu s n xu t kinh doanh c a
doanh nghi p,ăcóăth kháiăquátănh ăsau:
- Hi u qu theoăquanăđi m c aăMác,ăđóălƠăvi căắti t ki măvƠăphơnăph i m t
cáchăh pălỦăth iăgianălaoăđ ng s ngăvƠălaoăđ ng v tăhoáăgi aăcácăngƠnh”ăvƠăđóăc ngă
chínhă lƠă quyă lu tă ắti t ki mă vƠă t ngă n ngă su tă laoă đ ngă ắă hayă t ngă hi u qu . Mácă
c ngăchoăr ngăắnơngăcaoăn ngăsu tălaoăđ ngăv

tăquáănhuăc uăcáănhơnăc aăng

i

laoăđ ngălƠăc ăs h t th y m iăxưăh i" (Cac Mac, 1962).
- V n d ngăquanăđi m c aăMác,ăcácănhƠăkinhăt h căXôăVi t cho r ngăắhi u
qu lƠăs t ngătr

ng kinh t thôngăquaănh păđi uăt ngăt ng s n ph măxưăh i ho c

thu nh p qu cădơnăv i t căđ cao nh măđápă ngăyêuăc u c a quy lu t kinh t c ăb n
c a ch ngh aăxưăh iă”ă(CacăMac,ă1962).ă
- Theoăquanăđi m c aăcácănhƠăkinhăt h c th tr

ng,ăPaulăvƠăc ng s (2002)

cho r ng, m t n n kinh t cóăhi u qu , m t doanh nghi pălƠmă năcóăhi u qu thìăcácă

đi m l a ch năđ u n mătrênăđ

ng gi i h n kh n ngăs n xu t c aănóăvƠăắăhi u qu

cóăỦăngh aălƠăkhôngălưngăphíă”.ăNghiênăc u hi u qu s n xu t ph iăxétăđ năchiăphíă
c ăh iăắhi u qu s n xu t di n ra khiăxưăh iăkhôngăth t ngăs năl
hoáănƠyămƠăkhôngăc t gi m s năl
hi u qu n mătrênăđ

ng m t lo iăhƠngă

ng m t lo iăhƠngăhoáăkhác.ăM i n n kinh t cóă

ng gi i h n kh n ngăs n xu t c aănó”.


8

- Khiă bƠnă v kháiă ni m hi u qu ,ă cácă tácă gi

Kimă Chungă vƠă c ng s

(1997) th ng nh tălƠăc năphơnăbi tărõăbaăkháiăni măc ăb n v hi u qu : Hi u qu k
thu t, hi u qu phơnăb cácăngu n l căvƠăhi u qu kinh t .
+ Hi u qu k thu t:ăLƠăs l
vƠo.ăHi u qu k thu tăđ

ng s n ph măcóăth đ tăđ

cătrênăchiăphíăđ u

căápăd ng ph bi n trong kinh t viămôăđ xemăxétătìnhă

hìnhăs d ng ngu nănhơnăl c c th ,ănóăch ra r ng m tăđ năv ngu n l cădùngăvƠoă
s n xu tăđemăl iăbaoănhiêuăđ năv s n ph m.
+ Hi u qu phơnăb cácăngu n l c:ăLƠăch tiêuăhi u qu trongăcácăy u t s n
ph măvƠăgiáăđ uăvƠoăđ

cătínhăđ ph năánhăgiáătr s n ph măthuăthêmătrênăm tăđ ng

chiăphíăthêmăv đ uăvƠoăhayăngu n l c.
+ Hi u qu kinh t lƠăph mătrùăkinhăt mƠătrongăđóăs n xu tăđ t c hi u qu
k thu tăvƠăhi u qu phơnăb .ă i uăđóăcóăngh aălƠăc hai y u t hi n v tăvƠăgiáătr
đ uătínhăđ năkhiăxemăxétăvi c s d ngăcácăngu n l cătrongănôngănghi p.
- TheoăỦăki n c a m t s nhƠăkinhăt khácăthìănh ngăquanăđi mănêuătrênăch aă
toƠnădi n,ăvìăm iănhìnăth y

nh ngăgócăđ vƠăkhíaăc nh tr c ti p.ăVìăv y, khi xem

xétăhi u qu kinh t ph iăđ t trong t ng th kinh t - xưăh i,ăngh aălƠăph iăquanătơmă
t iăcácăm cătiêuăphátătri n kinh t - xưăh iănh ănơngăcaoăm c s ng, c i thi nămôiă
tr

ngầ
Nh ăv y, hi u qu kinh t trong s n xu tăkinhădoanhălƠăm t ph mătrùăkinhăt

ph năánhăch t l

ng c a ho tăđ ng s n xu tă kinhădoanhăvƠătrìnhăđ c a m iăhìnhă

tháiăkinhăt - xưăh i.

cácăhìnhătháiăkinhăt - xưăh iăkhácănhau,ăquanăni m v hi u

qu s n xu tăkinhădoanhăc ngăkhácănhauătu thu căvƠoăđi u ki n kinh t - xưăh iăvƠă
m căđíchăyêuăc u c a t ngăđ năv s n xu t.ăTuyănhiên,ăm i quan ni m v hi u qu
s n xu tăkinhădoanhăđ u th hi n m tăđi m chung nh t.ă óălƠăti t ki m ngu n l c
đ s n xu t ra kh iăl

ng s n ph m t iăđa.ăVìăv yăcóăth hi u hi u qu kinh t trong

s n xu t kinh doanh m tăcáchăbaoăquátănh ăsau:


9

Hi uăqu ăkinhăt ăc aăm tăhi năt

ngă(ho căquáătrình)ăkinhăt ălƠăm tăph mătrùă

kinhăt ăph năánhătrìnhăđ ăs ăd ngăcácăngu năl că(nhơnăl c,ătƠiăl c,ăv tăl c,ăti năv n)ă
đ ăđ tăđ

căm cătiêuăxácăđ nh (NgôăKimăThanh, 2013).

T ăkháiăni măkháiăquátănƠy,ăcóăth ăhìnhăthƠnhăcôngăth căbi uădi năkháiăquátă
ph mătrùăhi uăqu ăkinhăt ănh ăsau:
H = K/C

(1)

Trong đó:
HălƠăhi uăqu ăkinhăt ăc aăm tăhi năt
KălƠăk tăqu ăthuăđ

căt ăhi năt

CălƠăchiăphíătoƠnăb ăđ ăđ tăđ

ngă(quáătrìnhăkinhăt )ănƠoăđó;ă

ngă(quáătrình)ăkinhăt ăđó
căk tăqu ăđó.ă

VƠănh ăth ăc ngăcóăth ăkháiăni măng năg n:ăhi uăqu ăkinhăt ăph năánhăch tă
l

ngăho tăđ ngăkinhăt ăvƠăđ

phíăb ăraăđ ăđ tăđ

căxácăđ nhăb iăt ăs ăgi aăk tăqu ăđ tăđ

căv iăchiă

căk tăqu ăđó.

2.1.1.2.
Theo tácăgi ă

Các ch tiêu hi u qu kinh t
ăKimăChungăvƠăc ngăs ă(1997)ăthìăcóăđ nhăngh aăv ăcácăch ă

tiêuăhi uăqu ăkinhăt ănh ăsau:
Giáătr ăs năxu tălƠăch ătiêuăph năánhătoƠnăb ăs năph măv tăch tăvƠăd chăv ădoă
lao đ ngăc aădoanhănghi păt oăraătrongăm tăth iăk ănh tăđ nhăth
n m,ăkíăhi u GO (Gross Outputs)ăđ

ngătínhăchoăm t

căhìnhăthƠnhăt cácăngu n sau:

C+V+M
Trong đó:
- C:ălƠăchiăphíăchoăquáătrìnhăs năxu t,ăbaoăg m:

(2)


10

+ C1:ăkh uăhaoătƠiăs năc ăđ nh
+ C2:ăchiăphíătrungăgiană(C2)
- V:ă thuă nh pă ng

iă laoă đ ngă g m:ă ti nă công,ă ti nă l

ng,ă ti nă th

ng,ă ph ă

c p
cóă tínhăch tă l
ng

ng,ă ti nă n pă b oă hi mă xưă h iă (ch ă tínhă ph nă doanhă nghi pă tr ă choă

iălaoăđ ng,ăkhôngătínhăph nătríchăt ăti năcôngăng

iălaoăđ ngăđ ătr ).

- M:ăthuănh păc aădoanhănghi p,ăg măcácăkho n:
+Thu ăs năxu t
+ăLưiătr ăti năvayăngơnăhƠngă
+ăMuaăb oăhi mănhƠăn

că(khôngăk ăb oăhi măxưăh i,ăb oăhi măyăt ,ă

b oăhi măth tănghi păchoăcánăb ăcôngănhơnăviên)ă
+ăThu ăthuănh pădoanhănghi p
+ă Ph nă cònă l iă lưiă ròngă c aă ho tă đ ngă s nă xu tă kinhă doanhă trongă
doanhă

nghi p

L u ý: Khiătínhăgiáătr ăs năxu t,ăc nătuơnăth ătheoăcácănguyênăt căsau:
- Ph năánhăđúngăvƠăđ ăgiáătr ăs năph măbaoăg măc ăC,ăV,ăM.
- Ch ăđ

cătínhăk tăqu ădoălaoăđ ngăs năxu tăkinhădoanhăc aădoanhănghi pă

lƠm
raătrongăk .
-

cătínhătoƠnăb ăk tăqu ăhoƠnăthƠnhătrongăk ăbáoăcáoă(k ăc ăs năph măt

s n,ăt ătiêu,ăs năph măchínhăvƠăs năph măph ăđưăs năxu tătrongăk ).
-

că tínhă chênhă l chă c aă s nă ph mă d ă dangă vƠă bánă thƠnhă ph m.

Doă cácă lo iă hìnhă doanhă nghi pă cóă nh ngă đ că đi m,ă tínhă ch tă khácă nhauă nênă ch


11

tiêuăgiáătr s năxu tăc aăcácăngƠnhăc ngăđ
SauăđơyălƠăn iădungăvƠăph

cătínhătheoăcácăph

ngăphápăkhácănhau.

ngăphápătínhăgiáătr ăs năxu tăc aăm tăs ăngƠnhăc ăb n

trongăn năkinhăt .
1. Giá tr gia t ng (VA): LƠăgiáătr ăt ngăthêmăsoăv iăchiăphíăs năxu tăb ăra.ă
Côngăth c:ăVA=ăGO- C2.
2. L i nhu n (Pr): L iănhu nătrongă nôngănghi pălƠăbi uăhi năb ngăti năc aă

toƠnăb ăthuănh păcònăl i,ăsauăkhiăđưăbùăđ pănh ngăchiăphíăs năxu tămƠăs năxu tănôngă
nghi păph iăb ăra,ăđ ăcóăđ
m tăn m).ăNóăđ

căthuănh păđóătrongăm tăth iăk ănh tăđ nhă(th

ngălƠă

cătínhăb ngăcôngăth căsau:
Pr = GO - C

Trong đó:
GOălƠăgiáătr ăs năxu t
CălƠăt ngăchiăphí
3. Ch tiêu phân tích hi u qu kinh t :
- Hi uăqu ăkinhăt ătuy tăđ iă(H0):ăLƠăsoăsánhătuy tăđ iăgi aăgiáătr ăgiaăt ngă
(VA),ăho căL iănhu nă(Pr)ăc aă môăhìnhă nƠyăsoăv iă môăhìnhăkhác,ăph
xu tănƠyăsoăv iăph

ngăánăs nă

ngăánăs năxu tăkhácă...;ăcôngăth cătính:ăH0ă=ăVA1-VA2ăho că

Pr1- Pr2.
- Hi uăqu ăkinhăt ăt

ngăđ iă(H1):ăLƠăsoăsánhăt

ngăđ iăgi aăgiáătr ăgiaăt ngă

(VA),ăho căL iănhu nă(Pr)ăc aă môăhìnhă nƠyă soăv iă môăhìnhăkhác,ăph
xu tănƠyăsoăv iăph

ngăánăs nă

ngăánăs năxu tăkhácă...;ăcôngăth cătính:ăH1ă=ăVA1/VA2ăho că

Pr1/Pr2.
- Hi uă qu ă kinhă t ă t ngă thêmă ( H) =
GO2 - GO1; C2ă=ăC’’2- C’2; Că=ăC’’-C’.

GO/ C2ă ho că GO/ TC;

GO =


12

Trongăđó:ăGO2ălƠăgiáătr ăs n xu tă ăm căđ uăt ăC’’2 ho căC2,ăGO1ălƠăgiáătr ă
s năxu tă ăm căđ uăt ăC’2 ho căC1.
M tăs ăch ătiêuăđánhăgiáăhi uăqu ăkinhăt ăkhác:
T ăsu tăl iănhu nătrênăchiăphíă=LN/CP*100ă(%)
T ăsu tănƠyăchoăbi tăc ăm tăđ ngăchiăphíăb ăraăthiăthuăđ

căbaoănhiêuăđ ngă

l iănhu n.
T ăs ăthuănh pătrênăchiăphíă=ăTN/CP
T ăs ănƠyăchoăbi tăc ăm tăđ ngăchiăphíăb ăraăthìăthuănh păđ

căbaoănhiêu

T ăsu tăl iănhu nătrênădoanhăthuă=ă(LN/DT)*100ă%
T ă su tă nƠyă choă bi tă c ă m tă đ ngă doanhă thuă thuă vƠoă thìă cóă baoă nhiêuă l iă
nhu n
T ăs ăthuănh pătrênădoanhăthuă=ăTN/DT
T ă s ă nƠyă choă bi tă c ă m tă đ ngă doanhă thuă thuă vƠoă cóă baoă nhiêuă đ ngă thuă
nh p.ăM tătrongănh ngăch ătiêuăđánhăgiáăhi uăqu ăs năkinhăt ălƠăthuănh p.ăThuănh pă
đ

căhi uălƠăkho năti năthuăđ

căt ăho tăđ ngăc aădoanhănghi pătrongăk ătínhătoánă

baoă g mă l iănhu nă t ă vi că s nă xu t,ă kinhă doanh,ă d chă v ă vƠă cácă kho nă thuă t ă cácă
ho tăđ ngăkhácănh ăđ uăt ătƠiăchínhăhayăthanhălỦătƠiăs nầThuănh păcóănhi uăd ngă
nh :ăthuănh păhi uăqu ă(EffectiveăIncome)ăThuănh păthu năhayăcònăg iălƠăthuănh pă
ho tăđ ngă(OperatingăIncome),ăthuănh păròngă(NetăIncome)ầThuănh păthu năđ
hi uălƠădòngăthuănh pătr

că

căthu ăvƠăthuănh păròngălƠădòngăthuănh păsauăthu .ăVìăb nă

ch tă c aă thuă nh pă lƠă kho nă ti nă thuă đ

căsauă khiă tr ă cácă kho nă chiă phíă t oă raă thuă

nh păđóădoăv y,ămu n t ngăthuănh păcóăngh aăr ngăc năgi măchiăphíăs năxu t,ăd chă
v ătrongăk .

13

Trongănghiênăc uănƠy,ăvi căđánhăgiáăhi uăqu ăkinhăt ăc aăng

iătr ngărauătácă

gi ăs ăd ngăhƠmăthuănh păv iăcácăbi năcóăliênăquanăđ năchiăphíănh :ăchiăphíăphơnă
bón,ăchiăphíăthu cătr ăsơu,ăchiăphíălaoăđ ngầ
2.1.2. Chiăphíăyăt
2.1.2.1.

Chi phí y t

Chiăphíăđ ăt oăraăm tăs năph m,ăd chăv ălƠăc ăh iăthayăth ăt tănh tăb ăm tăđiă
doăs ăd ngăcácăngu năl căđ ăt oăraăcácăs năph măd chăv ăđ uăra.ăTrongăl nhăv căyăt ă
chiăphíălƠăgiáătr ăc aăngu năl căđ

căs ăd ngăđ ăt oăraăm tăd chăv ăyăt

Cóăr tănhi uăquanăđi măkhácănhauăv ăchiăphí,ăđ iăv iăng
lƠăt tăc ăcácăkho năng

iăcungăc păd chăv ă

iăs ăd ngăc năph iăchiătr ătrênăc ăs ăđưătínhăđúng,ătínhăđ ă

c aă vi că chuy nă giaoă d chă v .ă

iă v iă ng

iă b nh,ă chiă phíă lƠă t ngă s ă ti nă mƠă h ă

ph iăcóăđ ătr ătr căti păchoăcácăd chăv ăc ngăv iăcácăkho ngăchiăphíăkhácăph iăb ăraă
trongăth iăgianăd
2.1.2.2.

ngăb nhăvƠăm tămátădoăngh ă măgơyănên.
Vi n phí

Vi nă phíă lƠă kháiă ni mă riêngă c aă Vi tă Namă vƠă m tă s ă n

că trongă quáă trìnhă

chuy năđ iăn năkinhăt .ăVi năphíălƠăhìnhăth căchiătr ătr căti păchoăquáătrìnhăkhámă
ch aăb nhăt iăth iăđi măng
kho năng

iăb nhăs ăd ngăd chăv ăyăt ăhayănóiăcáchăkhácălƠăcácă

iăb nhăph iătr ăt ăti nătúiăkhiăs ăd ngăd chăv ăyăt .

Chiăphíă mƠăcácăc ăs ăkhámăch aăb nhăthuăc aăng

i s ăd ngăd chăv ă yă t ă

hayăthanhătoánăv iăBHYTăhi nănayă ăVi tăNamăch ălƠăm tăph năvi năphíătheoăquyă
đ nhă c aă Ngh ă

nhă 95/CPă ngƠyă 27/8/1994ă c aă Chínhă Ph .ă M tă ph nă vi nă phíă lƠă

m tăph nătrongăt ngăchiăphíăchoăvi căkhámăch aăb nh.ăM tăph năvi năphíăch ătínhă
ti năthu c,ăd chă truy n,ă máu,ăhóaăch t,ăxétănghi m,ăch păXă quang,ăv tăt ătiêuăhaoă
thi tăy uăvƠăd chăv ăkhámăch aăb nh.ăKhôngătínhăkh uăhaoătƠiăs năc ăđ nh,ăchiăphíă
s aăch aăth

ngăxuyên,ăchiăphíăhƠnhăchính,ăđƠoăt o,ănghiênăc uăkhoaăh c,ăđ uăt ă


14

xơyăd ngăc ăs ăv tăch tăvƠătrangăthi tăb ăl n.ă
thuă m tă ph nă vi nă phíă đ
ng

iăb nhăngo iătrú,ăbi uăgiáă

că tínhă theoă l nă khámă b nhă vƠă cácă d chă v ă k ă thu tă mƠă

iăb nhătr căti păs ăd ng.ăă

phíă đ

iăv iăng

că tínhă theoă ngƠyă gi

iăv iăng

iăb nhăn iătrú,ăbi uăgiáăthuăm tăl năvi nă

ngă đi uă tr ă n iă trúă c aă t ngă chuyênă khoaă theoă phơnă

h ngăb nhăvi năvƠăcácăkho năchiăphíăth căt ăs ăd ngătr căti păchoăng

iăb nhăbaoă

g m:ăti năthu c,ămáu,ăd chătruy n,ăxétănghi m,ăch păxăquangăvƠăthu căc ngăquangă
(quyăđ nhăt iăThôngăt ăliênăb ăs ă14/TTLB ậ s ăth ăt ă24ăb ngă2.1,ăph ăl că2).
Nguyênă nh nă t ngă thêmă chíă phíă đi uă tr ă trongă s nă xu tă nôngă nghi pă doă cácă
y uăt ăkháchăquanănh :ătu iătác,ătìnhătr ngăs căkh e,ătìnhătr ngăthiênătai,ăd chăb nh,ă
thayăđ iăth iăti t,ăkh ăn ngăti păc năd chăv ăyăt ầvƠăcácăy uăt ăch ăquanănh :ătìnhă
tr ngăhútăthu c, tìnhătr ngău ngăr

u,ăki năth căphòngătr ăb nh,ăthuănh p,ăs ăl năti pă

xúcăTBVTVầ
2.1.3. Thu c b o v th c v t
2.1.3.1.

Khái ni m thu c b o v th c v t

Cóăr tănhi uăkháiăni măv ăTBVTV,ăsauăđơyălu năv năgi iăthi uăm tăs ăđ nh
ngh aăc ăb năc aăTBVTVănh :
TBVTVă lƠă nh ngă ch ă ph mă cóă ngu nă g că hóaă ch t,ă th că v t,ă đ ngă v t,ă viă
sinhăv tăvƠăcácăch ăph măkhácădùngăđ ăphòngătr ăsinhăv tăgơyăh iătƠiănguyênăth că
v t.ăG măcácăch ăph mădùngăđ ăphòngătr ăsinhăv tăgơyăh iătƠiănguyênăth căv t,ăcácă
ch ăph măđi uăhòaăsinhătr

ngăth căv t,ăch tălƠăr ngăhayăkhôălá;ăcácăch ăph măcóă

tácăd ngăxuaăđu iăhayăthuăhútăcácălo iăsinhăv tăgơyăh iătƠiănguyênăth căv tăđ năđ ă
tiêuă di t.ă (Ngu n:ă Phápă l nhă b oă v ă vƠă ki mă d chă th că v tă n

că CHXHCNă Vi tă

NamăvƠăđi uăl ăqu nălỦăTBVTV).
TBVTV hay nôngăd
ch tăt ngăh păđ

călƠănh ngăch tăđ căcóăngu năg căt ăt ănhiênăhayăhóaă

cădùngăđ ăb oăv ăcơyătr ngăvƠănôngăs n,ăch ngăl iăs ăpháăho iăc aă

nh ngăsinhăv tăgơyăh iăđ nătƠiănguyênăth căv t.ăNh ngăsinhăv tăgơyăh iăchínhăg mă


15

sơuă h i,ă b nhă h i,ă c ă d i,ă chu tă vƠă cácă tácă nhơnă khác.ă TBVTVă lƠă nh ngă h păch tă
hoáăh că(vôăc ,ăh uăc ),ănh ngăch ăph măsinhăh că(ch tăkhángăsinh,ăviăkhu n,ăn m,ă
siêuăviătrùng,ătuy nătrùng,ăầ),ănh ngăch tăcóăngu năg căth căv t,ăđ ngăv t,ăđ

căs ă

d ngăđ ăb oăv ăcơyătr ngăvƠănôngăs n,ăch ngăl iăs ăpháăh iăc aănh ngăsinhăv tăgơyă
h iă(cônătrùng,ănh n,ătuy nătrùng,ăchu t,ăchim,ăthúăr ng,ăn m,ăviăkhu n,ărongărêu,ăc ă
d i,ăầ).
Theoăquiăđ nhăt iăđi uă1,ăch

ngă1,ăđi uăl ăqu nălỦăTBVTVă(banăhƠnhăkèmă

theoăNgh ăđ nhăs ă58/2002/N -CPăngƠyă03/6/2002ăc aăChínhăph ),ăngoƠiătácăd ngă
phòngătr ăsinhăv tăgơyăh iătƠiănguyênăth căv t,ăTBVTVăcònăbaoăg măc ănh ngăch ă
ph măcóătácăd ngăđi uăhoƠăsinhătr

ngăth căv t,ăcácăch tălƠmăr ngălá,ălƠmăkhôăcơy,

giúpăchoăvi căthuăho chămùaă mƠngăb ngăc ăgi iăđ

căthu năti nă(thuăho chăbôngă

v i,ăkhoaiătơyăb ngămáyămóc,ăầ).ăNh ngăch ăph măcóătácăd ngăxuaăđu iăho căthuă
hútăcácăloƠiăsinhăv tăgơyăh iătƠiănguyênăth căv tăđ năđ ătiêuădi t.
ănhi uăn

cătrênăth ăgi iăTBVTVăcóătênăg iălƠăthu cătr ăd chăh i.ăS ăd ăg iă

lƠăthu cătr ăd chăh iălƠăvìănh ngăsinhăv tă gơyă h iăchoăcơyătr ngăvƠănôngăs nă (cônă
trùng,ănh n,ătuy nătrùng,ăchu t,ăchim,ăn m,ăviăkhu n,ăc ăd i,ăầ)ăcóăm tătênăchungă
lƠănh ngăd chăh i,ădoăv yănh ngăch tădùngăđ di tătr ăchúngăđ

căg iălƠăthu cătr ă

d chăh i.
2.1.3.2.

Các nhóm thu c b o v th c v t

Vi căphơnălo iăthu căBVTVăcóăth ăth căhi nătheoănhi uăcáchănh ăphơnălo iă
theoăđ iăt

ngăphòngătr ă(thu cătr ăsơu,ăthu cătr ăb nh,ầ)ăho căphơnălo iătheoăg că

hóaăh că(nhómăcloăh u c ,ănhómălơnăh uăc ,ầ).ăCácăthu cătr ăsơuăcóăngu năg că
khácănhauăthìătínhăđ căvƠăkh ăn ngăgơyăđ căkhácănhau.
2.1.3.3.

Phân lo i thu c b o v th c v t

Phân lo i d a trên đ i t

ng sinh v t h i


16

- Thu c tr b nh
- Thu c tr nh n
- Thu c tr sơuăăă
- Thu c tr tuy nătrùng
- Thu c tr c
- Thu căđi uăhòaăsinhătr
- Thu c tr

ng

c

- Thu c tr chu t
Phân lo i theo g c hóa h c
Theo Nguy n Tr năOánhăvƠăc ng s (2007),ăTBVTVăcóăg căhóaăh căphơnăraă
lƠmă8ănhómăsau:
- Nhómăthu c th o m c:ăcóăđ đ c c pătínhăcaoănh ngămauăphơnăh y trong
môiătr

ng.
- Nhómă cloă h uă c :ă DDT,ă 666,ầă nhómă nƠyă cóă đ đ c c pă tínhă t

th pă nh ngă t nă l uă lơuă trongă c ăth ng

i,ă đ ng v tă vƠă môiătr

ngă đ i

ng,ă gơyă đ că mưnă

tínhănênănhi u s n ph m b c m ho c h n ch s d ng.
- Nhómă lơnă h uă c :ă Wofatox Bi-58,...đ đ c c pă tínhă c aă cácă lo i thu c
thu că nhómă nƠyă t
tr

ngă đ iă caoă nh ngă mauă phơnă h yă trongă c ă th ng

iă vƠă môiă

ngăh năsoăv iănhómăcloăh uăc .
- Nhómăcarbamate:ăMipcin,ăBassa,ăSevin,ầđơyălƠăthu căđ

b iăvìăthu căt
phơnăh yăt

ngăđ i r ti n, hi u l căcao,ăđ đ c c pătínhăt

ngăt ănhómălơnăh uăc .

cădùngăr ngărưiă

ngăđ i cao, kh n ngă