Tội phạm chưa hoàn thành trong luật hình sự việt nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN: LUẬT TƯ PHÁP

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 33 (2007 – 2011)
Đề tài:

TỘI PHẠM CHƯA HOÀN THÀNH TRONG
LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

Giáo viên hướng dẫn
TS. PHẠM VĂN BEO

Sinh viên thực hiện
TRẦN QUANG VŨ
MSSV: 5075161
Lớp: Luật Tư Pháp II – K33

Cần Thơ, 04/2011


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
LỜI CẢM ƠN
bàa
Để hoàn thành tốt luận văn này, trước hết tôi xin chân thành cám ơn các thầy cô Khoa
Luật trường Đại học Cần Thơ đã trang bị kiến thức cho tôi trong quá trình học tập.
Tôi kính lời cảm ơn thầy TS. Phạm Văn Beo, Trưởng Bộ môn Tư Pháp Khoa Luật
trường Đại học Cần Thơ đã tận tình hướng dẫn tôi trong thời gian thực hiện luận văn này.
Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến với gia đình, những người luôn bên cạnh tôi và hỗ trợ
hết mực về cả vật chất và tinh thần cho tôi.

Tôi cũng gởi lời cảm ơn đến tất cả các bạn đã giúp đỡ, động viên tôi.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Cần Thơ, ngày 04 tháng 04 năm 2010
Sinh viên
Trần Quang Vũ

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

2

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

˜&™
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày tháng năm 2011
Giáo viên hướng dẫn

TS. Phạm Văn Beo

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

3

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

˜&™
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày tháng
Giáo viên phản biện

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

4

năm 2011

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam

MỤC LỤC
Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................................... 1
3. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................................ 2
4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................... 2
5. Bố cục đề tài ................................................................................................................... 2
CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT VỀ CHẾ ĐỊNH TỘI PHẠM CHƯA HOÀN THÀNH
TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM
1.1. Khái niệm về chế định tội phạm chưa hoàn thành .................................................. 3

1.1.1. Khái niệm về các giai đoạn thực hiện tội phạm ...................................................... 3
1.1.2. Khái niệm về chế định tội phạm chưa hoàn thành ................................................. 4
1.1.3. Khái niệm về chuẩn bị phạm tội .............................................................................. 4
1.1.3.1. Khái niệm ............................................................................................................... 4
1.1.3.2. Dấu hiệu cơ bản của chuẩn bị phạm tội................................................................. 5
1.1.4. Khái niệm về phạm tội chưa đạt .............................................................................. 6
1.1.4.1. Khái niệm phạm tội chưa đạt................................................................................. 6
1.1.4.2. Dấu hiệu cơ bản của phạm tội chưa đạt................................................................. 6
1.1.4.3. Phân loại phạm tội chưa đạt .................................................................................. 7
1.2. Phân tích cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội chưa hoàn thành tại
Phần Chung Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009)........................... 8
1.2.1. Khái quát chung về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Bộ luật hình sự
năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) ............................................................................. 8
1.2.1.1. Cấu thành tội phạm cơ bản..................................................................................... 8
1.2.1.2. Cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội chưa hoàn thành ................................. 9
1.2.2. Phân tích cấu thành tội phạm của hành vi chuẩn bị phạm tội ............................ 10
1.2.3. Phân tích cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội chưa đạt ............................ 12
1.2.4. Phân biệt chế định tội phạm chưa hoàn thành với một số hình thức
phạm tội khác trong quá trình thực hiện tội phạm ........................................................ 13
1.2.4.1. Tội phạm chưa hoàn thành và ý định phạm tội ................................................... 14
1.2.4.2. Phạm tội chưa đạt và chuẩn bị phạm tội.............................................................. 15
1.2.4.3. Tội phạm chưa hoàn thành và tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội .............. 16
1.2.4.4. Tội phạm chưa hoàn thành và tội phạm kết thúc ................................................. 16
1.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu chế định tội phạm chưa hoàn thành ...................... 17
1.3.1. Ý nghĩa trong lý luận .............................................................................................. 17
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn........................................................................................... 18
GVHD: TS. Phạm Văn Beo

5

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
1.4. Lịch sử hình thành chế định tội phạm chưa hoàn thành ...................................... 18
1.4.1. Chế định tội phạm chưa hoàn thành trong pháp luật hình sự của các nước
trên thế giới ....................................................................................................................... 18
1.4.2. Lịch sử chế định tội phạm chưa hoàn thành trong
pháp luật hình sự Việt Nam ............................................................................................. 21
1.4.2.1. Chế định tội phạm chưa hoàn thành dưới thời phong kiến .................................. 21
1.4.2.2. Giai đoạn trước khi Bộ luật hình sự năm 1985 ra đời ......................................... 23
1.4.2.3. Giai đoạn từ khi Bộ luật hình sự năm 1985 ra đời đến trước khi
Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009).................................................. 25
CHƯƠNG 2. TỘI PHẠM CHƯA HOÀN THÀNH TRONG CÁC QUY ĐỊNH PHẦN
CÁC TỘI PHẠM BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 (SỬA ĐỔI, BỔ SUNG NĂM 2009)
2.1. Định tội danh đối với hành vi phạm tội chưa hoàn thành .................................... 28
2.2. Hành vi phạm tội chưa hoàn thành tại Phần các tội phạm của Bộ luật hình sự năm
1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009)................................................................................... 29
2.2.1. Hành vi chuẩn bị phạm tội..................................................................................... 29
2.2.1.1. Nhóm tội xâm phạm an ninh quốc gia; tính mạng, sức khỏe, danh dự,
nhân phẩm, con người & quyền tự do, dân chủ của công dân.......................................... 30
2.2.1.2. Nhóm tội xâm phạm sở hữu; trật tự quản lý kinh tế; môi trường & ma túy......... 31
2.2.1.3. Nhóm tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng;
trật tự quản lý hành chính & tội phạm về chức vụ ........................................................... 33
2.2.1.4. Nhóm tội xâm phạm hoạt động tư pháp; nghĩa vụ,
trách nhiệm của quân nhân & tội phá hoại hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm
chiến tranh ........................................................................................................................ 35
2.2.2. Hành vi phạm tội chưa đạt..................................................................................... 36
2.2.1.1. Nhóm tội xâm phạm an ninh quốc gia & tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm,
con người ........................................................................................................................... 36

2.2.1.2. Nhóm tội xâm phạm quyền tự do, dân chủ của công dân; sở hữu;
trật tự quản lý kinh tế; & môi trường ................................................................................ 37
2.2.1.3. Nhóm tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng;
trật tự quản lý hành chính & tội phạm về chức vụ ........................................................... 41
2.2.1.4. Nhóm tội xâm phạm hoạt động tư pháp & nghĩa vụ,
trách nhiệm của quân nhân .............................................................................................. 42
CHƯƠNG 3. NHỮNG BẤT CẬP VÀ GIẢI PHÁP VỀ CHẾ ĐỊNH TỘI PHẠM CHƯA
HOÀN THÀNH TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM
3.1. Những bất cập về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Bộ luật hình sự
năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) ......................................................................... 44
3.1.1. Những bất cập về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Phần chung
GVHD: TS. Phạm Văn Beo

6

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) ............................................... 44
3.1.1.1. Chuẩn bị phạm tội................................................................................................. 44
3.1.1.2. Phạm tội chưa đạt................................................................................................. 45
3.1.2. Những bất cập về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Phần các tội phạm Bộ
luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009)...................................................... 47
3.1.3. Những bất cập về chế định tội phạm chưa hoàn thành trên thực tế ................... 48
3.2. Giải pháp hoàn thiện chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt
Nam ................................................................................................................................... 49
3.2.1. Giải pháp về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Phần chung Bộ luật hình
sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) ...................................................................... 50
3.2.1.1. Chuẩn bị phạm tội................................................................................................. 50

3.2.1.2. Phạm tội chưa đạt................................................................................................ 51
3.2.2. Giải pháp về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Phần các tội phạm Bộ luật
hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) ............................................................. 55
3.2.3. Giải pháp về chế định tội phạm chưa hoàn thành trên thực tế............................ 56
3.3. Xây dựng mô hình lí luận của chế định tội phạm chưa hoàn thành.................... 57
3.3.1. Mô hình lí luận tại Phần chung Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm
2009) .................................................................................................................................. 57
3.3.2. Cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội chưa hoàn thành .............................. 58
Tài liệu tham khảo

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

7

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Trong quá trình hội nhập quốc tế, sự xuất hiện và ngày càng phát triển hơn của nền
kinh tế thị trường đã đem lại nhiều lợi ích cho đời sống của nhân dân. Đất nước ta ngày
càng phát triển về mọi mặt, đời sống của người dân ngày càng được nâng cao cả về mặt vật
chất và tinh thần. Nhưng bên cạnh những mặt tích cực, thì cũng còn những mặt tiêu cực xảy
ra, đó là sự xuất hiện của nhiều loại tội phạm mới, hay những loại tội phạm cũ nhưng mức
độ nguy hiểm và tinh vi hơn thì việc phòng ngừa những loại tội phạm đó là một khâu quan
trọng hơn là để tội phạm đã xảy ra rồi mới trừng trị. Việc phá vỡ những ý định phạm tội, răn
đe những hành vi còn chưa gây ra hậu quả là điều cần thiết hơn hết, giúp cho việc giữ gìn sự
an toàn và bình yên của xã hội. Trong các hệ thống văn bản pháp luật của nước ta, chỉ có
pháp luật hình sự là công cụ hữu hiệu nhất trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm.

Thế nên, pháp luật hình sự không chỉ có những quy định nhằm trừng phạt những hành vi
phạm tội đã xảy ra, mà hơn hết còn phải có những quy định nhằm răn đe, phòng ngừa tội
phạm ở mức độ khi người phạm tội mới có ý định thực hiện hành vi hoặc đã thực hiện hành
vi nhưng chưa gây ra hậu quả theo quy định của pháp luật.
Hơn nữa, trong quá trình tìm hiểu chế định tội phạm chưa hoàn thành, người viết nhận
thấy có rất nhiều bài viết, sách báo, công trình nghiên cứu khoa học về chế định này của
GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa, PGS.TS. Lê Thị Sơn, TS. Phạm Văn Beo, Ths. Đinh Văn Quế,
Ths. Luật gia Đặng Đình Thái.v.v.. nhưng không đi sâu vào phân tích chuyên khảo mà chỉ ở
mức độ khái quát chung về các giai đoạn thực hiện tội phạm hay đi sâu vào phân tích các
trường hợp chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt theo quy định của Bộ luật hình sự hiện
hành. Mà chưa định hình một cách khái quát, phân tích một cách cụ thể về toàn bộ chế định
tội phạm chưa hoàn thành.
Chính vì những lý do đó để hiểu rõ, hiểu đúng và cụ thể những quy định pháp luật về
chế định tội phạm chưa hoàn thành, nghiên cứu những bất cập trong quy định của pháp luật
và đưa ra những ý kiến đề xuất là một vấn đề rất cần thiết và có ý nghĩa quan trọng trong lý
luận và trong việc áp dụng pháp luật một cách đúng đắn trên thực tế. Thế nên, người viết đã
chọn đề tài: “Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam” để làm đề tài
nghiên cứu trong luận văn cuối khóa.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài sẽ làm rõ hơn những quy định của pháp luật về chế định tội phạm
chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam. Thông qua đó đưa ra những quy định còn
hạn chế và nêu lên những đề xuất góp phần làm cho chế định tội phạm chưa hoàn thành nói
riêng và pháp luật hình sự nói chung ngày càng hoàn thiện hơn.
3. Phạm vi nghiên cứu
GVHD: TS. Phạm Văn Beo

8

SVTH: Trần Quang Vũ

Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
Đề tài chỉ giới hạn trong phạm vi nghiên cứu những quy định của pháp luật về chế
định tội phạm chưa hoàn thành trong Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm
2009), đồng thời đưa ra một số quy định còn hạn chế và nêu lên một số ý kiến đề xuất góp
phần hoàn thiện những quy định về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự
Việt Nam.
4. Phương pháp nghiên cứu
Khi thực hiện nghiên cứu đề tài này người viết đã sử dụng tổng hợp nhiều phương
pháp nghiên cứu nhưng trong đó chú trọng sử dụng chính những phương pháp sau:
- Phương pháp phân tích;
- Phương pháp thống kê;
- Phương pháp tổng hợp;
- Phương pháp trích dẫn.
5. Bố cục đề tài
Bố cục của đề tài được chia làm ba phần: Phần mở đầu, Phần nội dung, Phần kết luận.
Trong đó Phần nội dung được chia làm ba chương:
Chương 1: Khái quát về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt
Nam.
Chương 2: Tội phạm chưa hoàn thành trong các quy định Phần các tội phạm Bộ luật
hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009).
Chương 3: Những bất cập và giải pháp về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong
Luật hình sự Việt Nam.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

9

SVTH: Trần Quang Vũ

Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
Phần nội dung
Chương 1
KHÁI QUÁT VỀ CHẾ ĐỊNH TỘI PHẠM CHƯA HOÀN THÀNH
TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM
Tại chương này, người viết đi sâu vào phân tích những khái quát chung về chế định
tội phạm chưa hoàn thành: Về khái niệm, về cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội chưa
hoàn thành tại Phần chung Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009). Từ đó,
phân biệt chế định tội phạm chưa hoàn thành với các chế định khác trong cùng Bộ luật hình
sự. Hơn nữa, xem qua lịch sử về chế định này trong pháp luật hình sự của các nước trên thế
giới, cũng như lịch sử hình thành trong pháp luật hình sự Việt Nam để có được cái nhìn
tổng quan về chế định này.
1.1. Khái niệm về chế định tội phạm chưa hoàn thành
1.1.1. Khái niệm về các giai đoạn thực hiện tội phạm
Hoạt động phạm tội cũng như bất kỳ hoạt động nào khác của con người trong xã hội,
nó diễn ra theo một quá trình và trong một khoảng thời gian dài, ngắn nhất định. Người cố ý
thực hiện tội phạm bao giờ cũng mong muốn thực hiện trọn vẹn quá trình đó để đạt được kết
quả mong muốn. Nhưng trong thực tế có những trường hợp vì những nguyên nhân ngoài ý
muốn, người phạm tội đã không thực hiện được toàn bộ quá trình đó mà phải dừng lại ở
những thời điểm khác nhau. Vì vậy, với mục đích phòng ngừa tội phạm trong việc xử lý
hình sự, pháp luật hình sự đã đặt ra trách nhiệm hình sự đối với các trường hợp này. Do đó,
để đánh giá mức độ thực hiện tội phạm và qua đó có cơ sở để xác định phạm vi trách nhiệm
hình sự của người phạm tội, Luật hình sự Việt Nam phân biệt ba mức độ thực hiện tội
phạm: chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt và tội phạm hoàn thành.
Có ba điểm khác nhau cơ bản giữa các giai đoạn phạm tội chính là ở những yếu tố
khách quan của hành vi phạm tội bao gồm:
1) Tính chất nguy hiểm cho xã hội của các hành vi phạm tội;
2) Mức độ thực hiện ý định phạm tội của chủ thể thực hiện hành vi;
3) Thời điểm chấm dứt của những hành vi đó1

Về bản chất, vấn đề các giai đoạn thực hiện tội phạm chỉ đặt ra đối với những trường
hợp phạm tội với lỗi cố ý trực tiếp. Đối với những tội có lỗi cố ý gián tiếp hay vô ý chỉ có
thể có tội hay không có tội vì những trường hợp đó, người phạm tội thực hiện các hành vi
của mình nhằm vào các mục đích khác chứ không phải mục đích của tội phạm. Do đó, khi
họ chuẩn bị hoặc thực hiện các hành vi của mình thì đó không phải là các hành vi hướng tới
1

Lâm Minh Hạnh, Những vấn đề lý luận cơ bản về tội phạm trong luật hình sự Việt Nam, Chương III, Các giai đoạn
phạm tội, NXB khoa học Xã hội, Hà Nội, 1986.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

10

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
việc thực hiện tội phạm. Chỉ khi có hậu quả nguy hiểm cho xã hội của các hành vi đó xảy ra,
tội phạm mới được coi là hoàn thành. Xét ở góc độ chủ quan, khi hậu quả chưa xảy ra,
người thực hiện hành vi không ý thức được là mình đang thực hiện tội phạm. Vì vậy, không
thể đặt ra trách nhiệm hình sự đối với họ.
Đối với tội phạm có lỗi cố ý trực tiếp, người phạm tội nhận thức được tính nguy hiểm
cho xã hội của hành vi mình, nhận thức được hậu quả từ hành vi đó sẽ xảy ra và mong muốn
cho hậu quả đó xảy ra. Vì vậy, khi họ bắt tay thực hiện một hành vi nào đó có liên quan đến
tội phạm, họ ý thức được rằng mình đang hướng đến việc thực hiện tội phạm đến cùng
nhằm đạt được những gì mình đặt ra khi phạm tội. Việc họ không thực hiện được tội phạm
đến cùng không phải do họ mong muốn mà vì những trở lực khách quan ngăn cản họ. Truy
cứu trách nhiệm hình sự đối với họ nhằm cải tạo, giáo dục họ từ bỏ ý định phạm tội khi họ
có ý định “thua keo này, bày keo khác”.

Như vậy, các giai đoạn thực hiện tội phạm là các bước trong quá trình cố ý (trực tiếp)
thực hiện tội phạm bao gồm chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt và tội phạm hoàn thành.
1.1.2. Khái niệm về chế định tội phạm chưa hoàn thành
Từ khái niệm về các giai đoạn thực hiện tội phạm, ta có thể rút ra được khái niệm về
tội phạm chưa hoàn thành, như sau:
Tội phạm chưa hoàn thành là các bước trong quá trình cố ý (trực tiếp) thực hiện tội
phạm nhưng người phạm tội chưa thực hiện được ý định phạm tội của mình để có thể cấu
thành một tội phạm độc lập được quy định trong Bộ luật hình sự Việt Nam.
Chế định tội phạm chưa hoàn thành bao gồm hai giai đoạn: Giai đoạn chuẩn bị phạm
tội và phạm tội chưa đạt, hay thường được gọi là hoạt động tội phạm sơ bộ2.
1.1.3. Khái niệm về chuẩn bị phạm tội
1.1.3.1. Khái niệm
Chuẩn bị phạm tội là một giai đoạn trong quá trình thực hiện tội phạm, nhưng ở giai
đoạn này người phạm tội tuy đã có một số hành vi khách quan được biểu hiện ra bên ngoài
ý nghĩ, tư tưởng phạm tội, nhưng hành vi này chưa phải là hành vi thuộc mặt khách quan
của cấu thành tội phạm, tức là bắt tay vào việc thực hiện tội phạm (chưa có hành vi xâm
phạm đến đối tượng tác động)3.
1.1.3.2. Dấu hiệu cơ bản của chuẩn bị phạm tội
Thời điểm sớm nhất của giai đoạn phạm tội này là thời điểm người phạm tội bắt đầu
có hành vi tạo ra những điều kiện vật chất hoặc tinh thần giúp cho việc thực hiện hành vi
phạm tội có thể xảy ra và xảy ra được thuận lợi, dễ dàng hơn. Những suy nghĩ, tính toán của
con người diễn ra trong đầu của họ không phải là chuẩn bị phạm tội dù đó là ý định phạm
tội. Thời điểm muộn nhất là thời điểm trước lúc người phạm tội bắt đầu thực hiện hành vi
2

TSKH. Lê Cảm, Các nghiên cứu chuyên khảo về phần chung luật hình sự tập IV, NXB Công an nhân dân, 2002,
Tr.112.
3
Ths. Đinh Văn Quế, Tìm hiểu tội phạm và hình phạt trong luật hình sự Việt Nam, NXB Phương Đông, 2010, Tr.107.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

11

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
khách quan được phản ánh trong cấu thành tội phạm. Đó là thời điểm giới hạn giữa chuẩn bị
phạm tội và phạm tội chưa đạt.
Tóm lại, hành vi chuẩn bị phạm tội phải được thể hiện dưới ba dấu hiệu:
- Người chuẩn bị phạm tội có hành vi chuẩn bị các điều kiện vật chất hoặc tinh thần
cho việc thực hiện tội phạm.
- Hành vi chuẩn bị phạm tội dừng lại trước khi người phạm tội thực hiện các hành vi
được mô tả trong cấu thành tội phạm hoặc hành vi đi liền trước các hành vi đó.
- Việc dừng lại ở giai đoạn này là do nguyên nhân khách quan ngoài ý muốn của người
phạm tội.
Ở giai đoạn chuẩn bị phạm tội, người phạm tội đã có hành vi nhưng chưa phải là hành
vi thực hiện tội phạm, mà chỉ là hành vi chuẩn bị thực hiện hành vi khách quan của tội
phạm. Hành vi khách quan của tội phạm là hành động và không hành động được quy định
trong cấu thành tội phạm cụ thể. Ví dụ, hành vi dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực ngay
tức khắc nhằm chiếm đoạt tài sản là hành vi khách quan của tội cướp tài sản, hành vi dùng
thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác là hành vi khách quan của tội lừa
đảo chiếm đoạt tài sản, hành vi đối xử tàn ác người lệ thuộc mình là hành vi khách quan của
tội hành hạ người khác.v.v..
Để phân biệt đâu là hành vi chuẩn bị phạm tội, đâu là hành vi khách quan của cấu
thành tội phạm phải căn cứ vào điều văn của điều luật quy định của tội phạm đó. Tuy nhiên,
do kỹ thuật lập pháp nên không phải điều văn của điều luật nào cũng quy định rõ hành vi
khách quan của cấu thành tội phạm, mà có nhiều điều luật nhà làm luật không quy định
hành vi khách quan mà phải căn cứ vào giải thích chính thức, giải thích khoa học hoặc của

các cơ quan có thẩm quyền như các thông tư, nghị quyết (Thông tư liên tịch, Nghị Quyết
của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao). Ví dụ, Điều 93 Bộ luật hình sự quy định
tội giết người, nhưng điều luật chỉ quy định: “người nào giết người…” còn hành vi giết
người bao gồm những hành vi nào thì điều luật không quy định. Ngay cả trong trường hợp
điều luật quy định hành vi khách quan của cấu thành tội phạm, thì cũng không phải bao giờ
cũng nhận biết được hành vi nào là hành vi khách quan, mà nhiều điều luật chỉ quy định
hành vi chung, còn hành vi cụ thể thì phải căn cứ vào các giải thích cụ thể thì mới xác định
được4.
1.1.4. Khái niệm về phạm tội chưa đạt
1.1.4.1. Khái niệm phạm tội chưa đạt
Phạm tội chưa đạt là một giai đoạn trong quá trình thực hiện tội phạm do cố ý trực
tiếp. Đồng thời là trường hợp một người đã bắt đầu thực hiện hành vi phạm tội, xâm phạm

4

Ths. Đinh Văn Quế, đd, Tr.107.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

12

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
đến các quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ nhưng không thực hiện được hành vi đó
đến cùng vì những nguyên nhân khách quan ngoài ý muốn của người đó5.
1.1.4.2. Dấu hiệu cơ bản của phạm tội chưa đạt
Hành vi phạm tội chưa đạt phải được thể hiện dưới ba dấu hiệu:
- Một là, người phạm tội đã bắt đầu thực hiện tội phạm. Đây là dấu hiệu phân biệt

chuẩn bị phạm tội với phạm tội chưa đạt. Sự bắt đầu này thể hiện ở chỗ: người phạm tội đã
bắt đầu thực hiện hành vi khách quan được mô tả trong cấu thành tội phạm. Ví dụ, kẻ giết
người đã bắt đầu thực hiện hành vi tước đoạt sinh mạng người khác như đã đâm, chém,
bắn… là hành vi được mô tả trong cấu thành tội phạm của tội giết người (Điều 93 Bộ luật
hình sự). Cũng coi là đã bắt đầu thực hiện tội phạm khi người phạm tội đã thực hiện được
hành vi đi liền trước hành vi khách quan. Đó là những hành vi mà về mặt khách quan và chủ
quan đã thể hiện rằng đó là sự bắt đầu của hành vi khách quan và tiếp ngay sau đó là hành vi
khách quan sẽ xảy ra. Ví dụ, hành vi nhặt dao để đâm, lắp đạn để bắn trong trường hợp
phạm tội giết người được coi là những hành vi đi liền trước. Những hành vi này chưa phải là
hành vi khách quan, chưa phải là hành vi tước đoạt sinh mạng của người khác nhưng đó là
sự bắt đầu của hành vi khách quan, và kế tiếp ngay sau đó tất yếu hành vi khách quan sẽ xảy
ra. Những hành vi đi liền trước như vậy tuy thể hiện sự chuẩn bị nhưng nó rất gần với hành
vi khách quan, không tách ra được nên cũng được coi là hành vi thực hiện tội phạm.
- Hai là, người phạm tội chưa thực hiện tội phạm đến cùng (về mặt pháp lý). Nghĩa
là, hành vi của họ chưa thỏa mãn hết các dấu hiệu thuộc mặt khách quan được mô tả trong
cấu thành tội phạm. Những trường hợp này có thể xảy ra ở một trong những dạng dưới đây:
+ Chủ thể chưa thực hiện được hành vi khách quan mà mới chỉ thực hiện được hành vi
đi liền trước.
+ Chủ thể đã thực hiện hành vi khách quan nhưng chưa thực hiện hết các hành vi
khách quan được mô tả trong cấu thành tội phạm.
+ Chủ thể đã thực hiện hành vi khách quan nhưng chưa gây ra hậu quả của tội phạm (ở
những tội phạm có cấu thành vật chất).
+ Chủ thể đã thực hiện hành vi khách quan, có hậu quả xảy ra nhưng không có quan hệ
nhân quả với hành vi khách quan mà chủ thể thực hiện (ở tội phạm có cấu thành vật chất).
- Ba là, người phạm tội không thực hiện được tội phạm đến cùng là do nguyên nhân
ngoài ý muốn của họ. Bản thân người phạm tội vẫn muốn tội phạm được hoàn thành nhưng
tội phạm không hoàn thành được là có thể do:
+ Nạn nhân hoặc người bị hại đã chống lại được hoặc đã tránh được;
+ Người khác đã ngăn chặn được;

5

Trịnh Tiến Việt, Về phạm tội chưa đạt và một số hình thức phạm tội khác trong quá trình thực hiện tội phạm, Tạp chí
Khoa học ĐHQGHN, Luật học 25 (2009), Tr.125-133.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

13

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
+ Có những trở ngại khác như bắn nhưng đạn không nổ, thuốc độc dùng đầu độc
không đủ liều lượng hoặc thuốc giả…6
1.1.4.3. Phân loại phạm tội chưa đạt
- Căn cứ vào mục đích của hành vi phạm tội, phạm tội chưa đạt bao gồm hai trường
hợp:
+ Phạm tội chưa đạt đã hoàn thành
Là trường hợp người phạm tội đã thực hiện hết hành vi thuộc mặt khách quan của cấu
thành, nhưng vì nguyên nhân khách quan hậu quả không xảy ra (chưa đạt về hậu quả, đã
hoàn thành về hành vi). Ví dụ, một người có ý định giết người khác, đã dùng súng bắn ba
phát vào nạn nhân và tin rằng nạn nhân đã chết nên bỏ đi, nhưng sau đó, nạn nhân đã được
cứu chữa nên không chết. Ở đây, người phạm tội đã hành động theo ý muốn và tin rằng hậu
quả sẽ xảy ra nhưng lại không xảy ra.
+ Phạm tội chưa đạt chưa hoàn thành
Là trường hợp vì nguyên nhân khách quan mà người phạm tội chưa thực hiện hết hành
vi khách quan của thuộc mặt khách quan của cấu thành tội phạm để gây ra hậu quả, nên hậu
quả không xảy ra (chưa đạt về hậu quả, chưa hoàn thành về hành vi). Ví dụ, một người có ý
định dùng dao đâm găm nhiều nhát vào một người để tước đoạt tính mạng của người đó,

nhưng mới đâm một nhát thì bị người khác giữ tay lại, không tiếp được nữa, nạn nhân
không chết chỉ bị thương. Trường hợp này người phạm tội chưa đâm được như ý muốn,
chưa tin vào hậu quả xảy ra và hậu quả cũng không xảy ra7.
- Căn cứ vào nguyên nhân khách quan cản trở tội phạm thực hiện đến cùng, người ta
cũng có thể chia hành vi phạm tội chưa đạt thành phạm tội chưa đạt vô hiệu là trường hợp
người phạm tội chưa đạt do người phạm tội sai lầm nên mặc dù đã thực hiện hết các hành vi
khách quan mà họ cho là cần thiết nhưng hậu quả vẫn không xảy ra theo mong muốn.
Những sai lầm mà người phạm tội có thể mắc phải là:
+ Sai lầm về đối tượng tác động: không có đối tượng tác động hoặc đối tượng tác động
không có những đặc tính mà người phạm tội tưởng có.
+ Sai lầm về công cụ, phương tiện phạm tội: công cụ, phương tiện phạm tội không có
khả năng gây ra hậu quả mà người phạm tội tưởng có.
Phạm tội chưa đạt vô hiệu thực ra cũng chỉ là một trường hợp đặc biệt của phạm tội
chưa đạt bởi nguyên nhân của nó cũng nằm ngoài ý muốn của người phạm tội. Khác với các
trường hợp phạm tội chưa đạt chưa hoàn thành và phạm tội chưa đạt đã hoàn thành có
nguyên nhân ngoài ý muốn mang tính thuần túy khách quan không thuộc về người phạm tội,
trường hợp phạm tội chưa đạt vô hiệu có nguyên nhân tuy nằm ngoài ý muốn nhưng lại

6

TS. Phạm Văn Beo, Luật hình sự Việt Nam, Quyển 1 (phần chung), NXB Chính Trị Quốc Gia, Hà Nội, 2009, Tr.234
– 235.
7
Ths. Đinh Văn Quế, đd, Tr.115.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

14

SVTH: Trần Quang Vũ

Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
thuộc về ý thức chủ quan của người phạm tội (sự hiểu lầm về đối tượng hoặc phương tiện,
công cụ phạm tội...dẫn tới hậu quả không xảy ra)8.
1.2. Phân tích cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội chưa hoàn thành tại
Phần Chung Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009)
1.2.1. Khái quát chung về chế định tội phạm chưa hoàn thành trong Bộ luật hình
sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009)
Chế định tội phạm chưa hoàn thành được quy định trong Bộ luật hình sự năm 1999
(sửa đổi, bổ sung năm 2009), bao gồm ba điều luật:
+ Chuẩn bị phạm tội tại Điều 17 Bộ luật hình sự;
+ Phạm tội chưa đạt tại Điều 18 Bộ luật hình sự;
+ Quyết định hình phạt của hai giai đoạn trên tại Điều 52 Bộ luật hình sự nhằm quy
định về trách nhiệm hình sự của hai giai đoạn này.
1.2.1.1. Cấu thành tội phạm cơ bản
Đầu tiên, để phân tích cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội chưa hoàn thành thì
chúng ta cần xem xét qua cấu thành tội phạm cơ bản là nền tảng đầu tiên trong việc định tội
danh.
Đối với một tội danh, nhà làm luật mô tả trong các điều luật phần riêng dấu hiệu đặc
trưng của tội phạm để làm cơ sở pháp lý cho việc xác định và phân biệt tội phạm này với
các tội phạm khác, và có thể với cả trường hợp chưa phải là tội phạm. Đây là cấu thành tội
phạm cơ bản của một tội danh.
Mỗi tội danh đều phải có một cấu thành tội phạm cơ bản. Trong cấu thành tội phạm có
thể có nhiều loại trường hợp phạm tội được mô tả với các dạng hành vi phạm tội khác nhau
hoặc với các đối tượng tác động khác nhau. Tương ứng với mỗi loại trường hợp phạm tội có
thể có khung hình phạt riêng. Đây có thể được coi là cấu thành tội phạm gốc của các cấu
thành tội phạm khác.
Do vậy, trong thực tế, khi nói đến cấu thành tội phạm thường được hiểu là cấu thành
tội phạm cơ bản và khái niệm cấu thành tội phạm cơ bản chỉ được sử dụng khi cần phải

phân biệt với các cấu thành tội phạm khác còn không đều chỉ sử dụng khái niệm cấu thành
tội phạm.9
1.2.1.2. Cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội chưa hoàn thành
Tiếp theo, Luật hình sự không chỉ coi hành vi thỏa mãn đầy đủ các dấu hiệu của cấu
thành tội phạm (cơ bản) là tội phạm mà còn coi cả hành vi chuẩn bị cho việc thực hiện tội
phạm cố ý cũng như hành vi chưa thỏa mãn hết các dấu hiệu của cấu thành tội phạm của
một số tội cố ý vì nguyên nhân khách quan là tội phạm. Để có cơ sở pháp lý cho việc truy
8

Ths. Luật gia Đặng Đình Thái, 109 câu hỏi và giải đáp Bộ luật hình sự Việt Nam, NXB Lao Động – Xã Hội, Hà Nội,
2002, Tr.93-96.
9

GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa, Cấu thành tội phạm, Lý luận và thực tiễn, NXB Tư Pháp, Hà Nội, 2004, Tr.14 - 18.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

15

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
cứu trách nhiệm hình sự đòi hỏi phải quy định những trường hợp phạm tội này dưới hình
thức cấu thành tội phạm trong luật hình sự. Đó là cấu thành tội phạm của chuẩn bị phạm tội
và cấu thành tội phạm của phạm tội chưa đạt.
Khác với cấu thành tội phạm (cơ bản) như đã phân tích ở trên, cấu thành tội phạm của
chuẩn bị phạm tội và cấu thành tội phạm của phạm tội chưa đạt không được quy định trực
tiếp cho từng tội danh. Dấu hiệu của chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt được quy định
trong các quy phạm thuộc Phần chung Bộ luật hình sự. Đó là các dấu hiệu có tính chất

chung cho tất cả các tội danh nhưng chưa phải là cấu thành tội phạm của chuẩn bị phạm tội
và cấu thành tội phạm của phạm tội chưa đạt của tội phạm cụ thể. Cấu thành tội phạm này
chỉ được hình thành riêng trên cơ sở kết hợp cấu thành tội phạm của tội phạm cụ thể với quy
định chung về chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt.
Việc thừa nhận sự tồn tại của cấu thành tội phạm của chuẩn bị phạm tội và cấu thành
tội phạm của phạm tội chưa đạt là cần thiết và hoàn toàn có cơ sở. Nếu không thừa nhận có
hai loại cấu thành tội phạm này thì cũng có nghĩa, nguyên tắc “cấu thành tội phạm là cơ sở
pháp lý của trách nhiệm hình sự” không đúng trong trường hợp chuẩn bị phạm tội và phạm
tội chưa đạt. Bất cứ hành vi nào, không có ngoại lệ, đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì
đều phải thỏa mãn những dấu hiệu của một cấu thành tội phạm. Nếu đối chiếu hành vi
chuẩn bị phạm tội hay phạm tội chưa đạt với chỉ riêng cấu thành tội phạm cơ bản thì hành vi
này không thỏa mãn hoặc chưa thỏa mãn hết những dấu hiệu của cấu thành tội phạm cơ bản.
Nhưng nếu đặt cấu thành tội phạm trong mối liên hệ với điều luật quy định về các giai đoạn
thực hiện tội phạm thì hành vi chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt đều hoàn toàn thỏa
mãn những dấu hiệu tổng hợp của cấu thành tội phạm cơ bản và của chế định các giai đoạn
thực hiện tội phạm. Sự tổng hợp dấu hiệu của cấu thành tội phạm cơ bản với những dấu hiệu
của chế định các giai đoạn thực hiện tội phạm chính là cấu thành tội phạm dự phòng cho cấu
thành tội phạm cơ bản – cấu thành tội phạm của hành vi chuẩn bị phạm tội và cấu thành tội
phạm của hành vi chuẩn bị phạm tội chưa đạt. Sự tổng hợp này vừa là hình thức ghi nhận
những đặc điểm cấu trúc và vừa phản ánh nội dung chính trị - xã hội của hành vi chuẩn bị
phạm tội cũng như hành vi phạm tội chưa đạt. Cơ sở pháp lý duy nhất để truy cứu trách
nhiệm hình sự hành vi chuẩn bị phạm tội và hành vi phạm tội chưa đạt là sự thỏa mãn dấu
hiệu của những cấu thành tội phạm dự phòng này.10
1.2.2. Phân tích cấu thành tội phạm của hành vi chuẩn bị phạm tội
- Cơ sở pháp lý: Điều 17 Bộ luật hình sự về chuẩn bị phạm tội.
“Chuẩn bị phạm tội là tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những
điều kiện khác để thực hiện tội phạm.

10

GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa, Cấu thành tội phạm, Lý luận và thực tiễn, NXB Tư Pháp, Hà Nội, 2004, Tr.18-19.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

16

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
Người chuẩn bị phạm một tội rất nghiêm trọng hoặc một tội đặc biệt nghiêm trọng, thì
phải chịu trách nhiệm hình sự về tội định thực hiện”.
- Phân tích cấu thành tội phạm:
+ Về chủ thể: Là người có năng lực trách nhiệm hình sự được quy định theo từng loại
tội phạm cụ thể trong cấu thành tội phạm tương ứng của Phần các tội phạm Bộ luật hình sự
(hay nói một cách khác, hành vi phạm tội chuẩn bị phạm tội đã xâm phạm đến các quan hệ
xã hội được luật hình sự xác lập và bảo vệ).
+ Về khách thể: Tùy theo tội phạm cụ thể mà hành vi chuẩn bị phạm tội xâm phạm
đến một khách thể nhất định.
+ Về mặt khách quan:
Điều luật định nghĩa về giai đoạn chuẩn bị phạm tội theo cách liệt kê, người phạm tội
thực hiện một trong những hành vi được quy định tại Điều 17 Bộ luật hình sự để thực hiện
hành vi phạm tội, bao gồm:
- Chuẩn bị kế hoạch tội phạm như: bàn bạc, phân công trách nhiệm cho từng người, kế
hoạch tiêu thụ tài sản hay kế hoạch che giấu tội phạm… Dạng tội phạm này thường xảy ra
đối với những tội phạm có đồng phạm hay có tổ chức. Tuy nhiên cũng có trường hợp tội
phạm chỉ do một người thực hiện vẫn có sự chuẩn bị kế hoạch tội phạm. Ví dụ, A có ý định
đầu độc B, tự A đã vạch ra một kế hoạch như mua thuốc độ ở đâu, bỏ thuốc độc vào nước
cho B uống như thế nào, sau khi B bị trúng độc thì làm thế nào để che giấu được tội phạm
.v.v..

- Thăm dò hoặc tìm địa điểm phạm tội, dạng chuẩn bị này chủ yếu đối với các tội xâm
phạm sở hữu hoặc xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm của công dân. Ví dụ, A muốn
trộm cắp nhà B nên A đã nhiều lần đến nhà B, thăm dò xem gia đình B thường vắng nhà vào
giờ nào, quy luật sinh hoạt của gia đình B ra sao để tiến hành trộm cắp.
- Chuẩn bị công cụ, phương tiện tội phạm như: Chuẩn bị xe máy để đi cướp giật,
chuẩn bị dao để giết người, chuẩn bị thuốc nổ để hủy hoại tài sản, chuẩn bị xăng để đốt nhà,
chuẩn bị thuốc mê để làm cho người có tài sản uống nhằm chiếm đoạt tài sản của họ, chuẩn
bị giấy tờ giả mạo để lừa đảo. v.v...
- Loại trừ những trở ngại khách quan để thực hiện tội phạm được thuận lợi dễ dàng:
Ngắt cầu dao điện để đêm đột nhập vào nhà kho trộm tài sản, cho các con đi nghỉ mát để ở
nhà giết vợ được dễ dàng. v.v…11
+Về mặt chủ quan: Là lỗi cố ý trực tiếp. Hành vi chuẩn bị phải là hành vi có mục đích
là thực hiện tội phạm đến cùng.
+Về trách nhiệm hình sự:

11

Ths. Đinh Văn Quế, Tìm hiểu tội phạm và hình phạt trong luật hình sự Việt Nam, NXB Phương Đông, Quý III, 2010,
Tr. 107.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

17

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
Theo điều 17 Bộ luật hình sự thì hành vi chuẩn bị phạm tội chỉ phải chịu trách nhiệm
hình sự trong trường hợp người chuẩn bị phạm tội định phạm một tội mà tội đó là tội rất

nghiêm trọng hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng. Đồng thời, theo Nghị quyết 01/2000 của Hội
đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định trong Phần
chung của Bộ luật hình sự năm 1999 tại điểm a khoản 1 thì chỉ người nào chuẩn bị phạm
một tội do cố ý mà có mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là từ trên 7 năm tù,
tù chung thân hoặc tử hình, thì người chuẩn bị phạm tội mới phải chịu trách nhiệm hình sự.
Để xác định mức độ trách nhiệm hình sự của hành vi chuẩn bị phạm tội, ngoài những
căn cứ chung phải xét các tình tiết sau:
-Tính chất, mức độ chuẩn bị;
- Những tình tiết khiến người phạm tội chưa thực hiện được tội phạm.
Và khi phải chịu trách nhiệm hình sự, mức trách nhiệm hình sự của người chuẩn bị
phạm tội rất hạn chế, thấp hơn nhiều so với mức trách nhiệm hình sự được Bộ luật hình sự
quy định cho hành vi phạm tội đến giai đoạn hoàn thành của một tội phạm tương ứng.
Theo Điều 52 Bộ luât hình sự “Đối với trường hợp chuẩn bị phạm tội, nếu điều luật
được áp dụng có quy định hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình, thì hình phạt
cao nhất được áp dụng là không quá hai mươi năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình
phạt không quá một phần hai mức hình phạt tù mà điều luật quy định”.
Quy định của điều luật

Chuẩn bị phạm tội

- Hình phạt cao nhất: chung thân
- Hình phạt cao nhất: không quá hai
hoặc tử hình.
mươi năm tù.
- Hình phạt: Tù có thời hạn.
- Hình phạt: Không quá ½ mức quy
định của điều luật. Lưu ý: Chỉ áp dụng đối
với các điều luật có mức hình phạt tù từ
trên 7 năm trở lên với tội cố ý trực tiếp.
Chú ý, nếu hành vi chuẩn bị phạm tội đã cấu thành một tội độc lập khác thì người có

hành vi chuẩn bị phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự về tội độc lập đó. Ví dụ, vì có ý
định giết B nên A đã tìm kiếm súng quân dụng giữ trong nhà. Sau khi có súng nhưng chưa
tiến hành việc giết B thì A đã bị bắt. Trong trường hợp này, hành vi tìm kiếm và tàng trữ vụ
khí là hành vi chuẩn bị giết người nhưng bản thân hành vi này đã cấu thành tội độc lập khác
là tội tàng trữ vũ khí quân dụng trái phép (Điều 230 Bộ luật hình sự)12.
1.2.3. Phân tích cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội chưa đạt
- Cơ sở pháp lý: Điều 18 Bộ luật hình sự về phạm tội chưa đạt.

12

TS. Phạm Văn Beo, Luật hình sự Việt Nam, Quyển 1 (phần chung), NXB Chính Trị Quốc Gia, Hà Nội, 2009, Tr.233.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

18

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
“Phạm tội chưa đạt là cố ý thực hiện tội phạm nhưng không thực hiện được đến cùng
vì những nguyên nhân ngoài ý muốn của người phạm tội.
Người phạm tội chưa đạt phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm chưa đạt”.
- Phân tích cấu thành tội phạm:
+ Về chủ thể: Là người có năng lực trách nhiệm hình sự được quy định theo từng loại
tội phạm cụ thể trong cấu thành tội phạm tương ứng của Phần các tội phạm Bộ luật hình sự
(hay nói một cách khác, hành vi phạm tội chưa đạt đã xâm phạm đến các quan hệ xã hội
được luật hình sự xác lập và bảo vệ).
+ Về khách thể: Tùy theo tội phạm cụ thể mà hành vi phạm tội chưa đạt xâm phạm
đến một khách thể nhất định.

+ Về mặt khách quan:
Đây là một giai đoạn phạm tội chưa hoàn thành (hay sơ bộ) thứ hai trong các giai
đoạn phạm tội do cố ý trực tiếp.
Chủ thể chưa (hoặc không) thực hiện được hành vi phạm tội đến cùng (có nghĩa hành
vi của người này chưa thỏa mãn đầy đủ các dấu hiệu thuộc mặt khách quan của cấu thành
tội phạm) là do nguyên nhân khác nhau nào đó ngoài ý muốn chủ quan của người phạm tội.
Hậu quả của tội phạm mà người phạm tội mong muốn đạt được đã không xảy ra hoặc
nếu có thể xảy ra thì chưa thỏa mãn với hậu quả được quy định trong cấu thành tội phạm
tương ứng của Phần các tội phạm Bộ luật hình sự.
+ Về mặt chủ quan: Phạm tội chưa đạt bao gồm hai dấu hiệu (đặc điểm) cơ bản sau:
Lỗi của người phạm tội trong giai đoạn này là cố ý trực tiếp vì lý luận khoa học luật
hình sự đã chứng minh, mặt lập pháp hình sự đã ghi nhận và thực hiện xét xử đã thừa nhận
chỉ có lỗi cố ý trực tiếp mới tồn tại các giai đoạn phạm tội;
Mục đích phạm tội là mong muốn thực hiện hoàn thành hành vi phạm tội và mong
muốn cho hậu quả của tội phạm xảy ra, nhưng hậu quả không xảy ra như dự định của người
phạm tội.
+ Về trách nhiệm hình sự:
Đối với trường hợp phạm tội chưa đạt, Luật hình sự Việt Nam quy định mọi trường
hợp phạm tội chưa đạt đều phải chịu trách nhiệm hình sự vì trong trường hợp này kẻ phạm
tội đã có hành vi trực tiếp xâm hại đến khách thể, đã trực tiếp đe dọa gây ra những hậu quả
nguy hiểm cho xã hội. Phạm tội chưa đạt nguy hiểm hơn chuẩn bị phạm tội. Cho nên, hình
phạt đối với giai đoạn phạm tội chưa đạt cũng cao hơn giai đoạn chuẩn bị phạm tội.
Theo khoản 3 Điều 52 Bộ luật hình sự “Đối với trường hợp phạm tội chưa đạt, nếu
điều luật được áp dụng có quy định hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình, thì
chỉ có thể áp dụng các hình phạt này trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng; nếu là tù có
thời hạn thì mức hình phạt không quá ba phần tư mức hình phạt tù mà điều luật quy định”.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

19

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
Quy định của điều luật

Phạm tội chưa đạt

- Hình phạt cao nhất: chung thân
hoặc tử hình.
- Hình phạt: Tù có thời hạn.

- Hình phạt chỉ áp dụng trong trường
hợp đặc biệt nghiêm trọng.
- Hình phạt: Không quá ¾ mức quy
định của điều luật.

1.2.4. Phân biệt chế định tội phạm chưa hoàn thành với một số hình thức phạm tội
khác trong quá trình thực hiện tội phạm
Bên cạnh với việc thực hiện tốt nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm, thì pháp
luật hình sự cũng đặt ra yêu cầu phải bảo vệ các quan hệ xã hội trong tất cả các thời điểm
khác nhau, đồng thời xác định chính xác từng giai đoạn phạm tội trong thực tiễn để có
đường lối xử lý công bằng về mặt pháp lý và thực hiện việc truy cứu trách nhiệm hình sự có
căn cứ và đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, tránh làm oan người vô
tội.
Điều 1 Bộ luật hình sự ghi nhận nhiệm vụ của Bộ luật “…đấu tranh phòng ngừa và
chống tội phạm” cũng chính là thể hiện tư tưởng trên. Cho nên, để làm tốt điều này đòi hỏi
phải có sự phân định ranh giới chính xác không chỉ trên phương diện khoa học mà cả dưới
phương diện thực tiễn áp dụng chế định tội phạm chưa hoàn thành (chuẩn bị phạm tội, phạm

tội chưa đạt) và một số hình thức phạm tội khác trong quá trình thực hiện tội phạm13.
1.2.4.1. Tội phạm chưa hoàn thành và ý định phạm tội
- Khái niệm về ý định phạm tội: Là trường hợp một người trước khi thực hiện tội
phạm thì những dự định phạm tội trong tư tưởng, suy nghĩ của người này được biểu lộ ra
bên ngoài dưới nhiều hình thức khác nhau như: bằng lời nói, cử chỉ, chữ viết, hình vẽ, thái
độ… hoặc cũng có thể không biểu hiện ra bên ngoài và không ai biết được. Tuy nhiên dưới
góc độ pháp lý, tính chất nguy hiểm cho xã hội của dạng – hình thức này là rất nhỏ và các
cơ quan tiến hành tố tụng rất khó khăn để chứng minh được mức độ nguy hiểm cho xã hội,
vì trên thực tế dù một người rõ ràng có dự định (ý định) phạm tội nhưng ý định đó chưa
hoàn toàn chắc chắn đã được họ thực hiện. Lẽ dĩ nhiên, khi mới chỉ nảy sinh ý định phạm
tội thì còn rất nhiều yếu tố chủ quan và khách quan khác nhau tác động đến làm cho chủ thể
có ý định đó lựa chọn hai khả năng xử sự - hoặc là sẽ phát triển lớn dần ý định thành những
toan tính, nghĩ suy, sau đó dẫn đến quyết định hành động phạm tội nhưng – cũng có thể sẽ
bị loại bỏ ngay tức khắc ý nghĩ đó vì các nguyên nhân bất kỳ khác nhau14.
- Giống nhau:
+ Là các bước trong quá trình (cố ý) thực hiện tội phạm.
+ Cả hai trường hợp đều có khả năng dẫn đến hình thành nên tội phạm hoàn thành.
13

Trịnh Tiến Việt, Về phạm tội chưa đạt và một số hình thức phạm tội khác trong quá trình thực hiện tội phạm, Tạp chí
Khoa học ĐHQGHN, Luật học 25 (2009), Tr.125-133.
14
Trịnh Tiến Việt, đd, Tr.125-133.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

20

SVTH: Trần Quang Vũ

Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
- Khác nhau:
Tội phạm chưa hoàn thành

Ý định phạm tội

- Chủ thể từ khi có ý định phạm tội
- Chủ thể chưa hề xâm hại đến các
đã bắt đầu có những biểu hiện là hành quan hệ xã hội được luật hình sự xác lập
động, hay đã bắt tay vào việc thực hiện và bảo vệ, cũng như chưa gây ra hậu quả
một hành vi phạm tội cụ thể được quy nguy hiểm cho xã hội.
định trong mặt khách quan của cấu thành
tội phạm tương ứng thuộc Phần các tội
phạm Bộ luật hình sự, có nghĩa hành vi
của người này đã thể hiện ra bằng hành
động cụ thể để chuẩn bị xâm hại hoặc đã
xâm hại đến các quan hệ xã hội được luật
hình sự xác lập và bảo vệ.
- Trách nhiệm hình sự: Người phạm
tội phải chịu trách nhiệm hình sự trong
mọi trường hợp đối với trường hợp phạm
tội chưa đạt, và chỉ phải chịu trách nhiệm
hình sự khi một người chuẩn bị phạm một
tội rất nghiêm trọng hoặc một tội đặc biệt
nghiêm trọng.

- Trách nhiệm hình sự: Người phạm
tội không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Nhưng trong một số trường hợp ngoại lệ

đặc biệt, đó là riêng trường hợp khi ý định
phạm tội được biểu lộ ra bên ngoài có căn
cứ và cơ sở thực tiễn xác đáng thì sẽ cấu
thành tội phạm và bị xử lý ở tội đe dọa
giết người (Điều 103 Bộ luật hình sự) vì
nếu cứ để ý định đó biểu lộ ra phát triển
thành hành vi, thì mức độ nguy hiểm cho
xã hội sẽ tăng lên đáng kể và sẽ gây ra hậu
quả nguy hiểm cho xã hội.

1.2.4.2. Phạm tội chưa đạt và chuẩn bị phạm tội
- Giống nhau:
+ Đều là những dạng của trường hợp tội phạm chưa hoàn thành.
+ Các trường hợp phạm tội đều bị dừng lại là do những nguyên nhân khách quan ngoài
ý muốn của chủ thể thực hiện hành vi.
- Khác nhau:
Chuẩn bị phạm tội

Phạm tội chưa đạt

- Chủ thể chưa bắt tay vào việc thực
- Chủ thể đã thực sự bắt tay vào việc
hiện hành vi phạm tội được quy định trong thực hiện tội phạm, các quan hệ xã hội
mặt khách quan của cấu thành tội phạm được luật hình sự xác lập và bảo vệ đã bắt
GVHD: TS. Phạm Văn Beo

21

SVTH: Trần Quang Vũ

Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
tương ứng thuộc Phần các tội phạm Bộ đầu bị xâm hại, hậu quả đã gây ra cho xã
luật hình sự (có nghĩa là hành vi chưa xâm hội, nên mức độ nguy hiểm cho xã hội của
phạm đến các quan hệ xã hội được luật trường hợp này rõ ràng cao hơn so với
hình sự xác lập và bảo vệ), mà chỉ mới chuẩn bị phạm tội, đồng thời sẽ đặc biệt
thực hiện những hành vi tạo ra các điều nguy hiểm hơn nếu không có căn cứ “do
kiện thuận lợi, cần thiết cho việc thực hiện nguyên nhân khách quan ngoài ý muốn”
tội phạm nhanh chóng về sau.
ngăn chặn lại việc tiếp tục để hành vi
phạm tội đó tiếp diễn.
- Trách nhiệm hình sự: Người thực

- Trách nhiệm hình sự: Người thực

hiện hành vi không phải chịu trách nhiệm hiện hành vi phải chịu trách nhiệm hình sự
hình sự (trừ hai trường hợp đặc biệt – khi trong mọi trường hợp trên những cơ sở
một người chuẩn bị phạm một tội rất chung tương ứng và điều này cũng được
nghiêm trọng hoặc một tội đặc biệt cụ thể hóa trong Bộ luật hình sự năm 1999
nghiêm trọng).

(sửa đổi, bổ sung năm 2009) tại Điều 52.

1.2.4.3. Tội phạm chưa hoàn thành và tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội
- Khái niệm về tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội: Là trường hợp một người tự
mình không thực hiện tội phạm đến cùng mặc dù khách quan không có gì ngăn cản.
- Khác nhau:
Tội phạm chưa hoàn thành

Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội

- Việc chấm dứt thực hiện tội phạm
là do nguyên nhân khách quan ngoài ý
muốn của người phạm tội, chứ bản thân
người phạm tội luôn luôn mong muốn tội
phạm được hoàn thành.

- Việc chấm dứt thực hiện ý định
hoặc hành vi phạm tội của người phạm tội
phải tự nguyện và dứt khoát, có nghĩa
người đó phải từ bỏ thực sự ý định phạm
tội hoặc hành vi phạm tội mà họ đã bắt
đầu, chứ không phải tạm thời dừng lại
chốc lát để chờ cơ hội, điều kiện thuận lợi
khác hay chuẩn bị kỹ lưỡng và đầy đủ hơn
công cụ, phương tiện phạm tội sẽ tiếp tục
phạm tội.

- Trách nhiệm hình sự: Người phạm
- Trách nhiệm hình sự: Người tự ý
tội phải chịu trách nhiệm hình sự trong nửa chừng chấm dứt việc phạm tội lại
mọi trường hợp đối với trường hợp phạm không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội
tội chưa đạt, và chỉ phải chịu trách nhiệm định phạm (nếu hành vi phạm tội của họ
GVHD: TS. Phạm Văn Beo

22

SVTH: Trần Quang Vũ

Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
hình sự khi một người chuẩn bị phạm một cấu thành tội phạm khác, thì họ phải chịu
tội rất nghiêm trọng hoặc một tội đặc biệt trách nhiệm hình sự trên những cơ sở
nghiêm trọng.

chung tương ứng).

1.2.4.4. Tội phạm chưa hoàn thành và tội phạm kết thúc
- Khái niệm về tội phạm kết thúc: Là trường hợp hành vi phạm tội của chủ thể đã
chấm dứt thực sự trên thực tế do các nguyên nhân khác nhau và thời điểm hành vi phạm tội
chấm dứt cũng chính là thời điểm tội phạm kết thúc.
- Giống nhau:
+ Thời điểm hoàn thành của hai chế định trùng nhau trong trường hợp do nguyên nhân
khách quan ngoài ý muốn của người phạm tội.
- Khác nhau:
Tội phạm chưa hoàn thành

Tội phạm kết thúc

- Hành vi phạm tội chỉ chấm dứt do
- Hành vi phạm tội đã thực sự chấm
nguyên nhân khách quan ngoài ý muốn dứt hoàn toàn có thể do bất kỳ lý do nào.
của người phạm tội.
- Trách nhiệm hình sự: Người phạm
tội phải chịu trách nhiệm hình sự trong
mọi trường hợp đối với trường hợp phạm
tội chưa đạt, và chỉ phải chịu trách nhiệm
hình sự khi một người chuẩn bị phạm một

- Trách nhiệm hình sự: Tùy từng

trường hợp mà xem xét, đồng thời nó còn
phụ thuộc vào từng cấu thành tội phạm,
mức độ thực hiện hành vi phạm tội, cũng
như hành vi phạm tội diễn ra trên thực tế

tội rất nghiêm trọng hoặc một tội đặc biệt ra sao, kết thúc khi nào.
nghiêm trọng.
1.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu chế định tội phạm chưa hoàn thành
1.3.1. Ý nghĩa trong lý luận
- Đầu tiên, nghiên cứu chế định tội phạm chưa hoàn thành góp phần hoàn thiện các
quy định của Bộ luật hình sự về các giai đoạn thực hiện tội phạm. Từ đó, giúp cho việc xác
định một tội danh trở nên chính xác và đúng đắn hơn, người phạm tội không chỉ phải thỏa
mãn hết các dấu hiệu của cấu thành tội phạm thì mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Mà ở
một chừng mực nào đó khi hành vi phạm tội đã đủ điều kiện để trở thành tội phạm (nằm
trong các giai đoạn thực hiện tội phạm) thì người phạm tội phải chịu trách nhiệm với hành
vi mình đã gây ra.
- Tiếp theo, việc nghiên cứu giai đoạn chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt và các
giai đoạn khác trong quá trình thực hiện tội phạm giúp cho chúng ta có thể hình dung một
cách tổng quan về các giai đoạn thực hiện tội phạm. Quá trình mà một tội phạm có thể xảy

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

23

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
ra từ khi bắt đầu đến khi kết thúc thể hiện được mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi
phạm tội.

- Hơn nữa, nghiên cứu cách phân loại phạm tội chưa đạt thành tội phạm chưa đạt chưa
hoàn thành hay chưa đạt đã hoàn thành có ý nghĩa thực tiễn trong việc xác định trách nhiệm
hình sự và quyết định hình phạt đối với người thực hiện hành vi phạm tội. Trong trường hợp
cùng thực hiện một tội phạm và với những điều kiện khác như nhau, thì rõ ràng mức độ
trách nhiệm hình sự của người phạm tội chưa đạt đã hoàn thành nguy hiểm hơn người phạm
tội chưa đạt chưa hoàn thành. Mặt khác, cách phân loại này cũng có ý nghĩa trong việc xác
định trách nhiệm hình sự của người tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội. Điều kiện của
một người tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội trước hết chỉ xảy ra đối với giai đoạn
chuẩn bị phạm tội hoặc phạm tội chưa đạt chưa hoàn thành. Nếu một người đang ở giai
đoạn chưa đạt đã hoàn thành thì không còn cơ hội để thực hiện việc tự ý nửa chừng chấm
dứt việc phạm tội nữa.
- Cuối cùng, việc nghiên cứu trách nhiệm hình sự của giai đoạn chuẩn bị phạm tội và
phạm tội chưa đạt giúp cho việc áp dụng các chế định pháp lý hình sự khác có căn cứ, khách
quan và đúng pháp luật đối với người phạm tội.
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
- Thứ nhất, việc nghiên cứu chế định tội phạm chưa hoàn thành nói riêng và các giai
đoạn thực hiện tội phạm nói chung góp phần bảo đảm yêu cầu xử lý đúng người, đúng tội và
đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, tránh làm oan người vô tội.
- Thứ hai, việc nghiên cứu, phân tích, tổng hợp các trường hợp tội phạm chưa hoàn
thành xảy ra trên thực tế có ý nghĩa giúp cho Tòa án có thể xác định được trách nhiệm hình
sự không chỉ của người trực tiếp thực hiện tội phạm mà còn của những người đồng phạm
khác trong cùng một vụ án hình sự.
- Thứ ba, khi chế định tội phạm chưa hoàn thành cũng như các giai đoạn thực hiện tội
phạm khác được nghiên cứu một cách hoàn chỉnh thì việc tập huấn pháp luật cho các cán bộ
sẽ trở nên tiện lợi hơn. Vì đã có một hệ thống lý luận đầy đủ và bao quát nhất về các giai
đoạn thực hiện tội phạm, các cán bộ sẽ có thể hiểu chính xác và đầy đủ. Từ đây, việc áp
dụng pháp luật trên thực tế đảm bảo đúng nguyên tắc của pháp luật hình sự, càng làm tăng
thêm lòng tin của nhân dân đối với Nhà nước ta.
- Cuối cùng, việc tuyên truyền, phổ biến các giai đoạn thực hiện tội phạm nói chung,
cũng như giai đoạn phạm tội chưa hoàn thành nói riêng, có ý nghĩa quan trọng trong công

tác đấu tranh, phòng chống tội phạm. Việc hiểu rõ về giai đoạn chuẩn bị phạm tội và phạm
tội chưa đạt giúp cho người dân có thể góp phần quan trọng trong việc ngăn ngừa tội phạm
xảy ra trên thực tế. Vì, nhân dân chính là những chiến sĩ trong việc bảo vệ sự an toàn của
Nhà nước, của mỗi Quốc gia. Khi người dân hiểu rõ các quy định của pháp luật thì việc

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

24

SVTH: Trần Quang Vũ


Tội phạm chưa hoàn thành trong Luật hình sự Việt Nam
triển khai những quy định đó trên thực tế sẽ dễ dàng và nhanh chóng hơn, đồng thời tội
phạm sẽ được ngăn chặn một cách triệt để.
1.4. Lịch sử hình thành chế định tội phạm chưa hoàn thành
1.4.1. Chế định tội phạm chưa hoàn thành trong pháp luật hình sự của các nước
trên thế giới
Chế định về tội phạm chưa hoàn thành không chỉ được quy định trong pháp luật hình
sự của nước ta, mà còn được quy định ở các nước trên thế giới. Bản thân nước ta, khi xây
dựng các quy định của pháp luật về hình sự, cũng tham khảo kinh nghiệm về kỹ thuật lập
pháp của các nước trên thế giới, để cho các quy định của pháp luật hình sự không chỉ phù
hợp với việc áp dụng trong nước, mà còn phù hợp với những quy định chung của thế giới,
tạo một sự hòa nhập cộng đồng quốc tế.
Đầu tiên, theo quy định của Điều 23 Bộ luật hình sự của Cộng Hòa Liên Bang Đức, có
quy định về trách nhiệm hình sự trong trường hợp phạm tội chưa hoàn thành thì đối với
phạm tội chưa đạt của các trường hợp sau mới phải chịu trách nhiệm hình sự:
+ Phạm tội chưa đạt tội nghiêm trọng phải chịu trách nhiệm hình sự trong mọi trường
hợp.
+ Phạm tội chưa đạt ít nghiêm trọng phải chịu trách nhiệm hình sự nếu điều này được

quy định tại điều luật về tội phạm cụ thể.
Do phạm tội chưa đạt được coi là tình tiết giảm nhẹ hoặc đặc biệt nên mức độ trách
nhiệm hình sự của phạm tội chưa đạt được quy định thấp hơn so với tội phạm hoàn thành.
Điều 49 Bộ luật hình sự quy định cụ thể mức độ giảm nhẹ (cả mức cao nhất và mức thấp
nhất) của khung hình phạt áp dụng cho tội phạm chưa đạt so với tội phạm hoàn thành. Theo
Điều 49 Bộ luật hình sự thì hình phạt được giảm nhẹ cho tội phạm chưa đạt cũng như các
trường hợp khác có tình tiết giảm nhẹ đặc biệt sau:
+ Hình phạt chung thân được thay thế bằng hình phạt tù có thời hạn không dưới 3
năm.
+ Đối với hình phạt tù có thời hạn thì mức cao nhất chỉ bằng 3/4 mức cao nhất của
khung hình phạt quy định.
Số ngày lương tối đa ở hình phạt phạt tiền cũng được tính tương tự như vậy:
+ Mức cao nhất của khung hình phạt tù là 10 năm hoặc 5 năm được giảm xuống còn 2
năm.
+ Mức thấp nhất của khung hình phạt tù là 1 năm được giảm xuống còn 3 tháng15.
Thứ hai, khác với Bộ luật hình sự của Cộng Hòa Liên Bang Đức, Bộ luật hình sự của
Cộng Hòa Nhân Dân Trung hoa không quy định cụ thể về mức độ giảm nhẹ của hình phạt
áp dụng cho các trường hợp phạm tội chưa hoàn thành nhưng cũng có quy định về trường
15

PGS.TS. Lê Thị Sơn, Về trách nhiệm hình sự của hành vi chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt, Tạp chí Luật học
Số 4, 2002, tr.50 - 54.

GVHD: TS. Phạm Văn Beo

25

SVTH: Trần Quang Vũ