Định hướng chiến lược và giải pháp phát triển ngành công nghiệp ô tô việt nam đến năm 2015

-

...-·

I

;'~

-

•

,'i}

'.

-~·,

-

1··

116
'::

:

..

........... ,.:',~
..."-~".· ·:·... _:>

~~·--:. ,;;
i'

•

'

....:;,:.. ·,·.··.··'.··"·:'.( ·., ...

·:

,~

\

.-

.

•

.·BO 01Aa~nt'.fc,v A uAo TAO

.,.J..:0..f't ~r-,, .• '

.'~·;·..

•

,,,

~

,,

TRUONd"f>~eI:tift'<)c KINH TE TP. HO CHf MINH

'

?

HOANG TRQNG HAI

...,

~ 1•.';.

... ,/,-

\;.·
:~···

,, .·.....

DINH
'.
. HUONG CHIEN LUOC
.
VA GIAI PHAP PHAT TRIEN NGANH CONG
NGHitP 0 TO VItT NAM DEN NAM 2015

.

'-

?

,

~

.JI'

>~

A

'

Chuyen ~ganh: Quan tri kinh doanh
Ma s6: 5.02.05

....
LU~NVAN T~C
,...

· .

-

'

,..,

SI KINH TE

'I'HUVIEN

,.: 'Ii TRUONG VH TAI CHiHH-MiJlKETiNG

NGu'TS. P~M XUAN LAN
;,

TP. HO CHf MINH - NAM 2004

ILUU HANH N¢1· BO I
:,.~

~

~· ~


...
/.

i

.

. :::~.

iv.rue
. Luc
.
Trang ph\l bla

Trang

M\IC l\}C

I

Danh ffi\IC cac ky hic%u, cac chfi' vie't tilt

VI

Danh ffi\IC cac bang

VII

Danh ID\JC cac sd d6, d6 thi

VIII

M(j' da,.u

..................................................................................................;.... 1
. .,'
I

Chu'dng 1: Phan tich thrfc tn;mg cua nganh cong nghic%p o t6 the' gioi ... ~i6
1.1.

Tlnh hlnh san xuilt va tieu th1,1 o to tren the' gioi ... :........................ 6

"AA
Ah"''''
lllTlhh
. . . m 'mh ?
san xuat
o to tren
t e g101 ........................................... .6
•A th \1 oAtAo tren
A th"
•, • •........................................... .. 7
1. 1.2 . Tlm h h'inh tleu
e g101

1.2.

Khuynh huong tht trtrong o to the' gioi trong thoi gian qua ............ 9

1.2.1. Mo hlnh san xuilt o to theo khu vrfc ............................................. 9
1.2.2. Sue hilp dftn cua nhfi'ng thi truong Ion moi n6i len ...................... 10

13
. .

/ ch o ngan

' h cong
A ng h'A
A Ah"',,,
12
Du'b
. ao
1~p o tot e g101 .. ,............................. ..

1.4.

Tomtilt ............................................................................................ 13

Chu'dng 2: Phan tich thrfc tr~ng cua nganh cong nghic%p o to Vic%t Nam ..... 14
2.1. T6ng quan v~ nganh cong nghic%p o t6 Vic%t Nam ............................. 14
/' nit::m
'A ngan
' h cong
A ng h'A
2 . 11
. . Kh a1
it::p oAtAo ............................................ . 14
2.1.2. Cac giai do~n hlnh thanh va phat tri~n ....................................... 14

2.1.3. Tlnh hlnh dffu tu' .......................................................................... 16
2.1.4. San luc;ing san xuilt va tieu th\! .................................................... 16


11

2.2. Phan tich m6i tntC1ng vi m6.~: ........ :.................................................... 16

2.2.1. y eu t6 kinh te............................................................................... 16
2.2.1.1. Tangtntd'ngGDP .................................................................... 16
2.2.12. Ty gia h6'i doai ........................................................................ 18
.,., nuO'c
.~'
,. ................................................... .. 18
2213
. . . . "'"
uau tu'nt"
t . c tlep
ngoa1

2.2.2. Yeu t6 Iu~t phap, chinh sach va chinh tri ..................................... 20
2.2.2.1.

Lu~t

phap ................................................................................ 20

2.2.2.2. Chinh sach ............................................................................... 20
2.2.2.3. Chinh td .................................................................................. 21
223
' nh'an kh"au ......................................... .21
. . . Y"'
eu to"'.
van h6 a, xa-h''
QI va
2.2.3.1. Van h6a, x1i hQi ....................................................................... 21
2.2.3.2. Nhan kha'u .............................................................................. 21
2 .2 .4 . y"'

" ..................................................................... 21
eu to,., cd sCI, h e:t tang

2.2.5. Yeu t6'khoa h9c c6ng nght\L ........................................................ 22
,., to,., mo1
'. tntong
'
,., te,.,..........................................................
.
2.2.6 . Yeu
quoc
.. 23
2.2.6.1. Tang tntd'ng kinh te ................................................................ 23
2.2.6.2. Chinh tri, x1i h9i ...................................................................... 23
2.2.6.3. Xu hu'6ng toan cilu h6a kinh te ............................................... 24
2.3. Phan tich m6i tru'C1ng vi m6 ............................................................... 24
2.3.1. Yeu t6Iuan chuy~n hang h6a, hanh khach b~ng 6 to .................. 24
2.3.2. Yeu to siin phifm thay the............................................................. 25
2.4. Phan tich n
nghi~p

6 t6

Vi~t

Nam ......................... 25

2.4.1. Tinh hlnh hoe:tt d(>ng siin xua't kinh doanh cua nganh .................. 25
'

,., va' san
, 1u'c;Jng san
, xuat
,., thrfc te,., ., ............................ .. 25
2 .4 . 1. 1. Cong
suat


111

2.4.1.2. San h1\1ng tieu thl,1 ... :............................................................... 26
2.4.1.3. San phffm ........... :.................................................................... 27
2.4.1.4. Gia thanh va gia ea ................................................................. 28
2.4.1.5. Ho<).t d{)ng Marketing .............................................................. 28
2.4.2. Cel sd v~t eha't va eong nghi$ ............ :........................................... 28
2.4.3. Ngu6n nhan 1\l'e ............................................................................ 29
2.4.4. C<).nh tranh trong

nganh.~ .............................................................. 30

2.4.5. Thi tnti'1ng ..................................................................................... 30
2.4.6. Chie'n ht<;Je phat trien eua eae doanh nghii$p san xua't o t6 .......... 31
2.4.7. Cae nha eung ea'p linh kii$n .......................................................... 32
2.4.8. Quan ly Nha nude do'i vdi nganh .................................................. 33
2.4.8.1. Chie'n lu'<;le phat trien nganh ................................................... 33
2.4.8.2. Chinh saeh thue' ...................................................................... 34
2.4.8.3. Chinh saeh n{)i dia hoa ............................................................ 36
2.5. Dvbao eho nganh eong nghii$p o to Vii$t Nam de'n niim 2015 ......... 37
2.5.1. Dvbao thi'1i gian e§n thie't de phat trien nganh o to Vii$t Nam .... 37
2.5.2. DI! bao san lu'<;Jng .......................................................................... 38

2.6. Phan tich ma tr~n diem m<).nh, diem ye'u, eel h{)i, de d9a .................. 39
2.6.1. Danh gia diem m<).nh, diem ye'u, eel h{)i, de d9a .......................... 39 ·
2.6.2. Phan tieh eae phu'elng an ehie'n lu'<;Je ............................................ .41
;

Chu'elng 3: Dinh hu'dng ehie'n lu'<;Je va giai phap phat trien nganh
eong nghii$p o to Vii$tNam de'n niim 2015 ............................ .42
3.1 ~ Quan diem va m1,1e tieu phat trien nganh cong nghii$p o to Vii$t Nam


IV

.! ' I

de'n niim 2015 .................................................................................... 42
3.1.1. Quan di€m phat tri€n ................................................................... .42
3.1.2. Mvc tieu phat tri€n ...................................................................... .43
3.2. E>jnh hudng chie'n lu<;1c phat tri€n nganh cong nghi<$p o tO Vi<$t Nam
de'n niim 2015 .• :............................................. ,................................... 44
3.2.1. Chie'n llf<;1c thay the' nh~p khil'.u ................................................... .44
3 .2.2. Chie'n llf<;1c hudng tdi xua"t khil'.u ................................................. .45
3 .2.3. Chie'n lu<;1c n9i dja h6a ............................................................... .45
3.2.4. Chie'n llf<;1c khai pha thj trlfong ti~m niing trong nudc ................ .46
.,_, I·'
' n h'~p va' h ~n ch"'l'
,. ................................... .46
3 .2 .5 . Ch1en
u<;1c sap
e ~p mo1
3.3. Gilli phap nhilm phat tri€n nganh cong nghi<$p o to Vi<$t Nam

de'n niim 2015 ................................................................................... .47
3.3.1. Nh6m giiii phap tht,tc hi<$n chie'n llf<;1c thay the' nh~p khil'.u ......... .47
3.3.1.1. C~m nh~p khil'.u xe da qua sll' d1:1ng ........................................ .47
3.3.1.2. Ca"m luu hanh xe khong biio dam cac yeu ciiu ky thu~t. ....... .47
3.3.1.3. Tie'p tvc biio h9 nganh cong nghi<$p o to trong nude ............. .47
3.3.1.4. Ela d~ng h6a siin phil'.m va md r9ng siin xua"t. ........................ .48
3.3.2. Nh6m giiii phap tht,tc hi<$n chie'n llf<;1c hudng tdi xua"t khil'.u ....... .49
3.3.2.1. Khuye'n khich xua"t khil'.u ................ ;....................................... .49
3.3.2.2. E>il'.y m~nh h<;1p tac cong nghi<$p trong khu vt,tc ASEAN ........ .49
3.3.2.3. Siin xuat theo cac tieu chuifn qu6c te' ..................................... 50
3.3.3. Nh6m giiii phap tht,tc hi<$n chie'n lu<;1c n9i dja h6a ...................... 51
3.3.3.1. Phat tri€n nganh cong nghi<$p linh ki<$n ph1:1 tung o to ........... 51
3.3.3.2. Xay dt,tng phudng phap tinh ty 1<$ n9i dja h6a ........................ 52


v

3.3.3.3. Bii'y m<).nh vi~c nghi~fi Cifu va chuytin giao cong ngh~ o t0 ... 53
3.3.3.4. Bao t<).o ngu6n nhan h,tc .......................................................... 54
3.3.4. Nh6m giai phap thJ!c hi~n chie'n htqc khai pha thj tntong
. " nang
- trong Iluuc
,,,., ...................................................................
. .55
t1em
3.3.4.1. Chinh sach ldch cilu trong nude .............................................. 55
3.3.4.2. Phat tritin co si'I h3.3.5. Nh6m giai phap thJ!c hi~n chie'n lu'<;lc sap nh~p va h<).n che'
l~p

mdi ......................................................................................... 57

3.3.5.1. Sap nh~p cac doanh nghi~p san xuilt o to nha nude ............ 57
3.3.5.2. H
K"'
et lU(j.Il ...................................................................................................... 58
A

Tai li~u tham khao

Ph\11\IC

.


VI

Danh mv.c cac ky hi~u, cac chii' vie't tiit
m~u

AFfA

Khu vlfc

AICO

Chuong trlrth h<;Jp tac cong

A SEAN

Hi~p h9i cac quo'c gia E>ong Nam A

BEMs

Thi tniong !On moi n6i Jen

CBU

Xe nguyen chie'c

CEPT

Hi~p dinh vS u'u diii thue' quan c6 hi~u hfc chung

CKD

Lo"!-i hinh Hip rap b[ing cac linh ki~n nh~p kha'u d6ng bQ

EU

Lien minh Chau Au

FDI

E>ffu tu trlfc tie'p nuoc ngoai

GDP

T6ng san pha'm quo'c n9i

Hill

Lo"!-i hinh Hip rap m9t phffn linh ki~n nh~p kha'u va m9t phffn linh
ki~n

dich tl/ do ASEAN
nghi~p

ASEAN

n9i dia h6a

LEMAs

Thi tniong !On hi~n t"!-i

NAFfA

Khu vQ'c tt! do thuong m<.1i Bae My (g6m My, Canada, Mexico)

PLEMAs

Thi tntong phi) tr<;I cho thi tniong !On hi~n t"!-i

SWOT

Ma tr~n diem m"!-nh, diem ye'u, eel h9i, de d9a

VAMA

Hi~p h9i cac rtha san xuilt o to Vi~t Nam (11 lien doanh FDI)

WTO

T6 chuc thuong m"!-i the' gioi


Vll

Danh ffi\JC

cac bang

Bang 1.1:

S6 lu'<;lng o to san xua't theo khu vlfc, giai dol).n 1997 - 2003 ........................ 6

Bang 1.2:

S6 htqng o to tieu th1,1 theo khu vlfc, giai dol).n 1997 - 2003 ......................... 7

Bang 1.3:

s6 htqng o to tieu th1,1 i'J m9t s6 nuoc Chau A, giai dol).n 1997-2003 ............ 8

Bang 1.4: Dij.c tntng cua cac phan xui'Jng tl).i BEMs, LEMAs va PLEMAs ................... 10
Bang 1.5: Muc d9 tham nh~p thi tntong qua chi tieu nguoi/ xe nam 2001 .................... 11
Bang 2.1: San luqng o to san xua't va lieu th1,1 cua 11 lien doanh FDI, 1997-2003 ...... 16
Bang 2.2:Ty tr9ng d6ng g6p cua 3 yeu t6 d~u vao d6i voi tang trUong GDP ................ 18

Bang 2.3: Thu nh~p blnh quan d~u nguoi qua cac nam ................................................. 21
Bang 2.4: So sanh yeu t6 cong ngh~ trong chi s6 xep hl).ng nang life qnh tranh d€ tang
tr\tong nam 2004 ........................................................................................................... 23
Bang 2.5: T6c d9 tang Juan chuy€n hang h6a, hanh khach b~ng o to ........................... 24
Bang 2.6: T6c di) tang luan chuy€n hang h6a, hanh khach ........................................... 25
Bang 2.7: Nang life san xua't cho titng chung lol).i xe .................................................... 26
Bang 2.8: San luqng o to lieu th1,1 cua 11 lien doanh FDI, giai dolJ.n 1997 - 2003 ........ 26
Bang 2.9: Cac chung lol).i xe duqc l~p rap tl).i Vi~t Nam ............................................... 27
Bang 2.10: Tlnh hlnh lieu th1,1 san phii'm o to tl).i Vi~t Nam nam 2003 .......................... 30
Bang 2.11: Slf thay d6i thue lieu th1,1 dij.c bi~t ............................................................... 34
, 2 . 12: Thue,., nhAlJ.P kh"au oAtoAva' Ii nh kiA~noAtoA....................................................... . 35
Bang
Bang 2.13: ThueVAT d6i voi linh ki~n va o to nguyen chiec nh~p khii'u .................... 35
Bang 2.14: Dlf bao s6 nam dn thiet d€ dl).t GDP/nguoi la 1.000 $ & 4.000 $ .............. 38
Bang 2.15: Dlf bao nhu duo to nam 2005, nam 2010 va nam 2015 ............................ 38
Bang 2.16: Danh gia cac di€m ml).nh ......................................................... ,.. ····:··········· 39
Bang 2.17: Danh gia cac diem yeu ............................................................................... 39
Bang 2.18: Danh gia cac co h()i ..................................................................................... 40
Bang 2.19: Danh gia cac m6i de d9a ............................................................................ 40
Bang 2.20: Ma tr~n SWOT............................................................................................ 41
Bang 3.1: Can d6i nang life, hhu du va san luqng dn b6 sung nam 2015 ................... 49


Vlll

Danh ill\J.C cac sd d6, d6 thf
' I~ap rap,
' san
' xuat
"' o• to• t;p. v·.

H(t Nam ......................................... . 29
So d o• 2 . I : D'ay ch uyen

D8 thj I. I: Dt! bao san ht<;ing o to tieu th\! toan du nlim 2005 va nlim 2010 ................ 12
D8 thi 2.1: T6c d9 tang tntdng GDP, giai dol).n 1993-2003 ........................................... 17
D8 thi 2.2: Ludng v6n FDI vao Vi~t Nam, giai dol).n 1993 - 2003 ............................... 19
D8 thi 2.3 : Ty I~ tieu th\! o to theo nh6m khach hang, nlim 2002 ................................ 31


1

~ ?.- _-:-.

~

M1. Tinh cffp thie't cua d~ tai:
Cong nghi~p o to la m<}t nganh cong nghi~p r~t quan tr9ng cfin dll'<;lc
uu tien phat trih6a, hi~n d?i h6a va xay dtjng ti€m ltjc an ninh, qu6c phong cua da't nU'oc.
Nganh cong nghi~p o to Vi~t Nam bat dffu each day gfin muc'li niim
voi nhi€u chfnh sach U'u dai danh cho nganh nay, nha't la cac chfnh sach v€
thue'. The' nhung thlfc te' thl sau gfin muc'li niim phat trio to Vi~t Nam d?t dll'<;lc ke't qua ra't khiem t6n, hfiu he't cac doanh nghi~p
san xua't - lap rap o to chi d?t ty l~ n()i dta h6a tu 2% de'n 13%. N<}i dta h6a
chu ye'u vao cac cong do9n san xua't ddn gian nhll' han lap khung xe, tfiy
ni'a, sdn, lap rap. Trong niim 2003, t6ng s6 xe tieu th\! cua 11 lien doanh
FDI la 42 ngan chie'c, chi chie'm 28% niing llfc san xua't t6ng th11138 lu<;1ng xe tieu th\! (J Nh~t Ban, b~ng 1/10 cua Malysia va 1111 cua
Thai Lan.

Cac Cd quan chinh phu thl cho r~ng Chinh phu da danh cho nganh cong
nghi~p o to Vi~t Nam qua nhi€u uu dai, nha't la uu dai v€ thue'. The' nhung

sau gfin mll'c'li niim phat trikhong thlfc hi~n vi~c tang ty l~ n()i dta h6a theo nhll' cam ke't trong gia'y
phep dffu tu la tu 30 de'n 40% sau 10 niim kchuyCKD (la 109i hlnh lap rap b~ng cac linh ki~n nh~p khfiu d6ng b() tu nuoc


2

ngoai thanh 6 t6 hoan chinh) vdi cac day chuy€n c6ng nghc$ giln gio'ng nhau
hoi).c i'J d<:mg IKD (la lol).i hlnh lif p rap m(>t philn linh kic$n nh~p khifu tu nude
ngoai vii m<)t philn linh kic$n n<)i dja h6a) vdi gia tr! ty le$ n<)i dja h6a siin
xuilt rilt thilp. Ch!nh slf biio h<) cua Nha nude da lam cho cac doanh nghic$p
siin xuilt - lifp rap 6 t6 tri.'J nen "trl trc$" trong vic$c diiu tu, d6i mdi c6ng nghc$
d€ tang ty le$ n<)i dja h6a.

Trong khi

do cac doanh nghi~p san xua't - Hip rap o to l?i cho ding quy

m6 th! truong Vic$t Nam viin con rilt nho be so vdi th! trl!ong cua cac nude
trong khu vile vii tren the' gidi la hang tram ngan xe m<)t nam. Ma trong
nganh c6ng nghic$p 6 t6, khii nang Cl).nh tranh ph\l thu<)c rilt nhi€u vao quy
m6 siin xuilt cfing nhu quy mo th! truong, cho de'n nam 2003 th! truong xe o
t0 trong nude viin chi i'J muc 42.000 chie'°c/nam ngay ca khi CO S\l u'u dai cua
Nha nude. M<)t di€u hi€n nhien la muo'n phat tri€n nganh cong nghic$p 6 to
thl din phiii CO S\l phat tri€n Cua cac nganh c6ng nghic$p ph\l trc_t, the'° nhung

hic$n nay Vic$t Nfrii chua c6 cac chlnh sach d€ thu hut cac nha diiu tu nude
ngoai diiu tu vao nganh nay. Hdn nfta, do cac chinh sach cua Chinh phu
thuong xuyen thay d6i nen cac doanh nghic$p khong th€ l~p duc_tc ke'° hOl).Ch
phat tri€n dai hl).n cho mlnh. Di€u nay kh6ng th€ chilp nh~n duqc trong moi
trl!ong kinh doanh n6i chung va diiu tu nude ngoai n6i rieng.
Vic$t Nam dang tich Cl/C tham gia vao qua trlnh tl/ do h6a thudng ml).i
the' gidi thl nhftng qui djnh cua AFTA va'WTO dang trd thanh m<)t thong I~.
Vic$t Nam se gi).p nhi€u kh6 khan hdn trong vic$c ap d\lng cac chinh sach
biio h<) d€ phat tri€n nganh cong nghi~p o to (Vi~t Nam dang hy v9ng duc_tc
gia nh~p WT0 vao cuo'i nam 2005).
1


3

Qua khao sat tlnh hlnh phat tri€ri hg~rih cong nghic$p o to Vic$t Nam, chung
toi thily c6 nhi~u nguyen nhan chii quan va khach quan c6 anh hu'dng de'n
tlnh hlnh phat tri€n ciia nganh ci'ing nghic$p nay, trong d6 d?c bic$t Ia cho
de'n nay Chinh phii v~n chu'a du'a ra du'<;1c m<)t chie'n lu'<;1c phat tri€n nganh
phu h<;1p. Vl ly do d6 chung toi m;:mh d(/.n ch9n d~ tai "Bjnh hu'ong chie'n
lu'<;1c va giai phap phat tri€n nganh cong nghic$p o to Vic$t Nam de'n nam
2015" lad~ tai nghien cll'u cho lu~n van ciia mlnh.

2. Ml}c dich cua d~ tai
D6ng g6p y kie'n va d~ xuilt cho cac

eel

quan tham mu'u ciia chinh phii nhu':

B9 Cong Nghic$p, B9 Tai Chinh, B9 Khoa h9c cong nghc$, B9 Giao thong
v~n tai trong vic$c xay dl;fng chie'n lu'<;1c va giai phap phat tri€n nganh cong

nghic$p o to Vic$t Nam de'n nam 2015.

3. Ml}C tieu cua lu~n van:
Phan tich th\fc tr(/.ng nganh cong nghic$p o to the' gioi d€ thily du'<;1c cac
XU

hu'ong d tftm

VJ

mo dang chi ph6i nganh Cong nghic$p nay, d?c bic$t la

XU

hu'ong toan c~u h6a.
Phan tich, danh gia thl;fc tr(/.ng ciia nganh cong nghic$p o t6 Vic$t Nam d€
nh~n djnh cac ke't qua d(/.t du'<;jc va nhii'ng m?t t6n t(/.i nhiim tlm cac giai

phap khiic phvc.
B~ xuilt m<)t s6 djnh hu'ong chie'n lu'<;1c va giai phap phat tri€n nganh

cong nghic$p o to Vic$t Nam de'n nam 2015.


4

4. Do'i ttiqng va phl).m vi nghien i:ll'i.i

f>Q'i tu'<;jng nghien CUu: f>Q'i tu'<;jng nghien CUu CUa lu?n van la CaC doanh
nghi~p san xuilt, lif p rap o to (J Vi~t Nam va cac chinh sach hi~n hanh do'i

voi nganh cong nghi~p nay.
Phl).m vi nghien cilu: Nghien CUu nay t?p trung chu ye'u vao 11 doanh
nghi~p san xuilt va lifp rap o to c6 v6n dftu tu' nu'oc ngoai - thanh phlin chu

ye'u cua nganh cong nghi~p o to Vi~t Nam.

5. Phudng phap nghien cll'u
Phuong phap nghien CUu sii' d\jng trong lu?n van nay la phu'clng phap lich

sii', phu'clng phap mo ta, ke't h<;jp voi phu'clng phap tho'ng ke, dlf bao d€ tu d6
thily du'<;jc cac mi;j.t ml).nh, mi;i.t ye'u, nhung ccl hi)i va de dqa cua nganh cong
nghi~p o to Vi~t Nam nh~m tl).o co sd cho vi~c xay dlfng chie'n lu'<;jc va giai

phap phat tri€n nganh.

6. Thong tin cfin thie't
- Thong tin thu cilp:
Chie'n lu'<;1c va cac chinh sach hi~n tl).i do'i voi nganh cong nghi~p o to Vi~t
Nam.
Cac so' li~u tho'ng ke va cac bao cao chuyen nganh.
Kinh nghi~m phat tri€n nganh cong nghi~p 0 to cua cac nu'oc tren the' gioi.
- Thong tin sci cilp:
Phong va'n, thao lu?n voi cac chuyen gia, cac doanh nghi~p san xuilt va Hip
rap o to v8 quan di€m phiit tri€n nganh cong nghi~p o to Vi~t Nam.
:~-.

5

7. Ke't dtu ctia Iu~n van
Ke't cilu n()i dung lu~n van g6m phan md dau, ba chttc!ng va phan ke't lu~n.
MC1dau
Chttc!ng 1: Phan tich thlfc trl).ng cua nganh cong nghit%p o to the' gidi
Chttc!ng 2:

Phan tich thlfc trl).ng cua nganh cong nghit%p o to Vit%t Nam

Chttc!ng 3: Dtnh httdng chie'n lttqc va giai phap phat tri€n nganh cong
nghit%p o to Vit%t Nam de'n nam 2015
Ke't lu~n
Tai lit%u tham khao
Ph\l l\JC

Tac gia da

n6 llfc rilt nhi€u d€ hoan thanh lu~n van nay,

nhttng do thoi gian

va trlnh d9 co hl).n nen lu~n van khong tranh khoi nhung thie'u sot nhiltdtnh,
tac gia rftt mong nh~n dttQC SJ! dong gop y kie'n cua quy thay CO Va cac anh
cht hqc vien.


6

Chu'dng 1

PHAN TICH THUC
TRANG
CUA NGA.NH
•
•
CONG NGHIEP
0 TO THE GIOI
•
1.1.

Tinh hinh san xua't va tieu thl} 0 to tren the' gioi

1.1.1. Tinh hinh san xua't 0 to tren the' gioi
Thi tnt<'1ng Tay Au va NAFTA dang d~n d:iu v~ san h.t<;1ng san xua't, udc
tinh trong nam 2003 san lu'<;1ng san xua't ciia m6i thi tru'C1ng la tren 16 tri~u
chie'c. Tie'p theo la thi tru'C1ng Nh~t Ban va Chau

A Thai

Binh Dudng

(khong bao g6m Nh~t Ban), udc tinh san lu'<;1ng san xua't trong nam 2003
ciia m6i thj tru'C1ng la tren 10 tri~u chie'c. T6ng san lu<;jng o to san xua't tren
the' gidi nam 2003 116c tinh la 60 tri~u chie'c.
Bang 1.1: S6 lu'<;1ng 0 to san xua't theo khu VlfC, giai do~n 1997 - 2003
1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003e

Ddn vi: ngan chie'c
Tay Au

16.040 16.680 16.426 17.167 17.270 16.965 16.960

NAFTA

16.045 16.034 17.617 17.660 15.817 16.715 16.212

Nam My
Nh~t

Biin

2.051

1.662

2.040

10.976 10.050

9~895

10.145

2.656

2.062

1.962

2.007

9.776 10.257 10.286

ChauA-TBD*

7.143

5.398

6.950

7.873

7.937

9.355 11.012

Dong Au

2.314

2.377

2.592

2.699

2.636

2.571

2.662

697

619

602

751

676

631

955

Khac
T6ng cl)ng TG

55.871 53.209 55.745 58.334 56.173 58.457 60.095

Ngu6n: Auto report 2004 - International Metalworkers's Federation
*Khong bao gJm Nh

7

1

! .. :0

1.1.2. Tinh hinh tieu th\I 6 to tren the' giOi
Cac thi tntC1ng chinh nhu Tay Au, NAFTA, Nam My, Nh~t Ban dang chiu
anh hudng cua muc tang trudng ch~m va si;t bao hoa. Chinh vl v~y da c6
m(>t Ian s6ng dilu tu san xuiit, l~p rap o to Cl cac thi truC1ng moi ngoai thi
truC1ng chinh. Bang 1.2 cho ta tha"y si;t n6i len cua thi trU'C1ng Chau

A-

Thai

Blnh Dudng.
Bang 1.2: So' luc;!ng o to tieu th\! theo khu vi;tc, giai do"rn 1997 - 2003
1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003e

Dcln vj: ngan chiifr
Tay Au

15.146 16.290 17.255 17.089 17.089 16.596 16.332

NAFTA

17.425 18.062 19.663 20.302 20.016 19.876 19.592

Nam My

2.353

2.054

1.671

1.869

1.912

1.637

1.608

Nh~t

Ban

6.725

5.879

5.861

5.980

5.907

5.792

5.807

Chau A. - TBD*

6.484

4.915

6.053

6.828

7.156

8.526

9.645

Dong Au

2.057

2.159

2.464

2.286

2.206

2.137

2.245

367

315

295

341

367

350

365

Khac
T6ngc(lngTG

50.557 49.674 53.262 54.695 54.653 54.914 55.594
Ph~n tram thay d6i qua cac nam

Tay Au

4,9

7,6

5,9

-1,0

0,0

-2,9

-1,6

NAFTA

2,5

3,7

8,9

3,3

-1,4

-0,7

-1,4

Nam My

3,2

-12,7

-18,7

11,9

2,3

-14,4

-1,8

Ban

-5,0

-12,6

-0,3

2,0

-1,2

-1,9

0,3

Chau A. - TBD*

-1,4

-24,2

23,2

12,8

4,8

19,2

13,1

6,3

5,0

14,1

-7,2

-3,5

-3,2

5,1

-6,6

-14,3

-6,1

15,5

7,6

-4,6

4,3

1,7

-1,7

7,2

2,7

-0,1

0,5

1,2

Nh~t

Dong Au
Khac
T6ngc(lngTG

NguJn: Auto report 2004 - International Metalworkers's Federation
* Khong bao gJm Nhil.t Bdn, e: sd li~u niim 2003 la ztrJc tinh.


8

Khu vlfc Chau

A dang n6i len nhii 1~ rri~i thi tn.tClng rilt hilp dli:n, dl}c bit%t la

Trung Quo'c, v<.3i thi tntClng Wn va muc tang tntdng nhanh. Vit%t Nam c6
muc tang tntdng cao, nhu'ng muc tieu th1,1 vlin dang con rilt nho be.

a m()t so' nu'<.3c Chau A, giai do(!,n '97- '03

Bang 1.3: So'lu'c;lng 6 to tieu th1,1
1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003e

Bon vi: ngan chie'c
Nh~tBan

6.725

5.879

5.861

5.980

5.907

5.792

5.807

Han Quo'c

1.521

769

1.275

1.435

1.459

1.637

1.346

Trung Quo'c

1.559

1.582

1.832

2.089

2.423

3.248

4.390

Malysia

441

168

305

358

413

450

409

Indonesia

387

58

94

301

299

330

344

Thai Lan

363

144

218

262

297

413

455

Philippines

144

81

74

84

77

86

89

Vit%t Nam*

6

6

7

14

20

27

42

Ph~n tram thay d6i qua cac nam
Nh~t

-12 6
'
-49,4

-0,3

2,0

65,7

Trung Quo'c

-5 0
'
-8 4
'
8,4

1,5

Malysia

12,7

Indonesia

Ban

-1,9

0,3

12,5

-1 2
'
1,7

12,2

-17,8

15,8

14,0

16,0

34,1

35,2

-59,1

81,0

17,3

15,4

9,1

-9,l

16,7

-85 ,0

61,8

220,6

-04
,

10,3

4,2

Thai Lan

-38,5

-60 3

51,6

20,1

13,3

39,0

10,3

Philippines

-11, 1

-44 ,0

-7 ,8

12,4

-8 ,3

11,6

3,6

7,3

0,0

16 7

100,0

42,8

35,0

55,6

Han Quo'c

Vit$tNam

'

'

Ngu6n: Auto report 2004 - International Metalworkers's Federation, VAMA
*So' lif u o to iJ Vift Nam la so' lUxudt, ldp rap o to FD/ - thanh phdn chit ye'u cua nganh cong nghifp o to
Vift Nam, e:sd lifu niim 2003 la uoc tfnh.


9

1.2.

Khuynh hliO'ng tbi trliO'ng o to the' giOi trong thO'i gian qua

1.2.1. Mo h'inh san xuit o to theo khu vlfc
Timothy J. Sturgeon cho r~ng trong nganh c6ng nghi~p 6 t6 c6 nhi~u khu
VlfC San XUllt dang t6n t9i va CO nhi~u nha San XUllt 0 to da ap di,mg mo hlnh
san xuilt 6 t6 theo khu VlfC. Nhln chung thl c6 ba khu VlfC chinh nhu' sau:
- Thi tru'ong !On hi~n t9i (LEMAs: Large Existing Market Areas)
Thi tntong nay bao g6m cac khu VlfC nhu' la My, Canada, Tay Au, Nh?t Ban
va Uc. Nhii'ng phan xu'dng moi trong LEMAs c6 XU hu'ong du'<;jc thanh l?p
nhu la m9t each ds duy trl. hay gia tang thi philn cua cong ty trong cac thi
tru'ong !On hi~n t9i. Do chi phi ho9t dqng cao, cac dia diSm d LEMA du'<;1c
chqn khi ma cac nha san xuilt 6 t6 tin chac vao thi tru'ong cua hQ.
- Thi tru'ong ph\l tr<;1 cho thi tru'ong !On

hi~n

t9i (PLEMAs:Peripheral to

Large Existing Market Areas)
Thi tru'ong nay bao g6m cac khu vlfc nhu' la Mexico, Tay Ban Nha, B6 Dao
Nha va Dong Au. Vai tro chie'n lu'<;jc chu ye'u cua PLEMAs la cung cilp cho
cac nha san xuilt 6 to m9t moi tru'ong co chi phi thilp dS tu day cung cilp cho
LEMAs. Trong khi nhii'ng khu vlfc nay kh6ng mang 19i kha nang tieu th\!
cao nhu' d khu vlfc LEMA, nhu'ng n6 cling cilp nhii'ng 1<;1i ich thu'dng m9i, bdi
vl chung chia se, ho~c du'<;jc mong d<;1i chia se cac thi tru'ong chung voi
LEMA (vi d\l nhu' NAFTA va EU).
- Thi tru'ong !On moi n6i len (BEMs: Big Emerging Markets)
Thi tru'ong nay bao g6m cac khu vlfc nhu' la Trung Qu6c, An D(i, Vi~t Nam,
Nga va Brazil. BEMs cung cllp cho cac nha san xuilt 6 t6 cac cd hqi dS
tham nh?p vao cac thi tru'ong dang n6i len.

cJ nhii'ng ndi ma Slf tham nh?p


10

thi tn.tong con tha'p va dan s610li thi ti€fu nang phat tri€n cua BEMs la ra't
ldn.
Dij.c tntng cua cac phan xudng t?i ba thi tru'ong chinh nay du'c;lc t6m tilt d
bang 1.4.
Bang 1.4: Dij.c tru'ng cua cac phan xudng t?i BEMs, LEMAs vii PLEMAs

-

BEM

LEMA

PLEMA

Luong

Tha'p

Cao

Tha'p

C6ng sua't

Tha'p

Cao

Cao

Ap cti,mg cac nguyen

Cao

Tha'p

Cao

(TruNh~t &

tile nghiem ngij.t
Vi~c phat tri~n c6ng
ngh~

Han Qu6c)

C6

Kh6ng

Kh6ng

va thie't ke'

Vi~c nghien cuu mo hinh san xua't o to theo khu vlfc nay khong chi giup

chung ta hi€u du'c;lc nhii'ng m\JC tieu chie'n lu'c;lc theo sau vi~c san xua't theo
khu VlfC trong m6i lOl;li thi tru'ong nay, ma con cho phep chung ta tha'°y du'c;IC
cac thanh phffn cfi'u tl;}O cua tie'n trlnh toan cffu h6a fO hdn nho vi~c SO sanh
cac mo hinh nay vdi nhau. Thong qua vi~c sii' d\lng mo hlnh nay, ho?t d(mg
dffu tu' trlfc tie'p cua nude ngoai tl;}i khu VlfC BEM nhu' 0 Vi~t Nam c6 th€
du'c;lc xem nhu' la mqt hol;}t d(mg md rqng cua vi~c toan cfiu hoa.

1.2.2. Sue ha'p dftn cua nhfi'ng tbi truTu si;t tang tntdng ch~m, bao hoa t?i
to cho ding khu vlfc BEM se la

thi

tru'ong n
thi tru'ong tang tru'dng, dij.c bi~t la d nhung

qu6c gia c6 dan so' dong nhu' Trung Quffc, Brazil vii An Dq. Slf slip xe'p muc
d9 tham nh~p thi tru'ong qu6c te' theo thu tlf tu cao xu6ng thilp du'c;lc the hi~n


11

qua bang 1.5 (20 quO'c gia du\1c ll!a ch9n), du'<;lc do lu'ong thong qua chi tieu
so' nguoi/xe du lich (people/car, khong bao g6m xe tai, xe buyt). Nh?t Ban,
Tay Ban Nha, My, Anh, Phap, Due d@u da c6 tren 1 xe hdi cho m6i 3
nguoi, trong khi Vi~t Nam, An Di), Trung QuO'c m6i nttoc d@u c6 it hdn 1 xe
cho hdn 100 nguoi. Vi~t Nam dung dfiu bang danh sach voi ty I~ 524
nguoi/xe.

Bang 1.5: Muc di) tham nh?p thi truong qua chi tieu nguoi/ xe nam 2001
Stt

Qu6c gia

Ngu'oi/xe

Stt

Qu6c gia

Ngu'oi/xe

1

Vi~tNam

524.6

11

Nga

6.8

2

"'
AnE>9

163.2

12

Malaysia

5.6

3

Trung Qu6c

149.0

13

Nhi).t Biin

2.4

4

Indonesia

68.8

14

Tay BanNha

2.3

5

Colombia

23.4

15

My

2.2

6

Thai Lan

21.4

16

Anh

2.1

7

Th6NhIKy

14.6

17

Phap

2.1

8

Brazil

10.9

18

Bue

1.9

9

Mexico

8.2

19

Canada

1.8

10

Argentina

7.0

20

y

1.7

Ngu6n: "Regulated Efficiency, World Trade Organization Accession, and the
Motor Vehicle Sector in China" Joseph F. Francois & Dean Spinanger
Tit dftu th?p nien 1980 da c6 mi)t Sil bung n6 trong xay dl!ng nha may san

xua't, Ii{p rap o to

a hai ngo<).i t<).i cac thi trUong Ion hi~n t<).i va cac thi trUong

Ion moi n6i !en (khu vl/c LEMA & BEM). Lan s6ng nay bi{t dftu phat sinh
khi cac nha san xua't o to Nh?t Ban dftu tu vao thi truong My va hi~n nay
Ian s6ng nay dang

bi chi pho'i bdi phftn lOn cong ty My, Nh?t va Han QuO'c


12

dfiu tu' vao khu Vl!C BEM nhu' Trting QtiO'c, An£>(>, cac quO'c gia trong khO'i
ASEAN, Brazil, Argentina va Nga.

D\l' bao cho nganh cong nghi~p 6 t6 tht gi8i

1.3.

trong mi}t bao cao nghien cuu mang ten "The automotive supply chain:
Gobal trends and Asian perspectives", Francisco & Rajiv Kumar cho dng

.,.
thi tru'dng b(> ba (Tay Au, Nh~t Ban va My) da dO'i mij.t ~di SI! bao hoa

trong suo't 10 nam qua, nhu cfiu cho xe m6i tang tru'dng trung blnh du6i 1%
m6i nam va

XU

hu'6ng nay du'c;1c di! bao la se tie'p tl,lC. SI! tang tru'dng v€

san lu'c;1ng dang de'n tu cac khu Vl!C dang phat tri~n nhu' Chau

A va

E>ong

Au. Hai tac gia da du'a ra di! bao san lu'c;1ng 6 t6 tieu thl,l toan cfiu nam
2005 la 62 tri~c chie'c va nam 2010 la 68 tri~u chie'c.
£>6 thi 1.1: DI! bao san luqng 6 to tieu thl,l toan cfiu nam 2005 va nam 2010

80
70

,a::
·~

-=

CJ

60
50
·.,

=

40

""

30

§

§I
.,

.,

·,


·~

E--<

20

!

h

10
0

.§)

;

§) ·1

'

"°'"""'""

*~-~---

D Thi tnrong con l~i

1:J Thi tnrong bQ ba

!
J

A

'

2005

2010

Ngui5n: The automotive supply chain: Gobal trends and Asian perspectives,
Francisco & Rajiv Kumar


13

1.4.

Tom tiit

Chudng 1 da phan tich thJ!c trl).ng cua nganh cong nghic$p o to the' gidi. Lam
ro tinh hlnh san xua't va tieu thv 0 to tren the' gidi, khuynh hu'dng thi tru'Clng
0 to the' gidi trong thCli gian qua, dlf bao cho nganh cong nghic$p 0 to the'
gidi trong thCli gian tdi. Cv thS la:
- Bo'n khu vJ!c san xua't o to chinh tren the' gidi la Tay Au, NAFTA, Nh~t
Ban va Chau

A Thai Blnh Dudng (khong bao g6m Nh~t Ban).

- Ty 11$ t6n kho trong nganh cong nghic$p o to la tha'p, ty 11$ t6n kho giai
dol).n 1997 - 2003 khoang 7%.
- Cac thi tru'Clng nhu' Tay Au, NAFTA, Nam My, Nh~t Ban dang chiu anh
hu'dng Cua muc tang tru'dng ch~m Va SJ! bao hoa.
- ·Khu vJ!c Chau

A dang n6i Ien nhu' la m()t thi tru'Clng ra't ha'p diin, d~c bic$t

la Trung Quo'c, vdi thi tru'Clng ldn va inuc tang trudng nhanh.
Chudng 2 se phan tfch thJ!c trl).ng cua nganh cong nghic$p o lo Vic$t Nam
trong mo'i lien he$ vdi nganh cong nghic$p 0 to the' gidi va trong bo'i canh
toan cilu h6a kinh te', dS tu d6 du'a ra du'c;lc diSm ml).nh, diSm ye'u,
de d9a cua nganh cong nghic$p o to Vic$t Nam.

Cd

h()i va


14

Chudng2

PHAN TICH THT}C TR~NG CUA NGA.NH
CONG NGHltP 0 TO vrtT NAM
2.1.

TOng quan v~ nganh cong nghi~p o to Vi~t Nam

2.1.1. Khai ni~m nganh cong nghi~p o to
Theo quan diSm cua b(l Cong nghic$p, nganh cong nghic$p o t6 Vic$t Nam
dud(lng t;;ii Vic$t Nam. Tuy nhien, theo nghia day du thi nganh cong nghic$p o
to bao g6m cac doanh nghic$p san xua't, Hip rap o to va ca cac doanh nghic$p
cung cilp linh kic$n ph1,1 tung o to.
2.1.2. Cac giai do~n hinhthanh va :phat tri~n
Truoc nam 1991, nganh cong nghic$p o to Vic$t Nam mdi chi c6 m(lt xi
nghic$p o t6 Hoa Binh, day la xi nghic$p Hip rap o to quan slf du
a Ha N(li nam 1951. M(lt s6 ph1,1 tung du'nghic$p khac dong a dia ban Ha N(li, s6 con l;;ii deu du
dau tien

Nam 1991, Xi nghic$p o to Hoa Binh cling voi hai d6i tac Ia Colombian
Motors(Philippines) va Nichmen Corporation (Nh~t Ban) thanh l~p lien
doanh Vic$t Nam Motors Corporation (VMC). Cung trong thC1i gian nay m(lt
lien doanh khac ra dC1i d6 la Mekong Auto. Nam 1993, Dea woo Motor cling
vdi xi nghic$p Lien hic$p co khi 7984 thanh

l~p

lien doanh Vidamco. Nam


15

1994, Ba do'i tac la Mitsubishi Corporation (Nh~t Ban), Proton (Malaysia)

va Tracimexco

(Vi~t

Nam) thanh

l~p

lien doanh Vinastar.

Nam 1995, nham xay dlfng nganh cong nghi~p o to Vi~t Nam, Chinh phu
Vi~t Nam da ca'p them 7 gia'y phep cho cac cong ty nuoc ngoai thanh l~p

cac lien doanh san xua't o t6 ti:ii Vi~t Nam d6 la Toyota (Nh~t Ban),
Daihatsu

(Nh~t

Ban), Isuzu

Chrysler (My), Nissan
nghi~p san xua't o to

(Nh~t

(Nh~t).

Ban), Ford (My), Daimler-Benz (Dll'c),

Sau khi cac lien doanh nay ra d<'Ji, cac doanh

a Vi~t Nam bt "so'c" khi chinh phu Vi~t Nam ca'p them

3 gia'y phep nfi'a cho Hino (Nh~t Ban), Suzuki (Nh~t Ban) va Peugoet
(Phap) thanh l~p cac lien doanh san xua't o to i'J Vi~t Nam.
Nam 1998, tru'oc tl.nh tri:ing c6 qua nhi@u doanh nghi~p san xua't, Hip rap o
to i'J Vi~t Nam va nhu dtu thl tha'p, nen Nissan (Nh~t Ban) da ngung hoi:it
d(ing, con Peugeot (Phap) va Chrysler (My) thl quye't dtnh khong thlfc hi~n
dfiu tu'.
Nhu v~y de'n th<'Ji di~m hi~n nay c6 11 doanh nghi~p san xua't va Hip rap o
to c6 vo'n dfiu tu' nu'oc ngoai. Ngoai cac doanh nghi~p lien doanh, nganh
cong nghi~p 0 to Vi~t Nam con c6 S\l' tham gia cua m9t so' doanh nghi~p
trong nu'oc. Tuy nhien, trang thie't bi, cong ngh~ va nha Xu'dng cua cac
doanh nghi~p nay phfin ldn con li:ic h~u, chu ye'u la sii'a chfi'a. Tir cuo'i nam
2003, nham thuc dft'y nganh cong nghi~p o to Vi~t Nam, Chinh phu da c6 slf
sap xe'p va bat dftu dftu tu cho 4 doanh nghi<%p nha nuoc lam nong co't trong
vi~c l~p rap va san xua't 6 to la TtSng cong ty Cong nghi~p t6 t6 Vi~t Nam,

TtSng cong ty may d(ing life va may Nong nghi~p, TtSng Cong ty Than Vi~t
Nam, Cong ty Cd khi Sai Gon.


16

2.1.3. Tinh hinh d~u tu
T6ng vein dftu tu cua cac lien doanh theo gia'y phep la 574,7 tri~u USD, vein
thlfc hi~n la 419,85 tri~u USD, de:it 74%. Cac nha san xua't o t6 tren the' gioi
khi dftu tu vao Vi~t Nam dSu phai lien doanh voi cac do'i tac Vi~t Nam d~
thanh l~p lien doanh, c~c doanh nghi~p Vi~t Nam thuong dong g6p khoang
30% vein biing quySn sii' di,rng da't. Trong gftn 10 nam qua lu<;lng vein dftu tu

them ciia 11 lien doanh la ra't tha'p.

2.1.4. San luqng san xu§'t va ti~u th\l
San lu<;lng 0 to tieu th1,1 te:ii Vi~t Nam ra't tha'p so voi cac nuoc trong khu VlfC
va tren the' gioi. Trong nam 2003, t6ng sci xe tieu th1,1 ciia 11 lien doanh FDI

Ia 42 ngan chie'c, bilng 1/138 lu<;lng xe tieu th1,1 d Nh~t Ban, biing 1/10 ciia
Malysia va 1/11 ciia Thai Lan.
Bang 2.1: San lu<;lng o to san xua't va tieu th1,1 ciia 11 lien doanh FDI,97-03

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

San h.t<;lng san xua't

6.535 4.905 5.915 13.547 20.304 27.599 42.883

San ht<;lng tieu th\!

5.940 5.927 6.963 13.955 19.556 26.706 42.557

Ngu6n: Hi~p hqi cac nha sdn xwft o to Vi~t Nam (VAMA)

2.2. Phan tich moi trucmg vi mo
2.2.1. Ye'u to'kinh te'
2.2.1.1. Tang truO'ng GDP
. Tang tntdng GDP c6 tftm quan tr<;mg hang dftu trong cac m~c tieu do Quo'c
h<}i trtfc tie'p quye't djnh, bdi vl tang trudng GDP te:io tiSn dS d~ thlfc hi~n
cac m1,1c tieu khac, d~c bi~t la m1,1c tieu tang tnti'Jng xua't khii'.u, cho'ng le:im
phat, giam ty l~ tha't nghi~p, tang dao te:io va giam ty l~ ngheo.