Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực tại trường cao đẳng nghề việt đức vĩnh phúc

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN MẠNH THẮNG

NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC TẠI TRƢỜNG
CAO ĐẲNG NGHỀ VIỆT - ĐỨC VĨNH PHÚC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Ngô Văn Vƣợng

THÁI NGUYÊN - 2013
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài khóa luận “Nâng cao chất lượng đào tạo
nguồn nhân lực tại trường cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc” là công
trình nghiên cứu của cá nhân tác giả. Các thông tin và số liệu đƣợc đề cập đến
trong đề tài nghiên cứu là hoàn toàn trung thực và dựa trên các luận cứ thực tế
tiếp cận. Những kết quả thu đƣợc qua đề tài nghiên cứu là của bản thân tác giả
cùng với sự hƣớng dẫn giúp đỡ của TS. Ngô Văn Vƣợng . Tất cả các kết quả
đạt đƣợc chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Thái Nguyên, ngày

tháng 7 năm 2013

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Mạnh Thắng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
Đề tài khoá luận này đƣợc thực hiện và hoàn thành tại trƣờng Đại học
kinh tế và quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Để hoàn thành công
trình này tác giả xin chân thành gửi lời cảm ơn tới:
- TS. Ngô Văn Vƣợng là thầy đã trực tiếp hƣớng dẫn và giúp đỡ tác giả
xác định phƣơng hƣớng nghiên cứu và xây dựng nội dung của luận văn trong
suốt quá trình nghiên cứu.
- Phòng đào tạo nghề - Sở Lao động thƣơng binh và xã hội tỉnh Vĩnh
Phúc đã giúp đỡ tác giả trong quá trình thu thập các báo các về công tác dạy
nghề của tỉnh Vĩnh Phúc trong các năm.
- Trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc đã tạo điều kiện để tác
giả làm thực nghiệm, lấy số liệu về đề tài nghiên cứu của mình tại các phòng,
khoa, trung tâm của nhà trƣờng.
Thái Nguyên, ngày

tháng 7 năm 2013

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Mạnh Thắng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ........................................ vi
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................. vii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4
4. Những đóng góp mới của luận văn ............................................................... 4
5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƢỢNG VÀ CHẤT LƢỢNG
ĐÀO TẠO ........................................................................................................ 6
1.1. Một số khái niệm về chất lƣợng, chất lƣợng đào tạo ................................. 6
1.1.1. Chất lƣợng ............................................................................................... 6
1.1.2. Chất lƣợng đào tạo .................................................................................. 8
1.2. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đào tạo ....................................... 11
1.2.1. Nỗ lực của bản thân học sinh trong học tập .......................................... 11

1.2.2. Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý ..................................................... 12
1.2.3. Hệ thống nội quy, quy chế của Nhà trƣờng .......................................... 14
1.2.4. Phƣơng pháp và hình thức tổ chức dạy học .......................................... 15
1.2.5. Chƣơng trình, giáo trình ........................................................................ 17
1.2.6. Cơ sở vật chất ........................................................................................ 19
1.2.7. Nguồn lực tài chính ............................................................................... 20
1.2.8. Mối quan hệ giữa nhà trƣờng và doanh nghiệp .................................... 22
1.3. Các nguyên tắc đánh giá chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực.................. 23
1.3.1. Nâng cao chất lƣợng phải đảm bảo phù hợp với khả năng của học sinh .... 25
1.3.2. Nâng cao chất lƣợng phải đảm bảo cho học sinh phát triển toàn diện . 26
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iv
1.3.3. Nâng cao chất lƣợng đào tạo phải trong giới hạn tài chính .................. 26
1.3.4. Nâng cao chất lƣợng đào tạo nghề phải đảm bảo tính đồng bộ giữa các
ngành nghề đào tạo.......................................................................................... 27
1.3.5. Mục tiêu đào tạo phải đảm bảo học sinh có việc làm sau khi tốt nghiệp .. 28
1.3.6. Chất lƣợng đào tạo và mối quan hệ giữa Nhà trƣờng với Doanh nghiệp ... 29
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................ 30
CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................ 32
2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ............................................................................ 32
2.1.1. Chất lƣợng là gì? ................................................................................... 32
2.1.2. Chất lƣợng đào tạo là gì? ...................................................................... 32
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 32
2.2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu đã công bố ............................................. 32
2.2.2. Phƣơng pháp xử lý số liệu..................................................................... 33
2.2.3. Phƣơng pháp phân tích số liệu .............................................................. 34
2.3. Các chỉ tiêu sử dụng đánh giá chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực tại

trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc ................................................. 35
CHƢƠNG 3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO
TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ VIỆT - ĐỨC VĨNH PHÚC ............ 36
3.1. Giới thiệu chung về trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc ......... 36
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của nhà trƣờng ............................... 36
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của trƣờng Cao đẳng nghề Việt
- Đức Vĩnh Phúc .............................................................................................. 37
3.2. Thực trạng chất lƣợng đào tạo nghề tại trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức
Vĩnh Phúc ........................................................................................................ 43
3.2.1. Thực trạng và kết quả ............................................................................ 43
3.2.2. Thực trạng cơ sở vật chất của Nhà trƣờng ............................................ 53
3.2.3. Thực trạng khả năng tài chính ............................................................... 56
3.2.4. Thực trạng nghiên cứu khoa học và xây dựng chƣơng trình, giáo trình ..... 57
3.3. Đánh giá chung ........................................................................................ 59
3.3.1. Ƣu điểm ................................................................................................. 59
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

v
3.3.2. Nhƣợc điểm ........................................................................................... 60
3.3.3. Nguyên nhân ......................................................................................... 61
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................ 63
CHƢƠNG 4. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƢỢNG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG
NGHỀ VIỆT - ĐỨC VĨNH PHÚC .............................................................. 65
4.1. Mục tiêu của công tác đào tạo nguồn nhân lực tại trƣờng Cao đẳng nghề
Việt - Đức Vĩnh Phúc ...................................................................................... 65
4.1.1. Mục tiêu chung ...................................................................................... 65
4.1.2. Các mục tiêu cụ thể ............................................................................... 65

4.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực tại
trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc ................................................. 66
4.2.1. Hoàn thiện xây dựng nội quy, quy chế của Nhà trƣờng ....................... 66
4.2.2. Nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ giáo viên và cán bộ quản lý ....... 69
4.2.3. Tăng cƣờng đầu tƣ cơ sở vật chất ......................................................... 73
4.2.4. Tăng cƣờng mối quan hệ giữa Nhà trƣờng và Doanh nghiệp............... 76
4.2.5. Hoàn thiện công tác kiểm định chất lƣợng dạy nghề ............................ 81
4.3. Kết quả thăm dò ý kiến về tính cấp thiết của đề tài ................................. 84
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4................................................................................ 89
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 91
1. Kết luận ....................................................................................................... 91
2. Khuyến nghị ................................................................................................ 92
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động TB&XH ........................ 92
2.2. Đối với UBND tỉnh Vĩnh Phúc ................................................................ 92
2.3. Đối với trƣờng cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc ............................ 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 94
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 96

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
HS

: Học sinh

GV

: Giáo viên

CB

: Cán bộ

CBQL

: Cán bộ quản lý

CBGVNV

: Cán bộ, giáo viên nhân viên

HSTN

: Học sinh tốt nghiệp

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

GD&ĐT

: Giáo dục và đào tạo

TB&XH

: Thƣơng binh và xã hội

KT - XH

: Kinh tế - Xã hội

UBND

: Uỷ ban nhân dân

BHXH

: Bảo hiểm xã hội

CTPL

: Chính trị pháp luật

GDQP

: Giáo dục quốc phòng

ƢDCN và XKLĐ : Ứng dụng công nghệ và xuất khẩu lao động
KHCN

: Khoa học công nghệ

KHKT

: Khoa học kỹ thuật

CNH, HĐH

: Công nghiệp hoá, hiện đại hoá

CSDN

: Cơ sở dạy nghề

DN

: Doanh nghiệp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1: Thông tin về đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý và nhân viên ......... 40
Bảng 3.2: Kết quả tuyển sinh của nhà trƣờng từ năm 2008 - 2012 ................ 43
Bảng 3.3: Kết quả tốt nghiệp qua các năm học............................................... 46
Bảng 3.4: Kết quả học sinh có việc làm sau khi tốt nghiệp ............................ 48
Bảng 3.5: Kết quả học sinh có việc làm ổn định sau khi tốt nghiệp ............... 49
Bảng 3.6: Kết quả học sinh đƣợc doanh nghiệp đặt hàng............................... 50
Bảng 3.7: Ý kiến của doanh nghiệp về chất lƣợng lao động .......................... 51

Bảng 3.8: Thông tin về cơ sở vật chất của Nhà trƣờng .................................. 53
Bảng 3.9: Tình hình tài chính của Nhà trƣờng................................................ 56
Bảng 3.10: Bảng tổng hợp tên đề tài nghiên cứu khoa học ............................ 58
Bảng 4.1: Bảng tổng hợp kết quả điều tra khảo sát về tính khả thi của đề tài .... 86

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Phát triển đào tạo nguồn nhân lực là nhiệm vụ quan trọng đƣợc Đảng
và Nhà nƣớc hết sức quan tâm nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc. Đào tạo nghề cho ngƣời lao động giữ một
vị trí quan trọng trong chiến lƣợc phát triển nguồn nhân lực của mỗi quốc
gia trên thế giới, vì lực lƣợng lao động đƣợc đào tạo nghề bao giờ cũng là
lực lƣợng sản xuất trực tiếp và đông đảo nhất trong cơ cấu lao động kỹ thuật.
Thực hiện tốt việc đào tạo nghề sẽ giúp cho mỗi quốc gia có đƣợc đội ngũ
công nhân kỹ thuật có trình độ chuyên môn cao, tay nghề giỏi, khắc phục
đƣợc tình trạng thừa thầy, thiếu thợ, đáp ứng đầy đủ nhu cầu lao động kỹ
thuật cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc.
Là một bộ phận trong hệ thống giáo dục quốc dân, dạy nghề có nhiệm vụ
đào tạo nguồn nhân lực trực tiếp trong sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, phục
vụ cho chiến lƣợc phát triển kinh tế, xã hội. Bởi lẽ cần phải khẳng định rằng:
Từ các quốc gia phát triển đến những nƣớc đang phát triển, nhu cầu về lao
động có kỹ năng nghề là rất lớn. Muốn nền kinh tế của đất nƣớc phát triển thì
xã hội cần phải có những lao động thành thạo tay nghề và có ý thức tổ chức kỷ
luật, có nhân cách và có óc sáng tạo. Vì vậy, mỗi quốc gia phải hình thành hệ

thống đào tạo nghề thích hợp để đáp ứng nhu cầu đó. Nếu không có sự đột phá
về đào tạo nghề thì nhất định sẽ ảnh hƣởng lớn đến tốc độ phát triển kinh tế,
thua kém các nƣớc trong khu vực vì trình độ tay nghề và số lƣợng công nhân
chất lƣợng cao của một số nƣớc đang không ngừng tăng. Trong những năm
qua, đƣợc sự quan tâm chỉ đạo của Đảng, Nhà nƣớc và sự cố gắng của các cấp,
các ngành, công tác dạy nghề đã có bƣớc chuyển biến mạnh, phát triển cả về
quy mô và chất lƣợng, đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu nhân lực của thị
trƣờng lao động, những thay đổi nhanh chóng của kỹ thuật công nghệ và nhu
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

2
cầu đa dạng của ngƣời lao động học nghề, lập nghiệp phục vụ phát triển kinh tế
- xã hội. Hệ thống dạy nghề đã bắt đầu đƣợc đổi mới và phát triển, chuyển từ
hệ thống dạy nghề trình độ thấp với hai cấp trình độ đào tạo sang hệ thống dạy
nghề với ba cấp trình độ đào tạo: Cao đẳng nghề, Trung cấp nghề, Sơ cấp nghề.
Các cơ sở dạy nghề đƣợc phát triển theo quy hoạch rộng khắp trên toàn quốc,
đa dạng về hình thức và loại hình đào tạo.
Nhiệm vụ trên đặt ra cho công tác đào tạo nghề những trách nhiệm
nặng nề, trong đó có trách nhiệm xây dựng nguồn nhân lực cho công nghiệp
hóa - hiện đại hóa, đào tạo đƣợc đội ngũ nhân lực có trình độ cao, nắm vững
và ứng dụng các tri thức trong thực tiễn, đổi mới và chuyển giao công nghệ,
thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nƣớc.
Vĩnh Phúc là một tỉnh có nhiều tiềm năng phát triển, cơ cấu kinh tế
đang phát triển theo hƣớng tăng tỷ trọng các ngành công nghiệp trong nền
kinh tế. Với thành công trong phát triển kinh tế - xã hội đã tạo cho tỉnh một vị
thế mới. Vĩnh Phúc đã trở thành tỉnh có ngành công nghiệp phát triển và đang
trở thành trung tâm công nghiệp lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc.
Tuy nhiên số lao động qua đào tạo trong tỉnh còn chƣa đáp ứng tƣơng

xứng với sự phát triển của các ngành công nghiệp trong tỉnh. Bởi vậy đào tạo
nghề cho ngƣời lao động là vấn đề bức xúc và là một trong những chỉ tiêu
chiến lƣợc trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm của tỉnh. Nghị
quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV đã nêu rõ “lấy nâng cao chất lượng
giáo dục phổ thông làm nền tảng; lấy đào tạo nghề, đào tạo lao động chất
lượng cao làm khâu đột phá”.
Trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc là một trong những
trƣờng đƣợc đầu tƣ trọng điểm của tỉnh và đƣợc Bộ Lao động TB&XH quyết
định đầu tƣ thành trƣờng dạy nghề chất lƣợng cao giai đoạn 2012 - 2015 .
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3
Hiện nay Nhà trƣờng đƣợc Ủy ban nhân dân tỉnh giao nhiệm vụ tổ chức đào
tạo nghề theo 3 cấp trình độ: Cao đẳng nghề, Trung cấp nghề, Sơ cấp nghề.
Trên chặng đƣờng hơn 12 năm xây dựng, phát triển và trƣởng thành, trƣờng
đã thực hiện xuất sắc nhiệm vụ đƣợc giao, góp phần không nhỏ vào việc nâng
cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh. Tuy vậy, công
tác đào tạo của trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc cũng còn rất
nhiều điểm hạn chế, bất cập nhƣ nguồn tài chính cấp cho đào tạo; cơ sở vật
chất; trình độ đội ngũ giáo viên giảng dạy, hệ thống nội quy, quy chế, ... Chất
lƣợng đào tạo chƣa cao, chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu của thị trƣờng lao động
trên địa bàn trong và ngoài tỉnh.
Là một cán bộ đang công tác tại trƣờng và trực tiếp phụ trách công
tác đào tạo, với tâm huyết nghề nghiệp và sự tin tƣởng tuyệt đối vào sự
phát triển của Nhà trƣờng nên tôi đã chọn đề tài “Nâng cao chất lượng đào
tạo nguồn nhân lực tại trường Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc”.
Với mong muốn đề xuất các giải pháp nâng cao chất lƣợng đào tạo, đóng
góp vào chiến lƣợc phát triển chung của nhà trƣờng, đƣa trƣờng Cao đẳng

nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc ngày càng phát triển, khẳng định đƣợc uy tín
của nhà trƣờng và trở thành một trong những trƣờng trọng điểm về đào tạo
nghề chất lƣợng cao trên toàn quốc.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về chất lƣợng đào tạo và chất
lƣợng đào tạo nguồn nhân lực
- Khảo sát chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực tại trƣờng Cao đẳng nghề
Việt - Đức Vĩnh Phúc
- Đề xuất những giải pháp nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực
tại trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

4
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Phạm vi không gian nghiên cứu
- Nghiên cứu những giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn
nhân lực của các cơ sở dạy nghề trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc
- Những giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực
tại trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc
3.2. Phạm vi thời gian nghiên cứu
Những vấn đề nội dung luận văn nghiên cứu tập trung vào giai đoạn
2010 - 2012
4. Những đóng góp mới của luận văn
- Hệ thống hoá một số vấn đề liên quan đến chất lƣợng và chất lƣợng
đào tạo, các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực tại
trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc. Xác định nhân tố nào là quyết
định đến việc nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực,…
- Đánh giá thực trạng về chất lƣơng đào tạo nguồn nhân lực của Nhà

trƣờng trong những năm qua, thông qua các mặt nhƣ kết quả học tập của học
sinh; tỷ lệ học sinh có việc làm và có việc làm ổn định; thực trạng về cơ sở
vật chất, trang thiết bị dạy học; khả năng tài chính và sự phối hợp giữa Nhà
trƣờng và doanh nghiệp,…
- Thông qua việc xác định các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đào
tạo và đánh giá thực trạng cơ sở vật chất của Nhà trƣờng. Tác giả đã đƣa ra
một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực của
Nhà trƣờng và thông qua việc khảo sát tính khả thi của đề tài đã đƣợc cán
bộ, giáo viên trong Nhà trƣờng đánh giá là phù hợp với phƣơng hƣớng và
mục tiêu của Nhà trƣờng giai đoạn 2012 - 2015 và những năm tiếp theo,
nhằm đƣa trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc thành 1 trong 26
trƣờng nghề chất lƣợng cao của cả nƣớc.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

5
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu; tài liệu tham khảo; phụ lục; kiến nghị và đề xuất;
… luận văn có kết cấu gồm có 4 chƣơng sau:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về chất lƣợng và chất lƣợng đào tạo.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3: Đánh giá thực trạng chất lƣợng đào tạo nghề tại trƣờng
Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc
Chƣơng 4: Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lƣợng đào tạo
nguồn nhân lực tại trƣờng Cao đẳng nghề Việt - Đức Vĩnh Phúc
Do hạn chế về mặt thời gian, nên mặc dù đã đƣợc sự hƣớng dẫn tận
tình của Thầy giáo hƣớng dẫn TS. Ngô Văn Vƣợng và nỗ lực của tác giả,
nhƣng luận văn vẫn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận đƣợc
sự góp ý từ phía Quý thầy cô, các chuyên gia và bạn bè đồng nghiệp để luận

văn đƣợc hoàn thiện hơn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

6

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƢỢNG
VÀ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO
1.1. Một số khái niệm về chất lƣợng, chất lƣợng đào tạo
1.1.1. Chất lượng
Chất lƣợng luôn là vấn đề quan trọng, là một phạm trù phức tạp mà con
ngƣời thƣờng hay gặp trong các lĩnh vực hoạt động của mình. Việc phấn đấu
nâng cao chất lƣợng đƣợc xem là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất
của bất kỳ một cơ sở hoạt động nào. Vậy chất lƣợng là gì? Thuật ngữ “chất
lƣợng” có nhiều quan điểm khác nhau trong cách tiếp cận và đã đƣa ra nhiều
định nghĩa khác nhau:
- Chất lƣợng theo quan niệm cũ:
+ Chất lƣợng là “Tổng thể những tính chất, thuộc tính cơ bản của sự vật
(sự việc)… làm cho sự vật (sự việc) này phân biệt với sự vật (sự việc) khác”
(theo Từ điển tiếng Việt phổ thông).
+ Chất lƣợng là: “Cái làm nên phẩm chất, giá trị của sự vật” hoặc là:
“Cái tạo nên bản chất sự vật, làm cho sự vật này khác sự vật kia” (theo Từ
điển tiếng Việt thông dụng, NXB Giáo dục, 1998).
+ Chất lƣợng là “Mức hoàn thiện, là đặc trƣng so sánh hay đặc trƣng
tuyệt đối, dấu hiệu đặc thù, các dữ kiện, các thông số cơ bản” (theo Oxford
Pocket Dictionary).
+ Chất lƣợng là “Tiềm năng của một sản phẩm hay dịch vụ nhằm thỏa

mãn nhu cầu ngƣời sử dụng” (Tiêu chuẩn Pháp - NFX 50-109).
+ Theo Kaoru Ishikawa (Nhật Bản) thì “Chất lƣợng là sự thoả mãn
nhu cầu với chi phí thấp nhất”. Chất lƣợng phải dựa trên căn bản là đào tạo,
huấn luyện và giáo dục thƣờng xuyên. Chính vì vậy chất lƣợng phụ thuộc
80 - 85% vào ban lãnh đạo.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

7
+ Theo W.Edwards Deming (Mỹ) thì “Chất lƣợng là mức độ dự báo đƣợc
về độ đồng đều và độ tin cậy với chi phí thấp và phù hợp với thị trƣờng”. Chất
lƣợng đạt đƣợc cần thiết phải có sự tham gia của toàn thể nhân viên. Nhƣng lãnh
đạo chịu trách nhiệm 90% về các vấn đề liên quan đến chất lƣợng.
+ Chất lƣợng là “Mức độ đáp ứng các yêu cầu của một tập hợp các đặc
tính vốn có”, trong đó yêu cầu đƣợc hiểu là các nhu cầu hay mong đợi đã
đƣợc công bố, ngầm hiểu hay bắt buộc. (Theo định nghĩa của bộ tiêu chuẩn
ISO 9000: 2000)
+ Chất lƣợng là “Mức độ của một tập hợp các đặc tính vốn có đáp ứng
các yêu cầu” (Theo định nghĩa của bộ tiêu chuẩn ISO 9001:2008)
- Chất lƣợng theo quan điểm mới:
Định nghĩa về chất lƣợng đƣa ra trong Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN ISO 8402 là “Chất lượng là sự đáp ứng nhu cầu của khách hàng theo các
tiêu chuẩn và mục tiêu đã đề ra”. Đây là một định nghĩa khá hợp lý, hoàn
chỉnh và thông dụng nhất hiện nay. Nó phát huy đƣợc những mặt tích cực và
khắc phục đƣợc những hạn chế của các khái niệm trƣớc đó, ở đây chất lƣợng
đƣợc xem xét một cách toàn diện và rộng rãi hơn.
Trên đây là một số định nghĩa tiêu biểu về chất lƣợng, mỗi định nghĩa
đƣợc nêu ra dựa trên những cách tiếp cận khác nhau về vấn đề chất lƣợng và
do đó mỗi một quan niệm đều có mặt mạnh và mặt yếu riêng.
- Quan điểm của tác giả về chất lƣợng là sự đáp ứng nhu cầu của khách

hàng theo các tiêu chuẩn và mục tiêu đề ra. Trong Nhà trƣờng thì chất lƣợng
đào tạo đƣợc đánh giá bởi quá trình học tập và rèn luyện của học sinh khi
đang học tập tại trƣờng thông qua kết quả học tập của học sinh, tỷ lệ học sinh
có việc làm sau khi tốt nghiệp và sự đánh giá cao của các doanh nghiệp sử
dụng lao động sau khi học sinh tốt nghiệp, …
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

8
1.1.2. Chất lượng đào tạo
Chất lƣợng nói chung và chất lƣợng đào tạo nói riêng là những thuật ngữ,
khái niệm cơ bản đƣợc nhìn nhận ở nhiều góc độ khác nhau. “Chất lƣợng” phản
ánh thuộc tính đặc trƣng, giá trị, bản chất của sự vật và tạo nên sự khác biệt (về
chất) giữa sự vật này và sự vật khác. Theo quan điểm triết học “Chất lƣợng” hay
sự biến đổi về chất là kết quả của quá trình tích lũy về lƣợng (quá trình tích lũy,
biến đổi) tạo nên những bƣớc nhảy vọt về chất của sự vật và hiện tƣợng.
Chất lƣợng đào tạo là kết quả của quá trình đào tạo đƣợc phản ánh ở
các đặc trƣng về phẩm chất, giá trị nhân cách và giá trị sức lao động hay năng
lực hành nghề của ngƣời tốt nghiệp tƣơng ứng với mục tiêu, chƣơng trình đào
tạo theo các ngành nghề cụ thể (Trần Khánh Đức - Viện Nghiên cứu phát
triển giáo dục).
Quan điểm Một số nƣớc phƣơng tây cho rằng “Chất lƣợng đào tạo của
một trƣờng phụ thuộc vào chất lƣợng hay số lƣợng đầu vào của trƣờng đó ”.
Quan điểm này đƣợc gọi là “quan điểm nguồn lực” có nghĩa là: Nguồn lực =
Chất lƣợng
Theo quan điểm này, một trƣờng tuyển đƣợc học sinh giỏi, có đội ngũ
giáo viên giảng dạy uy tín, có cơ sở vật chất có trang bị các phòng thí nghiệm
phòng thực hành, giảng đƣờng, các thiết bị tốt nhất đƣợc xem là trƣờng có
chất lƣợng cao.

Quan điểm này đã bỏ qua sự tác động của quá trình đào tạo diễn ra rất
đa dạng và liên tục trong thời gian học sinh học tập trong trƣờng. Sẽ khó biện
thích trƣờng hợp một trƣờng đã có nguồn lực “đầu vào” dồi dào cả số lƣợng
và chất lƣợng nhƣng lại có những hoạt động đào tạo hạn chế hoặc ngƣợc lại,
một trƣờng có những nguồn lực khiêm tốn, nhƣng đã cung cấp cho ngƣời học
một chƣơng trình hiệu quả.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

9
Trong lĩnh vực sản - xuất kinh doanh chất lƣợng của sản phẩm đƣợc
đặc trƣng bởi các yếu tố về nguyên vật liệu chế tạo, qui trình và công nghệ
sản xuất, các đặc tính về sử dụng kể cả về mẫu mã, thị hiếu, mức độ đáp ứng
ngƣời tiêu dùng v..v..các đặc tính chất lƣợng có thể đƣợc thể hiện qua các chỉ
số kỹ thuật - mỹ thuật, mức tiêu thụ của sản phẩm trên thị trƣờng và có thể so
sánh dễ dàng với các sản phẩm khác cùng loại và đƣơng nhiên chúng có các
giá trị, giá cả khác nhau.
Trong lĩnh vực giáo dục phổ thông, chất lƣợng giáo dục đƣợc phản ánh
trƣớc hết ở các phẩm chất và năng lực của ngƣời học (nhân cách học sinh)
đƣợc hình thành và phát triển thông qua quá trình giáo dục ở các bậc, cấp học
theo các mục tiêu giáo dục tƣơng ứng, phù hợp với nhu cầu và trình độ phát
triển của xã hội.
Trong lĩnh vực đào tạo nghề, chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực với
đặc trƣng sản phẩm là “con ngƣời lao động” có thể hiểu là kết quả (đầu ra)
của quá trình đào tạo và đƣợc thể hiện cụ thể ở các phẩm chất, giá trị nhân
cách và giá trị sức lao động hay năng lực hành nghề của ngƣời tốt nghiệp
tƣơng ứng với mục tiêu đào tạo của từng ngành đào tạo trong hệ thống đào
tạo. Với yêu cầu đáp ứng nhu cầu nhân lực của thị trƣờng lao động, quan
niệm về chất lƣợng đào tạo không chỉ dừng ở kết quả của quá trình đào tạo

trong nhà trƣờng với những điều kiện đảm bảo nhất định nhƣ cơ sở vật chất,
đội ngũ giáo viên … và còn phải tính đến mức độ phù hợp và tính thích ứng
của ngƣời lao động nhƣ tỷ lệ học sinh có việc làm sau tốt nghiệp, năng lực
hành nghề tại các vị trí làm việc cụ thể ở các doanh nghiệp, cơ quan, các cơ sở
sản xuất, cơ sở kinh doanh dịch vụ, khả năng phát triển nghề nghiệp... Tuy
nhiên cần nhấn mạnh rằng chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực trƣớc hết phải
là kết quả của quá trình đào tạo và đƣợc thể hiện trong hoạt động nghề nghiệp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

10
của ngƣời tốt nghiệp. Quá trình thích ứng với thị trƣờng lao động không chỉ
phụ thuộc vào chất lƣợng đào tạo mà còn phụ thuộc vào các yếu tố khác của
thị trƣờng nhƣ quan hệ cung - cầu, giá cả sức lao động, chính sách sử dụng và
bố trí công việc của Nhà nƣớc và ngƣời sử dụng lao động ... Do đó khả năng
thích ứng còn phản ánh cả về hiệu quả đào tạo ngoài xã hội và thị trƣờng lao
động. Chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực đƣợc đánh giá thông qua quá trình
khảo sát tại các doanh nghiệp có sử dụng lao động là học sinh đã tốt nghiệp
của Nhà trƣờng đƣợc thể hiện qua các tiêu chí sau:
+ Kiến thức
+ Kỹ năng, tay nghề
+ Thái độ, tác phong công nghiệp
+ Khả năng làm việc nhóm
Chất lƣợng đào tạo luôn đƣợc quan tâm và coi trọng của tất cả các Nhà
trƣờng. Việc phấn đấu nâng cao chất lƣợng đào tạo bao giờ cũng đƣợc xem là
nhiệm vụ quan trọng nhất của tất cả các cơ sở đào tạo. Để đánh giá chất lƣợng
đào tạo nguồn nhân lực có thể thông qua một số các tỷ số sau:
Số HS xếp loại khá, giỏi
Tỷ lệ HS xếp loại khá, giỏi

=

x 100%
Tổng số HS
Số HSTN có việc làm

Tỷ lệ HS có việc làm

=

x 100%
Tổng số HS tốt nghiệp
Số HSTN có việc làm ổn định

Tỷ lệ HS có việc làm ổn định

=

x 100%
Số HSTN có việc làm
Số HSTN đƣợc DN đặt hàng

Tỷ lệ HS đƣợc DN đặt hàng

=

x 100%
Số HSTN có việc làm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

11
1.2. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đào tạo
1.2.1. Nỗ lực của bản thân học sinh trong học tập
- Trong quá trình học tập, ngƣời học đóng vai trò chủ đạo trong việc tiếp
thu và lĩnh hội kiến thức, cho nên ngƣời học có ý nghĩa quyết định đến chất
lƣợng đào tạo nguồn nhân lực. Mặc dù các điều kiện đảm bảo chất lƣợng nhƣ:
chƣơng trình đào tạo, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất,... có tốt đến đâu nhƣng
năng lực của ngƣời học quá yếu hoặc ngƣời học không tích cực, không chủ động
học tập và không tham gia vào quá trình học tập thì cũng không đạt kết quả.
- Trong cấu trúc của hoạt động học tập, thành tố tâm lý quan trọng nhất
là động cơ học tập. Hoạt động học tập chỉ có kết quả cao khi xuất hiện nhu
cầu học tập, các điều kiện và môi trƣờng học tập tốt.
- Trong hoạt động học tập, học sinh đóng vai trò chủ thể, bản thân
ngƣời học phải chủ động, tự giác tích cực trong việc tiếp thu kiến thức.
- Đối với học sinh, học tập là việc tiếp thu kiến thức, hành động của
ngƣời học nhằm thu nhận kiến thức mới, hình thành và phát triển các kỹ năng
trí tuệ và hành động nghề nghiệp, góp phần hình thành và phát triển nhân cách
đúng đắn trong cuộc sống và lao động nghề nghiệp của mỗi cá nhân trong xã
hội. Các kiến thức và kỹ năng mới bao giờ cũng đƣợc hình thành và phát triển
dựa trên vốn kiến thức và kỹ năng lao động cơ bản. Vì vậy quá trình học tập
đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa các hoạt động tƣ duy lôgíc và cảm xúc, giữa
trí tuệ và tình cảm, giữa nhận thức và hành động. Để học sinh tiếp thu hiệu
quả quá trình giảng dạy phải coi học sinh là chủ thể của quá trình học tập và
biện pháp quan trọng là tích cực hóa quá trình nhận thức của học sinh.
“Tích cực hóa là tập hợp các hoạt động nhằm chuyển biến vị trí của
người học từ thụ động sang chủ động, từ đối tượng tiếp nhận tri thức sang

chủ thể tìm kiếm tri thức để nâng cao hiệu quả học tập.”
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

12
Nhƣ vậy, việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh đòi hỏi
một quá trình lâu dài, toàn diện khi phối hợp hoạt động giữa gia đình, nhà
trƣờng và xã hội. Trong đó phải hình thành cho học sinh ý thức, thái độ nghề
nghiệp. Động cơ học tập của học sinh học nghề có ý nghĩa quan trọng đến
chất lƣợng đào tạo. Muốn nâng cao chất lƣợng đào tạo phải tuyển chọn đƣợc
học sinh có đủ năng lực và động cơ học tập đúng đắn, đồng thời mỗi giáo viên
phải có tác động tích cực đến thái độ nghề nghiệp của học sinh. Học sinh có
động cơ học tập đúng đắn sẽ chủ động, tích cực, tự giác hoàn thành nhiệm vụ
học tập. Xu thế đổi mới phƣơng pháp dạy học sẽ tăng cƣờng tích cực hóa hoạt
động nhận thức của học sinh và tăng tính hành dụng cho học sinh, hƣớng tới
mục tiêu học tập hiện đại là: “Học để biết, học để làm, học để tồn tại và học
để chung sống với mọi người”.
1.2.2. Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý
Giáo viên có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp GD&ĐT, giáo
viên là nhân tố ảnh hƣởng rất quan trọng đến chất lƣợng và hiệu quả
GD&ĐT.
Lịch sử phát triển của GD&ĐT trong tiến trình phát triển của xã hội loài
ngƣời ngay từ thời xa xƣa đã thể hiện vai trò quan trọng “không thầy đố mày
làm nên” của nhà giáo đối với sự phát triển và thành đạt của các cá nhân trong
đời sống xã hội nói chung và hoạt động lao động nghề nghiệp nói riêng bên
cạnh sự nuôi dạy của gia đình và quá trình tự học tập, rèn luyện của bản thân.
Và ngày nay tầm quan trọng của đội ngũ nhà giáo cũng đƣợc Đảng ta khẳng
định: “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn
vinh” Muốn có chất lƣợng tốt phải có đƣợc đội ngũ nhà giáo tốt. Trong lĩnh

vực dạy nghề, giáo viên có vai trò là yếu tố đặc biệt quan trọng quyết định đến
chất lƣợng đào tạo, bởi vì giáo viên chính là ngƣời vạch kế hoạch, tổ chức,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

13
hƣớng dẫn, giám sát quá trình học tập và giáo dục học sinh. Chính họ là ngƣời
kết hợp gia đình với xã hội nhằm góp phần hình thành và phát triển nhân cách
toàn diện cho học sinh. Từ đó giúp học sinh sau khi ra trƣờng có thể tự hành
nghề, đảm bảo cuộc sống gia đình và bản thân. Vì vậy đòi hỏi ngƣời giáo viên
dạy nghề phải có trình độ chuyên môn, năng lực thực hành vững vàng, có khả
năng tự đánh giá, có hiểu biết xã hội, có nhân cách sƣ phạm và lòng yêu nghề
sâu sắc, có trách nhiệm với học sinh và phải tác động đến tính tự giác, tự học
và lòng yêu nghề của học sinh. Nhƣ nhà sƣ phạm nổi tiếng ngƣời Đức đã nói:
“Người ta chỉ học thực sự khi có lòng yêu nghề và yêu thầy. Phải làm cho học
viên tìm được niềm vui trong học tập. Không có chuyện người ta phải biết mà
chỉ có thể là người ta muốn biết”(Hans - Georg Godamer).
Chất lƣợng đào tạo đạt đƣợc khi đảm bảo mục đích đào tạo đặt ra đó là:
Đào tạo ngƣời lao động có kiến thức, trình độ, phát triển nhân cách, đặc biệt
tạo nên việc học tập suốt đời cho ngƣời học. Do sự phát triển của khoa học
công nghệ, yêu cầu của sự hội nhập với xu thế toàn cầu hóa đòi hỏi ngƣời học
phải thƣờng xuyên cập nhật kiến thức mới, kỹ năng giao tiếp, kiến thức văn
hóa - xã hội,... nên ngƣời thầy phải là tấm gƣơng sáng về tinh thần học tập
cho học sinh noi theo.
Ngoài nhiệm vụ truyền đạt kiến thức cho học sinh, giáo viên phải là
ngƣời tiên phong đi đầu trong công tác quản lý đào tạo, là đội ngũ trực tiếp
tham gia công tác quản lý chất lƣợng đào tạo. Có thể nói rằng, trong bất cứ
giai đoạn nào của quá trình phát triển giáo dục nói chung và dạy nghề nói
riêng. Vai trò, vị trí và trách nhiệm lớn lao của đội ngũ giáo viên dạy nghề

luôn đƣợc khẳng định và ghi nhận. Từ đó đòi hỏi đội ngũ giáo viên dạy nghề
phải luôn cố gắng tự hoàn thiện mình, cập nhật kiến thức chuyên môn xã hội,
rèn giũa tay nghề, đổi mới phƣơng pháp giảng dạy, ... hoàn thiện nhân cách
nhà giáo đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của xã hội và đóng góp vai trò quan
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

14
trọng trong việc nâng cao chất lƣợng đào tạo.
1.2.3. Hệ thống nội quy, quy chế của Nhà trường
Để nâng cao hiệu quả dạy nghề theo phƣơng châm “Học đi đôi với
hành” và “gắn đào tạo với thực tiễn”, việc đổi mới phƣơng pháp giảng dạy
đƣợc Ban giám hiệu các Nhà trƣờng coi trọng hàng đầu. Để đạt đƣợc mục tiêu
đó thì hệ thống các văn bản pháp quy của Nhà trƣờng và công tác tổ chức,
thực hiện các văn bản đó là một công việc hết sức quan trọng.
Phòng thanh tra khảo thí và kiểm định chất lƣợng của Nhà trƣờng có
chức năng tham mƣu cho Ban giám hiệu về những phƣơng pháp về kiểm tra
giám sát các hoạt động dạy và học của giáo viên và học sinh. Thanh tra, kiểm
tra việc thực hiện mục tiêu, kế hoạch, chƣơng trình, nội dung, quy chế đào
tạo, quy chế thi, kiểm tra cấp văn bằng, chứng chỉ; thực hiện các quy định về
giáo trình, bài giảng và các điều kiện cần thiết khác đảm bảo chất lƣợng đào
tạo ở tất cả các loại hình đào tạo của nhà trƣờng.
Phòng công tác học sinh sinh viên có chức năng xây dựng kế hoạch
quản lý, giáo dục toàn diện học sinh, sinh viên gắn với các hoạt động đào tạo
chính khóa và ngoại khóa cho từng năm học; Theo dõi, đánh giá hoạt động
của giáo viên chủ nhiệm lớp; thiết lập, ghi nhận, báo cáo thông tin từ học
sinh, phụ huynh học sinh, giáo viên chủ nhiệm đến lãnh đạo nhà trƣờng và
ngƣợc lại; Thực hiện công tác theo dõi, hƣớng dẫn và giải quyết chế độ chính
sách cho học sinh

Trƣờng cao đ

-

. Để đạt đƣợc hiệu quả trong đào tạo Nhà trƣờng đã ban hành các hệ
thống các văn bản về nội quy, quy chế nhƣ: Quy chế tuyển sinh hàng năm; Quy
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

15
chế quản lý học sinh, sinh viên; Quy chế đào tạo, quản lý điểm, …
1.2.4. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học
"Phương pháp dạy học là một thành tố hết sức quan trọng của quá
trình dạy học. Khi đã xác định được mục đích, đã xây dựng được nội dung
chương trình dạy học thì phương pháp dạy của thầy và học của trò sẽ quyết
định chất lượng quá trình đào tạo nguồn nhân lực". Cùng một nội dung
nhƣng học sinh có hứng thú, tích cực học tập hay không; có để lại ấn tƣợng
sâu sắc và khơi dậy tình cảm lành mạnh trong tâm hồn các em hay không, ...
phần lớn phụ thuộc vào phƣơng pháp giảng dạy của ngƣời thầy. Trong quá
trình dạy học, việc tìm tòi những phƣơng pháp dạy học thích hợp cho mỗi bài
học nhằm nâng cao chất lƣợng và hiệu quả của giờ học là hoạt động sáng tạo
chủ yếu, thƣờng xuyên của ngƣời thầy giáo.
Phƣơng pháp là con đƣờng, cách thức mà giáo viên sử dụng tác động
vào học sinh, định hƣớng và hƣớng dẫn học sinh chủ động tìm hiểu và lĩnh
hội kiến thức cũng nhƣ hình thành các kỹ năng và thái độ cần thiết theo mục
đích đã định sẵn. Trong đào tạo nghề, phƣơng pháp dạy thực hành chiếm vị trí
đặc biệt quan trọng. Hiện quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm đang
đƣợc coi trọng. Đối với phƣơng pháp đào tạo nghề có một số đặc điểm sau:
- Phƣơng pháp đào tạo nghề đƣợc hiểu là tổ hợp cách thức phối hợp

hoạt động chung của giáo viên và học sinh, nhằm giúp học sinh nắm vững
kiến thức và hình thành kỹ năng, kỹ xảo.
- Phƣơng pháp dạy học thực hành là đặc biệt quan trọng trong đào tạo
nghề, vì 60 - 70% thời lƣợng dạy nghề là dạy thực hành, mặt khác hình thành
kỹ năng cho học sinh là yếu tố quan trọng nhất trong mục tiêu đào tạo nghề.
Để dạy thực hành tốt giáo viên phải có thao tác mẫu rất chuẩn xác để
học sinh làm theo, bên cạnh đó phải kịp thời uốn nắn các sai lệch của học sinh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

16
trong quá trình thực hành.
- Phƣơng pháp đào tạo nghề phải đặc biệt quan tâm tới phƣơng pháp dạy
học lấy học sinh làm trung tâm, bởi lẽ học sinh thƣờng thực hành theo cá thể.
- Phƣơng pháp đào tạo luôn gắn chặt với mục đích đào tạo bao gồm cả
mục đích giáo dƣỡng và giáo dục học sinh.
Trong quá trình đào tạo, có nhiều phƣơng pháp đào tạo khác nhau (bao
gồm cả lý thuyết và thực hành), mỗi phƣơng pháp đều có ƣu, nhƣợc điểm riêng,
việc sử dụng và kết hợp giữa các phƣơng pháp đào tạo một cách nhuần nhuyễn
khéo léo nhằm đạt đƣợc chất lƣợng và hiệu quả là phụ thuộc vào trình độ và
năng lực của mỗi giáo viên. Sau đây chúng ta đi sâu vào hai kiểu dạy học chính.
- Dạy học lấy giáo viên làm trung tâm: trong đó sử dụng các phƣơng
pháp dạy học truyền thống, giáo viên trình bày giải thích, hoạt động của học
sinh chủ yếu ghi chép, nhớ và tái hiện thông tin, tiếp thu kiến thức một cách
thụ động. Sự tham gia của học sinh giới hạn bởi những vấn đề mà ngƣời thầy
đã giảng, không khí lớp học mang nặng tính hình thức.
- Dạy học lấy học sinh làm trung tâm: “Trong phương pháp này toàn
bộ quá trình dạy học đều hướng vào nhu cầu, khả năng, hứng thú của học
sinh. Mục đích là nhằm phát triển ở học sinh kỹ năng, năng lực độc lập học

tập và biện quyết các vấn đề. Không khí trong lớp học linh hoạt, cởi mở về
mặt tâm lý. Giáo viên và học sinh cùng nhau xem xét các khía cạnh của vấn
đề. Học sinh được giúp đỡ để tự biện quyết vấn đề” Loại phƣơng pháp này
tạo điều kiện cho học sinh phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo.
Trong dạy học không thể có phƣơng pháp dạy học nào đƣợc coi là tối
ƣu. Có nhiều trƣờng hợp có thể áp dụng cùng một phƣơng pháp dạy học để
biện quyết các nhiệm vụ dạy học khác nhau, truyền đạt những nội dung khác
nhau, nhƣng cũng có những trƣờng hợp đã áp dụng nhiều phƣơng pháp dạy
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

17
học để biện quyết cùng một mục đích dạy học, cùng một nội dung dạy học.
Nhƣ vậy, tùy thuộc vào các đối tƣợng ngƣời học, mục tiêu và nội dung
chƣơng trình đào tạo, cơ sở vật chất, loại hình đào tạo mà chúng ta sử dụng
hoặc kết hợp các phƣơng pháp đào tạo khác nhau nhằm đạt đƣợc mục tiêu và
kết quả đào tạo nhƣ mong muốn.
1.2.5. Chương trình, giáo trình
Chƣơng trình, giáo trình có ảnh hƣởng rất quan trọng đến chất lƣợng
đào tạo, bởi với cách tiếp cận chƣơng trình đào tạo gồm cả yêu cầu và phƣơng
thức kiểm tra đánh giá sẽ tác động đến cách dạy và cách học của giáo viên và
học sinh trong nhà trƣờng. Trƣớc tầm quan trọng của chƣơng trình, giáo trình
trong đào tạo nghề với đầu ra của quá trình đào tạo, cho nên để đảm bảo và
nâng cao chất lƣợng đào tạo thì vấn đề hàng đầu là chƣơng trình và giáo trình
đào tạo phải đƣợc thiết kế đảm bảo chất lƣợng, phù hợp với các điều kiện
thực hiện và sử dụng chƣơng trình đó.
Trên thế giới, chƣơng trình đào tạo thƣờng đƣợc sử dụng bằng thuật ngữ
“Curriculum”. Mỗi nƣớc có các quan niệm khác nhau về chƣơng trình đào tạo.
Theo các chuyên gia giáo dục thì việc nghiên cứu chƣơng trình đào tạo là một

trong những lĩnh vực khó nhất của giáo dục, bởi chƣơng trình đào tạo thay đổi
theo sự phát triển của xã hội và chịu sự ảnh hƣởng của nhiều yếu tố nhƣ: ngƣời
dạy, ngƣời học, phụ huynh học sinh, nhà tuyển dụng, tôn giáo, chính trị,... nên có
nhiều quan niệm khác nhau về chƣơng trình đào tạo. Tùy theo cách lý biện khác
nhau mà có cách hiểu khác nhau về chƣơng trình đào tạo.
Theo Tim Wentling (1993): Chƣơng trình đào tạo là bản thiết kế tổng
thể cho một hoạt động đào tạo. Hoạt động đó có thể chỉ là một khóa học kéo
dài vài giờ, một ngày, một tuần hoặc vài năm. Nó cho biết toàn bộ nội dung cần
đào tạo, chỉ ra những gì có thể trông đợi ở ngƣời học sau khi kết thúc khóa học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>