bách khoa cuộc sống hằng ngày

BÁCHKHOACUỘCSỐNG
Biêndịch:TuấnMinh
NhàxuấtbảnLaoĐộng2007
Khổ13x19.Sốtrang:199
Thựchiệnebook:hoi_ls
(www.thuvien-ebook.com)


LỜIMỞĐẦU
Bạncóbiếtmáythuhình?
Tivimàukháctiviđentrắngnhưthếnào?
Tạisaogọilàtivi“haimànhình”?
Tạisaogọilàtivilậpthể?
Tạisaogọilàtivimànhìnhphẳng?
Cáchthứcbảoquảntivinhưthếnào?
Tạisaođôikhitivibịmấtmàu?
Truyềnhìnhcáplàgì?
Tạisaotivisiêunéttốthơntivithường?
Tivitiếpsóngcácchươngtrìnhvệtinhnhưthếnào?
Tạisaokhôngnênxemtiviquálâu?
TạisaođĩaVCDcóthểchứanhiềuhìnhảnhvàâmthanh?
Tạisaomáyghiâmcóthểghiđượcâmthanh?
Tạisaoháttrongphòngkaraôkêlạihayhơn?
Tạisaomáygiặtcóthểgiặtsạchquầnáo?
Tạisaokhôngnênthườngxuyênmởtủlạnh?
Tạisaokhivậnchuyểnkhôngđượcđặttủlạnhnằmnghiêng?
Máyhútkhóibếphoạtđộngnhưthếnào?
Tạisaoquạtthônggióluônphảilắpởvịtrícao?
Máyhútbụihoạtđộngnhưthếnào?
Máyđiềuhoàlàmsạchkhôngkhínhưthếnào?

Tạisaobóngđènsợiđốttiêuhaonhiềuđiệnnăng?
Tạisaothápđènhiệucầnphảilậplòe?
Tạisaotócbóngđènđiệnđãbịđứtnhưngvẫncóthểgâynguyhiểm?
Tạisaođiệnthoạidiđộngcóthểgọiđikhắpmọinơi?
Bìnhnướcnónghơiđốthoạtđộngnhưthếnào?
Nhữngnguyhiểmkhisửdụngbìnhnướcnónghơiđốt?
Côngdụngcủamáylàmsạchkhôngkhílàgì?
Uốngsữabòvàomùahèlànóng,đúnghaysai?


Sữabòđểlâuthànhsữachuađúnghay?
Sữachuatốthơnsữabò,đúngkhông?
Tạisaoốnghútcóthểhútđượcđồuống?
Tạisaomáylàmkhôtaylạicảmứngđượcvớitayngười?
Máyphotocopyhoạtđộngnhuthếnào?
Tạisaophảicoitrọngchấtlượngvàquycáchcủagiấyphoto?
Máyphotocopycóảnhhưởngnhưthếnàođếnsứckhoẻcủaconngười?
Nguyênlýhoạtđộngcủaloạimáyảnhchụpchoảnhngay?
Tạisaokhichụpmànhìnhtividùngđènflash,ảnhlạibịloá?
Đồnghồthạchanhlàgì?
Tạisaokhôngnênđeođồnghồkhingủ?
Tạisaođưatayvàolòvisóngkhôngbịbỏng?
Tạisaokhinấubẵnglòvisóngchấtdinhdưỡngtrongthứcănítbịmấtđi?
Lòvisónglàmchínthứcăn?
Tạisaonấubằngnồiápsuấtthứcănnhanhchínhơn?
Tạisaohòađồuốngbằngnướcphíchlàkhôngkhoahọc?
Tạisaomùahècànguốngnướclạnhcàngthấykhát?
Uốngsữavàomùahèphảichúývấnđềgì?
Đunsữanhưthếnàomớilàđúng?
Tạisaophảiuốngnhiềusữahơn?

Cầnchúýgìkhiuốngsữađậunành?
Nướckhoángthiênnhiêncónhữngưuđiểmgì?
Tạisaođáyấmđunnướccócácvòngsóng?
Tạisaosaukhivậnđộngmạnhkhôngnênuốngnhiềunước?
Bạncóbiếtuốngtrànhưthếnàolàkhoahọcnhất?
Tạisaotrênnắpấmtràlạicómộtlỗnhỏ?
Tạisaophảihâmnóngthứcănkhilấyratừtủlạnh?
Tạisaođồhộplạicóthểgiữđượclâu?
Làmthếnàođểgiữchobánhbíchquyxốpgiòn?
Nguyênnhânnàogâyngộđộcthứcăn?
Tạisaokhirửasạchvỏ,trứnggà,vịtthườngdễbịhỏng?
Ăntrứnggàsốngcótốtkhông?
Tạisaokhôngnênănnhiềuvàobữatối?
Tạisaophảinhaikỹkhiăncơm?
Tạisaosaukhiănnokhôngnênvậnđộng?
Tạisaokhôngnêngóithứcănbằnggiấybáo?


Dùngcáchộpnhựađựngthứcăncóantoànvệsinhkhông?
Tạisaokhiănmộtbátthịtkhôngcònbốchơinóngtavẫnthấynóng?
Tạisaokhôngnênđựngdầuăntrongbìnhnhựa?
Tạisaophảirửasạchrautrướckhithái?
Tạisaokhimàidaophảichomộtítnướcvàophíatrêncủadao?
Tạisaokhôngđượcrửabátđĩabằngbộtgiặt?
Vìsaokhôngnênngâmrongbiểnquálâu?
Tạisaouốngthuốcbắckhithìphảiuốngnóngkhithìphảiuốnglạnh?
Dấmchuacónhữngtácdụnggì?
Ănnhiềumuốicólợichosứckhỏekhông?
Bạncóbiếttạisaokhiluộcchíntômcualạicómàuhồng?
Chấtxenlulôlàgì?

Tạisaothịtđôngcóthểđóngbăngởnhiệtđộbìnhthường?
Khôngnênkếthợpdưachuộtvớinhữngloạiraunào?
Tạisaoănnhiềumỳtômkhôngtốtchocơthể?
Tạisaođồănnhanhítcógiátrịdinhdưỡng?
Ănrausốngcónhữnglợiíchgì?
Tạisaomọingườithíchănmướpđắng?
Tạisaoănlạctốtchosứckhỏe?
Tạisaonênthườngxuyênăncá?
Tạisaonênănnhiềucàrốt?
Tạtsaođậutươngđượcdùngkháphổbiếntrongcuộcsống?
Tạisaokhiđanghầmxươngkhôngnênchothêmnướclạnhvào?
Tạisaocácbạntrẻkhôngnênkénăn?
Tạisaokhichobộtnởvàobánhbao,bánhlạitrởnênmềmvàxốp?
Tạisaohọcsinhtrunghọccầnănthêmvàogiữagiờ?
Thếnàolàsuydinhdưỡng?Tạisaolạixuấthiệntìnhtrạngtrên?
Tạisaocơthểcầnbổsungmộtlượngchấtbéonhấtđịnh?
Nguyênvàtáchạicủabệnhbéophì?
Tạisaoănvặtlàmộtthóiquenxấu?
Xàphòngcóítbọtcóthểgiặtsạchquầnáokhông?
Tạisaotrướckhigiặtnênngâmgatrảigiườngvàonướcsôi?
Tạisaocóthểthổibongbóngtừnướcxàphòng?
Thuốctẩycóthểtẩytrắngtấtcảcácmàusắckhông?
Nguyênlýnàolàmbútdạramàuliêntục?
Dưachuộtcótácdụnggì?


Tạisaomùađôngcơthểconngườicómộtsốthayđổivềsinhlí?
Tạisaomùađôngkhôngnênhơtaychântrênngọnlửa?
Tạisaomùahèmọingườithíchtắmnắng?
Tạisaocầncấmhútthuốcởnơicôngcộng?

Mơngủcóảnhhưởngtớtrítuệconngườikhông?
Tạisaongườitacóthểmuađồbằngthẻtừhẻtừlàmộtloạithẻđặcbiệt,ghinhớcácdữliệubằng
chấtliệutừ.Nguyênlýlàmviệccủathẻtừnhưthếnào?Thẻtừđượcchếtạobằngcách,ngườitaphủmột
lớptừlêntrênmộtmảnhbìacứnghaymộttấmnhựa,sauđótiếnhànhtừtínhhóalớptừtrênđểchúngcó
thểghinhớcácdữliệu.Thẻtừthườngdàivàhẹp,độrộngvàdàicủadảitừtrênthẻlớnhơnđộrộngvàđộ
dàicủadàitừtrongbăngđài.Tùytheomụcđíchsửdụngkhácnhaucủathẻtừngườitachếtạoranhững
loạithẻcókíchthướchìnhdạngkhácnhau.Trướctiênthẻđượcdùngtrongnhữngthiếtbịghinhớcủamáy
vitính.saukhisửdụngngườitanhậnthấythẻtừcóưuđiểmtiệnlợivàcótínhbảomậtcaonênđãđược
ứngdụngrộngrãitrongcuộcsống.
Tạisaodùngkhoátừcóthểđảmbảoantoàn?
Tạisaocácrạpchiếuphimphảilàmrèmcửabằngvảiđỏ?
Tạisaobạnkhôngthểđậpđượcruồibằngmộtmiếngbìacáctông?
Tạisaoxeôtôđồchơicóthểtựđộngchuyểnhướngmỗikhichạmphảivậtcứng?
Tạisaoquảbóngđáthườngcóhaimàuđentrắng?
Tiêuchuẩnkỹthuậtvàđộdàicủađườngthiđấuđiềnkinh?
Tạisaocờtướngmỗibênchỉcó5tốtvàquântốtchỉtiếnchứkhônglùi?
Tạisaocóloạiquầnáomùađôngmặcthìấm,mùahèmặcthìmát?
Tạisaocóloạiquầnáobịcolạikhigặpnước?
Chọnquầnáothếnàochophùhợp?
Tạisaocómộtsốquầnáodễbịsờnlông?
Tạisaomùađôngkhicởiquầnáoratathườngnghethấytiếngláchtách?
Tạisaokhichobăngphiếnvàotủthìquầnáokhôngbịmọt?
Màunàodễgâychúýchomọingườinhất?
Tạisaoủngcaosukhiphơinắngrấtdễbịhỏng?
Làmthếnàođểmuađượcđôigiàyvừachân?
Tạisaođènhậucủaxeđạpkhôngcóbóngđènmàvẫncóthểphátsáng?
Tạisaongườitaphảixâydựngthápởhaiđầucầubắcquacácconsônglớn?
Tạisaocâycầuphảicónhiềunhịp?
Tạisaođộcaocủacáccâycầusovớimặtđườnglạikhácnhau?
TạisaocầuTriệuChâucủaTrungquốcvẫnkiêncốsau1400năm?

Tạisaokhingồixeôtôchúngtaphảithắtdâyantoàn?
Xeôtôdùngnitơhoálỏngcónhữngưuđiểmgì?
Tạisaomùađôngcácloạixecơgiớithườngkhókhởiđộng?
Tạisaokínhphíatrướcôtôphảinghiêngvềsaumộtgócnhấtđịnh?


Tạisaochụpđènôtôlạicónhữngkẻsọc?
Tạisaocầnhạnchếtốcđộcủaôtô?
Tạisaocóđườngmộtchiều?
Tạisaokhithamgiagiaothôngchúngtaphảiđibênphảiđường?
Tạisaocầnưutiênchogiaothôngcôngcộng?
Tạisaotrêncácđườngcaotốckhôngcóđènđường?
Tạisaocảnhsátgiaothôngcóthểbiếtđượctốcđộxecủabạn?
Tạisaosúngbắntốcđộcóthểđođượctốcđộxe?
Tạisaoxăngkhôngchìlạitốthơnxăngcóchì?
Tạisaokhiđiđườngcónhiềusươngmùđèncủaôtôlạicómàuvàng?
TạisaoxeđuacôngthứcIcókiểudángrấtđặcbiệt?
Tạisaogọilàxeôtôđịahình?



LỜIMỞĐẦU
ThếkỷXXlàthếkỷcủasựphátminhmạnhmẽvềkhoahọckỹthuật.Việcphátminhramáybay,
sảnxuấtôtôcôngnghiệphóavớiquymôlớnvàxâydựngđườngcaotốcđãrútngắnkhoảngcáchgiữa
cáckhuvựcvàtácquốcgia;việcphátminhraPênêxilin,tiêmchủngphổbiếncácloạivắcxinphòng
dịch,làmchoconngườithoátkhỏinhữngloạibệnhtruyềnnhiễmđãuyhiếpnhânloạihàngvạnnăm
nay;việcphátminhravàphổcậpmáyđiềuhoà,máygiặt,tủlạnh,truyềnhình...đãrấttiệnlợivàcải
thiệncuộcsốngvậtchấtcủaconngười;việcphátminhraquangtuyếnvàđiệnthoạidiđộng,sựxuất
hiệncủamạngInternetđãnhanhchóngnốiliềnconngườitrênkhắpthếgiớivớinhaunhanhchóng;
việchoànthànhcôngtrình“tổgien”đãmởrộngnhậnthứccủaconngườinhữngtầngsâucủasinh

mệnh;việcxâydựngvàpháttriểncủangànhhàngkhôngđãđưatầmmắtcủaloàingườivươntớinơi
sâuthẳmcủavũtrụ.Tấtcảnhữngđiềuđókhôngnhữngđãlàmthayđổiphươngthứcsảnxuất,cơcấu
kinhtếvàphươngthứcsinhsốngcủaconngười,nócũnglàmthayđổinhậcủaconngườiđốivớithế
giớikháchquan,xâydựngcácquanđiểmkhoahọchoàntoànmới.Nhờđó,sựpháttriểnkhoahọckỹ
thuậtvàsảnxuấttrong100nămcủathếkỷXXđãvượtquatổnghợpmấynghìnnămpháttriểntừkhi
lịchsửloàingườicóvăntựđếnnay,nhưngđồngthờicũnggâyramộtloạtnhữnghậuquảtaihạinhư
pháhoạimôitrườngsinhthái,nhiềuloàisinhvậtbịtuyệtchủng...Conngườicuốicùngcũngđãnhận
thứcđược,việckhaithácmangtính“cướpbóc”đốivớiđạitựnhiênsẽchịusựtrừngphạtnghiêm
khắc.Chỉcósốnghàihoàvớitựnhiênmớicóthểđạtđượcmụctiêupháttriểnbềnvững,vừakhông
làmhạitựnhiênvàmôitrườngvừakhônguyhiếpsựsinhtồncủanhânloạivàsựpháttriểncủathế
hệtươnglai.
ThếkỷXXIsẽlàthếkỷmàkhoahọckỹthuậtpháttriểnnhưvũbãovàtoàncầuhoákinhtếtri
thức.Dựatrênnềntảngcủacôngnghệcao,côngnghệthôngtin,côngnghệsinhhọcvàcôngnghệ
giensẽcósựđộtphávàpháttriểnmới.
Chúngtađãtiếnhànhthànhcôngcôngcuộcđốimớivàđãđạtđượcnhữngthànhtựuhếtsứcto
lớnvàrựcrỡ.Nhưngsosánhvớithếgiớivàkhuvựcthìcònnhữngkhoảngcáchrấtlớn,đặcbiệtlà
vớicácnướcpháttriểntrênthếgiới.ĐảngvàNhànướctađãcoigiáodụcvàđàotạo,khoahọcvà
côngnghệlàchínhsáchhàngđầu,nhằmthựchiệnmụctiêudângiàu,nướcmạnh,xãhộicôngbằng,
dânchủ,vănminh,đilênchủnghĩaxãhội.ĐólàýtưởngvàsựnghiệptolớnmàmỗingườidânViệt
Namphảirasứcnỗlựcthựchiệnthànhcông.Đặcbiệt,thếhệtươnglaimớilànhữngchủnhântương
laicủađấtnước.“Trẻemhômnay,Thếgiớingàymai”.
Vớiýnghĩađó,trongthanhthiếuniên,chúngtacầnhướngdẫnvàgiúpđỡhọcóhứngthúvàchí
hướngtìmtòi,họchỏicáctrithứckhoahọc,phổcậpnhữngkiếnthứcmớinhất,bồidưỡngtinhthần
khoahọcnắmvữngphươngphápkhoahọc.Đâykhôngchỉlàdungvànhiệmvụquantrọngcủagiáo
dụcnhàtrườngmàtoànxãhộibaogồmgiớikhoahọc,giớixuấtbảnphảihếtsứcquantâm.
Sựpháttriểnnhưvũbãocủakhoahọckỹthuậthiệnđạiđặtrayêucầurấtcaođốivớingànhgiáo
dục.Mụcđíchcủagiáodụchiệnđạilàtruyềnthụnhữngtrithứcvàkỹnăngcầnthiếtchocôngviệcvà
cuộcsống,quantrọnghơnlàlàmchoconngườicóđủcácquanđiểmkhoahọcvàtinhthầnkhoahọc,
nắmvữngvàvậndụngcácphươngphápkhoahọc.Đểđisâutìmhiểuvànhậnthứcmộtcáchtoàndiện
thếgiớiđãbiếtvàchưabiết,conngườicầncócáctrithứckhoahọcrộngvềnhiềuphươngdiện.

Chínhvìvậy,đểtăngcườngtốchấttoàndiệncungcấpnhữngtrithức,kiếngiảimớichothanh
thiếuniên,chúngtôiđãbiêndịchbộsáchKhámpháthếgiớikhoahọc từ nhiều nguồn tư liệu của
nướcngoàimàchủyếulàtừcuốnNhữngvấnđềkhoahọckỳthúcủaNXBKhoahọckỹthuậtThiên
Tân,TrungQuốc-2004.Hyvọngrằng,vớinộidungcóthểgọilàphongphúchínhxác,dễhiểu,bộ
sáchsẽgiànhđượcsựyêuthíchcủađôngđảobạnđọc.
NGƯỜIBIÊNDỊCH





Bạncóbiếtmáythuhình?
Máythuhìnhlàmộtthiếtbitruyềnhìnhảnhbằngsóngvôtuyếnđiện,làmộttrongnhữngthiếtbÞquan
trọngcủavôtuyến.
Nguyên lý truyền hình giống như nguyên lý truyền thanh. Trong nguyên lý truyền thanh, tín hiệu âm
thanhđượcphátratừmáyphátlàdạngtínhiệuđiện,saukhiđượcăngtenthunhận,quabộvixölý,tín
hiệuđiệnchuyểnlạithànhtínhiệuâmthanh.Tínhiệuhìnhảnhvàtínhiệuâmthanhđượcmáyphátđiều
chỉnhvàphátđikhắpnơitrongkhôngtrungdướidạngtínhiệuđiện.Saukhiăngtencủativithunhận,bộvi
xửlýsẽchuyếntínhiệuđiệnđóthànhhìnhảnhvàâmthanh.
Hìnhảnhtruyềnhìnhcóđượclànhờbộphậnchụphìnhcủativi.Bộphậnnàycómộtlinhkiệnđặc
biệtđólàốngchụphình,bêntronglắpđặtcácbóngđiệntửvàcácthiếtbịquangđiện.Cácthiếtbịnàycó
tácdụngtáitạohìnhảnhvàâmthanhthuđượctừăngten.Nhờđó,tivimớicóthểphátrahìnhảnhvàâm
thanh.Xéttrêngócđộvậtlíthìđólàquátrìnhchuyểnđổiđiệnquang,bộphậncóthểtáihiệnlạihìnhảnh
trongtivichínhlàbónghình.Đólàmộtquảbóngthuỷtinhtrongchânkhông,bêntrongcómộtbóngđiện
tử,chùmđiệntửđượcsinhrachịusựđiềuchỉnhcủatínhiệuhìnhảnh,saukhichùmđiệntửbắnvàomàn
huỳnhquangcủativi,vậtliệuhuỳnhquangtrênmànhìnhsẽhiểnthịnhữnghìnhảnhcóđượcnhờmáychụp
hìnhtrongtivi.Đồngthờivớiquátrìnhđó,bộphậnkíchhoạtâmthanhsẽtáitạolạiâmthanhthuđượcvà
phátrath.

Tivimàukháctiviđentrắngnhưthếnào?
Sựpháttriểncủativiđãtrảiquamộtquátrìnhlâudàitừtiviđentrắngđếntivimàu.Hiệnnay,ở
nướcta,ngườidânvẫndùngcảhailoạitivinày.Nhưvậy,tivimàukháctiviđentrắngởchỗnào?
Trênthựctế,điềunàycóliênquanđếnthịgiáccủaconngười.Mắtngườicókhảnăngphânbiệtđược
độsángvàmàusắc.Khiđộsángcao,cảmgiáccủamắtngườilàmàutrắng,khiđộsánggiảmdần,mắt
ngườicảmánhsángtừmàuxámchuyểndầnsangmàuđen.Tronggiớitựnhiên,ánhsángcóthểphânthành
baloại:ánhsángđỏ,ánhsángmàuxanhlamvàánhsángmàuxanhlục.Baloạiánhsángnàykếthợptheo
nhữngtỷlệkhácnhaucóthểtạorarấtnhiềumàusắckhácnhau.Mắtngườinhạycảmnhấtvớibaloạiánh
sángtrên.
Trongtiviđentrắng,máychụphìnhchỉcómộtốngchụphình,ốngchụphìnhnàychỉphảnứngđốivới
sựthayđổicườngđộcủatiasáng.Tùythuộcvàođộsángtốicủahìnhảnhốngchụphìnhsẽchụpđược
nhữnghìnhảnhsáng,tốikhácnhauvàhìnhảnhhiểnthịtrênmànhuỳnhquangcũngđồngnhấtvớihìnhảnh
màốngchụphìnhchụpđược,đólàhìnhảnhđentrắng,nênngườitagọilàtiviđentrắng.
Trongtivimàucóbaốngchụphình.Cảnhvậtbênngoàithôngquathấukínhđượcphânthànhbamàu:
đỏ,xanhlamvàxanhlục.Cáchìnhảnhnàyđượcốngchụphìnhchụplại,sauđóchuyểnthànhbanhómtín
hiệuđiện,nhữngtínhiệunàysẽđượctruyềnđi,cácthiếtbịthutínhiệuđiệnsẽchuyểnbatínhiệunày
thànhbatínhiệuhìnhảnhvàđượchiệnratrênmànhìnhvớinhữngchùmmàusắckhácnhau,vìthếmàmắt
taquansátđượccáchìnhảnhgồmnhiềumàukhácnhau.Dođómàngườitagọilàtivimàu.


Tạisaogọilàtivi“haimànhình”?
Nhữngnămgầnđây,trênthịtrườngtivimàuxuấthiệnmộtloạitivimới-tivi“haimànhình”.
Hìnhdángcủaloạitivinàygiốngnhưcácloạitivibìnhthườngkhác,nhưngngườixemcóthểxem
đồngthờicùngmộtlúcxemhaichươngtrình.Khibậttivilên,trênmànhuỳnhquangđồngthờixuấthiện
haimànảnh,mộtmànảnhlớnvàmộtmànảnhnhỏ.Mànảnhlớngọilà“mànảnhmẹ”,giốngnhưcáctivi
thôngthườngkhácvừacóhìnhảnh,vừacóâmthanh.Mànảnhnhỏgọilà“mànảnhcon”,nóxuấthiệnở
một góc nào đó của màn hình lớn. Muốn nghe được tiếng của màn hình con thì phải dùng tai nghe, vậy
nguyênlíhoạtđộngcủachúngnhưthếnào?Tivi“haimànhình”sởdĩđồngthờicóhaimànảnhlàvìcó
haiđườngtruyềntínhiệuđộclập.Đườngtruyềntínhiệucủamànảnhmẹgiốngnhưcáctivithôngthường
khác;cònđườngtruyềntínhiệucủamànảnhconcóthêmmộtthiếtbịnữađólàthiếtbị“lưutrữ”.Thiếtbị

“lưutrữ”nàymangtínhiệucủamànảnhcon,khichùmđiệntửquétqua,nósẽpháttínhiệulênmànhuỳnh
quang,làmcho“mànảnhmẹ”vàđồngthờixuấthiệntrênmànhìnhcủativi.Trênmànhìnhtivi,“mànảnh
mẹ”xuấthiệnkhichùmđiệntửquétquatínhiệuđiện.Nếu“mànảnhcon”xuấthiệnởgócphảibêndưới
mànhìnhcủativi,thìkhichùmđiệntửquétđếnvịtrítươngứng,thiếtbị“lưutrữ”của“mànảnhnhỏ”lập
tứcthuđượctínhiệunày,làmcho“mànảnhcon”dầndầnnổilêntrên“mànảnhmẹ”,chođếnkhitínhiệu
“mànảnhcon”đượcchùmđiệntửquétđếntoànbộ,“mànảnhcon”sẽxuấthiệntoànbộtrongmànảnhmẹ.
Haimànhìnhcủaloạitivinàyđượcđiềukhiểnbởimộtđườngtruyềntínhiệu.Chỉcầnấncácnút
khácnhau,“mànảnhcon”sẽxuấthiệntạicácgóckhácnhaucủa“mànảnhmẹ”.Donhững“mànảnhcon”
xuấthiệnrấtnhanh,chỉtrongvòngkhôngđến1%giây,nênmắtngườikhôngnhìnthấymànảnhconxuất
hiệntrên“mànảnhmẹ”nhưthếnào.
Sựrađờicủativihaimànảnhđãvàđangđápứngnhucầungàycàngcaocủaconngười,vớisựra
đờicủaloạitivinày,bạncóthểxemhaichươngtrìnhcùngmộttrêncùngmộttivi.


Tạisaogọilàtivilậpthể?
Tivilậpthểcòncótêngọilàtivichohìnhảnhbachiều,nósẽlàmchobạncócảmgiácnhưđangở
trongkhônggiancủahìnhảnhtrêntivi,nhưngtrênthựctếthìbạnđangngồixemtivi.Vậy,tạisaobạnlại
cócảmgiáctuyệtvờiđó
Muốnbiếtđượcđiềuđóbạncóthểlàmmộtthựcnghiệmđơngiảnnhưsau:dùnghaimáyảnhđồng
thờichụpcùngmộtcảnhvật,bạnxemhaiphôảnhđóriêngrẽvớinhauvàđặtgiữachúngmộtquyểnsách.
Mắttráibạnnhìnvàophôảnhphíabêntrái,mắtphảibạnnhìnvàophôảnhphíabênphải,bạnsẽthấycảnh
vậtnhưđangđứngsừngsữngtrướcmắtbạn.Sởdĩcóhiệntượngnàylàdokhoảngcáchgiữahaiđồngtử
củahaimắtkhoảng6cm,nênhìnhảnhcủacùngmộtcảnhvậttrongmắttráivàmắtphảikhônghoàntoàn
giốngnhau,tạorahìnhảnhbachiều(hìnhảnhlậpthể)trongmắtngườixem.
Vớinguyênlícơbảnđó,vàođầunhữngnăm80,ngườitađãbắtđầunghiêncứuchếtạorativimàu
lậpthểởdạngđơngiảnnhất.Nguyênlíhoạtđộngcủaloạitivinàylà:Khitivimàuthôngthườngtiếpsóng,
tínhiệuhìnhảnhsẽđượcmãhóadướidạngtínhiệuđiện,bộvixửlýtrongtivisẽtáitạolạithànhhaihình
ảnhcómàusắckhácnhauvàlàmchohaihìnhảnhnàychồnglênnhautạothànhhìnhảnhbachiều.Tuy
nhiênkhixemtivimàulậpthể,ngườixemphảiđeokínhhaimàu,haimắtkínhđượclàmbằnghailoạikính
cóđộnhạycảmmàusắckhácnhau.Mộtmắtkínhchỉnhìnthấymàuđỏ,mắtkínhcònlạichỉnhìnthấymàu

xanh.Khiđóngườixemchỉnhìnthấyhaimàusắcriêngbiệt,dohaimặttranhcósựkhácbiệttinhtế,phù
hợpvớisựphânbiệtlậpthểcủamắtngười,vìvậyngườixemcóthẻnhìnthấyhìnhảnhbachiều.Kỹthuật
tivibachiềurấtđơngiản,hìnhảnhmàngườixemnhìnthấykhôngphảilàhìnhảnhtrọnvẹnmànóchỉlà
hìnhảnhbachiềuvớinhữngmàusắcđơnđiệu,khixemphảiđeokínhđặcdụng,vừakhôngthuậntiện,vừa
gâymỏimắt.
Mấynămgầnđây,chúngtathấytrênthitrườngxuấthiệnảnhbachiều,nguyênlíchếtạocủaloạiảnh
nàycũnggiốngnhưnguyênlíchếtạocủativilậpthể.Hiệnnayngườitađãnghiêncứuchếtạorativimàu
bachiềucóthểxemtrựctiếpbằngmắtngườimàkhôngcầnphảiđeo;cdụng.Sựrađờicủaloạitivilậpthể
nàyđãmởrachonhânloạimộttriểnvọngmớivềkĩthuậtđiệntử.


Tạisaogọilàtivimànhìnhphẳng?
Cùngvớisựpháttriểncủaxãhội,nhucầusửdụngtivicủaconngườicũngcósựpháttriểnmới,lúc
đầulàtiviđentrắng,sauđóđếntivimàumànhìnhlồivàhiệnnaytivimàumànhìnhphẳngđượcsửdụng
kháphổbiến.Tạisaonóđượcgọilàtivimàu“mànhìnhphẳng”?
Sosánhtivimàucũvàtivimàumới,bạnsẽthấybềmặtmànhuỳnhquangcủativimàucũlàmànhình
lồi,cònmànhuỳnhquangcủativimàumớithìbằngphẳng.Nếunhìnchínhdiệnthìbốngóctrêndướiphải
tráicủativimàucũđềulàhìnhvòngcung,cònbốngóctrêndướiphảitráicủativimàumớiđềulàgóc
vuông.Tivimànhìnhphẳngcóưuđiểmgìsovớitivimànhìnhlồi?
Trướcđây,khixemtivicũbạnsẽthấy,hìnhảnhhaybibiếnhình,nhưngkhixemtivimànhìnhphẳng,
tathấykhôngcóhiệntượngcohình,hìnhảnhkhôngbịmấttínhchânthật,độnétsâu,ngườixemkhôngbị
nhứcmỏimắt.Nhưvậychấtlượnghìnhảnhvàhiệusuấtthusóngcủativimànhìnhphẳngtốthơnrấtnhiều
sovớitivimànhìnhlồi.


Cáchthứcbảoquảntivinhưthếnào?
Xemtruyềnhìnhlàmộtmónăntinhthầnkhôngthềthiếutrongcuộcsốngcủachúngta.Dođó,muốn
đượcxemchươngtrìnhtruyềnhìnhcóchấtlượngâmthanhvàhìnhảnhcao,thìviệcbảoquảnvàgiữgìn
tivilàvôcùngquantrọng.Vậy,phảibảoquảntivinhưthếnào?
Tivilàmộtloạithiếtbịđiệntử,cáclinhkiệnđiệntửbêntrongcủanórấtdễbịhỏng,dođókhidi

chuyểntivikhôngđượclàmchấnđộngmạnh,nânglênđặtxuốngphảinhẹnhàng.Nếutrongkhidichuyển
tivibịchấnđộngmạnhcóthểsẽbịvỡmànhìnhhoặcnổbónghình,dovậynênđặttivicốđịnhmộtchỗ,
hạnchếdichuyển,nhấtlàkhitiviđanghoạtđộngthìlạicàngkhôngnêndichuyển.
Ngoàira,sựthayđổinhiệtđộmộtcáchđộtngộtcũngsẽlàmchotivinhanhbihỏng.Khihoạtđộng,
nhiệtđộtrongtivitươngđốicao,dođó,khimởtivivàkhivừamớitắtkhôngnêndùngkhănướtlạnhđể
laumànhình.Mùađôngsaukhixemxongtivikhôngnêndichuyểntiviđếnphòngcónhiệtđộrấtthấp,
tránhthayđổinhiệtđộmộtcáchđộtngột.
Để chống sự “lão hoá” quá sớm của màn hình, khi tivi đang mở, không nên cho ánh nắng mặt trời
chiếuvàomànhình.Bìnhthường,khisửdụngcũngkhôngnênđểđộsángquálớn,khitắttivicũngcầnlàm
chođộsángxuốngthấpnhấtmớitắt.Đồngthời,khixemtivi,âmlượngcũngcầnthíchhợp,khôngthểquá
caolàmhưhạiđếnthiếtbịâmthanhcủativi.Khisửdụngtivi,khôngnênbậttắtnhiềulần,hoặcvừamở
liềnlậptứctắtngay,nhưthếsẽlàmchotivinhanhbịhỏng.
Trongtivigồmrấtnhiềulinhkiệnđiệntử,rấthaybịhỏngtrongđiềunệnkhôngkhícóđộẩmcao.Vì
vậynênđểtiviởnhữngnơikhôráo,dùkhôngxemnhưnghàngngàynênbậttivitrongmộtkhoảngthờigian
ngắnđểsấytivi.
Nhiệtđộtiviquácaocũnglàmhưhạicáclinhkiệnbêntrongcủanó.Đặcbiệtlàvềmùahè,không
nênxemtiviquálâu.Tivicầnđểnơikhôráothoángmát,tránhđểgầncácvậtdụngtoảnhiệt.
Bụi bẩn cũng là những tác nhân có thể làm cho tivi nhanh bị hư hỏng. Không nên để tivi ở nơi có
nhiềubụibẩnmànêndừngthảmchebụihoặcđểtrongtủgỗ.Nếubụibẩnnhiềucóthểtắtnguồnđiệnđivà
dùngmáyhútbụilàmsạchtivi,nhưngtránhlàmhỏngcáclinhkiện.
Tuyệtđốikhôngđượcđặttiviởcạnhcácđồdùngcótừtínhnhưloađài,tủlạnh...bởivìtrongmàu
sắccủativimàucómộtloạitiađiệntửcóthểhấpthụtừtínhcủacácvậtdụngvàlàmchotivibịnhạtmàu
hoặcmấtmàu.
Nếusửdụngăngtenngoàitrời,thìtrongnhữngngàymưatohoặcgiôngbãokhôngnênxemtivi,vì
vàonhữngngàynàythườnghaycósấmchớp,cáctiachớpcóthểquaăngtentruyềnvàotivilàmcháyhỏng
tivi,thậmchícóthểgâychếtngười,vàongàymưabãonênrútăngtenrakhỏitivi.
Điệnápnhàởkhôngổnđịnhcũnglàmộttrongnhữngnguyênnhânlàmchotivinhanhbịhỏng.Điện
ápquácaohoặcquáthấpđềuảnhhưởngđếntuổithọcủativi.Vìvậy,tốtnhấtnênsửdụngmáyổnápđể
bảođảmsựantoàncủacácthiếtbịđiệntửtrongnhà.Nếulâukhôngsửdụngtivithìnêncắtnguồnđiện.
Cuốicùng,đểtiviđượcbềnvàcóchấtlượnghìnhảnhtốt,thìnênđểmànhìnhtiviquayvềhướng

Nam.hoặchướngBắc,nhưvậythìhướngtừtrườngcủaTráiđấcáctiaphóngxạcủaMặttrờikhôngchiếu
thẳngvàomànhìnhtivi,nếukhôngcáctianàysẽlàm“lãohóa”mànhìnhtivi.


Tạisaođôikhitivibịmấtmàu?
Khichúngtaxemtivimàu,cólúcmàusắctựnhiênmấtđithànhhìnhảnhđentrắng,hiệntượngnày
gọilàhiệntượng“tiêusắc”(mấtmàu).
Sởdĩxảyrahiệntượngnàykhảnănglàdotínhiệutiếpsóngcủativiquáyếu.Quátrìnhđàitruyền
hìnhpháttínhiệulênkhôngtrungvàtruyềnđếntừnggiađìnhrấtphứctạp.Địahìnhđồinúi,nhàcaotầng,
cácyếutốthờitiếtđềuảnhhưởngđếnđườngtruyềntínhiệu,sóngtruyềnhìnhởnhữngnơixađàitruyền
hìnhhayởnơicónhiềunhàcaotầngthườngrấtyếu.Trongtivicómộtthiếtbịđiềuchỉnhmàusắc.Khi
sóngtruyềnhìnhquáyếu,thiếtbịnàysẽkhôngbắtđủtínhiệuđếđiềuchỉnhmàusắccủativi,trởthànhtivi
chỉcóhaimàuđentrắng.
Khả năng thứ hai có thể do tín hiệu truyền hình tivi tiếp nhận được có sự thay đổi nhỏ so với lúc
thường,hoặctầnsuấtlàmviệcthayđổi,khiếnchotivikhôngthểđiềuchỉnhđượctrạngtháilàmviệctự
độngcủanó,dẫnđếntínhiệumàusắccủativivàtínhiệumàutiếpnhậnđượctừsóngtruyềnhìnhkhông
phùhợpnhau;thiếtbịchuyểnđổimàusắctrongtivikhôngchuyểnđổiđượcmàu,nêntivibịmấtmàu.Khả
năngthứbalàdochấtlượngcủativi.Thiếtbịđiềuchỉnhmàusắctựđ̕tivihoạtđộngkhôngtốt,tínhổnđịnh
củacáclinhkiệnđiệntửkém,cũngcóthểlàmchotivibịmấtmàu.Khitivihoạtđộngquálâucáclinhkiện
điệntửtrongsẽnónglên,tầnsuấthoạtđộngcủativithayđổi,làmchothiếtbịđiềuchỉnhmàusắchoạt
độngkémhiệuquả,gâyrahiệntượngmấtmàuởtivi.
Nếutiviđộtnhiênbịmấtmàuthìcóthểlàdolỗiđườngtruyềntínhiệucủađàitruyềnhình,cònnếu
tivithườngxuyênbịmấtmàuthìtrướchếtcầnđiềuchỉnhcácnútchỉnhmàucủativixemchúngcòntác
dụnghaykhông,hoặckiểmtraxemđiệnápcóổnđịnhhaykhông,nếuổnápkhôngổnđịnhthìdùngmáyổn
áp,hoặcthayđổihướngcủativi,hướngăngtenngoàitrờihoặcthayăngtenmới.Khinhữngbiệnpháptrên
khôngcótácdụngthìphảimangtiviđisửa.


Truyềnhìnhcáplàgì?
Trước đây các chương trình truyền hình mà bạn xem, chủ yếu là vô tuyến truyền hình (truyền hình

khôngdây),truyềnhìnhvệtinh.Nhưngmộtvàinămtrởlạiđâybạncònnghengườitanhắcnhiềuđếnkhái
niệm“truyềnhìnhcáp”haytruyềnhìnhhữutuyến,vậytruyềnhìnhcáplàgì?
Đểhiểuvềtruyềnhìnhcáp,trướchếtchúngtaphảihiểunguyênlíhoạtđộngcủavôtuyếntruyềnhình.
Vôtuyếntruyềnhìnhhoạtđộngtheonguyênlí:đàitruyềnhìnhmãhoácáctínhiệuâmthanhvàhìnhảnh
dưới dạng tín hiệu điện và phát lên không trung, các ăngten tivi của các hộ gia đình bắt tín hiệu điệnà
chuyểnvàotivi,bộvixửlýtínhiệuđiệntrongtivisẽgiảimãtínhiệuđiệnđó,táitạolạiâmthanhvàhình
ảnhsauđóbắnhìnhảnhlênmànhìnhvàphátâmthanhraloacủativi.Quátrìnhtruyềnpháttínhiệucủa
đàiphátkhôngdùngđườngdâytruyềntínhiệu,dođónóđượcgọilà“vôtuyếntruyềnhình”hay“truyền
hìnhkhôngdây”.
Truyềnhìnhcápthìngượclại,nóhoạtđộngtheonguyênlítruyềntínhiệubằngdâycáptruyềnhình.
Côngnghệnàycònđượcứngdụngrộngrãitrongcáclĩnhvựcnhư:côngnghiệp,khoahọccôngnghệ,giao
thông... đem lại rất nhiều tiện ích cho công việc và cuộc sống của con người. Truyền hình cáp làm cho
khoảngcáchgiữađàitruyềnhìnhvàtivicủacáchộgiađìnhgiốngnhưkhoảngcáchgiữatổngđàiđiện
thoại với máy điện thoại của các hộ gia đình, hình thành một mạng lưới truyền hình cáp. Các đầu cáp
truyềnhìnhđượcđưatớitừnghộgiađìnhvàđượcnốivớimộtthiếtbịkhuếchđạitínhiệutruyềnhình,
thiếtbịnàyđượcnốivớitivi.Truyềnhìnhcáptiệníchhơnvôtuyếntruyềnhìnhởchỗ,tínhiệutruyềnhình
khôngbịcảntrởbởiđịahìnhrừngnúihoặccáctòanhàcaotầng;khôngchịuảnhhưởngcủathờitiếtcũng
nhưcácloạisóngđiệntừkhác,khảnăngchốngnhiễucủatruyềnhìnhcáplàrấtlớn,chấtlượngâmthanh
vàhìnhảnhtốt,hơnnữakhôngbịchậpcháytivikhicósấmsét,bởivìtruyềnhìnhcápkhôngdùngăngten
màtruyềntínhiệuquađườngdây.
Truyềnhìnhcápcónhiềuưuviệtnhưthếnênhiệnnayngàycàngcónhiềuhộgiađìnhsửdụngtruyền
hìnhcáp.ỞcácnướcpháttriểnphươngTây,tỷlệphổbiếntruyềnhìnhcáplà80-90%.Hiệnnaydođiều
kiệnthunhậpbìnhquânđầungườinướctacònthấp,nênviệcphổcậptruyềnhìnhcápcủanướctacònhạn
chế,cácđầumốicáptruyềnhìnhchưađượcđưađếncáchộdântrênphạmvirộng,màchủyếutậptrung
tạicácthànhphốlớnvàcáckhuđôthịpháttriển.Tuynhiên,cùngvớiđờisốngnhândânđượcnângcao,
ngànhtruyềnhìnhcủanướctađangnỗlựcđẩymạnhpháttriểntruyềnhìnhcáp.Trongtươnglatruyềnhình
cápsẽngàycàngphổbiếnrộngrãitrênphạmvicảnước.


Tạisaotivisiêunéttốthơntivithường?

Nhữngnămgầnđây,trênthịtrườngđãxuấthiệnmộtloạitivimới-tivisiêunétvớichấtlượnghình
ảnhrấttốt.Vậytivisiêunétlàgì?Nókhácgìsovớitivibìnhthường?
Vàonhữngnăm50củathếkỷXX,dokỹthuậttruyềntínhiệutruyềnhìnhcònhạnchế,tínhiệuđược
phátđichủyếusửdụngphươngthứcdunghoàgiữatínhiệuđentrắngvàmàusắc.Cónghĩalàtínhiệu
truyềnhìnhđượcmãhóavàomộtloạisóngđiệntừdướidạngtínhiệu“độsáng”haycòngọilàtínhiệu
đentrắng(độsángyếutạoramàuđen,độsángmạnhtạoramàutrắng),làmchotínhiệumàusắccủativi
vàtínhiệuđộsángcủasóngtruyềnhìnhgâynhiễulẫnnhauởmộtmứcđộnhấtđịnh,dođóđộnétcủativi
khôngđượcsâu.
Nếunhưchúngtaphânchiacảchiềungangvàchiềudọccủativithành525hàng,nhưvậymànhình
tiviđượcphânchiathànhvôsốcácôvuôngrấtnhỏ,saukhinhậnđượctínhiệutruyềnhình,chùmđiệntử
sẽmãhóacáctínhiệuđóvàquétquacácôvuôngnhỏnàyvớitầnsốcùngvớitầnsốcủacáctínhiệu,tạo
racáchìnhảnh.Ôvuôngcàngnhỏ,nhữnghạthợpthànhhìnhảnhcàngnhỏ,hìnhảnhcàngrõnétvàsinh
độnghơn.Tivisiêunétrađờinhờnguyênlínày.Cáckĩsưđiệntửđãphảimất20nămnghiêncứuđểcho
rađờiloạitivisiêunétnày.ốcđộquétcủachùmđiệntửlà1125ôvuôngnhỏtrênmộtgiây,dođómắt
thườngkhôngthểnhìnthấychùmđiệntửquétquacácôvuôngnhỏtrênmànhình,vìnóchỉlàcácđiểm
chấmrấtnhỏ.Khichùmđiệntửquétvàomànhuỳnhquang,mỗimộtđiểmchấmtrênđósẽphátraánhsáng
tạothànhhìnhảnh,hìnhảnhđókhôngmờnhạtnhưtivithôngthường,màmàusắccủanótươisáng,hình
ảnhsinhđộngcóđộnétsâu.
Hiệntại,NhậtBảnđangnghiêncứuchếtạotivisiêunétthếhệmớivớitốcđộquétcủachùmđiệntử
lêntới2250ôvuôngtrênmộtgiây,hìnhảnhcủativinàynéthơnrấtnhiềulầnsovớihìnhảnhcủativisiêu
néthiệnnay.


Tivitiếpsóngcácchươngtrìnhvệtinhnhưthếnào?
Hiệnnay,chúngtakhôngnhữngđượcxemcácchươngtrìnhtruyềnhìnhtrongnướcmàchúngtacòn
cóthểxemcácchươngtrìnhtruyềnhìnhcủacácđàitruyềnhìnhnướcngoàibằngtruyềnhìnhvệtinh.
Từkhoảngcáchhàngchựcnghìnkmsovớimặtđất,cácvệtinhtruyềnhìnhthuvàpháttínhiệunhư
thếnào?Năm1946ngườiMỹđãthửnghiệmthànhcôngtruyềnhìnhvệtinhbằngcách,họdùngmộtrađa
pháttínhiệulênmặttrăng,ngaylậptứchọđãthuđượcsóngphảnhồiquaytrởlạimặtđất.Điềuđócho
thấytừmộthànhtinhcáchxaTráiđất,sóngvibamangtínhiệutruyềnhìnhcóthểxuyênquatầngkhíquyển

phảnhồitrởlạimặtđất.Trêncơsởđócácnhàkhoahọcbắtđầunghiêncứuthôngtinvệtinh.Vàonhững
năm6ếkỉXXngườitađãchếtạoravệtinhnhântạovàhọđãphóngthànhcônglênquỹđạocáchTráiđất
36.000km,vệtinhnàyquayquanhđịacầu,tốcđộquaycủanótươngđươngvớitốcđộquaycủaTráiđất,
dođósovớiTráiđấtvệtinhnàyluônhoạtđộng.Vídụ,tínhiệuđượctruyềnđitừmộttrungtâmphátsóng
nàođótrênTráiđất,trướchếttínhiệuđóđượcđưatớicửatrạmvệtinhmặtđấtbằngđườngdâycáp,ởđó
tínhiệuđượcxửlý,vàđượcchuyểnphátđếnvệtinhnhântạothôngquaăngtenmặtđất,vệtinhnàycóvai
trònhưmộttrạmthuphátsóngtrênkhông.Đồngthờivớiviệcthutínhiệu,vệtinhmãhóacáctínhiệudưới
dạngsóngđiệntừvàphátquaytrởlạimặtđất,ăngtenphátsóngcủatrạmthuphátsóngtrênmặtđấtsẽthu
tínhiệuđóvàkhuếchđạilên,sauđóchuyểnvàotivivàđượctáitạolạithànhhìnhảnhvàâmthanh.
Năm1956,Mỹlầnđầutiênphóngthànhcông“Vệtinhthôngtinquốctế”vàbắtđầuphátthửnghiệm
trựctiếpcácchươngtrìnhtruyềnhìnhtớiăngtencủacáchộgiađình.Cáchộgiađìnhchỉcầnlắpđặtmột
ăngtentiếpsóngvệtinhlàcóthểxemđượccácchươngtrìnhcủatruyềnhìnhvệtinh.Truyềnhìnhvệtinh
chuyểntảimộtlượngthôngtinrấtlớn,độnhiễusóngkhôngđángkể,chấtlượngâmthanhvàhìnhảnhtốt.
Hiệnnayởnướctachưacótruyềnhìnhvệtinh,sởdĩbạncóthểxemtrựctiếpcáctrậnbóngđáthế
giớilànhờquátrìnhchuyểntiếpcủaĐàitruyềnhìnhTrungương.ĐàitruyềnhìnhTrungươngthusóngtừ
vệtinhvàgiảimãcáctínhiệusauđóchuyểnpháttớicácđàitruyềnhìnhcáctỉnhvàchuyểntớiăngtentivi
củacáchộgiađình.


Tạisaokhôngnênxemtiviquálâu?
Trongtivicórấtnhiềulinhkiệnnhư:bónghình,cácthiếtbịđiệntử,ổnáp,nguồnđiện...Cáclinh
kiệnnàyđềucóthểsinhranhữngtiaphóngxạcóhạichosứckhỏeconngườiởcácmứcđộkhácnhau.
ChủyếulàtiaX,tiaan-pha,tiabê-ta...Nếuchúngtaxemtiviquálâucáctiaphóngxạnàysẽchiếuvào
ngườivớimộtlượnglớn,làmchotếbàobịđiệnlinước,đồngthờinócóthểhợpthànhmộtloạivậtchất
hóahọccóhạiđốivớicácnhiễmsắcthể,ảnhhưởngkhôngtốtđếnkếtcấuvàchứcnănghoạtđộngcủacác
tếbào,nguyhạiđếnsứckhỏe,thậmchícònảnhhưởngđếnthếhệsaudoditruyền.
Cácnướcpháttriểntrênthếgiớiđềurấtcoitrọngvấnđềnày.Dođó,khisảnxuấtcácthiếtbịcủativi
cácnhàsảnxuấtđãnghiêncứuhạnchếtớimứctốiđanhữngtáchạicủacáctiaphóngxạđốivớicơthể
củaconngười.Tuynhiên,khixemtivichúngtavẫnphảiđềphòngtáchạicủacáctiaphóngxạnày,không
nênxemtiviquálâu.

Công suất của tivi càng lớn, cường độ dòng điện càng cao, luồng tia phóng xạ của tivi càng lớn,
khoảngcáchgiữangườixemvàtivicànggầnthìlượngbứcxạchiếuvàongườicànglớn.Dođókhixem
tivichúngtacầnđặcbiệtchúýhaiđiểm,mộtlàkhôngngồiquágầntivi,tốtnhấtnênxemtiviởkhoảng
cáchtừ6-8m;hailàkhôngnênxemtiviquálâu,mỗingàychỉnênxemkhôngquá3-4tiếng,tránhđểcác
tiabứcxạchiếuquánhiềuvàongười.Điềucầnđặcbiệtchúýhơn,đólàtrẻemcònnhỏ,cáckhíquancủa
chúngchưahoànthiện,rấtdễbịảnhhưởngbởicáctiabứcxạ,nếuđểtrẻemxemtiviquálâuvàquánhiều
sẽlàmchochúngbịđauđầumờmắt,cậnthị,thậmchícòntổnthươngđếnnộitạngcủachúng.Dođóngười
lớnphảichúýkhốngthờilượngxemtivicủatrẻ.


TạisaođĩaVCDcóthểchứanhiềuhìnhảnhvàâmthanh?
Mộtvàinămtrởlạiđây,đĩaVCDpháthànhrộngrãivàtrởnênquenthuộcvớimọingười.Nhìnbề
ngoài,đĩaVCDchỉlàmộtchiếcđĩatrònnhỏ,cómộtmặtánhbạc,nhưngtạisaokhichovàođầumáy
VCDnólạicóthểphátraâmthanhvàhìnhảnh?Mộtđĩanhỏlàmsaocóthểchứanhiềuhìnhảnhvàâm
thanhđếnthế?
ĐĩaVCDlàmộtloạiđĩanhỏ,hìnhtròn,bênngoàicómộttầngbảovệchấtdẻotrongsuốt,chịunhiệt
tốt,khôngdễbịvênhvàbịxước.Trênbềmặtánhbạccủanócónhiềuđườngvân,đólànhữngrãnhtừ
đượckhắcbằngtialaze,độrộngchỉcó0,4micrômét,tươngđươngvới1/200đườngkínhsợitóc;khoảng
cáchgiữacácrãnhcũngkhôngđến1/50đườngkínhsợitóc.Trongnhữngrãnhtừnàycóchứanhiềuthông
tinvềhìnhảnhvàâmthanh.
KhiđĩađượcchovàođầuVCD,trongđầuVCDcómộtmắttừgiốngnhưchùmlaze,khiđĩaVCD
đượcxoaytròntừvòngtrongravòngngoài,chùmlaze(mắttừ)sẽchiếurọivàocácrãnhtừtrênđĩaVCD
vàthayđổitầnsốtươngứngvớisựthayđổitầnsốcủacáctínhiệutrênrãnhtừ,cácthôngtinvềhìnhảnh
vàâmthanhsẽđượcchùmlazemãhóathànhcáctínhiệuđiệndướicáctầnsốâmvàtầnsốdươngvà
chuyểnvàotivi.Cáctínhiệuđiệncótầnsốdươngđượcquétthànhhìnhảnhvàphónglênmànhình,cònc
cótầnsốâmđượcbộvixửlýtrongtivitáitạothànhâmthanhvàkhuếchđạisauđóphátraloacủativi.
Cácrãnhtừtrênmặtđĩacóthểbịnhiệtđộcaocủachùmtialazeănmòn,tạothànhcácrãnhnhỏcó
độnôngsâukhácnhau.Đếnmộtlúcnàođólớptừtrongcácrãnhnhỏnàysẽmấtđi,đĩaVCDđókhôngsử
dụngđượcnữa.DocácrãnhtừtrênđĩaVCDvôcùngnhỏ,lưugiữhoànchỉnhmộtlượngthôngtinrấtlớn
vềâmthanhvàhìnhảnh,vìvậymuốnhìnhảnhvàâmthanhcủađĩacóchấtlượngcaothìtrongquátrìnhsử

dụngphảibảoquảnđĩatốt.Khôngđượcxoataylênmặtánhbạccủađĩavàđểvậtcứnglàmxướcđĩa,
khôngđượcđểrơivỡđĩa...vìnhưvậysẽlàmhỏngcácrãnhtừtrênmặtđĩa,khiđómắttừsẽkhôngđọc
đượcchínhxáccácthôngtinvềâmthanhvàhìnhảnhtrongcácrãnhtừnày.


Tạisaomáyghiâmcóthểghiđượcâmthanh?
Máyghiâmlàmộttrongnhữngcôngcụhữuíchkhôngthểthiếu.Nósẽgiúpchúngtaghilạiđược
nhữngâmthanhcầnthiếtđặcbiệttrongviệcinsaobăngcasset.Đồngthờinócũnglàcôngcụquantrọng
củanhữngngườihoạtđộngtronglĩnhvựcâmnhạc,phóngviên,nhàbáo...bởivìnócóhaichứcnăngcơ
bảnđólàghiâmvàphátâm.Vậymáyghiâmghivàphátraâmthanhnhưthếnào?
Chúngtađềubiết,khidùngnamchâmđểhútmộtchiếcđinhsắt,sauđóchochiếcđinhnàychạmvào
mộtchiếcnanhoaxeđạp,bạnsẽthấyđinhsắthútchiếcnanhoa,vìchiếcđinhsắtnhỏđãbịtừhoá.Nam
châmcótừtínhmạnh,thìtừtínhcủachiếcđinhdínhvàonamchâmcàngmạnh,sứchútchiếcnanhoacàng
lớn,nếungượclạithìsẽcàngyếu.
Việcghiâmcủamáyghiâmcũnghoạtđộngtheonguyênlítươngtự.Ghiâmkhôngphảilàsửdụngtừ
trườngcủanamchâmvĩnhcửu,màsửdụngmộtchiếcnamchâmđiệngọilàđầutừ.Đâylàmộtcụcsắtnhỏ
hìnhvòngcókhenhỏ,phíatrêncócuốnmộtcuộndây.Khimáyghiâmhoạtđộng,cácâmthanhđượcthu
vàobởimicrô.Cáctínhiệuâmthanhnàyđượcchuyểnthànhtínhiệuđiệntruyềnquabộphậnkhuếchđại
củamáyghiâm,sauđóchạyvàocuộndâycủađầutừsinhratừtrường,từtrườngnàythayđổitheosựthay
đổicủatầnsốâmthanh.Khibăngtừchạyquakhephíatrêncủađầutừ,từtrườngthayđổisẽtừhóabăng
từ,làmchobăngtừghilạiđượcnhữngtínhiệutừtươngứngvớicáctínhiệuâmthanh,sauđóchuyểnvề
chếđộphátthanh,tínhiệuâmthanhtrênbăngtừsẽđượcmáyphátâmkhuếchđạivàphátraâmthanh.
Ngoàirabạncòncóthểxoáâmthanhbằngđầutừxoáâm.Đầutừxoáâmtươngtựnhưđầutừghiâm,
nhưngđầutừxoáâmcókhehởrộnghơnvàcóthểsinhratừtrườnglớnhơn.Khibăngtừđãđượcghiâm
chạyquakhecủađầutừxoáâm,sẽbịtừhoábởitừtrườngdođầutừxóasinhra,nósẽđẩytừtínhtrên
băngtừravàxóanhữngthôngtinâmthanhtrênbăngtừ.


Tạisaoháttrongphòngkaraôkêlạihayhơn?
Hátkaraôkêđangtrởthànhnhucầutấtyếutrongđờisốngtinhthầncủaconngười.Dođóhiệnnay

dịchvụkaraôkêtươngđốipháttriền,cácthiếtbịphụcvụchohoạtđộngnàycũngphongphúđadạng.Bạn
muốncóchấtlượngâmthanhhátkaraôkêtốtthìphảisửdụngcácthiếtbịđặcchủng.Chănghạn,nếudùng
đầuđĩathôngthườngđểhátkaraôkêthìsẽkhôngtốtbằngdùngđầukaraôkê.Vìtrongđầuhátkaraôkêcó
thiếtbịphântầnvàthiếtbịcộnghưởng,làmchoâmthanhbìnhthườngđượckhuếchđạivàlọcxìtrởnên
êmtaihơn.
Ngoàicácthiếtbịđặcchủngđểhátra,còncầnphảicóphòngkaraôkê,đượcthiếtkếvớiđầyđủcác
tiêuchíkĩthuậtphụcvụchoviệchátkaraôkê.Trênthựctếkhithiếtbịâmthanhtốt,nếuháttrongphòng
bìnhthườnghoặcháttrongmộtkhônggianrộngthìtiếnghátkhôngvangvàmượtmàbằngkhiháttrong
phòngkaraôkê.Tạisaolạinhưthế?
Khiháttrongphòngkaraôkê,sóngâmđượctruyềnđitrongkhônggian.Cácsóngâmđókhigặp4bức
tường của phòng, một phần năng lượng của nó bị hút. Nguyên nhân ở chỗ, sóng âm giống như các sóng
khác,cókhảnăngphảnxạ.
Trongđạisảnhlớnkhôngngười,khisóngâmtruyềnđitừnơiphátraâmthanh,gặpbứctườngbốn
mặtcủađạisảnhhoặccácvậtgâycảntrởkhác,mộtphầnnănglượngcủanóbịhútbởibứctường,phần
cònlạisẽphảnxạtrởlại,âmthanhnàyyếudầnchođếnkhimấthẳn.Âmthanhmàchúngtangheđượckhi
hátgồmhaiphầnlàsóngâmtrựctiếptruyềnvàotaita,phầncònlạilàmộtloạtâmthanhphảnhồitừbốn
bứctườngcủaphònghát.Dobốnbứctườngnàyđượcthiếtkếđặcbiệtnênsaukhiâmthanhtruyềnthẳng
đếntaiđãmấtthìnhữngâmthanhphảnhồinàysẽkhôngmấtđingaymàtiếptụclantruyềntrongkhông
gianvàyếudầnlàmchoâmthanhvangxa,uyểnchuyểndudươnghơn.Dođókhiháttrongphòngườinghe
sẽthấyhayhơn.


Tạisaomáygiặtcóthểgiặtsạchquầnáo?
Trongcuộcsốnghiệnđại,máygiặtlàmộttrongnhữngcôngcụkhôngthểthiếutrongđờisốngsinh
hoạtcủacácgiađình.Saumộtngàylàmviệccăngthẳngvàvấtvả,trởvềnhàchiếcmáygiặtsẽlàtrợthủ
đắclựcgiúpbạngiặtsạchnhữngbộquầnáomàbạnkhôngcầnphảitốnsức.Chỉcầnbỏquầnáovàotrong
khoangmáy,cộngvớilượngnướcvàbộtgiặtvừađủ,ấncôngtắc,saumộtkhoảngthờigianngắn,quầnáo
tựđộngđượcgiặtsạch.Vậymáygiặthoạtđộngnhưthếnào?
Nguyênlýhoạtđộngcủamáygiặtrấtđơngiản.Trongmáygiặtcómộthệthốngbánhrăngđượcnối
vớimộtmôtơđiện,trụccủacácbánhrăngkhihoạtđộngsẽmôphỏngđộngtáctaykhigiặtcủaconngười,

chàxáthoặcđậpquầnáo,độngtáclậtđilậtlại,cộngvớikhảnăngtẩysạchcủabộtgiặt,quầnáođược
giặtsạchsẽ.Trongmáygiặtcómộtmâmtròn,trênchiếcmâmtrònnàycóbốnđườnggânlồilên.Dướisự
điềuchỉnhcủathiếtbịđiềukhiển,chiếcmâmtrònsẽchuyểnđộngsangbêntráirồisangbênphải,lặpđi
lặplạinhiềulần.Theothiếtbịhẹngiờnướcđượcxốira,sựvachạm,cọxátgiữaquầnáovàcácbộphận
hoạtđộngcủamáygiặtlàmchoquầnáođượccọxátnhưbằngtayvàtrởnênsạ


Tạisaokhôngnênthườngxuyênmởtủlạnh?
Trongcuộcsốnghiệnđại,tủlạnhđượccoilàvậtdụngthiếtyếucủamỗigiađình.Nócórấtnhiều
côngdụngkhácnhau,cóthểdùngđểlàmđá,bảoquảnthứcănnhưthịt.cá,rautươi,hoặccácthứcăn,đồ
uống,kem...Mùahènóngnực,khibạnmởtủlạnhra,mộtluồngkhílạnhtoảralàmmátlạnhcảngười,bạn
cảmthấyrấtthoảimáivàdễchịu.Vậycónênthườngxuyênmởtủlạnhđểlàmmátcănphònghaykhông?
Tủlạnhđượcchếtạothànhhaingăn,ngănphíatrênlàngănđônglạnh,ngănphíadướilàngănướp
lạnh.Bốnváchcủatủlạnhđềurấtdày,bamặttrước,phải,tráiđềuđượcchếtạothànhtừvậtliệugiữnhiệt
vàcáchnhiệt,cònváchsaudàynhất,khoảng10cm.Phầnđáyváchsaucólắpmộtbìnhnénkhí(bìnhgas)
tạoápsuấtcao,ápsuấtnàyđượcchuyểnthànhkhílàmlạnhcảngăntrênvàngăndướicủatủlạnh.Saukhi
làmlạnhtủlạnh,luồngkhílạnhđólạibịhoálỏngvàđượclọcquamáylọcsauđóxuyênquamaomạch
đếnbộphậntạokhíởphíatrên,húthếtnhiệtcủatủlạnhrồiquaytrởlạibìnhnénkhíởphíadưới.Chu
trìnhtuầnhoànđóđượcthựchiệnnhiềulần,nhiệtđộtrongtủlạnhtựnhiênhạxuốngrấtthấp.
Bộphậnnénkhí(bìnhgas)đượcbốtríởváchsaucủatửlạnh,nóchỉchứamộtlượngkhíđểlàmlạnh
cảhaingăncủatủ.Nếumởtủlạnhtrongmộtthờigianngắn,tacóthểthấymộtluồngkhílạnhtỏara;nhưng
nếumởtủlạnhlâu,nhiệtđộtrongphòngcóthểlàmchonhiệtđộtrongtủlạnhcaolên,bộphậntạokhílạnh
ởphíatrênkhôngkịptạokhílạnhđểcungcấpchohaingăntủ,hiệntượngnàyxảyrathườngxuyênsẽlàm
hỏngbộphậntạokhílạnh.Nhưvậy,thườngxuyênmởtủlạnhsẽlàmchotủlạnhliêntụctảnnhiệtrakhông
khíbênngoài,dẫnđếnđộlạnhsẽyếudầnảnhhưởngtớituổithọcủatủlạnh.


Tạisaokhivậnchuyểnkhôngđượcđặttủlạnhnằmnghiêng?
Tạisaolạinhưvậy?
Thựcra,tủlạnhlàmộtloạiđồđiệngiadụnggồmrấtnhiềucácthiếtbịđiệntử,đặcbiệtbênngoàitủ

lạnhcòncóbìnhnénkhí(bìnhgas),nếubịchấnđộngmạnhsẽdễbịhỏng.Vìvậy,khidichuyểntủlạnh
phảihếtsứcthậntrọng,đòihỏinânglênđặtxuốngphảithậtnhẹnhàngvàkhôngđượcđểcácđồvậtkhác
vachạmvàotủlạnh.Mặtkhác,phíadướimáynénvàtrongđộngcơđiệncủatủlạnhcóchứadầubôitrơn.
Nếukhidichuyểnmàđểtủlạnhnằmnganghoặcnghiêng,dầubôitrơncũngcóthểchảyvàohệthốnglàm
lạnhcủamáynénđộngcơđiện,cảntrởsựtuầnhoàncủahệthốnglàmlạnh,ảnhhưởngđếnhoạtđộngbình
thườngcủahệthốnglàmlạnh,làmchotủlạnhnhanhh.