Văn hóa ứng xử, văn hóa nói

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
V n húa ng x , v n húa núi
I. Khỏi ni m v n húa,v n húa ng x

OBO
OK S
.CO
M

1. Khỏi ni m
Theo C m nang ng x bớ quy t tr lõu s ng lõu- Ts Nguy n Th Hựng
u tiờn quan tõm n khỏi ni m ny. ễng cho r ng v n l p, húa l giỏo húa.
V n húa l dựng v n giỏo húa. V n húa ngh a l l y cỏi p giỏo húa con
ng

i.

Sau ú xu t hi n nhi u nh ngh a v n húa khỏc nhau:

+ Theo E.Henriotte: V n húa l cỏi gỡ cũn l i sau khi ng
t t c ,l cỏi v n thi u khi ng

i ta ó h c t t c .

+ Theo t i n ti ng vi t, v n hoỏ

c nh ngh a l: V n húa l t ng

th núi chung nh ng giỏ tr v t ch t v tinh th n do con ng
quỏ trỡnh l ch s .

i ta ó quờn i

i sỏng t o ra trong

+ Ts Nguy n Th Hựng vi t: V n húa cú vai trũ quan tr ng trong i s ng
con ng

i, l nhu c u thi t y u trong i s ng tinh th n xó h i, th hi n trỡnh

phỏt tri n chung c a m t t n
s ng c a con ng

ih

tr ng c a con ng

i.

c, m t th i i. V n húa th hi n khỏt v ng

ng v Chõn_Thi n_M . V n húa tr thnh cụng c quan

ng x l t ghộp g m ng v x .
X l x th , x lớ, x s ..
ng c a ng

ng l ng i, ng phú.

ng x l ph n ng c a con ng

i i v i s tỏc

i khỏc n mỡnh trong m t tỡnh hu ng c th nh t nh.

ng x l

ph n ng cú l a ch n tớnh toỏn, l cỏch núi n ng tu thu c vo tri th c, kinh

KIL

nghi m v nhõn cỏch c a m i ng

i nh m t k t qu cao nh t trong giao ti p.

Ts Nguy n Th Hựng ó phõn tớch r t rừ: Cỏch ng x c a ng
Nam chỳng ta khỏc v i ng

i Chõu u. Ng

i Vi t

i Vi t Nam chỳng ta ng x duy

tỡnh (n ng v tỡnh c m). M t tr m cỏi lớ khụng b ng m t tớ cỏi tỡnh. ú l c
tr ng c a n n v n minh nụng nghi p lỳa n

c, lng ngh thụn dó. H tr ng tỡnh

anh em, h hang, tỡnh lng ngh a xúm. Xem b a c m gia ỡnh nh c i m ,

thõn thi n. Ng

i Chõu u duy lớ tớnh, v n minh, du m c, tr ng ng.
1



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
V n húa ng x l: Th

ng x , l s th hi n tri t lớ s ng, cỏc l i s ng,

l i suy ngh , l i hnh ng c a m t c ng ng ng
quy t nh ng m i quan h gi a con ng

i trong vi c ng x v gi i

i v i t nhiờn, v i xó h i t vi mụ (gia

KIL
OBO
OKS
.CO
M

ỡnh) n v mụ (nhõn gian).

V n húa ng x ph i d
con ng

c nhỡn nh n t ớt nh t d

i b n chi u kớnh c a

i: quan h v i t nhiờn_chi u cao, quan h v i xó h i_chi u r ng, quan

h v i chớnh mỡnh chi u sõu, quan h v i t tiờn v con chỏu mai sau_chi u l ch
s .

2. B n ch t ng x

(Theo c m nang ng x bớ quy t tr lõu s ng lõu_Ts Nguy n Th
Hựng)

B n ch t c a ng x g m cú 2 ch : tõm v nh n
a, Ch tõm :

G c t ch Hỏn_ch t

ng hỡnh (v a cú hỡnh v a cú ngh a), hỡnh qu

tim. Trỏi tim l n i quan tr ng nh t, quý giỏ nh t c n
th con ng

i. Tõm cũn mang ý ngh a: l

dung, nhõn ỏi, l
hi n

ng, v tha, th

ng ng

c b o v nh t trong c

ng tõm, c , t m long,long bao
i nh th th

ng thõn. Tõm cũn th

s c m thụng, chia s Trong t i n ti ng Vi t, tõm cú ngh a l tỡnh

c m, ý chớ. Tõm l o c, tõm p l o c t t, cũn g i l tõm thanh t nh,
l ba khụng: t tõm(thi n tõm) v ỏc tõm (t tõm). Tõm thu c ph m trự
luõn lớ o c. (ng luõn v ng th

ng)

b, Ch nh n:

L s nh n nh n, nh

ng nh n nh n ph n thi t v mỡnh. Ch nh n g m 2

b ph n h p thnh, trờn l b ao, d

i l ch tõm (dao nh n õm vo tim m

ch u l nh n). Nh n l bớ quy t c a thnh cụng, l tr n v n o ngh a trờn i.
N

c ch y ỏ mũn . T ụng cha ta x a cho n con chỏu th i nay ó tr i qua

h n nghỡn 4000 n m d ng n

c v gi n

c ó bi t cỏch dựng ch nh n th t

khụn ngoan, linh ho t, m m d o d v a gi

cn

c, v a khụng lm m t ho

khớ hai bờn. ú l kinh nghi m chi n u v ngo i giao th ng l i
Nh n nh t th i phong tỡnh lóng t
2



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Thối thốt b h i khốt thiên khơng “
II. V n hố nói
c bi u hi n qua hai hình thái: v n hố nói và b n hố

KIL
OBO
OKS
.CO

M

V n hóa ng x đ

hành đ ng. V n hố hành đ ng tuy r ng c ng r t quan tr ng nh ng đ đi t trái
tim đ n trái tim m t cách nhanh nh t đó chính là l i nói, là câu nói. Nói th nào
đ ng

i khác hi u đ

c đi u mình mu n nói, mu n truy n đ t và hi u đ

mình là m t đi u r t khó ph i tr i qua th i gian rèn r a,t tu d
khi c cu c đ i con ng

c

ng lâu dài (có

i) sao cho nói m tt cách có v n hố. V n hóa nói r t

quan tr ng vì l i nói th hi n s khác nhau c b n gi a con ng

i v i lồi v t.

Nói là đ th hi n t duy, tình c m, ý th c, ph m cách. Qua l i nói con ng

i

b c l tồn b ph m ch t, nhân cách và đ o d c c ng nh tri th c,trí tu l i nói

phát ngơn ra thì r t d nh ng nói sao cho th t đ p, th t có v n hố l i r t khó,
c n ph i h c h i r t nhi u.
1. Nói b ng mi ng

L i nói tr uc ti p tác đ ng đ n đ i t
v n hóa đ th hi n mình là ng

ng giao ti p. Nói th nào cho co

i l ch s , v n minh. L i nói còn là bi u hi n

c a tri th c và s giáo d c. Có th nói, l i nói là th
ng

i. Làm ng

nói đ

c đo nhân cách c a m i

i ph i h c b n đi u: h c n, h c nói, h c gói h c m . V n hố

c xác đ nh là nh ng khn m u, là tồn b nh ng bi n pháp s d ng

ngơn ng trong ho t đ ng l i nói. C n giáo d c cho ng

i h c ti ng m đ ngay

t đ u xây d ng ý th c nói n ng cho chu n m c, theo nh ng thói quen đ tr
thành truy n th ng c a dân t c, đ ng th i t p xây d ng nh ng l i nói ph n ánh

m t cách sinh đ ng, nh ng t t
l i nói khn sáo chung chung.

ng tình c m c a mình, ch khơng ph i nh ng
đ tđ

c m c đích giao ti p thì ph i s d ng

nh ng l i nói có hi u qu , đúng lúc đúng ch , phù h p v i tu i tác đ a v ,v i
hồn c nh giao ti p, v i tâm li ng

i nghe.

B.Franklin có m t câu nói r t n i ti ng:
“Trái tim c a ng

i ngu

n i c a mi ng ,mi ng c a ng

trái tim ”
3

i khơn

trong



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

Pitago nói:“ti ng nói là h i th c a tâm h n ”
Gaphit nói: “l i nói mà b n ki m ch đ

c là nơ l c a b n,l i nói nao

bu t mi ng th t ra là k sai khi n b n”
ng m”.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Ng n ng Tây Ban Nha: “nói mà khơng suy ngh khác nào b n mà khơng
Ts Th Hùng: “ng

i có v n hố nói n ng t t n, l đ nh nh đoan

trang, ch m rãi, nhã nh n, có suy ngh , có tình, có lí, có ng đi u, l y tâm, l y
nh n mà nói”.

Trong các h i ngh , khi gi i thi u nên u tiên gi i thi u ph n tr
nam gi i sau: “th a các q bà, th a các q ơng ….” Khi đi trên đ
nh

ng bên an tồn cho ph n . Khi b t tay ,b t tay ph n tr

gi i sau. Khi đi trên đ
n .

ng,trên xe bt, bi t đ đ n ng nh

Trong ng x hang ngày nên th

c,

ng hãy

c b t tay nam
ng ch cho ph

ng tr c câu xin l i, cám n, làm n n i

c a mi ng. Hãy quan ni m l i xin l i là m t hành vi t t đ p, m t nét đ p c a
nh ng ng
xin l i.

i có v n hố vì ch co nh ng ng

i có v n hố m i bi t nh n l i đ

Trong v n hố đi n tho i ph i x ng danh và xin g p ng

i mình mu n

nói chuy n, n u g i nh m s ph i xin l i và nh nhàng đ t máy. K n ng nói
chuy n đi n tho i c ng r t quan tr ng. Bao gi c ng ph i t ra nhi t tình tr l i
m t cách t nh , vui v , dù là ng

i g i đ n có thái đ ra sao (nói n ng c c c n

thơ l ) v n ph i gi thái đ khiêm nh

ng b i đ c tr ng c a giao ti p đi n tho i

là m t kho ng cách xa và ch trao đ i trong m t kho ng th i gian ng n nh t đ nh
vì v y ch c n qua cách ng x thì ng
th nào?

i khác có th đánh giá b n là ng

i nh

c bi t khơng nên g i đi n vào gì ngh gi i lao bu i tr a ho c q

22h t i c ng nh q s m, khơng nên nói chuy n oang oang và q lâu trong
phòng có đơng ng
h n g p l i.

i. K t thúc cu c g i nên nói l i c m n,chào t m bi t hay

Trong giao ti p, tranh nh ng đi u t i k sau: nói xa xơi bóng gió, nói sai
s th t, nói q to là ng

i thơ thi n, nói th m d b hi u là nói x u. Nói q
4

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
nhi u là d i là tra t n ng
ng

i b t l ch s . Nói ng ng, nói l p ph i s a. Ki m sốt đ

nói n a ch ng ho c c

p l i, tránh làm t n th

ng là

c l i nói, khơng

ng ho c ch m đ n long t ái c a

i khác. Khơng nên t nói v mình, t đ cao mình cho r ng mình thơng

KIL
OBO
OKS
.CO
M

ng

i khác. Nói chuy n khơng chú ý đ n đ i t

thái, bi t t t c . Khơng nên dùng nh ng ngơn t q bong b y ho c chem, câu
ngo i ng vào m t cách tu ti n. Khơng nói b y v ng t c, khơng đ

to

nh ng n i trang nghiêm (hà th , chùa chi n…).

nh ng hi u bi t c a mình v đ i t
ti p cao.

c nói q

c bi t ph i quan tâm đ n

ng thì m i có th đ t đ

c hi u qu giao

K n ng gây thi n c m trong giao ti p
Hãy gi n c

i trên mơi

Ơn t n ng t ngào
Nh t n ng

i đ i tho i

Bi t l ng nghe bi t ti p thu
ng ham tranh lu n

Tơn tr ng ý ki n ng

Khen ng i ý ki n đ i t

i khác
ng

Trong khoa h c tâm lí, qua cách nói, ng đi u, âm s c có th hi u bi t b n
ch t con ng

i. Ng

i có gi ng tr m, sâu s c, là ng

thích đi u khi n th ng tr ng
ph n kh i, đ m say là ng
đam mê. Ng

i khác. Ng

i có hi u bi t, t ng tr i,

i có gi ng nói mãnh li t, hân hoan,

i có s c kho , n i l c l n cao th

i có gi ng nói s ng đ ng, tho i mái là ng

ng, r ng l

ng và

i lanh l i, thích ho t

đ ng, h ng hái trong cơng vi c, có kh n ng làm cơng tác phong trào: thanh
niên, ph n , cơng đồn… Ng
vãn là ng

i có (gi ng nói y u t, khó nh c nói nh than

i y u đu i, thi u t tin, khơng b n l nh, khơng dám quy t đốn

nh ng vi c l n lao. Ng òi có gi ng nói l nh lung là ng
ng v c. Ng

i ích k , hay tính tốn,

i mà khi nói 2 hàm r ng kít l i vào nhau là ng

x n, rán sành ra m . Ng

c l i, ng

i keo ki t, b n

i khi nói tốc mi ng ra h t c là ng

bò, nói đâu qn đ y ru t đ ngồi da, khơng gi đ
khơng nên tin dùng.
5

i ph i

c nh ng đi u bí m t,



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
(Theo Ts Th Hùng )
V n hóa nói là t ng h p nh ng cái đ p, cái t t cái hay c a c nh quan mơi
tr

ng, c a phong t c t p qn, c a l i s ng… Trong v n hố giao ti p, dù v i

KIL
OBO
OKS
.CO
M

cá nhân,dù v i c ng đ ng, làm sao bi u hi n nh ng bét v n minh và đ o đ c.
2. K n ng l ng nghe

V n hố nói n i li n v i v n hố nghe. Trong 4 đ ng thái c a con ng
nghe, nói, đ c, vi t thì nghe là đ ng thái có t l th i l

i:

ng nhi u nh t (53%)

sau đó là nói (38%), cu i cùng là vi t (14%).Có câu: “3 tu i đ đ h c nói
nh ng c cu c đ i khơng đ đ l ng nghe”. Nh ng th c t , con ng

i l i q

chú tâm vào vi c h c nói,h c vi t mà qn m t r ng nghe m i là đi u quan
tr ng nh t, c n ph i h c nh t.

l ng nghe m t cách có hi u qu chúng ta ph i n m đ

c k n ng l ng

nghe: “T p trung s c đ thu nh n âm thanh” (t đi n vi t). Nghe và l ng nghe
c ng là m t ngh thu t và ph i đ

c h c t p nghiêm túc m i có đ

nghi m, m i hình thành d n các k n ng l ng nghe. M i ng

c kinh

i có cách l ng

nghe riêng nh ng chung quy l i là ch đ ng l ng nghe và hồ nh p cùng ng
nói. Quy trình nghe đ

i

c di n t b ng s đ sau đây

Sóng âm _ màng nh _ não _ ngh a

Q trình truy n thơng là m t ti n trình t
có k nói ng

ng h và tu n hồn, trong đó

i nghe tuy nhiên khơng ph i ai c ng chú ý nghe và l ng nghe.
V y t i sao ph i l ng nghe ?

. Trong giao ti p thơng th

Tho mãn nhu c u c a đ i t

ng,l ng nghe có m y l i ích sau:
ng, khơng có gì chán b ng khi mình nói mà

khơng ai nghe. Vì v y khi b n l ng nghe ng
ng

i ta nói, ch ng t b n tơn tr ng

i khác và có th tho mãn nhu c u t tr ng c a h .
. Thu th p đ

b n s có đ

c nhi u thơng tin h n b ng cách khuy n khích ng

i ta nói

c nhi u thơng tin, t đó có c s đ quy t đ nh,b n càng có đ

nhi u thơng tin thì quy t đ nh c a b n càng chính xác.

6

c



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
. T o ra m i quan h t t p v i ng
ng

i khỏc. Khi m t ng

i tỡm

cm t

i cú c m tỡnh l ng nghe thỡ s n y sinh m i quan h t t p. L ng nghe giỳp

tỡnh b n h u t ng tr
b nn m

c ng

i khỏc m t cỏch m t cỏch t t h n. L ng nghe giỳp

KIL
OBO

OKS
.CO
M

. Tỡm hi u

ng v k t qu s l s h p tỏc trong ho t ng.

c tớnh cỏch, tớnh n t v quan i m c a h vỡ h s b c l con ng

i

c a h trong khi núi.
. Giỳp ng

i khỏc cú

c s l ng nghe hi u qu . B ng cỏch t o d ng

m t khụng khớ l ng nghe t t b n s th y r ng nh ng ng
tr thnh nh ng ng

i núi chuy n v i b n

i l ng nghe cú hi u qu .

. L ng nghe giỳp chỳng ta gi i quy t
nhi u s mõu thu n khụng gi i quy t

c nhi u v n . Cú nhi u v n

c ch vỡ hai bờn khụng ch u l ng nghe

hi u nhau. B ng s c i m c a b n thõn, b ng cỏch khuy n khớch ng

i ta

núi, hai bờn s phỏt hi n ra nh ng nguyờn nhõn d n n mõu thu n v cựng nhau
gi i quy t thoỏt kh i x xung t ú.

K n ng l ng nghe :ng i 1/3 gh ,ng

i v phớa tr

c,trỏnh ng i ng ra

phớa sau, chõn, chõn sau ngang b ng, buụng t nhiờn t o ra s tho i mỏi. Hai tay
ỏp vo mỏ ho c ch ng c m ch m chỳ h

ng v i tỏc, u g t g t theo .... ng

h , khớch l b ng c ch ,ti ng kốm theo nh ng cõu c m thỏn bi u hi n s
thớch thỳ nh : võng, d , th
Tu theo tu i tỏc,trờn d
l ng nghe l kim c

, th , , ,nh t trớ, ng ý, nhỳn vai, nhớu my

i ho c m c thõn m t. Núi l b c, im l ng l vng,

ng.

Ch thớnh (nghe) l ch t
ch a c cỏc ch : nh , v

ng hỡnh Trung Qu c v i nhi u ý ngh a hm

ng, nhón, nh t, tõm.

L ng nghe cú hi u qu : nghe v i 5 m c khỏc nhau:
. Lm l : th c s khụng nghe gỡ c
. Gi v nghe: lm ng

i khỏc quan tõm b ng cỏch l p i l p l i m t

cỏch mỏy múc v ụi khi khụng ỳng ch : `, ỳng ỳng

. Nghe v ch n l c: t c l ch nghe m t ph n lỳc núi chuy n.
. Ch m chỳ nghe: t p trung chỳ ý v s c l c vo nh ng l i mỡnh nghe


c.
7



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
. Nghe th u c m: cú r t ớt ng

i th c hi n

c m c nghe ny, õy l

hỡnh th c nghe cao nh t, l t mỡnh vo v trớ, tỡnh c m c a ng


i khỏc hi u

c h cú c m ngh nh th no? Khi nghe th u c m b n s i sõu vo ng

hi u

KIL
OBO
OKS
.CO
M

khỏc, qua ú b n phỏt hi n v nhỡn cu c i theo cỏch nhỡn c a ng

i

i khỏc,b n

c tõm t , tỡnh c m c a h .
Ng

i núi bao gi c ng cú tõm lớ :khi núi chuy n mu n

chỳ ý l ng nghe, mu n

c tụn tr ng,vỡ th ng

c ng

i khỏc

i cú v n hoỏ l ng

i l ng

nghe ch m chỳ, t p trung cao ,khụng lm vi c khỏc, khụng ngoỏi i ngoỏi
l i,khụng nghe i n tho i di ng,khụng chờ bai, dố b u, c t ngang, lờn m t, p
chỏt, s sanggõy cho ng

i núi cú tõm lớ b xem th

ng, khú ch u, b xỳc

ph m th m chớ cú nh ng tr

ng h p ph i dựng ch nh n m nghe. N u ó

khụng mu n nghe thỡ m i di n t ph i dựng l i núi, b ng tay, b ng mi ng,
b ng c ch ho t ng khỏc c ng u vụ ngh a
i c h n ng
3. N c

i

C

i

ti p, luụn gi
c

i i c l ng

i khụng mu n nghe

c xem nh m t cỏch núi, n c
cn c

i l s gi u tiờn trong giao

i trờn mụi l y u t hang u gõy

i l mún qu vụ giỏ c a t o hoỏ.
Mỏc núi: Nhõn lo i v a c

i v a tỏch ra kh i quỏ kh .

Vua h Sỏclụ: ti ng c

i s c u th gi i

Victo Hugo núi N c

i xua tan mựa ụng trờn khuụn m t con ng

L.Tụnxtụi : Khụng cú gỡ lm ng
hi n lnh

Puskin: m t n c
nh su t i.

i

i ta xớch l i g n nhau nh n c

i ch n trong kho nh kh c nh ng cú khi lm ng

ờstụiepxki: N u b n mu n xột oỏn m t ng
ng

c thi n c m. N

i
i ta

i v nh n bi t tõm h n

i ú thỡ b n hóy tỡm hi u khụng ph i anh ta im l ng, núi n ng, khúc lúc hay

ang xỳc ng nh ng ý t

ng cao th

ng, t t nh t hóy nhỡn anh ta c

8

i.



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Có r t nhi u các ki u c
h ,c

i chúm chím, c

xồ, c

i tr , c

i khác nhau nh : c

i toe tt,c

i th m, c

KIL
OBO
OKS
.CO
M

đúng lúc đúng ch ,n c

4. Im l ng

i m a mai, c

i m m, c
ir r

i ha

i, c

i

i trên mơi khi giao ti p và hãy t o cho mình thói quen t t

đó.Theo th ng kê xã h i,93% ph n c
i.

i, c

i nh n nh ….

Hãy gi n c

m t ng

it

i đ tr l i khi ti p chuy n,ph i c

i

i còn th hi n trình đ hi u bi t ,trình đ v n hố c a

Im l ng c ng là m t cách nói, bi t im l ng đúng lúc, đúng ch thì “im
l ng là vàng”. “Ngh thu t im l ng là kh n ng gi im l ng c ngồi m t và
trong long s im l ng chân th t”. Bi t im l ng có ngh a là bi t t tr ng, bi t tơn
tr ng ng

i khác và t o đ

trong khi giao ti p th
khi còn t o đ

c lòng tin. Ng

ng là ng

i bi t im l ng đúng lúc đúng n i

i khơn ngoan, sâu s c t ng tr i, im l ng đơi

c hi u qu giao ti p r t cao làm ng

Bi t im l ng

i khác kính ph c.

nh ng n i đơng ng òi, gi a cu c h p, trong phòng hồ

nh c, trong th vi n, trên xe bt… là bi u hi n c a ng x v n hố nh ng khi
đ b o v ý ki n, bày t t t
k nhu nh

ng thì khơng nên ch bi t im l ng vì s tr thành

c, hãy nói, hãy tranh lu n nh ng ph i đúng và v a đ thơi, ch gay

g t khi th c s c n thi t.
4. Nói b ng m t

Ánh m t có s c m nh to l n, qua ánh m t ng
tình c m t t
đ

ng c a ng

c tình c m c a con ng

c

i đ i di n. Các nhà nghiên c u đã th a nh n bi t

i, đơi m t có th chuy n t i l

(80%) và có s c truy n c m l n nh t.
Chi u mu n

Chi u

Mu n r i

Em ph i v thơi
C n gác nh

i ta có th nh n bi t đ

y anh khơng lên đ

L u
9

c

ng thơng tin l n nh t



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Thang nhà em ba m

i nh m b

c

Ngày
ã mu n r i

KIL
OBO

OKS
.CO
M

Thôi_em v

Ch xin đ ng khép c a

Cho anh nhìn th y ánh đèn màu
Khi bóng em và

Khuôn c a giao nhau
Chi u mu n r i

C u thang nhà em ba m

i nh m b c

Anh đã qua b bên kia c a d c
Ch i v i tìm

Không th y ánh đèn đâu

(Th Hùng )

Ánh nhìn kh c kho i,ch i v i chính là đi m nhãn c a c bài th . Có th
nói b ng m t là nói đ
mu n nói, đã đ

c nhi u nh t, phong phú và sinh đ ng nh t nh ng gì

c nói và không th nói ra.

Ông cha ta đã đúc k t :
“ Ng
Ng
Hay :
“ Ng

i khôn con m t đen xì

i d i con m t n a chì n a thau”.
i mà da tr ng m t nâu

B đi thì ti c nhìn lâu thì thèm”

ôi m t ph n ánh m t cách đ y đ , sinh đ ng th gi i n i tâm c a con
ng

i. Trong các tác ph m ngh thu t, đ c bi t là h i ho , đôi m t là nhãn th n,

là linh h n tác ph m.Nhìn vào đôi m t, vào cách nhìn ta có th th y đ
ch t tính cách c a m t ng

c ph m

i nh : đôi m t khôn ngoan, đôi m t đ n đ n, đôi m t

th t thà, đôi m t s c s o, đôi m t thông minh… Trong khi giao ti p hãy nhìn
th ng vào m t c a đ i ph

c a đ i ph

ng.

ôi m t s nói cho c hai ng

i bi t suy ngh

ng. Nhìn vào m t nhau trong khi giao ti p bày t s trân tr ng v a
10



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
bi u đ t tình c m,th hi n m t ng
hồng là ng

i l ch thi p, có v n hố. Ng

i khơng đàng

i hay nhìn tr m, nhìn xéo, nhìn q ch m chú vào nh ng khu v c

t nh c a ph n .
Con gái th

c m t c ng bi u hi n r t đúng tâm t tình c m c a con ng

KIL
OBO

OKS
.CO
M

Gi t n

i.

ng hay khóc h n, có nhi u ki u khóc bi u hi n tâm tr ng vui bu n

khác nhau c a con ng

i: khóc to, khóc ồ, khóc thành ti ng: là ng

i có tính

cách th ng th n b c tr c; khóc ng m ngùi, khóc m t mình, khóc khơng thành
ti ng là có tính cách cam ch u, s ng n i tâm…. Hãy khóc ít thơi, hãy bi t ki m
ch hãy t o cho mình m t đơi m t bi t c
Có m t bài th vi t v n
r t đ p nh sau:

i đ th y mình vui h n.

cm tđ

c hình t

ng hố trong n i bu n mà

L i cu i

Khơng đ n đ

c v i nhau

Em đi l y ch ng

Anh nh con thuy n m c c n gi a dòng song
Ngày em lên xe hoa

Thuy n tròng trành n

cm t

Mây lang thang b c tr ng trên đ u
Gi a

Dòng

Sơng

Sâu

(Th Hùng )

ơi m t còn đ

c ví v i c a s tâm h n, là s gi c a tình u.Quan h

B c Ninh có câu ca:

“G p đay m i m t mi ng tr u

Khơng n c m l y cho nhau v a long
Tr u này tr u ngh a tr u tình
n vào cho đ mơi mình mơi ta
11



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Yờu nhau ng

ng xa

Con m t li c l i b ng ba ng g n
Bớ n c a ụi m t cũn r t nhi u i u ch a

c khỏm phỏ, trong l nh v c

KIL
OBO
OKS
.CO
M

giao ti p, ụi m t l m t bi u hi n quan tr ng khụng th thi u, m i ng

i cú m t

c u t o ụi m t khỏc nhau, cú m t m u m t khỏc nhau nh ng quan tr ng nh t l
hóy s ng th t, s ng vui, s ng h t mỡnh cú

c m t ụi m t trong sang.

5. Núi b ng tay

Núi b ng tay c ng l m t ngụn ng quan tr ng trong giao ti p. Cỏc nhag
khoa h c ó a ra con s th ng kờ: con ng

i 60 tu i thỡ ph i m t 3 n m b t

tay. Bi t b t tay ỳng lỳc, ỳng ch thỡ vụ cựng hi u qu . B t tay n u i v i cỏi
ụm v vai thỡ th hi n s thõn m t, h o h u. Ng
b t tay th

ng nhỡn th ng i ph

th i n m tay i ph

i l ch thi p, cú v n hoỏ, khi

ng, mi ng m m c

i, tay ph i a ra ng

ng m t cỏc t nhiờn,khụng nờn n m tay quỏ ch t ho c quỏ

l ng. B t tay v a ch t, th i gian by t s n ng nhi t, thõn thi n d g n, t o

c m giỏc t tin.
quỏ lõu, b t tay

c bi t v i ph n ph i chỳ ý: khụng nờn n m tay quỏ ch t,

ph n ngún (ph n th

thõn thi n by t s tin t

ng eo nh n) kốm theo m t n c

ng.

Khi t m bi t v y tay th hi n s yờu th
tỏn d
n i. Ng
l ng

ng, qỳy m n; v tóy by t s

ng, khi núi chuy n, ỳp bn tay chi tay vo m t ng

c a k tr nh th

i

ng, h n lỏo, ng

i hay khoanh tay tr

i khỏc l hnh ng

i hay cung tay ph ho l ng

i nhi t tỡnh sụi

c ng c ho c n m 2 tay thu vo trong lũng khi núi

i ang suy t , c kỡm nộn suy ngh c a mỡnh.
Sau chi n th ng

i n Biờn Ph , th t

ng Ph m V n

ng n Gi nev

v i t cỏch l m t ng

i i di n cho t n

c chi n th ng. Khi t i tr s m

phỏn alet c tỡnh a tay t trờn b c thang xu ng b t tay nh ng bỏc ó t nh tỏo
b

c lờn ngang hang r i m i b t tay. Khi

alet núi: Tụi cao h n ụng, thỡ bỏc

núi: ụng di h n tụi ch khụng cao h n tụi. Trong ngo i giao, cỏi b t tay ụi
khi l danh d c a c m t n

c, m t dõn t c, nú gi v trớ quan tr ng m ng

th c hi n nú ph i th t s gi i v cú hi u bi t sõu r ng.

12

i



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Cú th núi tu vo hon c nh, v trớ, a v , hon c nh khụng gian th i
gian v i m c ớch tớnh ch t, tỡnh c m khỏc nhau thỡ b t tay c ng gi nh ng m c
ớch v vai trũ khỏc nhau.

i ta v n

ng lm nh v y m khụng vỡ m t m c ớch no c , cú khi ch l xó giao

bỡnh th

KIL
OBO
OKS
.CO
M

th

ụi khi b t tay tr thnh thúi quen v ng

ng nh ng l i l vụ cựng quan tr ng.

Ngụn ng b ng tay ụi khi r t khú hi u b i nú v a l ngụn ng c a l i núi
v a l ngụn ng c a hnh ng. Núi b ng tay l l i mu n núi thõn m t, khộo lộo


c th hi n b ng nh ng bi u hi n khỏc nhau c a ụi tay sao cho cú hi u qu

cao nh t.

Riờng v i nh ng ng

i yờu nhau thỡ bn tay, ụi tay l i l ngụn ng bi t

núi nhi u nh t. B ng nh ng c ch r t nho nh : vu t túc, n m tay, qung kh n
cú th di n t

c nh ng i u mu n núi ụi khi cũn hi u qu h n c nh ng l i

noi. Hỡnh nh c a m t ụi tay bộ nh , d u dng v hỡnh nh ụi bn tay r n r i,
v ng ch c c a con trai, hỡnh nh tay l ng tay m ap v n i nh da di t, kh c
kho i. Sao tay khụng tỡm tay ?

Tớm Chi u

Em v n chi u

S

ng tớm b m gúc ph

ng r ng di thnh ch nh

_Sao mỡnh khụng sang nhau ?

Tay em xanh

Mong manh chi u ti c nh

Ph r ng di nhỡn nhau thờm kh
_Sao tay anh khụng tỡm tay ?

Em v y anh m t chi u heo may
M t chi u m a bay
M t chi u lỏ
Bn tay_Chi u nỏt v
13



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
S

ng tớm gúc ph

Khụng em
(Th Hựng)

Mong

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Bn Tay Em

Bn tay em v

Ng trờn ng c anh
Con tim

Thao th c
Mong

Bn tay em v
L ng th m

Lựa vo mỏi túc

Nh ng s i b c i mu.

(Th Hựng )

III. V n hoỏ giao ti p c a ng
B n ch t con ng
tớnh ng

i b c l trong

i.

c h t xột v thỏi c a ng

c c i m c a ng
Ng

i ch b c l ra khi giao ti p.Ch nhõn v i ngh a l

i bao g m ch nh v b nhõn ng_ tớnh ng

quan h gi a hai ng
Tr

i Vi t Nam

i Vi t Nam v i vi c giao ti p,cú th th y

i Vi t Nam l v a thớch giao ti p nh ng l i r t r t rố.

i Vi t Nam r ng nh ng s ng ph th ục l n nhau v r t coi tr ng

vi c gỡn gi cỏc m i quan h t t p v i thnh viờn v c ng ng,chớnh ú l
nguyờn nhõn d n n vi c coi tr ng giao ti p. S giao ti p t o ra quan h : Dao
n ng li c thỡ s c,ng

i n ng cho thỡ quen. S giao ti p c ng c tỡnh thõn: o

n ng may n ng m i, ng

i n ng t i n ng thõn. N ng l c giao ti p

Vi t Nam xem l tiờu chu n hng u ỏnh giỏ con ng
th than_Chuụng kờu t ti ng, ng

i ngoan th l i.
14

c ng

i

i: Vng thỡ th l a,



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Vỡ coi tr ng giao ti p cho nờn ng
thớch giao ti p ny
_T gúc ng

c th hi n

i Vi t Nam r t thớch giao ti p. Vi c

hai c i m

i Vi t Nam thớch th m vi ng, th m vi ng khụng do nhu
ph

ng Tõy) m l bi u hi n c a tỡnh

KIL
OBO
OKS
.CO
M

c u ch th giao ti p c a cụng vi c (nh

c m tỡnh ngh a, cú tỏc d ng th t ch t them quan h .
_V i i t

ng giao ti p thỡ ng

i Vi t Nam cú tớnh hi u khỏch Khỏch

n nh ch ng g thỡ g i, b i l úi n m khụng ai úi b a. Tớnh hi u khỏch
cng t ng lờn khi v nh ng mi n quờ h o lỏnh, nh ng mi n r ng nỳi xa xụi.
ng th i v i tớnh thớch giao ti p ng
nh

l ng

i Vi t Nam cú m t c tớnh h u

c l i l r t r t rố (b t ngu n t lng xó Vi t Nam l tớnh c ng ng

v t tr ) nh ng hai tớnh cỏch t

ng nh trỏi ng

c nhau y khụng h mõu thu n

v i nhau, chỳng l hai m t c a cựng m t b n ch t, l bi u hi n cỏch ng x linh
ho t c a ng

i Vi t Nam >

V n tr ng tỡnh, ng

i Vi t Nam hay l y tỡnh c m _l y s yờu ghột _lm

nguyờn t c ng x : yờu nhau yờu c
hng

ng i_ghột nhau ghột c tụng ti h

hay : yờu nhau cau sỏu b ba

ghột nhau cau sỏu b ra lm m
yờu nhau c

i

u c ng trũn

Ghột nhau b hũn c ng mộo.

Ng

i Vi t Nam s ng cú tỡnh cú lớ nh ng v n thiờn v tỡnh h n: M t b

cỏi lớ khụng b ng m t tý cỏi tỡnh, a nhau n tr

c c a quan _bờn ngoi l lý

bờn trong l tỡnh.
Ng

i Vi t Nam c r t bi t quan tõm n ng

i khỏc, do phõn bi t chi li

cỏc quan h xó h i, m i c p giao ti p ốu cú nh ng cỏch x ng hụ riờn. Nờn n u
cú y thụng tin thỡ khụng th no l a ch n t x ng hụ cho thớch h p
Do tớnh hay quan sỏt khi n ng

i Vi t Nam cú

c.

c m t kho kinh

nghi m, ch ng h n v con m t ó cú cỏc kinh nghi m: Con l n m t tr ng thỡ

nuụi _Nh ng ng

i m t tr ng ỏnh hoi u i i.
15



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Nh ng ng

i ti hớ m t l

Trai thỡ tr m c

n

p,gỏi buụn ch ng ng

i

Ng

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Trờn tr i ph m nhan,th gian m t m t.
i Vi t Nam cú c i m l r t tr ng danh d :

i muụn s

chung

H n nhau m t ti ng anh hựng m thụi.
em chuụng i m n

c ng

i

Khụng kờu c ng m ba h i l y anh
V cỏch giao ti p, ng
thu n

i Vi t Nam a s t nh , ý t v tr ng s hoa

_L i giao tiờp a t nh khi n ng

i Vi t Nam cú thúi quen giao ti p

vũng vo tam qu c khụng bao gi m u tr c ti p núi th ng vo v n nh
ng

i ph

ng tõy. Truy n th ng ng

i Vi t Nam khi b t u giao ti p l ph i

v n xỏ cõu i u h i th m nh c a ru ng v
y, ng

i Vi t Nam tr

chuy n.

bi t ng
th

n. C ng t o khụng khớ a

c õy cú truy n th ng: Mi ng tr u l u cõu

i i ngo i v i mỡnh cú cũn cha m khụng, ng

ng h i: Cỏc c nh ta v n m nh gi i ch ?

chuy n v i mỡnh cú ch ng hay ch a, ng

bi t ng

i Vi t Nam

i ph n ang núi

i Vi t Nam ý t s h i: Ch v mu n

th li u anh (ụng xó) cú phn nn khụng?

L i giao ti p vũng vo tam qu c k t h p v i nhu c u tỡm hi u v i
t

ng giao ti p t o ra

ng

i Vi t Nam thúi quen cho h i _ cho i li n v i

h i. Bỏc i õu y?, C ang lm gỡ y? Ban u h i l cú thụng
tin, d n d n tr thnh thúi quen, ng

i ta h i m khụng c n nghe tr l i v hon

ton hi long v i nh ng cõu tr l i ki u: tụi i ng ny m t lỏt ho c tr l i
b ng cỏch h i l i: c ang lm gỡ y?
ỏp: võng! Bỏc i õu y ?

L i giao ti p a t nh , ý t l san ph m c a l i s ng tr ng tỡnh v m i t
duy coi tr ng cỏc m i quan h . Nú t o nờn m i thúi quen cõn nh c k cng khi
16



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
núi n ng: n cú nhai, núi cú ngh , bi t thỡ th a th t, khụng bi t thỡ d a c t
m nghe Ng

i Vi t Nam cũn r t hay c

ớt ch i nh t.

i l m t b ph n quan

i Vi t, cú th g p n c i Vi t Nam vo lỳc

KIL
OBO
OKS
.CO
M

tr ng v thúi quen giao ti p c a ng

i. N c

Tõm thu n khi n ng

i Vi t Nam luụn ch tr

ng nh

ng nh n: m t s

nh n l chớn s lnh, ch ng gi n thỡ v b t l i_c m sụi nh l a bi t i no
khờ.
Ng

i Vi t Nam cú m t h th ng nghi th c l i núi r t phong phỳ. Tr

c

h t ú l s phong phỳ v h th ng x ng hụ b ng cỏc c ch quan h h hang.
H th ng x ng hụ ny cú c i m:

_Th nh t, cú tớnh ch t thõn m t hoỏ,coi m i ng

i trong c ng ng nh

b con h hng trong gia ỡnh.

_Th hai cú tớnh ch t xó h i hoỏ, c ng ng hoỏ cao trong h th ng t
x ng hụ ny, khụng cú cỏi tụi chung chung. Quan h x ng hụ ph thu c vo
tu i tỏc, a v , th i gian, khụng gian giao ti p
_Th ba: th hi n tớnh tụn ti k l

ng: ng

x ng khiờm hụ tụn (g i mỡnh thỡ khiờm nh
kớnh)

i Vi t Nam theo nguyờn t c

ng, g i i t

ng giao ti p thỡ tụn

Nghi th c trong l nh v c núi l ch s c ng r t phong phỳ. Khụng cú nh ng
t c m n, xin l i khỏi quỏt chung dựng cho m i tr
Tõy. Ng

i Vi t Nam, i v i m i ng

ng h p nh ng

ng

i ta cú m t cỏch c m n, xin l i khỏc

nhau: con xin chỳ, chỳ chu ỏo quỏ,anh t t quỏ, anh quỏ khen

17

i ph



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
K T LU N
Trong giao ti p hang ngy, nờn bi t cỏch s d ng v n hoỏ núi m t cỏch

KIL
OBO
OKS
.CO
M

h p lý nh t. Núi b ng mi ng, b ng m t, hay b ng tay c ng ốu r t quan tr ng,
c bi t l núi b ng mi ng. Nh ng khi xó h i phỏt tri n lờn thỡ cú th núi b ng
cỏch im l ng m i em l i hi u qu cao!

tỡnh c m vỡ v y khi ó cú

c s tin t

c bi t ng

i Vi t Nam r t coi tr ng

ng thỡ m i vi c cú th l trong t m tay.

Trong tỡnh c m ụi khi khụng c n ph i núi, ch b ng nh ng cõu th gi n d m
núi

c bi t bao i u p , bi t bao i u mu n núi t t m long mỡnh.

k t

thỳc bi lu n em xin a ra m t bi th r t hay vi t v m c a nh th Th Hựng
M

(Kớnh t ng m n n sinh thnh)

Con hốn quỏ khụng giỳp gớ

cm

Ph i thõn g y bỏn x s vờn

ng

M sinh con mong v gi n
Túc i m s
Sỏu m

ng t a

ng r i nhỡn m m th

ng

i tỏm n m l n l i dũng i

R ng en h t na n tr u ó m i

N m a con nghốo khụng a no giỳp n i
ễng b gi t n t o tu i nhau
Ch ng dỏm i qua

S nhỡn m m au
M xa xút

18



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
M

i
Con th

ng m

N ng x chi u rụỡ con õu cũn bộ

KIL
OBO
OKS
.CO
M

S m t ngy kia

n h n

Quá mu n r i

H N i 1989

19



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
TI LI U THAM KH O
1. M a l (t p th ) - H i VHNT H N i, 1989.
2. Tớm chi u (t p th ) - Nxb V n h c , 1992

KIL
OBO

OKS
.CO
M

3. Tỡnh khỳc Mựa hố, (t p nh c) - Nxb m nh c, 1992

4. Th Hựng tuy n t p I (h , nh c, ho , bỏo) - Nxb V n hoỏ Thụng tin,
2001.

5. Th tỡnh Th Hựng I (t p th ) - Nxb Thanh niờn, 2002.

6. Th tỡnh Th Hựng II (t p th ) - Nxb Thanh niờn, 2006.
7. Romance (t p th ) - Nxb V n hoỏ - Thụng tin, 2006.
8. M h c i c

ng (in chung) - Nxb Giỏo d c, 1997

9. M h c i c

ng (in riờng) - Nxb V n hoỏ - Thụng tin, 2006.

10. Ngh thu t h c (in chung) - Nxb

i h c Qu c gia, 2000.

11. Ngh thu t h c (in riờng) - Nxb V n hoỏ - Thụng tin, 2006.
12. C m nang ng x , bớ quy t tr lõu, s ng lõu - Nxb V n hoỏ - Thụng tin,
2006.

13. Ph n , ngh thu t lm m , lm v - Nxb V n hoỏ - Thụng tin, 2006.

M CL C

I. Khỏi ni m v n húa,v n húa ng x ............................................................. 1
1. Khỏi ni m .................................................................................................. 1
2. B n ch t ng x ........................................................................................ 2
II. V n hoỏ núi .................................................................................................. 3
1. Núi b ng mi ng.......................................................................................... 3
2. K n ng l ng nghe .................................................................................... 6
3. N c

i ...................................................................................................... 8

4. Núi b ng m t ............................................................................................. 9
5. Núi b ng tay............................................................................................. 12
III. V n hoỏ giao ti p c a ng

i Vi t Nam ................................................... 14

TI LI U THAM KH O .............................................................................. 20

20