Sự nhiễm nấm mốc và aflatoxin tự nhiên trên một số giống ngô, lạc trồng ở một số tỉnh và khả năng phòng trừ bằng các chủng Aspergillus aflavus không sinh độc tố

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

PH N I:
U
tv n :

1.1.
L

OBO
OK S
.CO
M

PH N M

ng th c, th c ph m, c bi t l cỏc nụng s n chớnh nh thúc, g o,

ngụ, khoai, s n, u, v l c l ngu n n ng l
Vỡ th vi c nghiờn c u nõng cao ch t l

ng chớnh nuụi s ng loi ng

ng nụng s n l m t v n

t ch c qu c t c ng nh cỏc c quan khoa h c v l
gi i c bi t quan tõm. Vi c nõng cao ch t l
b o qu n gỡn gi cỏc giỏ tr dinh d

i.

c cỏc

ng th c th c ph m c a th

ng nụng s n bao g m cỏc k thu t

ng c a chỳng, ng n ch n cỏc ch t c h i

nhi m trờn cỏc nụng s n ú ng th i ch bi n chỳng thnh nh ng th c ph m cú
giỏ tr dinh d
N

ng cao.

c ta l n

c nhi t i cú khớ h u núng m, l i u ki n thu n l i cho

n m m c phỏt tri n. Do cỏc ho t ng h t s c m nh m c a cỏc vi sinh v t cú
h i ó gõy ra t n th t l n cho nụng s n

giai o n sau thu ho ch, trong ú t n

th t gõy nờn do n m m c chi m m t ph n ỏng k . Ngoi vi c gõy t n th t v
l

ng cho nụng s n n m m c cũn sinh ra cỏc c t c bi t nguy hi m v i s c

kho con ng

i v ng v t kinh t . N m m c phỏt tri n trờn l

nh ng s d ng cỏc ch t dinh d
chỳng cũn ti t ra cỏc c t .

ng th c khụng

ng c a h t: Protein, glucid, lipit v cỏc vitamin,

c t aflatoxin do Aspergillus flavus, Aspergillus

parasiticus v Aspergillus moninus t o ra l c t nguy hi m nh t v th
gõy t n th
li u l

KIL

nhi m trờn nụng s n, gõy c cho ng

ng

i v gia sỳc, nh gõy tỏc d ng c p tớnh,

ng gan (ung th gan), gõy quỏi thai, gõy t bi n, th m chớ v i

ng cao cú th d n t i t vong.
Trờn th gi i hi n nay, vi c nghiờn c u m c nhi m n m m c v c t

n m trờn l

ng

ng th c, th c ph m l v n quan tr ng nh m b o v s c kho con

i v cỏc ng v t kinh t . Do v y, ó cú r t nhi u cụng trỡnh nghiờn c u v

m c nhi m n m m c v cỏc c t m c, cỏc bi n phỏp phũng tr c t m c



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
trờn l

ng th c, th c ph m. Gi i h n v m c nhi m aflatoxin ó l m t trong

nh ng tiờu chu n c a an ton v sinh th c ph m.
n

c ta hi n nay, cụng tỏc v sinh an ton l

c chỳ ý. T nh ng n m 1970 Nguy n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

nh ng ti n b rừ r t v ngy cng

ng th c, th c ph m ó cú

Phựng Ti n v c ng s [17] ó nghiờn c u m c nhi m n m m c trờn thúc
b o qu n l
l c

ng th c mi n B c Vi t Nam v m t s l

ng th c nh :

kho
u, ,

ng H ng Miờn [16] c ng ó nghiờn c u s nhi m n m m c v aflatoxin

trờn l c. Nguy n Thu Chõu v c ng s 1996 [1] ó nghiờn c u tỡnh hỡnh
nhi m c t n m ngụ: aflatox n, fumonixin, Ochotoxin A, deoxynivalenol v
nivalenolv cỏc bi n phỏp phũng tr .

Nh ng k t qu nghiờn c u c a PGS.TS: Nguy n Thu Chõu ó cho th y
ngụ Vi t Nam ó nhi m nhi u lo i mycotoxin, trong ú aflatoxin ó nhi m
m c

cao. Nguy n Th Thanh Tr c ng ó kh o sỏt s

nhi m n m m c

Aspergillus flavus v aflatoxin trờn m t s gi ng ngụ lai v ngụ a ph

ng

vựng Gia Lõm, H N i v ph c n.

tỡm hi u thờm v m c nhi m n m m c v aflatoxin trờn m t s gi ng
ngụ v bi n phỏp phũng tr , chỳng tụi ti n hnh nghiờn c u ti:
S

nhi m n m m c v aflatoxin t nhiờn trờn m t s gi ng

ngụ, l c tr ng

m t s t nh v kh n ng phũng tr

ch ng Aspergillus aflavus khụng sinh c t

b ng cỏc



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
1.2.

M c tiêu và n i dung nghiên c u:

1.2.1. M c tiêu nghiên c u:
c s nhi m n m m c t nhiên và hàm l

KIL
OBO
OKS

.CO
M

+ Xác đ nh đ

m t s gi ng ngô, l c

ng aflatoxin trên

m t s t nh.

+ Th m dò kh n ng phòng ch ng aflatoxin b ng các ch ng Aspergillus
flavus không sinh đ c t .
1.2.2. N i dung nghiên c u:

+ Kh o sát s nhi m n m m c trong m t s m u ngô và l c
+ Xác đ nh hàm l

m t s t nh.

ng aflatoxin trong m t s m u ngô.

+ Phân l p và phân lo i các ch ng Aspergillus flavus

+ Nuôi c y các ch ng Aspergillus flavus đã phân l p đ ki m tra kh n ng
sinh aflatoxin.
+ Th

nghi m ph

ng pháp phòng ch ng aflatoxin b ng các ch ng

Aspergillus flavus và các lo i n m khác không sinh đ c t .

PH N II:
T NG QUAN TÀI LI U



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2.1. H n m m c trờn l

ng th c:

Theo Christensen [22] cú hai h n m m c trờn l

ng th c: H n m m c

ngoi ng v h n m m c b o qu n.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

2.1.1. H n m m c ngoi ng:
Trong khi cõy l
ho ch nh ng tr

ng th c ang phỏt tri n

c khi h t

ngoi ng hay sau khi thu

c p tu t b cỏc n m m c ny xõm nh p. Cú m t

s ngo i l nh ph n l n ngụ

c b o qu n

d ng b p trong cỏc l u v

ngoi tr i, trong cỏc i u ki n nh v y nú cú th nhi m cỏc n m m c ngoi
ng hay n m m c ngoi ng th

ng cú m t

ú v ti p t c phỏt tri n. Tu

t ng lo i ng c c, vựng a lý c trỳ, th i ti t m cỏc n m m c ny phỏt tri n
nhi u hay ớt. Cỏc lo i lỳa mỡ, lỳa g o, i m ch, ki u m ch, v ngụ th
nhi m

cỏc

lo i

n m

ngoi

ng

nh

Alternaria,

ng

Cladosporium,

Helminthosporium, v Furarium.

T t c cỏc n m m c ngoi ng ũi h i
m

tr ng thỏi cõn b ng v i

c c giu tinh b t, 20%-21%

mt

m cao

h t phỏt tri n.

ng i 90% hay h n n a ( cỏc h t ng

m, tr ng l

ng m c b n) l i u ki n cho

n m phỏt tri n. Cỏc n m m c ngoi ng cú th s ng qua nhi u n m
nh ng ch t t
t

ng i nhanh

ng i trờn 70%,

cỏc h t cú

m

h t khụ,

tr ng thỏi cõn b ng v i

m

cỏc h t ng c c giu tinh b t, i u ny cú ngh a

m

trờn 14%. Nh ng b ng chỳng g n õy nh t ó cho th y r ng s ph i h p ỳng
nc a

m, nhi t v th i gian b o qu n, cú th h n ch hon ton cỏc

n m ngoi ng
qu n.

cỏc h t i m ch gi ng m khụng b nhi m cỏc n m m c b o

Túm l i, cỏc n m m c ngoi ng cú th
l
tr

ng c a h t. Thụng th

nh h

ng n b ngoi v ch t

ng, t n th t gõy nờn do n m m c ngoi ng x y ra

c thu ho ch cú th phỏt hi n b ng ph

ng phỏp giỏm nh thụng th

nú khụng ti p t c t ng lờn trong quỏ trỡnh b o qu n.
2.1.2. H n m m c b o qu n:

ng, v



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

Theo Christensen [22] các n m m c b o qu n g m m

i hai lồi

Aspergillus, trong đó có n m lồi ph bi n. M t s lồi Penicillium, các lồi
riêng l c a Sporendonema và m t s lồi n m men c ng có th có
b ng v i đ

các h t l

ng th c có đ

KIL
OBO
OKS
.CO
M

này. Nh ng lồi này có kh n ng phát tri n
mt

ng đ i 70% - 90%.

giai đo n

a s các n m này th

ng

m cân

trên các

ngun li u giàu các ch t h u c và vơ c , đ c bi t trên các rau qu th i r a, các
s n ph m th c ph m. Chúng xu t hi n
trên t t c các h t l

kh p m i n i trên th gi i và nhi m

ng th c và h t gi ng.

Các n m m c b o qu n phát tri n nhanh trên h t

kho ng 300 – 320C và

t c đ phát tri n c a chúng gi m khi nhi t đ gi m. M t vài ch ng c a nhóm
A.glaucus phát tri n ch m
đ

nhi t đ 100-15 0C. M t vài lồi Penicillium u c u

m cao h n. M t vài lồi Aspergillus đ kháng v i khơ c n, nó có th phát

tri n

vài đ d

2.2.

ic

i đi m đóng b ng.

ng v đ c t n m:

c t n m còn g i là mycotoxin là nhóm h p ch t có c u trúc đa d ng,
có kh i l

ng phân t nh , đ

c t o ra b ng trao đ i ch t th c p c a các n m

m c và gây ng đ c v i đ ng v t có vú, cá và gia c m [37]. S sinh tr

ng và

phát tri n c a nó ph thu c r t nhi u vào đi u ki n sinh thái (Morrau 1974) [15].
Nh ng đi u ki n đó là vùng sinh thái, khí h u nhi t đ , đ
l

ng n

m c a khơng khí,

c có trong c ch t… S s n sinh đ c t n m m c là k t qu c a tác

đ ng qua l i c a ki u gen (genotype) và đi u ki n phát tri n c a chúng
(Scheoedes và Ashworth).

c t n m là s n ph m ph ti t ra trong q trình

chuy n hố. Q trình trao đ ch t g m 2 giai đo n: trao đ i ch t s c p và trao
đ i ch t th c p.

Q trình trao đ i ch t s c p đ

c hi u là các ph n ng t o thành ch t

c n thi t đ m b o s s ng và s phát tri n c a t bào còn trao đ i ch t th c p là
q trình t o thành các ch t mà vai trò sinh lý c a chúng ch a đ

c rõ, ch a th t

c n thi t cho s t n t i c a chính t bào đó. Q trình trao đ i ch t s c p c a t
bào là c n b n gi ng nhau

các th h th ng s ng, nh ng q trình trao đ i ch t



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
th c p thì ph thu c khá ch t ch vào đ c tính c a m i lồi, m i ch ng n m
m c. Thơng th

ng q trình này th

ng x y ra vào cu i giai đo n phát tri n

c a t bào n m m c. Các đ c t n m m c đ

c t ng h p t nhi u đ

ng chuy n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

hố khác nhau, c th nh sau:
+ D n xu t c a đ

ng glucoza

+ D n xu t c a các axitamin

+ D n xu t c a polyxetoacid

+ D n xu t c a terpenteichthecen

+ Các d n xu t c a mevelonat k t h p v i axitamin.
Cho đ n nay, trên 300 lo i đ c t n m đã đ

c phát hi n và nghiên c u.

M t lo i đ c t có th do nhi u lồi n m khác nhau s n sinh và m t lồi n m có
th đ ng th i s n sinh nhi u lo i đ c t .
mycotoxin có trong th c ph m
tồn th c ph m và đ

i u đáng chú ý là có 20 lo i

m c đ nghiêm tr ng th

ng liên quan đ n an

c t o b i n m chi n m: Aspergillus, Penicillium,

Furarium, Alternaria và Claviceps.
Các đ c t

c a Aspergillus: Aflatoxin (B1, B2, G1, G2, M1, M2),

sterimatocystin, axit cyclopianzoic.
Các đ c t
toxin.

c a Fusarium: deoxynivalenol, nivalenol, zearalenon, T-2

Các đ c t c a Penicillium: Patulin, ochratoxin A, citrinin, penitrem A, và
axit cyclopianzoic toxin, diacetocyscirpenol, fumonisin và moniliformin.
Các đ c t
alternarion.

c a Alternaria: axit tenuazoic, alternarion, methyl ether

Các đ c t c a Claviceps: Các alkaloit Ergot [21].

M c dù đ c tính c a nh ng lồi n m l n nh t đ nh đã đ
nh ng kh n ng gây đ c cho con ng

ch a đ

c bi t t i t lâu,

i t các s n ph m đ c c a các n m m c

c th a nh n, cho mãi đ n n m 1850, khi s liên quan gi a vi c n ph i



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
lỳa m ch en nhi m Claviceps purpurea v cỏc c tớnh lõm sng c a b nh
Ergot ó

c phỏt hi n. V n ny

t n m m c khỏc ó nh h

c ti p t c b ng cỏc bỏo cỏo v cỏc c

ng n con ng

i nh xỏc nh cỏc h i ch ng liờn

KIL
OBO
OKS
.CO
M

quan n vi c n ph i bỏnh mỡ nhi m Furarium graminearum, s nh n bi t b nh
do n m m c Stachybotris v nh ng nghiờn c u liờn quan n b nh gi m b ch
c u c t th c ph m (ATA), v s

n ph i cỏc h t l

ng th c qua mựa ụng

nhi m Fusarium poae v Fuarium sporotrichioides

n

c Nga trong chi n

tranh th gi i l n th hai.

Nh ng s li u cú giỏ tr v mycotoxin v cỏc b nh do mycotoxin ó thu
nh n t l nh v c thỳ y h c. Cỏc nghiờn c u trờn ng v t th c nghi m cho th y
c tớnh c a mycotoxin r t l n. H u h t cỏc s n ph m th c v t cú th l c ch t
cho s phỏt tri n c a n m m c v s t o mycotoxin ti p theo. Vỡ th nú t o kh
n ng khụng nh ng cho s nhi m tr c ti p m cũn l ngu n mang mycotoxin vo
s a th t.
2.3.

c t aflatoxin:

Trong s cỏc mycotoxin thỡ Aflatoxin l c t
v

c nghiờn c u y nh t v m i ph

c phỏt hi n s m nh t

ng di n [28]. Aflatoxin th

ng

c t o b i hai loi n m quen bi t l Aspergillus flavus v Aspergillus

parasiticus.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2.3.1. Tớnh ch t hoỏ lý:
Cỏc Aflatoxin g m 4 h p ch t c a nhúm bis-furanocoumarin, l s n ph m
trao i ch t t o b i n m Aspergillus flavus v Aspergillus parasiticus,
B n ch t

ng nhi m trờn cỏc s n ph m th c v t.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

tờn l B1, B2, G1, G2. Cỏc Aflatoxin th

c t

c phõn bi t trờn c s mu phỏt quang c a chỳng. B l ch vi t t t

c a Blue (mu xanh n

c bi n) v ch G l ch vi t t t c a Green (mu xanh lỏ

cõy). Aflatoxin B1, B2 trong s a bũ

c chuy n hoỏ

c g i l aflatoxin M1 v

aflatoxin M2 (M l m t ch vi t t t c a Milk). Trong b n lo i aflatoxin thỡ
aflatoxin B1 th

ng

ú B2 v G2 t n t i

c tỡm th y

n ng cao nh t, ti p theo l G1, trong khi

n ng th p h n.

Cụng th c c u t o c a m t s aflatoxin v cỏc trao i ch t liờn quan n
aflatoxin B1 v G1 v aflatoxin B2 v G2 l d n xu t c a dihydro c a cỏc h p
ch t m . Cỏc aflatoxin M1v M2 l cỏc ch t trao i hydroxylat hoỏ c a B1, B2

ph i theo th t , chỳng cú cụng th c c u t o nh sau:
O

O

O

O

O

O

OCH3

O

O

Aflatoxin B1

O

O

O

O

O

OH

OCH3

O

O

O

OCH3

O

Aflatoxin M2

O

O

O

O

O

Aflatoxin M1

O

OCH3

Aflatoxin B2

O

OH

O

O

O

O

OCH3

Aflatoxin G1

O

O

O

OCH3

Aflatoxin G2

O



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Các aflatoxin phát quang m nh d
cho phép phát hi n các h p ch t này
t t c các ph

s c kí b n m ng). Nó cung c p đi m c b n v m t th c hành cho
ng pháp hố lý cho vi c phát hi n và đ nh l

aflatoxin M1 0,02mg/l có th đ
Các aflatoxin đ

c hồ tan trong các dung mơi phân c c nh
dimethylsulfoit (dung mơi th

ng đ

nh
cs

ng ti n trong vi c áp d ng các aflatoxin vào các đ ng v t th c

nghi m). Tính tan c a aflatoxin trong n

Aflatoxin tinh khi t r t b n v ng
khơng khí. Tuy nhiên nó t

c c tím

ng. N ng đ

c phát hi n trong s a l ng.

clorofom và metanol và đ c bi t
d ng nh ph

i u này

n ng đ c c kì th p (0,5 ng hay th p h n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

trên m t v t

i ánh sáng c c tím sóng dài.

c dao đ ng t 10-20mg/l.
nhi t đ cao, khi đ

ng đ i khơng b n khi đ d

c làm nóng trong

i khơng khí và d

phi n s c kí b n m ng, và đ c bi t khi hồ tan

i tia

các dung mơi có đ

phân c c cao. Các aflatoxin trong các dung mơi clorofom và benzen b n v ng
trong nhi u n m n u đ
b phá hu d

c gi trong ch t i và l nh. Các aflatoxin ít ho c khơng

i đi u ki n n u bình th

nhiên l c rang đã gi m đ c bi t l

ng và làm nóng khi thanh trùng. Tuy

ng các aflatoxin và nó có th b phá hu hồn

tồn b ng vi c x lý m nh b ng amoniac hay hypochlorit. Claude Moneau và
c ng s
sau:

[15] khi nghiên c u tính ch t c a aflatoxin đã đ a ra nh ng k t qu

B ng 1: Tính ch t hố lý c a các aflatoxin.
AFLATOXIN

B1
B2
G1
G2

CÁC I M NĨNG CH Y

HU NH QUANG

*

**

268- 269

265- 270

252- 266

Xanh lam

268- 289

305- 309

280- 283

Xanh lam

244- 246

247- 250

246- 247

Xanh l c

229- 231

237- 240

Xanh l c



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
299

Xanh tớm

M2

293

Tớm

KIL
OBO
OKS

.CO
M

M1

Ghi chỳ: * K t qu c a Joun send

** K t qu c a Stub bjield

S cú m t c a vũng lacton
vi c thu phõn trong mụi tr

phõn t aflatoxin lm chỳng nh y c m v i

ng ki m, c tớnh ny l quan tr ng trong b t kỡ

quỏ trỡnh ch bi n th c ph m vỡ quỏ trỡnh x

lý ki m lm gi m hm l

ng

aflatoxin c a cỏc s n ph m, m c d u s cú m t c a protein, pH v th i gian x
lý cú th thay i cỏc k t qu . Tuy nhiờn n u x lý ki m l nh thỡ vi c axit hoỏ
s lm ph n ng ng
2.3.2. Cỏc ph
2.3.2.1. Cỏc ph
Ph

c tr l i t o aflatoxin ban u [51].

ng phỏp phõn tớch:
ng phỏp sinh h c:

ng phỏp th sinh h c dựng v t con m t ngy tu i xỏc nh s cú

m t c a aflatoxin nghi ng trong th c ph m. Ph
v i li u 0,1 - 0,2 g aflatoxin B1
ch t

ng phỏp th trờn bo thai g

c ỏp d ng vo mng tr ng. V n t c gõy

c ghi l i trong th i gian 23 ngy c y vo tr ng. M t vi ph

th sinh h c khỏc ó

ng phỏp

c tri n khai nh dựng vi khu n, tụm bi n th . Nh ng

mụ t chi ti t cú th tỡm th y trong bỏo cỏo Goldlatt v Ciegler v c ng s [34].
2.3.2.2. Ph

ng phỏp hoỏ h c:

M c dự cỏc quy trỡnh luụn luụn thay i, nh ng cỏc b

c c b n v n gi

nguyờn, bao g m: chi t xu t, lo i tr m , lm s ch, phõn tớch v nh l
S ph i h p cỏc k thu t chi t xu t l ng v s c ký d n n ph
ngy nay

c s

d ng r ng rói nh t

(Contamination Branch) c a Eppley [30]. Ph

c bi t nh

ph

ng.
ng phỏp

ng phỏp CB

ng phỏp BF (Best Foods) nhanh

v kinh t h n, nh ng lm s ch kộm h n c ng ó

c tri n khai. Vi c nh tớnh



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
v nh l

ng cỏc aflatoxin cú th th c hi n b ng k thu t s c kớ b n m ng, s c

kớ l ng hi u cao n ng (HPLC) v ELISA.
2.3.3. S t o aflatoxin do cỏc n m m c:
n ng t o aflatoxin th

ng

c th y

hai ch ng c a hai loi

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Kh

Aspergillus flavus Link v A.parasiticus speare. Trong nh ng n m g n õy
ng

i ta ó phỏt hi n kh n ng t o aflatoxin

A.nomimus.

Cỏc ch ng t o ra aflatoxin c a Aspergillus flavus l r t ph bi n v th

ng

c phõn l p t cỏc nguyờn li u khỏc nhau. B ng 2 cho th y t l cao (t 20% n

98%) cỏc ch ng phõn l p c a Aspergillus flavus cú kh n ng t o aflatoxin.
Cỏc nghiờn c u sõu h n trong nh ng i u ki n kh ng ch chớnh xỏc cho
th y

cõn b ng v i

m

l gi i h n d
[49].

mt

ng i 85% (hay ho t tớnh n

i c a s phỏt tri n c a Aspergillus flavus

c aw = 0,85)

tinh b t , cỏc lo i h t

B ng 2: Cỏc ch ng t o aflatoxin c a Aspergillus flavus phõn l p t
b n lo i h t c c:

PH N TR M CH NG S N

NGU N

S CH NG PHN L P

PHN

L P

H t bụng
G o
Lỳa

NG

T O AFLATOXIN

AFLATOXIN (%)

L c

L

T O
C C

I (àG/KG)

100

98

3.300

59

81

3.200

127

20

1.100

63

24

3.300

( S li u c a Schroder v Boller 1976)

Cỏc nhi t c c ti u t i thớch v c c i cho s t o aflatoxin l 12 0-270C
v 400 - 420C theo th t . Northolt ó nghiờn c u tỏc d ng c a ho t tớnh n

c v

nhi t lờn s phỏt tri n v s t o aflatoxin c a A.parasiticus v i n k t lu n

r ng cỏc l
aw d

ng khụng th phỏt hi n

i 0,83 v nhi t d

i 100C [43].

c c a aflatoxin B1 ó

ct o

giỏ tr



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2.3.4. S nhi m aflatoxin

cỏc ng c c

ngoi ng:

L c cú th b nhi m Aspergillus flavus tr
nhanh h n sau khi cõy l c

c thu ho ch nh ng d b nhi m

c nh lờn v lm khụ s b tr

c khi c l c

c

KIL
OBO
OKS
.CO
M

l y ra kh i cõy. Th i gian sau thu ho ch l th i gian nhi m c cao i v i s
t o aflatoxin. Cỏc cụn trựng gõy th

ng t n cho h t c ng l y u t i v i s

nhi m Aspergillus flavus.
S gõy th

ng t n cho cụn trựng cho ngụ

ngoi ng c ng cú th i

kốm ho c ti p theo s nhi m Aspergillus flavus v s t o aflatoxin tr
ho ch. Aflatoxin c ng nhi m n ng trờn bụng lỳa m ch

n

c thu

[51].

2.3.5. S nhi m aflatoxin trong th c ph m:
M c d u cỏc aflatoxin ó
nh ng h u h t s nhi m t p trung

c tỡm th y

cỏc th c ph m khỏc nhau,

l c v cỏc h t cú d u khỏc, bao g m h t

bụng, ngụ, h t gi Braxin.

Cỏc i u tra c a M v i trờn 1500 m u ngụ thu ho ch
n m 1969-1970, ch y u t cỏc ngu n th
m u nhi m aflatoxin B1 v G1

v mựa c a cỏc

ng m i, ó cho th y r ng t 2-3%

kho ng t 3-37 g/Kg. Trong nghiờn c u ti p

theo 60 m u t ụng - nam c a M aflatoxin B1 ó tỡm th y trong 21 m u
t

6-308

g/Kg

th i k

1969-1970.

aflatoxin ó nhi m v i t n s cao

m t s

m c

bang ụng nam c a m ,

ngụ ngoi ng.

m t s m u ngoi ng,

m c nhi m aflatoxin B1 dao ng t vi nghỡn g/Kg hay cao h n. h u h t s
nhi m

ngoi ng ó liờn quan n t n th t gõy lờn do cụn trựng.

Thỏi Lan,

35% m u ngụ nhi m aflatoxin B1(m c trung bỡnh 400 g/Kg), trong khi 40%
nhi m aflatoxin B1(m c trung bỡnh 133 g/Kg) ó tỡm th y
o Sebu
ngụ

Philippin , trung bỡnh l 213 g/Kg. Hm l

Uganda v 97%

ng aflatoxin

cỏc m u

gia ỡnh ó liờn quan n s bựng n c a b nh gan c t gõy c p tớnh

tõy - b c c a n

[48].



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Theo Goto và cơng s [33] -85% s m u ngơ thu th p t các kho b o
qu n trong mùa m a n m 1984-1985
l

Thái Lan đã nhi m aflatoxin B1 v i

ng 6,30-1310 ppb và 0,6-767 ppb, theo th t .

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Vi t Nam Nguy n Phùng Ti n [18] c ng đã nghiên c u m c nhi m
n m m c trên ngơ và đã cho th y trên 38 m u b o qu n trong kho l

ng th c

c a th xã Thanh Hố c a t nh Thanh Hố đã nhi m các n m m c thu c các chi
sau: Aspergillus, Penicillium, Rhiopus, Cladosporium, Sporotrichum, Mucor,
Saccharomyces, Trichoderma, Geotrichum. Tuy nhiên ch a có s li u v vi c
nghiên c u m c nhi m các mycotoxin trên ngơ trong cơng trình nghiên c u này.
u Ng c Hào và các c ng s [7;9] đã nghiên c u m c nhi m n m m c
và aflatoxin trên ngơ c a các t nh S n La và Thanh Hố. K t qu phân tích c a
24 m u ngơ h t và 24 m u ngơ b t cho th y các m u này đã nhi m A.flavus v i
t n s cao, t 50-80%. Các lồi khác nh A.glacus, A.fumigatus và A.candidus
c ng nhi m v i t l khá cao. Lồi A.ochraceus đã phát hi n th y

t l th p.

Các lồi c a chi Fusarium đã nhi m v i t n xu t là 15%. K t qu nghiên c u
m c nhi m aflatoxin nh ng m u ngơ trên đã cho th y là 33% s m u ngơ h t đã
nhi m aflatoxin B1 t 10 - 40ppb, 8,3% s m u nhi m aflatoxin B2 t 10-20ppb,
72% s m u ngơ b t đã nhiêm aflatoxin B1 t 25-250ppb, 9,5% s m u ngơ
nhiêm aflatoxin B2 t 10 - 20ppb (k t qu nghiên c u c a Nguy n Thu Châu).
2.3.6.

c tính c a aflatoxin.

2.3.6.1. Tác đ ng lên t bào:

Kh n ng gây ung th c a các aflatoxin đã đ
và đ

c IARC đánh giá l i [50].

c Wogan nghiên c u [51]

m c đ t bào vi c cho u ng aflatoxin v i

li u khác nhau đã nhanh chóng c ch rõ ràng enzym AND và ARN polymeraza
gan, các đáp ng t

ng t đã đ

c quan sát

vi c ni c y các t bào ng

i

và đ ng v t. Q trình sinh t ng h p protein c ng b h ng, đ c bi t trong đi u
ki n khi mà q trình sinh t ng h p ch u nh h
trình sinh t ng h p ARN thơng tin. D

ng m nh b ng s bi n đ i q

ng nh là s

c ch polymeraza là h u

qu gián ti p c a ho t tính m u b h ng c a nhiêm s c th , do t

ng tác gi a



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
nhiêm s c th - toxin. S t

ng tác gi a aflatoxin hay m t s các d n xu t c a

nó v i ARN hay thành ph n khác c a nhi m s c th là s nh n xét nh s vi c
ban đ u

hàng lo t quan sát c a các ph n ng.
tác đ ng c a aflatoxin lên l

KIL
OBO
OKS
.CO
M

B ng ch ng khác s

i n i bào

(Endoplasmicreticulum) và do đó thay đ i s g n polysome vào màng t bào
ch t. Krustev và các c ng s

[9] đã nghiên c u nh ng bi n đ i v m t siêu c u

trúc và hình thái b nh h c c a mô gan c a chu t đ c liên quan đ n tác d ng c a
li u đ n đ c aflatoxin B1 [40].

V i li u nhi m 6 g aflatoxin B1/100g tr ng l

đ c, nh ng bi n đ i v m t hình thái c a t bào gan đ

ng c th trên con chu t
c đ c tr ng b i s phân

ly c a các thành ph n h t và s i c a nhân, s vón nhi m s c th

ngo i biên c a

nhân, m t vài s bi n d ng c a màng nhân, làm gi m kho ng không xung quang
nhân và các gi t m nh

m t vài nhân. L

i n i bào xung quang nhân ít đ

c

nhìn th y và m t s t o h t c a các ribosome c a chúng. T các b ph n khác,
đ c bi t lý thú là các lysome, r t nhi u, không ch

các t bào gan mà còn

các

t bào Kupfer. Ho t tính photphataza axit c ng gi m rõ r t.[40].
2.3.6.2 Tác đ ng lên đ ng v t:

- Tác d ng c p tính: Ciogles-1974 đã ti n hành thí nghi m so sánh LD%)
c a aflatoxin đ i v i t ng lo i gia súc.
Th
Vt
L n
C u
Gà
Chu t b ch đ c
Chu t b ch cái

0,3-0,5mg/1kg th tr ng

0,4-0,6

0,6

1,0-2,0

6-16
7,0

18,0



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Ng đ c c p tính aflatoxin ph thu c vào l a tu i (gia súc non th

nh y c m h n so v i gia súc tr

ng

ng thành), gi i tính (chu t b ch đ c nh y c m

h n so v i chu t b ch cái), lồi gia súc, đ

ng th c n, mơi tr

KIL
OBO
OKS
.CO
M

tình tr ng s c kho , thành ph n dinh d

ng aflatoxin xâm nh p vào c th ,
ng s ng… Các

aflatoxin khác nhau đ c tính gây ng đ c c ng khác nhau.
-Tác d ng mãn tính

Ng đ c mãn tính aflatoxin B1 th
m t s c quan khác. Ch c n m t l

ng gây ra nh ng t n th u ng

gan và

ng nh aflatoxin 250-500ppb trong th c

n là gia c m đã nh y c m v i b nh truy n nhi m. Khi nhi m aflatoxin th
làm gi m s c đ kháng c a đ ng v t và ng

i, làm gi m l

ng s a ( bò l

ng
ng

s a gi m 93%). M t s lồi m n c m v i aflatoxin nh chu t, v t, cá khi b
nhiêm đ c mãn tính th òng d n đ n ung th , gây qi thai.
- Gây t n th

ng gan.

Aflatoxin t n t i trong c th tu thu c m c đ đ ng hố, d hố nhanh
hay ch m c a c th mà quy t đ nh v trí t n th
-M cđ

nh h

ng t i các ti u thu gan.

ng có liên quan đ n q trình chuy n hố t aflatoxin

thành aflatoxicol t i gan.

B ng 3: L

LỒI

ng aflatoxin và t n th

NG V T

L

NG

ng gan

AFLATOXIN VÙNG T N TH

TRONG TH C N (PPB)

Vt
Gà

30

500

Vùng rìa ti u thu

NG GAN

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
300

L n

800

Vùng trung tâm

Bò s a

2300

Vùng trung tâm ti u thu

Chu t

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Gà tây

4500

- Gây ung th

Lancaster và c ng s (1961) đã ti n hành gây ung th gan cho chu t, nh
b xung th c n nhi m n m m c ho c th c n nhi m aflatoxin B1. Ngồi
- Gây ung th

Lancaster và c ng s (1961) đã ti n hành sau ung th gan cho chu t, nh
b sung th c n nhi m aflatoxin B1. Ngồi ra b sung b ng khơ l c nhi m
Aspergillus flavus c ng gây đ

c ung th cho chu t.

Theo Wogan (1977) [50] thì đ c tính gây ung th c a aflatoxin

các lồi

khác nhau thì khác nhau.

B ng 4:
LỒI

c tính gây ung th c a aflatoxin
LI U AFLATOXIN
(MG/KGTA)

các lồi đ ng v t khác nhau

TH I GIAN T
THEO

L

T

L %

DÕI UNG TH

(THÁNG)

Vt
Th

300/kg TA

100-800 tồn b

14 tháng

8/11

24

3/42

72



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
100/kg TA

14-22

28/28

100

Chu t

150/kg TA

20

0/60

0

8/kg TA

12

27/66

Cá h

ng

KIL
OBO
OKS

.CO
M

Chu t b ch

Theo Wogan và Newberme (1988) v i li u 0.015ppm trong th c n
đã gây t l ung th cao cho chu t b ch. N u b sung 0,4mg aflatoxin B1 vào
th c n m i ngày và kéo dài trong 24 tu n sau đó ngh 82 tu n thì v n phát hi n
th y nhi u u gan

chu t lang.

B ng 5: M i quan h gi a t l ung th c a chu t lang v i l
th i gian lây nhi m aflatoxin:
HÀM L

NG AFLATOXIN B1 TH I

TRONG TH C N(MG/KGTA)

5,0
3,5
3,5
1,0
1,0
0,2
0,2
0,005

- Tính gây quái thai:

GIAN

(NGÀY)

NHI M T N S

CÓ U

GAN

370

14/15

340

11/15

325

7/10

294

5/9

323

8/15

360

2/10

361

2/10

380

0/10

ng và



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Nh ng thớ nghi m c a Elis v Dipaolo (1976) ó ch ng minh r ng vi c
tiờm aflatoxin B1 vo chu t theo

ng

b ng v i li u 4mg/kg th tr ng gõy

cho thai chu t b t t ho c b ch t.

KIL
OBO
OKS

.CO
M

- Tớnh gõy t bi n:

Aflatoxin B1 gõy ra s khỏc th
th cú cỏc c u n i
AND

ng

nhi m s c th : Cỏc o n nhi m s c

ụi ch , cỏc c u cromatit, s t o n cromatit, s t o n

cỏc t bo ng v t v th c v t (Ong,1975). Aflatoxin gõy t bi n gen

cỏc vi khu n nghiờn c u, khi ho t hoỏ b ng cỏc ch ph m Microsom t gan
chu t v t gan ng

i(Wong v Hsiter, 1976). Tuy nhiờn khụng quan sỏt th y

tỏc d ng gõy t bi n

chu t cỏi b nhi m aflatoxin theo

ng

b ng v i li u

5mg/Kg th tr ng (Leonard v CS, 1975).
2.3.6.3. Tỏc ng

ng

i

Nhi u nghiờn c u v cỏc vựng dõn c
gi i cho th y: Cỏc n ng aflatoxin th c t
ung th gan

nh ng vựng ú.

cỏc n

c khỏc nhau trờn th

th c n cú liờn quan n tai bi n



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
B ng 6: M i quan h t l ung th gan v i s h p th aflatoxin vào
trong c th .
VÙNG

T

L

L

GAN AFLATOXIN
NG

CH T/10 5 NG

I)

NG

0,7

3,5

Kenya – Vùng th p

4,2

10,0

Songkhla – Thái Lan

2,0

5,0

Th y s

2,2

5,1

Ratbur – Thái Lan

6,0

45,0

Mozambique

13,0

222,4

ài Loan và m t tr em

(MG/KG

I/NGÀY)

Kenya – Vùng cao

Ba tr em

NH N

I VÀO

KIL

OBO
OKS
.CO
M

(T

UNG TH

Uganda đã b ho i t gan c p tính

liên quan đ n vi c n ph i g o và s n nhi m aflatoxin

li u 200 g/kg và 1700

g/kg là b ng ch ng thuy t ph c nh t và liên quan gi a aflatoxin v i b nh gan
c p tính.

vùng tây b c n

đã n ngô b nhi m aflatoxin
ng

n m 1974, trong m t v d ch vài tr m dân làng

m c 15 g/kg có d u hi u ng đ c và trên 100

i đã b ch t.

Nói chung các ch t này tác đ ng lên gan theo trình t nh sau: đ u tiên là

ho i t nhu mô gan, t ng sinh bi u mô, sau đó là xâm nhi m t bào lympho đ
nh m ch ng đ t m th i, r i ti n đ n s gan, n u th i gian kéo dài s

dd nt i

ung th gan. Nh ng b n ch t aflatoxin không gây ung th mà do nó g n vào m t
enzym d n đ n ung th , kh n ng này ph thu c vào s

t n t i c a nhân

dihydrouran và ph n 5 lacton ch a nó, do đó nó đ i ph n t n cùng difuran quan
tr ng trong tính đ c và tính gây đ c. Chính vì v y mà aflatoxin B1 bao gi c ng
gây ung th m nh h n B2 và G 2 (do B2 không có n i đôi nên kém đ c h n).



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2.3.7. Gi i h n aflatoxin cho phộp s d ng:
Gi i h n aflatoxin hi n th i thi t l p b i c quan qu n lý th c ph m v thu c
( g/kg,ppb) (Park 1992a) (FDA) [3].

S a

i, tr s a

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Cỏc th c ph m cho ng

20

0,5

Cỏc th c n gia sỳc (Tr cỏc lo i li t kờ
d

i õy)

Th c n t b t bụng (dựng cho bũ tr

20

ng

thnh, l n v cỏc kh u ph n th c n c a
gia sỳc)

100

Ngụ cho l n s p th t (finislin swine)

100

Ngụ cho th c n gia sỳc c a trõu bũ th t

100

2.4. V n kh nhi m cỏc mycotoxin:

S ụ nhi m aflatoxin trong th c ph m v th c n gia sỳc cú th gõy nguy
hi m n s c kho c a con ng

i v ng v t, cỏc nh khoa h c ó c g ng tỡm

ki m cỏc ph

ng phỏp lo i tr hay phỏ hu cỏc aflatoxin trong cỏc s n ph m

b nhi m. Ph

ng phỏp gi i quy t t t nh t ki m ch aflatoxin l phũng ng a.

Tuy nhiờn s nhi m aflatoxin ụi khi l khụng th trỏnh
ng a th t b i, nh ng ph

ng phỏp khỏc ph i

c, v n u s phũng

c xem xột t i. Cỏc k thu t

dựng kh aflatoxin trong cỏc m t hng khỏc nhau bao g m lo i tr b ng
ph

ng phỏp v t lý hay sinh h c v hoỏ h c.

2.4.1. V n phũng ng a:
thu t ng

r ng, v n phũng ng a s

nhi m Aspergillus s n sinh

aflatoxin cú th l a ra nh ng bi n phỏp ki m ch cú l i v cú hi u qu nh t.
Nú cú th lm gi m s l n nh ng t n th t l

ng th c do n m m c gõy h i. ỏng

ti c l nh ng bi n phỏp nh v y l r t khú th c hi n trong th c t vỡ nú ph
thu c vo i u ki n khớ h u v cỏc thay i c n thi t trong th c ti n b o qu n v
th c ti n nụng nghi p. Cỏc th c nghi m v i l c ó ti n hnh

Tõy Phi ch ng



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
minh nh h

ng c a th c ti n nơng nghi p v s nhi m Aspergillus s n sinh

aflatoxin. Th m chí nh ng ph

ng pháp nơng nghi p ti n b đã cho th y m t

th c ti n là s nhi m Aspergillus s n sinh aflatoxin trong l c

c.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

khơng th tránh đ

m c đ th p là

2.4.2. Gi m hàm l

ng aflatoxin b ng ph

ng pháp sinh h c:

Nhi u hố ch t có th phá hu aflatoxin tinh khi t hay aflatoxin trong các
ngun li u t nhi m t nhiên nh : chlorin, ozon, axit hydrochloric …

áng

ti c, các hố ch t này m c d u chúng phá hu các aflatoxin nh ng l i làm gi m
đáng k giá tr dinh d

ng c a ngun li u x lý và t o nên các s n ph m đ c

hay các s n ph m có tác d ng ph khơng mong mu n. Do v y, vi c s d ng các
ch ng khơng có h i cho con ng

i và th c ph m mà l i có kh n ng gi m s t o

đ c t ho c c ch hồn tồn vi c t o đ c t là bi n pháp lý t

ng. Nh ng

nghiên c u đ xác đ nh các ch ng đ i kháng v i các chi n m m c Aspergillus,
Fusarium, Rhizoctonia, Alternaria, Claviceps…đã và đang ti p t c trong nhi u
n m. Bi n pháp phòng tr n m m c đ c b ng các ch ng đ i kháng c n c vào
nh ng đ c đi m di truy n h c (trao đ i ch t, t phân đơi nhân, đ t bi n, ti t
enzym có tác d ng thu phân …) tính c nh tranh sinh thái (ngu n dinh d
đi u ki n nhi t đ và đ

ng,

m …)

M t s ch ng n m m c và vi khu n có kh n ng gi m s t o đ c t thì
ngồi vi c đ m b o tính an tồn khơng đ c h i đ i v i con ng
đ

i và th c ph m

c x lý, đơi khi c n ph i tho mãn m t s u c u khác, ch ng h n v i

Stretoroccus lactis đòi h i ni trên mơi tr

ng dinh d

ng đ c bi t, nên khơng

thích h p đ i v i vi c x lý trên ng c c và th c ph m.

G n đây các nhà khoa h c đã tìm th y m t s ch ng B.subtilis s n sinh
iturin A. Iturin A có kh n ng c ch r t m nh m s phát tri n c a các n m s n
sinh aflatoxin và q trình t ng h p aflatoxin c a chúng. Do v y, ng

i ta s

d ng iturin A trong vi c ng n ch n aflatoxin trên ng c c và các lo i h t.
Các nhà khoa h c

Nh t B n đã tìm ra m t s ch ng B.subtilis có kh

n ng c ch s phát tri n c a n m Aspergillus flavus s n sinh aflatoxin và q



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
trỡnh t ng h p aflatoxin c a chỳng. Cỏc nh khoa h c
ch ng vi khu n v 7 ch ng n m men

Thỏi Lan c ng tỡm ra 32

c phõn l p t ngụ v t tr ng ngụ cú

ho t tớnh c ch s phỏt tri n c a n m Aspergillus flavus s n sinh aflatoxin v

KIL

OBO
OKS
.CO
M

quỏ trỡnh t ng h p aflatoxin. S c ng sinh c a cỏc loi n m khỏc (Aspegillus
flavus, Aspergillus niger, Tricoderma, Rhizotonia khụng sinh c t ) c ng
kỡm hóm s phỏt tri n v kh n ng t o c t c a n m m c Aspergillus flavus
[38].

Cỏc gi i phỏp v di truy n h c ó nghiờn c u cỏc ch ng khỏng thớ
nghi m v ngoi ng cho th y s khỏc nhau l n

cỏc ch ng lo i ngụ cú kh

n ng khỏng v i Aspergillus flavus v t o aflatoxin c a nú. M i l p v khụng
th m
h

c c a h t bụng g i l h t c ng ó

c Lillehoj [41] thụng bỏo l cú xu

ng ớt cho phộp Aspergillus flavus phỏt tri n trờn nú v t o aflatoxin ớt h n

cỏc h t gi ng khụng cú l p v c ng ny.
2.4.3. Bi n phỏp phõn tỏch v t lý:

Vỡ bi n phỏp phũng ng a khú th c hi n trong th c t , cho nờn c n tỡm
nh ng bi n phỏp ki m ch khỏc cú

khụng cú aflatoxin cú th

n

c cỏc th c ph m v th c n gia sỳc

c. Cỏc ph

ng phỏp s d ng r ng rói nh t bao

g m lo i tr ch n l c cỏc ph n b nhi m c a s n ph m. Núi r ng ra v n ny
l kh n ng ỏp d ng ph thu c ch y u vo tớnh ch t v t lý c a s n ph m. Cỏc
quy trỡnh phõn lo i d a trờn cỏc c tớnh nh m u v kớch th


c s d ng thnh cụng i v i l c n. nh ng ph

nh v aflatoxin
ra

kớch th

ph n t

c c a h tó

ng phỏp ny d a trờn s

ng i nh c a cỏc h t, v i s thi u h t r t d nh n

c v hỡnh d ng c a h t.

Tuy nhiờn do cỏi g i l t n th t l t v thỡ nh ng bi n phỏp ny khụng
th núi l cú hi u qu 100%. Nh ng bi n phỏp t
ó

ng t d a trờn s phỏt quang

c xu t i v i h t d v h t bụng [24].

2.4.4. Cỏc quy trỡnh chi t xu t b ng dung mụi:

Vi c chi t xu t aflatoxin b ng dung mụi cú m t s thu n ti n:



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
- Aflatoxin có th đ

c lo i tr hồn tồn m t cách c b n trong đi u ki n

thu n l i.

đa d ng.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

- Ít có kh n ng t o t aflatoxin nh ng s n ph m khác có ho t tính sinh lý

- Vi c chi t xu t có th ti n hành v i vi c thu h i dung mơi mà khơng b
m t mát dinh d

ng trong nhi u tr

ng h p.

Nh ng đi u b t l i:

- C n ph i có thi t b chi t xu t dung mơi đ c bi t.

- S chi t xu t ln m t s thành ph n hồ tan cùng aflatoxin.
- Giá thành c a vi c chi t xu t cao.

- Có th b m t mùi c a s n ph m x lý.
tìm đ

c dung mơi có th thích h p cho t t c các s n ph m là m t

nhi m v khó. Các y u t khác nh giá c a dung mơi và hi u xu t thu h i chúng
c ng là v n đ . Thêm n a là đ c tính c a dung mơi và d l

ng c a chúng và

cu i cùng là tính an tồn c a q trình x lý vì tính d cháy, d n đi m sơi c a
dung mơi.

Các aflatoxin có th
cloroform/n

c, axeton/n

đ

c chi t xu t b ng các dung mơi nh

c. Nh ng h dung mơi này ch lo i tr aflatoxin đ n

đ c mà khơng lo i tr d u. Còn các nhóm dung mơi nh
ho /n

hydrocacbon d u

c lo i tr ch y u d u nh ng c ng có kh n ng lo i tr aflatoxin.
Nh ng k t qu có nhi u h a h n nh t đã thu đ

c b ng vi c dùng h

th ng chi t xu t bao g m h n h p hexan- metanol, hexan- etanol, hexan-etanoln

c, hexan – axeton – n

n

c (tính theo kh i l

c. H th ng bao g m 54% axeton, 44% hexan và 2%

ng) đã tìm th y m t trong nh ng h th ng thành cơng

nh t có th đ ng th i lo i tr d u t các bánh ép khơ c a l c g m 12 -15% d u,
d l

ng lipit g n b ng 1% và m c aflatoxin th p h n 40 g/kg.

2.4.5. Các ph

ng pháp kh đ c t b ng hố ch t:



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Nhi u hoỏ ch t cú th phỏ hu aflatoxin tinh khi t hay aflatoxin trong cỏc
nguyờn li u nhi m t nhiờn. nh ng hoỏ ch t ny bao g m: chlorin, ozon, axit
hydrrochloric, peroxit benzoic, amoniac, natri hydrrochlorit v etanolamin. Cỏc

KIL
OBO
OKS
.CO
M

hoỏ ch t dựng cho vi c kh c t aflatoxin ph i tho món cỏc tiờu chu n sau:
Ph i phỏ hu hay kh aflatoxin.

-

Nú ph i khụng

-

hay gõy ung th

c t o hay gi i phúng ra b t k cỏc d l

ng c

s n ph m cu i cựng.

- Ph i phỏ hu cỏc bo t v s i n m m d
cú th tỏi nhi m l i

i i u ki n thu n l i, chỳng

s n ph m.

- Ph i gi c giỏ tr dinh d ng v tớnh n

c c a nguyờn li u ban u.

ỏng ti c, nhi u hoỏ ch t kh o sỏt ó khụng tho món t t c nh ng tiờu
chu n trờn. M c dự chỳng phỏ hu cỏc aflatoxin nh ng l i lm gi m ỏng k giỏ
tr dinh d

ng c a nguyờn li u x lý v t o nờn cỏc s n ph m c hay cỏc s n

ph m cú cỏc tỏc d ng ph khụng mong mu n.

M t s quỏ trỡnh x lý b ng hoỏ ch t cú hi u qu trong vi c phỏ hu
aflatoxin tho

món nh ng tiờu chu n trờn. Nh ng hoỏ ch t ny bao g m

hydrogen peroxit hay nh ng ch t oxy hoỏ t

ng t , canxihydroxit,

canxihydroxit/formaldehyt, natrihydroxit, natrihypochlorit, dimetylamin hay
metylamin v amoniac. Trong s ny, hydrogen peroxit, natri hydroxit v natri
hydroclorit d

ng nh cú kh n ng trong vi c kh aflatoxin t cỏc s n ph m

giu protein hay cỏc s n ph m dựng cho ng

i n, trong khi ú dimetylamin,

metylamin hay amoniac cú th ỏp d ng cho vi c kh c t cỏc h t cú d u hay ngụ.
Vi c x lý aflatoxin trờn ngụ v khụ l c b ng amoniac ó
r ng rói trong vi c x lý th c n nhi m aflatoxin

nhi u n

c ỏp d ng

c. V c ch

nhi t cao, cú th trong i u ki n ỏp su t x y ra s thoỏi bi n aflatoxin B1 b i
amoniac.

2.5. V n phũng ch ng n m m c cho l
qu n:

ng th c trong quỏ trỡnh b o



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
phòng ch ng n m m c và đ c t ng
khác nhau.

phòng ch ng n m m c ng

i ta đã áp d ng nh ng bi n pháp

i ta áp d ng:

- Làm khơ b ng nhi t: làm khơ t nhiên (ph i d
làm khơ t i ≤13% tr
hàm l

ng n

ng n

c cho phép. Ví d : ngơ c n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

S y khơ (than, đi n) làm cho c ch t đ t l

i ánh n ng m t tr i).

c khi b o qu n. Ph n l n các lo i n m m c phát tri n t t

c trong c ch t 18-25%.

- Chi u x : chi u x tia c c tím, tia

v i m c đích tiêu di t các lo i vi

khu n, n m m c đ làm gi m s thi t h i do chúng gây ra, các tia này làm bi n
đ i các c u trúc ch y u c a các axit amin, axit nucleotit, protein, làm tác đ ng
chuy n hố t bào, tác d ng di t n m, vi khu n. Ph n l n các lồi n m m c đ u
b di t

li u 4,5 kGy (1kGy =100 krad = 1kj/kg).
- S d ng các lo i khí: Methylbromid

có th di t đ

li u 129 mg/l/h ho c 40mg/l/h

c nhi u lồi n m m c. Khí ozon

li u 10mg/m3 khơng khí đ

c

ti p xúc liên t c trong nhi u ngày có th ng n c n s phát tri n c a n m m c.
Khí CO2 đ
ch ng đ

c ng d ng trong b o qu n l

ng th c trong túi PE kín có th

c n m m c.

- Hố h c: đ

c ng d ng và nghiên c u do tính ch t an tồn c a m t

s hố ch t, đ c bi t là axit h u c : axit sorbic, axit propionic, axit acetic, axit
benzoic, các mu i Na và Ca c a chúng nh canxi propionat hay natriropi,
1 - 3% các axit ho c mu i c a axit trên có th

li u

c ch s phát tri n c a n m m c

trong th i gian dài. M t s h p ch t h u c khác thiosulfit, Na2SO3, KHSO2,
NaHSO3, Na2S2O 5, thiabendazon diphing, tinh d u th c v t (tinh d u cam

0,2%) có th

c ch đ oc nhi u lồi n m m c, mentho li u 1,1%, m t s tinh

d u khác: tinh d u hơi, tinh d u đ
m c.

li u

c chi t t cây t i có tác d ng c ch n m

- Sinh h c: dùng các lo i lá cây có s n trong thiên nhiên đ ch ng n m
m c trong th c ph m. VD: dùng lá cây xoan ho c lá hoa cúc vàng đ xơng vì c
hai lo i lá cây này đ u có tinh d u, axit formic.

ó là nh ng ch t sát khu n,