skkn một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
TRƯỜNG THPT XUÂN MỸ


Mã số : ………………………

ĐỀ TÀI :

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH THPT
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Người thực hiện : NGUYỄN THỊ THU OANH
Lónh vực nghiên cứu : Quản lý giáo dục
Có đính kèm :
 Mô hình
khác

 Phần mềm

-1-

 Phim ảnh

 Hiện vât

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh

Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

NAÊM HOÏC : 2012 -2013

SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC
*******
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN :
 Họ tên : NGUYỄN THỊ THU OANH
 Ngày tháng năm sinh : 24-03-1981
 Nam, nữ: Nữ
 Địa chỉ : Tổ 9 - Ấp Cẩm Sơn – Xuân Mỹ - Cẩm Mỹ - Đồng Nai
 Điện thoại: 0987051774
 Chức vụ: Phó hiệu trưởng
 Đơn vị công tác : Trường THPT Xuân Mỹ
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO:
 Học vị : Cử Nhân Khoa Học
 Năm nhận bằng: 2005
 Chuyên ngành đào tạo: Giáo dục chính trị
III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC
 Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm : Giáo dục công dân
 Số năm kinh nghiệm: 08 năm
 Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong những năm gần đây: 04

-2-

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

MỞ ĐẦU
1- Lý do chọn đề tài
1.1 Cơ sở lý luận
Một trong những tư tưởng đổi mới GD & ĐT hiện nay là tăng cường giáo
dục đạo đức cho học sinh, được thể hiện trong nghị quyết của Đảng, Luật giáo dục
và các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Luật giáo dục 2005 đã xác định: “Mục
tiêu của giáo dục phổ thông là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí
tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người
Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân”…(Điều
23-Luật giáo dục).
“Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện có
đạo đức tri thức, sức khỏe thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách phẩm chất và
năng lực công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. (Điều 2 Luật
Giáo dục của nước CHXHCN Việt Nam 2005).
Coi giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu, Đảng ta đòi hỏi phải: tăng
cường giáo dục công dân, giáo dục lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục đạo đức và nhân văn, lịch sử dân tộc và bản sắc văn
hóa dân tộc, ý chí vươn lên vì tương lai của bản thân và tiền đồ của đất nước. Từ đó
cho thấy, giáo dục đạo đức là một trong những điểm chủ yếu, cốt lõi xuyên suốt và
giữ vị trí chủ đạo trong toàn bộ quá trình giáo dục nhân cách, đào tạo con người
trong nhà trường ở nước ta, đặc biệt là trong nhà trường phổ thông, đối với học sinh
ở lứa tuổi thiếu niên.

-3-

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

1.2 Cơ sở thực tiễn
Trong những năm qua, đất nước ta chuyển mình trong công cuộc đổi mới
sâu sắc và toàn diện: từ một nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh
tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước.
Chuyển từ chính sách “đóng cửa” sang chính sách “mở cửa” làm bạn với các nước
trong cộng đồng thế giới. Với công cuộc đổi mới, chúng ta có nhiều thành tựu to
lớn rất đáng tự hào về phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa - giáo dục. Tuy nhiên, mặt
trái của cơ chế mới cũng ảnh hưởng tiêu cực đến sự nghiệp giáo dục, trong đó sự
suy thoái về đạo đức và những giá trị nhân văn là vấn đề toàn xã hội quan tâm.
Đánh giá thực trạng giáo dục, đào tạo: Nghị quyết TW 2 khóa 8 nhấn mạnh: Đặc
biệt đáng lo ngại là một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái về đạo
đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập
nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước.
Trong nhà trường nói chung và trường THPT nói riêng, số học sinh vi phạm
đạo đức có chiều hướng gia tăng, tình trạng học sinh kết thành băng nhóm đánh
nhau, vi phạm pháp luật có nhiều dấu hiệu ngày càng phức tạp cả về tính chất, mức
độ lẫn sự nghiêm trọng của các vụ án. Ngoài việc vi phạm pháp luật hình sự, tình
trạng học sinh vi phạm pháp luật hành chính, có những hành vi lệch chuẩn về đạo
đức, lối sống như vi phạm Luật Giao thông, rượu chè, cờ bạc, nghiệm game,
matuý...bên cạnh đó còn lười lao động và học tập, không dám đấu tranh với biểu
hiện sai trái, sống thờ ơ vô cảm, thiếu kỹ năng sống....cũng là vấn đề đáng báo
động, gây lo lắng cho gia đình và xã hội. Một số cán bộ quản lý, giáo viên chưa
thật sự là tấm gương sáng cho học sinh, chỉ lo chú trọng đến việc dạy tri thức khoa
học, xem nhẹ môn GDCD, thờ ơ không chú ý đến việc giáo dục tình cảm đạo đức
cho học sinh.
Theo kết quả khảo sát của Viện nghiên cứu và phát triển giáo dục Việt Nam,
thì tỉ lệ học sinh đi muộn ở cấp Tiểu học là 20%, ở cấp THCS là 21% và ở cấp
THPT là 58%; tỉ lệ quay cóp ở cấp Tiểu học là 8%, THCS là 55% và THPT là
-4-

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

60%; tỉ lệ học sinh nói dối cha mẹ ở cấp Tiểu học là 22%, THCS là 50% và THPT
là 64%; tỉ lệ học sinh không chấp hành An toàn giao thông ở cấp Tiểu học là 4%,
THCS là 35% và THPT là 70%...Những con số này cho thấy càng lớn thì ý thức
đạo đức của học sinh càng đi xuống.
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn trên, để góp phần vào công tác giáo dục
đạo đức cho học sinh trong giai đoạn hiện nay, và qua thực tiễn công tác quản lý và
giảng dạy học sinh ở trường THPT, tôi nhận thấy việc nắm rõ thực trạng và đề ra
biện pháp về công tác giáo dục đạo đức cho học sinh THPT là một nhiệm vụ hết
sức quan trọng của toàn ngành giáo dục và của toàn xã hội. Hơn nữa bản thân tôi là
một giáo viên dạy môn GDCD và là người quản lý trong đó có quản lý công tác
chủ nhiệm, hoạt động ngoài giờ lên lớp và giáo dục đạo đức cho học sinh tôi mong
muốn góp một phần công sức của mình vào việc nâng cao ý thức đạo đức cho học
sinh, giúp các em trở thành những công dân có ích cho gia đình và xã hội. Đó là lý
do tại sao tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo
đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay”.
2- Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1 Mục đích nghiên cứu
Đánh giá được thực trạng của công tác giáo dục đạo đức học sinh ở Trường
THPT nói chung và Trường THPT Xuân Mỹ nói riêng, thông qua đó đề ra biện
pháp giáo dục đạo đức học sinh một cách có hiệu quả giúp cho các em trở thành
những công dân tốt cho xã hội.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để thực hiện mục đích trên, đề tài tập trung giải quyết những nhiệm vụ chủ
yếu sau đây:

Phân tích vai trò và ý nghĩa của giáo dục đạo đức cho học sinh phổ thông,
những nhân tố tác động tới quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong
điều kiện đổi mới.

-5-

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

Nghiên cứu một số vấn đề về sơ sở lý luận giáo dục đạo đức, tiến hành điều
tra thực trạng của công tác giáo dục đạo đức học sinh, phân tích nguyên nhân, tìm
ra những yếu tố liên quan đến công tác giáo dục đạo đức học sinh để từ đó đề ra
biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh trong giai đoạn hiện nay.
3- Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1 Đối tượng
Nghiên cứu về công tác giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT.
Nghiên cứu về thực trạng và đưa ra một số giải pháp nâng cao chất lượng
giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường THPT trong giai đoạn hiện nay.
3.2 Phạm vi
Học sinh ở trường THPT Xuân Mỹ - huyện Cẩm Mỹ - Tỉnh Đồng Nai
4- Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1 Cơ sở lý luận
Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của
Đảng, pháp luật của Nhà nước.
4.2 Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu các Văn kiện Đại hội Đảng, Hiến pháp, Luật Giáo dục, Điều lệ
trường trung học, Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục của Bộ Giáo dục, Sở
GD - ĐT Đồng Nai.

Dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, chủ nghĩa duy
vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử.
Ngoài ra, đề tài còn sử dụng các phương pháp thống kê; phương pháp quan
sát; phương pháp lôgíc và lịch sử; phương pháp phân tích và tổng hợp...
5- Ý nghĩa của đề tài
Góp phần trình bày có hệ thống một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo
dục đạo đức cho học sinh ở trường THPT.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài về giáo dục đạo đức cho học sinh đã
giúp cho đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý xác định đúng tầm quan trọng của
-6-

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

công tác giáo dục đạo đức học sinh ở nhà trường để có kế hoạch hoàn chỉnh, có sự
quan tâm đúng mực trong việc giáo dục học sinh, từ đó giúp cho tập thể sư phạm
của trường thấy được nhiệm vụ quan trọng này để ngoài việc dạy chữ cho tốt còn
phải lưu tâm, hết lòng giáo dục các em phát triển toàn diện cả tài lẫn đức.
6- Kết cấu của đề tài:
Ngoài phần mở đầu và kết luận đề tài gồm 3 chương, 6 tiết.

-7-

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

NỘI DUNG
Chương I: SỰ CẦN THIẾT PHẢI GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC
SINH THPT TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1.1 Quan niệm về đạo đức
1.1.1 Khái niệm đạo đức
Theo chủ nghĩa Mác thì đạo đức là cái có thật trong ý thức xã hội, trong đời
sống tinh thần của con người nghĩa là về lý luận nó là bộ phận của kiến trúc thượng
tầng xã hội. Đạo đức tồn tại trong mọi ý thức, hoạt động giao lưu, trong toàn bộ
hoạt động sống của con người.
Góc độ xã hội: Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội đặc biệt được phản
ánh dưới dạng những nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực điều chỉnh (hoặc chi phối)
hành vi của con người trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên với xã
hội, giữa con người với nhau và với chính bản thân mình.
Góc độ cá nhân: Đạo đức chính là những phẩm chất, nhân cách của con
người, phản ánh ý thức, tình cảm, ý chí, hành vi, thói quen và cách ứng xử của họ
trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội, giữa bản thân họ với
người khác và với chính bản thân mình.
Tóm lại, đạo đức được định nghĩa như sau: đạo đức là một hình thái ý thức
xã hội, là tập hợp những nguyên tắc, qui tắc, chuẩn mực xã hội, nhằm điều chỉnh
cách đánh giá và cách ứng xử của con người trong quan hệ với nhau và quan hệ với
xã hội, chúng được thực hiện bởi niềm tin cá nhân, bởi sức mạnh của truyền thống
và sức mạnh của dư luận xã hội.

-8-

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

1.1.2 Chức năng của đạo đức
Là một bộ phận của kiến trúc thượng tầng, của ý thức xã hội, đạo đức một
mặt quy định bởi cơ sở hạ tầng, của tồn tại xã hội; mặt khác nó cũng tác động tích
cực trở lại đối với cơ sở hạ tầng, tồn tại xã hội đó. Vì vậy, đạo đức có chức năng to
lớn, tác động theo hướng thúc đẩy hoặc kềm hãm phát triển xã hội. Đạo đức có
những chức năng sau:
Chức năng giáo dục.
Chức năng điều chỉnh hành vi của cá nhân, của cộng đồng và là công cụ tự
điều chỉnh mối quan hệ giữa người và người trong xã hội.
Chức năng phản ánh.
1.1.3 Vai trò của đạo đức trong đời sống xã hội
Đạo đức có vai trò rất lớn trong đời sống xã hội, trong đời sống của con
người, đạo đức là vấn đề thường xuyên được đặt ra và giải quyết nhằm đảm bảo
cho cá nhân và cộng đồng tồn tại phát triển. Sống trong xã hội, người ta ai cũng
phải suy nghĩ về những vấn đề đạo đức để tìm ra những con đường, cách thức và
phương tiện hoạt động nhằm kết hợp lợi ích của mình và cộng đồng, từ đó bảo đảm
cho sự tồn tại, phát triển của chính mình và cộng đồng.
Trong sự vận động phát triển của xã hội loài người suy cho cùng nhân tố
kinh tế là cái chủ yếu quyết định. Tuy nhiên, nếu tuyệt đối hóa cái “chủ yếu” này
thành cái “duy nhất” thì sẽ dẫn tư duy và hành động đến những lầm lạc đáng tiếc.
Sự tiến bộ của xã hội, sự phát triển của xã hội không thể thiếu vai trò của đạo đức.
Và khi xã hội loài người có giai cấp, có áp bức, có bất công, chiến đấu cho cái thiện
đẩy lùi cái ác đã trở thành ước mơ, khát vọng, đã trở thành chất men, thành động
lực kích thích, cổ vũ nhân loại vượt lên. Đạo đức đã trở thành mục tiêu đồng thời
cũng là động lực để phát triển xã hội.
Vai trò của đạo đức còn được biểu hiện thông qua các chức năng cơ bản
của đạo đức: Chức năng điều chỉnh hành vi, chức năng giáo dục, chức năng nhận
thức như đã trình bày ở phần trên.
-9-

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

Ngày nay để xây dựng xã hội mới, chúng ta đang cần có những con người
mới. Những con người phát triển toàn diện cả đức và tài. Tuy nhiên, cần chú ý
trong quan hệ giữa đức và tài hôm nay, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn lưu ý,
nhắc nhở chúng ta phải coi trọng cả tài và đức nhưng phải lấy đức là gốc. Bởi lẽ tài
năng chỉ có thể phát triển lâu bền trên nền của đức và tài năng chỉ có thể hướng
thiện trên gốc của đức.
1.2 Giáo dục đạo đức cho học sinh
1.2.1 Giáo dục đạo đức là gì?
Ngày nay giáo dục đạo đức cho học sinh là giáo dục lòng trung thành đối
với Đảng, hiếu với Dân, yêu quê hương đất nước, có lòng vị tha, nhân ái, cần cù
liêm khiết và chính trực . Đó là đạo đức Xã hội Chủ Nghĩa là đạo đức của cá nhân,
tập thể và chủ nghĩa nhân đạo mang tính chân thực tích cực, khác với đạo đức vị
kỷ, cá nhân. Giáo dục đạo đức học sinh gắn chặt với giáo dục tư tưởng- chính trị,
giáo dục truyền thống và giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc, giáo dục pháp luật nhà
nước XHCN, cung cấp cho học sinh những phương thức ứng xử đúng trước vấn đề
của xã hội …. giúp cho các em có khả năng tự kiểm soát được hành vi của bản thân
một cách tự giác, có khả năng chống lại những biểu hiện lệch lạc về lối sống.
1.2.2 Vị trí giáo dục đạo đức
Giáo dục đạo đức là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch đến học
sinh nhằm giúp cho nhân cách mỗi học sinh được phát triển đúng đắn, giúp học
sinh có những hành vi ứng xử đúng mực trong các mối quan hệ của cá nhân với xã
hội, của cá nhân với lao động, của cá nhân với mọi người xung quanh và của cá
nhân với chính mình.
Trong tất cả các mặt giáo dục, đạo đức giữ một vị trí hết sức quan trọng.
Bác Hồ đã dạy “Trong giáo dục không những phải có tri thức phổ thông mà

phải có đạo đức cách mạng. Có tài phải có đức. Có tài không có đức, tham ô hủ
hoá có hại cho nước. Có đức không có tài như ông bụt ngồi trong chùa, không giúp

- 10 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

ích gì được ai” (trích Bài nói chuyện tại lớp đào tạo hướng dẫn viên các trại hè
cấp I, ngày 12 tháng 6 nǎm 1956).
Giáo dục đạo đức còn có ý nghĩa lâu dài, được thực hiện thường xuyên và
trong mọi tình huống chứ không phải chỉ được thực hiện khi có tình hình phức tạp
hoặc có những đòi hỏi cấp bách.
Trong nhà trường THPT, giáo dục đạo đức là mặt giáo dục phải được đặc
biệt coi trọng, nếu công tác này được coi trọng thì chất lượng giáo dục toàn diện sẽ
được nâng lên vì đạo đức có mối quan hệ mật thiết với các mặt giáo dục khác.
Để thực hiện những yêu cầu về nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh
trong trường THPT thì:
Vai trò của tập thể sư phạm giữ một vị trí quan trọng có tính quyết định,
trong đó vai trò của Hiệu trưởng, người quản lý chỉ đạo tổ chức thực hiện kế hoạch
giáo dục của nhà trường là quan trọng nhất.
Vai trò của cấu trúc và nội dung chương trình môn giáo dục công dân cũng
góp phần không nhỏ đối với công tác này.
1.2.3 Mục tiêu giáo dục đạo đức
Chuyển hóa những nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức xã hội thành những
phẩm chất đạo đức, nhân cách cho học sinh, hình thành ở học sinh thái độ đúng đắn
trong giao tiếp, ý thức tự giác thực hiện các chuẩn mực của xã hội, thói quen chấp
hành các quy định của pháp luật.

1.2.4 Chức năng giáo dục đạo đức
Làm cho học sinh thấm nhuần sâu sắc thế giới quan Mác-Lênin, tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh, chủ trương, chính sách của Đảng, sống và làm việc theo pháp
luật, sống có kỷ cương, nề nếp, có văn hóa trong các mối quan hệ giữa con người
với tự nhiên, với xã hội và giữa con người với nhau.

- 11 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

1.2.5 Đặc điểm giáo dục đạo đức
Giáo dục đạo đức đòi hỏi không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ khái niệm tri
thức đạo đức, mà quan trọng hơn là kết quả giáo dục phải được thể hiện thành tình
cảm, niềm tin, hành động thực tế của học sinh.
Quá trình dạy học chủ yếu được tiến hành bằng các giờ học trên lớp; còn
quá trình giáo dục đạo đức không chỉ bó hẹp trong giờ lên lớp mà nó được thể hiện
thông qua tất cả các hoạt động có thể có trong nhà trường.
Đối với học sinh THPT, kết quả của công tác giáo dục đạo đức vẫn còn phụ
thuộc rất lớn vào nhân cách người thầy, gương đạo đức của người thầy sẽ tác động
quan trọng vào việc học tập, rèn luyện của các em.
Để giáo dục đạo đức cho học sinh có hiệu quả, yếu tố tập thể giữ vai trò hết
sức quan trọng. Công tác giáo dục đạo đức cho học sinh chỉ đạt kết quả tốt khi nó
có sự tác động đồng thời của các lực lượng giáo dục: nhà trường, gia đình và xã
hội.
Việc giáo dục đạo đức cho học sinh đòi hỏi người thầy phải nắm vững các
đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh, nắm vững cá tính, hoàn cảnh sống cụ
thể của từng em để định ra sự tác động thích hợp.

Giáo dục đạo đức là một quá trình lâu dài, phức tạp, đòi hỏi phải công phu,
kiên trì, liên tục và lặp đi lặp lại nhiều lần.
1.3 Công tác giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường THPT
1.3.1 Mục đích, nội dung và nhiệm vụ của công tác giáo dục đạo đức
cho học sinh ở trường THPT
Mục đích: Giúp học sinh nhận thức được các chuẩn mực đạo đức của xã
hội, rèn luyện kỹ năng, hành vi theo các chuẩn mực đó và hình thành thái độ, ý
thức trong học sinh về đạo đức.
Nội dung: Lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu hoà bình, có tinh thần
cộng đồng và quốc tế, có tinh thần lao động sáng tạo, có thái độ xây dựng và bảo
vệ môi trường...
- 12 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

Nhiệm vụ: Để hình thành phẩm chất đạo đức cho học sinh, công tác giáo
dục đạo đức nói chung và giảng dạy các môn giáo dục nói riêng trong nhà trường
phải thực hiện các nhiệm vụ sau:
Hình thành cho học sinh ý thức các hành vi ứng xử của bản thân phải phù
hợp với lợi ích xã hội; giúp học sinh lĩnh hội được một cách đúng mức các chuẩn
mực đạo đức được quy định.
Biến kiến thức đạo đức thành niềm tin, nhu cầu của mỗi cá nhân để đảm bảo
các hành vi cá nhân được thực hiện.
Bồi dưỡng tình cảm đạo đức, tính tích cực và bền vững, và các phẩm chất ý
chí để đảm bảo cho hành vi luôn theo đúng các yêu cầu đạo đức.
Rèn luyện thói quen hành vi đạo đức để trở thành bản tính tự nhiên của mỗi
cá nhân và duy trì lâu bền thói quen này.

Giáo dục văn hóa ứng xử đúng mực thể hiện sự tôn trọng và quý trọng lẫn
nhau của con người.
1.3.2 Những nguyên tắc giáo dục đạo đức cho học sinh
1.3.2.1 Giáo dục học sinh trong thực tiễn sinh động của xã hội
Nguyên tắc này đòi hỏi nhà trường phải gắn liền với đời sống thực tiễn của
xã hội, của cả nước và địa phương, phải nhạy bén với tình hình chuyển biến của địa
phương và của cả nước, đưa những thực tiễn đó vào những giờ lên lớp, vào những
hoạt động của nhà trường để giáo dục các em học sinh.
Ví dụ như chủ trương của toàn ngành là đổi mới phương pháp dạy học với
mục đích phát huy tính chủ động, sáng tạo, tích cực của cả thầy và trò trong quá
trình dạy và học nhằm đem lại kết quả giáo dục cao nhất. Vậy mỗi trường ngay từ
đầu năm học phải xây dựng kế hoạch cụ thể và triển khai thực hiện đem lại hiệu
quả cao nhất. Hay xuất phát từ thực tiễn của xã hội, ngành phát động phong trào
“xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực”, “học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh”, đòi hỏi mỗi nhà trường phải thực hiện tốt nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
- 13 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

1.3.2.2 Giáo dục theo nguyên tắc tập thể
Nguyên tắc này thể hiện ở cả 3 nội dung: Dìu dắt học sinh trong tập thể để
giáo dục; giáo dục bằng sức mạnh tập thể; giáo dục học sinh tinh thần vì tập thể.
Trong một tập thể lớp, tập thể chi đoàn có tổ chức tốt, có sự đoàn kết nhất
trí thì sức mạnh của dư luận tích cực sẽ góp phần rất lớn vào việc giáo dục đạo đức
cho học sinh.
Những phẩm chất tốt đẹp như tinh thần tập thể, tính tổ chức kỷ luật, tình

đồng chí và tình bạn, tinh thần hợp tác và giúp đỡ lẫn nhau, tính khiêm tốn học hỏi
mọi người bao giờ cũng do giáo dục tập thể hình thành.
Để thực hiện tốt nguyên tắc này, đòi hỏi nhà trường THPT phải tổ chức tốt
các tập thể lớp, tập thể chi đoàn…Nhà trường phải cùng với đoàn làm tốt phong
trào xây dựng các chi đoàn mạnh trong trường học.
Bên cạnh đó cần phát huy vai trò tự quản của tập thể và tự rèn luyện của
học sinh, biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục để các em tự thể hiện,
tự đánh giá và điều chỉnh trong rèn luyện đạo đức.
GVCN phải chọn ra được ban cán sự có năng lực, uy tín, có sức thuyết
phục, có năng lực tổ chức, điều khiển hoạt động tập thể.
Vận động học sinh thực hiện tốt tinh thần phê và tự phê bình để giúp bạn
cùng tiến bộ. Phát động học sinh toàn trường tự giác bỏ phiếu kín phát giác những
học sinh có hành vi vi phạm đạo đức nhưng chưa được phát hiện. Thực hiện đánh
giá xếp loại theo đúng các tiêu chuẩn đã quy định công khai, công bằng trước tập
thể học sinh hàng tuần, hàng tháng, học kỳ và năm học.
1.3.2.3 Giáo dục bằng cách thuyết phục và phát huy mạnh mẽ tính tự
giác của học sinh
Phải giáo dục đạo đức bằng cách thuyết phục và phát huy tính tự giác của
học sinh, chứ không phải bằng sự cưỡng ép, mệnh lệnh, dọa nạt, biến học sinh
thành những đứa trẻ thụ động, sợ sệt, rụt rè.

- 14 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

Có một số giáo viên chủ nhiệm lớp trong giờ sinh hoạt lớp, không biết nói
gì với học sinh, không biết làm gì cho hết giờ…, ngoại trừ việc răn đe, xử phạt

những học sinh vi phạm nội quy”. Chính những giáo viên này đã tự tạo ra khoảng
cách vô hình với học sinh của mình. Vậy thì làm sao tìm ra được biện pháp hữu
hiệu nâng cao chất lượng giáo dục? Nếu không quan tâm đến các em, không chia sẻ
tâm tư các em thì bản thân người giáo viên sẽ dẫn đến sự dửng dưng, vô cảm – biểu
hiện thái độ này không được tồn tại trong môi trường sư phạm thì chất lượng giáo
dục đạo đức cho học sinh mới được nâng cao.
Nguyên tắc này đòi hỏi người thầy phải kiên trì, nhẫn nại, phải có tình
thương đối với học sinh một cách sâu sắc, không thể làm qua loa làm cho xong
việc. Mọi đòi hỏi đối với học sinh phải giải thích cặn kẽ, tỉ mỉ cho các em hiểu, để
các em tự giác thực hiện.
Ví dụ như khi giáo viên chủ nhiệm giao một nhiệm vụ, một hoạt động hay
buộc các em phải tuân thủ theo một quy định riêng nào đó trong khi các em chưa
hiểu, chưa thông dẫn tới không muốn làm thì tất nhiên kết quả sẽ không cao. Vậy
người thầy trong mọi hoàn cảnh, mọi vấn đề phải đặt mình vào vị trí của các em, để
hiểu các em từ đó mọi quyết định hay kế hoạch của thầy đều xuất phát từ tâm tư
nguyện vọng, lợi ích của học sinh thì các em sẽ tự giác, tự nguyện làm vì thương
thầy, kính thầy và vì sự đi lên của cá nhân và tập thể lớp.
Khi học sinh có sai phạm thầy không nên chỉ biết dùng uy quyền để doạ
nạt, quát mắng các em mà phải biết cảm thông, chia sẻ, vừa là thầy nhưng phải vừa
là người bạn để cùng các em vượt qua lúc khó khăn, chán nản. Người thầy phải
dùng tình yêu thương và trách nhiệm của mình để cảm hóa và giúp các em thay đổi
theo hướng tích cực. Khi các em đã nhận ra được những sai lầm của mình và được
thầy thường xuyên quan tâm, nhắc nhở chắc chắn các em sẽ tự giác sửa đổi để
không phụ tấm lòng của thầy. Do vậy người thầy muốn giáo dục học trò của mình
nên người thì không thể thiếu được chữ “tâm”.

- 15 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh

Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

1.3.2.4 Giáo dục đạo đức cho học sinh phải lấy việc phát huy ưu điểm
là chính, trên cơ sở đó mà khắc phục khuyết điểm
Đặc điểm tâm lý của học sinh THPT là thích được khen, thích được thầy,
bạn bè, cha mẹ biết đến những mặt tốt, những ưu điểm, những thành tích của mình.
Nếu giáo dục đạo đức quá nhấn mạnh về khuyết điểm của học sinh, luôn nêu cái
xấu, những cái chưa tốt trong đạo đức của các em thì sẽ đễ đẩy các em vào tình
trạng tiêu cực, chán nản, thiếu tự tin, thiếu sức vươn lên.
Đừng bao giờ để bụng những lỗi lầm của học sinh, đừng vội nhìn thấy
hiện tượng mà đánh giá học sinh của mình chưa tốt mà hãy cố phát hiện những ưu
điểm ẩn sâu trong mỗi em – đó là một trong những yếu tố góp phần vào thành công
trong việc giáo dục những học sinh cá biệt. Có thể chính các em cũng không biết
mình có những ưu điểm đó mà người thầy phải giúp học sinh của mình nhận ra,
khích lệ các em phát triển. Điều này sẽ giúp các em phát huy được điểm mạnh của
mình, góp phần vào xây dựng tập thể vững mạnh mà còn hình thành ở các em
phẩm chất tự tin, kiên định trước tập thể, khẳng định được khả năng của mình. Với
học sinh cá biệt, thường là các em học rất yếu vì hổng kiến thức, vì ham chơi hơn
ham học, vì bị bạn bè xấu lôi kéo,…Trước khó khăn đó, phải chịu khó, kiên trì
nhắc nhở, dỗ dành các em, phân tích chí tình chí lí, đưa ra mọi tình huống nếu các
em không theo kịp bạn bè. Thậm chí đôi lúc phải “khích” các em, chạm vào lòng tự
trọng vốn có của tuổi mới lớn để các em thay đổi hành vi, thái độ theo chiều hướng
tích cực.
Vậy đòi hỏi người thầy phải hết sức trân trọng những mặt tốt, những thành
tích của học sinh dù chỉ là những thành tích nhỏ, dùng những gương tốt của học
sinh trong trường và những tấm gương người tốt việc tốt khác để giáo dục các em.
1.3.2.5 Phải tôn trọng nhân cách học sinh, đồng thời đề ra yêu cầu
ngày càng cao đối với học sinh
Muốn xây dựng nhân cách cho học sinh người thầy cần phải tôn trọng nhân

cách các em. Tôn trọng học sinh, thể hiện lòng tin đối với học sinh là một yếu tố
- 16 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

tinh thần có sức mạnh động viên học sinh không ngừng vươn lên rèn luyện hành vi
đạo đức. Khi các em mắc phải sai lầm không nên la mắng, nhục mạ trước mọi
người đặc biệt trước tập thể lớp làm như thế các em sẽ bị tổn thương, tự ti, mặc
cảm và làm cho khoảng cách giữa thầy và trò ngày một xa hơn và hiệu quả giáo
dục sẽ không cao.
Trong thực tế đã xảy ra những câu chuyện rất đau lòng xuất phát từ thầy
không tôn trọng nhân cách của học sinh. Do đó mỗi thầy cô giáo phải lấy đó làm
bài học kinh nghiệm để đừng bao giờ phải xảy ra những điều đáng tiếc như thế, vì
ở lứa tuổi các em rất dễ bị tổn thương nếu người thầy không khéo léo trong cư xử,
trong lời nói.
Khi học sinh tiến bộ về đạo đức cần kịp thời có yêu cầu cao hơn để thúc
đẩy các em vươn lên cao hơn nữa.
Trong công tác giáo dục đòi hỏi người thầy phải yêu thương học sinh
nhưng phải nghiêm với chúng, nếu chỉ thương mà không nghiêm học sinh sẽ nhờn
và ngược lại thì các em sẽ sinh ra sợ sệt, rụt rè, không dám bộc lộ tâm tư tình cảm,
do đó người thầy không thể uốn nắn tư tưởng, xây dựng tình cảm đúng đắn cho học
sinh được.
1.3.2.6 Giáo dục đạo đức phải phối hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh
THPT và đặc điểm hoàn cảnh cá nhân học sinh
Ngày nay, với quan điểm dạy học hướng vào người học, thì việc phải hiểu
đối tượng mà người thầy đang tác động vào học sinh, là điều vô cùng cần thiết,
không chỉ cho công việc dạy học, mà cho cả công tác giáo dục. Trong một vài năm

gần đây, do tác động của nhiều yếu tố, vấn đề quan hệ thầy- trò không được tuân
thủ.
Công tác giáo dục đạo đức cần phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của học
sinh THPT là quá độ, phức tạp và nhiều mâu thuẩn để từ đó hình thức, biện pháp
thích hợp. Cần phải chú ý đến cá tính, giới tính của các em. Đối với từng em, học
sinh nữ, học sinh nam cần có những phương pháp giáo dục thích hợp, không nên
- 17 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

đối xử sư phạm đồng loạt với mọi học sinh. Muốn vậy người thầy phải sâu sát học
sinh, nắm chắc từng em, hiểu rõ cá tính để có những biện pháp giáo dục phù hợp.
Những đặc điểm tâm sinh lý đặc trưng ở lứa tuổi học sinh THPT cho thấy,
lứa tuổi này, đúng như nhận định của nhiều nhà nghiên cứu trước đây, là lứa tuổi
khó dạy, đặc biệt với học sinh nam. Nhưng cũng như các khuyến cáo đã đưa ra, các
em sẽ phát triển bình thường hay không trong tương lai phụ thuộc vào chính sự
quan tâm và cách giáo dục của người lớn. Vấn đề chỉ thực sự được giải quyết kết
hợp từ nhiều phía: nhà trường, gia đình, xã hội. Với tư cách là nơi giáo dục (theo
nghĩa rộng) chính thống cho các em- nhà trường, mà cụ thể là các thầy cô giáo cần
biết về sự phát triển của học sinh, vận dụng chúng trong giao tiếp, trong giải quyết
các vấn đề liên quan đến các sản phẩm giáo dục của mình. Có như vậy, quan hệ
thầy – trò mới trở thành nền tảng vững chắc, để từ có những phương pháp giáo dục
phù hợp.
Bên cạnh đó thì để công tác giáo dục đạo đức đạt kết quả cao thì người thầy
phải quan tâm đến hoàn cảnh của mỗi em và từ đó sẽ kết hợp các lực lượng giáo
dục khác trong nhà trường tạo điều kiện để các em có thể yên tâm mà học tập và
rèn luyện tốt.

1.3.2.7 Trong công tác giáo dục đạo đức, người thầy cần phải có nhân
cách mẫu mực.
Kết quả công tác giáo dục đạo đức học sinh trong trường THPT phụ thuộc
rất lớn vào nhân cách của thầy cô giáo. Lời dạy của thầy cô dù hay đến đâu,
phương pháp sư phạm dù khéo léo đến đâu cũng không thay thế được những ảnh
hưởng trực tiếp của nhân cách người thầy với học sinh. Lúc sinh thời Bác Hồ đã có
lời dạy chúng ta về rèn luyện đạo đức cách mạng, đạo đức công dân: … Giáo viên
phải chú ý cả tài, cả đức, tài là văn hóa chuyên môn, đức là chính trị. Muốn cho học
sinh có đức thì giáo viên phải có đức…Cho nên thầy giáo, cô giáo phải gương mẫu,
nhất là đối với trẻ con. Và C.Mác cũng đã có quan niệm: “Bản thân nhà giáo dục
cũng cần phải được giáo dục”. [ 2, 10 ]
- 18 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

Trong mọi giai đoạn lịch sử, người thầy bao giờ cũng được xã hội tôn vinh
và kính trọng. Nghề giáo được coi là một trong những nghề cao quý nhất trong
những nghề cao quý. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Nhiệm vụ thầy giáo rất vẻ
vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục…Không có giáo dục thì nói
gì đến kinh tế, văn hóa”. [14, 184].
Bác xem việc dạy học là một nghề đào luyện những thế hệ con người xây
dựng xã hội. Tuy sự cống hiến của thầy giáo là rất thầm lặng nhưng nếu trở thành
một người thầy giáo tốt là điều vô cùng hữu ích và rất mực vẻ vang. Vì thế, Người
dạy: Người thầy giáo tốt là người vẻ vang nhất. Dù tên tuổi không đăng trên báo,
không được thưởng huân chương, song những người thầy giáo tốt là những anh
hùng vô danh.
Ngoài ra, Hồ Chí Minh còn chỉ rõ, người làm thầy giáo phải luôn là tấm

gương không ngừng học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; phải
thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức để làm tấm gương sáng cho học trò noi
theo, để đáp ứng yêu cầu của thời đại mới trên mọi phương diện.
1.4 Những tác động cơ bản tới việc rèn luyện đạo đức của học sinh ở
trường THPT
1.4.1 Về tâm sinh lý học sinh
Là giai đoạn các em đang phát triển mạnh về thể chất, tinh thần và tình
cảm. Nhận thức của các em cũng trưởng thành hơn nhưng chưa đủ lớn để nhận
thức tốt mọi vấn đề diễn ra trong cuộc sống. Do đó các em dễ bị kích động, lôi kéo
nếu không được định hướng, dẫn dắt kịp thời. Bên cạnh đó các em còn có nhu cầu
giao tiếp rất lớn đặc biệt là sự giao tiếp với bạn bè, từ đó hình thành lên các nhóm
bạn cùng sở thích. Nếu không được giáo dục dễ bị sai lệch.
1.4.2 Về phía gia đình
Gia đình là một tế bào của xã hội, là cái nôi hình thành và phát triển nhân
cách cá nhân. Trẻ mới sinh ra tâm hồn như một tờ giấy trắng, vô tư, trong sáng. Do
vậy, việc nuôi nấng và chăm sóc con cái trưởng thành là việc làm không khó đối
- 19 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

với các bậc cha mẹ nhưng việc giáo dục con cái trở thành một công dân tốt không
phải dễ.
Hiện nay, vấn đề “cơm áo gạo tiền” cũng là một trong những nguyên nhân
làm ảnh hưởng sâu sắc đến việc giáo dục đạo đức con cái của các bậc cha mẹ vì đời
sống vật chất góp phần chi phối đời sống tinh thần của mỗi cá nhân. Trong thời kỳ
khủng hoảng kinh tế, việc mưu sinh kiếm sống gặp không ít khó khăn. Chẳng hạn,
đối với gia đình cha mẹ sống hòa thuận, có điều kiện phát triển về kinh tế, cha mẹ

có điều kiện và thời gian chăm sóc, yêu thương và quan tâm đến việc nuôi dạy con
cái thì trẻ sẽ có phẩm chất đạo đức tốt. Còn đối với những gia đình thiếu về vật
chất, cha mẹ phải bôn ba lo cuộc sống thì việc giáo dục con cái bị sao lãng. Bên
cạnh điều kiện sống của gia đình, tấm gương đạo đức của cha mẹ cũng là ngọn
đuốc soi sáng và giáo dục đạo đức cho con cái. Cha mẹ có lối sống lành mạnh, hòa
nhập, sống thiện, sống tốt, có lòng nhân nghĩa và biết quan tâm giúp đỡ mọi người
xung quanh, hiếu thảo với ông bà cha mẹ,… thì con cái cũng học tập và có những
phẩm chất tốt đẹp của cha mẹ vì “gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Ngược lại,
nếu trẻ sống trong gia đình mà cha mẹ gây cãi, đánh nhau, rượu chè cờ bạc, hút
chích ma túy, cá độ, đá gà,… cũng ảnh hưởng xấu đến việc hình thành nhân cách
và đạo đức của trẻ. Tuy nói “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” nhưng những
trường hợp con cái có những biểu hiện đạo đức tốt trong gia đình thiếu văn hóa
hoặc vô văn hóa thì rất hiếm.
Hơn nữa, cuộc sống hôn nhân của cha mẹ cũng quyết định quá trình hình
thành đạo đức của trẻ. Cha mẹ có cuộc sống hôn nhân hạnh phúc, quan tâm thương
yêu giúp đỡ và chia sẽ lẫn nhau những khó khăn trong cuộc sống luôn tạo ra một
niềm tin và định hướng cho con cái phát triển. Ngược lại, cuộc sống hôn nhân của
cha mẹ không hạnh phúc, đỗ vỡ sẽ tạo ra một áp lực lớn về tinh thần cho con cái,
làm cho con cái chán nản, bi quan trong cuộc sống, dễ rơi vào tệ nạn xã hội, đạo
đức bị suy thoái.

- 20 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

Bên cạnh đó, nhiều cha mẹ do nhận thức lệch lạc, không có tri thức về giáo
dục con cái hay sự quan tâm, nuông chiều thái quá trong việc nuôi dạy, sử dụng

quyền uy của cha mẹ một cách cực đoan. Do vậy yếu tố gia đình đã tác động không
nhỏ đến sự hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh.
Có thể nói, gia đình là cái nôi, là nền tảng hình thành nhân cách và hoàn
thiện đạo đức cho con cái. Thời gian các em tiếp xúc với gia đình nhiều hơn thời
gian ở bên ngoài xã hội. Do vậy, cha mẹ cần phải quan tâm giáo dục con cái trưởng
thành và trở thành công dân tốt cho xã hội. Đồng thời với sự giáo dục của cha mẹ,
con cái muốn có những phẩm chất cao đẹp phải có sự đóng góp to lớn của ngành
giáo dục.
1.4.3 Về phía nhà trường
Một số CBQL, giáo viên và bạn bè thường có những định kiến, thiếu thiện cảm khi
các em mắc phải sai lầm như thế vô tình lại làm các em hư hỏng thêm hoặc một số
thầy cô sử dụng các biện pháp hành chính thái quá, sự lạm dụng quyền lực của các
thầy cô giáo, nhà quản lý để giáo dục đã làm cho học sinh và thầy giáo có khoảng
cách quá xa từ đó thầy không hiểu được trò để có hướng tác động phù hợp. Bên
cạnh đó còn do sự thiếu gương mẫu trong mô phạm giáo dục cũng ảnh hưởng
không nhỏ tới quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh. Việc đánh giá kết quả, khen
thưởng, kỷ luật thiếu khách quan và không công bằng cũng tạo cho học sinh tâm lý
buồn chán thiếu động lực để phấn đấu hoặc sẽ xem nhẹ sự rèn luyện khi có được
kết quả tốt. Bên cạnh đó còn do sự phối hợp không đồng bộ giữa các lực lượng giáo
dục... đều có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh.
1.4.4 Về phía xã hội
Trong quá trình hội nhập và phát triển hiện nay, cùng với sự phát triển như
vũ bão của khoa học công nghệ đã làm cho những giá trị đạo đức của con người
đang đứng trước nguy cơ suy thoái trầm trọng. Việc giao lưu văn hóa ngoại ảnh
hưởng trực tiếp đến giá trị đạo đức của học sinh. Khoa học công nghệ phát triển,
học sinh tiếp xúc với internet và học rất nhiều điều hữu ích từ nó. Tuy nhiên, bên
- 21 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh

Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

cạnh mặt tích cực, internet có nhiều điểm tiêu cực như có những hình ảnh, phim
ảnh không phù hợp với những giá trị đạo đức của con người Việt Nam. Học sinh
xem nhưng thiếu người định hướng và giáo dục nên sẽ dễ nhận thức sai lầm kéo
theo hành vi sai và phạm tội.
Mặt khác, xã hội ngày nay phát triển đa dạng, phong phú. Những mặt trái
của sự phát triển nền kinh tế thị trường để lại hậu quả suy thoái về đạo đức. Con
người vì lợi nhuận bất chấp thủ đoạn hại nhau, vì lợi sẵn sàng giết nhau,… Môi
trường sống xung quanh cùng với những tệ nạn xã hội đang diễn ra tràn lan và ngày
càng xâm nhập sâu vào học đường cũng là nguyên nhân gây ra sự suy thoái về đạo
đức…. Do vậy, chúng ta cần tạo một môi trường xã hội thật sự trong sạch, lành
mạnh và phát triển để giáo dục đạo đức học sinh ngày càng tốt đẹp hơn.
1.5 Sự cần thiết phải giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai
đoạn hiện nay
Từ xưa, ông cha ta đã đúc kết một cách sâu sắc kinh nghiệm về giáo dục
“Tiên học lễ, hậu học văn”, “Lễ” ở đây chính là nền tảng của sự lĩnh hội và phát
triển tốt các tri thức và kỹ năng. Ngày nay, phương châm “Dạy người, dạy chữ, dạy
nghề” cũng thể hiện rõ tầm quan trọng của hoạt động giáo dục đạo đức, như Bác
Hồ đã dạy: Dạy cũng như học, phải chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức cách
mạng. Đó là cái gốc quan trọng. Nếu thiếu đạo đức, con người sẽ không phải là con
người bình thường và cuộc sống xã hội sẽ không phải là cuộc sống xã hội bình
thường, ổn định.... Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: Có tài không có đức chỉ là
người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Và Người cũng
đã có quan niệm: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu
tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng
mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”. [ 17, 293 ]
Đảng ta đã chủ trương: Tăng cường giáo dục công dân, giáo dục tư tưởng,
đạo đức, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác - Lê Nin, đưa việc giáo dục tư tưởng Hồ

Chí Minh vào nhà trường phù hợp với từng lứa tuổi và bậc học.... Bởi vậy, tu
- 22 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

dưỡng và rèn luyện bản thân để trở thành người có nhân cách, vừa có đức vừa có
tài là hết sức quan trọng đối với mỗi con người, là nhiệm vụ hàng đầu của thanh
niên, học sinh.
Nhưng thực tế hôm nay, do ảnh hưởng từ những mặt trái của nền kinh tế thị
trường cũng như của xu thế toàn cầu hóa, và đặc biệt do không nghiêm túc trong
rèn luyện, phấn đấu, một bộ phận học sinh ở nước ta đang có những biểu hiện tiêu
cực đáng lo ngại, như phai nhạt lý tưởng chạy theo lối sống buông thả, lười học tập
và tu dưỡng đạo đức, thích hưởng thụ, ngại lao động, chuộng những sinh hoạt thiếu
lành mạnh hoặc phản văn hóa, nghiện ngập, thậm chí vi phạm pháp luật ...
Những biểu hiện đó làm ảnh hưởng đến những quan điểm về tình bạn, tình
yêu trong lứa tuổi thanh thiếu niên, nhất là khi chưa được trang bị và thiếu kiến
thức về vấn đề này. Tất cả những suy nghĩ lệch lạc đó dần dần ảnh hưởng xấu đến
động cơ, ước mơ hoài bảo vươn lên.
Những hiện tượng đó, trước hết là nguy cơ đe dọa tương lai của chính bản
thân họ, gia đình học, đồng thời cản trở sự phát triển theo hướng lành mạnh, tiến bộ
và văn minh của xã hội ta hiện nay. Mặt khác, cũng cần nói rằng các thế lực thù
địch đang “chờ đợi” và sẽ ra sức khai thác, lợi dụng những hiện tượng đó để tiến
hành chiến lược “diễn biến hòa bình” hòng chống phá và ngăn chặn sự phát triển
của cách mạng Việt Nam.
Đánh giá thực trạng đạo đức đồng thời cũng nêu lên những định hướng cho
giải pháp, Nghị quyết Trung ương lần thứ Hai của Đảng khóa VIII nhấn
mạnh: “Đặc biệt đáng lo ngại là một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy

thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập
thân, lập nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước. Trong những năm tới cần
tăng cường giáo dục tư tưởng đạo đức, ý thức công dân, lòng yêu nước, chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh… tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động
xã hội, văn hoá, thể thao phù hợp với lứa tuổi và với yêu cầu giáo dục toàn diện”.

- 23 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

Cụ thể, đạo đức trong học đường đang có nguy cơ xuống cấp. Một bộ phận
học sinh rơi vào những tệ nạn xã hội, bạo lực học đường; không kính trọng thầy cô,
xem thường bạn bè, mọi người xung quanh; không hiếu thảo với ông bà cha mẹ;
thiếu tính nhân đạo; các em mê games bỏ học hoặc tự tử vì games; …Từ đó làm
suy thoái những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Vì vậy việc đẩy
mạnh giáo dục đạo đức trong học sinh phổ thông là vô cùng quan trọng và là điều
rất cấp thiết để thúc đẩy sự hoàn thiện con người nói riêng và đẩy nhanh sự phát
triển của đất nước nói chung. Trước thực trạng trên, có không ít những tác giả quan
tâm nghiên cứu tìm ra những nguyên nhân gây ra suy thoái đạo đức.
Vì vậy, toàn Đảng và toàn dân ta càng phải chăm lo giáo dục đạo đức cách
mạng cho thế thế hệ trẻ nói chung và học sinh nói riêng, coi đó là một trong những
nhiệm vụ hàng đầu, bởi nó liên quan trực tiếp đến tương lai của đất nước.
Trong di chúc Bác Hồ kính yêu đã từng dặn dò lại chúng ta: “Bồi dưỡng thế
hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Đảng cần
phải chǎm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người
thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa "hồng" vừa "chuyên".
Hơn lúc nào hết, hiện nay việc đẩy mạnh giáo dục đạo đức, giáo dục giá trị

sống, kỹ năng sống cho học sinh, lý tưởng sống, giáo dục lòng yêu nước cho học
sinh là rất quan trọng và cấp thiết. Nó góp phần xây dựng thành công con người
mới xã hội chủ nghĩa để phát triển đất nước trong thời kỳ mới.

- 24 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh


Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trong giai đoạn hiện nay

Chương II
THỰC TRẠNG CỦA CÔNG TÁC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO
HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT XUÂN MỸ
2.1. Khái quát đặc điểm, tình hình kinh tế -xã hội và giáo dục của
huyện Cẩm Mỹ, Tỉnh Đồng Nai
2.1.1. Đặc điểm, tình hình kinh tế- xã hội của huyện Cẩm Mỹ
Cẩm Mỹ là một huyện mới của tỉnh Đồng Nai, được thành lập vào năm
2004, nằm ở phía Đông Nam tỉnh Đồng Nai, phía Bắc giáp Thị xã Long Khánh và
huyện Xuân Lộc, phía Nam giáp tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, phía Đông giáp huyện
Xuân Lộc, phía Tây giáp huyện Thống Nhất và huyện Long Thành. Tổng diện tích
tự nhiên 467,95 km2 với hơn 160.000 dân.
Huyện có 13 đơn vị hành chính cấp xã, gồm: Xuân Quế, Sông Nhạn, Xuân
Đường, Thừa Đức, Nhân Nghĩa, Long Giao, Xuân Mỹ, Xuân Bảo, Bảo Bình, Xuân
Đông, Xuân Tây, Sông Ray và xã Lâm San.
Một huyện có khí hậu và đất đai thuận lợi cho phát triển trồng và chế biến
nông sản như cà phê, tiêu, điều...là địa bàn có đầu mối giao thông thuận lợi, có điều
kiện giao lưu hàng hoá với các tỉnh. Tuy nhiên đời sống người dân còn gặp nhiều
khó khăn.
2.1.2 Tình hình giáo dục của huyện Cẩm Mỹ

Trên toàn huyện Cẩm Mỹ có 64 trường của các cấp học trong đó có ba
trường THPT. Huyện mới được thành lập chưa tròn 10 năm nên còn khó khăn
nhiều mặt nhưng các cấp lãnh đạo luôn chăm lo cho công tác giáo dục của huyện
nhà. Do vậy nên công tác giáo dục của huyện luôn đạt được những kết quả khả
quan. Phong trào thi đua dạy tốt học tốt luôn được xem trọng nên giáo viên được
tạo mọi điều kiện thuận lợi để học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và
có nhiều cơ hội, nhiều cuộc thi được tổ chức để giáo viên được thể hiện mình. Học
- 25 -

Người viết: Nguyễn Thị Thu Oanh