Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Công Thương Việt Nam Chi nhánh 6TPHCM từ 20112014

LỜI CAM ĐOAN


Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả
nghiên cứu là trung thực.

Ngày tháng 4 năm 2014
Tác giả chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phan Văn Thoáng


LỜI CẢM ƠN

Thời gian thực tập tại Ngân Hàng TMCP Công Thương Việt Nam-Chi Nhánh 6
thực sự là rất có ý nghĩa đối với em. Tuy thời gian thực tập quá ít nhưng cũng đủ để em
làm quen với môi trường làm việc tại ngân hàng, tiếp xúc với những điều thực tiễn mà
không có trong sách vở. Cũng như giúp em ôn lại và kiểm tra những kiến thức đã được
học. Nhờ vậy mà em có thêm tự tin cho những công việc sau khi ra trường.
Em xin trân trọng cảm ơn quý Thầy Cô trường Đại học Sài Gòn đã truyền đạt
cho em những kiến thức quý báu trong thời gian học tại trường. Xin cảm ơn bạn bè đã
có những hỗ trợ cho tôi trong thời gian học tập tại trường. Và đặc biệt em xin cảm ơn
thầy Ngô Văn Tuấn đã tận tình hướng dẫn giúp em hoàn thành tốt bài báo cáo thực tập
này.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám đốc, đặc biệt là các anh,
chị tại Phòng Bán lẻ đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo mọi điều kiện để em hoàn thành tốt
chuyên đề tốt nghiệp này.
Cuối cùng em xin kính chúc quý thầy, cô cùng các anh, chị tại Phòng Bán lẻ và
toàn thể các anh, chị nhân viên của Ngân Hàng TMCP Công Thương Việt Nam-Chi
Nhánh 6 luôn dồi dào sức khỏe và hoàn thành tốt công tác của mình.
TP.HCM, Ngày tháng 4 năm 2014

Sinh viên thực hiện

Phan Văn Thoáng


NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP


.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
TP.HCM, ngày …, tháng,…, năm 2014

Đơn vị thực tập

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN.


.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
TP.HCM, ngày….tháng….năm 2014
Giảng viên hướng dẫn.


MỤC LỤC


Trang phụ bìa.................................................................................................................................
Lời cam đoan.................................................................................................................................
Lời cảm ơn.....................................................................................................................................
Nhận xét của đơn vị thực tập.........................................................................................................
Nhận xét của giảng viên hướng dẫn...............................................................................................
Mục lục..........................................................................................................................................
Danh mục các chữ viết tắt..............................................................................................................
Danh mục các bảng........................................................................................................................
Danh mục biểu đồ..........................................................................................................................
Danh mục sơ đồ.............................................................................................................................
PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................................
Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................................................
Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................................................
Phạm vi và đối tượng nghiên cứu..................................................................................................
Phương pháp nghiên cứu...............................................................................................................
Cấu trúc đề tài................................................................................................................................

........................................................................................................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................................
Phụ Lục..........................................................................................................................................


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBTD
CBNV
CBTD
CMTC
GDBĐ
HĐTC

HĐTD
NHCT
NHNN
NHTM
NHTW
SPDV
SXKD
TCTD
TDQT
TMCP
TSĐB
Vietinbank

cán bộ tín dụng
cán bộ nhân viên.
cán bộ tín dụng
chứng minh tài chính
giao dịch bảo đảm.
hợp đồng thế chấp.
hợp đồng tín dụng.
ngân hàng công thương
Ngân hàng Nhà nước.
ngân hàng thương mại
ngân hàng trung ương
sản phẩm dịch vụ
sản xuất kinh doanh
tổ chức tín dụng.
tín dụng quốc tế
thương mại cổ phần
tài sản đảm bảo.

Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam.


DANH MỤC CÁC BẢNG
STT
Bảng 2.1.
Bảng 2.2.
Bảng 2.3.
Bảng 2.4.
Bảng 2.5.
Bảng 2.6.

Tên bảng
Tình hình hoạt động kinh doanh tại NH TMCP Công Thương Việt Nam –Chi Nhánh 6 giai đoạn
2010-2013
Dư nợ cho vay phân theo thời hạn cho vay tại NH TMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh 6 –
giai đoạn 2011-2013
Dư nợ cho vay KHCN phân theo mục đích cho vay tại NH TMCP Công Thương Việt Nam-Chi
nhánh 6 – giai đoạn 2011-2013
Dư nợ cho vay phân theo đối tượng khách hàng cho vay tại NH TMCP
Công Thương Việt Nam-Chi nhánh 6 – giai đoạn 2011-2013
Dư nợ cho vay KHCN phân theo lãi suất cho vay tại NH TMCP Công Thương Việt Nam-Chi
nhánh 6 – giai đoạn 2011-2013
Tỷ lệ nợ quá hạn của NH TMCP Công Thương Việt Nam-Chi nhánh 6 – giai đoạn 2011-2013

DANH MỤC BIỂU ĐỒ


STT
Biểu đồ 2.1

Biểu đồ 2.2
Biểu đồ 2.3
Biểu đồ 2.4
Biểu đồ 2.5

Tên biểu đồ
Tình hình huy động vốn và cho vay tại NH TMCP Công Thương Việt Nam – Chi Nhánh 6 giai
đoạn 2010-2013
Dư nợ cho vay phân theo thời hạn cho vay tại NH TMCP Công Thương Việt Nam-Chi nhánh 6
– giai đoạn 2011-2013
Dư nợ cho vay KHCN phân theo mục đích cho vay tại NH TMCP Công Thương Việt Nam-Chi
nhánh 6 – giai đoạn 2011-2013
Dư nợ cho vay phân theo đối tượng khách hàng tại NH TMCP Công Thương VN-CN6 20112013
Tỷ lệ tăng trưởng dư nợ KHCN CN6 2011-2013

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
STT
Sơ đồ 1.1
Sơ đồ 2.1
Sơ đồ 2.2
Sơ đồ 2.3
Sơ đồ 2.4

Tên sơ đồ
Mối quan hệ tín dụng.
Cơ cấu tổ chức của ngân hàng công thương.
Cơ cấu bộ máy tổ chức của Vietinbank – CN6.
Quy trình cấp tín dụng khách hàng cá nhân.
Quy trình giải ngân

PHẦN MỞ ĐẦU
Tính cấp thiết của đề tài:
Trong xu thế toàn cầu hóa đang phát triển mạnh mẽ, để hội nhập kinh tế
quốc tế thì hệ thống Ngân hàng có vai trò quan trọng và ảnh hưởng lớn đến
quan hệ kinh tế và tài chính. Trong rất nhiều lĩnh vực hoạt động thì huy động
vốn và cho vay là hai lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn và tổng
tài sản của Ngân hàng. Trong đó, tín dụng là một hoạt động kinh doanh quan
trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong tài sản có sinh lời của ngân hàng. Trong các sản
phẩm tín dụng cung cấp trên thị trường thì tín dụng khách hàng cá nhân là một
mảng tín dụng quan trọng của ngân hàng. Thực tế cho thấy rằng các khoản cho
vay cá nhân chiếm một tỷ trọng lớn trong tổng doanh số cho vay. Thành công
của Ngân hàng Công Thương Việt Nam có sự đóng góp một phần không nhỏ từ
tín dụng khách hàng cá nhân. Bên cạnh đó thị trường tín dụng khách hàng cá
nhân đang là một thị trường đầy sôi động, với sự tham gia của hầu như tất cả
các ngân hàng. Trong đó, mảng cho vay đang có mức tăng trưởng cao đó là cho
vay tiêu dùng. Ngoài ra các mảng cho vay khác của tín dụng khách hàng cá
nhân như cho vay cá thể sản xuất kinh doanh, chứng minh tài chính, thẻ tín
dụng quốc tế…cũng đã có bước tăng trưởng tốt. Nắm bắt được nhu cầu của
thị trường, Ngân hàng Công Thương chi nhánh 6 đã ngày càng quan tâm đến
đối tượng khách hàng cá nhân cùng với sự điều chỉnh chính sách, điều chỉnh sản
phẩm phù hợp với thay đổi của thị trường, cho ra đời các sản phẩm mới đa
dạng, hấp dẫn giúp cho hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân khởi sắc, hiệu
quả nâng cao, phát triển` theo đúng định hướng cho vay phân tán theo mô hình
bán lẻ.


Phân tích đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng sẽ giúp ta thấy được tình
hình hoạt động tín dụng, biết được những mặt mạnh, mặt yếu của trong hoạt

động tín dụng của ngân hàng. Từ đó có những giải pháp hữu hiệu để nâng cao
hiệu quả, phát triển hoạt động tín dụng của Ngân hàng. Với những lý do trên nên
em đã chọn đề tài “Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng khách hàng cá
nhân tại Ngân hàng Công Thương Việt Nam Chi nhánh 6-TPHCM” làm đề
tài nghiên cứu cho bài báo cáo thực tập của mình.
Mục tiêu nghiên cứu:
 Mục tiêu chung:
Đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân, từ đó đề ra một số giải
pháp nhằm phát triển hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Công Thương Chi
nhánh 6-TPHCM.
 Mục tiêu cụ thể :
- Đánh giá khái quát hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân của Ngân hàng Công Thương Chi
nhánh 6-TPHCM qua 3 năm (2011- 2013 )
- Đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân của Ngân hàng Công Thương
Chi nhánh 6-TPHCM qua 3 năm (2011 – 2013 ).
- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân
hàng Công Thương Chi nhánh 6-TPHCM.

Phạm vi và đối tượng nghiên cứu:
Báo cáo được thực hiện tại Ngân hàng Công Thương Việt nam Chi nhánh 6-

TPHCM.
Báo cáo được thực hiện thông qua việc thu thập, phân tích số liệu của
Ngân hàng trong ba năm ( 2011 – 2013 ).
Đối tượng nghiên cứu là mảng tín dụng khách hàng cá nhân đang được triển khai tại
Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam Chi nhánh 6 TP.HCM


Nghiên cứu tập trung vào các hình thức cho vay khách hàng cá nhân và một phần thẻ
tín dụng quốc tế, không nghiên cứu hình thức bảo lãnh, chiết khấu giấy tờ có giá, cho thuê tài

chính.

Phương pháp nghiên cứu :
- Tham khảo các giáo trình giảng dạy, các tài liệu, luận văn, tạp chí các văn bản
pháp luật của Việt nam có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
- Thu thập số liệu thống kê từ các báo cáo tài chính, báo cáo tổng kết hoạt
động kinh doanh của Vietinbank nói chung và Vietinbank Chi nhánh 6 nói riêng
từ năm 2011 – 2013.
- Tham khảo ý kiến của các anh/chị nhân viên tại Chi Nhánh 6 ngân hàng Công
Thương Việt Nam về thực trạng tín dụng khách hàng các nhân của ngân hàng
TMCP Công Thương Việt Nam Chi nhánh 6.
Cấu trúc đề tài:
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận tổng kết thì báo cáo được chia làm 3
chương trọng tâm :
Chương 1 – Tổng quan về ngân hàng thương mại và tín dụng khách hàng cá nhân
Chương 2 – Thực trạng về hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP
Công Thương Việt Nam Chi nhánh 6.
Chương 3 – Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân
hàng Công Thương Việt Nam Chi nhánh 6.


13

CHƯƠNG 1.
TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ TÍN
DỤNG KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN
1.1.

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1.1. Khái niệm
Ngân hàng thương mại đã hình thành, tồn tại và phát triển hàng trăm năm gắn liền
với sự phát triển của kinh tế hàng hoá. Sự phát triển hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM)
đã có tác động rất lớn và quan trọng đến quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hoá, ngược
lại kinh tế hàng hoá phát triển mạnh mẽ đến giai đoạn cao nhất là nền kinh tế thị trường thì
NHTM cũng ngày càng được hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính không thể thiếu
được.
Ở Mỹ: Ngân hàng thương mại là công ty kinh doanh tiền tệ, chuyên cung cấp dịch vụ
tài chính và hoạt động trong ngành công nghiệp dịch vụ tài chính.
Đạo luật ngân hàng của Pháp (1941): Ngân hàng thương mại là những Xí nghiệp hay
cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác,
hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng tài nguyên đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về
chiết khấu, tín dụng và tài chính
Theo luật các tổ chức tín dụng [ 7 ]: Ngân hàng thương mại là loại ngân hàng trực tiếp
giao dịch với các Công ty, Xí nghiệp, tổ chức kinh tế, cơ quan đoàn thể và các cá nhân bằng
việc nhận tiền gửi, tiền tiết kiệm… cho vay và cung cấp các dịch vụ ngân hàng cho các đối
tượng nói trên. [ 2, 6]

1.1.2. Đặc điểm
− Ngân hàng thương mại là một tổ chức kinh tế
− Là doanh nghiệp hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ vì mục tiêu lợi nhuận.
− Hoạt động kinh doanh của NHTM được phân vào nhóm hoạt động kinh doanh có độ
rủi ro cao.
− Sự tồn tại của NHTM phụ thuộc nhiều vào sự tin tưởng của khách hàng.


14

− Các ngân hàng thương mại chịu ảnh hưởng dây chuyền với nhau

1.1.3. Vai trò
Qua quá trình hoạt động của các NHTM và đánh giá hiệu quả chung của toàn bộ nền
kinh tế ta có thể khẳng định vai trò của NHTM như sau:
Thứ nhất, các NHTM là một công cụ quan trọng thúc đẩy sự phát triển của sản xuất
lưu thông hàng hóa. Thông qua chức năng huy động vốn, cho vay, đầu tư và các dịch vụ khác
thì ngân hàng đã huy động nguồn vốn nhàn rỗi của nền kinh tế, cho vay dưới các hình thức
khác nhau đối với các ngành kinh tế, các vùng kinh tế và các thành phần kinh tế, đáp ứng nhu
cầu vốn của xã hội nhằm thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
Các ngân hàng đã thực hiện sự huy động được sức mạnh tổng hợp của nền kinh tế vào
quá trình sản xuất, lưu thông hàng hóa. Nếu như không có NHTM thì việc huy động của cải xã
hội vào quá trình SXKD bị đình trệ rất nhiều. Nhờ có NHTM mà tiền tiết kiệm của các cá
nhân, các tổ chức được huy động vào quá trình vận động của nền kinh tế. Nó trở thành chất “
dầu bôi trơn” cho bộ máy kinh tế hoạt động. Nó chuyển của cải, tài nguyên xã hội từ nơi chưa
sử dụng, còn tiềm năng vào quá trình sử dụng phục vụ SXKD nâng cao mức sống xã hội.
Thêm nữa với vai trò làm trung gian thanh toán, ngân hàng đã thực hiện các dịch vụ
trung gian thanh toán cho nền kinh tế do đó thúc đẩy nhanh quá trình thực hiện luân chuyển
hàng hóa, luân chuyển vốn trong xã hội, tiết kiệm chi phí thanh toán cho từng cá nhân doanh
nghiệp, nâng cao hiệu quả cho toàn bộ nền kinh tế. Đồng thời ngân hàng cũng giám sát các
hoạt động kinh tế góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh, tạo ra sự ổn định
trong kinh tế xã hội.
Ngày nay, có thể nói mọi quan hệ kinh tế đều thực hiện thông qua tiền tệ và chủ yếu là
thông qua hoạt động của hệ thống ngân hàng bên cạnh các tổ chức tài chính phi ngân hàng.
Thứ hai, NHTM cũng như các trung gian tài chính khác là công cụ thực hiện chính
sách tiền tệ của NHTW. Với chức năng tạo tiền, NHTM là một trong các chủ thể tham gia vào
trình cung ứng tiền, tạo ra khối lượng phương tiện thanh toán rất lớn trong nền kinh tế.
Để thưc hiện chính sách tiền tệ, NHTW phải sử dụng các công cụ điều tiết lượng trong
lưu thông, nhằm đạt được các mục tiêu của nền kinh tế vĩ mô, đặc biệt là mục tiêu ổn định tiền
tệ. Phần lớn các công cụ của chính sách tiền tệ chỉ được thực thi có hiệu quả với sự hợp tác

15

tích cực và có hiệu quả của các NHTM cũng như việc chấp hành quy định dự trữ bắt buộc,
quy chế thanh toán không dùng tiền mặt và nâng cao hiệu quả cho vay và đầu tư.

1.1.4. Chức năng
− Trung gian tín dụng: khi thực hiện chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng thương mại
đóng vai trò là cầu nối giữa người thừa vốn và người có nhu cầu về vốn. Với chức năng
này, ngân hàng thương mại vừa đóng vai trò là người đi vay, vừa đóng vai trò là người cho
vay và hưởng lợi nhuận là khoản chênh lệch giữa lãi suất tiền gửi và lãi suất cho vay và
góp phần tạo lợi ích cho tất cả các bên tham gia ( người gửi tiền, người đi vay). Đặc biệt là
đối với nền kinh tế, chức năng này có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng
kinh tế vì nó đáp ứng nhu cầu vốn để đảm bảo quá trình tái sản xuất được thực hiện liên
tục và mở rộng quy mô sản xuất. Chức năng trung gian tín dụng được xem là chức năng
quan trọng nhất của ngân hàng thương mại.
− Chức năng trung gian thanh toán: NHTM đóng vai trò thủ quỹ cho các doanh nghiệp và
cá nhân, thực hiện các thanh toán theo yêu cầu của khách hàng. Cung cấp cho khách hàng
nhiều phương tiện thanh toán tiện lợi như séc, ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, thẻ rút tiền, thẻ
thanh toán, thẻ tín dụng… Tùy theo nhu cầu, khách hàng có thể chọn cho mình phương
thức thanh toán phù hợp. Nhờ đó mà các chủ thể kinh tế không phải giữ tiền trong túi quá
nhiều khi đi ra ngoài mà họ có thể sử dụng một phương thức nào đó để thực hiện các
khoản thanh toán. Do vậy các chủ thể kinh tế sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí, thời gian,
lại đảm bảo thanh toán an toàn. Chức năng này vô hình chung đã thúc đẩy lưu thông hàng
hóa, đẩy nhanh tốc độ thanh toán, tốc độ lưu chuyển vốn, từ đó góp phần phát triển kinh tế.
− Chức năng tạo ra tiền bút tệ theo cấp số nhân: Chức năng này được thực thi trên cơ sở
hai chức năng khác của NHTM là chức năng tín dụng và chức năng thanh toán. Thông qua
chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng sử dụng số vốn huy động được để cho vay, số
tiền cho vay ra lại được khách hàng sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ trong
khi số dư trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng được coi là bộ phận của tiền
giao dịch, được họ sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ… Với chức năng này, hệ

thống NHTM đã làm tăng tổng phương tiện thanh toán trong nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu
thanh toán, chi trả của xã hội.[6]

1.1.5. Các nghiệp vụ của ngân hàng thương mại.


16

1.1.5.1.Nghiệp vụ nguồn vốn.
Nghiệp vụ huy động nguồn vốn là hoạt động tiền đề có ý nghĩa đối với bản thân ngân
hàng cũng như đối với xã hội. Trong nghiệp vụ này, ngân hàng thương mại được phép sử dụng
những công cụ và biện pháp cần thiết mà luật pháp cho phép để huy động các nguồn tiền nhàn
rỗi trong xã hội làm nguồn vốn tín dụng để cho vay đối với nền kinh tế.

a)

Vốn huy động:

Đây là nguồn vốn chủ yếu của các ngân hàng thương mại, thực chất là tài sản bằng
tiền của các chủ sở hữu mà ngân hàng tạm thời quản lý và sử dụng nhưng phải có nghĩa vụ
hoàn trả kịp thời, đầy đủ khi khách hàng yêu cầu. Nguồn vốn huy động là nguồn tài
nguyên to lớn nhất. Hình thành từ các hoạt động nhận tiền gửi như tiền gửi thanh toán, tiền
gửi tiết kiệm, phát hành giấy tờ có giá…Nguồn vốn huy động sẽ chiếm tỷ trọng lớn và
được sử dụng cho mục đích thiết lập dự trữ và cấp tín dụng.

b)

Vốn đi vay:

Nguồn vốn đi vay có vị trí quan trọng trong tổng nguồn vốn của ngân hàng thương mại

bao gồm:
− Vốn vay trong nước:
+ Vay ngân hàng trung ương: NHTW sẽ tiếp vốn cho ngân hàng thương mại thông qua
biện pháp chiết khấu, tái chiết khấu nếu các hồ sơ tín dụng cùng các chứng từ xin tái chiết
khấu có chất lượng. Làm như vậy, NHTW sẽ trở thành chỗ dựa và là người cho vay cuối cùng
đối với ngân hàng thương mại.
+ Vay các ngân hàng thương mại khác thông qua thị trường liên ngân hàng.
− Ngoài ra, các ngân hàng thương mại còn đi vay của ngân hàng nước ngoài, tổ

chức tài chính khác.
c)

Vốn tiếp nhận.

Đây là nguồn tiếp nhận từ các tổ chức tài chính ngân hàng, từ ngân sách nhà nước… để
tài trợ theo các chương trình, dự án về phát triển kinh tế xã hội, cải tạo môi trường,… nguồn
vốn này chỉ được sử dụng theo đúng đối tượng và mục tiêu đã được xác định.

d)

Vốn khác.


17

Đó là các nguồn vốn phát sinh trong quá trình hoạt động của ngân hàng (đại lý, chuyển
tiền, các dịch vụ ngân hàng…)

1.1.5.2.Nghiệp vụ sử dụng vốn.
Nghiệp vụ cho vay và đầu tư là nghiệp vụ sử dụng vốn quan trọng nhất, quyết định đến

khả năng tồn tại và hoạt động của ngân hàng thương mại. Đây là các nghiệp vụ cấu thành bộ
phận chủ yếu và quan trọng của tài sản Có của ngân hàng. Thành phần tài sản Có của ngân
hàng bao gồm:

a)

Dự trữ

Hoạt động tín dụng của ngân hàng nhằm mục đích kiếm lời, song cần phải bảo đảm an
toàn để giữ vững được lòng tin của khách hàng. Muốn có được sự tin cậy về phía khách hàng,
trước hết phải bảo đảm khả năng thanh toán: đáp ứng được nhu cầu rút tiền của khách hàng.
Muốn vậy các ngân hàng phải để dành một phần nguồn vốn không sử dụng đó để sẵn sàn đáp
ứng nhu cầu thanh toán. Phần vốn để dành này gọi là dự trữ. Dự trữ bao gồm:

+ Dự trữ sơ cấp: bao gồm tiền mặt, tiền gửi tại ngân hàng NN, tại các ngân hàng khác.
+ Dự trữ thứ cấp: là dự trữ không tồn tại bằng tiền mà bằng chứng khoán, nghĩa là các chứng
khoán ngắn hạn có thể bán để chuyển thành tiền một cách thuận lợi. Dự trữ thứ cấp bao gồm:
tín phiếu kho bạc, hối phiếu, các giấy tờ ngắn hạn khác.

b)

Cấp tín dụng.

− Cho vay: Ngân hàng thương mại được cho các tổ chức, cá nhân vay vốn dưới các hình thức
sau:
+ Cho vay ngắn hạn : thời hạn dưới 12 tháng, nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất,
kinh doanh, dịch vụ và đời sống.
+ Cho vay trung hạn, dài hạn: có thời hạn từ 12 tháng trở lên để thực hiện các dự án
đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và đời sống.
− Chiết khấu giấy tờ có giá: Ngân hàng thương mại được chiết khấu thương phiếu và các

giấy tờ có giá ngắn hạn khác đối với tổ chức, cá nhân và có thể tái chiết khấu các thương
phiếu và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác đối với các tổ chức tín dụng khác.
− Cho thuê tài chính: Ngân hàng thương mại được hoạt động cho thuê tài chính nhưng phải
thành lập công ty cho thuê tài chính riêng. Việc thành lập, tổ chức và hoạt động của công ty


18

cho thuê tài chính thực hiện theo Nghị định của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của
công ty cho thuê tài chính.
− Bảo lãnh ngân hàng: Ngân hàng thương mại được bảo lãnh vay, bảo lãnh thanh toán, bảo
lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh đấu thầu và các hình thức bảo lãnh ngân hàng khác bằng
uy tín và bằng khả năng tài chính của mình đối với người nhận bảo lãnh. Mức bảo lãnh đối
với khách hàng và tổng mức bảo lãnh của một ngân hàng thương mại không được vượt quá
tỷ lệ so với vốn tự có của ngân hàng thương mại.
− Thẻ tín dụng: Thẻ tín dụng là một hình thức thay thế cho việc thanh toán trực tiếp.

Hình thức thanh toán này được thực hiện dựa trên uy tín. Chủ thẻ không cần phải trả
tiền mặt ngay khi mua hàng. Thay vào đó, Ngân hàng sẽ ứng trước tiền cho người
bán và Chủ thẻ sẽ thanh toán lại sau cho ngân hàng khoản giao dịch. Thẻ tín dụng
cho phép khách hàng “trả dần” số tiền thanh toán trong tài khoản. Chủ thẻ không
phải thanh toán toàn bộ số dư trên bảng sao kê giao dịch hàng tháng. Tuy nhiên, Chủ
thẻ phải trả khoản thanh toán tối thiểu trước ngày đáo hạn đã ghi rõ trên bảng sao kê.
Thẻ tín dụng khác với thẻ ghi nợ vì tiền không bị trừ trực tiếp vào tài khoản tiền gửi
của chủ thẻ ngay sau mỗi lần mua hàng hoặc rút tiền mặt.
1.1.5.3.Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ
Để thực hiện được các dịch vụ thanh toán giữa các doanh nghiệp thông qua ngân hàng,
NHTM được mở tài khoản cho khách hàng trong và ngoài nước. Để thực hiện thanh toán giữa
các ngân hàng với nhau thông qua Ngân hàng Nhà nước, NHTM phải mở tài khoản tiền gửi tại
Ngân hàng Nhà nước nơi NHTM đặt trụ sở chính và duy trì tại đó số dư tiền gửi bắt buộc theo

quy định. Ngoài ra, chi nhánh của NHTM được mở tài khoản tiền gửi chi nhánh Ngân hàng
Nhà nước tỉnh, thành phố nơi đặt trụ sở của chi nhánh. Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân
quỹ của NHTM bao gồm các hoạt động sau:
•
•
•
•
•
•

Cung cấp các phương tiện thanh toán.
Thực hiện các dịch vụ thanh toán trong nước cho khách hàng.
Thực hiện dịch vụ thu hộ và chi hộ.
Thực hiện các dịch vụ thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Thực hiện dịch vụ thanh toán quốc tế khi được Ngân hàng Nhà nước cho phép.
Thực hiện dịch vụ thu và phát tiền mặt cho khách hàng.


19

•

Tổ chức hệ thống thanh toán nội bộ và tham gia hệ thống thanh toán quốc tế khi được

•

Ngân hàng Nhà nước cho phép.
Tham gia hệ thống thanh toán quốc tế khi được Ngân hàng Nhà nước cho phép.

1.1.5.4.Các hoạt động khác.

Ngoài các hoạt động chính bao gồm huy động tiền gửi, cấp tín dụng và cung cấp dịch
vụ thanh toán và ngân quỹ, NHTM còn có thể thực hiện một số hoạt động khác, bao gồm:
•

Góp vốn và mua cổ phần: NHTM được dùng vốn điều lệ và quỹ dự trữ để góp vốn,
mua cổ phần của các doanh nghiệp và các tổ chức tín dụng khác trong nước theo quy
định của pháp luật. Ngoài ra, NHTM còn được góp vốn, mua cổ phần và liên doanh

•

với ngân hàng nước ngoài để thành lập ngân hàng liên doanh.
Tham gia thị trường tiền tệ: NHTM được tham gia thị trường tiền tệ, theo quy định của

•

NHNN, thông qua các hình thức mua bán các công cụ của thị trường tiền tệ.
Kinh doanh ngoại hối: NHTM được phép trực tiếp kinh doanh hoặc thành lập công ty
trực thuộc để kinh doanh ngoại hối và vàng trên thị trường trong nước và thị trường

•

quốc tế.
Ủy thác nhận ủy thác: NHTM được ủy thác, nhận ủy thác làm đại lý trong các lĩnh vực
liên quan đến hoạt động ngân hàng, kể cả việc quản lý tài sản, vốn đầu tư của tổ chức,

•

cá nhân trong và ngoài nước theo hợp đồng ủy thác, đại lý.
Cung cấp dịch vụ bảo hiểm: NHTM được cung ứng dịch vụ bảo hiểm, được thành lập
công ty trực thuộc hoặc liên doanh để kinh doanh bảo hiểm theo quy định của pháp

•

luật.
Tư vấn tài chính: NHTM được cung ứng các dịch vụ tư vấn tài chính, tiền tệ cho khách
hàng dưới hình thức tư vấn trực tiếp hoặc thành lập công ty tư vấn trực thuộc ngân

•

hàng.
Bảo quản vật quý giá: NHTM dược thực hiện các dịch vụ bảo quản vật quý, giấy tờ có
giá, cho thuê tủ két, cầm đồ và các dịch vụ khác có liên quan theo quy định của pháp
luật.

1.2.

TÍN DỤNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.2.1. Khái niệm


20

Tín dụng là một phạm trù kinh tế khách quan, có quá trình ra đời, tồn tại và phát triển
cùng với sự phát triển của kinh tế hàng hóa. Nó phản ánh mối quan hệ vay mượn giữa các chủ
thể dựa trên nguyên tắc hoàn trả. Theo đó, người cho vay sẽ chuyển giao quyền sử dụng của
hàng hóa hoặc tiền tệ thuộc sở hữu của mình sang người vay và người vay có nghĩa vụ hoàn
trả lại người cho vay một lượng giá trị lớn hơn lượng giá trị ban đầu đã nhận.
Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ tín dụng.

Trong đó, tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ ngân
hàng sang cho khách hàng (tổ chức, cá nhân) trong một thời gian nhất định với một khoản chi
phí nhất định. Nói cách khác, tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa ngân hàng với các
tổ chức, cá nhân được thực hiện dưới hình thức: ngân hàng đứng ra huy động vốn bằng tiền và
cho vay với các đối tượng trên. [1, 3]
Tín dụng ngân hàng vừa là tín dụng mang tính chất sản xuất kinh doanh do gắn liền
với hoạt động sản xuất kinh doanh vừa là tín dụng tiêu dùng, không gắn liền với hoạt động sản
xuất kinh doanh. Song, nghiệp vụ tín dụng ngân hàng luôn đảm bảo 3 nguyên tắc cơ bản:
 Hoàn trả nợ đúng hạn cả vốn gốc và lãi.
 Sử dụng vốn tín dụng đúng mục đích cam kết và có hiệu quả.
 Tiền vay phải được bảo đảm bằng tài sản (trừ trường hợp cho vay tín chấp, không có
tài sản đảm bảo).

1.2.2. Đặc điểm
Đối tượng của tín dụng ngân hàng là vốn tiền tệ, nghĩa là ngân hàng huy động vốn và
cho vay bằng tiền.


21

Trong tín dụng ngân hàng, các chủ thể của nó được xác định một cách rõ ràng, trong
đó ngân hàng là người cho vay, còn các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế cá nhân là người đi
vay.
Tín dụng ngân hàng vừa là tín dụng mang tính chất sản xuất kinh doanh gắn với hoạt
động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp vừa là tín dụng tiêu dùng không gắn với sản
xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, vì vậy quá trình vận động và phát triển của tín dụng
ngân hàng không hoàn toàn phù hợp với quá trình phát triển của sản xuất và lưu thông hàng
hóa.
Tín dụng ngân hàng thúc đẩy quá trình tập trung và điều hòa vốn giữa các chủ thể
trong nền kinh tế.

1.2.3. Phân loại
Có nhiều cách phân loại tín dụng ngân hàng thương mại dựa vào các căn cứ khác nhau
tùy theo mục đích nghiên cứu và thường được phân loại theo một số tiêu thức sau:

1.2.3.1.Dựa vào thời gian cấp tín dụng
•

Cho vay ngắn hạn: Tối đa đến 12 tháng, được xác định phù hợp với chu kỳ sản

xuất kinh doanh và khả năng trả nợ của khách hàng.
• Cho vay trung và dài hạn: thời hạn cho vay được xác định phù hợp với thời gian
thu hồi của vốn đầu tư, khả năng trả nợ của khách hàng và tính chất nguồn vốn
của tổ chức tín dụng.
+ Thời hạn cho vay trung hạn: từ trên 12 tháng đến 60 tháng.
+ Thời hạn cho vay dài hạn: trên 60 tháng trở lên nhưng không quá thời gian hoạt động
còn lại theo quyết định thành lập hoặc giấy phép thành lập đối với pháp nhân và không quá 15
năm đối với dự án đầu tư phục vụ đời sống.

1.2.3.2.Dựa vào thành phần kinh tế.
−
−
−
−
−

Cho vay doanh nghiệp nhà nước
Cho vay kinh tế tập thể
Cho vay kinh tế tư nhân
Cho vay kinh tế cá thể

Cho vay kinh tế hỗn hợp

1.2.3.3.Dựa vào mức độ đảm bảo


22

Các ngân hàng có thể đảm bảo hay không đảm bảo tùy thuộc vào mức độ tín nhiệm
của ngân hàng đối với khách hàng vay cũng như độ rủi ro của phương án xin vay.
Từ đảm bảo của khách hàng ở đây chỉ được hiểu là bảo đảm bằng tài sản thế chấp, cầm
cố hay bảo lãnh của bên thứ ba. Cách bảo đảm này có mục đích giảm bớt rủi ro mất mát trong
trường hợp người vay không trả được nợ hay không muốn trả nợ khi đến hạn. Các tài sản được
đem đi thế chấp thường là các bất động sản trong khi các tài sản đem cầm cố lại là các động
sản nhỏ, vật tư hàng hóa, chứng khoán và các giấy tờ có giá khác… Yêu cầu cơ bản đối với
các tài sản đem đi thế chấp, cầm cố là chúng phải có tính thị trường tức là có khả năng thanh
lý được.

1.2.3.4.Dựa vào phương thức cho vay
− Cho vay theo món vay
− Cho vay theo hạn mức tín dụng.

1.2.3.5.Dựa vào phương thức hoàn trả nợ vay
− Cho vay chỉ có một kỳ hạn trả nợ hay vay trả nợ một lần khi đáo hạn.
− Cho vay có nhiều kỳ hạn trả nợ hay còn gọi là cho vay trả góp..

1.2.3.6.Dựa vào nguồn phát sinh các khoản tín dụng
− Cho vay trực tiếp: ngân hàng cấp vốn trực tiếp cho người có nhu cầu, đồng thời

người đi vay trực tiếp hoàn trả nợ vay cho ngân hàng.
− Cho vay gián tiếp : là khoản cho vay được thực hiện thông qua một tổ chức

trung gian và tổ chức trung gian đó sẽ cung ứng vốn vào thị trường.
Việc phân loại có ý nghĩa giúp ngân hàng đánh giá, lựa chọn cách thức cho vay cũng
như khách hàng tốt nhất, trên cơ sở đó nghiên cứu thể lệ và chính sách tín dụng phù hợp.
Trong thực tế kinh doanh ngân hàng chúng ta thường xem xét chủ yếu là các loại hình tín dụng
ngắn hạn là chủ yếu. Khi phân chia các loại hình tín dụng ngắn hạn người ta thường nhìn dưới
gốc độ các sản phẩm tín dụng hay còn được gọi là kỹ thuật cấp tín dụng.

1.3.

TÍN DỤNG KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN

1.3.1. Khái niệm
Tín dụng khách hàng cá nhân là hình thức tín dụng mà trong đó NHTM đóng vai trò là
người chuyển nhượng quyền sử dụng vốn của mình cho khách hàng cá nhân hoặc hộ gia đình


23

sử dụng trong một thời hạn nhất định phải hoàn trả cả gốc và lãi với mục đích phục vụ đời
sống hoặc phục vụ sản xuất kinh doanh dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể.
Ngày nay, khái niệm về tín dụng khách hàng cá nhân được mọi người hiểu nghĩa rộng
hơn: tín dụng khách hàng cá nhân là các khoản vay mà ngân hàng cấp phát cho cá nhân, hộ gia
đình có những nguồn thu nhập khác nhau: từ lương, kinh doanh,… hợp pháp. Mục đích vay
mượn đa dạng như: mua nhà, xây dựng hay sửa chữa nhà ở, mua xe, học hành, du lịch,...

1.3.2. Đặc điểm
Tín dụng khách hàng cá nhân là loại hình tín dụng khác biệt so với tín dụng doanh
nghiệp, với những đặc điểm sau đây :

1.3.2.1.Quy mô mỗi khoản vay nhỏ, số lượng các khoản vay nhiều.
Khách hàng cá nhân thường có hai mục đích vay :
Thứ nhất là cá nhân, hộ gia đình vay để bổ sung vốn kinh doanh. Quyền hoạt
động sản xuất kinh doanh của cá nhân, hộ gia đình được pháp luật thừa nhận, nhưng do
năng lực hạn chế nên hoạt động kinh doanh thường không có quy mô lớn.
Thứ hai là cá nhân vay đáp ứng nhu cầu vốn để tiêu dùng. Khoản vay cá nhân
cho mục đích này trực tiếp phục vụ chi tiêu cho cuộc sống như mua nhà đất, mua sắm
vật dụng gia đình, xây dựng, sửa chữa nhà, du học,…
Số tiền cho vay hai mục đích này đều bị giới hạn bởi những điều kiện từ ngân
hàng đó là: tính hợp lý của nhu cầu vốn, khả năng trả nợ và tài sản đảm bảo. Tuy nhiên,
số lượng các khoản tín dụng khách hàng cá nhân là rất lớn do hai nguyên nhân:
−

Số lượng khách hàng cá nhân đông do đối tượng của loại hình cho vay này là
mọi cá nhân trong xã hội, từ những người có thu nhập cao đến những người có

−

thu nhập trung bình và thấp.
Nhu cầu tín dụng phong phú và đa dạng của khách hàng cá nhân, vì khi chất
lượng cuộc sống và trình độ dân trí được nâng cao, người dân càng có nhu cầu
vay ngân hàng để cải thiện và nâng cao mức sống.
1.3.2.2.Tín dụng khách hàng cá nhân thường dẫn đến các rủi ro.

 Rủi ro do thông tin bất cân xứng


24

Khi thẩm định cho vay thì thông tin về bản thân khách hàng là một trong những

yếu tố quan trọng để ngân hàng đưa đến quyết định cho vay, bên cạnh tính hợp lý và
hợp pháp của nhu cầu vốn, khả năng trả nợ và tài sản đảm bảo.
Đối với khách hàng là tổ chức, việc nắm bắt thông tin khách hàng là tương đối
thuận lợi do có rất nhiều nguồn thông tin được công khai như : báo cáo tài chính, thông
tin xếp hạng tín dụng, tình hình nộp thuế, uy tín quan hệ với các đối tác…
Ngược lại, đối với khách hàng cá nhân, việc đánh giá nhân thân, nguồn trả nợ,
mục đích sử dụng vốn vay thường khó đầy đủ và rõ ràng dẫn đến rủi ro thông tin bất
cân xứng, khiến cho việc thẩm định khách hàng thiếu chính xác. Nguồn trả nợ chủ yếu
của khách hàng cá nhân là từ thu nhập ổn định ở thời điểm hiện tại. Do vậy, nếu người
vay gặp vấn đề về sức khỏe, mất việc làm hay gặp các biến cố bất ngờ ảnh hưởng đến
thu nhập thì sẽ không trả được nợ vay cho ngân hàng.
 Rủi ro tác nghiệp

Do đặc điểm của tín dụng khách hàng cá nhân là quy mô mỗi khoản vay nhỏ
nhưng lượng khoản vay nhiều, vì vậy để có thể đáp ứng tối đa nhu cầu khách hàng
nhằm nâng cao kết quả công việc đòi hỏi sự phục vụ nhanh chóng của CBTD. Do đó,
trong quá trình thẩm định hồ sơ tín dụng các cán bộ thường hay chủ quan, thậm chí lợi
dụng sự lỏng lẻo của công tác quản lý và sơ hở của quy định để lừa đảo chiếm đoạt tài
sản của khách hàng, hoặc thông đồng với khách hàng gây ra những tổn thất cho ngân
hàng.
Rủi ro này còn tăng lên đối với cho vay tín chấp, do ngân hàng cấp tín dụng trên
cơ sở thẩm định uy tín của khách hàng tốt hay xấu mà không có biện pháp đảm bảo
bằng tài sản. Trong trường hợp đó, nếu khách hàng thực sự không có khả năng trả nợ
vay hoặc có khả năng, nhưng không có ý chí trả nợ vay trong khi việc quản lý thông tin
về sự thay đổi nơi cư trú, công việc của khách hàng là một điều không dễ dàng thì sẽ
rất khó khăn cho ngân hàng khi xử lý khoản vay để thu hồi nợ.
 Rủi ro khách hàng


25

Công tác quản lý kinh doanh của một số hộ gia đình, cá nhân còn hạn chế, tình hình
sản xuất kinh doanh thiếu ổn định, vững chắc.
Năng lực quản lý kinh doanh yếu kém dẫn đến kinh doanh thua lỗ không thanh toán
được nợ đến hạn cho ngân hàng dẫn đến nợ quá hạn. Đầu tư vào nhiều lĩnh vực không được
khuyến khích, có độ rủi ro cao, phi sản xuất kinh doanh vượt quá khả năng quản lý là nguyên
nhân dẫn đến sự phá sản của phương án kinh doanh đầy khả thi mà lẽ ra nó phải thành công
trên thực tế. Khách hàng sử dụng vốn vay sai mục đích, không có thiện chí trong việc trả nợ
vay.

1.3.2.3.Tín dụng khách hàng cá nhân thường tốn kém nhiều chi phí.
Do đặc điểm của khách hàng cá nhân là số lượng nhiều và phân tán rộng nên để
duy trì và phát triển tín dụng cá nhân sẽ tốn kém nhiều chi phí cho các công tác :
− Mở rộng hệ thống mạng lưới, quảng cáo, tiếp thị tạo thuận lợi trong việc tiếp

cận đối tượng khách hàng cá nhân ở từng địa bàn, khu vực.
− Phát triển nhân sự đầy đủ nhằm phục vụ khách hàng nhanh chóng, chính xác từ
khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định đến quyết định cho vay, giải ngân và thu nợ.

− Các chi phí liên quan như : chi phí quản lý, văn phòng phẩm, điện, nước, điện

thoại, công tác hỗ trợ CBTD…
1.3.3. Vai trò
Có thể nói rằng hầu hết các chủ thể trong nền kinh tế, dù là trực tiếp hay gián tiếp cũng
đều được hưởng những lợi ích do hoạt động của ngân hàng mang lại. Hoạt động tín dụng
khách hàng cá nhân cũng không là ngoại lệ khi có những vai trò sau đây:

1.3.3.1.Đối với nền kinh tế xã hội.
 Góp phần tạo sự năng động cho các thành phần kinh tế

Tín dụng khách hàng cá nhân là kênh hỗ trợ vốn để người dân trang trải các chi
phí phát sinh trong cuộc sống từ thỏa mãn nhu cầu thiết yếu cho đến nhu cầu xa xỉ với
chi phí đắt đỏ, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Để có thể đáp ứng nhu cầu ngày
càng tăng của khách hàng, buộc các thành phần kinh tế phải đẩy mạnh sản xuất, do đó
tạo nhiều công ăn việc làm, tạo ra những khác biệt tích cực giúp tăng khả năng cạnh
tranh trước các đối thủ trong và ngoài nước trong thời kỳ hội nhập.