Nâng cao khả năng thắng thầu của các nhà thầu trong nước ( doanh nghiệp nhà nước) trong đấu thầu xây lắp quốc tế

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời nói đầu
Thực hiện chính sách đổi mới của Đảng và nhà nớc, những năm qua khối l-
ợng đầu t nói chung và đầu t nớc ngoài nói riêng đã tăng lên rõ rệt. Nhiều công
trình quy mô lớn có công nghệ, kỹ thuật mới mà các nhà thầu xây dựng và t vấn xây
dựng của Việt nam cha đảm đơng đợc, đòi hỏi phải đấu thầu quốc tế. Đến nay đã có
nhiều nhà thầu pháp nhân nớc ngoài vào thực hiện t vấn xây dựng xây lắp công
trình tại Việt nam. Việc quy định các nhà thầu phải liên doanh liên kết với nhà thầu
Việt nam hoặc phải thuê thầu phụ Việt nam đã thực hiện một phần việc bảo hộ thị
trờng xây dựng trong nớc, tạo điều kiện cho các nhà thầu Việt nam có điều kiện học
hỏi, nâng cao trình độ quản lý và tiếp cận với công nghệ, kỹ thuật tiên tiến. Nhờ đó
một số nhà thầu đã vơn lên, tham dự và trúng thầu một số gói thầu lớn thuộc các dự
án (DA) có đấu thầu quốc tế.
Tuy nhiên đứng trớc thực trạng những công trình đợc xây dựng ngay trên đất
nớc mình mà tất cả mọi công việc vẫn lệ thuộc vào ngời nớc ngoài. Không phải chỉ
bị bóp nghẹt về khả năng tài chính mà còn làm giảm đi vị thế cũng nh khả năng
nắm bắt khoa học kỹ thuật. Nếu không nhanh chóng tự làm chủ DA thì không
những không đem lại công việc thực sự cho ngời lao động mà giá trị kinh tế thu đợc
cho đất nớc bị chia sẻ. Chính vì vậy em đã lựa chọn đề tài: Nâng cao khả năng
thắng thầu của nhà thầu trong nớc (Doanh nghiệp nhà nớc) trong đấu thầu
xây lắp quốc tế. Do bản thân còn thiếu kinh nghiệm trong thực tế cũng nh hạn chế
về mặt lý luận nên đề án không tránh khỏi nhiều thiếu sót, rất mong đợc sự góp ý
của các thầy cô giáo và các bạn để các bài viết sau đợc hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn sự hớng dẫn nhiệt tình của cô giáo, Thạc sĩ Trần
Thị Mai Hơng, giảng viên thuộc bộ môn Kinh tế Đầu t, ĐH KTQD HN, ngời đã góp
phần giúp cho đề án này đợc hoàn thiện hơn.


1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chơng I: các vấn đề Lý luận chung

i. Đấu thầu
1. Khái niệm đấu thầu
Đấu thầu là một hình thức kinh doanh dựa vào tính chất cạnh tranh công khai
của thị trờng, không có cạnh tranh thì không có đấu thầu và cũng không cần đến
đấu thầu. Có thể nói đấu thầu là phơng thức giao dich đặc biệt. Trong một vụ kinh
doanh mua bán hay xây dựng các công trình dân sự có liên quan đến nhiều ngời,
nhiều bên khác nhau thì ngời ta thờng áp dụng hoặc bắt buộc phải áp dụng hình
thức đấu thầu cạnh tranh công khai.
Theo quy chế đấu thầu hiện nay của Việt nam, đấu thầu là quá trình lựa chọn
nhà thầu đáp ứng các yêu cầu của bên mời thầu. Bên mời thầu là chủ DA, chủ đầu t
hoặc pháp nhân đại diện hợp pháp của chủ DA, chủ đầu t đợc giao trách nhiệm thực
hiện công việc đấu thầu. Nhà thầu là tổ chức kinh tế có đủ t cách pháp nhân tham
gia đấu thầu. Nhà thầu là nhà xây dựng trong đấu thầu xây lắp, là nhà cung cấp
trong đấu thầu mua sắm hàng hóa, nhà t vấn trong đấu thầu tuyển chọn t vấn, là nhà
đầu t trong đấu thầu lựa chọn đối tác đầu t.
2.Vai trò của đấu thầu
Hành vi đấu thầu là một hình thức cạnh tranh văn minh trong nền kinh tế thị tr-
ờng phát triển nhằm lựa chọn nhà thầu đáp ứng các yêu cầu kinh tế kỹ thuật của chủ
đầu t. Nh vậy đấu thầu ra đời và tồn tại với mục tiêu nhằm thực hiện tính cạnh
tranh, công bằng, minh bạch để lựa chọn ra nhà thầu phù hợp nhất và bảo đảm hiệu
quả kinh tế của một dự án đầu t.
Đấu thầu có vai trò đảm bảo bốn nội dung: hiệu quả - cạnh tranh - công bằng -
minh bạch. Hiệu quả có thể về mặt tài chính hoặc về thời gian hay một tiêu chí nào
khác tuỳ thuộc vào mục tiêu của DA. Muốn đảm bảo hiệu quả cho DA phải tạo điều
kiện cho nhà thầu cạnh tranh công khai ở phạm vi rộng nhất có thể nhằm tạo ra sự
công bằng, đảm bảo lợi ích cho các bên. Với các DA có tổng đầu t lớn, có gía trị về
mặt kinh tế hoặc xã hội thì công tác đấu thầu là một khâu quan trọng không thể
thiếu và đấu thầu phải tuân thủ theo quy định của nhà nớc hoặc tổ chức tài chính
cho vay vốn.
Đấu thầu mang lại lợi ích to lớn đối với chủ đầu t, nhà thầu và nền kinh tế quốc

dân nói chung.
2.1.Vai trò với chủ đầu t:
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
-Thực hiện có hiệu quả yêu cầu về chất lợng công trình, tiết kiệm đợc vốn đầu t
xây dựng cơ bản, bảo đảm tiến độ xây dựng công trình.
-Thông qua đấu thầu xây lắp, tăng cờng quản lý vốn đầu t, tránh thất thoát lãng
phí.
-Bảo đảm quyền chủ động, tránh tình trạng phụ thuộc vào một nhà xây dựng
trong xây dựng công trình.
-Tạo môi trờng cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh giữa các doanh nghiệp xây
dựng.
-Cho phép chủ đầu t nâng cao trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ kinh tế kỹ thuật
của chính các chủ đầu t.
2.2.Vai trò đối với nhà thầu
-Tham dự đấu thầu và hớng tới mục tiêu thắng thầu, các nhà thầu phải tự hoàn
thiện mình trên tất cả phơng diện.
-Nhờ nguyên tắc công khai và bình đẳng trong đấu thầu: các nhà thầu cạnh tranh
bình đẳng trên thơng trờng, các nhà thầu phải phát huy tối đa tính chủ động trong
việc tìm kiếm các cơ hội tham dự đấu thầu và kí kết hợp đồng (khi trúng thầu) tạo
công ăn việc làm cho ngời lao động, phát triển sản xuất.
-Nhờ đấu thầu, các nhà thầu phải đầu t có trọng điểm nhằm nâng cao năng lực
công nghệ và kỹ thuật của mình. Từ đó sẽ nâng cao năng lực của doanh nghiệp
trong tham gia đấu thầu.
-Để đạt mục tiêu thắng thầu, các công ty xây lắp phải tự hoàn thiện các mặt
quản lý, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý trong tham gia đấu thầu và
thực hiện công trình đã thắng thầu.
-Thông qua phơng thức đấu thầu, các công ty xây lắp sẽ tự nâng cao hiệu quả
công tác quản trị chi phí kinh doanh, quản lý tài chính, thúc đẩy nâng cao hiệu quả
kinh tế khi giá bỏ thầu thấp nhng vẫn thu đợc lợi nhuận.

2.3.Vai trò đối với nền kinh tế quốc dân
-Đấu thầu góp phần nâng cao hiệu quả của công tác quản lý nhà nớc về đầu t và
xây dựng, hạn chế và loại trừ đợc tình trạng thất thoát, lãng phí vốn đầu t.
-Đấu thầu góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực xây
dựng cơ bản nói riêng và toàn nền kinh tế nói chung.
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
-Đấu thầu tạo ra môi trờng cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh giữa các đơn vị
xây dựng. Đây là động lực to lớn thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp xây
dựng nớc ta và tạo điều kiện ứng dụng khoa học kỹ thuật, đổi mới công nghệ xây
dựng, từng bớc hội nhập với khu vực và thế giới.
3.Hình thức và phơng thức đấu thầu
Hình thức lựa chọn nhà thầu dựa trên số lợng nhà thầu tham gia đấu thầu để
phân chia. Có 7 hình thức đấu thầu:
-Đấu thầu rộng rãi : Đây là hình thức đấu thầu không hạn chế số lợng nhà thầu
tham gia.
-Đấu thầu hạn chế : Bên mời thầu mời một số nhà thầu có đủ năng lực tham dự
đấu thầu. Tuỳ theo quy định của mỗi nớc mà số nhà thầu tối thiểu đợc mời là bao
nhiêu. Theo quy chế Đấu thầu của Việt nam thì số nhà thầu tối thiểu là 5.
-Chỉ định thầu : Đây là hình thức chọn trực tiếp nhà thầu đáp ứng yêu cầu của
gói thầu để thơng thảo hợp đồng.
-Chào hàng cạnh tranh.
-Mua sắm trực tiếp.
-Tự thực hiện : Hình thức này áp dụng đối với các gói thầu mà chủ đầu t có đủ
năng lực thực hiện.
-Mua sắm đặc biệt.
Trong đấu thầu có 3 phơng thức đấu thầu, dựa vào cách thức nộp hồ sơ để
phân chia:
-Phơng thức một túi hồ sơ.
-Phơng thức hai túi hồ sơ.

-Phơng thức hai giai đoạn.
Loại hình đấu thầu
Đấu thầu có 4 loại hình, phụ thuộc vào đặc điểm của đối tợng mua bán để phân
chia:
- Đấu thầu tuyển chọn t vấn.
- Đấu thầu xây lắp.
- Đấu thầu mua sắm hàng hóa và các dịch vụ khác.
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Đấu thầu lựa chọn đối tác thực hiện dự án.
Trong phạm vi đề tà này, tôi chỉ xin đi sâu vào tìm hiểu loại hình đấu thầu xây
lắp và cụ thể là đấu thầu xây lắp Quốc tế.
II. Đấu thầu xây lắp ( Đấu thầu xây lắp quốc tế )
1.Khái niệm
Đấu thầu xây lắp là đấu thầu các công việc có liên quan đến xây dựng, lắp đặt
công trình và các hạng mục công trình nhằm lựa chọn ra nhà thầu xây lắp có thể
đáp ứng đợc yêu cầu kỹ thuật của công việc với mức chi phí hợp lý nhất. Nhà thầu
xây dựng có thể là nhà thầu trong nớc hoặc nhà thầu quốc tế. Đối với đấu thầu xây
lắp có sự tham gia của nhà thầu quốc tế thì đợc gọi là đấu thầu xây lắp quốc tế. Các
công việc xây lắp đợc chia thành các gói thầu tuỳ theo tính chất kỹ thuật hoặc trình
tự thực hiện DA có quy mô hợp lý và bảo đảm tính đồng bộ của DA. Gói thầu có
thể là toàn bộ DA hoặc một phần công việc của DA.
2.Vai trò của hoạt động xây lắp trong nền kinh tế và sự cần thiết phải có đấu
thầu xây lắp
Công cuộc đổi mới đã tạo nên những biến đổi sâu sắc trong lĩnh vực xây dựng.
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế quốc dân, vị trí của ngành xây
dựng trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội (KTXH) ngày càng quan trọng.
Trong nền kinh tế thị trờng, xây dựng là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn.
Thực tế cho thấy trong những năm qua, mỗi năm nhà nớc đã phải chi trên dới 150
nghìn tỷ đồng vốn đầu t cho xây dựng cơ bản, chiếm khoảng 30% GDP. Điều đó

chứng tỏ rằng xây dựng quan trọng đến mức nào.
Xây dựng tạo ra những tiền đề vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng và những tài sản
cố định mới, phục vụ đời sống con ngời và tạo điều kiện cho các ngành kinh tế khác
phát triển. Có thể nói hoạt động xây dựng bao gồm những công việc sau:
-Thăm dò khảo sát thiết kế
-Xây dựng mới, xây dựng lại công trình
-Cải tạo mở rộng, nâng cấp, hiện đại hoá công trình
-Sửa chữa lớn nhà cửa vật kiến trúc
-Lắp đặt thiết bị máy móc vào công trình
-Cho thuê phơng tiện máy móc thi công có ngời điều khiển đi kèm.
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Sản phẩm của xây dựng (sản phẩm chính của nó là sản phẩm xây lắp) là
những công trình xây dựng và những bộ phận cấu thành nên chúng, cùng những giá
trị công việc có tính chất xây lắp do lao động trong lĩnh vực xây dựng sáng tạo ra.
Sản phẩm của hoạt động xây dựng có những đặc điểm sau :
-Có tính chất đơn chiếc, tồn tại lâu dài, có thể tích lớn, chu kỳ sản xuất dài, sử
dụng vốn lớn, vốn chu chuyển chậm.
-Đợc xây dựng cố định tại một vị trí nhất định nên nơi xây dựng cũng là nơi tiêu
thụ sản phẩm.
Do tính chất, đặc điểm của hoạt động xây dựng nh vậy nên nó ảnh hởng lớn tới
những hoạt động khác. Chỉ cần một vài sai sót nhỏ trong qúa trình thực hiện xây lắp
đã gây ra các tác hại khôn lờng. Ví dụ: DA xây dựng một cây cầu. Trong quá trình
khảo sát địa chất do không thăm dò kỹ lỡng, cẩn thận nên không biết đợc lòng sông
bị sụt cát. DA vẫn đợc tiến hành thi công. Trong quá trình xây dựng thì không thể
đổ đợc bê tông chân cầu do sụt lún cát. DA lúc này bị chậm tiến độ vì tiến hành
khảo sát đo đạc lại dòng sông, lu lợng nớc chảy v.v.. Lúc này các nguồn lực nh: lao
động, máy móc nằm một chỗ, chỉ khảo sát, thiết kế mới đợc hoàn thành thì DA mới
đợc tiếp tục. Nh vậy chỉ cần sai sót ở một điểm nút nào đó trong hoạt động xây lắp
cũng gây ra những tác hại lớn: hao phí tiền của, sức lao động và lãng phí về mặt

thời gian.
Có thể nói, hoạt động xây lắp không chỉ tạo ra những sản phẩm có giá trị về mặt
kinh tế mà còn mang tính văn hoá. Sản phẩm xây lắp thờng có thời gian tồn tại lâu
dài, có những sản phẩm trờng tồn với thời gian. Các công trình kiến trúc nh: thánh
địa Mỹ Sơn, lăng tẩm của vua chúa ở cố đô Huế, thành nhà Hồ ở Thanh Hoá đều là
sản phẩm của hoạt động xây lắp. Đấy đều là những di tích có ý nghĩa về mặt lịch
sử, là những công trình mà ngời xa đã xây dựng nên. Các công trình đó đã đợc thiết
kế và xây dựng rất công phu. Nếu không thì chắc hẳn nó không tồn tại đến ngày
nay. Các sản phẩm xây lắp này gắn chặt với yếu tố văn hoá và nó trở thành vô giá.
Nh vậy hoạt động xây dựng và sản phẩm của nó giữ vai trò quan trọng trong nền
kinh tế cũng nh trong đời sống con ngời. Ngời ta phải huy động rất nhiều nguồn lực
với khối lợng quy mô không phải là nhỏ để hoạt động xây dựng đó đợc diễn ra và
tạo ra những sản phẩm hoàn thiện nhất trong khả năng có thể. Nếu sản phẩm xây
lắp xảy ra những sự cố mà nguyên nhân lại chính do hoạt động xây lắp tạo ra thì
những nguồn lực đã đầu t sẽ trở nên lãng phí. Chính vì vậy các công việc của hoạt
động xây lắp nh thiết kế, thi công cần phải đợc thực hiện một cách chặt chẽ, đảm
bảo chất lợng với mức chi phí hợp lý nhất.
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Trong điều kiện nền kinh tế thị trờng, sản xuất kinh doanh xây dựng là một lĩnh
vực hoạt động mang nhiều yếu tố rủi ro do rất nhiều nguyên nhân chủ quan và
khách quan gây ra. Các DA đầu t xây dựng thờng có đặc tính là đợc lập ra trớc khi
thực hiện một vài năm thậm chí 5 đến 10 năm. Khó khăn và cũng là đặc trng của
DA là chịu tác động bởi tính bất định của những biến chuyển kinh tế, kỹ thuật, xã
hội. Đặc biệt là với các DA lớn và dài hạn, nhiều biến cố đột xuất xảy ra trong quá
trình thực hiện DA và do không có sự nhìn nhận trớc nên đã gây ra những tổn hại
nghiêm trọng. Có thể nói hoạt động xây lắp là hoạt động chứa nhiều yếu tố rủi ro.
Đối với các rủi ro, nếu không biết phòng tránh sẽ ảnh hởng rất lớn đến tiến độ xây
dựng, chất lợng công trình, hiệu quả vốn đầu t và gây ra những tổn thất không nhỏ
cho các doanh nghiệp xây dựng nói riêng và nền kinh tế quốc dân nói chung. Rủi ro

đối với những DA xây dựng là khả năng DA không đợc thực hiện đúng nh mục tiêu
dự kiến về thời gian hoàn thành, chi phí thực hiện hoặc về tiêu chuẩn kỹ thuật. Một
trong những cách chuyển đổi rủi ro là đấu thầu. Đấu thầu là hình thức mà thông qua
nó chủ đầu t có thể hạn chế về rủi ro đối với DA của mình. Đấu thầu giúp cho chủ
đầu t chọn ra đợc nhà thầu có đủ năng lực thực hiện DA với mức chi phí hợp lý mà
chủ đầu t có thể chấp nhận đợc.
Với nhiều ngành, quá trình tiêu thụ sản phẩm thờng xảy ra sau giai đoạn sản
xuất còn ở ngành xây dựng, đặc biệt trong lĩnh vực xây lắp, quá trình mua bán lại
xảy ra trớc lúc bắt đầu giai đoạn thi công xây dựng công trình, thông qua việc thơng
lợng, đấu thầu và ký kết hợp đồng xây dựng. Đấu thầu đã trở thành phơng thức phổ
biến đợc áp dụng trong những năm gần đây, đặc biệt là đối với những công trình có
chủ đầu t là các tổ chức và doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nớc. Các nhà thầu sẽ
phải cạnh tranh nhau để thắng thầu. Đấu thầu không chỉ tốt cho chủ đầu t mà còn
mang lại nhiều cơ hội cho các nhà thầu. Trong điều kiện cạnh tranh khốc liệt của thị
trờng, việc đấu thầu để nhận đợc hợp đồng mà đặc biệt hợp đồng có giá cao để thi
công có lợi nhuận là rất khó khăn. Khi tham gia đấu thầu xây dựng công trình,
doanh nghiệp phải tập trung nhân lực, thiết bị và chất xám để lập hồ sơ thầu. Khi
tham gia tranh thầu, doanh nghiệp sẽ đứng trớc hai tình thế:
- Tham gia tranh thầu sẽ phải chi phí một khoản tiền cho mua hồ sơ dự thầu,
chi phí lập hồ sơ dự thầu (lập phơng án dự thầu), tiếp thị và ngoại giao. Nếu thắng
thầu sẽ giải quyết đợc việc làm và có thể thu đợc một khoản lợi nhuận. Ngợc lại sẽ
mất toàn bộ chi phí đã bỏ ra trong giai đoạn làm hồ sơ dự thầu.
-Không tham gia tranh thầu.
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Có thể biểu diễn trên sơ đồ hình cây nh sau:

Nếu tham gia dự thầu thì các nhà thầu sẽ có cơ hội nhận đợc L đồng lợi nhuận
với xác suất A%, đồng thời có thể mất B đồng chi phí với xác suất là (1-A)%. Ngợc
lại, không tham gia tranh thầu thì nhà thầu không đợc gì. Nh vậy, đấu thầu đã tạo ra
cơ hội có lợi nhuận, giải quyết việc làm cho các nhà thầu. Đồng thời nhà thầu cũng
đã tích lũy đợc nhiều kinh nghiệm trong cạnh tranh, tiếp thu đợc nhiều kiến thức
khoa học công nghệ tiến tiến trong việc xây dựng dự án lớn, có điều kiện để khẳng
định mình ở hiện tại và trong tơng lai, có cơ hội cạnh tranh với nhau trên thị trờng
trong nớc và quốc tế
Trong những năm qua, công tác đấu thầu đã trở nên phổ biến ở nớc ta. Các cơ
quan quản lý nhà nớc có đủ thông tin thực tế và cơ sở để đánh giá đúng năng lực
thực sự (tài chính, khoa học kỹ thuật, cơ sở vật chất) của các nhà thầu. Nhờ đấu thầu
đã nâng cao hiệu quả dự án, tiết kiệm cho nhà nớc hàng trăm tỷ đồng, trung bình từ
8-15% so với dự toán ban đầu.
Tóm lại, hoạt động xây dựng có vị trí hết sức quan trọng, thờng đợc đặt vào hàng
đầu trong chính sách về tài chính và xã hội của đất nớc. Chính vì vậy mà nó cần đợc
cạnh tranh một cách công khai thông qua đấu thầu. Đấu thầu xây lắp với 4 nguyên
tắc: hiệu quả - cạnh tranh - công bằng - minh bạch sẽ tiết kiệm đợc chi phí cho chủ
đầu t và mở ra nhiều cơ hội cho nhà thầu.
3. Điều kiện đấu thầu quốc tế
Theo điều 10, quy chế Đấu thầu (ban hành kèm theo NĐ 88/1999/NĐCP ngày
1/9/1999 của Chính phủ) quy định:
" Chỉ đợc tổ chức đấu thầu quốc tế trong các trờng hợp sau:
- Đối với gói thầu mà không có nhà thầu nào trong nớc có khả năng đáp ứng yêu
cầu của gói thầu.
8

Xác suất thắng
thầu A%
Quyết định
Không được gì, mất gì

Xác suất không thắng
thầu (100%-A%)
Mất B đồng
Không dự thầu

Cho L đồng lợi nhuận
Có dự thầu
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Đối với các DA sử dụng nguồn vốn tài trợ của các tổ chức quốc tế hoặc của nớc
ngoài có qui định trong điều ớc là phải tổ chức đấu thầu quốc tế.
Nh vậy đối với các DA sử dụng nguồn vốn ngoài nớc thông thờng phải tổ chức
đấu thầu quốc tế. Chủ thể tài trợ, cho vay vốn đối với DA luôn muốn nguồn vốn đợc
sử dụng có hiệu quả, có sinh lời do đó họ thờng quy định phải tổ chức đấu thầu
quốc tế, nếu không thực hiện theo yêu cầu của họ thì vốn không đợc cung cấp cho
chủ đầu t. Trong trờng hợp với những DA không có nguồn vốn ngoài nớc nhng do
nhà thầu trong nớc không đủ năng lực nhận thầu thì buộc phải tổ chức đấu thầu
quốc tế nhằm có thể chọn đợc nhà thầu nớc ngoài có khả năng đảm nhận đợc DA.
Thông qua qui định trên ta thấy Qui chế đấu thầu đã có sự u đãi cho nhà thầu
trong nớc. Chỉ khi mà nhà thầu trong nớc không thể thực hiện đợc thì mới có sự
xuất hiện của nhà thầu nớc ngoài. Hơn nữa trong điều 10 cũng qui định: nhà thầu
nớc ngoài khi tham dự đấu thầu quốc tế tại Việt nam hoặc phải liên doanh với nhà
thầu Việt nam hoặc phải cam kết sử dụng thầu phụ Việt nam nhng phải nêu rõ sự
phân chia giữa các bên phạm vi công việc, khối lợng và đơn giá tơng ứng. Nhà
thầu nớc ngoài tham gia thị trờng xây dựng của Việt nam buộc phải liên doanh hoặc
phải sử dụng thầu phụ Việt nam. Nhà thầu Việt nam luôn có mặt trong các DA
ngay cả khi không trúng thầu. Tuy nhiên sự có mặt của nhà thầu Việt nam chỉ là
phụ, thầu chính vẫn là nhà thầu nớc ngoài. Có thể nói chính sách của nhà nớc ta u
đãi nhà thầu trong nớc rất nhiều, tạo cơ hội cho nhà thầu trong nớc vơn lên làm chủ
thị trờng xây dựng Việt nam. Tuy nhiên, thực tế cho thấy do năng lực còn hạn chế

nên đến nay số lợng nhà thầu Việt nam (các nhà thầu là các doanh nghiệp nhà nớc)
trúng thầu là không lớn, nếu có chỉ là các gói thầu có giá trị không lớn.
Có thể nói, về phía DA có 2 điều kiện để tổ chức đấu thầu quốc tế, DA chỉ đợc tổ
chức khi một trong hai điều kiện đó xảy ra. Trong điều kiện thị trờng xây dựng Việt
nam hiện nay, nhà thầu trong nớc năng lực hạn chế, nguồn vốn sử dụng cho DA th-
ờng đợc tài trợ hoặc vay từ nớc ngoài do đó các DA xây dựng thờng tổ chức đấu
thầu quốc tế là một điều tất nhiên.
4. Nhà thầu xây lắp
Nhà thầu xây lắp là tổ chức kinh tế có đủ t cách pháp nhân tham gia đấu thầu.
Nhà thầu xây lắp trong nớc là nhà thầu có t cách pháp nhân Việt nam và hoạt động
hợp pháp tại Việt nam. Nhà thầu nớc ngoài là các công ty xây dựng nớc ngoài,
không phải là nhà thầu Việt nam. Do tầm quan trọng của hoạt động xây lắp nên để
tham gia dự thầu các DA xây lắp thì nhà thầu phải đảm bảo các điều kiện cơ bản
sau:
- Có đủ giấy đăng kí kinh doanh.
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Có đủ năng lực tài chính, kỹ thuật đáp ứng đợc yêu cầu của gói thầu.
Các nhà thầu phải xét về điều kiện pháp lý và khả năng của mình để tham gia dự
thầu. Năng lực tài chính và kỹ thuật là hai yếu tố rất quan trọng, cốt lõi của một nhà
thầu. Đó sẽ là một trong những tiêu chí để lựa chọn nhà thầu. Vì thế muốn tham dự
thầu thì phải có hai điều kiện cơ bản trên. Ngoài ra, khi dự thầu nhà thầu chỉ đợc
tham gia một đơn dự thầu trong một gói thầu, dù là đơn phơng hay là liên doanh dự
thầu. Trờng hợp tổng công ty đứng tên dự thầu thì các đơn vị trực thuộc không đợc
phép tham dự với t cách là một nhà thầu độc lập trong cùng một gói thầu. Các nhà
thầu tham gia đấu thầu ở Việt nam phải cam kết mua sắm và sử dụng các vật t thiết
bị phù hợp về chất lợng, giá cả đang sản xuất, gia công hoặc hiện có tại Việt nam.
Nhà thầu xây lắp tham dự thầu bằng cách gửi hồ sơ dự thầu cho bên mời thầu.
Bên mời thầu căn cứ trên hồ sơ dự thầu để xét thầu, đánh giá năng lực nhà thầu. Hồ
sơ dự thầu rất quan trọng với nhà thầu xây lắp. Nếu hồ sơ dự thầu đợc chuẩn bị chu

đáo, kỹ lỡng thì khả năng trúng thầu cao hơn. Bên mời thầu trớc tiên dựa trên hồ sơ
dự thầu để chọn ra nhà thầu. Sau đó bên mời thầu và nhà thầu mới thơng lợng để đi
đến bớc cuối cùng là kí hợp đồng. Nh vậy ngoài năng lực tài chính, kỹ thuật cũng
nh nhân sự thì các nhà thầu phải có một bộ phận lập hồ sơ dự thầu tốt. Nếu muốn
thì nhà thầu vẫn có thể thuê t vấn lập hồ sơ dự thầu cho mình dựa trên những nguồn
lực mà mình có.
Nhà thầu xây lắp mang trên mình trách nhiệm với toàn bộ đội ngũ cán bộ công
nhân viên của doanh nghiệp. Mục tiêu của nhà thầu là phải luôn có DA để thực
hiện, tạo công ăn việc làm cho đội ngũ lao động đồng thời duy trì và phát triển
doanh nghiệp. Vì vậy nhiều nhà thầu xây lắp đã bằng mọi cách có đợc DA mà
không xét đến khả năng của mình. Ngời ta gọi đấy là uống thuốc độc để giải khát
và chết từ từ (lời của ông Phạm Sĩ Liên, tổng th kí Hội Xây dựng Việt nam). Xung
quanh nhà thầu còn tồn tại nhiều tiêu cực mà báo chí luôn phản ánh trong thời gian
qua. Thị trờng xây dựng Việt nam tơng đối nhộn nhịp do Việt nam là một nớc đang
phát triển, nhu cầu xây dựng là rất lớn, các nhà thầu xây dựng Việt nam (doanh
nghiệp nhà nớc) cũng khá đông dới hình thức các tổng công ty bao gồm nhiều thành
viên. Ví dụ: Tổng công ty lắp máy Việt nam LILAMA, tổng công ty
VINACONEX, tổng công ty Sông Đà . Nhà thầu xây dựng nớc ngoài vào thị trờng
Việt nam cũng khá đông tạo nên sự cạnh tranh quyết liệt giữa các nhà thầu.
Nhà thầu xây lắp chính là ngời thực hiện DA, DA có đúng tiến độ, chất lợng đảm
bảo hay không phụ thuộc rất nhiều vào phía nhà thầu. Một nhà thầu xây lắp có thể
tham gia vào nhiều DA dựa vào tài sản cố định, vốn lu động và nguồn lực lao động
hiện có của doanh nghiệp. Nhà thầu là một nhân tố góp phần thành công của DA ở
giai đoạn thực hiện đầu t.
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
5. Quy trình dự thầu xây lắp
Đối với mỗi công ty xây lắp thì có một qui trình dự thầu khác nhau. Song với
bất kì một qui trình nào cũng gồm có những giai đoạn sau:
- Giai đoạn tìm kiếm thông tin.

- Giai đoạn chuẩn bị hồ sơ dự thầu.
- Giai đoạn nộp hồ sơ dự thầu.
- Giai đoạn thơng thảo để kí kết hợp đồng giao nhận thầu.
- Giai đoạn thực hiện hợp đồng.

Giai đoạn tìm kiếm thông tin:
Thông tin đợc đánh giá là rất quan trọng trong điều kiện hiện nay, có thông tin
và cập nhật thông tin là vấn đề sống còn của bất cứ một doanh ngiệp nào. Trong
công ty xây lắp và trong đấu thầu, thông tin đợc thể hiện ở tin tức về các công trình
xây lắp đợc đấu thầu, những tin tức về đối thủ cạnh tranh và những tin tức về giá cả,
tình hình biến động trên thị trờng về mọi mặt
Nguồn thông tin của các công ty xây lắp tham gia đấu thầu thờng bao gồm:
- Nguồn thông tin từ các phơng tiện thông tin đại chúng nh: đài, báo tạp chí,
thông tin trên mạng...
- Nguồn thông tin từ mối quan hệ của công ty với bạn hàng với chủ đầu t.
- Nguồn thông tin từ nội bộ: Tổng công ty, các công ty trong tổng công ty,
cán bộ công nhân viên trong công ty.
Sau khi có thông tin từ các nguồn thông tin trên, thông tin đợc chuyển đến bộ
phận phân tích, xử lý thông tin của công ty. Bộ phận này phân tích, đánh giá và đa
ra những kết quả của thông tin, từ đó công ty đa ra những biện pháp cần thiết và
quyết định xem có tham dự thầu hay không.

Giai đoạn chuẩn bị hồ sơ dự thầu:
Sau khi công ty quyết định tham dự thầu và có hồ sơ mời thầu của chủ đầu t,
công ty đi vào việc chuẩn bị hồ sơ dự thầu. Khoảng thời gian này đợc bắt đầu từ khi
nhận đợc hồ sơ mời thầu đến khi nộp hồ sơ dự thầu. Việc chuẩn bị hồ sơ dự thầu là
việc chuẩn bị các tài liệu yêu cầu của chủ đầu t về công ty và công trình tham gia
đấu thầu.
11
Website: Email : Tel : 0918.775.368

Giai đoạn nộp hồ sơ dự thầu:
Giai đoạn nộp hồ sơ dự thầu đợc tính là khoảng thời gian từ khi nộp hồ sơ dự
thầu đến khi mở thầu. Công ty phải nộp hồ sơ dự thầu theo đúng ngày giờ quy định
trong hồ sơ mời thầu.

Giai đoạn thơng thảo hợp đồng để kí kết hợp đồng giao nhận thầu:
Giai đoạn này bắt đầu từ khi nhận đợc thông báo trúng thầu của chủ đầu t cho
đến khi kí hợp đồng giao nhận thầu. Trong giai đoạn này chủ đầu t và nhà thầu th-
ơng thảo để hoàn chỉnh nội dung chi tiết của hợp đồng.

Giai đoạn thực hiện hợp đồng:
Sau khi kí hợp đồng với bên mời thầu, nhà thầu tiến hành thực hiện hợp đồng đã
kí kết. Trình tự công việc và phơng thức thực hiện công trình phải tuân thủ theo hợp
đồng kí kết. Bên mời thầu sẽ có bộ phận và ngời giám sát quá trình thực hiện này.
Nếu nhà thầu không thực hiện đúng theo hợp đồng thì phải chịu xử lý theo những
điều đã kí trong hợp đồng.
Trong qúa trình dự thầu thì bớc quan trọng nhất là bớc lập hồ sơ dự thầu. Hồ sơ
dự thầu phải có căn cứ khoa học và có sức thuyết phục đối với chủ đầu t. Nhà thầu
phải tập trung chuyên gia giỏi của mình để lập hồ sơ dự thầu, cần thiết thì có thể
thuê t vấn trong những công việc nhất định. Sự chuẩn bị càng chu đáo, các thông tin
càng chính xác thì xác suất trúng thầu càng cao.
6. Hình thức và phơng thức cạnh tranh trong đấu thầu
6.1. Cạnh tranh theo chiều rộng (cạnh tranh có giới hạn)
- Đa dạng hoá các sản phẩm (công trình xây dựng) mà công ty sản xuất nh: hiện tại
công ty đang hoạt động trong lĩnh vực xây dựng nhà thì công ty có thể đa dạng hóa
sản phẩm bằng cách xây dựng các công trình công nghiệp, xây dựng các công trình
thuỷ lợi, công trình giao thông.
- Hoàn thiện công tác lập hồ sơ dự thầu, đặc biệt là phần giới thiệu năng lực của
các công ty.

- Cải tiến phơng thức thanh toán và các điều kiện khác trong hoạt động nhận thầu
thi công xây lắp sau khi trúng thầu.
- Tăng cờng tìm kiếm thị trờng về các công trình sẽ đợc đầu t xây dựng nhất là tăng
cờng quan hệ vơí các chủ đầu t.
- Đẩy mạnh hoạt động quảng cáo, truyền thông và phân đoạn thị trờng
12
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Với hình thức cạnh tranh này ta có thể mở rộng đợc thị trờng, thu hút thêm
khách hàng và nâng cao danh tiếng của doanh nghiệp. Nhng biện pháp này có hạn
chế là: khi công ty đa dạng hóa sản phẩm thì có nghĩa là dàn trải các nguồn lực và
nếu nh công trình không đảm bảo đúng nh cam kết của công ty thì lập tức mang lại
hiệu quả tiêu cực mà không thể cứu vãn nổi. Vì thế cạnh tranh theo chiều rộng là
cạnh tranh có giới hạn.
6.2. Cạnh tranh theo chiều sâu
Đây là hình thức cạnh tranh bằng hàm lợng chất xám có trong sản phẩm, bao
gồm:
- Đầu t đổi mới máy móc thiết bị và công nghệ phục vụ công tác quản lý, khảo sát
thiết kế đến khi thi công công trình.
- Đào tạo bồi dỡng nâng cao trình độ của ngời lao động bao gồm cả cán bộ quản lý,
cán bộ kỹ thuật và công nhân sản xuất
- Tăng cờng hoạt động nghiên cứu nâng cao chất lợng công trình, đổi mới và hoàn
thiện các tiêu chuẩn về kỹ thuật để nâng cao tính an toàn và thẩm mỹ của công trình
- Hoàn thiện công tác lập tiến độ thi công, tổ chức thi công công trình và việc xây
dựng biện pháp kỹ thuật tối u đối với mỗi một công trình.
Đây là hình thức cạnh tranh không có điểm dừng mà các công ty cần phải quan
tâm và theo đuổi để đáp ứng đợc yêu cầu ngày càng cao về chất lợng công trình của
chủ đầu t, nâng cao khả năng cạnh tranh trong đấu thầu của công ty.
6.3. Phơng thức cạnh tranh trong đấu thầu
Những chỉ tiêu chính mà chủ đầu t dùng để đánh giá và giao thầu cho một đơn vị
xây lắp là:

- Chỉ tiêu chất lợng công trình và uy tín của công ty
- Chỉ tiêu giá dự thầu
- Chỉ tiêu biện pháp thi công và tiến đột thi công
Ngoài ra còn bằng các chỉ tiêu khác nh: thời gian bảo hành công trình, phơng
thức thanh toán.
Vì vậy khi tham gia đấu thầu, các công ty xây lắp thờng sử dụng các phơng thức
cạnh tranh sau:
13
Website: Email : Tel : 0918.775.368

Cạnh tranh bằng chất lợng công trình và uy tín của công ty:
Chất lợng công trình là những yêu cầu tổng hợp đối với đặc tính an toàn bền
vững, mĩ quan, kinh tế của công trình phù hợp với quy chuẩn xây dựng, tiêu chuẩn
kỹ thuật; phù hợp với hợp đồng kinh tế và pháp luật hiện hành của nhà nớc.
Phơng thức cạnh tranh bằng chất lợng công trình trong đâú thầu xây lắp của các
công ty đợc tiếp cận dới hai góc độ:
- Cạnh tranh bằng chất lợng công trình đang đợc tổ chức đấu thầu xây lắp. Đây
chính là nỗ lực phát huy mọi nguồn lực vốn có của công ty nhằm đảm bảo thực hiện
đúng thiết kế kỹ thuật và đa ra đợc các đề xuất, giảI pháp kỹ thuật hợp lý nhất. Điều
đó đợc công ty trình bàỷ phần tiêu chuẩn kỹ thuật và chất lợng trong hồ sơ dự thầu.
- Để đánh giá tiêu chuẩn chất lợng công trình mà công ty đang tham gia đấu
thầu, chủ đầu t không chỉ căn cứ vào sự phù hợp của các tiêu chuẩn trong hồ sơ dự
thầu của công ty mà còn xem xét đến chất lợng các công trình công ty đã thi công
trớc đó (các công trình có tính chất kỹ thuật tơng tự, nằm trên khu vực địa lý và
điều kiện tự nhiên tơng tự). Điều đó cũng chính là uy tín của công ty trên thị trờng.
Vì vậy trong hồ sơ dự thầu có phần trình bày kinh nghiệm của công ty trong việc thi
công những công trình tơng tự, những công trình tiêu biểu có chất lợng cao kèm
theo các chứng nhận có tính pháp lý về chất lợng công trình.
Vậy không ngừng nâng cao chất lợng công trình nâng cao uy tín của công ty là
điều kiện để nâng cao khả năng thắng thầu của công ty, là điều kiện tồn tại và phát

triển của công ty trong giai đoạn hiện nay.

Cạnh tranh bằng giá dự thầu:
Khác với các sản phẩm, giá sản phẩm xây dựng đợc xác định trớc khi sản xuất
và đa vào tiêu dùng, thông thờng nó đợc xác định thông qua đấu thầu (bên mời thầu
xác định mức giá hợp lý từ các giá bỏ thầu trong hồ sơ dự thầu của các nhà thầu, là
giá có lợi nhất cho chủ đầu t.
Cạnh tranh bằng giá là cuộc cạnh tranh quyết liệt trong cơ chế thị trờng. Các
công ty tham gia đấu thầu đều muốn đa ra một mức giá hấp dẫn với bên mời thầu để
có thể thắng thầu. Một số chính sách giá thờng đợc áp dụng trong việc xác định giá
tranh thầu:
- Chính sách giá cao: áp dụng khi công ty có công nghệ vợt trội so với các đối
thủ cạnh tranh hoặc thi công trong điêù kiện đặc biệt hoặc nhà thầu xây dựng đang
có quá nhiều việc để làm; nhng mức giá không đợc cao hơn mức giá Nhà nớc qui
định.
14