Lý thuyết sóng ánh sáng

Lý thuyết sóng ánh sáng

CÁC LOẠI QUANG PHỔ
1. Các loại Quang phổ
Quang phổ liên tục
Định
nghĩa
Nguồn
phát hoặc
điều kiện

Quang phổ vạch hấp thụ

Là các dải sáng có màu biến
thiên liên tục (từ đỏ đến tím)

Hệ thống những vạch màu Gồm những vạch tối hoặc
riêng biệt nằm trên 1 nền đmá vạch tối trên nền 1
tối
quang phổ liên tục

Các vật rắn, lỏng, khí khi bj
nung nóng ở áp suất lớn (có
nhiệt độ và áp suất lớn)

Chất khí bay hơi ở áp suất
thấp khi bị kích thích
bằng nhiệt hoặc điện và
phát sáng

Chiếu ánh sáng trắng qua 1

chất hơi bị nung nóng.
Điều kiện: nhiệt độ chất
hơi thấp hơn của nguồn
sáng.

Phụ thuộc vào nhiệt độ nguồn

QP vạch của các nguyên

Các vạch tối xuất hiện

sáng (vật phát ra qp).
Không phục thuộc thành

tố khác nhau thì khác

đúng vị trí các vạch màu

nhau về số lượng, vị trí,

của quang phổ vạch phát xạ

phần, cấu tạo nguồn sáng

màu sắc và độ sáng tỉ đối

của chất hơi đó

phát sinh

Đặc điểm

Quang phổ vạch phát xạ

của các vạch
Ứng dụng

Xác định nhiệt độ nguồn sáng

Nhận biết sự có mặt của

Nhận biết sự có mặt của

(đặc biệt là các vật ở xa)

các nguyên tố trong hợp

các nguyên tố trong hợp

chất hay hỗn hợp

chất hay hỗn hợp

2. Hiện tượng đảo sắc vạch QP
Trong thí nghiệm tạo QP vạch hấp thụ, nếu tắ nguồn sáng trắng thì nền quang phổ liên tục biến mất,
đồng thời các vạch tối biến thành các vạch màu của QP vạch phát xạ của đám hơi đó.
Vậy: ở 1 nhiệt độ nhất định, một đám hơi có khả năng phát ra những ánh sáng đơn sắc nào thì nó
cugnx có khả năng hấp thụ ánh sáng đơn sắc đó.

Trang 1

Tài liệu ôn thi THPT quốc gia môn Vật lí 2015 – Giáo viên Trần Văn Phóng
/>

Lý thuyết sóng ánh sáng
CÁC BỨC XẠ ĐIỆN TỪ VÀ THANG SÓNG ĐIỆN TỪ
1. Tia hồng ngoại và tử ngoại
Định nghĩa

Bản chất
Nguồn phát

Tia Hồng ngoại
Là những bức xạ không nhìn thấy, có

Tia tử ngoại
Là những bức xạ không nhìn thấy, có

bước sóng lớn hơn của ánh sáng đỏ và

bước sóng nhỏ hơn của ánh sáng tím và

nhỏ hơn sóng vô tuyến

lớn hơn tia X ( 0,38µ m > λ > 10−9 m )

Là sóng điện từ
Tất cả các vật có nhiệt độ trên

Những vật nung nóng trên 20000C

00K(2730C) đều phát tia hồng ngoại.

ngoài phát tia tử ngoại còn phát ra tia tử

Tuy nhiên để phân biệt nguồn phát với

ngoại và ASNT

môi trường xung quanh thì nhiệt độ của

VD: Ánh sáng Mặt trời có khaonr 9%

nguồn phát phải lớn hơn nhiệt độ môi

năng lượng là của tia TN; Hồ quang

trường xung quanh

điện hoặc đèn hơi Thủy ngân là những

Vật ở nhittj độ thấp chỉ phát tia hồng

nguồn phát tia TN

ngoại, ở nhiệt độ cao có thể phát ánh
sáng nhìn thấy và các bức xạ khác.
ví dụ Mặt trời có khoảng 50% năng
lượng là của tia hồng ngoại; cơ thể
Tính chất

người cũng là 1 nguồn phát tia HN
- Tính chất nổi bật là tác dụng nhiệt.

- Tác dụng lên phim ảnh

- Tác dụng lên kính ảnh hồng ngoại do

- Kích thichcs sự phát quang của 1 số

nó có thể gây ra một số phản ứng hóa

chất (chất huỳnh quang).

học.

- Kích thích nhiều phản ứng hóa

- Có thể biến điệu được như sóng điện

học(tổng hợp khí ozon).

từ

- Làm ion hóa không khí và nhiều chất
khí khác.
- Có tác dụng sinh học: hủy diệt tế bào
da...
- Bị nước và thủy tinh hấp thụ mạnh

Ứng dụng

- Trong công nghiệp: dùng để sấy khô

nhưng lại truyền qua được thạch anh
- Trong công nghiệp cơ khí: phát hiện

Trang 2
Tài liệu ôn thi THPT quốc gia môn Vật lí 2015 – Giáo viên Trần Văn Phóng
/>

Lý thuyết sóng ánh sáng
sản phấm sơn.

vết nứt trên bề mặt sản phẩm bằng kim

- Trong y học: chế tạo đèn hồng ngoại

loại.

sưởi ấm ngoài da cho máu lưu thông...

- Trong công nghiệp thực phẩm: dùng

- Trong quân sự:chế tạo các ống nhòm,

để tiệt trùng thực phẩm trước khi đóng

máy chụp ảnh ban đêm, tên lửa tự

gói.

động...

- Trong y học: chữ bệnh còi xương, tiệt

- Làm các thiết bị điều khiển từ xa

trùng dụng cụ y tế...

2. Tia Rơnghen (Tia X)
a. Định nghĩa: Là sóng điện từ có bước sóng ngắn ( 10−11 m < λ < 10−8 m ).
b. Bản chất Tia X có bản chất là sóng điện từ
c. Cách tạo tia X:
- Tia X được tọa trong ống Cu – lit – giơ bên trong là chân không. 1 chùm e năng lượng
lớn(chùm tia âm cực) bắn vào 1 vật rắn (có nguyên tử khối lớn) thì tia này đi sâu vào bên trong nguyên
tử vật rắn, tương tác với vỏ nguyên tử và hạt nhân làm phát tia X.
d. Tính chất.
- Tính chất nổi bật là khả năng đâm xuyên mạnh.
- Tác dụng lên kính ảnh.
- Làm phát quang 1 số chất.
- Làm ion hóa chất khí.
- Tác dụng sinh lí.
- Không bị lệch trong từ trường và điện trường do không mang điện.
Tia X có đầy đủ tính chất như tia hồng ngoại nhưng mạnh hơn.
e. Ứng dụng.
- Chiếu, chụp điện (chụp X quang).
- Dò tìm khuyết tật bên trong sản phẩm đúc.
- Chữ bệnh ung thư nông.
- Nghiên cứu mạng tinh thể.
3. Tia gamma.

Là một bức xạ điện từ có bước sóng nhỏ hơn của tia X và được phát ra trong các phản ứng hạt
nhân(Phóng xạ).
Trang 3
Tài liệu ôn thi THPT quốc gia môn Vật lí 2015 – Giáo viên Trần Văn Phóng
/>

Lý thuyết sóng ánh sáng
4. Thang sóng điện từ.
Sóng vô tuyến, tia hồng ngoại, ASNT, tia tử ngoại, tia X, tia gamma đều có cùng bản chất là sóng
điện từ, chỉ khác nhau về tần số(hay bước sóng), do đó chúng có những tính chất và công dụng khac
nhau. Các sóng này tạo thành 1 phổ liên tục gọi là thang sóng điện từ.
Bảng thang sóng điện từ:

Trang 4
Tài liệu ôn thi THPT quốc gia môn Vật lí 2015 – Giáo viên Trần Văn Phóng
/>