Bài 1 tài chính công và quản lý tài chính công

BÀI 1
TÀI CHÍNH CÔNG VÀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG

Chương trình cử nhân KHQL

Ths. Nguyễn Xuân Thu
Khoa Quản lý tài chính công – Học viện Hành chính


Nội dung
 Lý luận chung về Tài chính công và Quản lý

tài chính công
 Cải cách quản lý tài chính công
 Bài học của Việt Nam

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Bản chất tài chính công


Là các hoạt động thu chi của NN



Phản ánh các quan hệ kinh tế dưới hình thái
giá trị



Xuất hiện trong quá trình hình thành và sử
dụng các quỹ tiền tệ của NN



Thực hiện các nhiệm vụ của NN đối với xã hôi

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Bản chất tài chính công
Thể hiện:


Gắn liền với các quỹ tiền tệ tập trung của
CQNN



Thuộc sở hữu công



Nhằm mục tiêu công

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Chức năng tài chính công


Tạo lập vốn: Tập trung vốn và tích tụ vốn



Phân bổ và phân phối lại: Phân chia nguồn lực
tài chính; điều chỉnh thu nhập giữa các chủ thể
trong xã hội



Giám đốc và điều chỉnh: thực hiện kiểm tra; tác
động đến các chủ thể cũng như là nền kinh tế

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Vai trò của tài chính công



Đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước



Thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mô: thúc đẩy
tăng trưởng và ổn định kinh tế



Thực hiện công bằng xã hội

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Vai trò của tài chính công:
Các bằng chứng minh họa
Đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước và công bằng xã hội:
Chi tiêu chính phủ
Năm 2005
Đơn vị: triệu đồng nội địa

Mỹ

Đức

Pháp

Nhật

Tổng chi tiêu của
chính phủ

4 526 857

1 050 450

921 454

193 158 000

Chi cho tiêu dùng

267 948

419 960

408 609

90 578 900

Trong đó:
Chi cho tiền lương

141 028

168 680

228 208

31 362 800

Chi cho phúc lợi và
chuyển giao xã hội

1 485 008

597 150

402 222

88 989 600

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Vai trò của tài chính công:
Các bằng chứng minh họa
Thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô:
Các bằng chứng từ cuộc khủng hoảng tài chính thế giới 2008

Một số sự kiện đáng nhớ
• 6.8.2007: Home Mortgage nộp đơn xin phá sản
• 9.2008: Northern Rock (Anh) – sắp phá sản (CP phải quốc hữu hóa)
•15.9.2008: Lehman Brothers Holding, (Ngân hàng lớn thứ 4 Mỹ) nộp
đơn phá sản sau 158 năm hoạt động
• 26.9. 2008 : Washing Mutuel Inc được bán cho JP Morgan chase
• Trong năm 2008, bình quân có 2NH phá sản /tháng , thất nghiệp lên

đến 2 con số…
Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Vai trò của tài chính công:
Các bằng chứng minh họa
Thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô:
Các bằng chứng từ cuộc khủng hoảng tài chính thế giới 2007-2008
Đơn vị: tỷ USD

Kế hoạch gói
kích thích (USD)

GDP 2007

% GDP 2007

Mỹ

825

13843

6.0

Trung quốc

586

3218

18.2

Nhật bản

275

4384

6.3

Nga

250

1289

19.4

Đức

81

3197

1.2

Ấn độ

61

1099

5.6

Anh

30

2773

1.1

Pháp

23

2560

1.3

17.1

908,99

1.88

Úc

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Phạm vi tài chính công



Ngân sách nhà nước



Các quỹ công ngoài ngân sách nhà nước



Tài chính của các cơ quan hành chính



Tài chính của các đơn vị sự nghiệp công



Tài chính phục vụ các hoạt động công ích do
nhà nước tài trợ. Vd: DNNN công ích

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Quản lý tài chính công



Là quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực
hiện, kiểm soát các hoạt động thu, chi
của nhà nước nhằm thực hiện các
nhiệm vụ của NN hiệu quả nhất

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Câu hỏi thảo luận
Thể
chế

Bộ
máy

Chiến
lược

Con
người

Tài
chính
Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Câu hỏi
Lựa chọn 1 tổ chức: (Doanh nghiệp, cơ
quan hành chính, đơn vị sự nghiệp)
 Mô tả ngắn gọn nhiệm vụ/mục tiêu của
tổ chức.
 Mô tả ngắn gọn cách thức quản lý tài
chính (thu và chi) của tô chức đó


Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Mục tiêu quản lý tài chính công
Làm thế nào để chính phủ tăng thu bền
vững?
 Làm thế nào để phân bổ nguồn lực hiệu
quả?
 Làm thế nào để quản lý ngân sách ở các
tổ chức công hiệu quả và hiệu lực?


Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Các công cụ quản lý tài chính công






Hệ thống pháp luật
Các chính sách kinh tế - tài chính
Công cụ kế hoạch
Các công cụ kiểm soát: thanh tra, kế toán, kiểm toán
Tổ chức bộ máy quản lý tài chính công

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Bộ máy quản lý tài chính công ở Việt Nam
Quốc hội
Chính phủ
Các bộ ngành

Bộ tài chính

Tổng cục thuế

Cục thuế

Kho bạc nhà nước

KBNN tỉnh

Tổng cục quản lý
vốn

Cục quản lý vốn

UB chứng khoán NN

Sở tài chính

Tổng cục hải quan

Cục hải quan

Cục dự trữ QG

Chi cục dự trữ

HĐND và
UBND tỉnh

HĐND và
UBND huyện

HĐND và
UBND xã

Các đơn vị dự toán ngân sách
Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Các động cơ cải cách quản lý tài chính công







Khủng hoảng tài chính
Thay đổi thể chế chính trị
Áp lực từ yêu cầu quản trị chính phủ tốt
Thay đổi về vai trò của CP: chuyển từ cai trị
sang phục vụ
Yêu cầu về phân cấp quản lý, nâng cao hiệu
quả sử dụng tài chính công

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu

Xu hướng cải cách quản lý tài chính công










Xây dựng hệ thống thuế phù hợp
Nâng cao hiệu quả của thuế
Kiểm soát chi tiêu công, giảm thâm hụt NSNN
Áp dụng khuôn khổ chi tiêu trung hạn (MTEF)
Cải cách kế toán
Tăng cường kiểm toán
Cải thiện chế độ thông tin, báo cáo
Tăng tính công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Cải cách tài chính công việt nam


Cải cách quản lý ngân sách nhà nước:
+ Ban lành luật NSNN

+ Xây dựng hệ thống thuế
+ Cải cách quản lý thuế
+ Quản lý chi tiêu công: chuyển từ QL đầu vào -> đầu ra, áp dụng
Khuôn khổ chi tiêu trung hạn (MTEF)
+ Tăng cường phân cấp cho chính quyền địa phương
+ Thúc đẩy tính công khai, minh bạch , trách nhiệm



Đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với cơ quan hành chính và
đơn vị sự nghiệp



Đổi mới chế độ kế toán, kiểm toán

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Quy mô NSNN Việt Nam (%GDP)
1991

1992

1993

1994

1995

1991/1995

Thu NSNN

13,5

19,0

21,7

23,6

23,3

20,2

Chi NSNN

15,9

22,0

29,3

27,9

27,4

24,5

1996

1997

1998

1999

2000

1996/2000

Thu NSNN

22,9

20,8

19,6

19,6

20,5

20,7

Chi NSNN

25,9

24,9

22,7

24,0

24,7

24,4

2001

2002

2003

2004

2005

2001/2005

Thu NSNN

21,4

22,1

22,5

22,3

22,0

22,1

Chi NSNN

26,7

27,4

28,1

28,1

27,0

27,4


Cơ cấu chi tiêu công giai on 1997-2002
(% GDP)
2002

Nông lâm nghiệp

2002

Thuỷ sản

5%0%
25%

Vận tải, kho bãi và
bưu điện
Công nghiệp

5%0%

14%

25%

14%

Giáo dục và đào tạo
Y tế

4%

4%
4%

4%

9%
17%

2%
4%

9%
2%
4%

10%

6%

Bảo hiểm xã hội
Ván hoá, thể thao

17%
10%

6%

Khoa học công nghệ
và môi trường
Chi phí quản lý hành
chính
Trả lãi vay
Các khoản chi khác


Cải cách thuế ở việt nam



Cải cách thuế bước 1: ban hành thuế VAT, TNDN, Thuế
TN đối với người có thu nhập cao (1990)



Cải cách thuế bước 2: Sửa đổi thuế VAT, TNDN, thuế XNK
(1996)



Chuyển đổi cơ chế thu, nộp thuế (2000) và ban hành luật
QL thuế (2006)



Luật thuế thu nhập cá nhân (2007)

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Cải cách thuế ở việt nam
Biện pháp

Mục tiêu


Đảm bảo tăng thu bền



hiệu quả: Mở rộng diên

vững


thu, đối tượng thu, tăng tỷ

Phát huy tác động của

trọng thuế trực thu, giảm tỷ

thuế đế nền kinh tế


Đảm bảo nghiêm kỷ

Xây dựng hệ thống thuế

trọng thuế gián thu…


Cải cách hành chính thuế,

cương thuế, chống trốn,

quản lý hóa đơn thuế, đối

tránh thuế

tượng nộp thuế….

Quản lý tài chính công

Nguyễn Xuân Thu


Phõn loi thu
Căn cứ vào khả năng chuyển dịch gánh nặng của thuế:

Thuế trực thu và thuế gián thu
Căn cứ vào cơ sở tính thuế:

Thuế tiêu dùng; thuế thu nhập; thuế tài sản
Căn cứ vào thuế suất:

Thuế luỹ tiến, thuế luỹ thoái, thuế tỷ lệ

24


Các khía cạnh của một hệ thống thuế
 TÝnh ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn
 TÝnh hÖ thèng
 TÝnh æn ®Þnh
 TÝnh tiªn liÖu
 TÝnh c«ng b»ng
 TÝnh héi nhËp

 TÝnh hiÖu qu¶