Container hóa trong vận tải biển ở Việt nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời nói đầu
Việt Nam có bờ biển dài trên 3.000km, là điều kiện hết sức thuận lợi
để phát triển hàng hải. Đây là công nghệ đem lại những hiệu quả to lớn mà
nhiều nớc đã sử dụng nh ngành mũi nhọn để đi lên công nghiệp hoá - hiện
đại hoá. Vậy, sau dầu khí, dệt may, tin học - điện tử... tại sao chúng ta lại
không chọn hàng hải là ngành phát triển mũi nhọn trong tơng lai !?
Để trả lời đợc câu hỏi trên, cần phải có sự nỗ lực chung của toàn
ngành, cũng nh sự hỗ trợ của nhà nớc. Trong khuôn khổ bài viết này, em
xin trình bày về vấn đề : Container hoá trong vận tải biển ở Việt Nam.
Container hoá trong vận tải biển đợc coi là xu hớng chung của vận tải biển
quốc tế trong giai đoạn hiện nay và trong những năm tới. Vì vậy, đánh giá
thực trạng, tìm ra nguyên nhân và đề ra các yêu cầu, giải pháp cho quá
trình phát triển của Container hoá trong vận tải biển ở nớc ta là nội dung
chính mà bài viết đa ra nhằm góp phần tạo động lực phát triển cho ngành
hàng hải Việt Nam.
Thông qua bài viết, em xin đợc chân thành cảm ơn sự chỉ bảo, hớng
dẫn nhiệt tình của thầy giáo: PGS.TS Hoàng Đức Thân và các thầy, cô giáo
trong khoa Thơng mại.
Chắc chắn nội dung bài viết còn nhiều khiếm khuyết, sai sót. Vì vậy,
em rất mong tiếp tục có đợc sự hớng dẫn của các thày, cô giáo để bài viết
đợc hoàn thiện hơn.
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
A> Phần I : lý luận chung về quá trình
Container hoá trong vận tải biển
< I > Sự cần thiết và hiệu quả của vận tải bằng
container
1> Sự cần thiết của vận tải bằng Container
Lịch sử đã chứng minh rằng những cuộc cách mạng khoa học - kỹ
thuật diễn ra trong đời sống của loài ngời đều đợc phản ánh trong các

ngành vận tải. Cho đến nay, đã có ba cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật
diễn ra trong ngành giao thông vận tải. Cuộc cách mạng khoa học - kỹ
thuật lần thứ I đã diễn ra và đầu thế kỷ XIX. đặc trng của cuộc cách mạng
này là áp dụng máy hơi nớc vào công cụ vận tải. Việc áp dụng động cơ đốt
trong và động cơ điện vào ngành giao thông ở cuối thế kỷ XIX đợc coi là
cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật lần II. Từ những năm 60 của thế kỷ
XX đã bắt đầu áp dụng một dụng cụ vận tải đặc biệt, đợc gọi là Container
vào việc chuyên chở hàng hoá. Sử dụng rộng rãi Container vào chuyên chở
hàng hoá đã làm thay đổi sâu sắc về nhiều mặt, không những trong bản
thân ngành giao thông vận tải mà cả trong các ngành kinh tế khác có nhu
câù chuyên chở hàng hoá. Phơng pháp chuyên trở hàng hoá bằng Container
mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội rất lớn. Chính vì vậy, ngời ta coi
Container hàng hoá là đặc trng của cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật lần
thứ III trong ngành giao thông vận tải.
Nguyên nhân ra đời của Container hàng hoá là gì ? Nh chúng ta đều
biết, vận tải hay nói đúng hơn hà quá trình vận tải luôn luôn đợc cải tiến và
hoàn thiện. Mục đích chủ yếu của tiến bộ kỹ thuật và tổ chức quản lý trong
vận tải là rút ngắn thời gian chuyên chở, bảo đảm an toàn cho đối tợng
chuyên chở và giảm đi chi phí đến mức thấp nhất.
Thời gian chuyên chở thờng gồm hai bộ phận : Thời gian công cụ
chạy trên đờng vận chuyển và thời gian công cụ đỗ ở các điểm vận tải để
tiến hành xếp, dỡ và làm các nghiệp vụ khác. Việc tăng tốc độ kỹ thuật của
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
công cụ vận tải sẽ không đạt hiệu quả kinh tế cao nếu không giảm đợc thời
gian đỗ ở các điểm vận tải. Yếu tố cơ bản nhất để giảm thời gian xếp, dỡ là
tăng cờng cơ giới hoá khâu xếp, dỡ các điểm vận tải. Một biện pháp quan
trọng để giải quyết đợc cơ giới hoá toàn bộ các khâu xếp, dỡ hàng hoá là
tạo ra các kiện hàng hoá lớn thích hợp và đợc tiêu chuẩn hoá nhất định.
Biện pháp này trong vận tải đợc gọi là đơn vị hàng hoá (Unitization).

- Quá trình đơn vị hàng hoá diễn ra từ thấp đến cao, từ đơn giản hoá
đên phức tạp. Hình thức đơn giản nhất là tạo ra những kiện hàng hoá nhỏ
bằng cách dùng các loại bao bì thông thờng nh: hòm đựng che, cà phê bằng
gỗ ván ép, giấy cứng; kiện bông ép chặt bọc vải; phuy gỗ, phuy sắt đựng
xăng, dầu...
- Phơng phát thứ hai là dùng Pallet, tạm dịch là khay hàng để tạo ra
một đơn vị hàng hoá lớn hơn trong vận tải. Pallet là một công cụ để kết hợp
nhiều kiện hàng nhỏ thành một kiện hàng lớn nhằm mục đích làm thuận
tiện cho việc xép, dỡ, bảo quản và chuyên cở hàng hoá. Dùng Pallet và
chuyên chở hàng hoá đã tạo điều kiện hạ giá thành vận tải nhiều hơn so với
phơng pháp bao gói thông thờng.
- Phơng pháp thứ ba tạo ra đơn vị hàng hoá trong vận tải là dùng
Container. Container cùng với hàng hoá xếp trong đó tạo thành một đơn vị
hàng hoá lớn trong quá trình vận tải. Đó là một phơng pháp đơn vị hàng
hoá hoàn thiện nhất và mang lại hiệu quả kinh tế cao trong vận tải nội
địa, cũng nh trong vận tải quốc tế.
- Vậy, bản chất của Container hàng hoá là việc chuyên chở, xếp, dỡ
và bảo quản hàng hoá trong suốt quá trình vận tải bằng một dụng cụ vận tải
đặc biệt, đó là Container, có kích thớc tiêu chuẩn, dùng đợc nhiều lần và
sức trở lớn. Nó là một biểu hiện tiến bộ của quá trình đơn vị hàng hoá
nhằm nâng cao chất lợng phục vụ của chuyên chở hàng hoá.
2) Hiệu quả của vận tải hàng hoá bằng Container
Container hoá trong vận tải quốc tế là một cuộc cách mạng. Kinh
nghiệm thực tế của nhiều nớc có hệ thống vận tải Container phát triển đã
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
chứng minh tính u việt của nó so với phơng pháp chuyển hàng hoá bằng
bao gói thông thờng hay dùng Pallet. Để đánh giá hiệu quả kinh tế của
chuyên chở hàng hoá bằng Container, có thể nhìn nhận từ nhiều góc độ
khác nhau :

2.1) Đối với toàn bộ xã hội
- Giảm đợc chi phí vận tải trong toàn xã hội. Từ đó góp phần giảm chi
phí lu thông của toàn xã hội và hạ giá thành vận tải.
- Tạo điều kiện hiện đại hoá cơ sở vật chất kỹ thuật của hệ thống vận
tải trong mỗi nớc cũng nh trong phạm vi toàn thế giới.
- Góp phần tăng năng xuất lao động xã hội, nâng cao chất lợng phục
vụ của ngành vận tải, thoả mãn nhu cầu chuyên chở ngày càng tăng của xã
hội.
2.2) Đối với ng ời chuyên chở hàng hoá
Hiệu quả kinh tế của chuyên trở hàng hoá bằng Container đợc thể hiện
rõ nhất là do :
- áp dụng Container vào chuyên chở hàng hoá là biện pháp hàng đầu
để giảm giá thành vận tải . Theo tính toán, giá thành chuyên chở bằng
Container thấp hơn 30-40% so với giá thành chuyên chở hàng hoá bao gói
thông thờng.
- Sử dụng tốt nhất thời gian khai thác các công cụ vận tải. Một chiếc
tàu Container có thể thay thế khoảng 4 - 8 chiếc tàu chở thông thờng, tuỳ
theo từng tuyến đờng vận chuyển.
- Có điều kiện cơ giới hoá toàn bộ khâu xếp, dỡ ở cảng, ga, trạm
Container.
- Chuyên chở hàng hoá bằng Container là phơng pháp an toàn nhất.
Do đó, ngời chuyên chở giảm nhẹ đợc trách nhiệm đối với tổn thất hàng
hoá và đỡ phải giải quyết khâu khiếu lại bồi thờng tổn thất đối với nhiều
chủ hàng.
2.3) Đối với ng ời chủ hàng (Ng ời gửi hàng và ng ời chủ hàng)
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Là những ngời đợc hởng hiệu quả kinh tế của chuyên chở Container
nhiều nhất. Hiệu quả này đợc thể hiện ở các mặt chủ yếu sau :
- Giảm chi phí vận tải, trớc hết là giảm chi phí thực tế. Hiện nay, cớc

chuyên chở hàng hoá bằng Container thấp hơn nhiều so với giá cớc chuyên
chở hàng hoá bao gói.
- Giảm chi phí bao bì của hàng hoá, bằng cách : tiết kiệm nguyên liệu,
sức lao động trong sản xuất bao bì, thay thế bằng những nguyên liệu nhẹ rẻ
tiền, có thể dùng lại bao bì nhiều lần.
- Hàng hoá đợc chuyên chở an toàn hơn nhiều. Chuyên chở hàng hoá
bằng Container giảm đợc 30% hao hụt, mất mát, h hỏng của hàng hóa so
với chuyên chở hàng hoá bao gói thông thờng.
- Chuyên chở Container rút ngắn thời gian hàng hoá nằm trong quá
trình vận tải. Rút ngắn thời gian lu thông của hàng hoá làm cho đồng vốn
quay vòng nhanh.
- Ngoài ra, ngời chủ hàng có thể sử dụng Container làm kho tạm, phí
bảo hiểm bằng Container thấp, giảm bớt số lợng hàng dự trữ trong kho...
3) ý nghĩa và xu h ớng vận tải bằng Container :
Phơng thức vận tải Container đã có sức sống qua hai thập kỷ và phát
triển rộng rãi trên toàn thế giới, vì nó tiết kiệm thời gian, chi phí vận
chuyển,... Nhiều nớc nhanh chóng xây dựng các cảng biển đón nhận tàu
Container hiện đại, cũng nh phát triển đội tàu này. Hiện nay, nớc ta đang ở
giai đoạn đầu của quá trình Container hoá. Ngoại thơng nớc ta đã và đang
sử dụng Container và việc chuyên chở hàng hoá xuất nhập khâu bằng đờng
biển. Trớc yêu cầu của tiến bộ khoa học - kỹ thuật trong vận tải quốc tế và
đòi hỏi của khách hàng nớc ngoài, chắc chắn Container hoá của nớc ta sẽ
phát triển. Ngoại thơng đóng một vai trò không nhỏ trong quá trình
Container hoá của nớc ta.
Trớc mắt, những hiệu quả kinh tế của Container hoá cha phát huy đầy
đủ và mạnh mẽ trong chuyên chở hàng hoá xuất nhập khẩu của nớc ta.
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Cùng với quá trĩnh phát triển của Container hoá, hiệu quả kinh tế của nó
ngày càng đợc thể hiện rõ. Điều đó sẽ mang lại cho các chủ hàng nói

chung và chủ hàng ngoại thơng nói riêng những lợi ích kinh tế rất lớn.
Xây dựng hệ thống cảng Container và đội tàu Container hiện đại đang
là yêu cầu cấp bách đặt ra và giải quyết đối với ngành hàng hải nớc ta. Chỉ
có vậy, chúng ta mới có thể hoà nhập với xu thế chung về Container hoá
trong vận tải biển quốc tế.
< II > Nội dung và nghiệp vụ của chuyên chở hàng
hoá bằng Container
1) Các yếu tố kỹ thuật của hệ thống vận tải Container
Để hình thành và phát triển hệ thống vận tải Container đòi hỏi phải có
các yếu tố nhất định. Trong các yếu tố kỹ thuật của hệ thống vận tải
Container, cần quan tâm đến các yếu tố chủ yếu sau :
- Container.
- Công cụ chuyên dụng để vận chuyển Container.
- Công cụ chuyên dụng để xếp, dỡ Container.
- Hệ thống ga, cảng chuyên dùng để phục vụ chuyên chở Container.
1.1) Container là gì ?
Hiện nay, các nớc trên thế giới đều lấy định nghĩa tổng quát về
Container của uỷ ban kỹ thuật ISO đa ra, tháng 6 năm 1964. Theo định
nghĩa này, Container là một dụng cụ vận tải có những đặ điẻm sau :
- Có hình dáng cố định và bền chắc để sử dụng nhiều lần.
- Có cấu tạo đặc biệt để thuận tiện cho việc chuyên trở bằng một hay
nhiều phơng thức vận tải mà không phải xếp, dỡ hàng hoá ở dọc đờng.
- Có thiết bị riêng để thuận tiện cho việc sắp xếp và thay đổi từ công
cụ vận tải nay sang công cụ vận tải khác.
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Có cấu tạo đặc biệt để thuận tiện cho việc sắp xếp hàng hoá vào và
dỡ hàng hoá ra khỏi Container và bảo quản, sắp xếp hàng hoá trong
Container.
- Có dung tích hàng hoá không ít hơn 1m

3
.
Từ định nghĩa trên ta thấy Container không phải là một laọi bao bì vân
jtaỉo thông thờng, cũng không phải là công cụ vận tải mà nó chỉ là một
dụng cụ vận tải luôn gắn liền với công cụ vận tải chính. Container là tơng
đối thuê mớn trên thỉtờng vân tải.
1.2) Công cụ vận tải Container
Chuyên chở Container đòi hởi phải có những công cụ vận tải đặc biệt.
Công cụ vận tải ở mỗi phơng thức vận tải có những đặc điểm kinh tế - ký
thuật khác nhau. ở đây chúng ta chỉ đi xâu nghiên cứu về công cụ vận tải
Container trong vận tải đờng biển.
Công cụ vận tải Container trong vận tải đờng biển là tàu trở Container.
Trong thực tế chuyên chở, chúng ta thờng gặp các loại tàu Container chủ
yếu sau :
- Tàu bán Container : Là tàu chuyên chở hàng hoá bao gói thông th-
ờng, vừa có thể chuyên chở một số Container nhất định.
- Tàu Container kiểu tổ ong : Là tàu có cấu tạo nhiều hầm giống nh tổ
ong để chac Container.
- Tàu Container kiểu LO - LO : Là tàu chuyên dụng để chuyên chở
Container. Phơng pháp xếp, dỡ Container lên xuống tàu bằng cần cẩu của
tàu hoặc của cảng theo chiều thẳng đứng tức là nâng lên đặt xuống.
- Tàu Container kiểu RO - RO : Là tàu có cấu tạo nhiều Boong có hệ
thống cầu dẫn nghiêng: phơng pháp xếp dỡ Container lên xuống bằng máy
kéo và giá xe Container theo chiều nằm ngang thông qua hệ thống cửa ở
mũi tàu, mạn tàu hay đuôi tàu.
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Tàu Containẻ kiểu LASH : Là tàu chở một số sà lan, mỗi sà lan có
trọng tải trung bình 300 - 1.000 tấn. Sà lan có thể chở các loạ hàng hoá
thông thờng hoặc Container.

1.3) Công cụ xếp, dỡ Container
Quy trình kỹ thuật xếp, dỡ Container lên xuống công cụ vận tải hoặc ở
các kho bãi khác hẳn quy trình xếp, dỡ hàng hoá thông thờng. Container có
kích thớc, trọng lợng lớn đòi hỏi phải có những công cụ xếp, dỡ chuyên
dụng. Căn cứ vào công dụng, có thể phân thành ba nhóm :
- Công cụ xếp, dỡ phục vụ việc xếp, dỡ container lên xuống công cụ
vận tải nh : Các loại cần cẩu Container cỡ lớn.
- Công cụ xếp, dỡ phục vụ sắp xếp Container tại các kho bãi Container
nh : Cần cẩu tự hành, cần cẩu chạy trên ray, xe nâng, máy kéo,...
- Công cụ xếp, dỡ phục vụ việc xếp, dỡ hàng hoá ra vào Container tại
các trạm nhận trả hàng nh : xe nâng hàng cỡ nhỏ.
1.4) Ga, Cảng Container
Các điêm vận tải phục vụ chuyên chở Container là các ga đờng sắt,
cảng biển, trạm đờng bộ. Trong vận tải đờng sắt hình thành các ga
Container. Ga Container đợc bố trí ở các trung tâm kinh tế lớn. Nó đòi hỏi
phải có diện tích rộng và có các thiết bị chuyên dùng để xêp, dỡ, sắp đặt
Container. Còn trong vận tải đờng bộ (Ô tô) có các trạm Container. Trạm
Container là nơi giao nhận, bảo quản hàng hoá và bảo quản Container,
đồng thời tiến hành các nghiệp vụ sửa chữa Container. Trạm Container con
là nơi tiến hành các thủ tục hải quan, kiểm tra hàng hoá xuất nhập khẩu.
Hiện nay, trên thế giới đã có hàng trăm cảng biển có thể phục vụ các
loại tàu Container. Trong số đó chỉ có một số ít các cảng đợc xây dựng mới
và có tính chất chuyên dùng để phục vụ chuyên chở Container. Còn phổ
biến tròn các cảng biển, ngời ta cải tạo và xây dựng một khu vực riêng biệt
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
để phục vụ chuyên chở Container, đợc gọi là Container Terminal. Trong
phạm vi Container Terminal của các cảng Container có hai khu vực quan
trọng là Container Yard (CY) và Container Freight Station (CFS).
- Container Yard : Là nơi tiến hành giao nhận, bảo quản Container

có hàng và Container rỗng, thờng đợc bố trí giáp với bến Container.
- Container Freight Station : Là nơi phục vụ cho việc gửi hàng lẻ
bằng Container. Tại đây tiến hành nhận hàng để xếp và Container và tiếp
tục chuyên chở, hoặc dỡ hàng ra khỏi Container để giao cho ngời nhận
hàng.
2) Nghiệp vụ chuyên chở hàng hoá bằng Container
2.1) Ph ơng pháp gửi hàng bằng Container
2.1.1) Ph ơng pháp gửi hàng nguyên Container FCL/FCL ( Full
Container Load )
Khi gửi hàng có khối lợng hàng hoá lớn và đồng nhất đủ chứa đầy
một hoặc nhiều Container thì áp dụng phơng pháp FCL/FCL.
Theo phơng pháp này, trách nhiệm của các bên tham gia đợc phân
định nh sau :
* Đối với ngời gửi hàng (Shipper) :
- Chịu chi phí yêu cầu ngời chuyên chở cung cấp Container rỗng hoặc
đa về kho của mình để đóng hàng
- Đóng hàng vào Container đúng yêu cầu kỹ thuật để đảm bảo an toàn
cho hàng hoá và bản thân Container trong quá trình chuyên chở.
- Mời hải quan đến là thủ tục kiểm tra và liêm phong, kẹp chì từng
Container
- Vận chuyển Container đã đóng từ kho của mình đến Container
Yard hoặc Terminal của cảng theo sự hớng dẫn của ngời chuyên chở và tại
đó giao cho ngời chuyên chở.
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
* Đối với ngời chuyên chở (Carrier) :
- Nhận Container có hàng tại CY hoặc Terminal của cảng đã đợc qui
định. Kể từ đó ngời chuyên chở có trách nhiệm bảo quản, vận chuyển
Container đến nơi qui định và giao cho ngời nhận hàng trong điều kiệm
liêm phong, kẹp chì.

- Xếp và dỡ Container có hàng lên, xuống công cụ vận tải kể cả chi
phí vận chuyển Container từ CY hoặc Terminal ra cầu cảng
- Cung cấp Container rỗng trong điều kiện kỹ thuật tốt cho ngời gửi
hàng (nếu có).
* Đối với ngời nhận hàng (Consignec)
- Làm thủ tục hải quan để nhận hàng.
- Nhận Container có hàng từ ngời chuyên chở từ CY hoặc Terminal
của cảng qui định, trong điều kiện liêm phong, kẹp chì.
- Chuyên chở Container từ CY hoặc Terminal của cảng về kho riêng;
dỡ hàng ra khỏi Container và nhanh chóng hoàn trả Container rỗng cho ng-
ời chuyên chở hoặc cho ngời đã cho thuê Container.
Đặc điểm của phơng pháp FCL/FCL là : trách nhiệm củangời chủ
hàng nặng nề hơn so với ngời chuyên chở; giao nhận hàng hoá giữa các
ben theo nguyên tắc kẹp chì, liêm phong, đạt hiệu quả cao trong việc tổ
chức vận tải đa phơng thức.
2.1.2) Ph ơng pháp gửi hàng lẻ bằng Container LCL/LCL
Phơng pháp gửi hàng có khối lợng hàng hoá nhỏ, không đủ xếp đầy
một Container, thì áp dụng phơng pháp LCL/LCL.
Trong phơng pháp gửi hàng lẻ bằng Container, trách nhiệm của ngời
chủ hàng nhẹ nhàng hơn. Thực chất nó cũng nh cách gửi hàng bao gói
thông thờng trớc đây. Ngời chủ mang hàng đến các CFS giao cho ngời
chuyên chở. Tại đó, ngời chuyên chở nhận hàng hoá, sau đó đóng hàng vào
Container và chuyên chở tới nơi qui định và giao hàng trực tiếp cho ngời
nhận hàng.
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Để tạo điều kiện thuận lợi cho ngời chủ hàng, cũng nhu ngời chuyên
chở, ngời giao nhận đứng ra kinh doanh gửi hàng le bằng Container (đợc
gọi là gom hàng). Họ tập hợp những lô hàng lẻ của nhiều chủ hàng thành lô
hàng hỗ hợp đóng vào Container và tiến hành tổ chức chuyên chơ theo ph-

ơng thức FCL/FCL
2.1.3) Ph ơng pháp gửi hàng bằng Container kết hợp ( FCL/LCL -
LCL/FCL )
Tuỳ theo điều kiện cụ thể, ngời chủ hàng (hoặc ngời giao nhận) có thể
thoả thuận với ngời chuyên chở áp dụng phơng pháp gửi hàng kết hợp nh:
FCL/LCL hoặc LCL/FCL. Đó là phơng pháp kết hợp giữa hai phơng pháp
gửi hàng chính ở trên. Do đó, trách nhiệm của ngời chủ hàng và ngời
chuyên chở cũng thay đổi cho phù hợp.
2.2) Giá c ớc và chi phí chuyên chở hàng hoá bằng Container
Giá cớc chuyên chở hàng hoá bằng Container có đặc điểm là :
- Thấp hơn so với giá cớc chở hàng hoá bằng bao gói thông thờng,
nhằm mục đích khuyến khích khách hàng sử dụng phơng pháp chuyên chở
mới này.
- Giá cớc thờng đợc tính gộp toàn bộ các loại chi phí trong suốt quá
trình chuyên chở từ kho đến kho.
- Các bảng giá cớc thờng đợc xây dựng theo xu hớng đơn giản hoá,
tạo điều kiện dễ dàng cho việc tính toán tiền cớc.
Chi phí chuyên chở hàng hoá xếp trong Container thờng bao gồm các
khoản sau :
- Cớc phí chuyên chở Container trên chặng đờng vận tải chính và trên
đờng vận tải phụ
- Chi phí xếp, dỡ Container ở các điểm vận tải
11