Bài giảng những vấn đề cơ bản về phân tích chính sách công

Chương 4: Những vấn đề cơ bản về phân
tích chính sách công
•

TỔNG QUAN VỀ PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH
–
–
–
–

•

Tiêu chí trong phân tích chính sách công
–
–
–
–

•

Khái niệm và vai trò của tiêu chí trong phân tích chính sách
Yêu cầu thiết lập các tiêu chí phân tích
Thiết lập các tiêu chí phân tích
Các loại tiêu chí thường được sử dụng trong chính sách

Phương pháp phân tích
–
–
–

•

Khái niệm về phân tích chính sách
Chức năng phân tích chính sách
Nhiệm vụ phân tích chính sách
Các yếu tố ảnh hưởng đến phân tích chính sách

Căn cứ lựa chọn phương pháp phân tích
Ý nghĩa của việc lựa chọn các phương pháp phân tích
Một số phương pháp phân tích

Quy trình phân tích chính sách
–
–
–
–

Xác định mục đích, yêu cầu phân tích
Chuẩn bị cho công tác phân tích
Tiến hành phân tích chính sách
Sử dụng kết quả phân tích


I. TỔNG QUAN VỀ PHÂN TÍCH
CHÍNH SÁCH
•
•
•
•
•

Khái niệm về phân tích chính sách
Lý do phân tích chính sách
Chức năng phân tích chính sách
Nhiệm vụ phân tích chính sách
Các yếu tố ảnh hưởng đến phân tích
chính sách


1. Khái niệm về phân tích
chính sách


Phân tích
• Phân tích: là quá trình phân giải tài liệu
để chủ thể có được thông tin cho việc
ra một quyết định quản lý.



Data: dữ liệu,
Information: thông tin


• Từ những năm 1960, PTCS đã trở
thành một ngành khoa hoc trong KHHC
và quản lý nhằm giúp cho các nhà lãnh
đạo nhà nước ra được các chính sách
tối ưu và tổ chức thực thi chính sách
thành công, phục vụ trực tiếp cho quá
trình quản lý nhà nước.



Để có những sản phẩm sau phân tích, việc
phân tích cần thực hiện được những nhiệm
vụ cơ bản sau:






Xem xét, đánh giá, so sánh các mục tiêu và giải
pháp, công cụ chính sách (…) => nhằm lựa
chọn phương án chính sách thích hợp.
Đánh giá các ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp
của chính sách đến sự phát triển kinh tế-xã
tế
hội.
Đề ra khuyến nghị để điều chỉnh, hoàn thiện và
đổi mới các chính sách.


Những nhà phân tích làm việc
ở đâu?


Những nhà phân tích làm việc
ở đâu?



Các nhà phân tích chính sách phổ biến làm
việc trong các cơ quan nhà nước, nhiều
người trong số đó đã được đào tạo chính quy
trong chuyên ngành phân tích chính sách
công.


Những nhà phân tích làm việc
ở đâu?


Tổ chức của các nhà phân tích chính sách
như:




Hiệp hội phân tích chính sách công.

Các nhà phân tích chính sách làm việc trong:






Các Cơ quan nhà nước;
Các Công ty tư vấn;

Các Viện nghiên cứu;
Các Tổ chức chính trị-xã
xã hội;
Và các đoàn thể, các tổ chức kinh tế vì lợi nhuận
và phi lợi nhuận.


TỔNG THỂ HỆ THỐNG
PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH QUỐC GIA

Chính thức
Các cơ quan
Nhà nước
Trung ương
Các cơ quan
Nhà nước
Địa phương

Phi chính thức

Tổ chức
Nhóm
Tổ chức
Tổ chức Cá nhân
Chính
chílợi ích
chính
xã hội Báo
Think Tank
trị

(Interest
trị
…
Group)
xã hội


TỔNG THỂ HỆ THỐNG
PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH QUỐC GIA

Chính thức

Tổ chức
chính trị
Đảng cộng
sản
Việt Nam

Phi chính thức

Các cơ quan
Nhà nước Tổ chức
Nhóm
Cá
nhân
Tổ
chức
Trung ương Chính
chí lợi ích
xã hội Báo

Think Tank (Interest
trị
Các cơ quan
…
xã
hội
Group)
Nhà nước
Địa phương


Ví dụ




ở Mỹ: tại Nhà trắng có những nhóm nhỏ các
nhà phân tích có ảnh hưởng rất lớn lên
chính sách của Chính phủ trong Hội đồng An
ninh quốc gia hay Hội đồng chính sách đối
nội. Những lời khuyên của họ liên quan đến
nhiều lĩnh vực chính trị - kinh tế - xã hội .
Hạ viện Mỹ có hàng nghìn nhà phân tích làm
việc ở những bộ phận khác nhau.


Ví dụ


Trong những cơ quan của chính phủ các

nước thường có bộ phận phân tích chính
sách báo cáo trực tiếp với thủ trưởng của cơ
quan đó. Những bộ phận này có tên kết hợp
như: bộ phận phân tích chính sách của bộ
năng lượng được gọi là: “Văn phòng trợ lý
chính sách và đánh giá” hay “ Văn phòng
chính sách, kế hoạch và phân tích”.


Ví dụ




Trong thực tế, nhiều khi phân tích chính
sách được thực hiện bởi chính các nhà
quản lý.
Nhiều Quốc gia, khi các cơ quan nhà nước
không có đủ đội ngũ các nhà phân tích
chính sách, họ sẽ thuê dịch vụ tư vấn của
các Công ty tư vấn chính sách.




Các cơ quan chính quyền địa phương
thường sử dụng những nhà tư vấn
chính sách trong trường hợp đặc biệt
như hoạch đinh chính sách mới, cải tổ
bộ máy, đánh giá các chương trình lớn.



Các cơ quan nhà nước ở Trung ương
không chỉ sử dụng tư vấn chính sách
trong những nghiên cứu đặc biệt mà cả
trong phân tích thường kỳ. Các Viện
nghiên cứu và các trường Đại học cũng
có thể cung cấp dịch vụ phân tích chính
sách công.




Các doanh nghiệp, Hiệp hội nghề
nghiệp, Công đoàn…cần nhà phân tích
chính sách công để đánh giá lợi ích và
chi phí mong đợi trước những thay đổi
chính sách của nhà nước.


Những quan điểm của phân tích
chính sách (các nước Tư bản)


Khi phân tích một chính sách nào đó
các nhà phân tích thường đưa ra các
câu hỏi:







Chính sách đó ai đưa ra (nhóm quyền lực
nào)?
Nhóm chính trị nào gây ảnh hưởng nhiều
nhất đến chính sách?
Ai hưởng lợi?
Ai bị thiệt thòi do chính sách đó?


Ví dụ


ở Thái Lan có rất nhiều nhóm quyền
lực khác nhau gây ảnh hưởng đến các
chính sách đưa ra, trong đó nhóm quân
sự là nhóm mạnh nhất, tạo được
những lợi thế chính trị trên phương
diện này.


Ví dụ


ở Mỹ , các chính sách đều chịu ảnh
hưởng rất lớn của các nhóm quyền lực,

Quốc hội Mỹ rất muốn đưa ra một đạo
luật cấm dân chúng sử dụng vũ khí.
Nhưng nhóm các nhà Tư bản sản xuất
vũ khí trong Quốc hội Mỹ rất mạnh cho
nên Đạo luật đó vẫn chưa ra đời.




Đối với Việt Nam, quá trình hoạch định và tổ
chức thực thi chính sách trong quản lý nhà
nước là thống nhất, nhưng có sự phân công,
phối hợp giữa các cơ quan quyền lực. Vì có
sự thống nhất cơ bản về lợi ích giữa các giai
cấp, các tầng lớp nhân dân.

Theo cơ chế hoạt động của nhà nước:
Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân
làm chủ. Tuy vậy vẫn có những mâu thuẩn
xảy ra giữa các cơ quan hoạch định chính
sách và thực thi chính sách.


Từ đó cho thấy rằng
phân tích chính sách cần phải quán triệt
những quan điểm cơ bản sau







Quan điểm giai cấp;
Quan điểm lịch sử;
Quan điểm cách mạng;
Quan điểm hệ thống;
Quan điểm thực tiễn và hữu dụng.


Phân tích chính sách là:




Ngành khoa học xã hội ứng dụng, sử
dụng một tập hợp các phương pháp
điều tra và biện luận.
(xã hội dân sự - phản biện xã hội…)


Phân tích chính sách
• Phân tích chính sách: là việc phân giải các
hoạt động liên quan đến chu trình chính
sách,, nhằm chỉ ra những mối quan hệ mang
tính qui luật giữa các yếu tố cấu thành hoạt
động mang tính chính sách. (phân tích quy
trinh chính sách).




Như vậy hoạt động phân tích chính
sách: là việc phối hợp các phân tích
riêng lẻ về hiệu lực và hiệu quả của
chính sách để đưa ra kết quả tổng hợp
về chính sách.