Bài giảng luật học so sánh chương 5 trần vân long

Chương 5
Các hệ thống pháp luật đặc

thù khác


Pháp luật Hindu giáo ở Ấn Độ
Pháp luật Hindu không phải là
pháp luật Ấn Độ, nó chỉ là
pháp luật của cộng đồng theo
đạo Hindu ở Ấn Độ và một số
nước thuộc Đông Nam Á.
Cũng như pháp luật Hồi giáo,
đạo Hindu bắt buộc môn đồ
của mình phải có niềm tin vào
những giáo điều và cách nhìn
nhận thế giới nhất định.


Pháp luật Hindu giáo ở Ấn Độ
Pháp luật Hindu qua các giai đoạn phát triển của Hồi giáo,
và sự thống trị của người Anh đã có những sự biến dạng
đáng kể, điều này đã làm cho nó phai nhạt nhứng giá trị
truyền thống.
Hiến pháp Ấn Độ đã hủy bỏ chế độ đẳng cấp trong pháp luật
Hindu. Các vấn đề về hôn nhân và ly hôn đã được cải tổ cơ
bản trong Luật hôn nhân năm 1955.
Pháp luật Hindu chỉ áp dụng phổ biến trong cộng đồng người
theo Hindu giáo. Xu hướng của Ấn Độ hiện nay là pháp luật
quốc gia được áp dụng cho mọi công dân không phụ thuộc
vào tôn giáo của họ.

Pháp luật Hindu giáo ở Ấn Độ
Sastra: Những quy phạm nói về cách ứng xử của con người. Có 3
dạng Sastra vì thế giới và xử sự của con người được xác định bởi 3
động lực: đức hạnh, sự ham muốn và nỗi khoái cảm. Sastra dạy
cách xử sự phù hợp với ý trời - đó là khoa học Dhama, những
Sastra khác dạy làm giàu và chỉ huy người khác (artha - khoa học
về lợi ích và chính trị), (kama - dạy hưởng khoái lạc như thế nào).
Dharma: Dharma dựa trên niềm tin về một trật tự thế giới xuất
phát từ bản chất của sự việc. Dharma nói về cách xử sự của con
người mà không phân biệt những nghĩa vụ, bổn phận tôn giáo và
pháp lý. Ví dụ Dharma quy định khi phạm lỗi phải gánh chịu
những chế tài gì, xác định trong những trường hợp nào cần phải bố
thí, những quy tắc nào khi tiếp khách. Cốt lõi của Dharma là
những bổn phận phải tuân theo.


Pháp luật của các nước Châu Phi- sự ảnh hưởng
của tập quán pháp

Châu Phi có một hệ thống
tập quán phong phú. Mỗi
cộng đồng đều có những nếp
sống và tập quán riêng của
mình.
Các hệ thống pháp luật Châu
Phi có những nét tương đồng
về nguyên tắc, các chế định,
kỹ thuật pháp lý, có thể nói

rằng chúng tạo thành một hệ
tộc chung mặc dù không rõ
ai là ông tổ chung của chúng


Pháp luật của các nước Châu Phi- sự ảnh hưởng
của tập quán pháp
Người Châu Phi tập trung sự quan tâm và những vấn đề:
nhóm người (đẳng cấp, làng xóm, bộ tộc..) chứ không quan
tâm nhiều đến những yếu tố động hơn như cá nhân, gia
đình.
Đất đai thuộc về tổ tiên. Hôn nhân - đó là sự liên minh
giữa hai gia đình chứ không phải là sự liên minh giữa hai
con người. Cá nhân, mặc dù vẫn được công nhận, những
nó chỉ có ý nghĩa khi gắn với cộng đồng, trong quan hệ đối
với bên ngoài, chủ thể là nhóm người chứ không phải là
cá nhân.
Người Châu Phi không tồn tại khoa học pháp lý cũng như
luật gia, không có sự phân biệt nghĩa vụ luân lý và nghĩa
vụ pháp lý, luật công và luật tư, luật dân sự và luật hình sự,
pháp luật về tài sản và luật trái vụ gắn liền với khái niệm
quy chế (status).


Pháp luật của các nước Châu Phi- sự ảnh hưởng
của tập quán pháp
Theo tập quán, ở Châu Phi khi có hành
vi vi phạm tập quán xảy ra, việc hoà
giải các bên liên quan được chú trọng
hơn việc thiết lập nên quyền hạn.

Thuật ngữ “ công bằng” được hiểu
trước hết là những gì bảo đảm sự gắn
kết trong một nhóm người và sự hoà
thuận, hiểu biết lẫn nhau giữa các
thành viên trong nhóm.

Trước giai đoạn thuộc
địa, xét xử là một chế
định hoà giải chứ không
phải là một chế định để
áp dụng pháp luật khắt
khe. Sự thiếu vắng bộ
máy thực thi phán quyết
làm cho việc hoà giải
trở nên cần thiết hơn;


Pháp luật của các nước Châu Phi- sự ảnh
hưởng của tập quán pháp

Chính quyền thuộc địa
của Pháp đã soạn thảo
nên gần 150 “tuyển tập
tập quán”.

Sự không đồng nhất về mặt ngôn ngữ,
điều này dẫn tới việc không có sự hoà
hợp trong các khái niệm pháp luật với
khái niệm tập quán.
Xuất phát từ truyền thống xã hội, chẳng

hạn gia đình Châu Phi khác với gia đình
theo kiểu phương Tây
Khó có thể xác định ở mức độ nào một
tập quán truyền miệng phù hợp với tập
quán được toà án áp dụng. Phần lớn tập
quán ở Châu Phi vẫn là những tập quán
truyền miệng.


Pháp luật của các nước Châu Phi- sự ảnh
hưởng của tập quán pháp
Một mặt, pháp luật thực định theo mô
hình phương Tây được tiếp nhận ở Châu
Phi.
Mặt khác, để áp dụng pháp luật này vào
thực tiễn, ngoài những cơ quan xét xử
truyền thống, các toà án dạng Châu Âu
cũng được thành lập có thẩm quyền
trong tất cả các trường hợp khi các quy
phạm luật tập quán không thể áp dụng:
những tranh chấp mà một bên trong đó
không phải là người Châu Phi, những
tranh chấp liên quan đến những dạng
quan hệ mới không do tập quán điều
chỉnh.


Pháp luật của các nước Châu Phi- sự ảnh
hưởng của tập quán pháp
Sự tiếp nhận pháp luật Châu Âu ở Châu Phi không có được

tính tổng thể và hoàn chỉnh. Nhà lập pháp sở tại vẫn có thể
đưa vào những thay đổi trong pháp luật đó; cũng như vậy,
các tòa án có thể loại bỏ những quy phạm nào đó mà họ
cho là không thích hợp với những điều kiện địa phương.
Kết quả là pháp luật những nước này ngày càng khác nhau
và khác với pháp luật vào thời điểm mới được tiếp nhận.
(bị tập quán hóa)
Các hệ thống pháp luật hiện đại của Châu Phi có thể tiếp
nhận thành công một số yếu tố luật tập quán truyền thống.
Tuy nhiên nó cũng không tránh khỏi việc là suy thoái
những giá trị truyền thống của luật tập quán.
Thái độ của dân chúng đối với pháp luật mới rất khác
nhau.


Pháp luật Xã hội chủ nghĩa
-

Thời kỳ pháp luật công xã Pari
Thời kỳ pháp luật Xô Viết
Pháp luật các nước dân chủ
nhân dân sau chiến tranh thế
giới lần thứ II
Pháp luật sau thời kỳ Liên Xô
sụp đổ


Pháp luật Xã hội chủ nghĩa
- Chú trọng pháp luật thực định
(nguồn cơ bản của pháp luật xã

hội chủ nghĩa là các quy phạm
thành văn);
- Chú trọng tới hoạt động pháp điển
hoá;
- Phân chia hệ thống pháp luật thành
các ngành luật dựa trên tiêu chí:
đối tượng điều chỉnh, phương
pháp điều chỉnh, chủ thể pháp
luật.


Pháp luật Xô Viết

Các văn bản dưới
luật chiếm vị trí
lớn trong hệ thống
pháp luật; Các đạo
luật được ban
hành rất ít;

Chiếm vị trí quan trọng nhất
trong hệ thống các quy phạm là
những quy tắc xuất phát từ
Ban chấp hành Trung ương
Đảng cộng sản Liên Xô hoặc
từ các cơ quan của tổ chức này
như: Bộ Chính trị, Ban bí thư,
các ban của Đảng.v..;
Ý thức pháp luật của nhân dân
chưa cao, vì thế các văn bản

liên tịch giữa ban chấp hành
Trung ương Đảng và Hội đồng
Bộ trưởng trở nên phổ biến;


Pháp luật XHCN ở Đông Âu
•
•
•
•
•

Luật được coi là nguồn chính của pháp luật. Quyền lực nhà
nước được tập trung vào tay Quốc hội
Hoạt động pháp điển hoá được chú trọng;
Pháp luật của các nước Đông Âu chịu ảnh hưởng từ nhiều
nhánh pháp luật khác nhau
Hệ thống pháp luật này ít nhiều có những quan niệm pháp lý
chung của hệ thống pháp luật Rô ma- Giéc manh;
Pháp luật Liên Xô trở thành mô hình cho tất cả pháp luật các
nước xã hội chủ nghĩa trong việc phân pháp luật thành các
ngành luật khác nhau..


Pháp luật XHCN ở Châu Á
Khi nghiên cứu về pháp luật các nước xã hội chủ nghĩa ở
Châu Á, không thể không tính đến yếu tố đặc thù của dân tộc,
vì thế ở mỗi quốc gia, hệ thống pháp luật có những đặc thù
riêng, chẳng hạn ở Mông Cổ, hệ thống pháp luật tương đồng
với pháp luật của các quốc gia Châu Âu. Hoặc như ở Việt

Nam, pháp luật lại mang dấu ấn trong mỗi giai đoạn lịch sử
cụ thể của đất nước.


Xu thế phát triển của pháp luật XHCN
•
•
•
•
•
•

Pháp luật xã hội chủ nghĩa trong một thời gian dài được coi là
pháp luật giai cấp. Trong thời kỳ mới, tính giai cấp dần xóa
nhòa
Pháp luật được coi là công cụ của quyền lực nhà nước; bên
cạnh đó tiếp thu tinh hoa học thuyết ‘Nhà nước pháp quyền’
Đi tìm sự hài hòa giữa lợi ích nhà nước và công dân, mối
quan hệ bình đẳng cần bằng về quyền và nghĩa vụ.
Quyền con người từng bước được thừa nhận
Đạo luật từng bước chiếm ưu thế là vị trí hàng đầu trong pháp
luật; công tác pháp điển hóa ngày càng chuyên môn hơn
Quyền lực tư pháp ngày càng trở nên độc lập, nghề luật được
quan tâm hơn