Hơn cả siêu, nó là cực siêu: Mạng World Wide Web

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Hơn cả siêu, nó là cực siêu: Mạng World Wide Web
Trong chương này
 Đạt được cái gì lớn?
 Cảm giác mạng nhện của tôi đang bị ngứa ran
 Danh tiếng và vận mạng
 Một cách khác đi vòng quanh trên Web
Nếu bạn nghĩ rằng chắc phải có một cách khác dễ hơn, thì quả là có thật.
Một bước nhảy vọt để làm cho máy tính trở nên phổ dụng cả cho những bộ óc bình
thường là cố gắng cải tiến tương tác giữa máy tính và những bộ óc đó. Những nỗ
lực này làm cho máy tính càng làm những gì con người muốn làm, hơn là con
người cố làm cho giống máy tính.
World Widw Web -hay WWW hay Web đối với những người bạn của nó - là
một bước tiến lớn trong quá trình tìm kiếm thông tin nhanh, mạnh và cảm tính.
WWW dựa trên một kỹ thuật gọi là hypertext - siêu ngữ cảnh - (ngày nay chính xác
hơn gọi là hypermedia, bởi vì nó xử lý hình ảnh và âm thanh cũng như văn bản).
Hypertext lần đầu tiên được mô tả cách đây gần 20 năm những chỉ bây giờ nó mới
có các phần mềm sử dụng rộng rãi.
Mặc dù các khái niệm hypertext đã có nhiều, việc tạo ra những kỹ thuật để
đưa chúng vào cuộc sống thật là một thách thức. Do đó, mặc dù hypertext có thể là
cách tốt nhất để lấy dữ liệu, nó không nhất thiết là cách nhanh nhất. Cài đặt thông
tin để lấy theo kiểu hypertext vẫn còn rất phiền toái và đó cũng là một lý do tại sao
các thông tin chưa được có sẵn theo dạng hypertext.
Hypertext: một hồi tưởng
Thuật ngữ và khái niệm hypertext được phát kiến năm 1969 do Ted Nelson,
một người nhìn xa trông rộng nổi tiếng trong ngành máy tính đã nghĩ về mối liên
hệ giữa máy tính và văn chương trong vòng ít nhất là 25 năm tính đến nay - đã bắt
đầu khi không ai tin rằng có thể có một mối liên hệ như thế tồn tại. Hai mươi năm
trước, anh ta tuyên bố rằng người ta có thể có máy tính bỏ túi với bao da và dây
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368

đeo (tôi cũng chưa thấy cái dây đeo này như thế nào nhưng nếu không thì anh ta đã
chết với tôi).
Trở lại năm 1970, Ted Nelson bảo tôi rằng chúng ta có thể có những máy
tính với màn hình không mắc tiền trên bàn với những hệ thống hypertext siêu đồ
hoạ. "Khô.ô....ng", tôi nói, "Với hypertext bạn cần phải có những máy tính lớn với
bộ nhớ lớn và màn hình phân giải cao". Cả hai chúng tôi đều đúng, dĩ nhiên, bởi vì
những gì chúng tôi có trên bàn vào năm 1993 là nhũng cái máy tính nhỏ chạy
nhanh hơn cả những máy tính lớn của năm 1973 nhiều bộ nhớ hơn và màn hình tốt
hơn.
Trong nhiều năm, nhiều dự án hypertext đến rồi đi, kể cả dự án ở Đại học
tổng hợp Brown (mà Ted là một thành viên) và một ở Viện Nghiên cứu Standford
(đáng là một dự án có ảnh hưởng nhất trong lịch sử tính toán vì nó phát minh ra
cửa sổ màn hình và con chuột).
Hệ hypertext của Ted, Dự án Xanadu, là kết quả làm việc khoảng 15 năm,
với nhiều nguồn thiết lập tài chính và quản lý, nhưng cũng có nhiều người nhảy
vào tham gia. Dự án nhận ra nhiều vấn đề mà các dự án khác bỏ qua. Đặc biệt Ted
hình dung ra được cách trả tiền công cho các tác giả trong một hệ thống hypertext,
ngay cả khi một tài liệu có nhiều phần nhỏ liên kết với những tài liệu khác và
những tài liệu chứa những trích yếu các phần trích dẫn từ các tài liệu khác. Trong
một thập kỷ, năm nào tôi cũng nghe nói rằng Xanadu sẽ được ra đường vào năm
tới, năm nay tôi cũng hy vọng là họ nói đúng.
Đạt được cái gì lớn
Nếu bạn từng làm một nghiên cứu trong một lĩnh vực bạn ít biết, bạn sẽ vào
trong một thư viện xem xét các thẻ sách. Bạn bắt đầu với một số thông tin, chẳng
hạn như chủ đề hay tên. Dù cho bạn có viết ra tất cả những ý tưởng, bạn cũng phải
chọn một trong số đó và rời ngăn kéo của bạn qua cái kế tiếp. ở đây bạn lại bắt đầu
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
và lần lần, việc tìm kiếm có thể dẫn bạn sang một hướng hoàn toàn khác.
Nếu càng có nhiều dẫn dắt cho bạn đi theo, bạn nên lưu dự phòng, xem lại

những chọn lựa của bạn trước đó, và xem một hướng khác có thể mang lại cái gì.
Nếu bạn có ghi chú cẩn thận, điều này có thể khá dễ dàng, nhưng có thể bạn sẽ
phải dò tìm lại nhiều bước đã qua.
Hypertext tổ chức dữ liệu cho cách lấy thông tin theo kiểu này. Nó đặt một
ngón tay lên một ngăn kéo và một ngón khác trên một ngăn kéo khác v.v... để giúp
bạn có hàng trăm ngón tay trên các ngăn kéo trên khắp hành tinh. (Bạn nên nghĩ
rằng nó cực rộng nhưng là một hệ chân rết thông tin khá thân thiện).
Trong những thư viện bình thường (cả với sách lẫn với máy tính), thông tin
được tổ chức phân cấp hơi thái quá một tí, theo trật tự tìm ra hay theo thứ tự chữ
cái. Những trật tự này chẳng phản ánh gì về mối quan hệ giữa những phần thông
tin khác nhau. Trong thế giới hypertext, thông tin được tổ chức theo mối quan hệ
với những thông tin khác. Trong thực tế, các mối quan hệ giữa các phần thông tin
khác nhau thường có giá trị hơn bản thân những thông tin đó.
Hypertext cũng cho phép cùng một bộ các thông tin được được bố trí nhiều
cách đồng thời. Trong một thư viện theo qui ước, một cuốn sách chỉ có thể được kê
ở một chỗ thôi, thành ra ví dụ như một cuốn sách về sức khoẻ tinh thần được xếp
loại theo Y học hay Tâm lý học, nhưng nó không thể đồng thời ở hai chỗ.
Hypertext không bị giới hạn như thế, và thường không có vấn đề gì khi liên kết
những chủ đề cả về tâm lý và y học đối với cùng một tài liệu.
Ví dụ như bạn quan tâm đến những gì ảnh hưởng đến một nhân vật lịch sử
nào đó chẳng hạn. Bạn bắt đầu bằng cách nhìn vào những thông tin tiểu sử cơ bản:
ngày và nơi sinh, tên cha mẹ, tôn giáo, và những thứ cơ bản đại loại thế. Sau đó
bạn mở rộng trên mỗi sự kiện bằng cách biết xem những gì khác đã xảy ra vào thời
điểm đó có liên quan đến cô ta, và những ảnh hưởng của tôn giáo lên cô ta. Bạn vẽ
một bức tranh bằng cách đặt những góc cạnh này lại với nhau và hiểu các mối liên
kết của chúng - một bức tranh khó vẽ hơn nếu chỉ có các tên và ngày.
Một hệ thống hypertext tạo ra các liên kết giữa các phần thông tin khác nhau
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
giúp bạn có thể tìm ra những thông tin liên hệ. Khi bạn vẽ ra những liên kết giữa

những phần thông tin đó, bạn có thể nhìn thấy trước cái mạng nhện được tạo ra bởi
những liên kết thông tin đó. Điều khá đáng kể ở WWW (Web) là ở chỗ nó nối tất
cả các phần thông tin trên khắp thế giới, trên những máy khác nhau, những cơ sở
dữ liệu khác nhau, hoàn chỉnh như là không có liên kết gì (một đặc điểm mà bạn
không bao giờ có được với các danh mục thẻ sách).
Cảm giác mạng nhện của tôi đang bị ngứa ran
Các server WWW khác nhau thực hiện các chương trình duyệt hypertext một
cách khác nhau. (Chúng được gọi là các trình duyệt xét - browser - thay vì là các
trình đọc - reader - một phần là vì bạn thường tốn nhiều thời gian xem xét đến
những mối liên kết thay vì là bản thân thông tin đó, và bởi vì tất cả chúng đều có
khả năng cho bạn thêm vào những liên kết và chú thích của chính bạn). Nếu bạn
hiểu được hypertext là nói về cái gì, bạn sẽ dễ hiểu cách nó làm việc hơn trên một
trình duyệt xét nào đó. Hơn nữa, nếu bạn thấy rằng trình duyệt xét bạn đang dùng
hơi bị khó, bạn có thể thử dùng một trình khác. Các trình duyệt xét khác nhau có
những giả định khác nhau về kết xuất của chúng và máy của bạn, và một trình
duyệt xét khác có thể thích hợp cho bạn hơn. Nó cũng giống như đồ mặc riêng của
bạn, bạn thích những gì bạn thích và chẳng ai khuyên bảo gì chuyện này được.
Rất ít các máy chủ trên Internet có trình duyệt xét WWW của riêng nó, thành
ra bạn bắt đầu bằng cách telnet đến một server WWW (xem chi tiết về telnet ở
chương 14). Ba server công cộng là
 info.cem.ch (Thụy Sĩ)
 www.njit.edu (New Jersey)
 hnsource.cc.ukans.edu (Kansas)
Mỗi một server có một chương trình duyệt xét hypertext khác nhau, nên thử
cả ba để chọn cái bạn thích.
Dùng University of Kansas thì login là www:
Welcome to www at the University of Kansas
You are using a new WWW product called Lynx. For more information
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368

about obtaining and installing Lynx please choose about Lynx
The current version of Lynx is 2.0.10. If you are running
an earlier version PLEASE UPGRADE !
WW souurces
For a description of WWW choose Web overview
About the WWW information Sharing project
WWW Information by Subject
WWW Information by Type
Lynx sources
University of Kansas CWIS
History Net Archives
Gopher sources
University of Minnesota Gopher Server (Home of the Gopher)
All the Gopher servers in the world
Trong hệ WWW này, các liên kết hypertext được tô sáng. Dùng các phím
mũi tên đi lại ở những chỗ bạn quan tâm và bấm Enter. Trong những hệ thống
khác, chẳng hạn như www.njit.edu, các liên kết hypertext được chỉ ra bởi con số
bao trong ngoặc vuông, và bạn chọn theo số của liên kết nào bạn muốn:
NJIT WWW entry point[1]
gopher://chronicle.merit.edu/[2]
Overview of the Web[3]
NJIT Information Technology and World Wide Web Help[4]
Thông tin mà các hệ WWW có sẵn phần lớn là giống nhau vì đến thời điểm
này không có sẵn nhiều dữ liệu WWW, và tất cả đều nối với nhau. Tôi dùng server
của University of Kansas trong ví dụ của mình vì nó thích hợp với máy của tôi
nhất. Tôi muốn xem còn những chủ đề nào khác, chọn By Subject bằng cách di
chuyển con trỏ đến đó và bấm Enter. Sau đây là một phần những gì nó hiện ra:
Mathematics CIRM library (french). The International Journal of
Analytical and Eperimental Modal Analysis. Complex system.
5