Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời mở đầu:
Đất nước ta đã bước sang năm thứ ba kể từ khi nước ta chính thức ra
nhập Tổ chức Thương mại Quốc tế ( ngày 07/11/2006). Trong những năm qua
xã hội, nền kinh tế nước ta đã có những chuyển biến lớn để hội nhập cùng với
kinh tế quốc tế; đời sống của nhân dân ta cũng đã có nhiều tiến bộ hơn trước.
Trong những năm tới đây, nhiệm vụ phát triển kinh tế vẫn được đặt lên
hàng đầu. Chúng ta đang đẩy mạnh cải cách, phát triển tài chính nhằm tạo
dựng nền tài chính quốc gia vững mạnh, cơ chế tài chính phù hợp với điều
kiện kinh tế thị trường và hội nhập mở cửa.
Ngân sách nhà nước với đặc thù là nội lực tài chính để phát triển trong
thời gian qua đã thể hiện được vai trò của mình đối với toàn bộ nền kinh tế
quốc dân, nguồn vốn đầu tư vào nền kinh tế hàng năm lên đến hàng nghìn tỷ
đồng.
Trên tinh thần phát triển kinh tế của Đại hội Đảng X ngân sách Nhà
nước hơn lúc nào hết thể hiện rõ trách nhiệm, vai trò của mình trong tình hình
mới, là động lực của sự phát triển.
Với chủ trương phát triển toàn diện của Đảng, cấp ngân sách Quận-
Huyện đang ngày càng thể hiện rõ chức năng, vai trò, nhiệm vụ của mình trên
địa bàn quận, huyện.
Sau ba tháng thực tập tại phòng Tài chính- Kế hoạch huyện Quế Võ, tỉnh
Bắc Ninh em đã tiếp thu được rất nhiều kiến thức thực tế để củng cố thêm các
lý luận đã học của mình. Nhận thấy vai trò, tầm quan trọng cũng nhưng những
đòi hỏi về Ngân sách em xin mạnh dạn đi vào nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện
công tác quản lý ngân sách huyện Quế Võ, tình Bắc Ninh”
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Qua việc nghiên cứu đề tài , em đã lĩnh hội được rất nhiều kiến thức về
quản lý ngân sách nói chung và ngân sách huyện nói riêng, cả lý luận và thực
tiễn.
Em hi vọng rằng, những ý kiến đề xuất nhỏ bé của mình nêu trong đề tài
phần nào giúp cho các cơ quan chức năng trong quá trình kiện toàn Ngân sách
Nhà nước, Ngân sách Quận- Huyện.
Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tình của PGS, TS Nguyễn
Thị Bất; sự giúp đỡ chỉ bảo nhiệt tình của các cô, các bác và các anh chị tại
phòng Tài Chính- Kế hoạch huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đã giúp em hoàn
thành đề tài này.
Mặc dù đã cố gắng nỗ lực hết sức nhưng trong đề tài vẫn không thể tránh
khỏi những sai xót. Em mong nhận được sự đóng góp, chỉ bảo tận tình của cô
giáo và các cô, chú trong phòng.
Em xin chân thành cảm ơn!
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chương I: Quản lý và hiệu quả quản lý ngân sách
Quận – Huyện:
1.1. Khái quát về ngân sách nhà nước (NSNN):
1.1.1.Khái niệm NSNN
Trong thời kì mở cửa hội nhập cùng kinh tế quốc tế ở nước ta như hiện
nay không những đòi hỏi sự chuyển đổi về thể chế và cơ cấu kinh tế nói
chung mà còn đòi hỏi những chuyển biến cần thiết về cả nhận thức và thể chế
tài chính, ngân sách. Do đó việc nhận thức đúng đắn bản chất, chức năng
NSNN sẽ giúp cho chúng ta sử dụng nhạy bén công cụ NSNN trong điều
hành chính sách kinh tế vĩ mô.Việc nghiên cứu và tìm hiểu bản chất chức
năng và vai trò của NSNN trong kinh tế thị trường là hoàn toàn cần thiết.Tuy
nhiên trước hết chúng ta phải thống nhất định nghĩa về NSNN trên cơ sở đó
mới có thể sử dụng và quản lý NSNN một cách đúng đắn và có hiệu quả cao
hơn.
Trên thế giới có rất nhiều định nghĩa về NSNN, ở mỗi nước thì có cách
nhìn nhận về NSNN khác nhau điển hình như sau:
Tại Pháp thì: “NSNN là văn kiện được Nghị viện hoặc Hội đồng thảo
luận và phê chuẩn mà trong đó các nghiệp vụ tài chính (thu, chi) của một tổ
chức công (Nhà nước, chính quyền địa phương, đơn vị công) hoặc tư (doanh
nghiệp, hiệp hội) được dự kiến và cho phép”.
Đối với Trung Quốc thì NSNN lại được hiểu là: “NSNN là kế hoạch thu-
chi tài chính hang năm của Nhà nước được xét duyệt theo trình tự pháp định”
Ở Việt Nam chúng ta cũng có rất nhiều quan điểm khác nhau về NSNN
tuy nhiên theo luật Ngân sách Nhà nước Việt Nam thì: “Ngân sách Nhà nước
là toàn bộ các khoản thu- chi của Nhà nước trong dự toán đã được cơ quan
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm
bảo thực các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”.
Như vậy, Ngân sách nhà nước phản ánh các mối quan hệ kinh tế giữa
một bên là Nhà nước với một bên là các chủ thể khác trong xã hội. Các quan
hệ kinh tế này phát sinh trong quá trình Nhà nước tham gia phân phối các
nguồn tài chính quốc gia phục vụ cho việc thực hiện các chức năng của mình.
Các quan hệ đó biểu hiện thông qua các nội dung thu- chi của Ngân sách nhà
nước, phù hợp với các điều kiện kinh tế xã hội và nhiệm vụ của Nhà nước
trong mỗi thời kì tương ứng.
1.1.2. Bản chất NSNN:
Lịch sử hình thành và phát triển của các nước trên thế giới cho thấy
NSNN ra đời, phát triển cùng với kinh tế hang hóa và Nhà nước. Kinh tế hàng
hóa và Nhà nước là hai điều kiện tiền đề để cho NSNN ra đời, phát triển.Cùng
với sự phát triển của kinh tế hàng hóa và mức độ hoàn thiện của Nhà nước
phạm trù NSNN cũng phát triển tương ứng.
Bản chất kinh tế của NSNN là quan hệ kinh tế- tài chính giữa một bên là
nhà nước và bên kia là các tác nhân khác của nền kinh tế hàng hóa trong quá
trình phân bổ, sử dụng các nguồn lực của nền kinh tế, phân phối và phân phối
lại thu nhập cho các tác nhân kinh tế mơi sáng tạo ra. Bản chất kinh tế không
tác rời bản chất chính trị của NSNN. Bản chất chính trị của NSNN gắn liền
với bản chất của giai cấp cầm quyền, NSNN là ngân sách của Nhà nước của
giai cấp cẩm quyền, do Nhà nước đó mà sinh ra, vì Nhà nước đó mà tồn tại và
phát triển. Bản chất chính trị của NSNN giải thích lý do ra đời, điều kiện tồn
tại, mục tiêu và sứ mạng mà NSNN phụng sự là lợi ích của giai cấp cẩm
quyền.
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1.1.3. Vai trò của Ngân sách Nhà nước:
Trong hệ thống Tài chính, Ngân sách nhà nước là khâu chủ đạo để nhà
nước thực hiện chức năng nhiệm vụ do hiến pháp quy định. Đồng thời NSNN
là công cụ quan trọng của Nhà nước để điều chỉnh vĩ mô đối với toàn bộ đời
sống kinh tế- xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng.
Vai trò của NSNN được xác định trên cơ sở các chức năng và nhiệm vụ
cụ thể của nó trong từng giai đoạn khác nhau theo từng yêu cầu thực hiện các
chức năng của nhà nước.
Vai trò điều chỉnh nền kinh tế vĩ mô nền kinh tế xã hội của NSNN được
thể hiện chủ yếu trên ba khía cạnh sau:
- Thứ nhất : NSNN góp phần kích thích tăng trưởng kinh tế vai trò điều
chỉnh trong lĩnh vực kinh tế.
Trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung, với việc Nhà nước can thiệp trực
tiếp vào các hoạt động của sản xuất kinh doanh, vai trò của NSNN trong việc
điều chỉnh các hoạt động kinh tế trở nên hết sức thụ động. Ngân sách Nhà
nước gần như chỉ là cái túi đựng số thu để rồi thực hiện sự bao cấp tràn lan
cho các hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua cấp vốn cố định, vốn lưu
động, bù lỗ, bù giá…
Trong điều kiện đó, hiệu quả của các khoản thu, chi NSNN không được
coi trọng và tất yếu là tác động của thu, chi ngân sách đến hoạt động của thu,
chi ngân sách đến hoạt động kinh tế nhằm điều chỉnh các hoạt động đó thúc
đẩy sự tăng trưởng là hết sức hạn chế.
Chuyển sang cơ chế thị trường, trong lĩnh vực kinh tế, Nhà nước định
hướng hình thành cơ cấu kinh tế mới, kích thích phát triển sản xuất kinh
doanh và chống độc quyền. Thực hiện vai trò này Ngân sách Nhà nước thông
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
qua thuế và chi ngân sách để kích thích và gây sức ép đối với doanh nghiệp
nhằm kích thích sự tăng trưởng để tạo môi trường và điều kiện thuận lợi cho
sản xuất kinh doanh, Ngân sách nhà nước thông qua công cụ chi tiêu đã cung
cấp nguồn kinh phí đầu tư cho kết cấu hạ tầng như: điện, nước, thủy lợi, giao
thông hoặc hình thành các doanh nghiệp thành các ngành then chốt, các công
trình kinh tế mũi nhọn có tác dụng đối với tốc độ tăng trưởng của ngành kinh
tế. Việc hình thành các doanh nghiệp nhà nước cũng là một biện pháp căn bản
để chống độc quyền, trên khía cạnh khác trong những trường hợp cần thiết
nguồn kinh phí của Ngân sách Nhà nước cũng có thể được sử dụng để hỗ trợ
phát triển của các doanh nghiệp cần nâng đỡ, khuyến khích phát triển thông
qua chính sách trợ cấp cùng các ưu đãi về thuế để đảm bảo cho sự ổn định về
cơ cấu hoặc chuyển sang cơ cấu hợp lý hơn.
Ngoài ra để góp phần điều chỉnh các hoạt động kinh tế xã hội, chính phủ
có thể áp dụng các các giải pháp hỗ trợ giá để hỗ trợ sản xuất và tiêu
dùng.Tuy nhiên, trong thời kì kinh tế thị trường và hội nhập mở cửa như hiện
nay thì việc trợ giá của Ngân sách không nên mang tính chất bao cấp tràn lan
mà chỉ áp dụng các cho các đối tượng quan trọng có tầm ảnh hưởng đặc biệt
quan trọng đối với nền kinh tế.
- Thứ hai: NSNN góp phần điều chỉnh và giải quyết các vấn đề xã hội
Trong bất cứ giai đoạn nào thì các vấn đề xã hội quan trọng luôn luôn
được Đảng, chính phủ và Nhà nước ta quan tâm và điều chỉnh một cách cần
thiết và NSNN cũng luôn luôn được xen là công cụ thực thi hàng đầu. Mặc dù
vậy trong điều kiện nước ta hiện nay thì sự đòi hỏi cần giải quyết của rất
nhiều vấn đề bên cạnh đó thì nguồn thu Ngân sách còn hạn hẹp thì việc quán
triệt phương trâm Nhà nước cùng nhân dân chăm lo giải quyết các vấn đề xã
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
hội có ý nghĩa rất quan trọng nhằm nâng cao vai trò của NSNN trong việc
điều chỉnh các vấn đề xã hội.
- Thứ ba: Ngân sách nhà nước góp phần bình ổn thị trường, giá cả, hạn
chế lạm phát – vai trò điều chỉnh trong lĩnh vực thị trường.
Trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung thì sự đơn nhất chế độ sở hữu
bó khung trong trong hai hình thức quốc doanh và tập thể đã dẫn đến sự phát
triển yếu ớt của các quan hệ thị trường.
Trong giai đoạn cơ chế thị trường hiện nay, giá cả phụ thuộc chủ yếu vào
quan hệ cung cầu hàng hóa trên thị trường. Do đó để ổn định giá cả chúng ta
có thể sử dụng các chính sách tác động vào cung hoặc cầu của hàng hóa. Việc
thực hiện các tác động này thông qua thuế và NSNN đóng vai trò rất quan
trọng. Bằng nguồn NSNN và các quỹ dự trữ dự phòng chính phủ có thể kiểm
soát được thị trường tránh để xảy ra những biến động bất thường ảnh hưởng
tới tình hình ổn định kinh tế xã hội và đời sống của nhân dân. Như trong tình
hình kinh tế xã hội 3 tháng đầu năm 2008 tình hình lạm phát và giá cả thị
trường tăng lên một cách đột biến chính phủ đã sử dụng các biện pháp kinh tế
vĩ mô và sử dụng hợp lý nguồn NSNN để kiềm chế tác động tăng giá và góp
phần đảm bảo cho kinh tế và đời sống của nhân dân ổn định
1.2. Tổ chức hệ thống NSNN và phân cấp quản lý NSNN:
1.2.1. Tổ chức hệ thống NSNN:
Hệ thống NSNN là tổng thể các cấp Ngân sách gắn bó hữu cơ với nhau
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thu, chi của mỗi cấp ngân sách. Cấp ngấn
sách được hình thành trên cơ sở cấp chính quyền nhưng phải đảm bảo hai
điều kiện cơ bản là:
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Nhiệm vụ của cấp chính quyền được giao phó tương đối toàn diện
nghĩa là chính quyền cấp đó không chỉ có nhiệm vụ phát triển nhanh chính
sách xã hội mà còn có nhiệm vụ tổ chức quản lý và phát triển kinh tế trên
vùng lãnh thổ và cấp chính quyền đó.
- Khả năng nguồn thu trên vùng lãnh thổ và chính quyền đó quản lý có
thể đáp ứng được phần lớn nhu cầu chi tiêu của chính quyền cấp đó.
Như vậy để có một cấp Ngân sách trước hết phải có một chính quyền với
những nhiệm vụ phát triển toàn diện, đồng thời phải có khả năng nhất định về
nguồn thu trên vùng lãnh thổ đó.
Nguyên tắc tổ chức hệ thống Ngân sách ở mỗi nước có sự khác biệt
riêng nhưng đều có những nét chung cơ bản là:
- Tính tập trung, thống nhất: bắt nguồn từ yêu cầu của việc tổ chức hệ
thống chính quyền.
- Tính tự chủ, chịu trách nhiệm của mỗi cấp Ngân sách xuất phát từ yêu
cầu nâng cao trách nhiệm của các cấp chính quyền trong việc thực hiện các
nhiệm vụ chung của quốc gia.
Tổ chức hệ thống ngân sách ở nước ta là hệ thống các ngân sách trong hệ
thống đều có mối liên hệ hữu cơ gắn bó với nhau thông qua việc thực hiện
nhiệm vụ thu, chi. Ở nước ta, việc tổ chức hệ thống Ngân sách Nhà nước gắn
bó với việc tổ chức bộ máy Nhà nước và vai trò, vị trí của bộ máy đó trong
quá trình phát triển của đất nước.
Từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV, vai trò kinh tế xã hội của chính
quyền cấp huyện được đề cao. Huyện được coi là đơn vị kinh tế quản lý kinh
tế một cách toàn diện. Chính vì lẽ đó, bên cạnh Ngân sách Trung Ương thì
Ngân sách huyện (quận ), xã (thị trấn) được hình thành và nằm trong hệ thống
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Ngân sách Nhà nước. Hệ thống NSNN ta từ sau Đại hội Đảng lần thứ IV,
Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam 1992 và Luật NSNN được Quốc hội
thông qua ngày 20 tháng 03 năm 1996.
Như vậy NSNN bao gồm: Ngân sách Trung ương và Ngân sách các cấp
chính quyền địa phương.
Ngân sách các cấp chính quyền địa phương bao gồm:
- Ngân sách cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ( gọi chung là
ngân sách cấp tỉnh).
- Ngân sách cấp huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh ( gọi chung là
ngân sách cấp huyện)
- Ngân sách cấp xã, phường, thị trấn ( gọi chung là ngân sách xã)
Ngân sách Trung ương: phản ánh nhiệm vụ thu, chi theo ngành, tập trung
các nguồn lực cơ bản để đảm bảo thực hiện các mục tiêu trọng yếu trên phạm
vi cả nước và giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống Ngân sách nhà nước.
Ngân sách địa phương: Phản ánh nhiệm vụ thu, chi theo lãnh thổ, bảo
đảm thực hiện các nhiệm vụ tổ chức quản lý toàn diện kinh tế, xã hội của
chính quyền cấp tỉnh, thành phố.
Ngân sách cấp huyện: Phản ánh nhiệm vụ thu, chi theo lãnh thổ bảo đảm
thực hiện các nhiệm vụ tổ chức quản lý toàn diện kinh tế xã hội của chính
quyền cấp huyện.
Ngân sách cấp xã: Nhằm đảm bảo điều kiện tài chính để chính quyền xã
chủ động khai thác các thế mạnh đất đai, lao động phát triển kinh tế, xã hội
đặc biệt là xây dựng, phát triển nông thôn mới, thực hiện các chính sách xã
hội giữ gìn an ninh trật tự địa phương.
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1.2.2 Phân cấp ngân sách nhà nước:
1.2.2.1 Khái niệm phân cấp NSNN:
Khi đã hình thành hệ thống NSNN gồm nhiều cấp thì việc phân cấp ngân
sách là một tất yếu khách quan bởi vì mỗi cấp ngân sách đều có nhiệm vụ
hoạt động thu- chi ngân sách mang tính độc lập tương đối, khái niệm về phân
cấp NSNN có thể được hiểu theo 2 quan điểm khác nhau:
Quan điểm thứ nhất, nếu coi NSNN là duy nhất và thống nhất do Chính
phủ Trung ương trực tiếp quản lý và sử dụng thì phân cấp NSNN là một sự ủy
quyền của Nhà nước Trung ương cho các cấp chính quyền địa phương thực
hiện một số nhiệm vụ thu- chi cần thiết của NSNN. Việc phê duyệt dự toán,
quyết toán hoặc cân đối thu- chi ngân sách Nhà nước trên địa bàn do Nhà
nước Trung ương đảm nhận. Với ý nghĩa đó quan điểm này phủ nhận sự tồn
tại độc lập của Ngân sách địa phương, phủ nhận việc phân cấp NSNN, nghĩa
là Nhà nước Trung ương chỉ phân giao nhiệm vụ quản lý một số nghiệp vụ
nhất định trong hoạt động của NSNN cho chính quyền địa phương.
Do vậy qua điểm ngược lại cho rằng, mỗi cấp chính quyền Nhà nước
phải có Ngân sách riêng, độc lập trong hệ thống NSNN thống nhất. Như vậy ý
kiến này khẳng định sự thống nhất của NSNN, nhưng đó là sự thống nhất của
các khâu độc lập trong hệ thống chứ không phải là sự thống nhất trong bản
thân một cá thể duy nhất (phi hệ thống ). Với quan điểm trên ngoài NSNN do
chính quyền Nhà nước Trung ương quản lý và quyết định sử dụng, vẫn cần
thiết tồn tại ngân sách địa phương do chính quyền địa phương các cấp quản lý
sử dụng. NSNN là một thể thống nhất gồm nhiều cấp Ngân sách, mỗi cấp
vừa chịu sự rằng buộc của các chế độ, thể lệ chung vừa có tính độc lập chịu
trách nhiệm thì cấp Ngân sách có nghĩa là sự phân chia quyền hạn trong việc
quản lý, điều hành nhiệm vụ thu- chi của Ngân sách. Các cấp chính quyền
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
trên cơ sở những chế độ, thể lệ quản lý NSNN của Trung ương, có quyền phê
duyệt dự toán, quyết toán và cân đối Ngân sách cấp mình. Theo quan điểm
này thực chất của việc phân cấp ngân sách là việc giải quyết các mối quan hệ
giữa chính quyền Nhà nước Trung ương với các cấp chính quyền địa phương
trong việc xử lý các vấn đề của hoạt động NSNN.
Phân cấp Ngân sách theo quan điểm thứ nhất có ưu điểm là tập trung
được nguồn thu vào tay Nhà nước Trung ương, tránh được tình trạng địa
phương cục bộ, bảo đảm sự công bằng giữa các địa phương và vùng lãnh thổ.
Tuy nhiên phân cấp theo quan điểm này cũng có hạn chế là không phát
huy được tính chủ động, sáng tạo của các địa phương trong việc khai thác
nguồn thu và bố trí các khoản thu hợp lý để giải quyết các nhu cầu tại chỗ của
địa phương, tạo tâm lý ỷ lại của cơ sở, nảy sinh bệnh quan liêu của cấp trên…
Phân cấp theo quan điểm hai sẽ khắc phục được những hạn chế trên.
Mặc dù vẫn còn những nhược điểm nhất định nhưng xu hướng phân cấp theo
quan điểm thứ hai được coi là hợp lý hơn trong tình hình hiện nay của nước ta
do trong giai đoạn hội nhập mở cửa như hiện nay có rất nhiều vấn đề kinh tế
vĩ mô đang đòi hỏi Nhà nước, chính phủ phải tập trung giải quyết mang tầm
chiến lược quốc gia…
1.2.2.2 Nội dung phân cấp Ngân sách:
Phân cấp NSNN chính là giải quyết mối quan hệ giữa các cấp chính
quyền trong việc sử dụng NSNN. Trong quá trình quản lý và sử dụng NSNN
giữa các cấp chính quyền thường nảy sinh các mối quan hệ quyền lực và quan
hệ vật chất… Giải quyết mối quan hệ đó được coi là nội dung của phân cấp
ngân sách. Cụ thể phân cấp ngân sách bao gồm các nội dung sau:
- Giải quyết mối quan hệ quyền lực giữa các cấp chính quyền trong việc
ban hành các chính sách chế độ thu- chi, quản lý ngân sách. Đây là nội dung
11
Website: Email : Tel : 0918.775.368
cốt yếu của phân cấp NSNN. Qua phân cấp phải xác định rõ quyền hạn và
trách nhiệm ban hành các chính sách, chế độ tiêu chuẩn thuộc về ai; phạm vi,
mức độ quyền hạn của mỗi cấp trong việc ban hành chính sách chế độ. Có
như vậy, việc quản lý và điều hành NSNN mới đảm bảo tính ổn định, tính
pháp lý, tránh được tư tưởng cục bộ địa phương.
- Giải quyết mối quan hệ vật chất trong quá trình phân giao nhiệm vụ
thu, chi và cân đối ngân sách.Đây là mối quan hệ phức tạp trong phân cấp
NSNN vì đây là mối quan hệ lợi ích. Để giải quyết mối quan hệ này trong
phân cấp ngân sách cần phải xác định rõ ràng nhiệm vụ kinh tế, chính trị của
mỗi cấp chính quyền địa phương; khả năng tạo ra nguồn thu trên từng địa
bàn mà chính quyền đó quản lý, đồng thời nghiên cứu các biện pháp có thể áp
dụng để điều hòa được mối quan hệ này.
- Giải quyết mối quan hệ trong quá trình thực hiện chu trình ngân sách,
chu trình ngân sách chính là chu trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách.
Phân cấp NSNN phải xác định rõ trách nhiệm và quyền hạn của các cấp chính
quyền trong việc lập, chấp hành và quyết toán ngân sách và kiểm tra ngân
sách sao cho vừa nâng cao được trách nhiệm của chính quyền Trung ương,
vừa phát huy được tính năng động sáng tạo của chính quyền địa phương, cơ
sở.
1.2.2.3 Các nguyên tắc phân cấp ngân sách:
Việc phân cấp NSNN phải được thực hiện theo một số nguyên tắc nhât
định:
- Phân cấp NSNN phải được tiến hành đồng thời với việc phân cấp và tổ
chức bộ máy hành chính. Từ đó tạo điều kiện thuận lợi trong việc giải quyết
mối quan hệ giữa các cấp chính quyền, xác định rõ nguồn thu trên địa bàn và
12
Website: Email : Tel : 0918.775.368
quy định được nhiệm vụ chi của các cấp chính quyền một cách chính xác, hợp
lý.
- Đảm bảo thực hiện vai trò chủ đạo của Ngân sách Trung ương và vị trí
độc lập của ngân sách địa phương trong hệ thống NSNN.
Vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương thể hiện ở chỗ:
+ Đảm nhận cấp phát kinh phí cho yêu cầu thực hiện chức năng của Nhà
nước Trung ương ( an ninh, quốc phòng, ngoại giao, đầu tư phát triển kinh
tế…)
+ Là trung tâm điều hòa hoạt động Ngân sách của các địa phương.
Vị trí độc lập của ngân sách địa phương được thể hiện ở:
+ Các cấp chính quyền có quyền lập, chấp hành, quyết toán ngân sách
của mình trên cơ sở chính sách chế độ đã ban hành.
+ Mặt khác các cấp chính quyền phải chủ động sáng tạo trong việc khai
thác các thế mạnh của địa phương để tăng nguồn thu bảo đảm chi và thực hiện
cân đối ngân sách của cấp mình.
- Bảo đảm nguyên tắc công bằng trong phân cấp ngân sách, một trong
những nội dung phân cấp là giải quyết mối quan hệ vật chất giữa các cấp
chính quyền.
Như vậy phân cấp NSNN là một tất yếu khách quan, nó bắt nguồn từ sự
phân cấp kinh tế và hệ thống tổ chức hành chính của Nhà nước. Phân cấp
ngân sách trước hết là xác định quyền lực của các cấp chính quyền trong việc
ban hành các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức liên quan đến ngân
sách; Phân cấp ngân sách còn là việc giải quyết mối quan hệ vật chất giữa các
cấp chính quyền, đồng thời xác định quyền lợi và nghĩa vụ của các cấp chính
quyền trong việc thực hiện chu trình ngân sách.
13
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1.3 Ngân sách Quận – Huyện và quản lý ngân sách Quận- Huyện:
1.3.1 Ngân sách Quận- Huyện:
1.3.1.1 Khái niệm vâ lịch sử hình thành:
Trong thời kì kinh tế kế hoạch hóa tập trung bao cấp, NSNN của nước ta
tổ chức thành hai cấp: Ngân sách Trung ương và Ngân sách tỉnh, thành phố.
Việc phân cấp là phù hợp vơi nhiệm vụ của mỗi cấp chính quyền trong việc
huy động tối đa nguồn lực tài chính. Ở thời kì này ngân sách quận, huyện chỉ
đóng vai trò là một cấp dự toán.
Ngày 15/05/1978, với chủ trương xây dựng quận, huyện thành một cấp
có cơ cấu hoàn chỉnh, có tư cách là một đơn vị kinh tế công nông nghiệp phát
triển toàn diện, Hội đồng Chính phủ đã ra Nghị quyết 108/CP xác định quyền
hạn và trách nhiệm của chính quyền địa phương cấp Quận, huyện về quản lý
tài chính, ngân sách. Nghị quyết có quy định khoản thu, chi ngân sách Quận-
Huyện. Tiếp đó đến ngày 19/11/1983 Hội đồng bộ trưởng ra Nghị quyết số
138/HĐBT về việc cải tiến ngân sách địa phương, nói rõ hơn về quyền hạn và
trách nhiệm của Ngân sách Quận, Huyện.
Sau Đại hội Đảng lần thứ VI nền kinh tế nước ta chuyển đổi sang nền
kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, định hướng XHCN. Cùng với
sự đổi mới của nền kinh tế đất nước, Ngân sách Quận, Huyện cũng được xác
định lại vai trò, nhiệm vụ của mình. Cụ thể là ngày 27/11/1989 Hội đồng bộ
trưởng đã ra Nghị quyết số 186/ HĐBT về phân cấp quản lý ngân sách địa
phương trong đó có ngân sách Quận, Huyện. Ngày 16/02/1992 Hội đồng bộ
trưởng ban hành Nghị quyết số 186/HĐBT sửa đổi bổ sung cho Nghị quyết
186/HĐBT ngày 27/11/1989.
14
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Kỳ họp Quốc hội khóa IX đã khẳng định: “ Quận, Huyện là một cấp
chính quyền có Ngân sách, ngân sách Quận- Huyện là một bộ phận hợp thành
ngân sách địa phương thuộc hệ thống NSNN “.
Như vậy ngân sách Quận- Huyện là một cấp ngân sách thực hiện vai trò
chức năng, nhiệm vụ của NSNN trên phạm vi địa bàn Quận, Huyện.
Tìm hiểu qua trình hình thành ngân sách Quận- Huyện ta có thể thấy
ngân sách Quận- Huyện từ một cấp dự toán đã trở thành một cấp ngân sách có
nguồn thu và nhiệm vụ chi riêng. Đó là một hướng đi đúng đắn trong quá
trình phát triển nền tài chính quốc gia. Trước tiên nó giúp ngân sách cấp tỉnh,
Trung ương giảm được khối lượng công việc, bên cạnh đó nó cũng giúp các
cấp chính quyền có thể nắm bắt được tình hình kinh tế nói chung và tài chín
nói riêng từ cơ sở.
Ngân sách Quận- Huyện mang bản chất của NSNN, đó là mối quan hệ
giữa ngân sách Quận- huyện với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn quận,
huyện trong quá trình phân bổ sử dụng các nguồn lực kinh tế của Quận,
Huyện. Mối quan hệ đó được điều chỉnh, điều tiết sao cho phù hợp với bản
chất Nhà nước XHCN. Đó là nhà nước của dân, do dân và vì dân dưới sự lãnh
đạo của Đảng cộng sản Việt Nam. Nhà nước Việt Nam là nhà nước của công
nhân và nhân dân lao động- bộ phận chiếm tuyệt đối đại đa số trong xã hội.
Do vậy lợi ích của Nhà nước XHCN Việt Nam không có gì hơn ngoài mong
muốn được phục vụ tổ quốc, phục vụ nhân dân.
Có thể nói việc ngân sách Quận – Huyện trở thành một cấp ngân sách đã
làm cho bộ mặt NSNN mang một diện mạo, sắc thái mới, nền tài chính quốc
gia trở nên lành mạnh hơn. Thực tế đã chứng minh trong những năm qua, xét
ở cấp độ Quận, Huyện tình hình kinh tế- kinh tế tài chính có những bước tiến
đáng kể. Ngoài ra, Ngân sách Quận- Huyện còn thể hiện bản chất chính trị
15
Website: Email : Tel : 0918.775.368
của Nhà nước ta thông qua việc thực hiện đúng đắn, hiệu quả, có sáng tạo các
chủ trương chính sách cảu Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên bên cạnh những
điểm đã phát huy được là một loạt những hạn chế cần khắc phục kịp thời, đòi
hỏi sự quan tâm, tâm huyết của các cá nhân, ban, ngành phối hợp cùng giải
quyết.
1.3.1.2 Vai trò của Ngân sách Quận- Huyện:
Ngân sách Quận- Huyện có vai trò đảm bảo chức năng Nhà nước an
ninh, quốc phòng; thúc đẩy phát triển ổn định kinh tế xã hội, bù đắp những
khiếm khuyết của thị trường, giữ vững ổn định công bằng xã hội và bảo vệ
môi trường.
a/ Ngân sách Quận- Huyện bảo đảm thực hiện chức năng Nhà nước, bảo
vệ an ninh trật tự cấp Quận- Huyện.
Cấp chín quyền Quận, Huyện cũng tổ chức ra cho mình một hệ thống
các cơ quan, đoàn thể hành chính nhằm thực hiện các chức năng của Nhà
nước. Điều đó cũng có nghĩa là để cho các cơ quan đoàn thể đó hoạt động cần
phải có một quỹ tài chính tập trung cho nó- Đó chính là Ngân sách Quận-
huyện. Mặc dù không lớn mạnh như ngân sách Trung ương nhưng ngân sách
Quận- huyện cũng tạo cho mình một vị thế nhất định nhằm chủ động trong
việc chủ động trong việc thực hiện chức năng Nhà nước ở địa phương. Tùy
theo phạm vi địa lý, tình hình kinh tế xã hội trên từng Quận, Huyện mà nhu
cầu được đảm bảo là khác nhau.
Hiện nay trên nước ta có trên 1 triệu công chức đang làm việc trong bộ
máy Nhà nước. Điều đó có nghĩa là để duy trì hoạt động của bộ máy này phải
tốn một khoản ngân sách khổng lồ. Mặc dù vậy trong khi Nhà nước đang chắt
chiu trong chi tiêu và sử dụng và NSNN thì ở một số đơn vị việc sử dụng
ngân sách vẫn lãng phí và còn tồn tại rất nhiều sai phạm bất cập. Do vậy, đòi
16
Website: Email : Tel : 0918.775.368
hỏi Ngân sách Quận, Huyện với tư cách là Ngân sách của các đơn vị cơ sở
cần phải quản lý chặt trẽ, cấp phát đúng chính sách, đúng chế độ và hạn mức
giúp cho bộ máy Nhà nước hoạt động tốt mà vẫn tiết kiệm, hiệu quả.
Trong các chức năng của Nhà Nước, chức năng đảm bảo an ninh trật tự,
quốc phòng đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Đây là công cụ quyền lực của
Nhà nước nhằm bảo vệ ý chí của Nhà nước, tạo điều kiện an toàn để Quận,
Huyện phát triển mọi mặt. Do vậy để có thể đảm bảo được chức năng này,
Ngân sách Quận, Huyện cần phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết, có các khoản dự
phòng hợp lý.
b/ Ngân sách Quận, Huyện – công cụ thúc đẩy phát triển ổn định kinh tế:
Để thực hiện tốt chiến lược phát triển kinh tế- tài chính của cấp trên thì
Quận, Huyện cần phải sử dụng các công cụ sẵn có của mình để điều tiết, định
hướng. Một trong những công cụ đắc lực là Ngân sách. Các Quận, Huyện
phải căn cứ vào thế mạnh của địa phương mình để định hướng phát triển, hình
thành cơ cấu kinh tế, kích thích phát triển. Đồng thời các Quận, Huyện phải
cung cấp kinh phí, vốn đầu tư, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng và tạo môi trường
thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động.
Quận, Huyện phải xây dựng cho mình một tiềm lực kinh tế riêng. Đó là
các doanh nghiệp Nhà nước do cấp Quận, Huyện quản lý. Loại hình doanh
nghiệp này đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế Quận, Huyện và cũng giúp
Quận, huyện chủ động trong việc xây dựng và phát triển kinh tế.
c/ Ngân sách Quận, Huyện- Phương tiện bù đắp khiếm quyết thị trường
đảm bảo công bằng xã hội và các vấn đề môi trường.
Đây là vai trò không thể thiếu đối với Ngân sách mỗi quốc gia. Nó có tác
dụng xoa dịu nền kinh tế thị trường. Như chúng ta đã biết, kinh tế thị trường
là chạy theo lợi nhuận. Do vậy mà để lại một loạt các hậu quả như: Thất
17
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nghiệp, phân cấp giàu nghèo, các vấn đề xã hội, đời sống của nhân dân không
được quan tâm, môi trường bị ô nhiễm … Những điều đó tạo ra cho nền kinh
tế- xã hội một vực thẳm phía trước. Cấp Quận, Huyện theo dõi các báo cáo
tổng hợp từ cấp xã, phường phải có biện pháp quản lý giải quyết cụ thể.
Ngoài việc quan tâm đến đời sống vật chất của người lao động, Quận và
Huyện phải thường xuyên quan tâm đến đời sống văn hóa, tinh thần của quần
chúng nhân dân, xây dựng và cải tạo các khu vui chơi, giải trí lành mạnh tiến
bộ phục vụ cho nhân dân; các dịch vụ công cộng như giáo dục, y tế phải giảm
được chi phí cho người dân giúp cho đời sống của nhân dân ngày càng được
đảm bảo và nâng cao.
1.3.1.3. Nội dung Ngân sách Quận, Huyện:
Trong nội dung của Ngân sách Quận, Huyện bao gồm có hai nội dung
cơ bản đó là Thu ngân sách và chi ngân sách.
a/ Nội dung thu ngân sách Quận, Huyện:
Đây chính là quá trình tạo lập, hình thành ngân sách Quận, Huyện đóng
vai trò quan trọng quyết định đến khâu sau ( chi ngân sách). Để đảm bảo
nguồn thu cho ngân sách cần phải có chính sách thu hợp lý, hiệu quả.
Chính sách thu ngân sách là tập hợp các biện pháp, chủ trương nhằm huy
động nguồn thu vào cho NSNN
a.1/ Vị trí của chính sách thu ngân sách:
Thứ nhất, chính sách thu Ngân sách là một bộ phận trong quản lý kinh tế
nói chung và tài chính nói riêng. Việc tăng hay giảm ở một lĩnh vực nào đó
được thực hiện theo chiến lược phát triển kinh tế, chính vĩ mô. Một khi chính
sách thu ngân sách thay đổi thì lập tức cơ cấu kinh tế dù ít hay nhiều cũng có
18
Website: Email : Tel : 0918.775.368
sự chuyển dịch. Do đối tượng thu của Ngân sách là rất đa dạng, rộng lớn
phong phú và đặt biệt nhạy cảm với các chính sách thu ( thuế, phí, lệ phí…)
Thứ hai, các chính sách thu của ngân sách có tác động đến các chính
sách quản lý kinh tế, tài chính khác. Dường như vị trí này trùng lặp với vị trí
trên nhưng nó hoàn toàn khác. Các chính sách kinh tế, tài chính khác ở đây là
thuộc các lĩnh vực ngoài Ngân sách (kinh tế, tài chính của các tổ chức, doanh
nghiệp nên NSNN có thể can thiệp sâu vào doanh nghiệp.
a.2/ Các quan điểm cần quán triệt khi xây dựng và thực hiện các
chính sách thu Ngân sách.
Một là, các chính sách thu phải góp phần vào khuyến khích và phát triển
sản xuất kinh doanh, mở rộng lưu thông hàng hóa và thúc đẩy cạnh tranh lành
mạnh giữa các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế. Việc đánh thuế có
những tác động rất nhạy cảm đến các đối tượng trong nền kinh tế. Và việc thu
thuế là có giới hạn nghĩa là thu từ thuế chỉ đạt được hết hiệu quả tối đa tại một
điểm thuế suất nào đó. Khi chính phủ cứ tăng thuế để tăng nguồn thu thì sẽ có
những tác động rất tiêu cực làm trì trệ tình hình sản xuất, bên cạnh đó còn có
xuất hiện hiện tượng trốn thuế, tiêu cực thuế…
Hai là, chính sách phải đảm bảo tập trung quản lý vốn hợp lý nguồn thu
cho ngân sách, đồng thời bảo đảm mức sống hợp lý cho các đối tượng dân cư
dưới tác động của chính sách thu.
Theo quy định của Nhà nước ta thì tất cả các khoản thu đều được tập
trung vào kho bạc Nhà nước cùng với sự phối hợp của Ban Tài chính cơ quan
Thuế và Hải Quan.
Ba là, chính sách thu phải đảm bảo công bằng xã hội công bằng cho các
tầng lớp dân cư. Ở đây bao gồm cả công bằng theo chiều dọc và công bằng
theo chiều ngang.
19
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Công bằng theo chiều dọc nghĩa là đối tượng nào có khả năng nộp thuế
nhiều hơn sẽ phải nộp nhiều hơn. Còn công bằng theo chiều ngang nghĩa là
các đối tượng có khả năng nộp thuế như nhau sẽ phải nộp thuế như nhau.
Bốn là, chính sách thu phải đảm bảo tính quần chúng. Do trình độ của
các đối tượng nộp thuế là khác nhau, thậm chí chênh lệch nhau rất lớn nhưng
việc đưa các chính sách thuế vào áp dụng phải có được tính quần chúng có
nghĩa là các chính sách thu phải thật đơn giản, dễ hiểu, dễ dàng thực hiện
được thực hiện.
a.3/ Các khoản thu của Ngân sách Quận- Huyện:
Theo quy định của Pháp luật nước ta hiện nay, Ngân sách Quận- Huyện
có các những nguồn thu như sau:
*/ Các khoản thu 100%:
- Thuế môn bài thu từ các doanh nghiệp, hợp tác xã và các hợp tác xã
sản xuất kinh doanh ngoài quốc doanh gồm:
+ Từ bậc 1 đến bậc 3 thu trên địa bàn xã, thị trấn
+ Từ bậc 1 đến bậc 6 thu trên địa bàn phường.
- Thuế phát sinh thu từ các doanh nghiệp giết mổ gia trên địa bàn
phường.
- Các khoản phí và lệ phí từ các hoạt động do cơ quan thuộc cấp Quận-
Huyện quản lý.
- Tiền thu từ hoạt động sự nghiệp của các đơn vị do cấp Quận- huyện
quản lý.
- Viện trợ không hoàn lại của các tổ chức, cá nhân từ nước ngoài cho cấp
Quận , Huyện theo quy định của Pháp luật.
20
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân ở cho Ngân sách Quận-
huyện.
- Thu từ xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thu từ hoạt động chống
buôn lậu và kinh doanh trái pháp luật theo phân cấp của tỉnh.
- Thu kết dư ngân sách cấp huyện.
- Bổ sung từ ngân sách cấp tỉnh.
- Các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.
*/ Các khoản thu được phân chia theo tỉ lệ phần trăm giữa ngân sách cấp
tỉnh và ngân sách Quận- Huyện và Ngân sách xã, phường, thị trấn:
- Thuế chuyển quyền sử dụng đất
- Thuế nhà đất.
- Tiền sử dụng đất.
- Các khoản thu phân chia theo tỉ lệ phần trăm giữa ngân sách cấp tỉnh và
ngân sách Trung ương, do tỉnh quy định trong phạm vi được phân cấp.
- Các khoản thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế tài nguyên, lệ phí trước
bạ nhà đất, thuế tiêu thụ đặc biệt hàng sản xuất trong nước thu vào mặt hàng
thuốc lá vàng mã, hàng mã và các dịch vụ kinh doanh vũ trường, mát- xa,
karaoke, kinh doanh gôn, kinh doanh casino…
**/ Riêng đối với thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh: Được phân chia
thêm một phần theo tỉ lệ với lệ phí trước bạ không kể lệ phí trước bạ nhà đất
phát sinh nộp trên địa bàn và được tiến hành lập quỹ đầu tư theo quy định của
Chính phủ.
b/ Nội dung chi của Ngân sách Quận- Huyện:
Nếu như thu ngân sách là quá trình tạo lập hình thành Ngân sách thì chi
ngân sách lại là quá trình sử dụng ngân sách. Nó không hoàn toàn ngược lại
với quá trình thu nhưng lại chịu sự điều khiển của quá trình thu tức là không
21
Website: Email : Tel : 0918.775.368
thể chi nhiều trong khi thu ít và ngược lại, đồng thời tạo thêm nguồn thu nhờ
việc chi vào đầu tư ngân sách nhàn rỗi vào sản xuất kinh doanh.
Chi ngân sách là quá trình sử dụng quỹ NSNN theo nguyên tắc không
hoàn trả trực tiếp nhằm thực hiện các nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội của
Nhà nước.
b.1/ Đặc điểm chi Ngân sách Quận- Huyện:
Với tư cách là một quá trình sử dụng quỹ NSNN chi ngân sách có các
đặc điểm sau:
Một là, chi tiêu ngân sách luôn gắn liền với nhiệm vụ kinh tế, chính trị,
xã hội mà Nhà nước đảm nhiệm trong mỗi thời kì. Đặc điểm này có thể nhìn
ra tù vai trò của Ngân sách và bản chất NSNN. Ngân sách nhà nước mang bản
chất chín trị, duy trì hoạt động của bộ máy Nhà nước, ổn định phát triển kinh
tế, đảm bảo xã hội ổn định, phát triển.
Hai là, tác dụng của các khoản chi ngân sách bao giờ cũng được xem xét
ở tầm vĩ mô bởi vì thông thường những khoản chi ngân sách sẽ phát huy tác
dụng trong phạm vi nhất định. Việc chi tiêu ngân sách Quận- Huyện phải phát
huy được tác dụng trong phạm vi Quận, Huyện.
Ba là, tính hiệu quả của các khoản chi được thể hiện toàn diện trên các
mặt kinh tế, chính trị, xã hội. Đặc điểm này biểu hiện mối quan hệ giữa tài
chính với kinh tế, chính trị, xã hội.
b.2/ Một số yêu cầu cần đạt được trong quá trình chi Ngân sách:
Thứ nhất, khi xem xét, đánh giá tính hiệu quả của chi Ngân sách, chúng
ta phải xây dựng một loạt các chỉ tiêu, chỉ số bao gồm cả định tính và định
lượng. Điều đó sẽ giúp cho các nhà phân tích có thể đưa ra các nhận định,
đánh giá đúng đắn hơn, chính xác hơn tính hiệu quả của chi Ngân sách.
22
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Thứ hai,trong khi thực hiện chi ngân sách vừa phải đảm bảo đúng dự
toán vừa đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả.
b.3/ Nhiệm vụ chi của Ngân sách Quận- Huyện:
*/ Chi thường xuyên về:
- Các hoạt động sự nghiệp Giáo dục- Đào tạo, Y tế thực hiện theo phân
cấp của tỉnh.
- Các hoạt độn sự nghiệp văn hóa, thông tin, thể dục thể thao, xã hội và
các hoạt động xã hội khác do cơ quan cấp huyện quản lý.
- Các hoạt động sự nghiệp kinh tế do cơ quan cấp huyện quản lý:
+ Nông nghiệp, ngư nghiệp, lâm nghiệp thủy lợi
+ Giao thông.
+ Sự nghiệp hành chính.
+ Các sự nghiệp kinh tế khác.
+ Quốc phòng, an ninh trật tự và an toàn xã hội.
- Hoạt động của các cơ quan Nhà nước cấp huyện.
- Hoạt động của cơ quan cấp Huyện của Đảng cộng sản Việt Nam.
- Hoạt động của cơ quan cấp Huyện, của mặt trận tổ quốc Việt Nam,
Đoàn TN CSHCM, Hội LHPN VN, Hội nông dân Việt Nam.
- Tài trợ cho các tổ chức xã hội, xã hội nghề nghiệp cấp Quận, Huyện
theo quy định của pháp luật.
- Các khoản chi khác theo quy định của pháp luật.
*/ Chi đầu tư phát triển: Gồm có:
- Chi đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội theo
phân cấp của tỉnh, thành phố.
- Chi đầu tư xây dựng các trường phổ thông quốc lập, các công trình
phúc lợi công cộng, điện chiếu sáng cấp thoát nước, giao thông nội thị, an
toàn giao thông vệ sinh đô thị.
23
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Chi bổ sung cho ngân sách cấp dưới.
b.4/ Cấp phát kinh phí, các khoản chi của Ngân sách Quận, Huyện
Căn cứ vào dự toán chi NSNN năm được giao và dự toán Ngân sách
từng quý; căn cứ vào yêu cầu thực hiện nhiệm chi, phòng tài chính- vật giá
tiến hành cấp phát kinh phí theo nguyên tắc cấp trực tiếp đến các đơn vị sử
dụng Ngân sách và thanh toán trực tiếp từ kho bạc Nhà nước cho người được
hưởng.
Các hình thức cấp phát kinh phí:
- Cấp phát bằng hạn mức kinh phí:
Đối tượng cấp phát theo hạn mức kinh phí là các khoản chi
thường xuyên của các đơn vị dự toán NSNN bao gồm: các cơ quan hành
chính nhà nước; các đơn vị sự nghiệp hoạt động dưới hình thức thu đủ, chi đủ
hoặc gần thu- bù chi; các tổ chức chính trị- xã hội, tổ chức xã hội và tổ chức
xã hội nghề nghiệp thường xuyên được NSNN cấp kinh phí.
- Cấp bằng hình thức lệnh chi tiền:
Áp dụng với các đối tượng là các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế- xã
hội không có quan hệ thường xuyên với ngân sách, các khoản giao dịch của
Chính phủ với các tổ chức và cá nhân nước ngoài; các khoản bổ sung từ ngân
sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới và một số khoản chi đặc biệt khác theo
quyết định của thủ trưởng của cơ quan tài chính.
- Chi cho vay của ngân sách Quận, Huyện:
Đối với các khoản chi cho vay của Ngân sách Quận, huyện, cơ quan tài
chính chuyển nguồn cho cơ quan được giao nhiệm vụ cho vay hoặc chuyển
tiền theo hợp đồng cho tổ chức được vay trong trường hợp cho vay trực tiếp.
24
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Cơ quan được giao nhiệm vụ cho vay hoặc cơ quan tài chính trong
trường hợp cho vay trực tiếp có trách nhiệm quản lý, cho vay, thu hồi nợ gốc,
lãi gộp vào NSNN và quyết toán theo chế độ quy định.
- Chi trả nợ vay của Ngân sách Quận, Huyện: Đối với các khoản chi trả
nợ, chi cục Kho bạc Nhà nước thực hiện thanh toán theo lệnh chi của phòng
Tài chính- kế hoạch.
- Đối với chi sự nghiệp kinh tế:
Cơ quan tài chính, Kho bạc nhà nước thực hiện cấp phát, thanh toán theo
quy trình cấp phát hạn mức kinh phí trừ một số khoản kinh phí sự nghiệp kinh
tế có tính chất đặc thù Bộ Tài chính có văn bản hướng dẫn riêng.
- Đối với các khoản chi cho các chương trình mục tiêu quốc gia:
Với các khoản chi đã giao cho đơn vị trực tiếp thực hiện thì cấp phát
theo quy trình
Với các khoanar chi ủy quyền thì cơ quan tài chính cấp trên chuyển kinh
phí ủy quyền cho cơ quan tài chính cấp dưới cấp dưới để cấp phát.
- Cấp phát và cho vay vốn đầu tư xây dựng cơ bản: Thực hiện theo quy
trình, quy định của Chính phủ, Bộ Tài chính sẽ có những văn bản hướng dẫn
thêm.
- Chi bằng hiện vật và ngày công lao động:
Đối với các khoản chi bằng hiện vật: căn cứ vào biên bản bàn giao hiện
vật, giá hiện vật được duyệt, cơ quan tài chính quy đổi ra đồng Việt Nam để
làm lệnh ghi thu, ghi chi Ngân sách gửi kho bạc Nhà nước để hạch toán thu,
chi NSNN.
25