một số biện pháp rèn luyện khả năng nghe đọc kể cho trẻ mâm non

Phòng giáo dục quận cầu giấy
Trờng mầm non họa mi
===== =====

Sáng kiến kinh nghiệm
Một số biện pháp rèn khả năng nghe - nói- kể
cho trẻ mầm non

Họ và tên : Đinh Thị Hồng Liễu
Lớp

: A8-MGN

Hà Nội 3/2008


I. Đặt vấn đề
Tâm hồn mỗi bé thơ nh trang giấy trắng mà môi trờng xung quanh đó
giữ một vai trò quan trọng chủ yếu trong việc viết nên những con chữ trên tờ
giấy trắng ấy. Là bậc làm cha mẹ, thầy cô ai cũng mong muốn những điều tốt
đẹp nhất đến và sẽ đến với bé thơ yêu dấu của mình.
Từ rất lâu, ngời ta đã biết cách dùng nghệ thuật để tác động một cách
hữu ích đến tâm hồn của mỗi trẻ thơ: Cho nghe nhạc từ trong bào thai, nghe
những câu ca dao qua lời ru từ khi lọt lòng mẹ, cho tiếp xúc với hội hoạ rất
sớm thậm chí tiếp xúc với các loại hình nghệ thuật khác nh điêu khắc, kiến
trúc, sân khấu điện ảnh Song có thể nói loại hình nghệ thuật mang tính
thông dụng nhất, công chúng nhất tồn tại phong phú và đợc sử dụng linh hoạt
từ bao đời nay vẫn là văn học. Văn học có thể đến với em thơ qua lời kể của
bà, lời ru của mẹ. Văn học đến với các em qua mỗi câu chuyện cổ tích, để biết
yêu cái thiện, ghét cái ác, yêu ngời tốt, ghét kẻ xấu. Văn học đến với các em
qua những bài ca dao dịu ngọt, khơi lên trong tâm hồn của các em tình yêu

thiên nhiên, quê hơng, xứ sở, tình cảm hiếu thảo biết ơn với ông, bà, cha, mẹ.
Qua gần gũi tiếp xúc với văn học, trẻ làm quen ở đó những ngôn từ, lời
hay ý đẹp đợc chắt lọc một cách thuần khiết tinh túy nhất. Từ đó ngôn ngữ của
trẻ đợc phát triển, trẻ học cách phát âm chính xác. Không những thế, văn học
có vai trò cung cấp, mở rộng, làm phong phú thêm vốn hiểu biết về thế giới
vạn vật xung quanh. Qua những năm tháng đợc chăm sóc và giáo dục trẻ lứa
tuổi mẫu giáo, tôi nhận thấy việc dạy trẻ LQVH ở tuổi mẫu giáo nhỡ là việc
làm rất cần thiết và quan trọng nhằm chuẩn bị một cách toàn diện cho trẻ lên
lớp lớn và hơn nữa là bớc vào lớp 1.
Xuất phát từ thực tế trên, tôi mạnh dạn đa ra một số biện pháp rèn kỹ
năng nghe - nói - kể cho trẻ mẫu giáo nhỡ trong trờng mầm non.

2


II. Giải quyết vấn đề :
1. Thuận lợi:
- Hai giáo viên đứng lớp đều có trình độ Đại học, cao đẳng, nhiệt tình,
yêu trẻ.
- Bản thân nắm chắc phơng pháp dạy học, luôn trau dồi kiến thức học
hỏi kinh nghiệm của chị em trong trờng để nâng cao trình độ chuyên môn.
- Luôn tham gia dự giờ kiến tập cho trờng, quận tổ chức.
- 90% trẻ đã đợc học từ lớp mẫu giáo bé lên.
- Mỗi trờng lớp học sạch sẽ, thoáng mát, trang thiết bị của trờng khá đầy
đủ nên trẻ có một môi trờng học tập tốt.
- Trờng đợc giao nhiệm vụ làm điểm về chuyên đề LQVH - CV cho nên
luôn nhận đợc sự chỉ đạo của phòng GD-ĐT.
- BGH luôn quan tâm và giúp đỡ khuyến khích sự tìm tòi sáng tạo của
giáo viên, luôn tạo điều kiện về cơ sở vật chất và phơng tiện thực hiện các hoạt
động cho trẻ.

- Luôn có sự chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu trong kế hoạch lịch trình
khi thực hiện chuyên đề.
2. Khó khăn
- Lớp học chật, số lợng trẻ trong lớp đông.
- Hầu hết trẻ trong lớp là con đầu lòng nên đợc cha mẹ cng chiều một số
cháu còn hay nghỉ học nh: Phơng Anh, Quỳnh Nh, Khôi Nguyên, Quỳnh
Mai nên ảnh hởng đến việc tiếp thu kiến thức.
- Trẻ ở môi trờng dân trí cha cao, số trẻ nói ngọng rất nhiều nên rèn trẻ
mất nhiều thời gian.
- Đồ dùng đồ chơi của lốp và phục vụ chuyên đề tuy có đợc bổ xung
song vẫn còn thiếu so vối từng chủ điểm. Muốn cho giờ học thu hút trẻ và phù
3


hợp với từng chủ điểm, tôi luôn phải vận động trẻ và phụ huynh thu góp
nguyên vật liệu, phế liệu cho lớp để giáo viên làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo phù
hợp với từng chủ điểm và bài dạy của trẻ, phục vụ tốt hơn cho chuyên đề cũng
nh trang trí lớp học. Vì vậy đòi hỏi sự sáng tạo khéo léo và thời gian của giáo
viên.
-Sự quan tâm của phụ huynh tới trờng lớp cha đồng đều nên dẫn đến
việc cảm thụ tác phẩm văn học t các cháu có phần chênh lệch.
III Biện pháp thực hiện
Xuất phát từ thuận lợi khó khăn trên tôi đa ra một số biện pháp sau:
Biện pháp 1: Khảo sát chất lợng đầu năm kỹ năng nghe- nói- kể:

Tốt

Khá

Trung bình

Yếu

tỷ lệ %

tỷ lệ %

tỷ lệ %

tỷ lệ %

Kỹnăngnghe

16= 29,6

20= 37

11= 20,4

7= 13

Kỹ năng nói

13= 24,1

18= 33,3

20= 37

3= 5,6

Kỹ năng kể

11= 20,4

22= 40,7

11= 20,4

10= 18,5

Xếploạichung

13= 24,1

20= 37

14= 25,9

7= 13

Qua cuộc khảo sát tôi nhận thấy rằng trẻ có khả năng nhận thức tác phẩm
văn học cha đồng đều, nghe các tác phẩm văn học tốt song cách diễn đạt lại
đứt quãng, nói ngọng và ngợc lại. Chính vì vậy môn học này cần đợc chú
trọng hơn. Chính vì vậy tôi đã bàn bạc giáo viên cùng lớp thống nhất về phơng
pháp và đa ra nhiều biện pháp thực hiện. Chúng tôi xác định trẻ chính là trọng
tâm nên chúng tôi sẽ tìm nhiều biện pháp thích hợp để cùng nhau rèn trẻ có kỹ
năng nghe - nói - kể một cách nhanh và hiệu quả nhất.

4

* Biện pháp 2 : Xây dựng môi trờng giáo dục.
- Trớc tiên, chúng tôi tạo cho trẻ một môi trờng lớp học sạch đẹp, trang
trí các nội dung giáo dục theo chủ điểm. Làm nhiều góc mở để lôi cuốn trẻ
vào hoạt động nh: Tô màu các nhân vật bé yêu ở góc văn học, trẻ sẽ nhớ
và tởng tợng lại tác phẩm, nhớ tên những nhân vật và tô màu những nhân vật
đó theo ý thích của mình.
Hay mảng tờng mở nh Bé hãy sắp xếp và kể chuyện theo tranh. Tôi đã
su tầm nhiều câu chuyện trong báo Hoạ Mi để trẻ có thể xem tranh sắp xếp lại
và trẻ kể chuyện theo ý tởng sáng tạo của mình thông qua hoạt động với mảng
tởng mở, tôi muốn giúp trẻ củng cố lại những kiến thức về văn học.
Thông qua các hoạt động trẻ đợc Học bằng chơi, chơi mà học đã
củng cố lại kiến thức giúp trẻ hiểu bài hơn, phát huy đợc kỹ năng nghe - nói kể trong cuộc sống hàng ngày.

* Biện pháp 3: Rèn kỹ năng nghe - nói - kể qua hoạt động giao lu
giữa cô và trẻ.
Trớc mỗi tiết học cô giành nhiều thời gian nghiên cứu kỹ bài soạn và
tìm ra những phơng pháp phù hợp với tình hình đặc điểm của lớp nh: Lớp tôi
trẻ rất thích nghe cô kể chuyện, đặc biệt là những chuyện về sinh hoạt trong
cuộc sống hàng ngày, đó là những chuyện rất gần gũi đối với trẻ là những điều
mắt thấy tai nghe. Đối với loại truyện này, tôi rất chú ý lắng nghe trẻ kể rồi
tóm tắt lại, hớng dẫn trẻ kể một cách rành mạch dễ hiểu, khiến ngời nghe
không trông thấy sự vật mà vẫn hình dung ra câu chuyện.
Ví dụ: Thông qua những buổi trò chuyện đầu tuần đến lớp tôi gợi mở để
hỏi trẻ xem qua hai ngày nghỉ trẻ đi những đâu? đi cùng ai? Và làm đợc
những việc gì?
Trẻ phải nhớ lại và kể cho cô và cả lớp nghe. Trẻ rất hứng thú, hoặc
thông qua hoạt động ngày lễ tết, sinh nhật, trẻ nói lên đ ợc những tâm t tình
5

cảm của mình. Từ đó cô giáo cũng biết đợc tâm t tình cảm của trẻ thông qua
đó rèn trẻ cách diễn đạt ngôn ngữ mạch lạc, rõ ràng. Với những trẻ lần đầu
đến lớp, nhút nhát, tôi nhẹ nhàng ân cần cởi mở giúp đỡ trẻ nhiều hơn để trẻ
có cảm giác gần gũi với cô hơn. Còn những trẻ có khả năng nhận thức tốt, tôi
đặt câu hỏi và tình huống để trẻ phát triển t duy và óc sáng tạo.

*Biện pháp 4: Dạy trẻ theo chủ điểm qua hình thức truyện kể.
Đặc điểm nhận thức của trẻ mẫu giáo t duy trực quan hình tợng là chủ đạo
nên qua mỗi chủ điểm tôi luôn tìm tòi sáng tạo xây dựng môi trờng lớp học
sạch đẹp, trang trí các nội dung giáo dục theo chủ điểm mà mình đang dạy,
gần gũi đối với trẻ, mầu sắc rõ, kết hợp từ các nguyên vật liệu sẵn có, dễ tìm
nhằm kích thích khả năng tìm tòi sáng tạo của trẻ.
Ví dụ: Chủ điểm Bản thân
Trẻ cùng cô vẽ, tô màu, cắt dán những hình ảnh thật ngộ nghĩnh về các
bộ phận trên cơ thể. Từ đó trẻ biết giữ gìn các bộ phận trên cơ thể của mình.
- Tôi đã su tầm những bài thơ, nh bài Ca dao về răng bài đồng dao
Mời ngón tay hay sáng tác những câu chuyện nằm ngoài chơng trình để dạy
trẻ nh Truyện của tý sún để không bị nhàm chán.
- Mặt khác để rèn trẻ kỹ năng nghe - nói - kể cho trẻ tôi đã làm những
bộ truyện tranh kể bằng hình ảnh trong chuyện trẻ nghe cô kể và diễn đạt
lại bằng cách chỉ vào hình ảnh trong tranh và kể đợc truyện, hay đọc đợc
những bài thơ theo yêu cầu của cô tôi thấy trẻ rất hứng thú.

* Biện pháp 5: Thông qua hoạt động chung.
- Trớc tiên cô phải là ngời có giọng kể diễn cảm, có sức thu hút trẻ.
- Nghiên cứu kỹ bài dạy, soạn giáo án từ đó su tầm các nguyên vật liệu
làm đồ dùng phục vụ cho tiết dạy.
6

Bản thân tôi đã làm ra đợc bộ chuyện tranh động phục vụ cho truyện kể,
làm mô hình sa bàn rối tay đẹp, hấp dẫn trẻ. Thu băng diễn rối hay sao cho
kích thích sự tập trung chú ý của trẻ.
- Các câu hỏi của cô đa ra trong tiết dạy phù hợp, sử dụng những câu hỏi
gợi mở nhằm kích thích t duy của trẻ. Hớng dẫn trẻ trả lời đủ câu rõ ràng. Với
những trẻ yếu, nhút nhát, luôn động viên khuyến khích trẻ đa ra những câu hỏi
gợi mở để trẻ có thể trả lời đợc. Những lúc nh vậy ta thờng động viên trẻ bằng
những tràng pháo tay của các bạn. Trẻ cảm thấy tự tin hơn và các giờ học khác
tôi thấy trẻ hăng hái hơn, lồng ghép các nội dung tích hợp nhẹ nhàng làm cho
trẻ cảm thấy thoải mái. Qua câu truyện trẻ rút ra đợc bài học cho bản thân.
Từ những sự cố gắng nỗ lực của bản thân mà trong đợt thi Hội giảng vừa
qua tôi đã đạt tiết tốt qua câu chuyện Cậu bé mũi dài.

* Biện pháp 6: Thông qua hoạt động ngoài trời, hoạt động góc.
Trong các hoạt động khác nh hoạt động ngoài trời, hoạt động góc tôi
cũng đã cố gắng rèn kỹ năng nghe - nói - kể cho trẻ.
Ví dụ: - Giờ hoạt động ngoài trời, tôi tổ chức cho các cháu cùng nhau
khám phá sự phát triển của cây.
Trẻ đợc tự tay reo những hạt nhỏ xuống đất, hàng ngày chăm sóc và tới
nớc đến khi hạt nảy mầm và tạo thành cây.
Cô giới thiệu cho trẻ biết về sự phát triển của cây trẻ nghe và quan sát và
nêu nên những nhận xét của cây xanh đối với thiên nhiên và con ngời. Từ đó
trẻ biết chăm sóc và bảo vệ cây.
- Giờ hoạt động góc: Góc th viện cô cho trẻ đợc xem sách báo, chơi
ghép hình, cô có thể tới góc giới thiệu hớng dẫn trẻ về chuyện và đọc sách cho
trẻ nghe.

7

Có thể nói việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở mọi lúc, mọi
nơi là rất cần thiết.
Bằng tất cả các hình thức ấy chúng tôi đã dần dần tích luỹ vốn kinh
nghiệm sống cho trẻ bằng cách hoạt động thực tiễn, mở rộng tầm hiểu biết của
trẻ về một số quy luật, hiện tợng đơn giản trẻ hiểu đợc mối tơng quan giữa
một số sự vật hiện tợng nh: Hoà tan, đổi màu, sự sinh trởng và phát triển của
cây giúp trẻ thấy thích thú tò mò và đặc biệt là diễn đạt ngôn ngữ của mình
với những ngời xung quanh.

* Biện pháp 7: Làm đồ dùng, đồ chơi để nâng cao hiệu quả tiết học.
Mọi tiết học đạt hiệu quả tốt nhất không thể thiếu bàn tay của cô trong
việc chuẩn bị đồ dùng. Đồ dùng, đồ chơi rất quan trọng đối với trẻ. Nó nh là
ngời bạn của trẻ bởi đặc điểm của trẻ mầm non là học gắn liền với chơi. Trẻ
mầm non t duy trực quan, dễ gây hứng thú sự chú ý từ nơi trẻ đòi hỏi cô phải
có đồ dùng trực quan phong phú, cuốn hút.
Từ những đặc điểm đó mà chúng tôi đã bàn bạc cụ thể để tạo ra nhiều
loại đồ dùng. Chúng tôi đã sử dụng các loại nguyên liệu phong phú nh miếng
xốp, thùng cát tông, vỏ hộp, hột, hạt, len, vải để làm ra các con rối, sa bàn,
cây, hoa lá để phục vụ cho tiết học của mình nhằm .kích thích hứng thú của
trẻ để tiết học phong phú không bị nhàm chán.
* Biện pháp 8: Công tác tổ chức phối hợp.
* Với phụ huynh học sinh
- Phụ huynh chính là ngời cộng tác đắc lực trong quá trình rèn kỹ năng
nghe - nói - kể cho trẻ. Nên ngay từ đầu năm học chúng tôi đã tổ chức họp phụ
huynh để biết đợc đặc điểm riêng của từng trẻ nh cháu hay nói ngọng: Quân,
Nguyệt, Hoàng Sơn (tự kỷ), Thái Anh (nhút nhát) Từ đó đ a ra những biện
pháp thích hợp rèn trẻ.

8


- Đặc biệt trong các giờ đón trẻ chúng tôi trao đổi thẳng thắn với phụ
huynh tình hình học tập của các em ở lớp. Ơ góc tuyên truyền chúng tôi trang
trí thật nổi bật bằng những hình ảnh thật ngộ nghĩnh và gắn nhng nội dung các
bài học trong tuần ở lớp để phụ huynh cùng có kế hoạch ôn tập tại nhà cho
trẻ, đồng thời cung cấp cho trẻ vốn kiến thức mới. Bố mẹ cùng học với trẻ, trẻ
rất thích.
- Bằng hình thức này chúng tôi đã phối hợp và lôi cuốn phụ huynh tham
gia vào các hoạt động của lớp.
- Chúng tôi còn su tầm các bài viết, các bài giáo dục liên quan đến rèn
ngôn ngữ cho trẻ nh Sửa tật nói lắp cho trẻ để tại góc tuyên truyền của
lớp cho phụ huynh xem.
* Với đồng nghiệp.
- Trao đổi học hỏi kinh nghiệm của chị, em giáo viên trong trờng.
- Thống nhất phơng pháp giáo dục giữa hai cô trong lớp để có biện pháp
rèn trẻ có hiệu quả nhất.

IV. kết quả:
Sau một thời gian thực hiện một số các biện pháp trên tôi thấy trẻ có
nhiều tiến bộ. Trẻ mạnh dạn hơn, giờ học hào hứng, sôi nổi, ngôn ngữ nói có
phần mạch lạc, rõ ràng hơn.
1. Với trẻ: khích lệ đợc trí tởng tợng sự tò mò của trẻ, trẻ học hứng thú
hơn không nh ở trong HĐC mà ở trong hoạt động góc cũng thu hút đợc nhiều
trẻ hơn.
Qua việc đợc tham gia trực tiếp vào các TC nhiều trẻ nhút nhát, trẻ
chậm tiếp thu nh cháu Thái Anh, Hoàng Sơn đến nay đã có nhiều tiến bộ, đầu
năm cháu hầu nh cả ngày không nói thì đến nay đã tham gia hoạt động và đã

9


trả lời đợc câu hỏi của cô..Đặc biệt hơn là sự chú ý của phụ huynh họ rất thích
thú khi con em mình tiến bộ, đến lớp mạnh dạn tự tin hơn.
Qua khảo sát chất lợng cuối năm của lớp đã đạt đợc nh sau:

Tốt

Khá

Trung bình

Yếu

tỷ lệ %

tỷ lệ %

tỷ lệ %

tỷ lệ %

Kỹnăngnghe

32 = 59,3

15= 27,8

7= 13

0

Kỹ năng nói

28 = 51,9

20= 37,0

6= 11,1

0

Kỹ năng kể

25 = 46,3

18= 33,3

11= 20,3

0

Xếploạichung

28,5= 52,7

17,5= 32,4

8= 14,9

0

* Kết quả so với đầu năm:

Mức độ kỹ năng nghe, nói, kể

Đầu năm

Cuối năm

tỷ lê %

Tỷ lệ %

Tốt

13= 24,1

28,5= 52,7

Khá

20= 37

17,5= 32,4

14= 25,9

8= 14,9

7= 13

0

Trung bình
Yếu

Về phía cá nhân, đợc sự trau dồi thêm kiến thức, tôi có kinh nghiệm dạy trẻ
và biết cách làm ĐDĐC.

V. Bài học kinh nghiệm:

10


Từ việc làm cụ thể và những kết quả đã đạt đợc, tôi thấy rằng trong công
tác giảng dạy đòi hỏi ngời giáo viên MN ngoài lòng yêu mến trẻ còn cần có
trình độ chuyên môn, năng lực s phạm, cần cù, nhẫn nại, ham học hỏi, hiểu đợc tâm lý của trẻ để từ đó có biện pháp quản lý giúp trẻ luôn có tứ thế sẵn
sàng để làm quen với tác phẩm văn học ở trong trờng mầm non, làm tiền đề để
trẻ tự tin cùng bạn bè bớc vào lớp 1.
Hà nội, ngày 1 tháng 3 năm 2008.
Ngời viết

Đinh Thị Hồng Liễu.

11