SKKN một số biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT số 2 bảo yên

Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay đất nước ta đang chuyển sang một giai đoạn mới với sự
phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật đang rất cần một nguồn nhân lực
chất lượng cao đủ đáp ứng cho sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá
của đất nước. Nguồn nhân lực ấy ở đâu ra và ta phải làm thế nào để có
nguồn nhân lực chất lượng cao đó. Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy:
“Vì sự nghiệp 10 năm thì phải trồng cây
Vì sự nghiệp trăm năm thì phải trồng người ”
Lời dạy của Bác đã chỉ rõ tầm nhìn chiến lược lâu dài của việc phát
triển nguồn nhân lực cho đất nước. Để có một con người có sức khoẻ, có tri
thức, có những kỹ năng nhất định về nghề nghiệp và có những ước mơ hoài
bão lớn lao không phải là ngày một ngày hai mà là cả một quá trình giáo
dục lâu dài của Gia đình - Nhà trường - Xã hội.
Khi sinh ra mỗi người đều có một năng lực riêng biệt. Là những nhà
giáo dục chúng ta phải làm gì để mỗi người đó bộc lộ được năng lực và rèn
luyện để phát huy được tối đa năng lực đó phục vụ cho lợi ích chung của xã
hội.
Việc chọn nghề có một ý nghĩa quyết định đến tương lai của một đời
người. Nếu chọn đúng nghề, đúng sở thích thì đó là mảnh đất mầu mỡ để ta
vùng vẫy, sáng tạo. Thật sự bất công và đau đớn biết bao khi một người rất
thích vẽ, thích làm thơ mà lại không được làm mà phải đi làm thợ cơ khí,
lỗi đó tại ai. Ta không thể đổ lỗi cho học sinh, gia đình mà chỉ trách việc
giáo dục hướng nghiệp cho các em chưa tốt. Các em không được định
hướng và tư vấn về nghề nghiệp cụ thể. Để tránh việc đó xảy ra ngay từ khi
học tiểu học ta phải quan tâm đến việc hướng nghiệp cho các em. Nhà
trường không chỉ dạy chữ, dạy cách làm người mà phải dạy cho các em có
ước mơ, có hoài bão về một nghề mà các yêu em thích. Thông qua giáo dục
hướng nghiệp phải hình thành cho các em những kỹ năng tối thiểu về nghề.
1

Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
Nhà trường không chỉ là trung tâm văn hoá giáo dục mà phải là trung tâm
thông tin, trung tâm đào tạo nguồn nhân lực cao. Sản phẩm của giáo dục,
của nhà trường phải là những con người có đức, có tài, có sức khoẻ và có
những kỹ năng nhất định về nghề nghiệp, sẵn sàng tham gia vào mọi hoạt
động của xã hội và hội nhập quốc tế.
Để làm tốt vấn đề hướng nghiệp cho học sinh trong những năm qua
Đảng và nhà nước ta đã luôn quan tâm đến yêu cầu và mục đích của việc
giáo dục hướng nghiệp.
Giáo dục hướng nghiệp là bộ phận của nội dung giáo dục phổ thông
toàn diện đã được xác định trong luật giáo dục. Nghị quyết TW2 khoá VIII
chỉ rõ: Trong giáo dục phổ thông “Cần gắn với thực tiễn vùng, địa phương,
đến sự tăng cường công tác hướng nghiệp, đào tạo kỹ thuật lao động dạy
nghề phổ thông và kỹ năng cần thiết khác cho công việc trong nền kinh tế
thị trường cho công cộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước”. Chiến
lược phát triển giáo dục 2010 - 2020 và chủ trương đổi mới chương trình
giáo dục phổ thông hiện nay cũng nhấn mạnh đến yêu cầu tăng cường giáo
dục hướng nghiệp nhằm góp phần tích cực và có hiệu quả vào việc phân
luồng học sinh, chuẩn bị cho học sinh đi vào cuộc sống lao động hoặc được
tiếp tục đào tạo phù hợp với năng lực bản thân và nhu cầu xã hội.
“Muốn tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thắng lợi phải phát
triển mạnh sự nghiệp giáo dục và đào tạo, phát huy nguồn lực con người,
yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững”. Đồng thời Nghị quyết
Trung ương 2 khoá VIII cũng chỉ ra cho ngành Giáo dục và Đào tạo là:
“Cần gắn chặt thực tiễn vùng địa phương đến sự tăng cường công tác
hướng nghiệp, đào tạo kỹ thuật lao động, dạy nghề phổ thông và kĩ năng
cần thiết khác cho công việc trong nền kinh tế thị trường, trong công cuộc
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước ”

2


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
- Trong văn kiện Đại hội khoá IX của Đảng tiếp tục nhấn mạnh: phát
huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của học sinh, đề cao năng lực tự
học, tự hoàn thiện học vấn và tay nghề. Thực hiện phương châm “Học đi
đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất; nhà trường gắn liền
với đời sống xã hội”. Coi trọng công tác giáo dục hướng nghiệp và phân
luồng học sinh THPT chuẩn bị đi vào lao động nghề nghiệp.
Bước vào bậc học cuối cùng của nhà trường phổ thông, tuổi trẻ học
đường thường có những hoài bão lớn lao gắn liền với cuộc sống tương lai
của họ, không ít các em tự đặt cho mình những câu hỏi như “mình sẽ làm
gì?”, “mình chọn nghề gì”, “nghề nào là hay nhất” và cũng không ít các em
đã trăn trở, đắn đo, suy nghĩ, bởi có biết bao nghề đáng yêu, biết bao con
đường để đạt tới mục đích cuộc sống riêng.
Tuy vậy, giáo dục hướng nghiệp hiện nay chưa được các cấp quản lý
giáo dục và các trường học quan tâm đúng mức, còn có địa phương và
trường học chưa thực hiện đầy đủ các nội dung giáo dục hướng nghiệp.
Chất lượng hoạt động hướng nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu của học
sinh và xã hội, học sinh phổ thông cuối các cấp học và bậc học chưa được
chuẩn bị chu đáo để lựa chọn nghề nghiệp, lựa chọn ngành học phù hợp với
bản thân và yêu cầu của xã hội.
Để phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn cách mạng mới, Đảng
và Nhà nước ta đã chủ trương đẩy mạnh công tác hướng nghiệp - dạy nghề
phổ thông cho học sinh, nhằm đảo tạo thế hệ trẻ thành lớp người lao động
mới có đủ phẩm chất, năng lực thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước. Do vậy công tác hướng nghiệp trong trường
phổ thông có một ý nghĩa quan trọng và là vấn đề đáng quan tâm của
những người làm công tác giáo dục và đào tạo. Với mong muốn góp phần

nhỏ bé của mình trong việc nâng cao hiệu quả chỉ đạo hoạt động hướng
nghiệp trong trường phổ thông, qua thực tiễn quản lý hoạt động giáo dục
3


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
hướng nghiệp ở trường THPT số 2 Bảo Yên nhiều năm tôi đã mạnh dạn
chọn đề tài này.
“Một số biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trường
trung học phổ thông số 2 Bảo Yên”.
2. Giải quyết vấn đề
2.1. Cơ sở lý luận
2.1.1. Hướng nghiệp
Hướng nghiệp là hệ thống những biện pháp dựa trên cơ sở tâm lý
học sinh học, sinh lý học, y học và nhiều khoa học khác để giúp đỡ học
sinh chọn nghề phù hợp với những năng lực, sở trường và điều kiện tâm
sinh lý cá nhân, nhằm mục đích phân bố hợp lý và sử dụng có hiệu quả
nhất lực lượng sự trữ có sẵn của đất nước.
2.1.2. Định hướng nghề nghiệp
Định hướng nghề nghiệp là việc thông tin cho học sinh biết về đặc
điểm hoạt động và yêu cầu phát triển của các nghề trong xã hội, đặc biệt là
các nghề các nơi đang cần nhiều lao động trẻ tuổi có văn hoá, về những yêu
cầu tâm sinh lý của mỗi nghề, về tình hình phân công và yêu cầu điều chỉnh
lao động ở cộng đồng dân cư về hệ thống trường lớp đào tạo nghề của nhà
nước, tập thể và tư nhân.
2.1.3. Mục tiêu của hoạt động giáo dục hướng nghiệp
Mục tiêu của hoạt động giáo dục hướng nghiệp là phát hiện và bồi
dưỡng phẩm chất nhân cách nghề nghiệp cho học sinh, giúp các em hiểu
mình, hiểu yêu cầu của nghề, hiểu được xu thế phát triển hệ thống nghề
trong xã hội ta. Thông qua hoạt động giáo dục hướng nghiệp, giáo viên

giúp học sinh điều chỉnh động cơ học nghề, trên cơ sở đó các em định
hướng đi vào việc sản xuất mà xã hội đang có nhu cầu nhân lực vì vậy giáo

4


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông phải làm các công việc
sau:
- Giáo dục thái độ lao động và ý thức đúng đắn với nghề nghiệp ở
trường trung học phổ thông vì giáo dục lao động nhằm hình thành có mục
đích, có kế hoạch những quan điểm, thái độ đúng đắn với lao động, có tri
thức lao động, kỹ năng nghề nhất định ở học sinh chuẩn bị tâm thế cho thế
hệ trẻ những công dân tương lai sẵn sàng hội nhập với thế giới việc làm và
vì lao động là nền tảng để nhà trường làm tốt công tác hướng nghiệp dạy
nghề.
- Lao động là cầu nối giữa định hướng nghề và tham gia học nghề,
giữa lý thuyết với thực hành. Giáo dục hướng nghiệp giúp học sinh có sự
hiểu biết khái quát về sự phân công lao động xã hội, cơ cấu nền kinh tế
quốc dân.
- Sự phát triển của đất nước và địa phương, làm quen với những
ngành nghề chủ yếu, nghề cơ bản, đặc biệt là nghề truyền thống của địa
phương. Giáo dục hướng nghiệp giúp tìm hiểu năng khiếu, khuynh hướng
nghề nghiệp của từng học sinh để khuyến khích, hướng dẫn và bồi dưỡng
khả năng nghề nghiệp thích hợp nhất.
- Giáo dục hướng nghiệp giáo dục động viên hướng dẫn học sinh đi
vào những ngành nghề mà nhà nước địa phương đang cần phát triển.
2.2. Cơ sở thực tiễn
Học sinh THPT là bộ phận thanh thiếu niên đến tuổi trưởng thành
được tiếp cận với một hệ thống kiến thức từ quá trình học tập ở Trường phổ

thông và được trải nghiệm thực tiễn thông qua những dạng lao động trong
gia đình, trong các tổ chức đoàn thể, hàng ngày được tiếp nhận các dạng
thông tin nghề nghiệp và chính những điều kiện này đã giúp các em hình
thành được những cơ sở xác đáng về kiến thức, về kỹ năng và đặc biệt là sự
trưởng thành đáng kể trong nhận thức đối với ý nghĩa cuộc sống, vị trí của
5


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
bản thân, có được sự thử thách trong lao động nghề nghiệp góp phần vào
đời sống gia đình tạo ra những tiêu để cho quá trình thích ứng nghề nghiệp
sau này. Một số học sinh với ý chí vươn lên, ngay từ khi còn học phổ thông
đã tích cực học thêm các môn học cần thiết như tin học, ngoại ngữ…. Với
cái nền rất đáng quí đó của học sinh THPT, nhiệm vụ hướng nghiệp đối với
các em không chỉ dừng lại ở mức nâng cao nhận thức và sự hiểu biết kỹ
càng hơn về nghề mà còn là quá trình xác lập những điều kiện kiến thức để
đưa các em hoạt động trong thế giới nghề nghiệp, tạo ra sự thích ứng ở mức
độ nhất định với nghề hoặc lĩnh vực lao động mà họ ưa thích.
Do sự phân luồng của xã hội, do thực tế bức xúc bởi vì không có sự
liên thông giữa hướng nghiệp, đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực nên tồn
tại một thực tế đầu vào các trường chuyên nghiệp thì nhiều, chưa được tư
vấn hướng nghiệp đầy đủ, đầu ra dư thừa nguồn nhân lực, chất lượng đào
tạo không được kiểm soát, nhiều sinh viên ra trường không đáp ứng được
yêu cầu nghề nghiệp, phải đào tạo lại.
Thực tế tại địa phương chúng tôi là một huyện miền núi kinh tế gặp
rất nhiều khó khăn, mặt bằng dân trí thấp việc định hướng và tư vấn nghề là
một việc vô cùng quan trọng và cần thiết để các em có việc làm góp phần
xoá đói giảm nghèo cho quê hương, hạn chế các tệ nạn xã hội đang có
chiều hướng gia tăng tại địa phương do không có việc làm.
2.3. Thực trạng về công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường

THPT số 2 huyện Bảo Yên trong giai đoạn hiện nay
2.3.1. Đặc điểm tình hình nhà trường
Trường THPT số 2 Bảo Yên thành lập năm 1984. Nằm trên địa bàn
có đặc thù chính trị: Nơi có di tích lịch sử cấp Quốc gia Đền thờ ông Hoàng
Bảy, hàng ngày có đông khách tới tham quan du lịch. Nơi có Quốc lộ 279
chạy qua, nối Phố Ràng – Bảo Hà – Văn Bàn đã tạo điều kiện thuận lợi cho
việc giao lưu văn hóa giữa Bảo Hà với các vùng lân cận.
6


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
Đội ngũ cán bộ, giáo viên nhà trường hiện nay hầu hết đã được đào
tạo chính qui bậc Đại học, song chất lượng không đồng đều. Một số giáo
viên mới ra trường năng lực chuyên môn và năng lực sư phạm còn hạn chế,
kinh nghiệm giảng dạy ít, phương pháp giáo dục chưa đáp ứng yêu cầu đổi
mới. ... Tất cả những khó khăn bất cập nói trên đã ảnh hưởng không nhỏ tới
chất lượng giáo dục, trong đó có công tác giáo dục hướng nghiệp.
Vì vậy, việc nâng cao chất lượng công tác giáo dục hướng nghiệp,
định hướng nghề nghiệp cho học sinh là một trong những nhiệm vụ quan
trọng trong giai đoạn hiện nay.
2.3.2. Thuận lợi và khó khăn
2.3.2.1. Thuận lợi
Đội ngũ giáo viên trường THPT số 2 Bảo Yên là một tập thể đoàn
kết thống nhất, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau, tuổi trẻ nhiệt tình, tâm huyết
với nghề nghiệp, có tính cộng đồng cao. Một số thầy cô giáo lớn tuổi có tay
nghề vững, có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy cũng như trong cuộc
sống, mẫu mực và luôn sẵn sàng giúp đỡ, dìu dắt thế hệ trẻ. Lực lượng giáo
viên trẻ, năng động, kiến thức vững, ham hoạt động, hăng say và có chí tiến
thủ. Hoạt động dạy và học có nề nếp, kỷ cương. Chất lượng giáo dục toàn
diện được giữ vững và từng bước được nâng lên. Được sự quan tâm giúp

đỡ của địa phương và của Sở Giáo dục và Đào tạo trong mọi hoạt động của
nhà trường. Nhà trường có đủ phòng học chính khóa cũng như phòng học
bộ môn.
2.3.2.2. Khó khăn
Kinh tế của nhân dân trong vùng còn thấp, trình độ dân trí chưa cao,
nhận thức chính trị còn thấp so với các vùng miền khác trong tỉnh nên hầu
hết phụ huynh học sinh không có khả năng định hướng nghề cho con em
mình, đa số để con em mình tự do trong việc chọn nghề nghiệp hoặc giao
phó toàn bộ cho nhà trường.
7


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
Chất lượng đầu vào của học sinh thấp, không đồng đều. Một số giáo
viên lớn tuổi có kinh nghiệm nhưng sức bật và sự năng động giảm, một số
giáo viên trẻ còn yếu về nghiệp vụ sư phạm, đặc biệt là sự hiểu biết về nghề
nghiệp trong xã hội còn rất hạn chế.
Phần lớn học sinh của nhà trường thuộc vùng kinh tế đặc biệt khó
khăn và con em người dân tộc thiểu số nên việc cập nhật thông tin về vấn
đề nghề nghiệp, xu thế phát triển kinh tế xã hội của đất nước còn nhiều
hạnh chế. Một số thôn bản chưa có điện lưới Quốc gia nên việc xem ti vi và
truy cập internet hầu như là không thể.
2.3.3. Một số tồn tại trong công tác giáo dục hướng nghiệp ở
trường THPT số 2 huyện Bảo Yên, Lào Cai
Nhà trường chưa quan tâm đầu tư nâng cao chất lượng công tác lập
kế hoạch, chương trình nội dung, phương pháp giáo dục hướng nghiệp
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, và đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn
nhân lực cho nền kinh tế xã hội.
Những năm trước đây đa số học sinh lựa chọn hướng học tập, định
hướng nghề nghiệp chỉ theo cảm tính cá nhân và gia đình hoặc ảnh hưởng

của bạn bè. Sự lựa chọn nghề mang đậm tính chất chủ quan và phiến diện,
thiếu tính thực tiễn và không phù hợp với xu thế, phát triển kinh tế – xã hội
của đất nước.
Hầu hết học sinh sau khi tốt nghiệp THPT thì lại chỉ muốn thi vào
các trường Đại học, coi đó là hướng duy nhất để lập thân, lập nghiệp. Cả
học sinh và cha mẹ các em đều chưa chú ý đúng mức đến điều kiện phát
triển kinh tế – xã hội của địa phương và của đất nước.
Công tác giáo dục hướng nghiệp còn nhiều bất cập hạn chế như:
- Hoạt động tư vấn hướng nghiệp chưa được tổ chức đồng bộ ở các
địa phương. Các giờ học giáo dục hướng nghiệp nhiều khi còn mang tính
hình thức, nghèo nàn nội dung.
8


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
- Khó khăn lớn nhất là việc sử dụng chưa hợp lý nguồn nhân lực là
học sinh tốt nghiệp THPT hiện nay. Một số học sinh tốt nghiệp THPT
không muốn trở về địa phương sản xuất vì nhiều địa phương không có kế
hoạch phát triển kinh tế xã hội, do đó không có qui hoạch đào tạo cán bộ,
sử dụng lao động tại chỗ. Mặt khác chất lượng hướng nghiệp dạy nghề, đào
tạo tay nghề của các cơ sở đào tạo hiện nay không đáp ứng yêu cầu nghề
nghiệp đạt ra ở địa phương trong cơ chế thị trường.
- Tổ chức hoạt động hướng nghiệp còn lúng túng chưa gắn với thực
tế địa phương. Địa bàn nhà trường đóng khá đa dạng về ngành nghề: như
tiểu thủ công nghiệp, nông nghiệp, buôn bán… Mặc dầu ngành nghề khá đa
dạng như vậy nhưng kinh tế ở các ngành chưa phát triển, phân công lao
động còn hạn chế, lực lượng lao động dư thừa nhiều.
2.4. Một số biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trường
trung học phổ thông số 2 Bảo Yên
2.4.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý các cấp giáo viên

và học sinh cũng như xã hội về công tác giáo dục hướng nghiệp trong
trường phổ thông
Phải coi hoạt động giáo dục hướng nghiệp là một công việc thường
xuyên và liên tục mang tính hệ thống và quan trọng như các môn khoa học
cơ bản khác và phải tuân theo quy trình hướng nghiệp.

Định hướng
nghề
Chọn nghề

Thích ứng
nghề

Phù hợp nghề
Chọn nghề

Học nghề
Bồi dưỡng

Đào tạo lại

9


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
Nhà trường phải thành lập ban chỉ đạo hướng nghiệp theo cấu trúc
sau:
Hiệu trưởng

Ban hướng nghiệp nhà trường

Giáo
viên
chủ
nhiệm

Giáo
viên
bộ
môn

Tổ
chức
đoàn
thanh
niên

Ban đại
diện
phụ
huynh

Tổ
chức xã
hội

Thư
viện
nhà
trường

Cơ sở
sản
xuất

Việc xây dựng hệ thống và cấu trúc của hệ thống hướng nghiệp trong
trường THPT thể hiện những mối quan hệ gắn bó hữu cơ giữa các bộ phận
trong trường và ngoài xã hội. Đồng thời thể hiện vai trò, trách nhiệm của
Hiệu trưởng. Nhiệm vụ của Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm chung
về kế hoạch và điều hành toàn bộ quá trình thực hiện hoạt động hướng
nghiệp trên các mặt cơ bản:
- Phương hướng triển khai hoạt động hướng nghiệp nhà trường trên
cơ sở đường lối chủ trương hướng nghiệp của Nhà nước và tình hình thực
tế của địa phương.
- Sắp xếp và ổn định kế hoạch hướng nghiệp cho cân đối hợp lý với
kế hoạch toàn diện của năm học do Bộ Giáo dục và Đào tạo qui định.
- Kiểm tra đôn đốc việc thực hiện kế hoạch của ban hướng nghiệp
trên một số mặt quan trọng như nội dung, thời gian, phương tiện, nhân lực
và hiệu quả, giáo dục của hoạt động hướng nghiệp.

10


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
- Xét duyệt và phê chuẩn kế hoạch hướng nghiệp, các hợp đồng kinh
tế và các văn bản kết nghĩa, hợp tác trong quá trình thực hiện hoạt động
hướng nghiệp với các cơ quan bạn.
- Chịu trách nhiệm trước cơ quan và sự chỉ đạo của cấp trên về kết
quả toàn diện của hoạt động hướng nghiệp.
Ban hướng nghiệp chịu trách nhiệm trước cơ quan và chỉ đạo của

cấp trên về kết quả toàn diện của hoạt động hướng nghiệp. Có đại diện các
thành phần chủ yếu như ở trong sơ đồ cấu trúc trên.
Phụ trách ban hướng nghiệp thường là một lãnh đạo nhà trường
(thường là phó Hiệu trưởng). Sự có mặt của các thành phần trong và ngoài
trường như trong cấu trúc của hệ thống, cho phép mở rộng khả năng liên
kết các lực lượng giáo dục (nhà trường, gia đình và xã hội) trong hoạt động
hướng nghiệp.
Chức năng chính của Ban hướng nghiệp nhà trường là chỉ đạo kế
hoạch (soạn thảo, phê chuẩn kiểm tra đánh giá việc thực hiện kế hoạch),
đồng thời còn là bộ phận trung gian môi giới liên kết tất cả các thành phần
có trong hệ trong để đạt mục đích chung trong hoạt động hướng nghiệp.
Nhiệm vụ của Ban hướng nghiệp bao gồm:
- Giúp cho cán bộ, công nhân viên trong nhà trường, đặc biệt đối với
các thầy cô giáo, cô giáo, các tổ chức đoàn thể của giáo viên và học sinh
nhận thức đầy đủ và sâu sắc mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ, nội dung chính
của việc tổ chức hoạt động hướng nghiệp trong trường THPT.
- Tuyên truyền, vận động các tổ chức xã hội có liên quan cùng tham
gia vào công tác hướng nghiệp.
- Kiểm tra, đôn đốc và đánh giá theo từng phần việc, từng giai đoạn
của các bộ phận hợp thành trên cơ sở kế hoạch hợp đồng được giao tương
ứng với đặc điểm hoạt động của bộ phận mình.

11


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
Để thực hiện các nhiệm vụ trên Ban hướng nghiệp cần phải tiến hành
những công việc cụ thể sau:
- Dựa vào kế hoạch của chính quyền địa phương về phân bổ lao động
và phát triển kinh tế - xã hội, cung cấp cho giáo viên những hiểu biết về

nhu cầu sử dụng nhân lực ở địa phương và khả năng tiếp nhận học sinh tốt
nghiệp ra trường trong mỗi năm học.
- Đưa hoạt động hướng nghiệp vào kế hoạch hoạt động chung của
nhà trường ở từng giai đoạn (tháng, học kỳ, năm học) từng mảng công vịêc
(học tập văn hoá, lao động sản xuất hoạt động ngoại khoá…)
- Tổ chức trao đổi kế hoạch thực hiện nội dung hướng nghiệp giữa
các bộ phận chức năng trong trường để hoạt động hướng nghiệp được triển
khai một cách đồng bộ.
- Trao đổi với giáo viên và các tổ chức đoàn thể xã hội trong và
ngoài nhà trường để thiết lập kế hoạch sử dụng các hình thức hướng nghiệp
nhằm phát triển hứng thú, sở trường, năng lực của học sinh.
- Thiết lập kế hoạch và sự cộng tác giữa nhà trường với các cơ sở sản
xuất và các cơ quan đào tạo nghề xung quanh nơi trường đóng nhằm nâng
cao sức mạnh tổng hợp và hiệu quả của hoạt động hướng nghiệp. Thực
hiện các bài giảng hướng nghiệp theo chương trình của Bộ, gặp gỡ trao đổi
giữa học sinh và cơ sở sản xuất, giúp nhà trường về cơ sở kĩ thuật cán bộ
công nhân có tay nghề.
- Phác thảo kế hoạch tham mưu (thời gian mục đích, địa điểm, lực
lượng tham gia)
2.4.2. Đẩy mạnh tuyên truyền để giáo viên, cán bộ quản lý, phụ
huynh và học sinh hiểu rõ hơn mục đích của công tác hướng nghiệp
của học sinh phổ thông
Phải coi hướng nghiệp là một nội dung đào tạo về giáo dục lao động,
kỹ thuật, dạy nghề, là một bộ phận của giáo dục phổ thông. Phải tìm mọi
12


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
cách để khắc phục khó khăn để hoàn thành giáo dục hướng nghiệp cho học
sinh theo yêu cầu, nội dung quy định. Phương pháp tuyên truyền: Thông

qua các phương tiện thông tin đại chúng, các buổi chào cờ, sinh hoạt hướng
nghiệp tập thể, các giờ giáo dục hướng nghiệp, website của nhà trường…
2.4.3. Công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên làm công tác hướng
nghiệp
Về tổ chức nhân sự: bên cạnh ban chuyên môn phụ trách chung về
dạy học nhà trường, thành lập Ban hướng nghiệp do một đồng chí lãnh đạo
trường làm trưởng ban. Các thành viên gồm: Giáo viên chủ nhiệm, đại diện
hội cha mẹ học sinh các lớp, đoàn thanh niên, giáo viên các môn Công
nghệ, Tin học, Giáo dục công dân, giáo viên dạy nghề, giáo viên dạy bộ
môn Giáo dục hướng nghiệp, các tổ trưởng chuyên môn. Ban này có trách
nhiệm tư vấn về công tác hướng nghiệp cho Hiệu trưởng, tổ chức thực hiện
kế hoạch và hướng nghiệp dạy nghề theo kế hoạch nhà trường.
- Bồi dưỡng về kiến thức, năng lực cho đội ngũ cán bộ giáo viên làm
công tác hướng nghiệp.
- Lựa chọn giáo viên cốt cán tham gia các lớp tập huấn về hướng
nghiệp do bộ giáo dục đào tạo tổ chức, liên kết với các đơn vị sản xuất trên
địa bàn làm ăn có hiệu quả. Bởi cơ sở sản xuất tại địa phương là minh
chứng sống cho các em định hướng và chọn nghề…
- Bồi dưỡng những kiến thức về kinh tế và hội của đất nước và địa
phương để làm tốt công tác tư vấn và hướng nghiệp cho học sinh.
- Chú trọng công tác thi đua khen thưởng, khuyến khích bằng vật
chất cho cán bộ giáo viên làm công tác hướng nghiệp dạy nghề.
2.4.4. Phát huy vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm là người hơn ai hết có điều kiện thuận lợi gần
gũi hiểu biết học sinh về tất cả mọi mặt, là người đứng mũi chịu sào đối với
sự phát triển của tập thể cũng như của mỗi cá nhân trong lớp mình phụ
13


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên

trách. Giáo viên chủ nhiệm phải giúp học sinh biết ý nghĩa của việc chọn
nghề và định hướng nghề nghiệp…
Giáo viên chủ nhiệm chủ động xây dựng kế hoạch định hướng nghề
cho học sinh lớp mình.
Hàng năm vào đầu năm học giáo viên chủ nhiệm các lớp 12 phải làm
một số phiếu trắc nghiệm điều tra theo mẫu để lấy thông tin về học sinh, có
thể tham khảo mẫu sau:
PHIẾU ĐIỀU TRA
1) Họ và tên

Lớp

2) Bạn hãy khoanh tròn vào hướng đi của bạn sau khi tốt nghiệp
THPT:
a) Thi vào đại học, cao đẳng và các trường dạy nghề.
b) Đi bộ đội, trở về nông thôn sản xuất.
Điền vào chỗ trống các các câu sau:
+ Thi vào trường Đại học ……………..Cao đẳng………………..
+ Nếu học nghề thì thích nghề …………………………………...
3) Hãy trả lời các câu hỏi:
a) Nếu có quyết định trở về nhà lao động sản xuất thì bạn chọn lĩnh
vực nào? Tại sao?
b) Vì sao bạn lại chòn nghề đó mà không phải nghề khác?
c) Bạn đã có chuẩn bị gì cho nghề định chọn?
d) Cha mẹ bạn đã khuyên bạn những gì?
e) Nếu trường tổ chức các hoạt động ngoại khoá thì bạn thích hoạt
động ở nhóm nào?
f) Môn học nào bạn thích nhất?
g) Bạn có năng khiếu gì?
14

Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
Từ kết quả điều tra giáo viên chủ nhiệm định hướng nghề nghiệp cho
từng đối tượng học sinh. Ví dụ như những học sinh có học lực tốt, khá có
nguyện vọng thi Đại học giáo viên giúp học sinh tìm hiểu thông tin về
trường, lĩnh vực nghề nghiệp mà học sinh yêu thích. Tư vấn cho học sinh
chọn những trường Đại học, Cao đẳng phù hợp với lực học. Đối với nhóm
học sinh có lực học trung bình, yếu nên định hướng cho học sinh học các
trường trung cấp, các trường dạy nghề hoặc giới thiệu học sinh đến các nhà
máy, công ty cần tuyển dụng lao động.
2.4.5. Đa dạng hoá các hình thức hoạt động giáo dục hướng
nghiệp
Hoạt động sinh hoạt hướng nghiệp có những đặc thù riêng về mặt
phương pháp tổ chức học tập cho học sinh. Tính đặc thù thể hiện ở vai trò
là chủ thể hoạt động cảu học sinh các hoạt động học tập của học sinh được
lặp lại và liên tục, có liên quan với nhiều nguồn từ ngoài nhà trường và góp
phần vào việc phát triển tính tích cực hoạt động của học sinh và vì vậy
cũng có nhiều phương thức tiến hành hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh đó là:
- Tiến hành điều tra cơ bản đối với hoạt động đầu cấp (lớp 10) và
cuối cấp (lớp 12) theo mẫu, kiểu chung của Ban hướng nghiệp.
- Hội thảo câu lạc bộ, báo tường, trao đổi với học sinh cũ của trường
nay thành đạt, mít tinh, hội diễn, vui chơi.
- Trao đổi, ký kết hợp đồng, tham quan, báo cáo trao đổi với cơ sở
sản xuất, các doanh nghiệp.
- Triển lãm kết quả học tập và đồ dùng trực quan…
- Tổ chức diễn đàn, nói chuyện thời sự, nghe báo cáo của cán bộ cấp
trên về những vấn đề: phương hướng phát triển, các ngành nghề của địa
phương trong thời gian tới… Hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học

sinh THPT còn được thực hiện trong quá trình giảng dạy các bộ môn khoa
15


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
học cơ bản. Những kiến thức trong các môn học mà học sinh lĩnh hội sẽ tạo
thành nền móng cho sị tiếp thu kiến thức nghề nghiệp bởi lẽ đó là hệ thống
tri thức cơ bản, chung nhất, được tất cả các ngành nghề lấy đó làm điểm tựa
để bồi đắp dần tri thức chuyên ngành cho giai đoạn tiếp theo.
- Nội dung kiến thức phổ thông đã bao gồm trong đó một lượng
thông tin khá phong phú về nghề nghiệp: công cụ và phương tiện lao động
thông qua môn vật lý, công cụ và phương tiện tư duy trong quá trình lao
động, thông qua môn toán học, biến đổi nguyên vật liệu thông qua các môn
hoá học, vật lý; Biến đổi vật chất hữu cơ thông qua môn sinh học, hoá học;
Quan hệ giữa con người với tự nhiên trong lao động thông qua môn văn
học; Điều kiện tự nhiên và xã hội của quá trình lao động thông qua môn địa
lý, lịch sử; Lịch sử biến đổi tự nhiên và xã hội thông qua môn lịch sử…
Khi học các môn đó liên quan tới nghề nghiệp giáo viên cần lựa chọn
lượng thông tin cho phù hợp với đặc thù của từng môn học, vừa ăn nhịp với
kinh nghiệm hiểu biết và năng lực của học sinh. Thông qua các môn khoa
học cơ bản học sinh hiểu biết về ý nghĩa, công dụng, các nguyên lý, cơ sở
khoa học của qui trình lao động sản xuất còn qui trình công nghệ, kĩ năng,
kĩ xảo thủ thuật tiến hành, thao tác, tư thế lao động … sẽ được hình thành
thông qua giảng dạy các môn: công nghệ kĩ thuật, lao động sản xuất, lao
động công ích, dạy nghề phổ thông.
Trong hoạt động giáo dục hướng nghiệp, sự tham gia của các tổ chức
và lực lượng xã hội có vai trò quan trọng đó là tổ chức Đoàn thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh với tư cách là một thành phgần của hệ thống hướng
nghiệp đó là hình thành cơ sở đạo đức của lý tưởng và hứng thú nghề
nghiệp cho học sinh, là sự tham ia tích cực, trướng tiên vào quá trình giải

quyết những vấn đề hướng nghiệp. Với hình thức và phương pháp cơ bản
của công tác hướng nghiệp. Ban chấp hành Đoàn trường có thể: thuyết
trình tọa đàm, trao đổi, hội nghị, thông tin, gặp gỡ, dạ hội, báo chí, giao lưu
16


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
với các cơ sở đoàn ngoài nhà trường. Đó chính là hướng nghiệp qua hoạt
động ngoài giờ trên lớp.
Trong hệ thống hướng nghiệp của nhà trường sự phối hợp công tác
giữa giáo viên chủ nhiệm lớp, tập thể sư phạm nhà trường với cha mẹ học
sinh có một ý nghĩa rất trọng yếu. Tiềm năng hướng nghiệp của cha mẹ học
sinh là rất lớn, vì họ thuộc nhiều tầng lớp xã hội, có những nghề nghiệp
riêng, gần gũi cuộc sống hàng ngày của học sinh, cha mẹ học sinh là người
nhạy cảm hơn ai hết về tính chất nghề nghiệp cũng như xu thế phát triển
của nó. Đây chính là điều mà học sinh khi chọn nghề lại chưa thấu hiểu
được.
Như vậy: sự đa dạng hoá các hình thức hoạt động giáo dục hướng
nghiệp thông qua sơ đồ sau:

Hướng

Giáo Các môn
dục khoa học kỹ
cơ bản

nghiệp

Công
nghệ và thuật

LĐSX

Hướng

Lao động
công ích tổng
xã hội

Các giờ
nội khoá hợp
về
KT&XH

nghiệp

Trong tất cả các biện pháp nâng cao năng lực quản lý hoạt động giáo
dục hướng nghiệp thì việc định hướng nghề nghiệp và tư vấn nghề là quan
trọng nhất. Nó giúp cho học sinh định hướng và hiểu biết khái quát về nghề
nghiệp từ đó các em đỡ ngỡ ngàng khi bước chân ra khỏi mái trường tìm
con đường mưu sinh lập nghiệp.
Một số hoạt động giáo dục hướng nghiệp mà trường chúng tôi đã
thực hiện đem lại hiệu quả cao trong những năm gần đây đó là: Đưa học
17


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
sinh đến tham quan và trực tiếp thực hành tại cơ sở sản xuất (học sinh được
thực hành nghề trồng rừng và nuôi ong tại công ty ong và phát triển miền
núi Thanh Xuân), mời chuyên gia đến nói chuyện định hướng nghề nghiệp
cho học sinh (mời chủ tịch ủy ban nhân dân huyện Bảo Yên đến nói chuyện

về định hướng và lựa chọn nghề nghiệp phù hợp trong tương lai); tổ chức
ngoại khóa tư vấn nghề nghiệp cho học sinh (lập các gian triển lãm bằng
hình ảnh một số nhóm nghề mà nhu cầu xã hội đang cần); liên kết với các
trường chuyên nghiệp, các công ty để tư vấn nghề nghiệp cho học sinh
(nhà trường liên kết với trường Cao đẳng luyện kim Thái Nguyên, trường
Cao đẳng Sư phạm Lào Cai, trường Cao đẳng cộng đồng Lào Cai, công ty
Samsung Việt Nam và một số trường trung cấp nghề tại Hà Nội); liên kết
website của nhà trường với các website của các trường Đại học, Cao đẳng,
trung cấp và các trường dạy nghề; lập đường dây nóng cử cán bộ tuyển
sinh trực để trả lời, tư vấn cho học sinh về thông tin tuyển sinh; tổ chức hội
thảo giữa giáo viên và học sinh về hoạt động giáo dục hướng nghiệp; tổ
chức tuyên truyền bằng các pano, tờ rơi về thông tin một số trường Cao
đẳng, trung cấp nghề cho học sinh…
2.4.6. Một số kết quả về công tác giáo dục hướng nghiệp của
trường THPT số 2 Bảo Yên trong những năm gần đây
Năm học 2010 – 2011: Tỉ lệ học sinh đỗ Đại học, Cao đẳng chiếm
43,3% tổng số học sinh dự thi.
Năm học 2011 – 2012: Tỉ lệ học sinh đỗ Đại học, Cao đẳng chiếm
45% tổng số học sinh dự thi.
Năm học 2012 – 2013: Tỉ lệ học sinh đỗ Đại học, Cao đẳng chiếm
46,7% tổng số học sinh dự thi.
Hầu hết những học sinh còn lại tốt nghiệp hoặc không tốt nghiệp đều
đi học trung cấp nghề hoặc được tuyển dụng vào các công ty, doanh nghiệp
sản xuất (Theo kết quả điều tra của cán bộ tuyển sinh).

18


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
Tỉ lệ học sinh đỗ vào các trường tốp đầu như: Học viện cảnh sát, Học

viện An ninh, Đại học xây dựng, Đại học Sư phạm Hà Nội…ngày càng
tăng.
3. Kết luận
3. 1. Một số kết luận
Ở phần đầu chúng tôi đã đề cập hiện nay đất nước ta đang trong thời
kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xu thế nền kinh tế nhiều thành
phần đang phát triển, xu thế hội nhập hóa. Vì thế đòi hỏi nguồn nhân lực
một cách cân đối là một đòi hỏi rất cấp bách. Đặc biệt là tình trạng “Thừa
thầy, thiếu thợ”. Do đó nhiệm vụ của công tác hướng nghiệp trong nhà
trường THPT cũng có một vị trí rất quan trọng. Là một người quản lý của
trường THPT hàng năm nhìn lượng học sinh lớp 12 ra trường mà phần lớn
không thi đỗ Đại học, Cao đẳng, trong đó không ít các em rơi vào tình
trạng “tiến thoái lưỡng nan”, không biết mình sẽ đi về đâu trong tương lai.
Xuất phát từ những cơ sở lý luận, cũng như thực trạng của công tác
giáo dục hướng nghiệp của trường THPT nói chung và trường THPT số 2
Bảo Yên, Lào Cai nói riêng tôi đã mạnh dạn đề xuất các biện pháp trong
công tác quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trường phổ thông như sau:
- Tuyên truyền thông tin chính xác và kịp thời về nghề và yêu cầu sử
dụng nghề ở địa phương.
- Xã hội hoá công tác hướng nghiệp dạy nghề thông qua công tác tư
vấn, phối hợp với các tổ chức xã hội, đoàn thể hướng nghiệp dạy nghề.
Liên kết với các công ty, nhà máy cần sử dụng lao động để học sinh có thể
tham gia thi tuyển làm công nhân.
- Xây dựng đội ngũ cán bộ giáo viên làm công tác hướng nghiệp. Coi
trọng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm, xem đó là khâu then chốt.
- Gia đình có vai trò quan trọng trong việc đem lời khuyên sát thực tế
về nghề nghiệp cho các em.Xây dựng cơ sở vật chất và sử dụng có hiệu quả
19

Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
cơ sở vật chất thiết bị và xã hội hoá các nguồn lực cho công tác hướng
nghiệp…
- Các giải pháp này tiến hành đồng bộ, có mối quan hệ tác động hỗ
trợ lẫn nhau, không tách bạch rời rạc. Bởi tách bạch rời rạc hiệu quả sẽ
thấp.
3. 2. Kiến nghị
3.2.1. Đối với Bộ GD&ĐT
- Ban hành những chỉ thị cụ thể hơn về công tác giáo dục hướng
nghiệp ở các trường THPT.
- Trang bị cho các trường THPT những thiết bị kỹ thuật hoặc những
mô hình để phục vụ cho hoạt động giáo dục hướng nghiệp.
3.2.2. Đối với Sở GD&ĐT Lào Cai
- Tiếp tục mở các lớp bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo
viên hướng nghiệp và tư vấn nghề tiến tới chuẩn hoá đội ngũ giáo viên làm
nhiệm vụ này.
- Cần có đủ tài liệu, chương trình, sách giáo khoa, sách tham khảo về
giáo dục hướng nghiệp.
- Có chế độ đãi ngộ thoả đáng cho đội ngũ làm công tác này.

20


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
PHỤ LỤC
Một số hình ảnh về công tác giáo dục hướng nghiệp của trường THPT
năm học 2013 – 2014

Đồng chí Nguyễn Thị Hồng - Hiệu trưởng phát biểu khai mạc tư vấn chọn nghề cho
học sinh

Đồng chí Dương Đức Huy - chủ tịch UBND huyện Bảo Yên thuyết trình tư vấn
hướng nghiệp chọn nghề cho học sinh

21


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên

Cán bộ tuyển sinh đang tuyên truyền về các ngành An ninh – Quốc phòng

Cán bộ tuyển sinh đang tuyên truyền về các ngành Sư phạm, Mỹ thuật, Kiến trúc

22


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên

Cán bộ tuyển sinh đang tuyên truyền về các ngành Tài chính, Ngân hàng, Kế toán

Cán bộ tuyển sinh đang tuyên truyền về các ngành Thủy lợi, Giao thông vận tải, Y
dược

23


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên

Giáo viên, học sinh và cha, mẹ học sinh tham gia buổi tư vấn, hướng nghiệp chọn nghề
cho học sinh

24


Đặng Minh Khương – Trường THPT số 2 Bảo Yên
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Văn kiện đại hội Đảng toàn quốc VI, VII, VIII, IX, XI.
2. Luật giáo dục sửa đổi năm 2005, 2009.
3. Kế hoạch triển khai thực hiện nhiêm vụ năm học 2013 – 2014 của
trường THPT số 2 Bảo Yên.
4. Kế hoạch dạy nghề năm học 2013 – 2014 của trường THPT số 2 Bảo
Yên.
5. Công văn của Sở GD&ĐT Lào Cai về việc triển khai các nhiệm vụ
trọng tâm năm học 2013 – 2014.
6. Báo cáo tổng kết năm học từ 2011 – 2014 của trường THPT số 2 Bảo
Yên.

25