Bạo lực học đường nhìn từ thời gian vui chơi của học sinh (nguyễn san hà)

BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG NGHĨ NHÌN TỪ THỜI GIAN
VUI CHƠI CỦA HỌC SINH
Nguyễn San Hà*
Trong cuộc sống ngày nay ở các đô thị lớn nhƣ TP.Hồ Chí Minh, học sinh phổ
thông thƣờng phải dành hết thời gian cho công việc học tập ở trƣờng và ngoài trƣờng.
Thời gian còn lại của học sinh phổ thông sau giờ học là rất ít và phải hoàn thành tiếp
các công việc sinh hoạt thƣờng nhật, nên các em không có thời gian để vui chơi với
bạn bè, sinh hoạt lành mạnh, thƣờng chỉ còn thời gian với phim ảnh và trò chơi điện tử,
lên mạng Internet…Nếu nhìn nhận một cách sâu sắc, thì chính một ngày sinh hoạt bận
rộn nhƣ thế của các học sinh phổ thông cũng góp phần không nhỏ vào việc tạo ra tâm
lý thích bạo lực hay nhanh chóng trở thành đối tƣợng của bạo lực học đƣờng. Bài viết
này muốn trình bày một số ý kiến của tác giả về tác hại của việc thiếu sự vui chơi lành
mạnh đã khiến cho nhiều học sinh trở thành nạn nhân hay chính là ngƣời gây nên bạo
lực học đƣờng.
1. Khái niệm bạo lực học đƣờng
Trƣớc khi đi vào nội dung chính, tác giả thấy cũng cần thiết phải đề cập đến khái
niệm “bạo lực học đường”. Theo nghiên cứu của ThS. Đỗ Thị Nga thì “bạo lực học
đường” là những hành vi cố ý, sử dụng vũ lực hoặc quyền lực của học sinh hoặc giáo
viên đối với những học sinh, giáo viên hoặc những người khác và ngược lại. Đó có thể
là những hành vi bạo lực về thể xác, bạo lực về tinh thần, bạo lực về tình dục, bạo lực
ngôn ngữ, những bắt ép về tài chính hoặc những hành vi khác có thể gây ra những tổn
thương về mặt tinh thần hoặc thể xác của người bị hại[3]”, bên cạnh đó, cũng đƣa ra
một số quan niệm của các học giả phƣơng Tây về thuật ngữ “Bắt nạt học đường” 16 có
một số trƣờng hợp xem là đồng nhất với “bạo lực học đường”. Nhƣ vậy, dù là “bạo
lực học đường” hoặc “bắt nạt học đường” đều cho ta thấy đƣợc những hành vi tiêu
cực nhằm làm tổn thƣơng đến một đối tƣợng về nhiều mặt (vật chất, tinh thần, sức
khỏe) mà không có sự giới hạn về ngƣời gây ra yếu tố bạo lực này (có thể là một hoặc
nhiều học sinh). Một điểm cũng vô cùng quan trọng đã đƣợc các nhà tâm lý học
nghiên cứu và kết luận rằng: một học sinh có thể vừa là nạn nhân, vừa là ngƣời gây ra
“bạo lực học đường”.

*

Trƣờng THCS Võ Trƣờng Toản, TP. Hồ Chí Minh
Theo Dan Olweus coi: bắt nạt trong trƣờng học nhƣ một “hành vi tiêu cực đƣợc lặp đi lặp
lại, có ý định xấu của một hoặc nhiều học sinh nhằm trực tiếp chống lại một học sinh, ngƣời
có khó khăn trong việc tự bảo vệ bản thân”.
Còn theo Milton Keynes (1989) coi: “Bắt nạt là một hành động lặp đi lặp lại một cách hiếu
chiến để cố ý làm tổn thƣơng về tinh thần hoặc thể xác cho ngƣời khác. Bắt nạt là đặc trƣng
của một cá nhân hành xử theo một cách nào đó để đạt đƣợc quyền lực trên ngƣời khác”.
16

105


2. Thực trạng vui chơi của học sinh ở trƣờng phổ thông là đáng báo động.
Bởi vì hiện nay, ở tại các đô thị lớn của các nƣớc nhƣ TP. Hồ Chí Minh, các bậc
phụ huynh thƣờng chọn lựa bằng mọi cách cho con em mình học tập ở các lớp có bán
trú để yên tâm công tác, nên thƣờng từ 7 giờ sáng đến hơn 5 giờ chiều là các em phải
tham gia học tập tại trƣờng theo thời khóa biểu chính khóa. Sau thời gian học bán trú,
họ lại tiếp tục định hƣớng hoặc bắt buộc tham gia các lớp học ngoài giờ chính khóa ở
khắp nơi và thời gian có thể đến 9 giờ mới kết thúc. Nên có thể thấy rằng, ngoài thời
gian học tập ra, các em chỉ còn khoảng thời gian vui chơi, giải trí rất ít dao động sau 9
giờ đến tối đa hơn 11 giờ, mà còn rất nhiều việc phải làm (ăn uống, giải trí, sinh hoạt
cùng gia đình, làm bài tập, chuẩn bị bài….)[7]. Một bài báo trên mạng, đã dẫn một câu
chuyện điển hình về thời gian học tập sau khi đƣợc học chính khóa tại trƣờng của một
em học sinh:
“Tôi vẫn nhớ như in 2 đoạn hội thoại giữa tôi với 1 học sinh mình kèm và với
phụ huynh em đó:
- Em làm bài tập về nhà chưa?
- Dạ chưa.

- Em chưa làm vì không biết làm hay lười không làm?
- Dạ, em biết làm nhưng em không có thời gian.
- Vậy em ở nhà làm gì mà không có thời gian?
- Dạ em học buổi sáng trên trường, chiều học tăng tiết ở trường, tối về em học
thêm Anh văn và học kèm. Học xong, em còn học bài cho ngày hôm sau nên em không
đủ thời gian làm bài tập.”[4]
Sau đó ngƣời thầy dạy kèm trao đổi với phụ huynh của em thì đƣợc trả lời rằng
“Biết làm sao được thưa thầy. Học tăng tiết (phụ đạo) ở trường thì không thể giảm
được, có nhiều lý do khó nói lắm thầy ơi. Cháu đi học về hay nói lại là không hiểu bài,
nên muốn con vững kiến thức nên phải cho học kèm buổi tối. Nhiều khi thấy tội con
nhưng cũng không biết làm sao hết.....”[4]. Qua đó, cho thấy các em học sinh ngày
nay, đặc biệt, tại các thành phố lớn gần nhƣ không có thời gian giải trí, vui chơi và
sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Vì nếu nhƣ ngày thƣờng phải đi học lu bù nhƣ thế, thì
đến thứ bảy và chủ nhật thay vì các em đƣợc nghỉ ngơi “lấy lại sức khỏe”. Nhƣng
ngƣợc lại hoàn toàn, có thể thời gian nghỉ ngơi đó đƣợc xếp kín lịch để học bồi dƣỡng
thêm. Nên chắc chắn rằng việc các em có thể giải trí hay vui chơi chỉ có thể thông qua
các phƣơng tiện nhƣ: xem truyền hình nhƣ phim ảnh, ca nhạc hay lao vào các trò chơi
điện tử, facebook...17

3. Với một khoảng thời gian vui chơi, giải trí nhƣ trên của các em học sinh
tại các thành phố lớn, sẽ là nguy cơ dẫn đến bạo lực học đƣờng.
17

Máy vi tính đƣợc học sinh dùng để chơi game nhiều hơn là phục vụ việc học (34% so với
30%). Điện thoại di động ngoài việc nghe - gọi cũng đƣợc học sinh sử dụng chủ yếu để chơi
game (43%) chứ không phải phục vụ việc học (2%).

106

Theo tác giả nhận định thì với một chuỗi công việc học tập với cƣờng độ cao nhƣ
trên của học sinh và việc chỉ còn chọn lựa làm bạn với máy tính, trò chơi điện tử,
facebook hay phim ảnh trên truyền hình là một nguy cơ khó lƣờng dẫn đến bạo lực học
đƣờng vì:
Thứ nhất, việc học tập với một cƣờng độ cao và việc học khi vƣợt quá thời gian
cho phép sẽ tạo cho các em một tâm lý chán nản việc học. Việc tiếp thu kiến thức khi
đó chỉ mang tính ép buộc, thiếu khoa học và dễ dẫn đến các căn bệnh về tâm lý nếu
đƣợc thực hiện liên tục trong một thời gian dài. Từ đó, có thể khiến các em trở nên
“hung bạo” với ngƣời khác; hoặc luôn “co mình” lại với ngƣời khác. Tất cả điều đó
đều dễ dẫn đến việc: 1) các em sẽ trở thành kẻ gây bạo lực trong lớp học, ngoài xã hội.
2) các em dễ trở thành đề tài cho các học sinh khác gây bạo lực về tinh thần (nhƣ nói
xấu, trêu chọc, bị tẩy chay…) hoặc về sức khỏe (bị đánh, đấm, đá, tát,…). Một giáo
viên THCS đã thừa nhận rằng: “Thật khó để những học sinh suốt ngày dán mắt vào
màn hình vi tính chơi game có được những kỹ năng sống như các em học sinh thường
xuyên chơi những trò chơi dân gian như: đánh cờ, chơi ô ăn quan hay vẽ tranh. Bởi
các em không có điều kiện để thể hiện tư duy và cách ứng xử với tình huống thật.
Chính vì thế, để hạn chế những tác dụng và hệ lụy của các trò chơi công nghệ, mang
lại tính giáo dục sâu sắc đối với học sinh thì các trường học nên cố gắng tổ chức lại
các trò chơi dân gian trong nhà trường nhiều hơn nữa. Từ đó, sẽ tạo sự sảng khoái
cho học sinh và giúp các em hiểu hơn về nét văn hóa của dân tộc”[6].
Thứ hai, chính vì thời gian học tập quá lớn trong ngày đã dẫn đến việc các em
không còn thời gian để tham gia vui chơi, giải trí, sinh hoạt cộng đồng mà chỉ còn chỗ
dựa vui vẻ bên máy vi tính (các trò chơi điện tử mang tính bạo lực, web đen,
facebook…) và xem truyền hình (phim ảnh, ca nhạc mang nội dung bạo lực), điều này
diễn ra thƣờng xuyên cũng dễ dẫn đến việc, các em trở thành đối tƣợng gây bạo lực
hay mang các bệnh về tâm lý khiến cho các bạn xung quanh gây bạo lực với mình (chủ
yếu vì lý do nó khác ngƣời). Có nhận định cho rằng, hành vi bạo lực đƣợc học từ phim
ảnh và trò chơi bạo lực: “kết quả so sánh giữa mức độ thường xuyên xem phim bạo lực
và chơi trò chơi điện tử bạo lực giữa các nhóm học sinh cho thấy, nhóm học sinh gây
bạo lực và nhóm học sinh vừa là nạn nhân, vừa là thủ phạm của bạo lực có mức độ

xem phim bạo lực và chơi trò chơi điện tử thường xuyên hơn nhóm học sinh không liên
quan đến bạo lực và nhóm học sinh là nạn nhân”[2] hay “Khi học sinh thường xuyên
xem phim bạo lực và chơi trò chơi điện tử bạo lực, trẻ sẽ tập nhiễm hành vi bạo lực,
dần vô cảm với cảm giác của người khác và cảm thấy mạnh mẽ khi làm người khác
đau đớn, chính vì vậy mà trẻ càng thể hiện hành vi bạo lực ngoài đời thường”[2]
Thứ ba, một vấn đề cũng cần phải đề cập là nếu các em có khoảng thời gian quá
dài ở trƣờng mà môi trƣờng lại không bảo đảm sự an toàn18 cũng dễ dẫn đến nạn “bạo
lực học đƣờng”. Theo TS. Đỗ Ngọc Khanh cho biết, khi đề cập đến bạo lực, do yếu tố
18

Có thể do cách quản lý học sinh còn chƣa nghiêm, hoặc có nhiều đối tƣợng bất hảo còn
theo học trong trƣờng, có sự kỳ thị và phân biệt của giáo viên đối với học sinh,…

107


“Học tập từ quan sát trong môi trƣờng học tập” thì “gây hấn là kết quả của sự bắt
chước các hành vi bạo lực, bởi vì các em tin rằng, đó là cách tốt để giải quyết các vấn
đề khó khăn của bản thân” và theo tác giả “Nếu bố mẹ, thầy cô giáo tỏ ra hung hãn
thì trẻ sẽ mau chóng bắt chước và thấy hành vi đó là bình thường”[2] hay theo Kassen
và các cộng sự (2004) trong nghiên cứu của mình đã đƣa ra kết luận rằng: “môi trường
trường học có mối tương quan có ý nghĩa với mức độ thay đổi hành vi bạo lực, cụ thể
là càng ít sự lộn xộn trong trường học và học sinh càng tập trung vào việc học tập thì
mức độ bạo lực trong trường học càng giảm. Tương tự như vậy, mức độ nhận được sự
quan tâm của người lớn xung quanh đúng mức khi có hiện tượng bạo lực, cũng có
tương quan với mức độ bạo lực”[2].
4. Kết luận
Qua tất cả nội dung trình bày trên, chúng ta thấy đƣợc rằng: việc đổi mới giáo
dục trong thời gian tới là rất cần và thiết thực cho các thế hệ học sinh, để có một môi
trƣờng học tập thân thiện và tích cực hơn. Nhƣng bên cạnh đó, việc định hƣớng nội

dung, chƣơng trình theo hƣớng hiện đại, gắn khoa học với nhà trƣờng, thì một tiêu chí
cũng không kém phần quan trọng là phải dành nhiều thời gian cho học sinh đƣợc vui
chơi, giải trí và sinh hoạt cộng đồng. Chúng ta sẽ không có đƣợc một thế hệ trẻ phát
triển và năng động khi hàng ngày các em phải học quá nhiều từ sáng cho đến chiều tối
và ngoài sách vở ra, các em chỉ còn làm bạn cùng máy tính và truyền hình với đầy
những nội dung bạo lực, nguy hiểm đến nhân loại…Thiết nghĩ vấn đề này, trong tƣơng
lai cần phải đƣợc các nhà tâm lý học tiếp tục nghiên cứu sâu hơn bằng các phƣơng
pháp khoa học chuyên ngành để có thể đƣa ra những kết luận có giá trị, giúp Bộ Giáo
dục & Đào tạo có những định hƣớng đúng đắn trong đợt thay đổi chƣơng trình, sách
giáo khoa sắp đến.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Nguyễn Thị Hoa, Thực trạng tham gia của học sinh trung học phổ thông vào
hành vi bạo lực học đường, trích Tạp chí Tâm Lý Học, số 11 – 11/2014, HN.
[2] Đỗ Ngọc Khanh, Một số yếu tố chi phối bạo lực học đường nhìn từ góc độ
hành vi, trích Tạp chí Tâm Lý Học, số 11 – 11/2014, HN.
[3] Đỗ Thị Nga, Bạo lực học đường và hậu quả đối với nạn nhân bị bạo lực học
đường, trích Tạp chí Tâm Lý Học, số 11 – 11/2014, HN.
[4] Học sinh Việt Nam hầu nhƣ không có thời gian chơi và tự học - nguồn
/>[5] Cảnh báo từ khảo sát bất ngờ của một thầy giáo - nguồn
/>[6] Sự thiếu hụt văn hóa dân gian của trẻ em ở đô thị - nguồn
/>21450002.html
[7] />108


Kho Ebook miễ n phí
ebookfree247.blogspot.com
Cơ sở Dữ liệ u Hội t hảo/Tham luận
t huvie nhoit hao.blogspot.com
t huvie nt hamluan.blogspot.com

CHIA SẺ TRI THỨC