Tìm hiểu về một số vấn đề pháp lý cơ bản của hiến chương ASEAN và nền pháp quyền việt nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (905.01 KB, 72 trang )

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
 

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
(NIÊN KHÓA 2007-2011)
Đề Tài:

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN
CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN PHÁP
QUYỀN VIỆT NAM

GVHD:Ths.Thạch Huôn

SVTH:Lê Hoàng Bảo
MSSV:5075244
Lớp:Thương mại 3
Khóa

Cần Thơ,Tháng 4/2011
GVHD :Thạch Huôn

-1-

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN

PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

Mục Lục
Trang

Lời Nói Đầu. ……………………………………………………………………….………1
1Tính cấp thiết của đề tài…………………………………………………………….……1
2.Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………………..4
3.phạm vi nghiên cứu………………………………………………………………………4
4.Mục tiêu nghiên cứu………………………………………………………………..……4
5.Kết cấu đề tài………………………………………………………………………..……5

CHƯƠNG 1.KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TỔ CHỨC ASEAN VÀ SỰ CẦN
THIẾT PHẢI XÂY DỰNG HIẾN CHƯƠNG………………………………………...6
1.Qúa trình hình thành và phát triển của tổ chức ASEAN………………..................6
1.1.Hoàn cảnh ra đời…...........................................................……………........….…6
1.2.Mục tiêu hoạt động…………………………………………………..………….…….6
1.3.Các nguyên tắc hoạt động chính của ASEAN……………………………….…….7
1.3.1. Các nguyên tắc làm nền tảng cho quan hệ giữa các quốc gia thành
viên và với bên ngoài…………………………………………….………………….8
1.3.2Các nguyên tắc điều phối hoạt động của Hiệp hội:……………………….……..8
1.3.3.các nguyên tắc khác…………………………………………………………………9
1.4.Qúa trình phát triển của ASEAN……………………………………………........…9
1.4.1Nhửng cột mốc quan trọng………………………………………………..……..…10
1.4.1.1.Tuyên bố ASEAN………………………………………………………….….….10
1.4.1.2.Tuyên bố về khu vực hòa bình, tự do và trung lập…………………………...11
1.4..1.3.Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á………………………………13
1.4.1.4.ASEAN mở rộng lên 10 nước thành viên.……………………………….…...13
1.4.1.5.Hiến chương ASEAN…………………………………………………………….15
1.4.2.Sự cần thiết và tiến trình xây dựng hiến chương ASEAN………………..…...16

1.4.2.1.Sự cần thiết của việc Hiến Chương ra đời……………………………...….….16
1.4.2.2.Tiến trình xây dựng hiến chương………………………………………...……19
1.4.2.2.1. Ý tưởng thực hiện……………………………………………………...……...19
1.4.2.2.2.Công tác soạn thảo…………………………………………………….……….20
1.4.2.2.3.Tiến trình ký kết và phê chuẩn……………………………………...…..……20
2.Nhận định chung về Hiến Chương ASEAN và những ảnh hưởng đến nền pháp
quyền Việt Nam…………………………………………………………………….….…21
2.1Về Hiến Chương ASEAN…………………………………………………..….…..…21
2.2.Ảnh hưởng của Hiến Chương đến nền pháp quyền Việt Nam…………….…....23
2.2.1.Nền pháp quyền Việt Nam…………………………………………………...……23

GVHD :Thạch Huôn

-2-

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

2.2.2Ảnh hưởng của bản Hiến Chương đến nền pháp quyền Việt Nam……...……24

CHƯƠNG 2.TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN
CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NHỬNG TÁC ĐỘNG
ẢNH HỬƠNG VỚI NỀN PHÁP QUYỀN VIỆT NAM
…………………………………… …27
1.Những nội dung cơ bản của Hiến Chương ASEAN và quá trình Việt Nam tham
gia
xây dựng Hiến Chương…………………………………………………………………..27

1.1.Nội dung cơ bản của Hiến Chương ASEAN……………………………...……....27
1.2.Qúa trình Việt Nam tham gia xây dựng ký kết và phe chuẩn hiến chương….32
3.Tìm Hiểu về quy chế pháp lý và nguyên tắc hoạt động của ASEAN khi Hiến
Chương ra đời…………………………………………………………………….……..…33
3.1.Quy chế pháp lý của ASEAN . ………………………………………………...……33
3.2.Các nguyên tắc cơ bản của ASEAN………………………………………….…….35
3.3.Phương thức thông qua các quyết định của ASEAN………………….…….…...35
3.4.Phương thức giải quyết tranh chấp trong khuôn khổ ASEAN………………….36
3.4.1.Đối thoại trao đổi ý kiến và thương lượng………………………………………36
3.4.2.Giải quyết các tranh chấp giữa các thành viên ASEAN theo các cơ chế đã
được quy định trong các văn kiện liên quan……………………………….………….37
3.5. Các vấn đề pháp lý liên quan khác………………………………………….……..37
3.5.1 Quyền ưu đãi, miễn trừ của tổ chức ASEAN, quan chức Ban Thư ký ASEAN
và đại diện các quốc gia thành viên
ASEAN………………………………………………………………..…………………...37
3.5.2 Các quy chế cụ thể liên quan một số cơ quan…………………….……………..38
3.5.3 Thủ tục sửa đổi bổ sung Hiến chương ASEAN………………..…………...…..38
4.Nhửng tác động ảnh hưởng của các vấn đề pháp lý trong hiến chương
với các quốc gia ASEAN cũng như Việt Nam………………….……..…..………….39
4.1.Ý nghĩa của việc Hiến chương có hiệu lực đối với ASEAN……………….…...39
4.2.Các tác động ảnh hưởng của Hiến chương………………………………...….…..39
4.2.1 Những tác động thuận……………………………………………….…..………..40
4.2.2 Những yêu cầu và thách thức mới có thể nảy sinh………………….....……...40
4.2.3.Những tác động của các vấn đề pháp lý cơ bản của Hiến Chương ASEAN

GVHD :Thạch Huôn

-3-

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

với nền pháp quyền Việt Nam…………………………………………………………..42

CHƯƠNG3.THỰC TRẠNG VỀ TIẾN TRÌNH ÁP DỤNG HIẾN CHƯƠNG
ASEAN VÀ VÀO CUỘC SỐNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG NHẬN THỨC
CHUNG VỀ HIẾN CHƯƠNG ĐỂ HOÀN THIỆN HỆ THỐNG PHÁP
LUẬT VIỆT
NAM………………………………….………………………………………….…….……47
1.Nhửng yêu cầu cấp thiết hiện nay trong tiến trình phát triển cùng
hiến chương ASEAN………………………………………………………………..…….47
1.1.Công tác triển khai hiến chương ASEAN vào cuộc sống chung của khu vự… 47
1.1.1.Hoạt động chung của ASEAN triển khai đưa Hiến chương vào cuộc sống.47
1.1.1.1. Về tổ chức bộ máy………...……………………………………….……………47
1.1.1.2.Vềkhíacạnhpháp lý…………………………………………………………….47
1.1.1.3 Về điều chỉnh hoạt động của ASEAN…………...……………………………47
1.2.Tiến trình tham gia ASEA của Việt Nam đến nay………………….…………48
1.3.Vai trò của Việt Nam đối với tổ chức ASEANhiện nay…………………,.….52
1.4. Công tác triển khai Hiến chương của Việt Nam……………………………..…..53
2.Một số kiến nghị nhằm tăng cường khả năng đưa Hiến Chương ASEAN
vào cuộc sống trên cơ sở nhận thức về tác động của Hiến Chương và
phương hướng hoàn thiện pháp luật quốc gia……………………………….….....55
2.1.Biện pháp tăng cường khả năng nhận thức về Hiến Chương ASEAN…………55
2.1.1.Về đối nội…………………………………………..………………………………..55
2.1.2.Về đối ngoại………………………………………………………………………....56
2.2.Phương hướng hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc gia nhằm phù hợp với Hiến
Chương……………………………………………………………………………………..58

KẾTLUẬN………………………………………..………………..…………………….59
Danh Mục Tài Liệu Tham Khảo………………………………………….………….……….62

GVHD :Thạch Huôn

-4-

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

Nhận Xét Của Giáo Viên Hướng Dẫn.
 

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

GVHD :Thạch Huôn

-6-

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

Nhận Xét Của Giáo Viên Phản Biện.
 

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

GVHD :Thạch Huôn

-8-

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

LỜI NÓI ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài.
Xu thế toàn cầu hoá và khu vực hoá đã và đang trở thành một trào lưu chính trong
quan hệ quốc tế ngày nay,hội nhập chính là mục tiêu chung của các quốc gia .Tuy
nhiên mức độ hội nhập như thế nào thì nó còn tuỳ thuộc vào sự lựa chọn của các
nước trong khu vực .Đối với các quốc gia ở Đông Nam Á (ĐNÁ) thì xu thế khu
vực hoá đã tồn tại từ rất sớm,xu hướng xích lại gần nhau của các nước đã được bắt
đầu từ nhũng năm 60 của thế kỷ trước .Tổ chức ASEAN chính là một hình ảnh
tiêu biểu và rõ nét nhất trong khu vực .ASEAN được thiết lập vào năm 1967 ,đây
là nổ lực lớn đầu tiên trong hợp tác khu vực ở các nước ĐNÁ .Trên đà phát triển
,hiện nay tổ chức ASEAN bao gồm 10 quốc gia thành viên thuộc ĐNÁ .Sau hơn
40 năm tồn tại và phát triển ASEAN đã từng bước khẳng định được vai trò vị thế
của mình trong khu vực và thế giới .Việt Nam xác định được tầm quan trọng chiến
lược trong quan hệ hợp tác với ASEAN nói chung và các nước trong ĐNÁ nói
riêng ,vì thế ngay từ buổi đầu gia nhập ASEAN Việt Nam đã tích cực hoạt động
của mình trong các mối quan hệ hợp tác và phát triển cung ASEAN ,sau quá trình
hơn 15 năm là thành viên của ASEAN ,Việt Nam đã đạt được nhiều thành công
trong quá trình ngoại giao với khu vực ,tùng bước khẳng định được vai trò vị thế

của mình ở ĐNÁ,ASEAN được thiết lập vào năm 1967 tại BăngCốc Thái
Lan,nhằm mục tiêu gắn kết các quốc gia trong khu vực ĐNÁ lại với nhau nhằm
xây dựng một khu vực hòa bình ở ĐNÁ,ngay từ buồi đầu gắn kết với nhau các
nứơc khu vực đã nói tới mục tiêu “tăng cường nền tảng cho một cộng đồng các
Quốc gia ĐNÁ hòa bình và thịnh vượng”trong Tuyên bố Bangkok1 .Xu thế này
xuất phát từ tình hình chung của cả khu vực và thế giới lúc này thường biến động
dẫn đến nhiều khó khăn cho các nước trong tiến trình phát triển đất nước,để thực
hiện mục tiêu này các nước ASEAN đã gấp rút xây dựng ý tưởng “cộng
đồng”nhằm tạo điều kiện để các Quốc gia ASEAN sống chung hòa bình thịnh
vượng và đùm bọc chia sẽ lẫn nhau ,cùng nhau phát triển đất nước .Ý tửơng cộng
đồng này luôn là mục tiêu chung của các nước ASEAN và theo tiến trình phát
triển của Hiệp hội đã được chính thức hóa tại Hội Nghị Cấp Cao ASEAN lần thứ 9
1

Xem trang tin điện tử của Bộ Ngoại Giao Việt Nam :Tuyên Bố Bangkok 8 tháng 8 năm 1967
, />ns090811160801#nTq016m2aETA ,[Truy cập 13:30 ngày 29/2/2011]

GVHD :Thạch Huôn

-9-

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

tháng 10/2003 ,khi các lãnh đạo Hiệp hội ký Tuỵên Bố hòa hợp ASEAN II (Tuyên
bố Bali II ),khẳng định cộng đồng ASEAN được xây dựng trên ba trụ cột là hợp
tác chính trị ,hợp tác kinh tế và hợp tác văn hóa-xã hội .Hình ảnh của một Cộng

đồng ASEAN (AC) đang dần rõ nét trong việc thực hiện các chương trình và kế
hoạch hành động cụ thể nhằm xây dựng Cộng đồng Chính trị - An ninh (APSC),
Cộng đồng Kinh tế (AEC) và Cộng đồng Văn hoá Xã hội (ASCC). Một cách lạc
quan, vào năm 2015, khi Cộng đồng ASEAN được hình thành, Đông Nam Á sẽ là
một khu vực hoà bình, tự do và trung lập, các tranh chấp về lãnh thổ cũng như các
khác biệt khác sẽ được giải quyết bằng biện pháp hoà bình. Liên kết kinh tế
ASEAN sẽ chặt chẽ hơn qua việc thành lập Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN
(AFTA), Khu vực đầu tư (AIA); các mạng lưới đường bộ, năng lượng trong
ASEAN được hình thành; sẽ có sự hợp tác chặt chẽ hơn về thị trường vốn và tiền
tệ; và khoảng cách phát triển giữa các thành viên được thu hẹp. ASEAN sẽ trở
thành một khu vực kinh tế phát triển năng động, bền vững và có sức cạnh tranh
cao. ASEAN sẽ trở thành một tổ chức có khuôn khổ pháp lý chặt chẽ hơn. Bên
cạnh việc bản sắc riêng của mỗi dân tộc được gìn giữ, một bản sắc chung của
ASEAN cũng sẽ hình thành. ASEAN sẽ có quan hệ rộng mở với bên ngoài, có vai
trò quan trọng trên các diễn đàn quốc tế, có quan hệ ngày càng tăng với tất cả các
bên đối thoại, các tổ chức quốc tế và khu vực khác.Tuy nhiên quá trình để các
Quốc gia ASEAN hiện thực hóa được từ ý tưởng đến thực hiện cộng đồng
ASEAN thì lại gặp nhiều trở ngại bời nhìn vào lịch sử hình thành ASEAN sẽ thấy
,ASEAN chỉ được thiết lập dựa trên các văn kiện tại Tuyên bố Bangkok và đậy chỉ
là văn kiện chính trị không phải là một văn kiện pháp lý hẳn hoi.lúc này các quyết
định đưa ra chưa có sự ràng buộc về mặt pháp lý, cơ cấu tổ chức chưa xác định rõ
ràng, việc thi hành các quyết định còn nhiều hạn chế. Bộ máy, cơ chế hợp tác
trong ASEAN chưa được thể chế hóa,còn mang tính tương đối.Sự mở rộng liên
kết cũng như quá trình phát triền của ASEAN cho tới nay đã bộc lộ những tồn tại,
đặt ra nhiều thách thức.Ngay từ tên gọi,ASEAN là một “Hiệp hội”,nên tính chất và
cơ cấu của nó khá rời rạc chỉ là một liên kết hợp tác.
Nhận thấy được điều đó nên lảnh đạo các nước ASEAN cùng nhau đưa ra một ý
tửơng nhằm hợp thức hóa ASEAN đưa ASEAN từ một tổ chức có mức độ hợp tác
lỏng lẻo thành một tổ chức liên chính phủ hoạt động dựa trên các quy tắc, nguyên

GVHD :Thạch Huôn

- 10 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

tắc pháp lý và cơ cấu tổ chức bộ máy chặt chẽ; mặt khác là cơ sở đóng góp hữu
hiệu vào quá trình xây dựng Cộng đồng của ASEAN, tăng cường đoàn kết, thúc
đẩy hợp tác giữa các nước trong khu vực.Để giải quyết các vấn đề trên và tạo dựng
những vị trí tốt hơn để có thể thoả thuận, thương thuyết với những cường quốc là
phải hình thành một thực thể pháp lý chung đối với ASEAN, giải pháp không gì
khác hơn là là phải tăng cường sức mạnh nội khối, rút ngắn khoảng cách phát triển
giữa các nước thành viên, xử lý tốt các vấn đề thuộc ASEAN trong tiến trình toàn
cầu hoá, do đó ngày 15/12/2008 Hiến Chương ASEAN đã ra đời ,đây là bước tiến
lớn tiến tới việc thể chế hoá cuộc Hội Nhập Sâu của khối, đặt nền móng pháp lý
cho sự vận hành của Hiêp hội ASEAN, ASEAN sẽ có tư cách pháp nhân trong
quan hệ với các nước, các tổ chức khu vực và quốc tế, qua đó gia tăng vị thế quốc
tế của Hiệp hội với các đối tác bên ngoài, có đủ tư cách pháp lý ký các công ước
quốc tế, cho phép nâng cao vai trò của khối.Từ khi Hiến Chương ra đời ASEAN
đã được nâng lên một tầm cao mới ,đó chính là bước chuyển mình quan trong để
ASEAN tiến tới thực hiện cộng đồng ASEAN .Tất cả các Quốc gia ASEAN đều
vui ,mừng đón chào sự kiện lịch sử này,và bắt tay vào tiến trình đưa Hiến Chương
ASEAN vào cuộc sống một cách nhanh chóng.Tuy nhiên vì là một khu vực có
nhiều bản sắc dân tộc khác nhau ,nền chính trị khác nhau và trình độ phát triển
kinh tế có sự chênh lệch nhau ,nên công tác này còn gặp nhiều khó khăn vướng
mắc và Việt Nam dưới tác động của bản Hiến Chương một mặt cũng nhận được

các hiệu ứng tích cực song cũng chịu nhiều ảnh hưởng ,đặc biệt là nền pháp quyền
Việt Nam khi chúng ta đã và đang đưa Hiến Chương vào cuộc sống một cách
nhanh chống và tích cực thì với các nguyên tắc quy định chung của Hiến Chương
cho tất cả các nước thành viên thì chúng ta phải làm sao vẫn giữ vững được lập
trường quan điểm của mình nhưng vẫn không thể khác biệt hoàn toàn với các quốc
gia thành viên mà phải có được sự đồng điệu ,tương thích nhau ,mà chủ yếu là các
vần đề xoay quanh pháp quyền,nhân quyền và công bằng xã hội các vấn đề này từ
trước đến nay Việt Nam đã làm theo cách của mình nhằm phù hợp với điều kiện
chính trị và hoàn cảnh đất nước ,thì từ nay dưới tác động của Hiến Chương
ASEAN chúng ta phải làm sao vẫn làm tốt theo các nguyên tắc của bản Hiến
Chương nhưng vẫn phù hợp với tình hình nội bộ của quốc gia mình ,để mối quan

GVHD :Thạch Huôn

- 11 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

hệ tốt đẹp giửa Việt Nam và ASEAN ngày càng thắt chặt hơn nửa,thúc đẩy sự phát
triển chung của cả khu vực.
Hiện nay khi mà Hiến Chương đã đi vào thực tiễn đã lâu nhưng dường như ở Việt
Nam vấn đề này vẫn chưa được phổ biến rộng rãi lắm,và cách hiểu về tác động đối
với quốc gia mình khi Hiến Chương ra đời là chưa cao lắm,nên người viết một lần
nữa muốn “Tìm hiễu về một số vấn đề pháp lý cơ bản của Hiến Chương ASEAN
và nền pháp quyền Việt Nam” để vấn đề này ngày càng được phổ biến rộng rãi
hơn nửa ,để mọi người có cái nhìn đúng về mối quan hệ Việt Nam –ASEAN cũng

như các tác động của Hiến Chương với pháp luật Việt Nam khi đi vào cuộc sống.
2.Phương pháp nghiên cứu.
Khi nghiên cứu đề tài ,người viết đã sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp ,chủ
nghĩa duy vật biện chứng được sử dụng với vai trò dùng làm cơ sở và là phương
pháp luận để xem xét toàn bộ vấn đề của đề tài,bên cạnh đó phương pháp sưu tầm
,trích dẫn tài liệu và tổng hợp từ những bài phân tích ,những ý kiến của các chuyên
gia ,những người đứng đầu Nhà nước ,được sử dụng để viết thành một bài nghiên
cứu hoàn chỉnh.
3.Phạm vi nghiên cứu.
Do khả năng và kiến thức bản thân còn hạn chế nên người viết chỉ tập trung vào
nghiên cứu về lịch sử hình thành và phát triển của ASEAN và quá trình phát triển
cùng ASEAN của Việt Nam ,để từ đó thấy được những tác động ảnh hưởng khi
mà Hiến Chương ASEAN ra đời “một bước ngoặc lịch sử”của tổ chức ASEAN
.Khi đó Việt Nam là một thành viên có vai trò tích cực và quan trọng trong
ASEAN sẽ có những phương hướng như thế nào để tiếp nhận và đưa Hiến
Chương vào cuộc sống một cách tốt nhất và hiệu quả nhất,đặc biệt là nền pháp luật
Việt Nam sẽ gặp tác động về thuận lợi và khó khăn thế nào.
4.Mục tiêu nghiên cứu.
Mặc dù đến nay Hiến Chương ASEAN đã và đang đi vào thực thi ,song dường
như ở Việt Nam ,một Quốc gia có vai trò tích cực và năng động trong ASEAN thì
bản Hiến Chương chưa thực sự được phổ biến rộng rãi lắm ,những hiểu biết về
nền pháp quyền Việt Nam và Hiến Chương ASEAN chưa thật sự được rõ nét và
đại đa số lắm.Thông qua đề tài nghiên cứu “Tìm Hiểu Về Hiến Chương ASEAN Và
Nền Pháp Quyền Việt Nam” người viết muốn góp phần làm rõ hơn về ASEAN và

GVHD :Thạch Huôn

- 12 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

các tác động của Hiến Chương khi Việt Nam ta đang từng bước đưa Hiến Chương
vào cuộc sống.
5.Kết cấu đề tài.
Ngoài phần mở đầu thì đề tài được chia làm ba chương :
-Chương 1.Khái Quát Chung Về Tổ Chức ASEAN Và Sự Cần Thiết Phải Xây
Dựng Hiến Chương.
-Chương 2.Tìm Hiểu Về Một Số Vấn Đề Pháp Lý Cơ Bản Của Hiến Chương
ASEAN Và Nhửng Tác Động Anh3 Hưởng Với Nền Pháp Quyền Việt Nam Khi
Hiến Chương Đi Vào Cuộc Sống.
-Chương 3.Thực Trạng Về Tiến Trình Ap1 Dụng Hiến Chương ASENA Vào
Cuộc Sống Và Phương Hướng Nhận Thức Chung Về Hiến Chương ASEAN Để
Hoàn Thiện Hệ Thống Pháp Luật Việt Nam.

GVHD :Thạch Huôn

- 13 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

CHƯƠNG 1.KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TỔ CHỨC ASEAN VÀ SỰ CẦN
THIẾT PHẢI XÂY DỰNG HIẾN CHƯƠNG

1.Qúa trình hình thành và phát triển của tổ chức ASEAN.
1.1.Hoàn cảnh ra đời.
Nửa sau thập niên 60 của thế kỉ XX, tình hình Đông Nam Á và thế giới có
nhiều biến chuyển tác động mạnh mẽ tới các nước trong khu vực. Sau hơn 20
năm đấu tranh và bảo về độc lập cũng như xây dựng kinh tế, nhiều nước trong
khu vực bước vào thời kì ổn định, dốc sức phát triển kinh tế. Vì vậy: Các nước
trong khu vực thấy cần có sự hỗ trợ để xây dựng đất nước, cùng hợp tác phát
triển kinh tế…,tạo ra sợi dây liên kết cho các quốc gia .Đồng thời, các nước
muốn hạn chế ảnh hưởng của các cường quốc bên ngoài đối với khu vực, nhất
là khi thấy cuộc chiến tranh xâm lược của Mĩ ở Đông Dương vấp phải những
khó khăn và sự thất bại là khó tránh khỏi.Xu thế xuất hiện các tổ chức khu vực
trên thế giới xuất hiện ngày càng nhiều, nhất là thành tựu của Khối thị trường
chung Châu Âu (Âu (EEC- 1957, nay là Liên minh châu Âu- EU), Tổ chức thống
nhất châu Phi (OAU- 1963, nay là Liên minh châu Phi - AU).đã cổ vũ rất lớn đối
với các nước Đông Nam Á trên cơ sở đó:
Ngày 8 - 8 - 1967, Hiệp hội các nước ĐNÁ (tiếng Anh: Association of Southeast
Asian Nations, viết tắt là ASEAN) được thành lập tại Băng Cốc (Thái Lan) với
sự tham gia của 5 nước: In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Xin-ga-po, Thái Lan và
Phi-líp-pin. để tỏ rõ tình đoàn kết giữa các nước trong cùng khu vực với nhau,
đồng thời hợp tác chống tình trạng bạo động và bất ổn tại những nước thành viên.
1.2.Mục tiêu hoạt động.
Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều chuyển biến tích cực ,các
quốc gia chuyển từ chính sách đối đầu sang đối thoại với mong muốn xóa bõ thù
địch,không để xảy ra chiến tranh ,cùng nhau hợp tác phát triển kinh tế ,ổn định đất
nước .Vì thế các nhà lãnh đạo ASEAN đã vạch ra vạch ra những mục tiêu cơ bản
cho tổ chức ASEAN nhằm phù hợp với những yêu cầu chung của từng quốc gia
thành viên trong khu vực và thế giới ,chính từ lẽ đó trong Tuyên bố ngày 8/8/1967
đã nêu lên hai mục tiêu :
-. Thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế, tiến bộ xã hội và phát triển văn hoá trong
khu vực thông qua các nỗ lực chung trên tinh thần bình đẳng và hợp tác nhằm

GVHD :Thạch Huôn

- 14 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

tăng cường nền tảng cho một cộng đồng các nước ĐNÁ hoà bình và thịnh
vượng.
- Thúc đẩy hoà bình và ổn định khu vực bằng việc cam kết tôn trọng công lý
và pháp quyền trong quan hệ giữa các nước trong vùng và tuân thủ các nguyên
tắc của Hiến chương LHQ.
Năm 1995, các nguyên thủ quốc gia và Chính phủ của ASEAN khẳng định lại:
“Hoà bình hợp tác và thịnh vượng chung là những mục tiêu cơ bản của
ASEAN” 2.
Khi mới thành lập ASEAN gồm 5 nước là In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-lippin, Xin-ga-po và Thái Lan. Năm 1984 ASEAN kết nạp thêm Bru-nây Da-ruxa-lam làm thành viên thứ 6. Ngày 28/07/1995 Việt Nam trở thành thành viên
thứ 7 của Hiệp hội.Ngày 23/07/1997 kết nạp Lào và Mi-an-ma.Ngày
30/04/1999, Căm-pu-chia trở thành thành viên thứ 10 của ASEAN, hoàn thành
ý tưởng về một ASEAN bao gồm tất cả các quốc gia ĐNÁ, một ASEAN của
ĐNÁ và vì ĐNÁ.
1.3.Các nguyên tắc hoạt động chính của ASEAN
Trên cơ sở nhìn nhận một cách tổng quan về sự phát triển chung cuả các quốc gia
ĐNÁ ,Mặc dù trong cùng một khu vực địa lý, song các nước thuộc Hiệp hội rất
khác nhau về chủng tộc, ngôn ngữ, tôn giáo và văn hoá, tạo thành một sự đa dạng
cho Hiệp hội. Đồng thời các quốc gia cũng khá khác nhau về trình độ phát triển
kinh tế. Xin-ga-po là quốc gia nhỏ nhất về diện tích còn Bruney Da-ru-xa-lam là

quốc gia nhỏ nhất về dân số, hai quốc gia này cũng là nước có thu nhập đầu người
cao nhất khu vực. Các quốc gia gia nhập sau như Việt Nam, Lào,Cămphuchia có
mức thu nhập thấp nhất. Với những khác biệt như vậy, các nguyên tắc trong quan
hệ lẫn nhau và điều phối hoạt động tổ chức là yếu tố quan trọng làm nên hình ảnh
năng động và hiệu quả của Hiêp hội. Nhận thấy được tầm quan trọng đó các thành
viên ASEAN đã cùng nhau thảo luận nhất trí và đưa ra những nguyên tắc chung
nhất,sâu sắc nhất trên cơ sở tầm nhìn bao quát cho sự phát triển chung của các
nước trong khu vực,với mong muốn từng bước thắt chặt tình đoàn kết ,quan hệ
thân thiết của các nước thành viên với nhau và mở rộng quan hệ hợp tác song
2

Viện Nghiên Cứu Phát Triển Thánh Phố Hồ Chí Minh:ASEAN và khu vực mậu dịch tự do AFTA,
.[truy cập 8:20 AM
,ngày 22/2/2011.]

GVHD :Thạch Huôn

- 15 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

phương ,đa phương trong nội bộ các quốc gia thành viên nói riêng và với các quốc
gia ,tổ chức trên thế giới nói chung .Từ đó ASEAN đả đưa ra cho mình một bảng
nguyên tắc chung làm làm cở cho quá trình hoạt động của Hiệp hội,bao gồm các
nguyên tắc:
1.3.1. Nguyên tắc làm nền tảng cho quan hệ giữa các Quốc gia thành viên và

với bên ngoài:
Trong quan hệ với nhau, các nước ASEAN luôn tuân theo 6 nguyên tắc chính
đã được nêu trong Hiệp ước thân thiện và hợp tác ở Đông Nam á (Hiệp ước Bali), kí tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ I tại Ba-li năm 1976 là:Cùng tôn
trọng độc lập, chủ quyền, bình đẳng, toàn vẹn lãnh thổ và bản sắc dân tộc của
tất cả các dân tộc;Quyền của mọi quốc gia được lãnh đạo hoạt động của dân tộc
mình, không có sự can thiệp,lật đổ hoặc cưỡng ép của bên ngoài;
Không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau;Giải quyết bất đồng hoặc tranh
chấp bằng biện pháp hoà bình, thân thiện;Không đoe dọa hoặc sử dụng vũ
lực;Hợp tác với nhau một cách có hiệu quả.Đây là các nguyên tắc đựoc xem là
cơ bản quan trọng và xuyên suốt trong quá trình hoạt động của ASEAN ,dù
trong hoàn cảnh nào thì các quốc gia thành viên đều phải tuân thủ và xem là
tiêu chí cho cả Hiệp hội,chính nhờ các nguyên tắc nhất quán này mà ASEAN sẽ
luôn là tổ chức đáp ứng đựơc mong muốn của mình là một khu vực hòa bình
,quyền bình đẳng và chủ quyền quốc gia củng như các công việc nội bộ của
mình luôn được tôn trọng và bảo vệ trứơc các biến đổi chung của tình hình khu
vực và thới giới.
1.3.2.Các nguyên tắc điều phối hoạt động của Hiệp hội:
Việc quyết định các chính sách hợp tác quan trọng cũng như trong các lĩnh vực
quan trọng của ASEAN dựa trên nguyên tắc nhất trí (consensus), tức là một
quyết định chỉ được coi là của ASEAN khi được tất cả các nước thành viên
nhất trí thông qua. Nguyên tắc này đòi hỏi phải có quá trình đàm phán lâu dài,
nhưng bảo đảm được việc tính đến lợi ích quốc gia của tất cả các nước thành
viên. Đây là một nguyên tắc bao trùm trong các cuộc họp và hoạt động của
ASEAN.Một nguyên tắc quan trọng khác chi phối hoạt động của ASEAN là
nguyên tắc bình đẳng. Nguyên tắc này thể hiện trên 2 mặt. Thứ nhất, các nước
ASEAN, không kể lớn hay nhỏ, giàu hay nghèo đều bình đẳng với nhau trong

GVHD :Thạch Huôn

- 16 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

nghĩa vụ đóng góp cũng như chia xẻ quyền lợi. Thứ hai, hoạt động của tổ chức
ASEAN được duy trì trên cơ sở luân phiên, tức là các chức chủ toạ các cuộc
họp của ASEAN từ cấp chuyên viên đến cấp cao, cũng như địa điểm cho các
cuộc họp đó được phân đều cho các nước thành viên trên cơ sở luân phiên theo
vần A,B,C của tiếng Anh.Để tạo thuận lợi và đẩy nhanh các chương trình hợp
tác kinh tế ASEAN , trong Hiệp định khung về tăng cường hợp tác kinh tế ký
tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 4 ở Xin-ga-po tháng 2/1992, các nước
ASEAN đã thoả thuận nguyên tắc 6-X, theo đó hai hay một số nước thành viên
ASEAN có thể xúc tiến thực hiện trước các dự án ASEAN nếu các nưóc còn lại
chưa sẵn sàng tham gia, không cần phải đợi tất cả mới cùng thực hiện.
1.3.3.Các nguyên tắc khác:
Trong quan hệ giữa các nước ASEAN đang dần dần hình thành một số các
nguyên tắc, tuy không thành văn, không chính thức song mọi người đều hiểu và
tôn trọng áp dụng như: nguyên tắc có đi có lại, không đối đầu, thân thiện,
không tuyên truyền tố cáo nhau qua báo chí, giữ gìn đoàn kết ASEAN và giữ
bản sắc chung của Hiệp hội.
Tuy các nguyên tắc này chỉ đựơc hình thành trong quá trình hoạt động của tổ
chức song lại là yêu cầu tất yếu cho các quan hệ phát sinh của các thành viên
nhằm phù hợp với hoàn cảnh của khu vực cũng như các nguyên tắc trong các
điều ứơc quốc tế chung,nó sẽ giử được sự ổn định và làm tốt vấn đề ngoại giao
cho mỗi nứơc.Đưa ASEAN ngày một hoàn thiện và từ đó sẽ nhận được sự quan
tâm và cái nhìn thiện cảm với bên ngoài,từ đó mà các mối quan hệ của nội tại
các quốc gia khu vực và các tổ chức khác trên thế giới dù song phương hay đa

phương đều trở nên thân thiện và phù hợp.
1.4.Qúa trình phát triển của ASEAN .
Con đường phát triển của ASEAN phải trải qua nhiều thác ghềnh, có khúc quanh
co nhưng cuối cùng đã và đang đạt được những mục tiêu ban đầu đề ra trong
Tuyên bố Băng-cốc 1967. Một trong những nhân tố dẫn đến sự thành công chính
là nhận thức đúng sự thay đổi xu thế phát triển của thế giới để có sự điều chỉnh kịp
thời và hợp lý chính sách của từng nước, các mối quan hệ giữa các quốc gia ĐNÁ
cũng như với các nước bên ngoài khu vực, cùng theo đuổi mục tiêu tạo dựng môi
trường hòa bình, an ninh và ổn định, thiết lập quan hệ hợp tác cùng phát triển. Nhờ

GVHD :Thạch Huôn

- 17 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

vậy, từ mối quan hệ nghi ngại ban đầu, thậm chí có lúc căng thẳng đối địch,
ASEAN dần dần trở thành một tổ chức toàn khu vực, bao gồm đầy đủ 10 thành
viên với chế độ chính trị và xã hội khác nhau, trình độ kinh tế chênh lệch và màu
sắc văn hóa đa dạng cũng như từng các quốc gia thành viên.
ĐNÁ là một khu vực không lớn với số dân không đông (khoảng 500 triệu người),
có trình độ kinh tế không cao. Nhưng ĐNÁ lại có vị trí địa chiến lược vô cùng
quan trọng, có tiềm năng tài nguyên phong phú và nguồn nhân lực dồi dào. Những
điều kiện đó khiến ĐNÁ trở thành địa bàn thu hút sự quan tâm của nhiều nước lớn,
là nơi đã từng xảy ra tranh chấp bằng vũ lực trong quá khứ và cũng là nơi giành
giật ảnh hưởng trong hiện tại. Điều đó khiến cho ASEAN đứng giữa những mối

quan hệ quốc tế hết sức chằng chéo, mỗi quốc gia thành viên lại có quan hệ thân
sơ với từng đối tác cụ thể của riêng mình. Do vậy, ASEAN phải giải bài toán trước
hết từ bên trong, tôn trọng mối quan hệ sẵn có của từng quốc gia và sử dụng quan
hệ của mỗi quốc gia với các đối tác, đối thoại trong tư cách là người đại diện cho
Hiệp hội. Đồng thời, ASEAN chú trọng phát huy ảnh hưởng trong vai trò người
chủ thể các diễn đàn do mình đề xướng:Diễn đàn khu vực ASEAN(ARF),Diễn đàn
hợp tác Á-ÂU(ASEM).Cộng đồng kinh tế ASEAN(AEC)…
Các diễn đàn này đều là sáng kiến của ASEAN, có sự tham gia của nhiều nước
ngoài Đông Nam Á và tùy từng phạm vi, có mặt hầu hết các nước lớn. Trong
khuôn khổ các diễn đàn, ASEAN là nơi tiến hành các cuộc gặp gỡ cấp cao, khởi
xướng các đề án và dàn xếp các khúc mắc để các quan điểm tiếp cận thuận lợi
hơn. Qua đó, “ASEAN phát huy vai trò của mình trong việc duy trì hòa bình và an
ninh khu vực, tìm giải pháp cho các vấn đề đụng chạm về lợi ích, phối hợp trong
cuộc đấu tranh chống khủng bố và chống tội phạm, thúc đẩy sự hợp tác kinh tế
một cách sống động và hiệu quả hơn”3
. Những thành quả đó đã nâng cao vị thế của ASEAN trên trường quốc tế và
ngược lại, vị thế được thừa nhận của ASEAN lại chính là điều bảo đảm chủ quyền
quốc gia và ổn định khu vực.
1.4.1.Những cột mốc phát triển quan trọng
*Tuyên bố ASEAN:

3

Trần Oanh Vũ:Tìm Hiễu Về Hiến Chưong ASEAN ., cập 10:20 AM ngày 25/2/2011].

GVHD :Thạch Huôn

- 18 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

Sau chiến tranh thế giới II, phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á bùng lên
mạnh mẽ,chỉ hơn một thập niên đã quét sạch các thế lực thực dân Mỹ ,Hà
Lan,Anh,Pháp.Các nước ĐNÁ giành lại độc lập,chũ quyền. Tháng 4 năm 1955 tại
Bangdung(Indonesia)diễn ra Hội nghị 29 nước Á-Phi,thông qua Tuyên bố
Bangdung,5 nguyên tắc cùng tồn tại hoà bình,đặt cơ sở cho Phong trào Khong liên
kết (Non-aligned Movement – NAM).Tham gia hội nghị Bangdung có 8/29 đoàn
từ ĐôĐNÁ.Sau khi giành độc lập, chính phủ các nước ĐNÁ sớm có ý thức và
bước đi để thành lập những tổ chức hợp tác khu vực như Ủy hội sông Mêkông
(1957), Hiệp hội Đông Nam Á (ASA, 1961),Maphilindo (1963) nhưng những thử
nghiệm đầu tiên này đều thất bại do những mâu thuẫn, bất đồng giữa các nước
thành viên.Đến giữa thập niên 1960 tình hình quốc tế và khu vực Đông Nam Á có
những điểm nổi bật: chiến tranh lạnh căng thẳng Mỹ - Xô; Năm 1966 Trung Quốc
phát động “đại cách mạng văn hóa vô sản” trong nước và thông qua những nhóm
maoist vươn tay đến một số nước ĐNÁ;chiến tranh của Mỹ đạt đến đỉnh điểm
nóng nhất, hơn nửa triệu quân Mỹ tham chiến, mở rộng thành chiến tranh Đông
Dương lần 2; ở Indonesia Sukarno bị lật đổ, tướng Suharto lên cầm quyền, thiết
lập “Trật tự mới” và điều chỉnh chính sách đối nội đối ngoại, cắt đứt quan hệ ngoại
giao với Trung Quốc, chấm dứt đối đầu với Malaysia và hòa giải với các nước
láng giềng; Pháp và Anh là hai trụ cột thành lập SEATO nhưng không theo Mỹ
tham chiến ờ Việt Nam, Pháp còn đưa ra quan điểm “cần trung lập hóa Đông Nam
Á”, Anh tuyên bố sẽ rút hết cam kết quân sự ở phía Đông kênh Suez từ 1970 (Anh
và Úc, New Zealand, Malaysia, Singapore ký Hiệp ước phòng thủ chung. 4
-Trong bối cảnh đó, Ngày 8/8/1967, tại Bangkok, Thái Lan, Bộ trưởng phụ trách
các vấn đề chính trị kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia, Phó Thủ tướng
Malaysia, Bộ trưởng Ngoại giao Philippines, Bộ trưởng Ngoại giao Singapore

và Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan đã ra Tuyên bố ASEAN.
Đây là Tuyên bố thành lập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á với mục tiêu
đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế, tiến bộ xã hội, phát triển văn hóa; tăng cường
hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau cũng như thúc đẩy hòa bình, ổn định trong khu vực.
*Tuyên bố về khu vực hòa bình,tự do và trung lập:
4

Nguyễn Quốc Hùng,Trừong Đại học Khoa Học Xã hội và Nhân văn,ĐHQG-HN:Từ Tuyên Bố Bangkok
đến Hiến Chưong ASEAN,một chặng đừong lịch sử 40 năm,
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 10, SỐ 09 – 2007 Trang 26-27.

GVHD :Thạch Huôn

- 19 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

Ngày 27/11/1971, tại Kuala Lumpur, Malaysia, Bộ trưởng Ngoại giao
Indonesia, Malaysia, Philippines, Xingapo và Đặc phái viên của Hội đồng Hành
pháp Quốc gia Thái Lan đã ký và công bố “Tuyên bố về khu vực hòa bình, tự
do và trung lập ở ĐNÁ”-Tuyên bố ZOPFAN.5
Tuyên bố quan trọng này đã định ra các mục tiêu cơ bản và lâu dài của ASEAN
là xây dựng ĐNÁ thành một khu vực hòa bình, tự do và trung lập, không có sự
can thiệp dưới bất cứ hình thức nào của các cường quốc bên ngoài. cho thấy
mối quan tâm hàng đầu của 5 nước sáng lập ASEAN khi đó là xây dựng ĐNÁ
thành một khu vực hòa bình, tự do và trung lập. Nó giải tỏa những bất đồng đã xảy

ra giữa các nước thành viên như phản ứng của In-đô-nê-xi-a và Phi-lip-pin đối với
việc thành lập Liên bang Ma-lai-xi-a, làn sóng biểu tình ở Gia-các-ta chống bản án
của Xin-ga-po hành hình hai sĩ quan thủy quân In-đô-nê-xi-a về tội làm gián
điệp... Song, điều quan trọng hơn là nó phản ánh nỗi lo ngại về khói lửa chiến
tranh Đông Dương sẽ lan sang các nước trong khu vực. Trong bối cảnh trật tự thế
giới hai cực thì nội dung đó cũng ẩn chứa ý đồ muốn ngăn chặn ảnh hưởng cách
mạng đối với các nước ĐNÁ ngoài Đông Dương, "ngăn chặn làn sóng cộng sản"
theo cách nói của chính khách và học giả phương Tây hồi đó. Cho nên ngay từ
đầu, ASEAN đã gây nên tâm lý nghi ngại giữa hai khối nước ở ĐNÁ, nhất là khi
trước đó đã có tổ chức quân sự SEATO của Mỹ với sự tham gia của 2 thành viên
ASEAN. Trong 7 - 8 năm đầu tiên, bản thân ASEAN chưa hoạt động được bao
nhiêu, mối quan hệ Việt Nam - ASEAN còn đang trong giai đoạn thăm dò và lạnh
nhạt. Tuy nhiên, sự thành lập ASEAN cũng đánh dấu một bước khởi động quan
trọng cho một tổ chức toàn khu vực, nhất là sau khi chiến tranh lạnh kết thúc.
* Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ĐNÁ:
Tình hình chiến tranh Đông Dương diễn biến rất nhanh với những tiến triển của
cách mạng Việt Nam: năm 1973 Hiệp định Pa-ri được ký kết, năm 1975 cuộc
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước kết thúc thắng lợi.
ĐNÁ bước sang một thời kỳ mới, quân Mỹ rút khỏi Đông Dương, tổ chức SEATO
chuẩn bị giải thể (chính thức cuốn cờ vào năm1977). Đứng trước tình hình mới

5

Tuyên bố Cu-a-la Lăm-pơ -27/11/1971.

GVHD :Thạch Huôn

- 20 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

của một ĐNÁ hòa bình, cả hai phía đều tính đến việc điều chỉnh chính sách khu
vực. Tháng 2-1976 các nguyên thủ ASEAN ký bản "Hiệp ước Thân hữu và Hợp
tác"(thường gọi là Hiệp ước Ba-li)6. Tháng 7 cùng năm, chính phủ Việt Nam ra
bản "Tuyên bố về Chính sách bốn điểm đối với ĐNÁ".Nội dung cơ bản của hai
văn kiện đó có nhiều điểm giống nhau:Tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn
lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, không sử dụng vũ lực
hoặc đe dọa vũ lực đối với nhau,giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp thương
lượng hòa bình, xây dựng quan hệ hữu nghị và hợp tác. Điều đó cho thấy cả hai
bên đều hướng tới một ĐNÁ hòa bình, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác cùng phát
triển. Đây chính là mẫu số chung phản ánh nguyện vọng chính đáng và lợi ích
thiết thực của các nước ĐNÁ mặc dù có sự khác biệt về chế độ chính trị và xã hội.
Tiếp sau đó, trong những năm 1976 - 1978, quan hệ Việt Nam - ASEAN được cải
thiện đáng kể, hé mở những khả năng đầy triển vọng. Nhưng từ cuối năm 1978, do
tác động từ các nước lớn bên ngoài, ĐNÁ mất đi không khí hòa bình vừa mới xuất
hiện, rơi vào tình trạng mất ổn định, có lúc đứng bên bờ của nguy cơ chiến tranh
mới. Rõ ràng tâm lý lo ngại, thiếu tin cậy vốn đã ăn sâu trong thời "chiến tranh
lạnh" nay lại được khơi dậy, bị lợi dụng và hai khối nước ĐNÁ lại rơi vào thế đối
đầu.
Ngày 24/2/1976, tại Bali, Indonesia, nguyên thủ quốc gia các nước ASEAN ký
Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở ĐNÁ (Hiệp ước Bali).Hiệp ước nhằm thúc
đẩy hòa bình vĩnh viễn, tình hữu nghị và hợp tác lâu bền giữa nhân dân các bên
tham gia Hiệp ước, góp phần tăng cường sức mạnh, tình đoàn kết và quan hệ
chặt chẽ hơn giữa các nước ĐNÁ.
*ASEAN mở rộng cả 10 nước.
Từ năm 1989 đến năm 1991 chiến tranh lạnh chấm dứt. Nước Đức thống nhất.

Liên Xô và hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu tan rã. Trật tự lưỡng cực
Yalta chuyển thành đơn cực một siêu cường Mỹ.hẳn tình hình chính trị an ninh thế
giới và khu vực ĐNÁ. Sau gần 500 năm chủ nghĩa thực dân bành trướng đến
Đông chủ nghĩa thực dân bành trướng đến Đông chủ nghĩa thực dân bành trướng
đến ĐNÁ, từ năm 1992 không còn đất thựcdân hay căn cứ quân sự nước ngoài ở
khu vực. Sự phân chia giả tạo thành hai nhóm nước theo hai định hướng chính trị 6

Xem Hiệp ước Thân Thiện Và Hợp Tác ở Đông Nam Á ,Ký tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ
nhất tại Bali –In-đô-nê-xi-a ,ngày 24/2/1976.

GVHD :Thạch Huôn

- 21 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

kinh tế khác nhau, thậm chí có lúc đối đầu nhau không còn nửa. Tình hình đó mở
ra cơ hội cho hòa bình, an ninh và hợp tác khu vực,song cũng có nhiều thách thức
từ phía các cường quốc cũng như từ bên trong mỗi nước.Sự kết thúc của chiến
tranh lạnh cũng như các thách thức của tình hình mới đã thúc đẩy các nước
ASEAN mở rộng sự hợp tác sang lĩnh vực mới là an ninh. Kể từ năm 1992
ASEAN cũng bắt đầu thành lập một cơ chế đối thoại về an ninh. Tháng 1/1992 tại
Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần IV tại Singapore, các vị đứng đầu các chính phủ
ASEAN đã quyết định thành lập Khu vực Thương mại Tự do ASEAN (AFTA),
ban đầu trong 15 năm, sau đó rút lại còn 10 năm, đến năm 2003 hoàn tất (đối với
các nước ASEAN-6); xúc tiến một tiến trình đối thoại với các nước bên

ngoài,cũng như giữa các nước ASEAN với nhau về hợp tác an ninh, để tăng cường
an ninh khu vực. Các cuộc đối thoại này dự định tiến hành trên cơ sở các diễn đàn
ASEAN đã có, đặc biệt là cơ chế hội nghị sau Hội nghị ngoại trưởng ASEAN
(AMM –PMC). Tháng 7/1992 Việt Nam, Lào đã ký Hiệp ước Bali, trở thành quan
sát viên của ASEAN.Trên cơ sở quyết định đó, tháng 7/1993, tại Hội nghị ngoại
trưởng ASEAN lần thứ 26 tại Singapore, các nước ASEAN đã chính thức tuyên bố
sẽ thiết lập Diễn đàn khu vực ASEAN(ARF) để bàn về hợp tác chính trị và an ninh
ở khu vực châu Á –Thái Bình Dương. Diễn đàn này bao gồm 18 nước thành viên
là 6 nước ASEAN,7 bên đối thoại (Mỹ, Nhật, Canada, Liên minh châu Âu,
Australia, New Zealand,Hàn Quốc), 3 nước quan sát viên (Việt Nam, Lào, Papua
New Guinea), và 2 nước hiệp thương (Nga và Trung Quốc). Ngày 27/7/1994, cuộc
họp đầu tiên của ARF cấp bộ trưởng ngoại giao đã diễn ra tại Bangkok, chính thức
mở đầu cho một hướng mới trong diễn đàn ASEAN: đối thoại để tăng cường an
ninh khu vực. Hội nghị đã thỏa thuận sẽ tiến hành họp ARF cấp bộ trưởng hàng
năm về nội dung có thể bàn những vấn đề như: xây dựng lòng tin,ngoại giao
phòng ngừa và không phổ biến vũ khí hạt nhân và vũ khí giết người hàng
loạt…Diễn đàn này chưa được thể chế hóa như kiểu Hội nghị an ninh hợp tác châu
Âu (CSCE), mà chỉ mới mang tính chất tư vấn.Hội nghị AMM 28 họp ngày
28/7/1995 ở Brunei Việt Nam chính thức gia nhập ASEAN, trở thành thành viên
chính thức thứ bảy của tổ chức này. Đó là một bước ngoặt quan trọng của
ASEAN, mở ra khả năng hiện thực tiến đến ASEAN 10.Từ các kết qủa đó “Tháng
12/1995 Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN V họp tại Bangkok (Thailand).Lần đầu

GVHD :Thạch Huôn

- 22 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

tiên trong lịch sử khu vực Đông Nam Á tất cả mười nhà lãnh đạo đã gặp gỡ, ký kết
các văn kiện quan trọng. Các nhà lãnh đạo ASEAN đã ký Hiệp ước Đông Nam Á
không vũ khí hạt nhân (SEANWFZ). Hội nghị Thượng đỉnh V Bangkok cũng
quyết định mở ra cơ chế Hợp tác Á – Âu (ASEM), chính thức bắt đầu từ tháng 31996.Năm 1997 tuy cơn bão khủng hoảng kinh tế tài chính ập đến Đông Nam Á
nhưng ASEAN vẫn kết nạp Lào, Myanmar (7/1997) và thông qua chiến lược Tầm
nhìn 2020.Tháng 12-1998 Việt Nam đã tổ chức thành công Hội nghị Thượng đỉnh
ASEAN VI, thông qua Chương trình hành động Hà Nội và Tuyên bố Hà Nội,xây
dựng ASEAN phát triển bền vững và đồng đều,rút ngắn khoản cách phát triển các
nước thành viên , đồng thời mở đầu hợp tác ASEAN + 3 (Nhật Bản, Trung Quốc,
Hàn Quốc).Ngày 30-4-1999 tại Hà Nội, ASEAN đã kết nạp Campuchia là thành
viên thứ 10.Tóm lại từ đầu thập niên 1990, sau chiến tranh lạnh Đông Nam Á đã
đạt được những mục tiêu về khu vực Hòa bình, Tự do, Trung lập và không vũ khí
hạt nhân.Đồng thời ASEAN còn đề xướng và lãnh đạo một cơ chế an ninh tập thể
là ARF quy tụ tất cả các cường quốc châu Á – Thái Bình Dương tham gia. Lợi
dụng xu thế vừa hòa hoãn vừa cạnh tranh giữa siêu cường,ASEAN trở thành người
khởi xướng, dẫn dắt và điều phối một diễn đàn mở về hợp tác chính trị an ninh lớn
nhất trên thế giới.Đó cũng là một điểm độc đáo, biểu hiện sự trưởng thành của
ASEAN và tính mềm dẻo, khôn khéo của tổ chức này, thường được nói đến như
bản sắc ASEAN”.ASEAN cũng mở rộng khuôn khổ hợp tác với Đông Á (ASEAN
+ 3, EAC),với châu Âu (ASEM),với châu Á – Thái Bình Dương (APEC). 7
*Hiến chương ASEAN:
ASEAN đã trải qua chặng đường phát triển đầy tự hào.Từ một tổ chức gồm 5
nước liên kết với nhau còn lỏng lẻo, đến nay Hiệp hội gồm 10 nước gắn kết với
nhau, hướng đến một cộng đồng ASEAN dựa trên 3 trụ cột, trong đó có Cộng
đồng an ninh(ASC),Cộng đồng kinh tế(AEC),Cộng đồng văn hóa – xã hội
(ASCC). Chắc chắn ASEAN sẽ tiếp tục phát huy vai trò của mình là người kiến
tạo hòa bình an ninh cho khu vực Đông Nam Á, rộng hơn là châu Á – Thái Bình

Dương trong thế kỷ XXI theo phong cách riêng của mình, xây dựng ĐNÁ phát
triển thịnh vượng,đùm bọc lẫn nhau.Trong những ngày kỷ niệm 40 năm thành lập
7

Nguyễn Quốc Hùng,Trừong Đại học Khoa Học Xã hội và Nhân văn,ĐHQG-HN:Từ Tuyên Bố Bangkok
đến Hiến Chưong ASEAN,một chặng đừong lịch sử 40 năm,
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 10, SỐ 09 – 2007 Trang 30-31.

GVHD :Thạch Huôn

- 23 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

ASEAN, Hội nghị AMM 40 họp tại Manila (Philippines) từ 29/7 đến 2/8/2007 đã
bàn bạc và quyết định những vấn đề quan trọng như thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác,
hội nhập khu vực, hướng tới xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN vào năm
2015, các vấn đề chính trị và an ninh trong Diễn đàn Khu vực ASEAN(ARF)14.
Đặc biệt Hội nghị này đã hoàn tất,thông qua dự thảo Hiến chương ASEAN để
trình Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN XIII ở Singapore vào tháng 11-2007.Hiến
chương ASEAN là một văn kiện lịch sử đánh dấu sự trưởng thành của Hiệp hội
vào tuổi 40.“Từ đây với sự nỗ lực và thiện chí của các nước thành viên, Hiến
chương ASEAN sẽ được thông qua và được phê chuẩn cuối năm 2008, sẽ có hiệu
lực pháp lý từ 2009.Một tương lai tươi sáng đang mở ra cho mọi người dân các
nước ASEAN.”8
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 13 (năm 2007), lãnh đạo các nước

ASEAN đã ký thông qua Hiến chương ASEAN và ra Tuyên bố chung khẳng
định quyết tâm hoàn tất việc phê chuẩn Hiến chương trong vòng một năm.
Ngày 15/12/2008, Hiến chương ASEAN chính thức có hiệu lực sau khi được tất
cả các nước thành viên ASEAN phê chuẩn. Đây là một sự kiện quan trọng, là
bước ngoặc lịch sử của Hiệp hội trong hơn 40 năm hình thành và phát triển.
Hiến chương ASEAN đánh dấu một bước chuyển mình cơ bản của Hiệp hội
sang một giai đoạn mới, trở thành một tổ chức liên chính phủ, có tư cách pháp
nhân và hoạt động dựa trên cơ sở pháp lý là Hiến chương ASEAN; đồng thời,
phản ánh sự trưởng thành của ASEAN, thể hiện tầm nhìn và quyết tâm chính trị
mạnh mẽ của các nước thành viên ASEAN, nhất là của các vị lãnh đạo, về mục
tiêu xây dựng một ASEAN liên kết chặt chẽ, vững mạnh hơn, để hỗ trợ cho
mục tiêu hòa bình và phát triển của cả khu vực.
1.4.2.Sự cần thiết và tiến trình xây dựng hiến chương.
1.4.2.1.Sự cần thiết của việc Hiến Chương ra đời.
*Yầu cầu khác quan .
Xây dựng Hiến chương ASEAN là một nhu cầu tất yếu khách quan của ASEAN
sau 40 năm tồn tại và phát triển. Trong suốt thời gian qua, bên cạnh những thành
tựu đạt được,trên thực tế,Hiệp hội vẫn là một tổ chức khu vực,lúc này các quyết
8

Nguyễn Quốc Hùng,Trừong Đại học Khoa Học Xã hội và Nhân văn,ĐHQG-HN:Từ Tuyên Bố Bangkok
đến Hiến Chưong ASEAN,một chặng đừong lịch sử 40 năm,
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 10, SỐ 09 – 2007 Trang 34

GVHD :Thạch Huôn

- 24 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN CỦA HIẾN CHƯƠNG ASEAN VÀ NỀN
PHÁP QUYỀN VIỆT NAM.

định đưa ra chưa có sự ràng buộc về mặt pháp lý, cơ cấu tổ chức chưa xác định rõ
ràng, việc thi hành các quyết định còn nhiều hạn chế. Bộ máy, cơ chế hợp tác
trong ASEAN chưa được thể chế hóa,còn mang tính tương đối.Sự mở rộng liên
kết cũng như quá trình phát triền của ASEAN cho tới nay đã bộc lộ những tồn tại,
đặt ra nhiều thách thức.Ngay từ tên gọi,ASEAN là một “Hiệp hội”,nên tính chất và
cơ cấu của nó khá lỏng lẻo chỉ là một liên kết hợp tác.Việc thực hiện các cam kết
do các nhà nước thành viên quyết định, tự chịu trách nhiệm và lại được"bảo vệ"
bằng nguyên tắc"không can thiệp".Hơn thế,ASEAN không có ý định trở thành một
liên minh của những đồng minh chiến lược. Vì vậy, sự gắn bó giữa các nước thành
viên chỉ ở trong một chừng mực nhất định ASEAN từ năm nước mở rộng thành
mười nước với các chế độ chính trị- xã hội khác nhau đã gặp khó khăn trong quá
trình thực thi nguyên tắc đồng thuận- nguyên tắc quan trọng hàng đầu. Về kinh tế,
việc hình thành khu vực thị trường tự do ASEAN- Trung Quốc mở ra những cơ
hội mới,đồng thời cũng gặp phải những thách thức không kém phần gay gắt.Tiếp
theo sẽ là những hiệp ước tương tự giữa ASEAN với Nhật Bản,Hàn Quốc,Ấn Độ
và nhiều nước khác.Khoảng cách về trình độ giữa hai nhóm nước ASEAN vẫn là
một trở ngại lớn trong quan hệ thương mại và đầu tư nội khối,làm chậm tiến trình
thực hiện khu vực mậu dịch tự do ASEAN(AFTA)và gặp nhiều khó khăn trong
việc thực hiện các cam kết Hiệp định khu vực thương mại tự do( FTA) với bên
ngoài.Sự kết hợp hài hoà giữa lợi ích quốc gia và lợi ích chung của toàn Hiệp hội
cũng là một tồn tại không nhỏ.Các nước thành viên thường quan tâm trước hết và
chủ yếu là lợi ích quốc gia. Đã xảy ra những hiện tượng "xé rào", khi buôn bán
trong nội bộ ASEAN tiến triển chậm chạp, một số nước thành viên đã ký kết với
các đối tác bên ngoài, lập nên khối thương mại song phương, ảnh hưởng đến nền
kinh tế chung nội khối.
*Yêu cầu chủ quan .

Vào tháng 12/1997,Hội nghị cấp cao ASEAN không chính thức lần thứ hai tại
Kuala Lumpur,các nước ASEAN đã thông qua văn kiện quan trọng"Tầm nhìn
ASEAN năm 2020"9.Sau đó Hiệp ước Bali II (tháng 10/2003) được tiến hành dưới

9

ASEAN 2010-Tin Tức:Tầm nhìn 2020,Thông qua tại Hội nghị ASEAN không chính thức lần thứ hai,

Kuala Lumpur, ngày 14-16/12/1997), gian truy cập 11:11 AM thứ 3 , 15/3/2011.]

GVHD :Thạch Huôn

- 25 -

SVTH :Lê Hoàng Bảo

Tìm hiểu về một số vấn đề pháp lý cơ bản của hiến chương ASEAN và nền pháp quyền việt nam

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về