So sánh hiệu quả các mô hình canh tác ở vùng ngọt, lợ huyện hồng dân tỉnh bạc liệu
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (734.79 KB, 93 trang )
TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SH D
B MÔN KHOA H C
T VÀ QU N LÝ
LU N V N T T NGHI P
NGÀNH QU N LÝ
T AI
IH C
T AI
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
SO SÁNH HI U QU CÁC MÔ HÌNH CANH TÁC
VÙNG NG T, L
HUY N H NG DÂN
T NH B C LIÊU
Giáo viên h
ng d n
sinh viên th c hi n
PGs.Ts Lê Quang Trí
Bùi Hoàng Qu c
Ks. Kha Thanh Hoàng
L p: QL
29
MSSV: 4031640
C n Th , 06 -
TR
NG
I
C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P
B
MÔN KHOA
c nh n
a b môn Khoa
NH HI U
“SO
HUY N H NG DÂN
3i
t
!n "#
c
C MÔ
C
T
t
NG
N
NG
T AI
t ai v$ %$ & i:
!n "#
NH CANH
C
NG !" T, L
NH # C LIÊU”
Do sinh viên: '(i
c
C
SINH
) ng Qu c, L p
t
!n "#
t
ai *+,a 29, B Môn Khoa
ai, Khoa Nông Nghi-p & Sinh
c .ng /0ng, Tr12ng
c C n Th .
T4 56 y 25 &+ ng 02 n7m 2007 %8n 07 &+ ng 07 n7m 2007.
c nhân
a b môn:
……………………….…………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………
Trung …………………………………………………………………………………………
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………
C n th , 56 y…….&+ ng…….n7m 2007
Tr$%ng B& Môn
TR
NG
I
C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P
B
MÔN KHOA
c nh n
“SO
a
NH HI U
C MÔ
3i
T
NG
N
NG
T AI
!n "#
NH CANH
C
NG !" T, L
NH # C LIÊU”
Do sinh viên: '(i
t
C
n b h1 ng d9n %$ & i:
HUY N H NG DÂN
c
C
SINH
) ng Qu c, L p
t
!n "#
ai, Khoa Nông Nghi-p
t
ai *+,a 29, B Môn Khoa
Sinh
c .ng /0ng, Tr12ng
c C n Th .
T4 56 y 25 &+ ng 02 n7m 2007 %8n 07 &+ ng 07 n7m 2007.
: ki8n
a
n b h1 ng d9n:
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
Trung …………………………………………………………………………………………
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
C n th , 56 y…….&+ ng…….n7m 2007
'n B& H$(ng D)n
B
" O
TR
NG
C
O
I
C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P
B
MÔN KHOA
C
O
SINH
C
T
NG
N
NG
T AI
H i %;ng Ch m ' o < o Lu n V7n T t Nghi-p ch=ng nh n ch p thu n > o
v i %$ & i: “SO ?@NH HI U
A
<@C MÔ
BNH CANH C@C D
o
ENG FG T,
LH HUY N HING DÂN CJNH ' C LIÊU”
Do sinh viên: '(i
c
3i
t
!n "#
) ng Qu c, L p
t
!n "#
ai, Khoa Nông Nghi-p
t
ai *+,a 29, B Môn Khoa
Sinh
c .ng /0ng, Tr12ng
c C n Th .
' o
o tr1 c h i %;ng
F6 y ……..&+ ng ……n7m…….
' o
: ki8n
o Lu n V7n T t Nghi-p %1Kc h i %;ng % nh 6L m=c………………
a h i %;ng
Trung tâm……………………………………………………………………………………
Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………
C n th , 56 y…….&+ ng…….n7m 2007
*+ ,ch H&i -ng
TI.U S/
NHÂN
M tên: '(i ) ng Qu c
F6 y sinh: 12 &+ ng 12 n7m 1982
Sinh viên l p
t ai *+,a 29
!n "#
Mssv: 4031640
Quê N n: O Long P+Q, Huy-n Long RS, CTnh H u Giang
tên cha: '(i V7n Cao
tên UV: W C+X Ti8ng
T t nghi-p Tr12ng THPT Long RS, Huy-n Long RS, CTnh H u Giang n7m 2003
CYQng tuyZn M o Tr12ng 3i
c C n Th n7m 2003, F6 nh
Khoa Nông Nghi-p
c .ng /0ng, *+,a 29, th2i gian + c 04 n7m (2003 –
Sinh
2007), t t nghi-p [S s1 56 nh
!n "#
!n "#
t ai, Thu c
t ai n7m 2007.
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
M
Trong su t 04 n7m + c t p M Y\n luy-n &3i Tr12ng 3i
c C n Th , em %O %1Kc
N ] th y cô t n &^nh _3y d`, 6LQp %a, truy$n %3t nhbng kinh nghi-m, ki8n th=c v$
chuyên 56 nh cng nh1 ki8n th=c v$ l i s ng
a th8 h- &Y] th=c trong công cu c ki8n
&3o % t n1 c. Em 56+d reng nhbng 6^ U th y cô truy$n %3t f + nh trang vô (ng N #
> o cho em sau khi ra tr12ng công & c M + c t p. Em xin chân &+ nh !m gn:
-
] th y, cô Tr12ng
c C n Th %O t n &^nh _3y d`, 6LQp %a em trong su t 04
3i
n7m + c t p &3i tr12ng.
-
] th y, cô B Môn Khoa
c
t
!n "#
t
ai f nhbng ng12i trhc ti8p
truy$n %3t ki8n th=c kinh nghi-m cho em M 6LQp %g em trong nhbng fQc [+, kh7n
trong + c t p M trong th2i gian em f m lu n v7n t t nghi-p.
- < c anh, +X trong B Môn Khoa
em v$ & i li-u trong N
c
t
!n "#
t
ai %O t n &^nh 6LQp %a
&Y^nh + c t p cng nh1 trong th2i gian nghiên c=u %$ & i t t
nghi-p.
ic bi-t em r t chân &+ nh !m &3 %8n:
Trung -tâm
Cần Thơ
@ Tài
học tập
và ng
nghiên
cứu
Cô c Học
v n + liệu
c t p fĐH
cô Nguyjn
C+X H;ng
i-p Mliệu
cô Nguyjn
C+X H1
%O &3o %i$u
ki-n cho em trong N
&Y^nh + c t p.
- Th y Lê Quang CY], th y P+3m Thanh c, th y Kha Thanh ) ng %O trhc ti8p h1 ng
d9n em +) n &+ nh t t lu n v7n t t nghi-p.
- < c >3n sinh viên L p
!n "#
t ai *+,a 29
Con xin !m &3
- Gia %^nh luôn luôn f ni$m % ng viên vô (ng N ] > o f %iZm tha cho con + c t p
- R t !m n
c >3n %O 6LQp %a trong nhbng fQc [+, kh7n
DANH SÁCH B NG
trang
B!ng 1: Li-t kê các tiêu %$ cho mô t! sk d0ng % t
8
B!ng 2: M i quan giba h- th ng canh tác và h- th ng sk d0ng % t %ai
8
B!ng 3: Hi-u qu! kinh t8 c a c c u lúa 3v0 Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
30
B!ng 4: Hi-u qu! kinh t8 c c u lúa 2v0 Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
34
B!ng 5: Hi-u qu! kinh t8 mô hình cây 7n trái Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
38
B!ng 6: Hi-u qu! kinh t8 mô hình chuyên màu Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
40
B!ng 7: K8t qu! %ánh giá các tiêu chuln kinh t8 các mô hình canh tác Huy-n H;ng
Dân tTnh B3c Liêu
43
B!ng 8: K8t qu! %ánh giá các tiêu chuln xã h i các mô hình canh tác
Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
44
B!ng 9: K8t qu! %ánh giá các tiêu chuln môi tr12ng các mô hình canh tác
Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
46
B!ng 10: K8t qu! %ánh giá các tiêu chuln r i ro các mô hình canh tác
Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
47
Trung B!ng
tâm11:
Học
liệu%ánh
ĐH
liệut8học
vàtr12ng
nghiên
cứu
K8t qu!
giáCần
chung Thơ
cho các@
chTTài
tiêu kinh
- xã htập
i - môi
- r i ro
cho các mô hình canh tác g vùng ng t Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
48
B!ng 12: Hi-u qu! kinh t8 mô hình 1lúa - 1tôm Huy-n H;ng Dân tTnh b3c Li-u
50
B!ng 13: Hi-u qu! kinh t8 mô hình chuyên tôm Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
53
B!ng 14: K8t qu! %ánh giá tiêu chuln kinh t8 các mô hình canh tác
Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
56
B!ng 15: K8t qu! %ánh giá tiêu chuln xã h i các mô hình canh tác
Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
57
B!ng 16:K8t qu! %ánh giá tiêu chuln môi tr12ng các mô hình canh tác
Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
58
B!ng 17: K8t qu! %ánh giá tiêu chuln r i ro các mô hình canh tác
Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
59
B!ng 18:K8t qu! %ánh giá chung cho các chT tiêu kinh t8 - xã h i - môi tr12ng - r i ro
cho các mô hình canh tác g vùng lK Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
59
DANH SÁCH HÌNH
Trang
Hình 1: H- th ng sk d0ng % t %ai v i các % ng c a con ng12i
5
Hình 2: VX trí h- th ng canh tác trong h- th ng nông nghi-p
9
Hình 3: B!n %; ranh gi i hành chánh huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
16
Hình 4: C c u mùa v0 gieo tr;ng mô hình 3lúa
29
Hình 5: K8t qu! %ánh giá các chT tiêu kinh t8 - xã h i - môi tr12ng - r i ro
c a mô hình 3lúa Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
32
hình 6: C c u mùa v0 gieo tr;ng mô hình 2lúa
33
Hình 7: K8t qu! %ánh giá các chT tiêu kinh t8 - xã h i - môi tr12ng - r i ro
c a mô hình 2lúa Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
36
Hình 8: K8t qu! %ánh giá các chT tiêu kinh t8 - xã h i - môi tr12ng - r i ro
c a mô hình cây 7n trái Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
39
Hình 9: K8t qu! %ánh giá các chT tiêu kinh t8 - xã h i - môi tr12ng - r i ro
c a mô hình chuyên màu Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
42
Hình 10: BiZu %; thZ hi-n hi-u qu! chung các mô hình canh tác g vùng ng t
Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
48
Trung Hình
tâm11:Học
liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên50cứu
C c u mùa v0 gieo tr;ng mô hình 1lúa - 1tôm
Hình 12: K8t qu! %ánh giá các chT tiêu kinh t8 - xã h i - môi tr12ng - r i ro
c a mô hình 1lúa -1tôm Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
52
Hình 13: K8t qu! %ánh giá các chT tiêu kinh t8 - xã h i - môi tr12ng - r i ro
c a mô hình chuyên tôm Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
55
Hình 14: BiZu %; thZ hi-n hi-u qu! chung các mô hình canh tác g vùng lK
Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu
60
M CL C
Ti0u S1 cá Nhân
Trang
C2m T3
M4c L4c
Danh sách B2ng
Danh Sách Hình
T5M L
M
U …………………………………………………....…………………….3
CH
I.
C…………………………………….…………...……………………1
NG I: L
C KH O TÀI LI U………………….…...………………...4
T AI VÀ H TH5NG S/ D NG
T AI…………….……...………4
1.1 Khái ni-m v$ % t %ai…………………………..…………………………...…..4
1.1.1 Xnh nghda…………………………………………….……………………...4
1.1.2 Vai trò và ý nghda c a % t %ai………………………………………………...5
1.2 H6 th7ng s1 d4ng 89t 8ai……………………….………...………………………5
1.2.1 Khái ni-m h- th ng sk d0ng % t %ai.......................................................................5
1.3 H- th ng sk d0ng % t %ai và h- th ng canh tác……...........………………………..8
Trung II.
tâm
liệu
ĐHTÁC…………………………………………………………9
Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
H Học
TH5NG
CANH
2.1 Khái ni-m h- th ng canh tác………………………………………………………9
2.2 VX trí c a h- th ng canh tác………………………………………………………10
2.3 M0c tiêu nghiên c=u h- th ng canh tác…………………………………………..10
2.4 Các chT tiêu trong nghiên c=u h- th ng canh tác…………………………………10
2.5 M t s mô hình canh tác g ;ng Beng Sông Cku Long………….....…………...13
III. MÔ HÌNH CANH TÁC B:N V;NG…………...……………………………..15
IV.
4.2 Kinh t8 - xã h i - môi tr12ng…………………………...………………...………18
4.3 Nhbng thu n lKi và khó kh7n cho phát triZn kinh t8 - xã h i …….......………….19
CH
I.PH
II. PH
NG II: PH
NG TI N VÀ PH
NG PHÁP…………………....……...21
NG TI N.…………………………………………………………………..21
NG PHÁP………………………...………………………………………21
2.1 Ph1 ng pháp nghiên c=u…...…………………………………………………….21
2.2 Ph1 ng pháp %i$u tra…..…………………………………………………………24
2.3 Ph1 ng pháp phân tích s li-u và %$ xu t mô hình canh tác..................................24
CH
NG III: K=T QU TH O LU>N………………………………………. ...25
I.NH>N XÉT CHUNG VÀ MÔ T CH N L C KI.U S/ D NG
T AI...25
1.1 Nh n xét chung…………………………………………………………………...25
1.2 Ph1 ng h1 ng c a %Xa ph1 ng…..……………………………………………….27
1.3 K8t qu! ch n l c mô hình canh tác ………..………………………...…………...28
II. K=T QU PHÂN TÍCH VÀ MÔ T KI.U S/ D NG
T AI…………...28
2.1 Vùng ng?t……………………………………………...…………………………28
2.1.1 Mô hình 3lúa……………………………….……..……..………………………28
2.1.2 Mô hình 2lúa……………………………….…………....………………………32
2.1.3 Mô hình cây 7n trái…………………………..………....……………………….37
2.1.4 Mô hình màu…………………………………..……..…………..……………...40
2.1.5 Phân tích t@ng hAp vB kinh tC - xã h&i - môi tr$Dng - r+i ro c+a các mô hình
canh tác………………………………………..…...........……………………………43
2.1.6 ánh giá chung cho các mô hình canh tác….………………………………..48
2.2 Vùng lA……………………………………….…………………………………..49
Trung 2.2.1
tâmMô
Học
ĐH
Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên...49
cứu
hình liệu
1 v0 lúa
- 1 Cần
v0 tôm………..…….…………………………………..
2.2.2 Mô hình chuyên tôm…………………..………………………………………...53
2.2.3 Phân tích tmng hKp v$ kinh t8 - xã h i - môi tr12ng - r i ro c a
các mô hình canh tác…………………………………..…………………...…………56
2.2.4 ánh giá chung cho các mô hình canh tác…………....……………………...…59
III. ÁNH GIÁVÀ : XU T MÔ HÌNH CANH TÁC HI U QU
HUY N H NG DÂN T NH B C LIÊU………………………………………….60
3.1 ánh giá mô hình canh tác hi-u qu!.......................................................................60
3.2 $ xu t mô hình canh tác triZn v ng.......................................................................61
CH
NG IV: K=T LU>N VÀ KI=N NGHE……………………………………...63
I. K=T LU>N………………………………………………………………………...63
1.1
i v i vùng ngot…………………………………………………………………63
1.2
i v i vùng lK……………………………………………………………………63
II. KI=N NGHE………………………………………………………………………64
TÀI LI U THAM KH O
PH CH
NG
TÓM L
C
Vi-c phân tích mô hình canh tác trong h- th ng canh tác có vai trò h8t s=c quan
tr ng trong quy ho3ch và %ánh giá tình tr3ng phát triZn c a %Xa ph1 ng. Mô hình canh
tác luôn gnn li$n v i nông dân, trong %ó các chT tiêu phát triZn kinh t8 - xã h i - môi
tr12ng c a %Xa ph1 ng luôn gnn li$n v i t c % phát triZn c a nông h . M=c s ng c a
nông h %1Kc nâng cao khi %ó ccng ph n nào %ánh giá %1Kc hi-u qu! các mô hình mà
nông dân thhc hi-n.
Công tác %ánh giá hi-u qu! các mô hình canh tác không nhbng có vai trò g hi-n t3i
mà có vai trò quan tr ng trong %Xnh h1 ng cho các nhà ho3ch %Xnh chính sách %Z phát
triZn kinh t8, xã h i, môi tr12ng c a %Xa ph1 ng. Các %ánh giá hi-n t3i làm c sg cho
các quy ho3ch t1 ng lai, các m0c tiêu phát triZn %ó giúp chúng ta có thZ dh tính %1Kc
t c % phát triZn c a %Xa ph1 ng.
Tùy theo các m0c %ích nghiên c=u mà có cách %ánh giá g các m=c % khác nhau.
Trong nhbng n7m g n %ây, các chT tiêu th12ng %1Kc %1a vào nghiên c=u là chT tiêu
kinh t8, xã h i, môi tr12ng. Các chT tiêu trên luôn gnn li$n v i nhau và tác % ng l9n
Trung nhau
tâmnhHọc
liệuquá
ĐH
Cần
Tài
học
cứu
t là trong
trình
côngThơ
nghi-p@
hóa,
hi-nliệu
%3i hóa
% ttập
n1 cvà
và hnghiên
i nh p nh1
hi-n nay. Tuy nhiên, m=c % thành công c a m`i mô hình còn tùy thu c vào nhi$u y8u
t , các y8u t %ó bao g;m y8u t ch quan và khách quan.Vì th8 r t khó %ánh giá chính
xác hi-u qu! c a mô hình. Z %ánh giá chính xác h n và có % tin c y h n v$ hi-u qu!
c a mô hình thì các chT tiêu %1Kc %1a vào nghiên c=u là kinh t8, xã h i, môi tr12ng và
r i ro. ây là nhbng chT tiêu quan tr ng trong %ánh giá hi-u qu! mô hình canh tác hi-n
nay, nh t là thiên tai, dXch b-nh ngày m t t7ng. Xu t phát t4 tính c p thi8t và vai trò
quan tr ng c a công tác nghiên c=u, vì th8 Huy-n H;ng Dân, tTnh B3c Liêu ccng nem
vào tình hình chung %ó.
Qua k8t qu! nghiên c=u trên %Xa bàn Huy-n H;ng Dân, tTnh B3c Liêu cho th y
reng: trên m`i vùng sinh thái có các kiZu sk d0ng (lut) khác nhau.
Vùng ng t có các LUT:
-
LUT1: (3lúa: ông Xuân - Xuân hè - Hè Thu ).
-
LUT2( 2lúa: ông Xuân - Xuân Hè hoic Hè Thu ).
-
LUT3 (cây 7n trái).
-
LUT4( chuyên màu);
-1-
vùng lK v i các LUT:
- LUT1(1lúa - 1tôm : ông Xuân - Tôm).
- LUT2 (chuyên tôm: tôm qu!ng canh).
Qua k8t qu! phân tích kinh t8, xã h i, môi tr12ng và r i ro cho th y
- D vùng ng t: Hi-u qu! kinh t8 cao nh t là LUT4 (chuyên màu) v i m=c thu
nh p hàng n7m kho!ng 50 tri-u/ha và %ây ccng là mô hình có chi phí khá l n trong %ó
nhu c u v$ xã h i l n nh t là nhu c u lao % ng và chi phí t1 i tiêu; k8 %8n là LUT2
(lúa 2v0) cho thu nh p kho!ng 23 tri-u/ha/n7m, sh tác % ng v$ môi tr12ng và m=c %
r i ro c a mô hình không l n và %ây là mô hình khá triZn v ng; mô hình cho hi-u qu!
kinh t8 th p nh t là LUT3 và LUT1.
- Vùng lK: Thì LUT1(1lúa -1tôm) cho hi-u qu! cao nh t trung bình mô hình cho
thu nh p kho!ng 14 tri-u/ha/n7m; % i v i LUT2 (chuyên tôm) là mô hình cho hi-u qu!
th p nh t vì %ic %iZm c a mô hình. Hi-u qu! kinh t8 chuyên tôm (LUT2) th p là do
tôm th! d1 i hình th=c th! liên t0c và % u t1 cho s7n sóc th p (ít quan tâm so v i tôm
công nghi-p), mit khác m=c % r i ro c a mô hình chuyên tôm (LUT2) khá cao vì
ph n l n nông dân thi8u kinh nghi-m trong s!n xu t tôm nh t là trong giai %o3n hi-n
Trung nay
tâm
liệub-nh
ĐHngày
Cần
liệut3p.
học
cứu
cácHọc
lo3i dXch
m tThơ
t7ng g@
m=cTài
% ph=c
Cáctập
%i$uvà
ki-nnghiên
môi tr12ng
cho nuôi tôm không thu n lKi nh t là v$ ngu;n n1 c, ngu;n n1 c ngày m t ô nhijm
do các ch t th!i t4 sinh ho3t, l1Kng phèn ngày m t t7ng do không %1Kc rka.
T4 %ó, cho th y reng m`i vùng sinh thái có %i$u ki-n thích nghi riêng cho các mô
hình %ic tr1ng và có hi-u qu! khác nhau. Trên c sg phân tích kinh t8, xã h i, môi
tr12ng, r i ro ccng %! %$ xu t m t s mô hình canh tác cho m`i vùng.
D vùng ng t mô hình %1Kc %$ xu t :
Mô hình lúa 2 v0
Mô hình 2lúa - màu hoic 1lúa - 2màu
Vùng lK:
Lúa - tôm
Tôm - th y s!n lK min khác
-2-
M
U
Hi-n nay, trong h- th ng s!n xu t nông nghi-p thì có r t nhi$u mô hình, m`i %Xa
ph1 ng thì có nhbng mô hình khác nhau. Các mô hình này trên c sg m0c tiêu phát
triZn kinh t8- xã h i c a %Xa ph1 ng %ã %$ ra và %;ng th2i các mô hình này phù hKp
v i %i$u ki-n c a %Xa ph1 ng. Có nhbng mô hình t;n t3i r t dài, ccng có nhbng mô
hình chT t;n t3i trong m t th2i gian ngnn và sau %ó bX lãng quên. Tùy vào hi-u qu!
kinh t8 ccng nh1 hi-u qu! xã h i mà mô hình %ó có t;n t3i hay không. Chính vì th8
ph!i th12ng xuyên %ánh giá hay so sánh nhbng mô hình này v i nhau %Z t4 %ó có %Xnh
h1 ng v$ lâu _ i cho phát triZn nông nghi-p và phù hKp v i tình hình thay %mi v$ kinh
tê, xã h i, môi tr12ng.
Huy-n H;ng Dân, &Tnh '3c Liêu là M(ng có khá nhi$u mô hình canh tác khác nhau,
%ic bi-t g M(ng 5 y , hai M(ng sinh &+ i %, f M(ng n1 c 56 t M n1 c lK (vùng ng t
là vùng có n1 c ng t ph0c v0 cho canh tác quanh n7m; vùng lK là vùng do n1 c min
xâm chi8m th12ng là vào mùa khô). D m`i vùng , %i$u ki-n th nhiên và xã h i (kinh
nghi-m canh tác) [+ c nhau cho nên m`i vùng có nhbng mô hình %ic tr1ng. Tuy
Trung nhiên,
tâm bên
Học
liệu
ĐH
Cần
Thơ
liệu
họcmàtập
vàhình
nghiên
cứu
c3nh
nhbng
hi-u
qu! kinh
t8- @
xã hTài
i- môi
tr12ng
các mô
%ic tr1ng
mang l3i thì nó v9n có nhbng h3n ch8.
Z bi8t mô hình nào có thZ áp d0ng m t cách
t t nh t cho m`i vùng và %!m b!o các chT tiêu v$ b$n vbng và nhbng h3n ch8 c a nó
thì chúng ta ph!i so sánh các mô hình v i nhau %Z t4 %ó có %Xnh h1 ng lâu dài cho m`i
vùng sinh thái.
CANH TÁC
ó là lý do ch n %$ tài “SO SÁNH HI U QU
VÙNG NG T, L
CÁC MÔ HÌNH
HUY N H NG DÂN, T NH B C LIÊU” b$n
vbng v i m0c tiêu là :
Xác %Xnh %1Kc các mô hình canh tác hi-n t3i c a Huy-n.
ánh giá hi-u qu! c a các mô hình trên m`i vùng sinh thái.
$ xu t mô hình có triZn v ng cho m`i vùng sinh thái.
-3-
CH
L
I.
CF
T AI VÀ H TH5NG S/ D NG
NG I
O
I LI U
T AI
1.1 Khái ni6m 89t 8ai:
1.1.1
nh ngh a:
Hi-n nay, có r t nhi$u %Xnh nghda khác nhau v$ % t %ai và tùy vào m0c %ích nghiên
c=u và vai trò vX trí c a % t %ai mà có cách nhìn khác nhau. Tuy nhiên, dù có bao nhiêu
%Xnh nghda khác nhau nh1ng có m t %Xnh nghda %1Kc nhi$u ng12i công nhân. Theo Lê
Quang Trí (2004), v$ mit %Xa lý mà nói % t %ai “ là m t vùng % t chuyên bi-t trên b$
mit c a trái % t có nhbng %ic tính mang tính mn %Xnh, hay có chu ko dh %oán %1Kc
trong khu vhc sinh khí quyZn theo chi$u t7ng t4 trên xu ng d1 i, trong %ó bao g;m:
không khí, % t và l p %Xa ch t, n1 c và qu n thZ thhc và % ng v t và k8t qu! c a
nhbng ho3t % ng bgi con ng12i trong vi-c sk d0ng % t %ai g quá kh=, hi-n t3i và trong
t1 ng lai”.
Trung tâm
Học
ĐHc Cần
Thơ
@h Tài
nghiên
cứu
Theo
H i liệu
NghX Qu
T8 1993,
trong
i nghXliệu
qu chọc
t8 v$tập
môi và
tr12ng
g Rio De
Janerio, Brazil, thì % t %ai v$ mit thu t ngb khoa h c %1Kc hiZu theo nghda r ng thì
xác %Xnh % t %ai là “di-n tích c0 thZ c a b$ mit trái % t, bao g;m t t c! các c u thành
c a môi tr12ng sinh thái ngay trên và d1 i b$ mit %ó, bao g;m: khí h u b$ mit, thm
nh1ang, d3ng %Xa hình mit n1 c (h;, sông, su i, % m l y), các l p tr m tích sát b$
mit, cùng v i n1 c ng m và khoáng s!n trong lòng % t, t p %oàn thhc và % ng v t,
tr3ng thái %Xnh c1 c a con ng12i, nhbng k8t qu! c a con ng12i trong quá kh= và hi-n
t3i %Z l3i (san n$n, h; ch=a n1 c, hay h- th ng thoát n1 c, %12ng xá, nhà cka…).
(UN, 1993). Nh1 v y % t %ai bao g;m:
- Khí h u
-
t
- N1 c
- Xa hình/%Xa ch t
- Thhc v t
-
ng v t
- VX trí
-4-
- Di-n tích
- K8t qu! ho3t % ng c a con ng12i
1.1.2 Vai trò và ý ngh a c a
t ai:
t %ai là tài s!n qu c gia, là t1 li-u s!n xu t ch y8u, là % i t1Kng lao % ng %;ng
th2i ccng là s!n phlm lao % ng, % t còn là v t mang c a các h- sinh thái th nhiên và
các h- sinh thái canh tác, % t là mit hàng %Z phát triZn n$n kinh t8 qu c dân. (Lê
Quang Trí, 2004).
1.2 H6 th7ng s1 d4ng 89t 8ai:
1.2.1 Khái ni m h th ng s d ng
t ai:
Theo Lê Quang Trí, (2004); h- th ng sk d0ng % t %ai là sh k8t hKp giba % t %ai
v i sk d0ng % t %ai.
H- th ng sk d0ng % t %ai %1Kc phân chia ra: thành ph n % t %ai và thành ph n
sk d0ng % t %ai.
H TH NG Sp DqNG
n vX b!n %; % t
T AI
KiZu sk d0ng % t %ai
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
C!i thi-n % t %ai
N7ng su t, thu nh p
u t1
Ch t l1Kng % t %ai
Yêu c u sk d0ng % t %ai
Hình 1: H- th ng sk d0ng % t %ai v i tác % ng c a con ng12i (Beck, 1978; Dent và
Young, 1981)
Trong %ó, % t %ai %1Kc phân chia ra thành nhbng % n vX b!n %; % t %ai và %1Kc
mô t! beng %ic tính % t %ai (sa c u, m1a….) và kiZu sk d0ng % t %ai %1Kc mô t! beng
%ic tr1ng. Sh % i chi8u giba %ic tính % t %ai c a nhbng % n vX % t %ai v i nhbng %ic
-5-
tr1ng c a nhbng kiZu sk d0ng sr cho k8t qu! tính thích nghi c a kiZu sk d0ng v i % n
vX % t %ai.
-
Gn v, b2n 8- 89t 8ai:
n vX b!n %; % t %ai là m t di-n tích % t %ai %1Kc
thZ hi-n trên b!n %; có nhbng %ic tính chuyên bi-t dùng làm phân bi-t v i các b!n %;
khác. Trong %ánh giá % t %ai b!n %; % n vX % t %ai có ý nghda quan tr ng và là t1 li-u
trong quy ho3ch sk d0ng % t %ai.
- Ki0u s1 d4ng 89t 8ai: KiZu sk d0ng % t %ai là m t lo3i riêng bi-t trong sk
d0ng % t %ai và %1Kc mô t! d1 i d3ng tiêu chuln chln %oán hay %ic tr1ng chính.
Nhbng %ic tr1ng chính %1Kc ch n l c ra dha trên c sg có liên quan trhc ti8p %8n kh!
n7ng cho s!n l1Kng cây tr;ng c a % t %ai. (Lê Quang trí, 2004).
+ *?n H?c IJ mô K2 ki0u s1 L4ng 89t 8ai
•
n
c ki u s
ng
t ai:
Trong canh & c nông nghi-p , nhbng M(ng r t &+]ch hKp cho m t kiZu sk _0ng
5 o %, do % t %ai M(ng 5 y % p =ng %1Kc nhu c u
a mô +^nh, tuy nhiên tính lâu b$n
c a mô hình không %!m b!o chT t;n t3i trong m t th2i gian ngnn. Vì v y, vi-c ch n l c
mô hình là công vi-c c n thi8t trong sk d0ng % t %ai.
Trung tâm Theo
HọcLêliệu
ĐHTrí,Cần
Thơ
@nTài
và nghiên
cứu
Quang
(2004);
sh nh
di-n liệu
và chhọc
n l ctập
cây tr;ng
hay kiZu sk
d0ng cho %ánh giá % t %ai là m t ph n trong th!o lu n ban % u c a quy trình %ánh giá
% t %ai. Nhbng cách có thZ nh n di-n và ch n l c kiZu sk d0ng bao g;m:
-
Nhbng %$ nghX và yêu c u c a chính quy$n
-
Hi-n tr3ng sk d0ng % t
-
H- th ng canh tác
-
Thích nghi v i khí h u nông nghi-p hi-n t3i
-
Nhà nông h c %Xa ph1 ng, tr3m nghiên c=u
-
Nhu c u thX tr12ng
Khi xác %Xnh các kiZu sk d0ng % t %ai và li-t kê ra m t danh sách r t dài thì %òi
hsi r t nhi$u th2i gian cho ch n l c ra nhbng kiZu sk d0ng theo “mong 1 c”. M t cách
có thZ ch n ra kiZu sk d0ng là áp d0ng h- th ng “sàn l c” dha trên nhbng tiêu chuln
sau:
-
KiZu sk d0ng % t %ai phù hKp v i m0c %ích phát triZn .
-
KiZu sk d0ng % t %ai thích hKp v i khí h u nông nghi-p hay sinh thái nông
nghi-p.
-6-
-
Nhbng nhà nông h c %Xa ph1 ng có tin chnc nó có phát triZn t t.
-
Nhu c u lao % ng cao nh t %1Kc %òi hsi có sh phù hKp v i yêu c u lao % ng
c a các kiZu sk d0ng.
-
KiZu sk d0ng % t %ai phù hKp v i thX tr12ng.
-
Gi!i quy8t m t s v n %$ khó kh7n trong vùng:
+ Thu nh p th p
+ Th t nghi-p
+ M=c % dinh d1ang
+ Ô nhijm…..
Vai trò c a kinh t8 - xã h i r t quan tr ng trong vi-c ch n l c ra các kiZu sk d0ng
% t %ai, nên sh tham gia c a các nhà kinh t8 là r t c n thi8t.
• Mô t ki u s d ng
t ai
M t kiZu sk d0ng % t %ai là kiZu sk d0ng %1Kc mô t! d1 i s!n phlm và ph1 ng
cách qu!n lý. Khi kh!o sát g tt l- nhs c p qu c gia mô t! kiZu sk d0ng mang tính tmng
quát thí d0 nh1 “b!o v- r4ng” g c p % tTnh hay %Xa ph1 ng huy-n xã mô t! kiZu sk
d0ng riêng bi-t và chi ti8t h n.
Trung tâm
ĐH
Cần
Thơ
@haiTài
vàlà nghiên
cứu
Vi-cHọc
mô t!liệu
kiZu sk
d0ng
% t %ai
nhem
m0cliệu
%ích:học
th= nhtập
t %ây
n$n t!ng cho
vi-c xác %Xnh yêu c u sk d0ng % t %ai c a cây tr;ng, th= hai %ây là sh chuyên bi-t hóa
cách qu!n lý %1Kc sk d0ng nh1 là c sg cho các dXch v0 khuy8n nông hay các v n %$
khác. ( Ph3m V7n Tu-, 2006)
Theo Lê Quang Trí, (2004); cách % n gi!n và súc tích %Z %ic tính hóa nhbng kiZu
sk d0ng % t %ai là chT %Xnh m=c % v$ kS thu t %1Kc sk d0ng. Thí d0 theo t p quán,
m=c trung gian, hay trình % cao
B2ng 1: Li-t kê các tiêu %$ cho mô t! kiZu sk d0ng % t %ai.
c tr ng sinh h c:
c tr ng k thu t và qu n lý
1. cây tr;ng phát triZn
8. S=c kéo
------------------------------
9. C gi i hóa
10. ic tính c c u
11.
u t1 v t t1
12. kS thu t canh tác
c tr ng kinh t xã h i
-7-
2. khuynh h1 ng thX tr12ng
13. N7ng su t và s!n l1Kng
3. C12ng % v n
14. Thông tin kinh t8 liên quan %8n % u
4. C12ng % lao % ng
vào và % u ra
5. ki8n th=c kS thu t và thái %
---------------------------------------
6. kích th1 t và d3ng hình c a trang
tr3i
c tr ng c s h t ng
7. Quy$n sk d0ng % t %ai
15. Yêu c u c sg h3 t ng
1.3 H6 th7ng s1 d4ng 89t 8ai và h6 th7ng canh tác.
M t h- th ng sk d0ng % t %ai là m t ph n trong h- th ng canh tác bao g;m m t
hay m3ng l1 i ph=c t3p v$ % t %ai, lao % ng, v n , hàng hóa và !nh h1gng c a môi
tr12ng kinh t8, xã h i, ch8 % chính trX và %1Kc %i$u hành bgi ng12i qu!n lý nông
trang. M t h- th ng canh tác chT có thZ m t hoic nhi$u h n m t % n vX % t %ai và có
thZ có m t hoic nhi$u h n m t kiZu sk d0ng % t %ai. Hay nói cách khác %i là trong m t
h- th ng canh tác có thZ có m t hoic nhi$u h n m t h- th ng sk d0ng % t %ai.
Trung B2ng
tâm2:Học
liệugiba
ĐHh-Cần
Thơtác@
M i quan
th ng canh
và Tài
h- th liệu
ng sk học
d0ng %tập
t %ai.và nghiên cứu
VB
KSD
HTSD
1
1
1
VB
2
VB
KSD
2
KSD
HTSD
2
HTSD
3
3
3
KSD
4
HTSD
4
H TH NG CANH TÁC
II.H
TH5NG CANH TÁC:
2.1 Khái ni6m h6 th7ng canh tác:
H- th ng canh tác là m t kiZu sk d0ng s!n xu t %1Kc mn %Xnh hKp lý qua snp x8p
n7ng % ng c a nông h , mà ho3t % ng %ó sr %1Kc nông h qu!n lý %Z %áp =ng %8n
%i$u ki-n th nhiên sinh h c và môi tr12ng kinh t8 xã h i c0 thZ phù hKp v i m0c tiêu,
sg thích và các ngu;n tài nguyên nông h . Nhbng y8u t này ph i hKp, tác % ng %8n
s!n phlm làm ra và ph1 ng pháp s!n xu t. (Vi-n Nghiên C=u HTCT, 1994; trong
Tr n Thanh Tài và Tr1 ng Thanh Tâm, 2005).
2.2 V, trí c+a h6 th7ng canh tác:
-8-
Theo Nguyjn B!o V-, (2004); h- th ng canh tác là m t ph n c a h- th ng nông
nghi-p, nó có thZ %1Kc chia thành nhbng h- th ng nhs h n nh1 h- th ng cây tr;ng, hth ng ch7n nuôi, h- th ng th y s!n.
H- th ng nông nghi-p
H- th ng canh tác
H- th ng ch7n nuôi
H- th ng cây tr;ng
H- th ng th y s!n
HKp ph n kS thu t
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
t
Gi ng
Phân Bón
Hình 2: VX trí h- th ng canh tác trong h- th ng nông nghi-p
Các thành ph n trong h- th ng canh tác có quan h- tác % ng lln nhau các y8u t
này bao g;m: %i$u ki-n th nhiên, %i$u ki-n kinh t8, sinh h c và %i$u ki-n xã h i. Các
y8u t này t3o thành m t ph=c hKp h- th ng canh tác.
2.3. M4c tiêu nghiên cMu h6 th7ng canh tác
Theo Nguyjn B!o V-, (2004); m0c tiêu nghiên c=u h- th ng canh tác là trang bX
cho h c viên nhbng ki8n th=c c b!n v$ nhbng m i quan h- giba các thành ph n
HTCT, m i quan h- giba chúng v i %i$u ki-n môi tr12ng, kinh t8, xã h i %Z h c viên
bi8t cách th=c xây dhng, chuyZn %mi hay c!i ti8n HTCT cho phù hKp v i vùng s!n
xu t.
Mit khác theo Nguyjn ThX Thanh Thúy, (2002) nghiên c=u HTCT nhem c0 thZ
hóa nh1 sao:
-9-
- B trí canh tác %Z t i 1u hóa vi-c sk d0ng tài nguyên
- Tác % ng nhbng gi!i pháp kS thu t thích hKp
- Nâng cao hi-u qu! kinh t8 và b!o %!m tính lâu b$n
2.4. Các chN tiêu trong nghiên cMu h6 th7ng canh tác:
Theo Ph3m V7n Tu-, (2006); các chT tiêu trong nghiên c=u HTCT bao g;m:
- Hao phí lao % ng:
Phí lao % ng g;m nhbng hao phí lao % ng dijn ra trên cánh %;ng t4 khâu làm % t
%8n khâu thu ho3ch. Th2i gian lao % ng bao g;m th2i gian thhc t8 làm vi-c, th2i gian
nghd c n thi8t nh1ng không kZ th2i gian 7n tr1a và di chuyZn t4 nhà ra ru ng.
Nhbng hao phí lao % ng cho nhbng khâu khác dijn ra ngay t3i cánh %;ng nh1ng
l3i c n thi8t cho vi-c canh tác nh1 khâu làm % t, ch7m sóc m3, nhm và v n chuyZn m3
%8n %;ng, chuln bX d9n n1 c ccng %1Kc kZ %8n.
Giá t i
ng: Th2i v n chuyZn phân bón, h3t gi ng t i cánh %;ng và v n chuyZn
s!n phlm t4 %;ng v$ nhà không %1Kc tính %8n, vì ph n này sr %1Kc kZ vào ph n chi
phí giá c! mua v t t1 hoic bán s!n phlm g ph n tính giá sau.
Phân lo i: Hao phí lao % ng c n %1Kc phân lo3i theo công vi-c làm, ph1 ng th=c
Trung lao
tâm
Học
Thơ
nghiên
cứu
% ng,
theoliệu
ngu;nĐH
lao %Cần
ng, lao
% ng@
giaTài
%ình,liệu
thuê học
m1 n tập
hay vvà
n %mi
công, theo
gi i tính, theo tumi tác.
- Hao phí v t t1
Nhbng v t t1 nông nghi-p bao g;m h3t gi ng, phân bón, thu c tr4 sâu, và các
hóa ch t khác, n1 c t1 i.
i v i phân bón các lo3i hóa ch t nói chung c n chú ý v$
s l1Kng và c! ch t l1Kng.
Ví d0: Lo3i phân bón, thành ph n hku li-u d3ng lsng hay b t…
V$ n1 c: ngu;n n1 c t1 i, kho!ng cách t4 ngu;n n1 c t i cánh %;ng, s l n
t1 i, l1Kng n1 c m`i l n t1 i.
- S!n l1Kng s!n phlm
ây là ph n thu %1Kc t4 mô hình s!n su t bao g;m s!n phlm lln ph n ph0.
Thí d0: h3t lúa, và ph n ph0 nh1 r m, r3…
Khi c n thi8t, n7ng su t tính toán c n %1Kc %i$u chTnh tùy theo lm % , t3p ch t %Z
có thZ so sánh n7ng su t giba các lo3i gi ng hoic n7ng su t t4 v0 này %8n v0 khác.
- Giá c!
- 10 -
Giá c! %1Kc sk d0ng %Z quy %mi toàn b thu, chi trong quá trình s!n xu t ra d3ng
giá trX, và nh2 %ó mà có thZ so sánh hi-u qu! kinh t8 c a các HTCT v i nhau. Tuy
nhiên, xác %Xnh giá c! là m t v n %$ ph=c t3p, bgi vì giá c! c a m t hàng hóa bi8n
% ng theo không gian và th2i gian và m=c % quan tr ng c a hàng hóa %ó.
Giá c
nh: N8u ta so sánh hi-u qu! kinh t8 c a HTCT qua nhi$u n7m, thì sk
d0ng m t n7m nào %ó làm góc, t=c là giá c %Xnh (Contrant price).
Giá khung: N8u ta mu n so sánh hi-u qu! kinh t8 nhi$u HTCT g nhbng vùng
khác nhau t3i m t th2i %iZm, thì ta ph!i ch n m t khung giá ph!n !nh %úng %i$u ki-n
s!n xu t c a m`i vùng.
Phí c h i:
Z %ánh giá hi-u qu! kinh t8 m t cách %úng %nn thì toàn b thu chi
ph!i %1Kc ph!n ánh không nhbng chính xác mà còn ph!i % y % .
ic %iZm c a ng12i
nông dân là s!n xu t s!n phlm m t ph n cho thX tr12ng m t ph n cho tiêu dùng gia
%ình h , ccng nh1 quá trình s!n xu t h sk d0ng m t ph n nh p li-u mua t4 thX tr12ng,
m t ph n h th có (lao % ng b!n thân và gia %ình).
Z ph!n ánh % y % nhbng ph n
thu và chi mà thhc t8 không dijn ra hành vi mua, bán này mà ph!i dùng %8n chi phí c
h i (opportunity cost).
Trung tâmChiHọc
Cần
Tài
liệu
họclà tập
vàtrXnghiên
cứu
phí cliệu
h iĐH
c am
t laoThơ
% ng c@
am
t tài
nguyên
các giá
c a m t tài
nguyên %ó m t cách th=c sk d0ng t t nh t g d3ng khác.
Trong nhbng tr12ng hKp % n gi!n nh t, n8u ta chT so sánh hi-u qu! kinh t8 c a
nhi$u h- canh tác trong m t vùng t3i m t th2i %iZm, thì dùng gía thhc t8 mà ng12i
nông dân ph!i tr! hay 1 c %Xnh ph!i tr! khi thhc hi-n canh tác thí nghi-m này.
Sau %ây là cách tính giá thhc t8 cho s!n phlm, v t t1, lao % ng.
- Phân nhóm giá: Tr1 c nh t c n nên bi8t reng trong vùng nông thôn giá c! v t t1, s!n
phlm không %1Kc %Xnh bgi thX tr12ng mà do các hKp %;ng giao 1 c giá nông dân v i
nhau hoic nông dân v i th1 ng lái.
Vì v y, khi thu th p s li-u c n tìm hiZu tr1 c xem các lo3i giao kèo y có t;n t3i
hay không. N8u các lo3i giao kèo này không phm bi8n trong vùng thì nhbng s li-u
%i$u tra r i vào các lo3i giao kèo này thì ph!i lo3i ra, vì nó không mang tính %iZn hình
và r t khó trong quá trình phân tích, gi!i thích sau này. Trong tr12ng hKp giá giao kèo
phm bi8n thì l y nó làm g c cho tính toán.
Giá c s n ph m: Giá c! s!n phlm bao g;m chính, ph0 ph8 phlm có thZ bán
%1Kc và tính beng hai cách:
- 11 -
Giá t i
ng: Trong tr12ng hKp nông dân bán toàn b hay chT m t ph n s!n
phlm thì chT sk d0ng giá trên %;ng (field price of output) t=c là giá thX tr12ng tr4 %i
ph n chi phí sau thu ho3ch.
Giá v t t : Giá v t t1 nh1 phân bón, gi ng, thu c tr4 sâu, b-nh có thZ thu th p t4
nhbng ng12i buôn bán %Xa ph1 ng, t3i chK %Xa ph1 ng.
Trong nhbng tr12ng hKp sau %ây giá v t t1 %1Kc sk d0ng %Z tính toán sr cao h n
giá thX tr12ng:
- V t t1 lo3i c;ng k$nh, khó v n chuyZn nh1 phân hku c , ..
- Ngu;n cung c p v t t1 g xa.
-
12ng v n chuyZn hay ph1 ng ti-n v n chuyZn khó kh7n.
Ba y8u t trên làm chi phí v n chuyZn t7ng cao và do %ó giá v t t1 ph!i là giá thX
tr12ng hoic giá cho thuê ( dXch v0 thuê m1 n) %Z ph!n ánh nhbng chi phí này.
Lãi su t:
Ngu n lãi su t: Thông th12ng nông dân có thZ vai nK t4 hai ngu;n là t4 nhà
n1 c và t1 nhân. NK tín d0ng t4 nhà n1 c th12ng th p h n t1 nhân, nh1ng chi phí vay
m1Kn nK thhc ra cao h n lãi su t này, chi phí %i l3i và %Ki ch2. Chi phí ch2 %Ki là ph n
Trung thu
tâm
liệunông
ĐHdân
Cần
@ phí
Tài
liệu
tậphoic
vàdonghiên
cứu
nh Học
p mà ng12i
m t Thơ
%i do lãng
công
xin học
vi-c làm
vi-c trj th2i
v0 làm n7ng su t cây tr;ng gi!m.
Vì v y, thông th12ng m=c lãi su t %1Kc sk d0ng %1Kc tính toán là m=c lãi su t
phm bi8n c a nhbng ngu;n cho vay t1 nhân.
Th i gian tính lãi su t: Th2i gian m1Kn nK c n thi8t cho HTCT ccng ph!i %1Kc
xác %Xnh rõ. Thông th12ng th2i gian %1Kc tính kZ t4 chuln bX làm % t %8n m t tháng
sau khi thu ho3ch .
M=c lãi su t chung này, khi phân tích ph!i %1Kc tính toán cho m i nông h , dù
h có m1Kn nK hay không. Bgi vì m=c lãi su t này %1Kc xem nh1 chi phí c h i c a
ti$n v n.
ó là s ti$n lãi mà ng12i nông dân có thZ có %1Kc n8u không mang s ti$n
này vào s!n xu t mà %em cho vay.
Chi phí máy móc: Ng12i nông dân có thZ sk d0ng n7ng l1Kng, % ng lhc, thi8t bX,
t4 nhbng máy móc sun có (máy cày, máy b m…) hoic thu. Chi phí sk d0ng % ng lhc,
thi8t bX %1Kc tính theo giá cho thuê máy móc, thi8t bX g th2i %iZm %ang xét. Giá cho
thuê này %1Kc tính theo th2i gian hay theo ha.
- 12 -
Lao
ng s d ng máy: Thông th12ng nông dân cho thuê gia súc kéo, máy móc
cùng v i ng12i %i$u khiZn. Vì v y, c n xác %Xnh xem ti$n l1 ng c a ng12i %i$u hành
máy có bao g;m trong ti$n thuê dXch v0 hay không %Z khsi tính tr4 công lao % ng.
2.5. M&t S7 Mô Hình Canh Tác % -ng BOng Sông C1u Long
- Mô hình canh tác lúa:
Có thZ nói %ây là mô hình t;n t3i r t lâu g ;ng Beng Sông Cku Long ( BSCL).
V i %Xa th8 là vùng phù sa ng t do sông Ti$n và sông H u b;i %np vì th8
BSCL là
vùng r t thu n lKi cho cây lúa n1 c phát triZn, n7ng su t lúa heng n7m không ng4ng
t7ng và %ây là dha lúa l n nh t c! n1 c (chi8m trên 50% s!n l1Kng lúa c a c! n1 c).
a s nông dân g vùng này làm kinh t8 là tr;ng lúa, h tr;ng lúa quanh n7m (3 Lúa)
nh t là nhbng vùng có %i$u ki-n, các gi ng th12ng tr;ng là nhbng gi ng ngnn ngày
cho n7ng su t khá cao.
+ C c u 3 lúa: ây là c c u khá phm bi8n g vùng có %i$u ki-n nh1 các tTnh ven
sông Ti$n và sông H u, c c u 3 lúa:
ông Xuân- Hè Thu -Thu
ông, trong %ó v0
ông Xuân th12ng cho n7ng su t cao nh t.
+ C c u 2 lúa:
ây là c c u th12ng th y g vùng ng p lc không có %ê bao, c
Trung ctâm
Họcôngliệu
ĐH
ThơHè).
@ Tài liệu học tập và nghiên cứu
u 2 lúa:
Xuân
- HèCần
Thu(Xuân
Trong nhbng n7m g n %ây do sh quan tâm % u t1 th y lKi c a %Xa ph1 ng nh1
%ào kênh rba min, tháo phèn, n3o vét kênh m1 ng…%ã t3o %i$u ki-n cho n7ng su t
t7ng cao h n.
- Mô hình canh tác lúa + cá:
Mô hình lúa + cá là mô hình khá m i mv trong nhbng n7m g n %ây và có v n % u
t1 khá cao. Tuy nhiên, lKi nhu n mà mô hình mang l3i không nhs, mô hình này t p
trung g nhbng vùng có %i$u ki-n và các tTnh ven sông H u và sông Ti$n. Mô hình lúa
+ cá th12ng có d3ng c c u nh1 sau: 2Lúa + 1cá hoic lúa + cá k8t hKp
+ Mô hình 2 lúa + 1cá: Hai v0 lúa tr;ng là v0
ông Xuân và Hè Thu và th2i
gian còn l3i là %Z nuôi cá. Th2i gian nuôi cá th12ng vào mùa lc, vì %ây là th2i gian r t
thu n lKi cho nuôi cá.
+ Mô hình lúa + cá k t h p:
ây là mô hình th12ng th y g nhbng vùng trcng
hoic lca %8n s m, cá th12ng th! k8t hKp v i lúa nhem t n d0ng th=c 7n swn có trong
ru ng.
- Mô hình canh tác lúa + tôm:
- 13 -
ây ccng là mô hình xu t hi-n trong nhbng n7m g n %ây, vùng th12ng có mô
hình lúa + tôm là vùng ven biZn ít chXu sh tác % ng c a th y tri$u nh1 các tTnh ven
biZn: Trà Vinh, B3c Liêu, Cà Mau, Kiên Giang…
Mô hình lúa + tôm có v n % u t1 khá cao nh1ng hi-u qu! kinh t8 mà mô hình
mang l3i là không nhs,tuy nhiên m=c % r i ro và chi phí cao.
- Mô hình chuyên tôm:
Có thZ nói trong nhbng n7m g n %ây xu th8 nuôi tôm r t r m r nh t các tTnh có
%i$u ki-n sinh thái thu n lKi vì mô hình chuyên tôm cho thu nh p khá cao và m=c thu
nh p g p nhi$u l n so v i tr;ng lúa. Các tTnh có di-n tích nuôi tôm nhi$u nh1 Sóc
Tr7ng, B3c Liêu, Cà Mau, Kiên Giang và m t s tTnh khác. Tuy nhiên, m=c % r i ro
trong nuôi tôm nhbng n7m g n %ây r t l n nh t là tôm công nghi-p.
- Mô hình màu:
Nhu c u rau xanh trong bba 7n c a ng12i dân ngày càng t7ng vì th8 mô hình màu
có thX tr12ng r t l n. Trong nhbng n7m g n %ây cây màu ngày càng %1Kc nhân r ng g
BSCL trong %ó tTnh có di-n tích màu l n là VTnh Long và m t s qu n, huy-n ven
Thành Ph C n Th . Các lo3i màu th12ng %1Kc nông dân tr;ng nh1 d1a leo, d1a h u,
Trung %tâm
liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
u ph Học
ng, bnp…
Có thZ nói, trong nhbng n7m g n %ây do sh ti8n b c a khoa h c kS thu t %1Kc
áp d0ng trong s!n xu t lúa cùng v i sh phát triZn m3nh mr c a h- th ng th y lKi ch
% ng t1 i tiêu %;ng ru ng, c gi i hóa %1Kc phát triZn và nh t là các gi ng lúa cao s!n
ngnn ngày %1Kc áp d0ng và s!n l1Kng lúa không ng4ng t7ng. T4 chm l1 ng thhc
không % 7n %8n nay %a d3ng hóa s!n xu t t3o ra hàng hóa lúa g3o ch t l1Kng cao ph0c
v0 trong n1 c và xu t khlu (kZ t4 n7m 1991 trg %i). Có thZ chia
BSCL thành hai
vùng s!n xu t chính: vùng phù sa n1 c ng t và vùng n1 c tr2i nhijm min ven biZn. (
Ph3m V7n Tu-, 2006)
III. MÔ HÌNH CANH TÁC B:N V;NG:
Có nhbng mô hình cho hi-u qu! cao nh1ng có m=c % u l n ( mô hình tôm), có
nhbng mô hình cho hi-u qu! không cao nh1ng m=c % u t1 nhs và ng1Kc l3i. Có mô
hình t;n t3i trong th2i gian dài và ccng có mô hình chT t;n t3i trong m t th2i gian
ngnn. Do %ó vi-c %ánh giá hi-u qu! mô hình và th2i gian t;n t3i c a m t mô hình là
vi-c r t c n thi8t nh t là trong giai %o3n hi-n nay giba vi-c phát triZn kinh t8 hàng hóa
theo c ch8 thX tr12ng và b!o v- ngu;n tài nguyên và môi tr12ng s ng c a con ng12i.
- 14 -
M t s chT tiêu th12ng %1Kc dùng %Z %ánh cho m t mô hình canh tác b$n vbng:
- Hi u qu : Bao g;m hi-u qu! kinh t8, xã h i, và môi tr12ng.
-
n
nh: ây là y8u t quan tr ng trong %ánh giá mô hình b$n vbng.
- Lâu dài: Hi-u qu!, mn %Xnh mà không lâu dài thì không ph!i b$n vbng do %ó chT
tiêu lâu dài r t c n thi8t trong %ánh giá mô hình.
- Không r i ro: ây là y8u t quy8t %Xnh hi-u qu! kinh t8 cho mô hình.
IV.
- V trí
a lý:
H;ng Dân là Huy-n nem g vùng Bnc Qu c L 1A c a tTnh B3c Liêu, cách trung
tâm tTnh kho!ng 60 km %12ng b ( theo tuy8n C u s 2 - Ph1 c Long - Ngan D4a).
Huy-n %1Kc tái thành l p trên c sg %i$u chTnh %Xa gi i hành chính c a Huy-n H;ng
Dân cc, theo NghX
Xnh s 51/2000/N
- CP ngày 25 tháng 09 n7m 2000 c a Chính
Ph v$ vi-c chia tách, thành l p Huy-n H;ng Dân m i và Huy-n Ph1 c Long. VX trí
%Xa lý c a Huy-n %1Kc xác l p nh1 sau:
- Phía Bnc giáp tTnh H u Giang và Kiên Giang.
Trung -tâm
Họcgiáp
liệu
ĐHPh1
Cần
Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Phía Nam
Huy-n
c Long.
- Phía ông giáp tTnh Sóc Tr7ng.
- Phía Tây giáp tTnh Kiên Giang và Cà Mau.
Hình 3: B!n %; ranh gi i hành chánh Huy-n H;ng Dân tTnh B3c Liêu.
- 15 -
